GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1843.09.05 Nr207

VVielkiego

Xicstwap O Z N A N S K I E G O.

Nakładem Drukarni Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannowski.

?30? .

We Wtorek dnia 5. Września.

1843.

Wiadomości zagranIczne.

R o s s y a.

Ukaz przeciw Żydom wydany rozszerzył wielki postrach, lecz skończy się tez, jak widać, na tern; również wszystkie owe surowe przepisy tyczące się tych, którzy bez paszportów przez granicę przechodzą z trudnością zostaną wykonane. - Ale wyniknie stąd nieprzyjemności i utrudnień dla podrużujących. Rząd pruski po kilka krotnie do gabinetu petersburskiego przesłał reklamacye.

F rancya.

Z Paryża, dnia 26. Sierpnia.

Espartero wylądował dnia 23. b. m. około poluduia w porcie Woolwich. Angielski Intendant portowy, Sir Francis Collier, przybył natychmiast na pokład okrętu, oddając się na usługi Ex - Regienta, który z nim dość długo po francusku rozmawiał. Sir Francis Collier otrzymał był od rządu swego polecenie, aby Esparterze oświadczył, że w Anglii z wszelkiemi stanowi jego naleznemi honorami przyjmowany będzie. Uważano jednak, że tą rażą nie powitano Espartery wystrzałami w porcie, tak jak przy wylądowaniu jego w Portsmouth. Zrobiło to podobno na Ex-Regienta niejakie wrażenie, i spowodowało go do oświadczenia, że życzeniem jego jest podróżować całkiem iucoguito. Oświadczenie takowe nie zgadza sięwcale z żądaniem Espartery pod Lizboną, gdzie żądał, aby go przy wyjściu z »Malabaru« 21 wystrzałami przyjąć. Sir Francis Collier chciał stawić do dyspozycyi Espartery kilka powozów, któreby jego samego i świtę jego z Woolwichu do Podingtonu zawiozły, zkądby się Regient koleją żelazną udać mógł do Londynu; ale Espartero nie przyjął ofiarowanych mu powozów, podając za powód, że po pierwszem swem wy lądowauiu wysłał był Adjutanta do Londynu, żądając od tamecznego posła hiszpańskiego Sancho ekwipażów poselskich, które w Huneger'W arf nań czekają. Tą drogą udał się Regient w dalszą podróż do Londynu r gdzie wieczorem wysiadł w hoteu Mirvart. Zamilczenie o sprawach hiszpańskich wangielskiej mowie od tronu tłumaczą tu sobie tylko na korzyść rządu madryckiego a na szkodę Espartery. Bo gdyby zamiarem angielskiego gabinetu było, powiadają, uznać dalszą regencyą Espartery bądź wprost bądź nie wprost, toby o wymuszonej ucieczce Regienta w jakikolwiek sposób wspomnieć było należało. Zdaje się nawet, że giełda londyńska mowę Królowej w ten sposób sobie tłómaczyła, gdyż papiery hiszpańskie poszły zaraz o i w górę. Dz. Sporów uznaje w małżeństwie Kscia J oinville z Księżniczką brazylijską nietylko dla rodziny królewskiej nowe opatrzne źródło pociechy za wielką przeszłoroczną stratę, ale «ten związek jest także dla Francyi rękojmią ściślej skiego narodu, który pozostał wiernym systemowi monarchicznemu i w nim znajduje spoko jność i pomyślność, jakiej używa. Cesarstwo brazylijskie w miarę swojej obszerności i względnej ludności trzecie'm mocarstwem zpomiędzy wielkich katolickich krajów na świecie, a Francya, która u siebie wprowadziła wolność wyznań, i która na wszystkich punktach swego ogromnego państwa urzeczywistnia w najszlachetuijsze'j myśli religijną tolerancją, nikomu dla tego nie odstąpiła dawnego protektoratu nad katolicyzmem, jaki po wszystkie czasy wykonywała zewnątrz z wielką korzyścią svvojej polityki; a przez małżeństwo Księcia J oinville, nabywa nowy przyrost siła, rozciągłość i skuteczność tego chwalebnego i zbawiennego protektoratu.« Ow dziennik ministeryalny zwraca pote'm przebieżnie uwagę na to, jak ten związek korzystnym ku powiększeniu handlu i przemysłu fiancuzkicgo, ale te 'm dłużej zazatrzymuje się przy osobistem odmalowaniu Księżniczki: »Córka D. Pedra l., siostra Cesarza brazylijskiego i Królowy portugalskiej, siostrzenica Cesarza austryackiego, szwagrowa Króla neapolitańskiego, i tak już przez krew i powinowactwo połączona ze wszystkiemi dynastyami krółewskiemi, które światem rządzą, mogła była wejść do dostojnej familii, która ją adoptowała; weszła ona zwłasnego życzenia i z przywiązania do Królewicza swego wyboru. Potomka Bragauzów ma serce szlachetne i przywiązane; teraz zostawszy Francuzką, dumną jest z swojej adopcyi, która ją postawiła na jednym ze stopniów tronu lipcowego obok Królewicza, będącego jedną z jego najsilniejszych podpór.«

