GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1843.06.13 Nr135

VVlelkiego

Xicstwa POZNANSKIEGO

Nakładem Drukami Nadwornej W. Dekera i Spółki. - Redaktor i A. WannowsM.

rlss.

We Wtorek dnia 13. Czerwca.

1843.

Wiadomości krajowe.

Z B e r l i n a , diiia 8. Czerwca.

Z b i ó r p r a w a mieści w sobie następujący najwyższy rozkaz gabinetowy, tyczący się mianowania Prezesa i członków Wyższego Sądu cenzuramego, tudzież bliższego oznaczenia, na jak długi czas urzędowanie ostatnich się rozCIąga: ». Stosownie do raportu Ministeryi Stanu z d.

8. b. m. i wniosku przezeń uczynionego, mianuję uiniejszem Prezesem Wyższego Sądu cenzuralnego, który według rozporządzenia orgąnizacyi władz cenzuralnych z dnia 23. Lutego ustanowionym być ma, Rzeczywistego Tajnego Wyższego Radzcę Sprawiedliwości i Sekretarza Stanu B o r n e m a n u a, a członkami tegoż Sądu: I. z obrębu urzędników do wyższego urzędu sędziowskiego usposobionych: 1) Tajnego Wyższego Radzcę sprawiedliwości Z e 11 w a c h, 2) Tajnego Wyższego Radzcę Trybunału Decker , 3) Tajnego Wyższego Radzcę sprawiedliwości Go sc hel, 4) Tajnego Wyższego Radzcę Regencyjnego, byłego Radzcę Sądu Kammeralnego, Mathis, 5) Tajnego Wyższego Radzcę Trybunału U l r i c h, 6)

Tajnego Radzcę regencyjnego, byłego Radzcę Sądu Ziemiańskiego, Aułicke, 7) Rzeczywistego Radzcę Legacyjnego, byłego Assessora Sądu Kammeralnego, HI. Schlieffeu, i 8) Radzcę Sądu Kammeralnego O b s t f e I d e r; II. z członków akademii nauk: Tajnego Wyższego Radzcę sprawiedliwości Dra E i c h h o r n , i III. z członków Uniwersytetu berlińskiego rzeczywistego Professora prawa Dra L a n c i z o 11 e. Co do przepisu zawartego w . 10. przytoczonego rozporządzenia względem czasu urzędowania członków Wyższego Sądu cenzuralnego stanowię, że z członków mianowanych z obrębu urzędników do wyższego urzędu sędziowskiego usposobionych, co trzy lata połowa występować będzie; na pierwszy raz los ją będzie stanowił; potem wystąpią ci członkowie, którzy od czasu ostatniego mianowania przez lat sześć urząd ten sprawowali; wszakże występujący powtórnie mianowani być mogą. - Ministeryum Stanu poda ten Mój rozkaz za pomocą zbioru prawa do powszechnej wiadomości. Poczdam, dnia 29. Maja 1843.

Fryderyk Wilhelm.

Do Miuisteryum Stanu.

Wiadomości zagranIczne.

Polska.

z War s z a w y, dnia 7. Czerwca. W Chełmie, rezydencyi Biskupa i kapituły dyecezyi grecko - unickiej, odbył się dnia 21. Maja obrząd konsekracyi JW. JX. Jana Teraszkiewicza, Prałata Kustosza katedralnego, na Biskupa Sufragana dyecezyi Chełmskiej. Konsekratorem był JW. Szumborski, Biskup dyecezyi Chełmskiej; assystującemi J JWW. Biskupi: Tomaszewski, dyecezyi Kaliskiej i Straszyński, dyecezyi Augustowskiej. Bullę Ojca Śgo Grzegorza XVI. widzialne'] Głowy Sgo Bzymsko- katolickiego kościoła, odczytał głosem donośnym Dziekan kapituły Chełmskiej, Prałat JX. Szymański. Liczne duchowieństwo świeckie i zakonne prawie z całej dyecezyi Lubelskiej, wraz z Sufraganem JW. Wojakowskim, Cywilny Gubernator gub. Lubelskiej, JW. Albertów wraz z licznem gronem urzędników i mnogi lud obecni byli temu wzniosłemu obrzędowi. Z dnia 8, Czerwca.

