GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1843.07.20 Nr167

VVielkiego fi

Xicstwa

.f*\

POZNAŃSKIEGO

Nakładem Drukami Nadwornej F. Dekera i Spółki. - Redaktor: A- Wannousshi,jwtm.

W Czwartek dnia 20. Lipca.

1843.

Wiadomości krajowe.

Z Berlina, dnia 17- Lipca.

Naczelny Prezes W. Księstwa Poznańskiego, Beurmaun, wyjechał stąd b powrotem do Poznania.

Z W r o c ł a w i a, dnia 13. Lipca.

Górno-śląska kolej żelazna, zatwierdzona reskryptem Ministra skarbu z duo 30. pI. mieś., najprzód tylko do Kosel, reskryptem tegoż Ministra z dnia 10. b. m. stosownie do podania towarzystwa, przez Kosel, Gleiwic i Berun aż do granicy zatwierdzoną została. Spodziewać się zatem należy, że budowa tejże kolei czem prędzei i to w kilku miejscach, razem rozpoczętą będzie.

Wiadomości zagraniczne.

LI r R o s s y a.

Z Petersburga, dnia 6. Lipca.

- Ogłoszono potwierdzone przez Najj. Cesarza Zdanie Rady Państwa rozstrzygające pytanie, czy wdowy i dzieci takich osób, którym rangi zostały przyznane po ich śmierci, mogą zażywać" praw i prerogatyw do tych rang przywiązanych. - Ogłoszono potwierdzone przez N ajj.

Cesarza Zdanie Rady Państwa, o małżeństwie przestępców skazywanych na zesłanie do Syberyi i zamiast tego oddawanych do rot fortecznych aresztantów lub do robot w portach. (O dozwolenie zawarcia [nowych szlubów prosić mogą żony takich tylko przestępców, którzy po zupełnej cywilnej degradacyi, wskazani są do rot fortecznych aresztantów, lub robot fortecznych albo* nazawsze, albo przynajuiej na lat 2 O ) . Donoszą z Orła o straszliwym pożarze, który dotknął to miasto 3 1. Maja. Klasztor pauieu z dwiema cerkwiami i całem zabudowaniem, 37 domów, 2 apteki, budowle zajmowane przez Izbę Skarbową, Kommisyą rekrutską, Urząd lekaiski. Izbę Dóbr Państwa, stały się pastwą ognIa. Podług gazety Policyjne'j, w czasie burzy zdarzonej w Petersburgu 20. Czerwca, pioruu uderzył w trzech kwartałach stolicy, zwanych Karetnym, Moskiewskim i Petersburskim. - W pierwszym piorun zabił dwie pasące się krowy, w drugim zapalił dom, który wprędce przez komendę ogniową został ugaszony, w ostatnim zabił konia w stajni i ogłuszył człowieka. Francya Z P aryż a, dnia 11. Lipca.

Izby mają być zamknięte na dniu 22. Lipca.

W Algeryi Generał Bugeaud znów przeciw Arabom wojuje. W Algierze niebyło 30. Czerwca o nim żadnych nowych wieści, myślą jednakże wszyscy" że teraz manewruje na brzegach pustyni wspólnie z Generałem Lamoriciere, naczelnikiem czynnej dywizyi w Maskarze. List »Czynna kolumna stojąca pod rozkazami Generał- Lieutnanta Lamoriciere, ściga, jak nam ręczono, trop w trop Emira Abdel Kadera. Królowa Maria Krystyna odbiera codziennie gońców z Hiszpanii; niedawno podobno znaczną summę pieniędzy, dla stronników jej przeznaczonych, wysłała. Pierwszy batalion 6 pułku piechoty, który przed kilku dniami do Bayonny przybył, wyruszył ztamtąd 5. nad granicę. Kilku wychodźców hiszpńskicb, którzy z stosunków swoich rachiftiku zdać niemogli, aresztowano w Bayonnie i okolicach. Podprefekt wydał im paszporta w głąb kraju, rozkazując, aby się niezwłocznie na wyznaczone im od rządu miejsce udali. Ponieważ familia Królewska pojutrze rocznicę śmierci Księcia Orleańskiego w Dreux obchodzić zamyśla, ztąd dzisiaj juz kaplicę Św. Ferdynanda na pamiątkę nieboszczyka wystawioną, uroczyście poświęcono. Już bardzo rychło zrana wielka liczba ciekawych udała się z Paryża do Sablonville. O 10tej ruszyło z koszar w Courbevoix i % stolicy kilka batalionów piechoty i kilka szwadronów jazdy, jakoteż mocne oddziały gwardyi municypalnej pieszej i konnej dla zachowania porządku w tłoku ciekawych widzów. O wpół do litej przybył Arcybiskup paryski z duchowieństwem swoim do kaplicy, dokąd także powoli Ministrowie, ciało dyplomatyczne i reszta zaproszonych zdążyła. Ponieważ kaplica wielkiej liczby objąć niemoże, przeto oprócz Ministrów, Marszałków, Admirałów Francyi, tylko naczelnicy ambassad, Prezydent i Wielki Referendarz Izby Parów, Prezydent Izby Deputowanych, Prezydenci sądu kassacyjnego, sądu najwyższego obrachunkowego, rady stanu, de la Gour royal i sądów pierwszej instancyi, Prefekt Sekwany i obecnie w Paryżu przytomni Generałwie przypuszczeni byli do tego obrzędu. Dla dam ciała dyplomatycznego i dla żon Ministrów wystawiono małą trybunę na boku. -- Zaraz po jedenastej ukazał się poczet królewski, składający się % 12 powozów dworskich, przodem szedł szwadron huzarów, a po bokach kilka oddziałów gwardyi narodowej konnej. Z prawej strony przy powozie, w którym znajdowali się: Król, Królowa, Księżną Orleanu, Hrabia Paryski i Książę Chartres, jechał Generał Jaqueminot, dowódzca gwardyi narodowej paryskiej. Prefekt policyi' jechał tuż przed królewskim powozem. W następnych powozach siedzieli: Książę N emours i Aumale, ostatni w swym nowym mundurze