Margrabina Fournes z domuBroglie, ostatnia dama honorowa Elżbiety fraiicuzkie'j, umarła przeżywszy lat 8 l . Pewną jest rzeczą, że Książę Bordeaux ma zamiar przedsięwziąć podróż do Anglii, i że ten plan daje powód do wielkiej obawy w Tuileryach. Poczynić już miauo kroki do gabinetu wiedeńskiego, aby go skłonić do odmówienia upoważnienia swego do podróży Pretendenta. Ale sądzą, że dyplomacya austryacka nie myśli Księcia Bordeaux uważać za więźnia.

Z dii i a 2 7. S i e r p n i a .

Pani George Sande odstąpiła podobno zamiaru udania się do Turcyi i pojechała na zamek swój w Berry. Sławny mistrz na fortepianie Chopin, Emanuel Arago i kilku innych artystów towarzyszą jej. Były hiszpański minister skarbie Blendizabal,o którego przybyciu do Paryża już doniesiono, kreśli jak najsmutniejszy obraz skarbowego położenia kraju lego. Zdaniem jego, rząd madrycki wkrótce zniewolonym będzie do ogłoszenia formalnego bankructwa. P. Mendizabal nie zostanie się w Paryżu, lecz za dni kilka do Londynu się uda. Kilku korrespondentów hiszpańskich donosi, że Esparlero znaczne summy z kass publicznych z sobą zabrał. Nie wiemy o tein nic z pewnością, ale w absolutnej próżności kass publicznych w Hiszpanii Rejent wielkich dla siebie zasiłków znaleść nie mógł. Zresztą posiada Espartero bardzo wielki prywatny majątek, którego przez ożenienie się nabył.

Anglia.

Z L o n d y n u, dnia 26. Sierpnia.

Wiadomość o zabnuńu francuskiego okrętu kupieckiego przez okręt parowy »Cyclops« polega na fałszywem doniesieniu. Z Sheernessu, dokąd okręt francuski zaprowadzonym być miał, donoszą dzisiaj, że tamże ani »Cyclops« ani okręt francuski nie zawinął, że przeciwnie Oficer jeden okrętu »Cyclops« doniósł, że francuski statek, który do portu w Cork zawinąć chciał, przy Zwyeznjne'j rcwizyi przez N aczelnika portu Kapitana Aintin, tamże przyareszlowany został, z powodu że wiózł znaczną liczbę broni i amunicyi. Bliższe szczegóły o tern jeszcze nie doszły. Stan Walii staje się codzień groźniejszym.

Buntownicy przestawali dotychczas na zwalaniu domów celnych i szlabanów i samych, demonstracyach przeciw posiedzicieloin dóbr i kolIektorom dziesięcin; według ostatnich zaś doniesień zaczęli także przeciw ostatnim gwałtów się dopuszczać. Gromada z 700 lub 800 osób, zbrojnych w flinty i pistolety, jak zwykle w sukniach kobiecych i z umurzoneini twarzami, stanęła przedwczoraj w nocy pod dowództwem Re bekki przed domem kollektora dziesięcin Edwarda w LIanon, strzelała oknami, zrujnowała budynki, zniszczyła pobliski ogród, i dopiero na prośbę kobiet tego domu odstąpiła od przedsięwzięcia zgładzenia Pana Edwarda. Nie wiedzieć w samej rzeczy, co to będzie za koniec tego powstania, kiedy już ani osoby, ani własności prywatne przed napaścią wichrzycieli nie są bezpieczne. Niespokojności te zaczęły się w Lutym i rosły co miesiąc w rozległość i gwałty. Wojska zajęły kraj, ale napróhio i Rebekka odbywa ciągle nocne swoje zgromadzenia, pokazują się na nich Chartyści, a wojna przeciw szlabanom i cłom wyradza się w nie płatę dziesięcin. Niezdatny rząd prowincyalny, niższa szlachta (Genlry) ściągająca podatek od Judu, chwilowa bieda, wszystko to powiększyło nieszczęście, które stanowczą kollizyą pomiędzy posiedzicielnirii dóbr a dzierżawcami, tudzież rozprzężeniem wszelkich węzłów społecznych zagraża. T im e s przejmuje się zgrozą na zamiar O'Comiella utworzenia Parlamentu irlandzkiego.