Minister Sekretarz Stanu zawiadomił J O . Xcia Namiestnika Królestwa, że N. Pan w przychyleniu się do prośby przebywającego w Paryżu wychodźcy, Doktora Medycyny i Chirurgii, Ildefonfa Krysińskiego, raczył Naj miłościwiej udzielić temuż wychodźcy przebaczenie, o które upraszał, z pozwoleniem powrotu do Królestwa Polskiego przy zastosowaniu się do przepisów, jakie wydane zostały względem osób, znajdujących się w podobnem jak ou położeniu, - Tenże minister doniósł Jego Xiążęcćj Mości, Że Naj. Pan, powodowany prośbą, podaną na juiie Jego Ces. Wys. X. Michała Pawłowicza, przez- Sztabs- Rotmistrza Le jb-gwardyi Grodzieńskiego huzarskiego pułku, Roszkowskiego, o złagodzenie losu rodzonego jego stryja, Xicdza Jędrzeja Roszkowskiego, za namówienie w czasie buntu mieszkańców wsi Płonki, w gubern, Augustowskiej, gdzie był Proboszczem, do zamordowania podoficera pułku Elizabetgrodz A kiego ułańskiego Brejtera, skazanego ua odesłanie pod rozporządzenie Jenerała-Gubernatora Syberyi Wschodniej, bez utraty charakteru duchownego, majątku i szlachectwa, i osadzenie tamże w domu przestępców ze stanu duchownego, Najmiłościwiej zezwolić zaczył temużlC 12

Xiedzu Roszkowskiemu, spędzić resztę dni życia w dobrach ojca proszącego, w gubernii Mohilewskiej, w powiecie Kopyskim położonych. Wktótce przybyć ma do Warszawy z Berlina Towarzystwo opery włoskie'j. R o s s y a.

Z P e t e r s b u r g a, dnia 26. Czerwca.

Z obwieszczeniem o potwierdzonym przez N. Cesarza wyroku Głównodowodzącego Czynną armiją, na skutek którego, sądzeni za czynności ku szkodzie skarbu zmierzające, należący do Koinmissyi Brzesko-litewskiej wyznaczonej do oceniania prywatnych domów, mających być zniesionemi przy budowie Brzeskiej fortecy. - Brzeski powiatowy marszałek Felix Jagmin, Podpółkownik Inżynierów polowych Andrzej Iwanow 4ty, Radzca Kolleg. Bernard Pugbrecht, Podpułkownicy: Józef Wezeszczaka i Michał Rezanow, Radzca Dworu Franciszek Arciszewski, Assessor Kollegialny Anastazy Myszkowski, po zastosowaniu Najłaskawszego manifestu oddalają się ze służby, i ci z nich, co rang nie mają, nadal do niej przyjmowani być nie mogą, a byli Burmistrze Brzeskiego magistratu Karol Sztreier i Jan Paszkiewicz nie mają być wybierani nadal na gminowe urzędy, Brzesko-litewski zaś syn kupca lej gildyi żyd Epstein nie ma być dopuszczony do licytacyi na skarbowe przedsięwzięcia, o czein ma być ogłoszono w Cesarstwie i w KrólesL Polskićm. S, Petersburg-Dzisiejsza ludność s ł ow i a ń s ka w E u ro p i e. - Wielka familia ludów słowiańskich dzieli się w Europie co do języka na dwa główne pokolenia; na południowo wschodnie i zachodnie, Do południowowschoduich pokoleń liczą się Rossyanie, Bulgarowie i Serby, do zachodniego Polacy, Czechy i Łużyczanie, Podług naj dokładniej szych o ile można obliczeń w roku 1842. wypadało: że jest, Bossyan 51,184,000, Bułgarów 3,587,000, Serbów 7,246,000, polaków 9,365,000, Czechów 7467,000, Łużyczanów 142,000, w ogóle 78,691,000. W politycznym względzie zaś ma Rossya 53,502,000, w której to liczbie zamieszczeni są już 4,912,000 Polaków z kongresowej Polski; w państwach Cesarsko Austryackich liczba ich wynosi 16,791,000; wkrólestwie Pruskiem 2,108,000; w Turcyi 6,100,000; w Saxom'i 60,000; Co się tyczy religii, należy do kościoła rossyjsko - greckiego: 54,011,000; do grecko-unickiego 2,990,000; do rzymsko-katolickiego 19,359,000; do protestanckiego 1,531,000; do islamizuiu 800,000. Wypada więc z poprzedzającego, ze wiece] jak % tej tak licznie w Europie rozgałężonej familii ludów słowiańskich znajduje się pod panowaniem rossyjskiem; tylko 20ta część słowiańsko-ruskiej ludności, to jest należącej do greckiego kościoła żyje za obrębem granic Rossyi, i to w Węgrzech i Galicyi. W tern ostatniem królestwie nazywają się oni do dziś dnia Rusinami łub Rusniakarni i stanowią główny typus tamtejszych mieszkańców. Z wszystkich Rossyan Słowian ci tylko Rusniacy w Galicyi i mała część Małorossyan mieszkających w Rossyi i Polsce należą do Unitów. Około 350,000 Słowiau żyjących w guberniach białoruskich wyznaje religię katolicką, wynoszą oni może 140 część całej rossyjsko-słowiańskiej ludności. Protestantów Słowian wcale nie ma w Rossyi. Wszyscy zaś inni żyjący tu Słowianie należą do panującego kościoła. W tej religijnej jedności powinna się najmocniejsza podpora dzisiejszej władzy i wielkości Rossyi szukać. Do greckiego kościoła należy większa połowa Słowian, Ł jest katolicką, A grecko unicką, Ł-j protestancką a Łg muzułmańską.