Generala- Lieulnanta, Książę Montpensier, Księżniczka Nemours, Królowa Maria Krystyna, Ex - Regentka hiszpańska, i Pani Adelaida, siostra Ludwika Filipa, oraz adjutanci Króla i Książąt i damy dworskie. Familię Królewską przyjął przy drzwiach kaplicy Arcybiskup paryski z duchowieństwem i odprowadził ją do módlników przed wielkim ołtarzem. Ministrowie, ciało dyplomatyczne, Prezydenci Izby Parów i różnych trybunałów zasiedli po prawe'j, Marszałkowie zaś, Prezydent Izby Deputowanych, rady stanu, sądu obrachunkowego i Generałowie po lewej stronie w głównym ganku kaplicy. Po poświęceniu kaplicy i obudwóch ołtarzy, z których jeden jest Matki Boskie'j, drugi Św. Ferdynanda, patrona zmarłego Księcia, odprawił Arcybiskup mszę żałobną. Tak jak na przeszłorocznej żałobnej uroczystości w Notre- Dame, tak i tutaj innej nie było muzyki tylko śpiew chóralny podczas requiem, które całą uroczystość zakończyło. Głęboki smutek przejmował całe zgromadzenie, powiększała go jeszcze gruba żałoba, wszystkich przytomnych osobliwie Księżniczek i dam. Król zdawał się zupełnie pogrążony w smutnych wspomnieniach nieszczęsnego wypadku, który się na tern samem miejscu przeszłego roku zdarzył, gdyż przez cały ciąg świętego obrządku klęczał z głową na rękach wspartą. Królowa, jak widać było, starała się wszelkim sposobem uśmierzyć boleść macierzyńską i wstrzymać się od głośnego płaczu, i wszyscy członkowie Królewskiej rodziny nieśmieli prawie na się spoglądać, aby cisnące się łzy hamować. Po skończonym obrządku, koło wpół do drugie 'j, oddaliła się Królewska rodzina. Król kłaniał się kilkakrotnie zgromadzonym, dziękując im za szczery w smutku jego udział. Około 2gićj godziny była już cała familia Królewska w Neuily. Dziś wieczorem nie przyjmują u dworu nikogo. 13. Lipca w dzień śmierci Księcia Orleańskiego wszystkie widowiska będą zamknięte.

Anglia.

Z L o n d y n u, dnia 11. Lipca.

Na dniu 8. b. m. wydał rząd rozkaz do Kapitana Lorda George Paulet, dowódzcy okrętu »Carysfort« na Oceanie spokojnym, aby wysp sandwichskich, które w imieniu rządu angielskiego tymczasowo zaokupował, znowu zaniechał. Już od trzech dni biega tu pogłoska, ze Sir B.. Peel ministerstwo złożyć postanowił, a to z przyczyny,' że niektórzy z kolegów jego, a mianowicie Wellington, Stanley i Graham po tak długo dać broić, dopókiby on albo niektórzy z jego zwolenników przeciw prawu nie wykroczyli. Według zdania niektórych zamyśla tymczasem podać Parlamentowi kilka środków, mających lud irlandzki przekonać, że rządowi dobro jego mocno leży na sercu. Zresztą politycy Angielscy bardzo są skryci, tak, iż o takowych rzeczach nic pewnego powiedzieć nie można. Dzienniki konserwatywne różnego są pod tym względem zdania: Times zawsze prawi, że nie należy się ociągać, że buntownikom wsieść na skórę i zgromadzenia repealskie gwałtem przytłumić trzeba. Gani ona Peela coraz bardziej, że jest nieczynnym, co większa, obwinia go nawet, że może potajemnie życzy sobie zerwania Unii i nieczynnością swoją do tegoż przy czynić się chce (!?). M o rning P o s t radzi umiarkowaną tylko surowość, która dostateczną być ma do ujęcia niespokojnych w karby należyte. Zresztą cieszy się z gorliwości dziennika Times, i chwali jego patryotyzm. Dla Standarda obecne postępowanie rządu jest szczytem mądrości. Ponieważ wszakże wciąż powtarza, że massa katolików nie ma najmniejszej prawości, nie wie o zadnej wierności i żadnem posłuszeństwie, jak tylko ku swoim xiężom, a ci bez wyjątku są zdrajcami nie do naprawy, przeto trudno pojąć, jakimby sposobem Irlandyą uspokoić można, jeżli nie przez uprzątnienie tychże księży. Morning Herald zgadza się na to, że żadnych gwałtownych środków preciw repealerom przedsiębrać nie należy, ale z drugiej strony utrzymuje, że rząd natychmiast odwołać winien prawa, na mocy których irlandzkim dziedzicom nieprzypadających im do smaku najemników i dzierżawców bez ceremonii po stu razem z domu swego wolno jest wypędzić, których praw ciż dziedzice w najniegodziwszy używają sposób. Dziedzice przyczyną są całej niedoli całej Irlandyi, jednają oni O'Connellowi najgorliwszych zwolenników, wystawiają kraj na niebezpieczeństwo podziału, a kościół irlandzki na stratę tego, co posiada. Hiszpania.