"Gdybyśmy, powiada, dokument ten jednein słowem oznaczyć chcieli, to byśmy go za najzimniejszy czyn bez wyjątku uważać musieli. Jest to dokument najzimniejszej bezwstydności, fałszywości i zarozumiałości, o jakiejśmy kiedyś słyszeli. W chwili, kiedy Królowa Wiktorya Parlament swój odracza, i stanowczo oświadcza, że prawodawczą Unią utrzymać chce, występuje on ze swoim planem zerwania Unii 1 rozdzielenia państwa Królowej J. M.

- W dniu odroczenia parlamentu już dawniej przez pewną liczbę irlandzkich członków parlamentowych uchwalona inanifeslarya do Judu angielskiego w gazetach została ogłoszoną.

Sprawiła wielkie wrażenie. Podpisało się 29 członków lzby Niższej, żądając w tym manifeście religijnej, politycznej i obywatelskiej równości obydwuch krajów, Anglii i lrlandyi, i oświadczając, że jeżeli równość ta do skutku nie przyjdzie, lrlaudyja w walce swej z ciemiężeniem i niesprawiedliwością wytrwać powinna i wytrwa. W liczbie osób, co ten manifest podpisały, nie widzimy wprawdzie głównych zastępców lrlandyi, PP. Shiel i O'Ferrall, ale są tam nazwiska wielu innych powszechną wziętość posiadających mężów. Ten manifest, plan O' Counella względem utworzenia oddzielnego parlamentu i oświadczenie Królowej w mowie tronowej, sprawom lrlandyi nowe, groźne nadają znaczenie. Przeciw suspensyi Dr. Ptiseya nie dawno temu przezło 200 nie rezydujących członków Uniwersytetu Oxi'ordskiego adress do Wicekan - clerza tej wszechnicy, P. Wynter, wydało. - Wiele znakomitych osób, up. Lordowie Dounganon, Courfenay i Gladstone, adres fen podpisało. W skutek tego powstała nader żywa korrespondeneya między tcmi Panami i Wicekanclerzem, która się zapewne tylko do powiększenia rozdwojeń między stronnictwem UItralorysów i umiarkowanych przyczyni. Tamci wyprowadzają zarody Puzeizmu z zabiegów zagranicznych Jezuitów, którzy się do uniwersytetu Oxfordskiego wkradnąć mieli. T ak przynajmniej twierdzi J o h u B u l i i powiada : «rzućmy tylko okiem na mnóstwo nie angielskich nazwisk, stojących w spisie promowowanych w ostatnich latach w Oxfordzie i Kantuaryi studentów.« W e dług ostatnich wiadomości z S i d n e y w Nowej Południowej Walii, zrobiono tam ważne odkrycie pod względem administracyi banku australskiego. Dyrektorowie umieli dobrze na swoją korzyść szafować pieniędzmi bankowemi; jeden zabrał 160,000, drugi 80,000, trzeci 40,000 f. st.; prócz tego krewni ich i znajomi otrzymali summy po 15,000 do 20,000 f. st. Z resztą, jaka się jeszcze w kassie znajdowała, około 18,000 funt., uciekł kassyer do Stanów Zj ednoczonych, WAedług dz. S u n, nowo narodzona Królewna portugalska otrzymała na chrzcie następujący szereg imion: Donna Maria Anna Ferdinanda Leopołdina Michaela Rafaela Gabriela Carlota Antonina Julia Victoria Praxeda Gonzaga de Braganza e Bourbon Saxe Coburg e Gotha.

Hiszpania.