F rancya.

Z Paryża, dnia 4. Czerwca.

Na posiedzeniu wczorajszem Izby Deputowanych wniesiono petycyę mieszkańców miasta Bourbon-Vende'e, w której upraszają, aby miasto ich znowu otrzymało nazwę Napoleon-Veudee. W. zachowawca pieczęci oświadczył, że ministeryum podanie to uwzględni. Rząd miał przez telegrafy bardzo pomyślne odebrać wiadomości z Algieru. Odniesione przez Xiecia Aumale zwycięstwo prawie wszystkie pokolenia okolicy spowodowało do poddania się Francyi i odstąpienia sprawy AbdelKadera.j Posłów Króla wysp Sandwich wczoraj minister spraw zagranicznych przyjmował. Rozumieją wszelako, że się Pan Guizot do deklaracyi pod względem uznania niepodległości tych wysp przez Francyę nie skłoni, dopóki pogło

ski o zajęciu ich przez Anglików nie będą zupełnie wyświecone. W N a t i o n a l czytamy: »Twierdzą, ze P .

Berryer przed zamknięciem sessyi ministrów się zapyta, jakie kroki uczyniono, jakich środów się chwycono, jakie układy zawiązano, aby zniesienia prawa rewizyjnego (przetrząsania okrętów) dostąpić. Wiadomo, że minister spraw zagranicznych, przed objawiającą się tak stanowczo wolą narodu i Izby obrady li tylko na pytanie o przyzwoitości zredukował. Przyznał cel i zastrzegł sobie tylko wybór środków i pory. N ależałoby się teraz dowiedzieć, azali jego wielka mądrość nie przekonała się, iż nadeszła chwila załatwienia tej sprawy i czy właśnie kłopoty wewnętrzne, których Anglia-doznaje, nie tworzą tej chwili, której przed kilku miesiącami na próżno szukał. Oto właśnie Pan Berryer chce się go zapytać.« Pani George Sand udała się w podróż do Konstantynopola.

Anglia.

Izba niższa. Posiedzenie 2. Czerwca. - Na te'm posiedzeniu znów była mowa o sprawach Irlandyi. N a zapytanie bowiem Pana Shiel odpowiedział najprzód James Graham, że rząd natychmiast, skoro się tylko uskrombi z wnioskami porobionemi względem reformy prawa o ubogich w Irlandyi, zajmie się poprawą regestrowania obiorców irlandzkich i że bil ten, co do zasady, ma być podobnym do istniejącego w Anglii prawa regestrowania obiorców; brak tej zgodności był przed dwiema laty główną przyczyną, że wypracowany plan Lorda Staniej na tak mocny opór liberalnej partyi natrafił. Poczem Lord John Riissel zaczął przyganiać rządowi system, podług którego względem Irlandyi sobie postępuje, niechcąc zaś być źle zrozumianym, powiedział w przody, że lubo nie we wszystkim zgadza się z O'Counellem, umie go jednak cenić według całej jego i wielkiej wartości, i dodał, jako odpowiedź na wczorajsze przymówki, że istotnie przeszłe ministeryum ofiarowało O'Connellowi urząd dyrektora Archiwów w Irlandyi, co było bardzo słuszne 'm i sprawiedliwem i on (J. Riissel) gotów na każdem miejscu i w każdym czasie dostatecznie to udowodnić. Przeszedłszy potem do czynności Ministrów, oświadczył, iż się spodziewał, że i Afghanistami, zwróci swe oko szczególniej na środki oszczędności i ograniczenie wydatków, nie niestety! zadziwia go nadzwyczajne przygotowanie wojenne mające być na Irlandyą obrócone,- które połączone z usunięciem massy sędziów pokoju do niczego innego nie posłuży więcej, jak do tego, że w Irlandyi wzburzenie umysłów jeszcze się bardziej powiększy, zachodom repealu nada większej sprężystości i wywoła ogólne zamieszanie. Spodziewa się więc, ze rząd takiego postępowania zaniecha i że szczególniej ograniczy sposób brania się Lorda Kanclerza Irlandyi stósowuemi szranki, bo inaczej zobaczyłby się być przymuszonym, zaraz po feryach wnieść o adres do Królowej, w któryinby parlament wyraził swe zdanie jakie ma o postępkach Ministrów. Sir Robert Peel nic więcej o tej sprawie słuchać nie chciał, twierdząc, ze trzydniowe obrady o bilu zbrojnym, dosyć dały juz sposobności do wynurzenia się o sprawach Irlandyi. Dodał jednak, że teraźniejsze ministeryum koutynuje tylko to, co Lord porucznik Irlandyi Lord Fortescue za przeszłego gabinetu przeciw zabiegom repeału praktykował. Pan Hume mówi! z żywością przeciw wojennym środkom i porównywał teraźniejszy stan rzeczy z stosunkami pod przeszłem ministeryum, które przez swe bezstronne rządy do tego stopnia pokój sobie w Irlandyi ustaliło, że można było ztamtąd wojsko przeciw zbuntowanym robotnikom w Anglii bezpiecznie wyprowadzić. Wezwał potem rząd, aby pamiętał na sprawiedliwe skargi Irlandczyków a szczególniej żeby zniósł ucisk jaki mieszkańcy tego kraju od panującego znosić muszą kościoła, złożenie zaś z urzędu dotychczasowych sędziów pokoju nazwał szalonym czynem, służącym jedynie do tego, że zawziętość i nienawiść ludu do najwyższego dojdzie stopnia. Sir Robert Peel bronił się dowodzeniem bezstronności rządu i twierdził, że opinia publiczna Irlandyi zawsze znajduje uwzględnienie, wspominając na dowód pomiędzy innemi i to, że teraźniejszy Generalny Prokurator Irlandyi jedynie dla tej przyczyny usunął się od kandydatury reprezentanta uniwersytetu dublińskiego, bo się nie chciał zobowiązać do występowania przeciw nowemu systematowi wykładu nauk dla ludu i przeciw uchwale corocznie przez parlament dozwolonego dodatku dla katolickiego duchownego seminaryum w Maynooth, co Generalny Prokurator sam, Pan Smith, potwierdził; poczerń pomiędzy innymi zalecał Pan Morę O'Ferrall reformę prawa istniejącego pomiędzy właścicielem gruntu a dzierżawcą, jako jedyny i najlepszy sposób polepszenia stanu Irlandyi. Sir W. Barron dla dowiedzenia, jaka to jest owa wysławiona bezstronność i chęć pojednawcza Ministrów, zwrócił uwagę Izby na to, że wszyscy, za teraźniejszego gabinetu, ustanowieni irlandzcy Biskupi należą do liczby najzaciętszych nieprzyjaciół nowego systemu wykładania nauk. W końcu po wielu mowach za i przeciw tej sprawie załatwiono rzecz tę przyjęciem wniosku o odroczenie parlamentu. Z Lo n d yn u, dnia 3. Czerwca.