Z M a d ryt u, dnia 2. Lipca.

Jeden z ministeryalnych dzienników wyjawia teraz, czemu poczta tutejsza dzienników oppozycyjnych na prowineye i zagranicę rozesłać nie chciała. Naczelnik bowiem polityczny Madrytu powołał do siebie podobno redaktorów tychże dzienników z zapytaniem, naczem się zasadza rozsiana przez uicb wiadomość, że

Regent ma zamIar porwanIa mJodej Królowej z Madrytu. Gdy tymczasem żaden z nich niebyt w stanie dostatecznie na pytanie to odpowiedzieć, okazało się, że wymieniony artykuł czystym był wymysłem, aby zwiększyć nienawiść przeciw rządowi. Postanowiono więc, że poczta nie ma już więcej nastręczać sposobu rozpowszechnienia zawartych w madryckich oppozycyjnych dziennikach oszczerstw przeciw Regentowi.

E c o deI C o me rc i o, dziennik sprzyjający powstaniu zawiera następujący artykuł o przyczynach, które obecny stan rzeczy w Hiszpanii wywołały: »Z dwóch stronnictw, na które się liberalna massa narodu rozstąpiła, oddawna już jedno, to jest Moderatystów skłaniało się ku Francyi, drugie zaś, Exaltowanych czyli Pos t ę P o w Y c h ( exaltada 6 progresista) do Anglii. Z tych sympatyi powstały bez wątpienia dla nas największe nieszczęścia. Cóż by ło przyczyną tak zacietej wojny między temi dwoma stronnictwy? Powiedzmy bez ogródki: z jednej strony wpływ obcy, z drugiej zaś mania urzędów. Intrygi i machinacye cudzoziemców uważały to za największy swój interes, trzymać obadwa stronnictwa w jak największein od siebie oddaleniu. Ztąd naturalnie wyrodziła się potrzeba trzeciej partyi. Myśl ta pochlebiała niektórym ambitnym ludziom, (spodziewali się bowiem, że tym sposobem wywyższą się nad wszystkich) i znalazła także przystęp do serca wojownika patryoty. Lecz ten, niestety, mimo wawrzynów zebranych na polu bitwy, nie miał dość bystrości w sobie, aby przedrzeć się w głębiny serca ludzkiego i wyczytać tam najtajemniejsze zamiary; wpadł w zasadzkę, i stał się narzędziem angielskiej intrygi, noszącej ultra hiszpańską maskę na siebie, której celem było rozrządzenie ręką niewinnej Izabelli i wolnością ojczyzny. Nowe to, tak nazwane niezależne stronnictwo chciało, dla zapewnienia sobie zwycieztwa, wznieść i wzmocnić pełną najlepszych chęci demokratyczną cząstkę narodu, stworzyć nowe dążności, wzbudzić nowych i silnych rywalów, słowem, ile możności, rozdzielić, osłabić i zniszczyć partyę liberalną. Aby temu zapobiedz złączyliśmy się pod jeden sztandar z wszystkimi przyjaciółmi wolności i hiszpańskiego honoru, i chcemy od dziś dnia wznieść mur spiżowy dla niezależności hiszpańskiej. W tym duchu wpływaliśmy na obory, w tym duchu zaczęto Kortezy i wywołano ministerstwo Lopeza. »»Ani po angielsku, ani po my tównież. »» Tylko w dobrem porozumieniu chcemy ze wszystkiemi mocarstwami pozostać ,« II mówi dalej. I my zawsze tegoż samego żądaliśmy. Lecz jakiż jest sposób pogodzenia wszystkich Hiszpanów i sprowadzenia ich na jedne drogę? Niema innego, jak stworzyć i ożywić wielkie stronnictwo narodowe i rząd ustanowić, któryby był hiszpazskim, wolnomyślnym, zdatnym, zręcznym, silnym i narodowym, któryby uiścił nadzieje ludu, obawy uśmierzył, nienawiści uładodził i przekonał oraz Anglią i Francyą, że przez złączenie stronnictw jedno tylko powstało i istnieje, stronnictwo n a r o d o we, które niepotrzebuje ani pośredniego, ani bezpośredniego mieszania się w swe sprawy. Żądamy, aby takich użyto środków.

Z Paryża, dnia 9. Lipca.