z P ary ż a, dn. 26. Sierpnia. Wiadomości dziennikarskie i telegraficzne z Barcelony tak sprzeczne o stanie tego miasta podają doniesienia, że trudno sobie jasny obraz skreślić. Junta wydała dnia 19. ogłoszenie, że większa część członków z rożnych powodów nie jest obecną, przeto nie uważa się za upoważnioną do ważnych uchwał, i że przeto dotychczasowe swe czynności wtedy dopiero na nowo rozpocznie, kiedy skompletowaną będzie przez zwołanie członków nieobecnych. Stąd to donosi telegraf, że J un ta się rozwiązała. W miejsce jej wstępuje znów Ayuntamiento, które w dniach niebezpieczeństwa pilnie czuwało nad utrzymaniem porządku i pokoju, i które w liście pisanym do Generała Arbuthuot gorzkie temuż czyni wyrzuty, że zamiast się w mieście . pozostać i wspólnie z władzami miejskiemi działać przeciw duchowi bun tu, z wojskiem swojem cofnął się do cytadeli, aby stamtąd z zalożonemi rękoma patrzyć się na to, co się w mieście dziać będzie. Pomimo tego, w dość cierpkie wyrazy przybranego i pewno nie zupełnie niesłusznego zarzutu z powodu biernej roli, jaką nowy Generał-Kapitan na samym wslępie odegrać chciał, siedzi tenże stosownie do doniesienia telegraficznego jeszcze w cytadeli, i dał dowód, że nie jest tam potrzebny przez to, iż się do Madrytu o dymissyą podał. Pułkownik Echalecu, dziwnym sposobem przez sarnę Juntę na Gubernatora Monjuichu potwier obojętnym. Wojskowa władza w Barcelonie przeszła, jak się zdaje, zupełnie w ręce Pułkownika Prima, któremu się jeszcze raz udało zakląć ludu niełaskę. Proklamacya jego wiele się do tego przyczyniła. Niemcy.

Z B a de n u, dnia 16. Sierpnia.

W całem naszetn mieście, tak u cudzoziemców jak i krajowców, panuje wielka radość z powodu, ze bank gier hazardownych ogromne od niedawna ponosi straty, a w przeciągu ostatnich 3ch dni dwa razy zupełnie został roz bity (według innego doniesienia, 2 razy jednego wieczora). Bankier ogromne przegrał summy. Pointierzy nadzwyczaj byli szczęśliwi; wczoraj kolor czerwony (rouge) dziewięć razy kolejno wyszedł; jeden z graczów stawił ostatnią rażą 48,000 fr. - Słychać, ze dziś gra rozpocznIe SIę na nowo. Z KassIu, dnia 20. Sierpnia.

Wieści o bliskie m morganatycznem i powtórnem małżeństie Elektora, które juz od tygodnia w nasze'm mieście krążyły, potwierdzają się ze wszech stron. Wybór Elektora miał paść na Pannę Berlepsch, jedne z córek tutejszego Pułkownika i kommendanta stolicy. Zaręczyny już się podobno odbyły w Ems, gdzie się matka tej Panny w raz z nią tego roku znajdowała i gdzie się także Elektor przez czas niejaki bawił. Panna Berlepsch jest siostrzenicą Pana Kruse, nadwornego Marszałka przy dworze elektoralnym, będącego zawsze przy osobie Elektora. Powiadają, że ślub odbędzie się w ciągu tego miesiąca w Wilhelmsbad. Dziś podobno Radzca stanu Wiihler, rezydujący pełnomocnik Elektora zrobił urzędowe oświadczenie zaręczyn współpanującemu Księciu elektornemu. - Zaręczyny hesskiego Fryderyka, syna Landgrafa Wilhelma z Wielką Księżną Alexandra, córką Cesarza Mikołaja, oznajmione teraz zostały uroczyście Elektorowi, jako głowie domu panującego w Hessyi elektoralnej. Ten wypadek jest dla kraju naszego nader ważnym, gdyż wymieniony książę jest domniemanym następcą tronu w Elektorstwie heskiem i w Danii, wyjąwszy Księstwa holsztyńskie i szleswigskie, które w przypadku wygaśnięcia linii męzkiej domu duńskiego odbierze Książę Augustenburski. Gabinet petersburski jest podobno przeciwnym odłączeniu obudwóch tych Księstw od Danii i dla tego podobno zaczęto się już układać, aby następstwo tak w Danii jako i w wymienionych księstwach spadło na Księcia Fryderyka. Gdyby te układy doszły do jakiegoścelu, wtenczasby kraj nasz zapewne dostał się familii augustenberskićj, jako wynagrodzenie. Zresztą podobna zmiana następstwa wymagałaby koniecznie potwierdzenia wszystkich agnatów panującego domu, tak linii pobocznej apanazowanej hessko- kasselskiej, to jest rodziny Hessen- Philippsthal i Hessen- Philippslhal- Barchfeld, i hesko darmstadtskiej w raz z linią poboczną hessko - homburską. - (To nam donosi korrespondent Merkuryusza szwabskiego, inne dzienniki twierdzą, że Książę Współregient chce morgonatyczne swoje śluby zerwać i wnijść w stosowne zwiąski, coby oczywiście wszystkie te nadzieje dziedzictwa zmieniło). Z Frankfortu n/M., d. 20. Sierpnia.