We wtorek okolica Briminghamu w wielkiej była obawie, ponieważ obiegały pogłoski o bezprawiach, grożących ze strony gwoździarzy z Bromsgowe i ościenuych obwodów kopalni Cradles i S tourbridge, którzy dla zmniejszenia płacy roboty swej zaniechali. Wieczorem oddział dragonu pod Kapitanem Peel wyjechawszy galopem z Briminghamu po półtorej godziny do Bromsgowe przybył. Wszakże dotychczas nie zaszły jeszcze zaburzenia spokojności, chociaż po zgromadzeniu, na którćm gwoździarzom radzono, ażeby się z Panami swe'mi porozumieli, mnóstwo próżnujących robotników okropne pogróżki miotało. Skargi ich zresztą nie są bezzasadne, kiedy zniżoną już dawniej z 20 szel. na 16 szel. tygodniową płacę ich, obecnie jeszcze na 14 sz. zniżyć chcą, z czego oni będąc po wicksze'j części żonaci, utrzymać się nie mogą. Niespokojuości repealskie dosięgły teraz i Manchestru. Onegdaj wieczorem tłum Irlandczyków przeciągając miasto wymusił przez pogróżki na wielu obywatelach składki pieniężne dla renty Repealów. Wszakże policya stosownych natychmiast chwyciła srę środków, aby temu zdzierstwu tamę położyć. W Manchester przeszło 80,000 Irlandczyków mieszka; wiele tysięcy z nich potworzywszy towarzystwa oświadczyli, że z żadnym oberżystą albo kupcem przestawać nie chcą, któryby kassy Repealów nie zasilał. Pogróżka ta ludzi lękliwych do niesienia ofiar spowodowała; składki te wysełają do Dublina. yowi śledztwa nie jest bynajmniej takim, jak Times donosiła. Gazeta ta odwołuje dzisiaj sama dawniejsze swe w tej sprawie udzielenia. U sprawiedliwienia się Doktora Pusey wcale nie przyjęto, a uczona kouiuiissya, mająca sobie poleconem zbadanie tej sprawy, kazanie Puzeya bez przytoczenia powodów i wytknięcia pojedynczych ustępów i zdań jako błędnych, w ogólności potępiła i autora, piastującego od dwóch lat urząd professora języka hebrajskiego przy Uniwersytecie Oxfordskim, na dwa lata zasuspendowała. Dr. Pusey napróżno miał prosić kommissyi, aby mu powody, dla których go potępiono, wymieniła. Z Afryki nadeszła do Liverpoolu wiadomość, ze dnia 21. Marca hiszpański wojenny bryg « N e rv i o n« W imieniu Królowej Izabelli zajął w posiadanie Fernando Po. Świat żeglugowy zajęty jest rozpoczętem doświadczeniem z fregatą »Peuelope«, w przerobieniu tej fregaty żaglowej na parowy okręt pierwsze'j klassy; co według wszelkiego podobieństwa pomyślnie uskutecznione'«! zostanie. Rzecz ta jest wielkie'j wagi, gdyż Anglia posiada dawnej budowy fregat około 40. Takowe mogą tym sposobem za kilka miesięcy utworzyć potężną parową flotę, i kraj oszczędziłby około 2 mil. f. st. Prócz tego fregaty te byłyby wickszemi parowemi okrętami od wszystkich dotąd wybudowanych parostatków, i znacznie większą liczbą dział będą mogły być zaopatrzone. Angielski okręt «Malabar« przywiózł gazety i listy z Rio-Janeiro do dnia 1. Kwietnia dochodzące. I P, Ellis powrócił na lym okręcie. - Potwierdza się zarazem wiadomość, że nadzwyczajny Poseł Cesarza brazylijskiego wysłany zostanie do Anglii. Hiszpania.