Pamiętnik burdygalski pisze, ze Anglia ma zamiar uśmierzenia walki stronnictw w Hispanii, a to w sposób następny: »Ogłoszenie Królowej Izabelli za doletnią, zaślubienie jej z Xieciem z domu koburskiego, powołanie ministerstwa Lopeza i urzeczywistnienie podanego przez nie planu, osobliwie ogłoszotemże amnestyi.« Plan takowy jest w najwyższym stopniu do prawdy niepodobnym. Na pierwszy punkt niktby się pewnie, wyjąwszy pertyę Krystyny, nie zgodził, drugi miałbj narodowe uczucie Hiszpanów całkiem przeciw sobie; tylko punkt trzeci powołanie ministerstwa Lopez zyskałby największą jeszcze liczbę za sobą, chociaż stronników Regenta i obecnego rządu żadenby z tych punktów nie zadowolnił. Ale już sama myśl angielskiego pośrednictwa jest teraz w Hiszpanii zupełnie niepodobną do wykonania. Oburzenie publicznej opinii przeciw Anglikom, choć sztucznemi może wywołane sposoby, jest tak wielkie, że gabinet w St. James nie może żadną miarą rosić sobie pretensyi do pośrednictwa w Hiszpanii. Jako dowód, jak teraz w Hiszpanii o Anglikach gowszechnie myślą i mówią, może posłużyć następne, w dzienniku jednym barcelońskim umieszczone wezwanie Espartery, aby dobrowolnie zrzekł się Regencyi. »Espartero! « mówi krystyńskich interessów broniąca P r o s - s p e e r i d a d, »abdykacyi jako Hiszpan, nim jeszcze krew przelewać zaczniesz. Mordercy N apoleona ofiarują ci gościnność i opiekę, - gościnność i opiekę oprawców, koutrobandzistów i rozbujników europejskich. Espartero , jeszcze czas, abdykcyi. Królowa Krystyna wolała wWaleucyi wyrzec się panowania, niż

przelać krew hiszpańską; również i Marofo sojuszem w Bergara dał ci przykład pamiętny. Z dnia 11. Lipca.

Wiadomości telegraficzne z Hiszpanii.

Z Bayonny, d. 9. Lipca. - Badajoz oświadczyło się 1. Lipca za powstaniem, wojsko przystąpiło; Generał-Kapitan i Szef polityczny miasta oddalili się. J acn powstało 29. Czerwca. Generał Aspiroz mianowanym został przez Juntę w Walladolid, Generał-Kapitanem starej Kastylii.

Z Barcelony, d. 6. Lipca. - Zurbano opuścił Belagier. Serrano był 4. Lipca w Farrega, gdzie wojsko organizuje. Z Barcelony, d. 7. Lipca. - Narvaez attakował 3. Lipca i zniósł blokadę Teraelu. Pierwszy i trzeci batalion pułku »Priucessa« batalion pułku »Izabella 11.« i jeden szwadron pułku »Infantka« przeszły do Narvaeza. 4. Lipca wymaszerował Narvaez do Daroca, które powstało. Regent 5. Lipca był wAlbacete. Z tej więc depeszy widać, że wojska Espartery starły się tu po pierwszy raz z powstańcami. Brygadyer Ena, którego z 4ma batalionami piechoty, 3 szwadronami jazdy i bateryą ar tyleryi z Saragossy yysłano, aby wspierał plan bojowy Espartery przeciw Walencyi, zmuszonym został przez Generała Narvaez blokadę N eraelu opuścić i trzy bataliony ze szwadronem konnicy przeszły do Naxvaeza. - Tak więc wypadek pierwszego spotkania się obydwóch stronnictw, był na'korzyść powstania. Doniesienie telegraficzne mówi dalej, ze N arvaez 4., a więc dzień po zwycięztwie pod Ternel wyruszył do Daroca, które także powstało. To nader jest ważnem, gdyż z Daroki zagraża razem Madrytowi i Saragossie i przecina komu- · nikacyą dwom głównym korpusom Espartery , tak że tenże z Zurbanein i Seoanem tylko przez Madryt będzie mógł zostać w złączeniu, a i ta droga może mu być zawartą, gdyż Daroca tylko o 5 mil niemieckich jest oddaloną od Calatagad, leżącego nad wielkim traktem z Madrytu do Saragossy. Regent był 5. jeszcze w Albacete, gdzie zapewne wyczekuje przybycia korpusów Albareza i van Halena. Wojsko jego, które przy wyjściu z Madrytu przeszło 6000 ludzi liczyło, zmniejszyło się, podług listów z Bayonny, których I m p a r t i a l barceloński udziela, na 37 O O piechoty i 440 jazdy. Zurbano opuścił Balaguer, ale depesze nie donoszą czemu, ani też dokąd się udał. Wojska będące pod rozkazami Generałów Zurbano i Seoane składają się, podług doniesień z Barcelony, 2 22 batalionów, Lerida i Fraga.

N akoniec tę jeszcze ważną nowinę donoszą telegraficzne depesze, że Badajoz, jak wiadomo, jedna z najsilniejszych twierdz Hiszpańskich przy granicy portugalskiej, oświadczyło się za powstaniem. Jest to wielki cios dla Regienta, który przedewszystkiem ufał wierności tamecznej, z 3 O O O ludzi złożonej załogi. Szef polityczny miasta wierny Regieuta stronnik opuściłBadajoz.

Niemcy.

z B ad en u, z dnia 8. Lipca. Z okolic wyższego Renu donoszą, ze towarzystwo, które w roku 1840. wystawiło było kilka parowych statków służących do codziennego przewozu z Bazylei do Moguncyi, rozwiązać się musiało, gdyż przychody z przedsięwzięcia tego nie wyrównywały procentom wyłożonego kapitału. Niepowodzenie to odstraszy zapewne na długie lata od podobnego zamiaru, zwłaszcza, że to już powtórne przedsięwzięcie, które się w tern miejscu nie udało. Twierdzą nawet, że towarzystwo kontento będzie, jeśli mu się przynajmniej kapitał ze sprzedarzy statków powróci. - K o l ej ż e l a z n a z Karlsruhe do Kehl już prawie wykończona, tak iż zapewne jeszcze w tym roku «otwartą będzie. Pomiędzy Kehlem a Bazilęą tak rączo nad tą drogą pracują, że według wszelkiego podobieństwa w przeciągu dwóch lat skończoną być musi.