Utworzony tu związek reformy judaizmu musi już znosić różne piciski ze strony prawowiernych przeciwników. Program tego związku ma w tych dniach opuścić prassę. W wielu miejscach potworzyły się już związki filialne. Treść tego programu da się zawrzeć w tych 3ch punktach: 1) Reformowani żydzi uznają wmozaizmie możność nie ograniczonego kształcenia się; 2) zbiór oznaczony nazwą Talmud, jako też wszystkie inne na nim opierające się pisma i ustawy rabińskie, nie są dla nich ani w dogmatycznym, ani w praktycznym względzie obowiązujące; 3) Messyasza, który Izraelitów do Palestyny ma napowrót odprowadzić, ani się spodziewają, ani go sobie życzą; nie uznają oni innej ojczyzny, tylko tę, do której przez urodzenie i stosunki cywilne należą. Z Hamburga, dnia 18. Sierpnia.

Po uczynionem najpierwej przez miasto Bremen doświadczeniu za przykładem Ameryki, urządzono teraz i w Hamburgu wysłać się mające do Ameryki kilka okrętów, które nie posiadają żadnych spirytusowych napojów na pokładzie, a na których wyznaczono dla majtków większe porcye pożywnych artykułów, w miejsce zwyczajnych racyj rumu. Włochy.

Angielski S u n z duia 1 i). Sierpnia ogłosił nader surowy dekret sądu inkwizycyjnego w Ankonie, przeciw Żydom zamieszkałym w tym mieście i w Sinigalii, coby niewątpliwie, jak mówi tenże dziennik, pociągnęło za sobą wydalenie wszystkich Żydów z państwa papiezkiego. Przypomina nam to Rossyjskie ukazy. Dekret ten powołuje się na pełnomocnictwo udzielone przez najwyższy sąd inkwizycyjny Rzymski. Żydzi Londyńscy są nader rozgniewani z przyczyny tej surowości, z jaką przeciw ich współ - wiercom w Rzymie postąpiono. Jednakże nic jeszcze o tern nie wyczytaliśmy ani z francu korrespondent w Rzymie nic o tern nie pisał. Z B o lo nii, dnia 19. Sierpnia.

( G . P.) - Bozgałężony po całych prawie Włoszech spisek nareszcie wybuchnął. Wszakże tu u nas polityczne pierwiastkowo zamachy wyrodziły się na pospolite łupiestwo (brigandage). Około 600 »a podług innych podań nierównie więcej) dobrze uzbrojonych i w amunicyę opatrzonych osób, po większej części wychodźców politycznych, przemycaczy i facchini, po wykryciu i zniweczeniu zamiaru ich uderzenia na Bolonię, cofnęli się do gór Savigno i Bazzauo. Hersztowie tego ruchu, do których też należeli: Markiz Sanares, młody Hrabia Zambecceri i były oficer piemontski Melara, zemkuęli. Stanęli teraz podobno na czele powstania i wszystkich, bandytów niejakiś Lambertini z Bolonii, dwaj bracia Muratori z Bazano, z których jeden, doktor, już w r. 1831. do spisku należał, kupiec z Bazzano, i były żandarm Toni z Bolonii. Kapitan żandanneryi, który ich z oddziałem żandarmów ścigać chciał, w Savigno z kilku żołnierzami zamordowany został. Kassę rejencyjiKj, do której przedewszystkiem godzono, schroniono, do pałacu Arcybiskupa, gdzie też dowódzca II. pułku obcych, HI. Salis-Zizers, ma swoje główną kwaterę. Przed pałacem dwa działa zatoczono; kompania grenadverow stoi na straży. Wszyscy oficerowie załogi w koszarach są konsygnowani. l)n. 15. i 16. trzy kompanie a d. 18. oddział z 40 ludzi z pułku obcych przeciw powstańcom wysłano. Wojska te stanęły pod Vergatto, papieskie w bliskości Bazzano. JNaczelne dowództwo objął Kapitan od żandaruieiyi Cavanna.

s y r y a. Z Jerozolimy, d. 30. Lipca.