Z M adry t u, dnia 27. Maja.

Korrespondent jeden Madrycki pisze co następuje: Szybki wyjazd gońca uiepozwolił mi wczoraj rozebrać cotylko wyszłych ważnych postanowień, ani też spisać objaśnień, których takowe potrzebują. - Postanowienie nakazujące rozwiązanie Kortezów samo przez się jest jasne. Każdy był na to przygotowany. Prawdziwych zasad nowego gabinetu szukać nal08S

leży w dekretach towarzyszących owym krokom, aby je okryć płaszczykiem. Po raz pierszwyod czasu, jak rząd istnieje, widziemy rząd dekretujący, ie naród żadnych podatków opłacać nie potrzebuje, dekretuj ący, że podatki dobrowolnie opłacane przyjęte będą i odliczone być mają. Czemże myślą ministrowie pokryć publiczne wydatki, kiedy przy rocznym niedoborze 800 milionów realów żadnego ściągać nie będą podatku? Ani nawet pożyczki zaciągnąć nie mogą bez zezwolenia Kortezów. Naturalnie lud prosty krzyczy: «Niech żyje rząd, który nam podatki darował!« I to też miano na myśli. Mendizabal, ów mąż, który przed óśmią laty oświadczył, że bez pomnożenia podatków, bez zaciągnienia pożyczki, wojnę domową w przeciągu trzech miesięcy ukońtzy; Mendizabal, który-w roku 1837 ., kiedy Generał Espartero wraz z oficerami gwardyi przeciw niemu się oświadczył, na Królową wołał, aby Generała tego zastrzelić kazała; Mendizabal, teraz poraź trzeci Minister finansów, wydaje cotylko postanowienie, na mocy którego według artykułu pierwszego znienawidzona narodowi akcyza, pobierana przez rząd w 28 głównych miastach prowincyalnych i trzech portach znosi się. Lud, który podobnych dekretów ani nie czyta, ani nie rozumie, słysząc tylko, że akcyza zuiesioua, uwielbia dobroczynnego Ministra fiuansów. - Ale wnet spadnie zasłona z oczu. Bo właśnie te artykuły, bez których lud prosty równie jak każdy inny obyć się nie może, jakiemi są mięso., wino, wódka, olej, ocet; mydło, noszą ten sam ciężar co dawnie'j, a tylko artykuły zbytkowc, towary zagraniczne i kolonialne wchodzą do miast bezpłatnie. Krok ten pozbawia skarb rocznej summy jakich 50 milionów realów, który to niedobór naturalnie skądinąd pokrytym być musi, a zamieszanie w finansach dojdzie do najwyższego stopnia. »Czytając te postanowienia, mówi C o r re - sponse 1, zdawało się nam, że patrzymy nie na postanowienia rządu ustalonego, ale raczej na środki Junty rewolucyjnej, która sobie na wszelki, godziwy czy niegodziwy sposób, głosy i sympatye chce zjednać. Niepodpada żadue'j wątpliwości, że ministeryum Gomez Becerra wydało program. " Udają wreszcie ministrowie, jak gdyby wydali anmestyą dla dnie naśrubowany ten dekret, pokazuje się, że to tylko jest indult obejmujący ośm do dziewięciu osób skazanych do robót portowych. Tymczasem uważano także za rzez stosowną, podburzyć" tute'jsza milicyą narodową przeciw tym Szefom, którzy uchodzą za przeciwników nowych ministrów. Skutkiem tych zabiegów było to, że batalion Pana Cortiny temuż posłuszeństwo wypowiedział, po czem P. Cortina naturalnie dowództwo złożył. Kilku innych oficerów poszło za jego przykładem, a nawet Szef korpusu artyleryi należące'j do milicyi narodowej» Don Pedro Miranda, generalny Direktor wydziału trudniącego się zakładaniem traktów i kopaniem kanałów, wniósł podobno o uwolnienie z obudwóch urzędów. Dziennik rządowy, E s p e c t a d o r, powiada dzisiaj, źe kroki takowe skutkiem są »patryotycznego wzięcia i stałego sposobu myślenia,« jakie objawia Madrycka milicya narodowa. Jutro odbędzie Regent przegląd milicyi narodowej. - Zresztą nie obawiają się tu iżby zaburzenie w jakiejkolwiek prowincyi nastąpić miało, chyba w Katalonii. Pólkownik Priin i kilku byłych Deputowanych udali się tamże co prędzej. - Kto zna stosunki tutejsze i charakter ludu Hiszpańskiego, ten wątpić nie będzie, że nowe ministeryuin równie liczne odbierze powinszowanIa, jak Ex-ministrowie Lopez i Caballero.