Austrya.

Z Preszburga, dnia 7. Lipca.

N a posiedzeniu wczorajszem odczytano N ajłaskawszą Aodpowiedz królewską na wniosek, podany przez Sejm przeszły względem spraw religijnych. Treścią odpowiedzi tej jest, że małżonkom mieszanego małżeństwa wolno jest postanowić pomiędzy sobą, w jakiej religii dzieci ich wychowane być mają, bez różnicy, czy to na korzyść strony katolickiej czy też protestanckiej. Jeśli zaś małżeństwo pomiędzy sobą zgodzić się o to nie może, wtedy wszystkie dzieci z małżeństwa mieszanego wychowane być mają w religii ojca, bez względu na to, czy tenże katolikiem jest, czj li też protestantem.

Szwajcarya.

Z T h u r g a u . - Ostatnią posiadłość Ludwika Napoleona, Arnenberg, sprzedano z calem urządzeuiem i kosztownemi dziełami sztuki, obrazami Dawida i t. p., jako też wielu relikwiami z ręki Cesarskiej, za 840,000 flor. Kupiła to wszystko prywatna jakaś osoba z Neuschatelu.

Indye Wschodnie.

Z Bombaju, dnia 20. Maja.

Ex Emirów Sindu, którzy, jak wiadomo, po bitwie z dnia 17. Lutego poddali się byli i do Bombaju zostali przywiezieni, zamknięto w twierdzy Sassuhr, gdzie zapewne życie swoje zakończą. Jeden tylko z nich, którego obwiniają o zamordowanie Pułkownika Ennis, został zawieziony do Sura te, gdzie ma być pod sąd oddany. Z Lahory nadeszła ważna wiadomość, że Maharadża kraju Peudżab, Schere Sing, trzeci następca po zmarłym przed trzema laty Rundsił Singu, zachorował niebezpiecznie w skutek paraliżu; na przypadek śmierci jego, nastąpi interwencya angielska, jeżeli nie zajęcie Pendżabu przez kompanią wschodnio indyjską. Z Hyderabad dochodzą wiadomości do d. 10.

Maja. Do owego czasu Geuerał N apier zajmował oszańcowany obóz nad Indusem 4 mile od Hyderabadu. Shere Mohamed zajął stanowisko nad Indusem między Sukfur i Hyderabad, 50 mil od ostatniego miasta odlegle. Zgromadzona tam siła wynosi 30 do 40,000 wojska z 20 działami, które .mu Ali Murad w służbie angielskiej będący oddał. Nateraz upały i wylewy rzek wstrzymują wszelkie działania. Według rozgłaszanych wieści, w Afghanistanie miały wybuchnąć niespokojności. Jeden perski naczelnik, niejaki Mahomed Beg, miał zająć w posiadanie Kandahar.

Rozmaite wiadomości.

Z Poznania. - »Gazety koscielnej« wyszedł Nr. 18. i zawiera Rozprawę: Czy może być pismo święte jedynem źródłem wiary chrześciańskiej. Missye katolickie (ciąg dalszy.) - Missye w Chinach. - Doniesienia kościelne. ZeLwowa. - Pisma tutejszego: »Biblfjoteka naukowego Zakładu imienia Ossolińskich« wyszedł tom szósty i zawiera następujące artykuły: 1) Poloneutychia z rękopisu Andrzeja Lubienieckiego. Część 3cia, rozdz. I. V. 2) Krótki rys dziejów i spraw Lisowczyków, przez Maurycego hr. Dzieduszyckiego. (Ciąg dalszy).

3) Układy między Carem Piotrem Wielkim a Mikołajem Sieniawskim, Wojewodą Bełzkim.

4) O pierwszych zaborach Wariagów na ziemi Lachickiej i o grodzie Czerwieńsk, przez Kazimierza hr, Stadnickiego. Rozpr. II. 5) Berda w Uryczu, przez D. J. Wagilewicza. 6) Rozmaitości literackie: a) Słów kilka o Kochanowskich Alex. hI. Krasickiego, b) Pomniki Prze pedyja i Metodologija prawa Jana Kłodzińskiego, J. S. 7) Rękopisma księgozbioru Ossolińskich; przez Alex. Batowskiego. - Rękopisma dziejów polskich, pr. Długosza; (z podobizną, tablicą 2.) - dokończenie. - Z Krakowa. Towarzystwo Naukowe krakowskie, łącząc pamiątkę założenia Uniwersytetu Jagiellońskiego z epoką upłynionych 200 lat przeniesienia szkół prywatnych z bursy tak zwanej niemiecką, do teraźniejszego gmachu N owodworsko- Włady sławskiego w dniu 3. b.

in. to jest w sobole, w amfiteatrze wspomnionego gmachu, odbyło posiedzenie publiczne, które Trojański Kajetan, Rektor Uniwersytetu i Prezes Towarzystwa Naukowego, stosowną do okoliczności zagaił przemową; następnie Florkiewicz Julijusz, Sędzia pokoju okręgu Igo 'W. M. Krakowa, członek Towarzystwa Naukowego krakow. i paryskiego, czytał rozprawę o początku ekonomii politycznej, o jej wpływie na zamożność kraju, zakończył toż posiedzenie Muczkowski Józef, Fil. Dr. Professor i bibliotekarz U niwersytetu Jagiellońskiego odczytaniem wiadomości historycznej: O szkołach Nowodworsko - Władysławskich w Krakowie.