Miasto nasze zyskało niewymownie w ostatnim czasie przez ustanowienie konsulatów francuzkiego, angielskiego, rossyjskiego i sardyńskiego, zląd też pobyt tutejszy mniej teraz jest nudnym jak dawniej. Jednakże znaczenie, które przez to europejczycy zyskali jest solą w oku dla fanatycznych mieszkańców, którzy przy każdej okazyi gniew swój z lej przyczyny objawiają, choć wprawdzie nieszkodliwie. Budowa kościoła protestanckiego idzie bardzo opieszale, gdyż Muzułmanie sprzeciwiają się temu jak najbardziej. Niedawno żołnierze tureccy znieważyli angielskiego lekarza, słychać zatem, że angielski statek parowy z pułkownikiem tureckim wypłynął z Beyruta, aby tu w tej sprawie czynić poszukiwania i dać satysfakcyą lekarzowi. Konsul francuzki ściągnąłna się dużo nieprzyjemności przez zatknięcie bandery francuzkiej na murach Jerozolimy. Pospólstwo napadło dn. 26. Lipca na dom konsulatu i nie wpierw odstąpiło, dopóki mu nic wydano bandery, którą potem rozdarło w kawałki. Konsulatu francuzkiego teraz warty tureckie strzedz muszą przeciw dalszym napadom. Z B ej ru t u, dnia 3. Sierpnia.

Umysły niezupełnie są zaspokojone, a niepewność względem systemu jakiego się teraz rząd chwycić zamyśla wznieca ciągle obawy, zwłaszcza, że przy popieraniu jednej lub drugiej partyi łatwoby stara nienawiść Druzów i Maronitów znów wybuchnąć mogła. Kommissya złożona do oszacowania strat poniesionych w czasie ostatnich rozruchów skończyła swą robotę. Strata Chrześcian wynosi 41500000 piastrów; w przecięciu zate'm wypada na każdą familią 700 piastrów. Żądania zaś Druzów są przesadzone; chcą bowiem w przecięciu na każdą familią 24,000 piastrów wynagrodzenia. N ajwiększa strata powstała z ścinania drzew morwowych na barykady i do obozu. Porta wszystkim prawie książętom druzyjskim skompromitowanym w powstaniu udzieliła ainnestyą. Oczekujemy każdego dnia w naszych morzach eskadry tureckiej, która, jak mówią, ma wspierać wybieranie rekruta; lecz bardzo zły czas do tego obrano. - Od niejakiego czasu pomnaża się tu zamiłowanie do nauk; pierwszym do tego powodem była włosko-arabska drukarnia założona w grecko katolickim klasztorze tutejszym. Wyszło już znieJ dużo dzieł, powiększej części treści teologicznej; ogłosiła także w ostatnim czasie kilka dzieł naukowych przełożonych z francuzkiego na włoski język. Drukarnia missyonarzy trudni się osobliwie wydawaniem książek elementarnych w języku arabskim, które Arabi z wielką przyjmują ochotą, jeśli się w niczem nie mieszają do religii. Jezuici w Bejrucie i Anturze najwięcej działają na oświatę Chrześcian syryj skich. Założyli oni w Anturze zupełne kollegium mające regularny bieg naukowy: chęć do nauk podsycają nagrodami. Szkoła w Abeja w górach Libanu jest bardzo liczna i obiecuje jak najlepsze owoce dla mieszkańców, którzy dotychczas wzrastali bez najmniejszego wychowania. Nawet protestantscy missyonarze, których wygnano z Libanu, założyli w górach szkołę dla Druzów. "Egipt.

Z Alexandryi, dnia 26. Lipca.

W zbrojowni tutejszej zajmują się robieniem lawet do 170 dział a la Paixhans; widać, że Wicekróla.

Chili.

Va l p a r a i s o . - Miasto to w wielkiej części zniszczone zostało przez pożar d. 15. Maja. 80 domów, magazyny komory celnej i ogromna ilość towarów zgorzały. Szkody szacują na 27. milionów franków. M e X y K.

Według wiadomości z Tabasko z dnia 30.

Czerwca, w mieście tein i prowincyi wybuchła znowu rewolucya przeciwko rządom Generała Santana, pod kierunkiem Generalnego Gubernatora tejże prowincyi, Generała Sentmanat. Santana wysłał przeciw niemu Generała Ampudia, który sobie nadaje tyluł pacyiikatora Jukalanu. A więc znowu wojna domowa i anarchia wMexyku. Zdaje się, że byłe osady hiszpańskie w Ameryce skazane są na to, aby po zrzuceniu z siebie panowania europejskiej matki -ojczyzny, równy ciągle los z nią dzieliły.

ROZlllaite wiadolllOŚci.

(X Rozm. Lwów.)

ZEMSTA# SOLI MAlTA.

Po Ytieść z roku 1650.