Rozmaite wiadomości.

Z P o z n a n i a . - Gazeta t u t ej s z a n i e - mie cka donosi o darowiźnie, która się miastu naszemu w podzielę dostała. Aptekarz albowiem J P. Jur i t z, niegdyś w Poznaniu przebywający a obecnie radzca municypalny rządu angielskiego, oraz członek kollegium kościelnego i medycznego w mieście Kap (w Afryce) chcąc udowodnić wdzięczność swoje i przywiązanie ku Poznańczykoin, darował miastu naszemu bogaty zbiór naturaliów i innych osobliwości z przylądka dobrej nadziei, brzegu N atal i z głębi Afryki. Przeznaczył on swoje darowiznę na utworzenie muzeum w Poznaniu, któremu żYczY żeby miano: »muzeum Fryderyka Wilhelma« nadano. Równocześnie obiecuje, że zbiór ten od czasu do czasu inne'mi nadsełkarni wzbogacać zamyśla. O ile dar tea musi

być obfitym, już ztąd wynika, że pierwsza skrzynia zbiór 308 najrzadszych ptaków obejmuje. Inne skrzynie zawierają podobnie wypchane ptaki, po części też czworonożne zwierzęta, amfibie a mianowicie węże; nareszcie jeszcze wiele innych osobliwości. - Wszystkie te skrzynie złożone są w Hamburgu; wszakże niestety! wedle pogłoski nasza władza miejska wzbrania się dar ten przyjmować, ponieważ transport, urządzenie i umieszczenie podobnego gabinetu osobliwości kosztów wymaga znacznych, na które miasto zdobyć się nie chce. Tuszymy sobie jednak z pewnością, że zdanie wznioślejsze miłośników nauki w szanownem zgromadzeniu ławników naszych górę weźmie i że ofiary pieniężnej dla zatrzymania tak pięknej darowizny ku prawdziwej ozdobie P o z n a n i a żałować nie będą.

Więzienie dłużników w Paryżu.W więzieniu przy ulicy Clichy w Paryżu, siedziało dnia 1. Kwietnia I. b. 647 osób za długi, z tej liczby przypada na Paryż 12 O, na inne miejsca w okręgu Sekwany 17, na departameuta prowincyi 45 1; cudzoziemców było 59. Dl» czego tak znaczna liczba dłużników do stolicy się ściąga, pochodzi ztąd, że więzienie paryskie jest rajem w porównaniu z kaźniami na prowincyi. W Paryżu pobierają dłużnicy o jedną szóstą część wicce'j na utrzymanie, niż po departamentach, używają przy tein wszelkich rozrywek, jakich towarzystwo tylu wesołych ludzi nastręczyć może: gra w karty, śpiew, muzyka, czytanie książek, a nawet widowisko sceniczne, wszystko to rozrywa długami obciążone myśK biednych więźniów. Kobiet osadzonych w więzieniu za długi jest bardzo mało, na Paryż podają 10 w przecięciu. Turcy ja. - Pomiędzy Sławianami póhj,dniowe mi najbituiejszyin i najdzikszym narodem są Czarnogórcy (Montenegrini). Turcy zawsze tylko imienną dzierżyli nad tym krajem władzę, zadowoleni małym haraczem, oddawali rządy w ręce władyki (arcybiskupa) z Montenegro. Jednakże i powaga władyki ustępuje przed potęgą ustaw, które z pokolenia na pokolenie drogą tradycyi, zobowiązującej nabrały mocy. Ze ta gałęź plemienia sławiańskiego rządzi się ustawami rossyjskiemi, jest tylko pozorem. Pierwszą ustawą u Czarnogorców jest lak zwane ciągające się na wszystkich domowników. Prawo to utrzymało się aż dotąd % wszystkie mi znamionami barbarzyństwa, i ostało się mimo 2abiegi reforinacyjne. Nieskażona czystość obyczajów jest głównym wypływem tego surowego ustawodawstwa, ztąd idzie, źc uwiedziecie, złamanie ślubnej przysięgi, należy u Czarnogórców do rzadkich wypadków. Ciekawe w tej mierze jest przysłowie, które często cudzoziemcowi powtarzają: »Nie patrz się na dziewczęta z Montenegru, jeźli nie chcesz, aby się twoja skóra suszyła na słońcu.« W a l k a b y k ó w jest teraz po ukończeniu wojny domowej w Hiszpanii znowu w modzie. Bayonne, Perpignan i inne ku francuskiej granicy położone miasta, rzuciły się najnowszemi czasy do te'} Zabawy. Matador otrzymuje zwykle za jedne walkę 1000 realow (400 złp.), picador jedne uncyę (koło 128 złp.) capistos i chulos, których powołaniem, matadorowi będącemu w niebezpieczeństwie zbieżeć ku pomocy, pobierają zwykle małą nagrodę. Rzemiosło matadora byłoby bardzo zyskowne, gdyby rozjuszone byki nie wpędzały częstokroć swych ostrych rogów w piersi walczącego matadora, lub gdyby uie zadawały mu głębokich ran, które go do walki niesposobnym czynią. - Najsławniejszym z żyjących teraz matadorów jest el diviuo Mont.es w Walencyi. Juz nie jeduę odniósł ranę, szeroka blizna oszpeca szkaradnie jedną stronę twarzy tego zuchwałego matadora. Do tego czasu zebrał już majątku koło 50,000 piastrów. Teraz nie potyka się już dla zysku, ale dla oklasków, dla ruchu. Nie masz dla niego większej rozkoszy, jak stanąć piersią naprzeciw rozhukanemu bykowi.Kiedy hiszpańska monarchia najspanialej kwitnęła, same ukoronowane głowy szukały wieńców w walce z dzikiemi bykami. Historya wymienia Cyda, Karola V., Ferdynanda Pizarro, króla Sebastyana z Portugalii i wielu innych; przez długie czasy używali książęta i panowie do takiej walki oszczepów z sośniny, które się jako burdzo kruche przy pielWsze'm częstokroć nałarciu łamały. Do boju z dzikim bykiem przy* wdziewano zwykle najkosztowniejsze szaty, dosiadywano naj szlachetniej szych dżanetów i uderzano na wściekłego byka, unikając jego ciosów zreczue'mi zwrotami konia. Imiona naj