(Z Gaz. Krakows.) - Kiedy zagraniczni artyści niższego rzędu, a czasem mierne talenta występujące publicznie w naszej stolicy, odbierali oklaski, publiczne pochwały i szumne pauegiryki; oczekiwaliśmy z pewnością należnej pochwały młodego ziomka, na którą sprawiedliwie zasłużył. Zawiedzeni w tern oczekiwaniu pospieszamy chociaż w spóźnionej nieco odezwie odeprzeć zarzut nie czułej obojętności na rodzinne talenta, oddając sprawiedliwość wiele obiecującej grze na fortepianie Ignacego Krzyżanowskiego, którą nas dnia 25. Czerwca nie tylko przyjemnie zabawił, ale że tak rzekę rozrzewnił i zadziwił. Bo któż nie uczuł podziwienia na widok skromnego, siedmnastolelniego młodzieńca, kiedy uderzywszy w strony, po pierwszych nieco nieśmiałych akordach, rozwinął harmonią pełną siły, słodyczy i tej rozmaitości, którą tylko wytrawni władają artyści! Kiedy wykonywając utwory najtrudniejsze pierwszych dzisiaj mistrzów, objawił nam śmiałość z łatwością, szybkość z wyrazistością, siłę z słodyczą, słowem to wszystko, co nie mechaniczne tylko wypracowanie oznacza, ale świadomość siebie w sztuce, świetny talentu połysk! Jakoż w pierwszej sztuce, Wilhelm Tell układu Liszta, zajęła nas dokładność wykonania, po drugiej, Lucya z Lamenaoru Talbergazagrzmiała sala rzęsistemi oklaski, znawcy nic do życzenia nie mieli; Szopena mazurek w tęskną wprawiał zadumę unosząc duszę na słodkich, niewyczerpanych falach harmonii, równie jak SomuabulaTalberga, przez rozmaitość biegle użytego cieniowania porywała ze sobą słuchaczów w czarownie, galopada Liszta nawet po niedawnej grze tego olbrzyma harmonii, z wielkim zadowoleniem słuchaną była. I któż się nierozrzewnił stawiając się na miejscu rodzica, który sam wskromnem domowćm zaciszu rozwiuąwszy do tego stopnia zdoluości młodzieńca już dzisiaj pewną cieszy się nadzieją, że praca jego wyda plon który się szeroko nie tylko za obręb domu ale nawet i kraju z jego cWubą rozrosnąć się można! Śmiało więc młodzieńcze na zaczętej drodze, bo świetna przyszłość każdego, ktokolwiek poczuwszy w sobie iskrę Boskości, w jasne ją słońce rozdmucha. Sztuki piękne z jednego źródła co i cnota pochodzą, a artysta w prawdziwem znaczeniu jest to człowiek z sercem i głową, twórca pięknoty w całej rzeczywistości. Śmiało więc do świątyni takiej sławy, śmiało, a wytrwale, a jeśli dzisiaj wschód pięknego życia napełniona żegnała sala, to w pewnej nadziei, że jego południe cały kraj powita bo kraj nasz nie jest nieczuły na piękne i dobre. B. . . . Wełna. - Korrespondent W ro cł a wski tak pisze o handlu wełny w Gazecie Handlowej Warszawskiej: »Powróciwszy z jarmarków pozwalam sobie objawić zdanie moje o przyszłych widokach w handlu wełną, wspierając się na zrobionych w tym względzie doświadczeniach. W ogólności handel ten po ukończonych targach okazuje się teraz daleko pomyślniejszym niż przedtem, i możemy z pewnością powiedzieć, że Anglia, pomimo znacznego dowozu z Australii, nie może się obejść bez naszej ze stałego ładu wełny; gdyż tylko fabrykanci angielscy wyłącznie dawali na wszystkich tegorocznych jarmarkach popęd i handel utrzymywali. Nawet handlarze angielsey zakupili tą rażą dwa razy tyle ile roku przeszłego, i to tem bardziej dowodzi nowopowstałego potrzebowania, gdy w miesiącach zimowych odbieraliśmy właśnie z Anglii ciągle niepomyślne doniesienia. Za przykładem Anglików poszli jak zwykle i niemieccy fabrykanci, którzy podobnież więcej niż w roku przeszłym zakupili wełny, szczególniej zaś mniejsi fabrykanci, którzy na ostatnim Lipskim jarmarku nadzwyczaj wielki mieli odbyt na swoje sukna. Ci zaś niemieccy, hollenderscy i belgijscy fabrykanci, którzy sukua swoje przerabiają, daleko ich mniej kich sukien, ale tylko surrogaty ich, i ponieważ w ogóle za wysoko cenią swoje cienkie wełny. -> Wełna do gremplowania uie grała znacznej na targach roli, i była w ogólności dosyć zaniedbana, ponieważ greniplarze zakupili zaledwie 4tą część tego, co potrzebowali; resztę zaś będą musieli p6zniej zakupić, i wątpię czy po niższych cenach jak na targach- - 'Wielcy gremplarze oddawna już zniżyli ceny swoich fabrykatów, w celu wyłączenia mniejszych gremplarzy od współzawodnictwa, co im się też po części udało; ale tein sobie tylko zaszkodzili, gdyż Anglia fabrykowała jeszcze taniej, a gremplarze nie mogli wełny w tym stosunku taniej zakupić, o ile zniżyli cenę swojej przędzy. Tym sposobem wielcy przedsiębiercy sami tylko ponieśli stratę: i dla tego też cena tego artykułu na przyszłość musi się podnieść. Wełna jaguięca gra tu teraz znaczną rolę i bardzo cienką płacą po 10 - 12 tal. wyżej nad cenę wełny 1-strzyżowćj, na targu, średnią zaś tylko po 5-6 tal. wyżej; o ordynaryjną wełuę jagnięcą wcale się nie dopytuj ą. W ogólności znaczny nastąpi ubytek w tym gatunku wełny, gdyż w zimie dla braku paszy nie wiele chodowano jagniąt. - Wrocław 30. Czerwca 1843. D a n i e lO' C o n n e II , · * - Ir landski agitator Daniel O'Connell, urodził się w roku 1774. w Carben, w hrabstwie Kerry, prowincyi Munster. Ojciec jego, Morgan O'Connell, uprawiał grunt swych ojców jako dzierżawca dóbr protestanckiego kollegium w Dublinie. Pierwsze wychowanie młodzieńcze otrzymał od katolickiego kapłana; w Leodyum był w szkołach u Dominikanów, a w St. Omer u Jezuitów. Przeznaczony z początku do duchownego stanu, później % własnego popędu oddał się nauce prawa. W r. 1798. (w roku irlandskiej rewolucyi) zostawał Adwokatem w Dublinie. We dwa lata potem przyszła unia do skutku. (W Irlandyi panowała ta opinia, że Pitt zabiegami zjednał sobie większość w Parlamencie irlandskim.) Towarzystwo adwokatów protestowało przeciw tejże unii; O'Conuell, mający podówczas lat dopiero 24, cisnął pierwszą swoją filipikę na ciemiężców Irlandyi. Sława jego wzmagała się z wymownym jego zapałem. W r. 1823. zawiązało się pod jego wpływem wielkie towarzystwo dla osiągnienia emancypacyi. Po siedmiu latach niezmordowanego natężenia uzyskano to, o co się O'Connell i jego przyjaciele starali. Dnia 13. Kwietnia 1829. emancypowano w,łflandyi katolików aktem parlamentowym. jJ)uia 15. Maja 1829. wystąpił agitator po raipiet«wszy w Izbie Niższej; wybór jego po długich debatach unieważniono; wrócił on do Irlandyi, w hrabstwie Clare został znowu obrany, poczem w r. 183.0. zajął krzesło w Parlamencie, które od tego czasu spółobywatele jego, pokładając w nini zaufanie, zawsze mu na nowo potwierdzali. Na posiedzeniu Paryskie'j Akademii Nauk z dnia 12. Czerwca P. Arago doniósł oważnem odkryciu uczynionem przez niejakiego P. Jourdant, mechanika, który niemając najmniejszej znajomości Medycyny, wpadł na sposób leczenia zajękliwych i dokonał już tego na młodym człowieku, w najwyższym stopniu tej wadzie uległym. Sposób tep zależy na stopniowe'm wyuczaniu się naśladować ruchy języka osób, które mają mowę wolną. Z obserwacyi tego rodzaju wynalazca wyciągnął metodę prostą i łatwą, i zapewnia, iż za j ej pomocą wszelkie rodzaje jąkania się mogą być uleczone. Na dowód P. Arago stawił syna jednego z Członków Akademii, znanego z zajękliwości i którego język tym sposobem został zupełnie rozwiązany. - Na Ićinże posiedzeniu P, Arago doniósł ważną wiadomość, że we Francyi, w okolicach Tuluzy, odkryła została mina żywego srebra.