. Pośród modrych wód Bosforu, na północ od wyspy Skutary, wznosi się pod Carogrodein grupa wysepek, które przy wejściu do kanału jakby na czatach postawione były. W jedne'j z nich zwanej g r o b e m m ł o d e j d z i e w i c y , chce przesąd widzieć miejsce złowrogie, miejsce nieszczęścia. Jeszcze przed niewielą laty, nie poważył się żaden flisak zbliżyć do tych wysepek na swoje'j lekkiej łódce. Wieść niesie, że tam podczas burzy słychać wieczorem głuche, przeciągłe westchnienia, jakby z tamtego świata pochodzące, że tam w czasie powstania ludu cienie zmarłych sułtanów się błąkają, aby w obliczu Carogrodu, świadka dawne'j świetności, nad upadkiem otomańskiej potęgi płakały. W czasie prześladowania chrześcijaństwa, wyspy te były schronieniem dla wyznawców wiary katolickiej. W późniejszych czasach, wygnańcy rewolucyi szukali tani przytułku; a razu jednego, na jednej z tych wysp, przykuł fanatyzm nieszczęśliwą ofiarę. - MuhamedlV., ciągle zajęty myślą podbicia Polski i Wenecyi, oddał ster rządu w ręce Wielkiego Wezyra Soliinana. W owym czasie, bunty janczarów i zatargi ich z Spahisami, były częste. Nie mała więc na ministrze ciężyła odpowiedzialność, która za lada wypadkiem, mogła się słaćdla niego okropną i zgubną. Soliman wsparły życzliwością swojego władcy, umiał jednakże wszysjko nakierować do woli Sułlana. Byho mąż światły, wojownik bitny; jemu zawdzięcza Turcy ja wiele ulepszeń. Jego oręż wsławił się zwycięztwy, słowem, możnaby go było nazwać polubieńcem szczęścia, gdyby wiedziony fanatyzmem i żądzą sławy, nie byl spełnił czynu, który imię jego na zawsze w obrzydzenie podał. Pierwej, nim osiągnął wysoką godność Wezyra, miał Soliman pod rozkazami lbrahiina udzial w oblężeniu Cameo. On był pierwszy, który s>ę wdarł na mury tego miasta, i w nagrodę waleczności otrzymał młodą Greczynkę, Leanirę. Owocem tych słodkich związków była córka, której on nadał imię Fatyma. Jednakże tein imieniem tylko należała Fatyma do Muzułmanów, jej bowiem matka będąc clirześcianką, wpajała w nią potajemnie wiarę Chrystusa, która w młode serce dziewczyny głęboko 19nęła. N a prośby swojej małżonki, dał Solimau swojej córce za towarzysza zabaw ośmioletniego chłopca, sierotę. Mały Dymitr byl również w tej samej co i Fatyma wychowany wierze, te same wypielęgnowały gon.ee, wspólne były im zabawy. Biedna matka ani przeczuwała, że kiedyś łzami okupią oboje (en ścisły związek przyjaźni! Doszedłszy lat dwunastu, musiał Dymitr harem opuścić. Strata przyjaciela młodości, dotknęła boleśnie Fatyinę; po niejakim czasie utraciła także i matkę. Byłto cios boleśniejszy nad wszystko ! Solimau zostawszy Wezyrem, nie miał innej myśli, jak tylko, aby swoje potęgę na niezachwianej ugruntował posadzie. Chciał on wnuków swoich widzieć na tronie Carogrodu i dla tego przeznaczył Fatymę dla seraju Sułtana. Aby się stała godną tak wysokiego wyszczególnienia, kazał jej udzielać nauki koranu, muzyki, tańcu. Fatyma nie dała się uwieść błędami islamizmu i wiodła sobie często w pamięć ostatnie słowa konającej maiki: »Moja córko! Tyś chrześcianką; na ziemi imię twoje Fatyma, aleś w niebie Maryą! Jam cię ochrzciła, moja religia jest jedynie prawdziwą, bo ona tylko naucza umierać bez zemsty i bojaźni, umierać tak, jak ja teraz umieram. Maryo! zaklinam cię na wszystko, co jest świętem, nie wchodź z Muzułmaninem w śluby małżeńskie!« Z każdym dniem rozwijały się wdzięki Fla» fymy, była światłą jak Greczynka, a piękną jak huryska. O uiejto można było powiedzieć te słowa z arabskiej pieśni: Wierzba, zazdrości jej smukłej kibici, a róża, płonie ze wstydu, patrząc na jej lica. zbliżającą się chwile, która miała uiścić jego nadzieję, ustalić jego potęgę; gdy oto wieść go z nad granicy dochodzi że lud węgierski nie chcąc dłuze, dźwigać nałożonego jarzma, zagraza buntem , wtargnien.em do krajów Sułtana, Władzca Osmanów powierza swojemu Wezy.ow, zastęp p,ęćdzies,ąt tysięczny.