sławniejszych pikadorów, ZYJą w pamięci hiszpańskiej publiczności, podobnie jak u innych narodów imiona pierwszych artystów, śpiewaków, kompozytorów. Randon, Juanito, Apinani, Marianno Ceballo i inne sławnych torerosów imiona z przeszłego stulecia bywają z takim zapałem powtarzane, jak we Francyi TaImy, w Anglii Garrika. J eźli Hiszpanowi wspomniesz o jakiej sławnej śpiewaczce, on ci pokaże z dumą grób w kościele Santa Leocadia w Conil, gdzie spoczywa sławna szermierka Pajuelera. Amazonka ta a przeszłego wieku była równie piękną, jak silną i zręczną. Pierwsze kroki na piaskowej arenie stawiała w Sewilli, potem zbierała wieńce i pieniądze w Malaga, Grenadzie, Jaen i Saragosie. Występowała zawsze w sukniach męskich, tak, ze publiczność nie wiedziała, że śmiały jeździec goniący na ostre na dzikiego zwierza był - dziewczyną. Później, gdy już sława jej ustaloną była, dopiero przedstawiono ją publiczności jako picadorę. Pewien bogaty właściciel dóbr ofiarował je'j swoje rękę. Chociaż jej duma ugięła się pod jarzmo małżeńskie, jednakże te związki były dla niej nieznośnym ciężarem i nie zdołały jej wynagrodzić oklasków, któremi ją obsypywano. Słodki wzrok małżonka nie miał dla niej tyle powabu, co ogniem ziejące ślepie zhukanego byka. W piętnaście miesięcy po ślubie umarła z nudów i tęsknoty. F a n ni E i s l er. - Barbarzynka otrzymała od cesarza chińskiego następujący bilecik na atlasie: »Doszła wiadomość moich wysokich uszu, że twemi lekkiemi stopy poskramiasz barbarzyńców, że z mądrością podziwu godną umiesz stawiać twoje cieniuchne nóżki. Co jeźli prawda, oczekuję cię z otwartemi na oścież ramiony w mojćm niebieskiem państwie. Przybywaj i potańcz po głowach rudych barbarzyńców którzy mój naród w smutku i żałobie pogrążyli. Nie chcę także, aby mój kraj pozostał w tyle oświaty. Naucz więc moich poddanych tańczyć i stawać na głowie, o ile to w obrębie ustaw dziać się może. Natenczas z przestrachu pierzchną rudo-włosi barbarzyńcy z nasze'j ziemi. Moje słowo jest święte! W nagrodę otrzymasz guzik ze sznurkiem na szyję, dwa guziki na brzuch, dziesięć na obie nogi, a cały ogon pawi, na głowę. Czterech mandarynów będzie mułami u twego powozu, tomności, coś jadła i piła. Rozkazuję nóżki twoje zawinąć w bawełna i natrzeć je w podróży K a u t s c h u K i e i» (tu pisze niewyraźnie, może kańczukiein?) aby większej nabrały gibkości. Przybij natychmiast do' zatoki mórz mego państwa na skrzydłach nóżek twoich. Ja Cesarz. - (Kometa.) Statystyka poległych w wojnie od początku £wiata* - Pewien Anglik obliczył, ze od początku świata poległo w wojnie czternaście tysięcy milionów ludzi/ Gdyby te wszystkie ofiary wojny wstały z grobu i wzięły się za ręce, opasaliby ziemię wokoło 608 raży. Ale co większa, gdyby tylko wskazujące pałce poległych w wojnie jeden na drugim położono, linija ta sięgałaby po-nad księżyc 600,000 mil angielskich. Gdyby kio chciał UczYć tych wszystkich, co w wojnie śmierć znaleźli, potrzebowałby na to 336 lat, licząc codziennie 19 godzin. Niezmordowany Anglik zdobył się nawet na" obliczenie, ile funtów krwi na wojnie wylano, ale tę liczbę - pomijamy milczeniem.