Ta wiadomość zrobiła wrażenie na publiczności i szczególniej na osobaah oddających się naukom fizycznym, którzy w pracach swoich częstokroć spotykali wielkie przeszkody skutkiem kosztowności tego metalu. Aptekarz jeden w Antwerpii, szczególniej oddający się galwanoplastyce, wpadł na myśl ciekawego jej zastosowania. Za pomocą płynu Woltaiczuego udało mu się pokryć warslą miedzi pałą jedne nogę płodu zranionego w piątym miesiącu. Część ciała tak pokryta nabrała twardości metałiczućj, a mimo to wszystkie najdrobniejsze szczegóły muskułów, żył i nawet powierzchni skóry, pozostały tak wyrażnemi jak Jjyły przed operacyą, Jeżeli, jak wnosić należy, warsta galwanoplastyczna ochrania mięsa zwierzęce od chemicznego rozkładu, każdy pojmie jak ten wynalazek obszerne mieć będzie zastosowanie. Okropny wypadek. - Podczas ostatniego okropnego trzęsienia ziemi w Gwadeloupie, okropny los spotkał ośmnasto-letnią dziewczynę. Marya Esten, córka angielskiej rodziny, uciekając z oranżeryi do przyległej ulicy, tak silnie od walących się drzwi za nogi ujętą została, że niepodobna było, aby ręka lu"dxka bez żadnego uszkodzenia uwolnić ją zdoIała\ Tak zostawała przez czas długi, widziała zBliżające się płomienie, które już obejmowa&J męczarnie. Wołanie jej o ratunek w zgiełku powszechnego zamieszania, było nadaremne. W tein nadchodzi żołnierz, ona go błaga o wybawienie od tak okropnej śmierci. On uczuwa jej stan bolesny i chwyta za oręż, chce odłączyć przyciskiem ogromnego ciężaru ujęte nogi, ale spojrzawszy w spokojne oblicze dziewicy, oddane na wolę losu, opuszcza go męztwo, zakrywa twarz i ucieka. Nieszczęśliwa dziewica znów zostaje sama, opuszczona - już biją nad nią buchające płomienie, już się walą belki - już poleca duszę Bogu. Gdy oto słyszy głos swego narzeczonego - głos anioła-zbawcy. Ten przybiegłszy uklęka przy nie'], używa wszelkich środków do jej wybawienia A lecz wszystko nadaremnie, już za późno, gorejąca massa waląc się, zagrzehuje ich społem! Machina do prędkiego, przesuszania i zbierania siana. - Machina ta służy do tego, aby trawę zaraz po. jej skoszeniu roztroszyć cienko" po kilku godzinach znowu to-samo powtórzyć, tak, iż na piękną pogodę można mieć w sześciu godzinach siano* zupełnie suche. Zwyczajnym zaś sposobem jak powszechnie wiadomo, trawa nie prędko staje się sianem, a g d y pogoda nie sprzyja, częstokroć kilka dni do przeschnięcia potrzebuje; tymczasem zaś znowu deszcz zmoczyć ją może, zwłaszcza że w czasie sianożęcia najczęściej burze i ulewy panują. L)la tego to uwinięcie się z sianem jest rzeczą nie małej wagi. Machina c której tu mowa, służy nietylko w równych położeniach, ale i na mniej przykrych spadzistościach» Do tej machiny należy też przyrządzenie służące do prędkiego« zgartywania przeschniętego siana, , aby jej ak najprędzej , w wielkie massy poskupiać. Wzór tej machiny wzięty jest z Anglii; atoli maszyniści nadworni Antoni Burg i syn w Wiedniu poprawili ją, i dostać je) można w ich ttbryce w Wiedniu. Teatr polski w PUKUaniu« W piątek dnia 21. Lipca na benefis l'am Walde, dramat z francuskiego przełożony w 4" odsłonach: »Angelo Malipiery, tyran Padwy.«

SPRZEDAŻ KONIECZJNA.

Posiadłość w Inowrocławiu pod Nr. 249. i 250. położona, sukcessorom kupca J o e l Moses Lewy należąca, otaxowaaa na 6188 Tal. 19 sgr. wedle taxy, mogącej być przejrzanej wraz z wykazem liypoteeznym i warunkami w Registraturze, ma być w celu podzielenia sukcessorów i zniesienia wspólnościdnia 21. Sierpnia 1843. w miejscu zwykłem posiedzeń sadowe m sprzedana. Wszyscy niewiadomi pretendenci realni wzwają się, ażeby się pod uniknieniem prekluzyi zgłosili najpóźniej w terminie oznaczonym. Inowrocław, dnia 11. Lutego 1843.

Królewski Sąd Ziemsko-miejski.

Odebraliśmy w komisie Slifftff Wotljf belferskiej /kunsztownej i będziemy sprzedawać po cenach jak najumiarkowańszych. Bieczyński ljJ Schmidt, kantor przy ulicy Wrocławskiej Nr. 12» , S w i e ż e t ł u s t e ś l e d z i e przedaje tanio Gustaw Bielefeld.

Kurs giełdy llerłiiiskiej.

Dnia 17. Lipca 1843.

Stopa prC.

Obligi długu skarbowego-, PI. ang.. obligacje 1830. .. Obligi premiów handlu, morsko _ Obligi Kurmarehii Berlińskie oblig. miejskieGdańskie dito w T.

Zachodnio» Pr. listy zastawne «i Listy zast, W. X. Poznańskiego 4 dito dito dito l -Ił · Wschodnio-PI. listy zast. eiJ.

S 8$ ą£

Kur- i Kowomarch. dito Szląskie dito

Inne monety złote- po 5 tal.

Disconto Akcje Berlińsko - Poczdamskiej dito akcje a prioris Magdebursko - Lipskiej dito akcje a prioris Berlińsko - Anha U skiej dito akcje i. prioris Diisseldorf. - Elberfcld.

dito akcje a prioris

Kolei dito Kolei dito Kolei dito Kolei ditodito dito akcje a prioris Kolei Berlińsko - Frankfurt.

dilo rtito akcje a prioris

Kolei Beri. -Szcz.E, Lit. A.

dito dito LUB. dito dito odstępi.

JNapr. kurant papie- gotowirami. znal 04J, 103 894 102 103A 48 102f 1061 1014 104» 1034 1034 1024 l 3 A lIJ 3

103Ą

102* 106* 101 1031 13 T V 1031 1464, 103* 84 .964 1274 1031 1134

Ceny targowe w mieście POZNANIU:

Dnia 17. Lipca, 1843, r.

od do

3V

« j 4 104 1474

Tal. s r. fen T» 1. ssr. f rc 6 4 5 4 5 4 4 lIJ 77*

1m; 114', 114 114fjszeruty, »zrtel l 21 - 1 25 - Z) ta óa. l 22 (i 1 2 3 - Jęcj.Htrenia-dt. . l 11 - 1 12 6 O w s a . . d t. l 1 (i 1 2Tatarki dt " .. l 14 (i 1 15 - G r o c h u .. d t. l 20 - 1 21 - Ziemiaków dt....- .... - 22 - - 23 - Siana cetnar ........ .. 1 5 - 1 6S ł o m y k o p a » · .. 6 2 O , - 6 25 - Masła garniec. 1 15,- l loj