Znowu donoszą różne pisma niemieckie, ze w Hanowerze Znajduje się Polak, który bardzo szczęśliwie leczy pozbawionych wzroku.

SPRZEDAŻ KONIECZNA.

Sąd Nad-Ziemiański w Poznaniu.

Wydziału I.

Dobra szlacheckie Radłów o z przyległościami w powiecie Wrzesińskim, sądownie oszacowane ńa 12370 Tal. 23 sgr. 8 fen. wedle taxy, mogącej być prZejrzane'j wraz Z wykaZem hipotecznym i warunkami w Registraturze, mają być dnia 5. Grudnia 1813. przedpołudniem o godzinie 10te') w miejscu Zwykłych posiedzeń sądowych sprzedane. Niewiadomi Z pobytu "Walenty Roman i Julianna małżonkowie S c h u l z, na których imię tytuł possessyi dóbr rzeczonych jeszcze zabezpieczonym jest, zapoZywają się na termin powyższy niniejszem publicznie, Poznań. dnia 18. Kwietnia 1813.

J Dobra ślaclicćkie, kapitały do umieszczenia zaraz po listach Zastawnych, oraz summy na listy Zastawne j później odebrać się mające, w wartości nominalnej, wskazać może Koch, przy placu Wilhelma pod liczbą % Poznań* > dnia 10, Czerwca NQ 13.

Wielka aukcja porcelany.

Aukcya porcelany przez podpisanego C odbywać się będzie w dalszym ciagu w %. dniach 12., 13., 11. i 16. Czerwca C 1843. w wielkiej sali hotelu Saskiego. C J. J. Meyer J Podług najnowszych zasad wydoskonalony, t chemią obeznany gorżelanny, życzy sobie przyjąć obowiązki z korzyścią posiedziciela gorzelni połączone; o warunkach dowiedzieć się można na Szerokie'j ulicy Nr. 12. w Poznaniu łub w Ludomach pod Rogoźnem.

Kurs giełdy Rerlińsktej.

Dni» S>. Czerwca. 1843.

Obligi długu skarbowego Pr. ang. obligacje 1830.

Uhłigi premio» handlu mors K Obligi Kurmarcbii . . , Berlińskie oblig. miejskie Gdańskie dito w T. .

Zachodnio - Pr. listy zastawne Łisfy zast. W. X. Poznańskieg dito dito dito · Wschodnio- Pr. listy zast.

Pomorskie dito. . . . , Kur- i ISonomareh. dito .

Szl. tskic dito.

A k e j e Kolei Berlińsko - Poczdamskie dito dito nkcje a prioris Kolei Magdebursko-Lipskie] dito dito akcje a prioris Kolei Berlińsko-Anhaltskie] dito dito akcje a prioris Kolei Dusseldorf. - Elberield dito dito akcj e a prioris . Kolei nad reński ej dito dito akcje a prioris . Kolei Berlińsko - Frankfurt.

dito" <<lito akcje a prioris Kolei Śląsk. górn.. . . .

Frydrychsdory .... Inne monety złote po 5 tal.

Disconto

Sto-1 Ka D r. kurant pa papie- gotowipfC. rami. zna.

3k J04 l 4 103 I - 93V 3V, 102 103% 1 48 3 A 102% 1 c 4 , 106% M 104% 102V £ f ł1)Ż{% 2 5 142% 4 - 4 104 - - 4 103.% a - 4 - 3 - 4 95% 5 125% 4 104% 4 - - 13% - 12% 1

103V

101 % 103% 102% J02% 101V

10*

103% 77 94% 78 95% 124% 103% 110% 13% 12 4

Ceny targowe Bnin 9. Czerwcai.

w mieście 1843. r. P O 2 H ]l 51 i 1'. od l do al. sgr. fen. \ Tal, sgr. fen Pszenicy szefel 25 26 6 Zyta dt, 21 22 6 Jęczmienia dt. . 10 12 6 Owsa dt. 28 2.9 Tatarki dt. 17 18 Grochu, dt. 1 2 Ziemiaków d t . 18 19 Siana cetnar 7 Słomy kopa . . I 20 Masła garniec . 16 15