>JIJI ezyrze«, rzek Sułtan przy pożegnań"" * * *« * ,« ci moje stanówko, odpowiedz godme inemn zaufaniu; masz moje Wojsko, roiejże w pam.ęn, ze musisz zwyciężyć. Znasz potępowame sławnych przodków moich w podo, bnej spraw.e J czI, powrócisz zwycięzcą, czek a c e nagroda naj świetniej sza, dasz się pokorrae, 0.0 twoja nagroda (to mówiąc, ukazał mu jedwabny sznurek). Te są moje rozkazy.« Wezyr pokłonił się głęboko, i odszedł Dla zaw.ady wania sprawami państwa, zostawił Dym.lra, którego przed kilką laty przybrał za pvojego sekretarza. Wynosząc go na tę wysoI..I, posadę, me rnml Sol.man względu ani na nuodość ani na urodzenie jego, ale na zdolnosektorem, s,ę zalecał. W osm dn, po odjezdz.e Wezyra, gdy DylI..I,Hr oddawał s,ę sprawom kraju, przyniósł mu niewolnik wiadomość, ze la.yma niebezpiecznie zachorowała, , ze o jej życie lękać U{ należy, »Łaskawy Parne!« przemówił niewolnik, . · przys.ęgm" ze wieczne zachowasz milczenie.« "Przysięgam!» A A A A A A A A A A A A A A A A Na te słowa wyjął niewolnik z zanadrza 0pieczetowaiiy zwitek papieru. Dymitr rozrywa skwapliwie pieczątkę i czyta te słowa: «Dymitrze! Anioł śmierci dotknął mnie swojein skrzydłem, stoję na progu wieczności! - Tobie powierzam moje prośbę, każ mnie po .

( · '.suwać przy grobie mojej matki, ty zajmiesz się moim pogrzebem, gdyż ręka ojca nie zamknie roi powiek! Powiedz mojemu ojcu, gdy go znowu obaczysz, powiedz mu, żem miłość ku niemu wzięła z sobą do grobu. Bywaj zdrów Dymitrze ; cierpię, cierpię bardzo, gdy pomnę, że niebawem grób rozłączy nas na wieki! Pamiętaj o mnie, bywaj zdrów!« List wypadł z rąk Dymitra, boleść ścisnęła niu serce, ponure milczenie trwało długą chwilę, poczem jak gdyby przebudzając się z snu głębokiego, rzekł posępnym głosem: »Niewólniku, weź te pieniądze, użyj przekupstwa jeźli potrzeba, spraw jeno, abym przed upływem godziny, mówił z Fatynią.« >A"""'*q. (DahzY d«g nr/s/frpi. ) Ar* * ' A \

(nadesłano)z " a d g r a i l i c y Pam> > Wdzięczni Parafianie wsi Kopovna WJtf. Xięże Janie Jakubowski były . nasz w Polsce Pasterzu, a dziś w Księstwie P" znanskiem, Proboszczu w Murowanej i Go l£k\ Dawne Twoje owieczki z wsi Skokomt Z II( p o d p a t % m pogorzel A II r - gdybyś tam byl zapewiiebyś im "iedozwolnapróżno .wylewać łez gorzkich w nieszcleś u Owszem, byłbyś ich teraz zarówno _ 8 k "aś w I. .838. pogorzałych-chętnie ratował Teraz my to dopmro,-v,idząc nieszczęśliwych na ' szych sąsiadów bez sposobu do życia - L nowo czujemy, coś nam za dobrodziejstwa z wszystkiego przez pożogę obranym, wtedy wyświadczył. A niemoce za ten Twoi A' tychczas tu tajny czyn, dla zakazanej granicy - p o n a w i a d c' prywatnie osobistego podzięko wania; przyjmijże niniejsze publiczne ob S e - nie Twych dla nas dobrodziejstw, jako dowód dozgonnie nie wygasłej Ci wdzięczności Gdy przed sześciu la,y, p o a l p żniwnym £ p rr c c 1 e g o r z a } f ( w p! /\. J 4 £ plan ten, wśród okropnej pożóg,' n i tylko z niebezpieczeństwem życia ratował dobytlów włościan; ale nawet później, w swych kilkuna stu czule do serc przemawiających religijnych naukach, zachęcał Parafian i odlej e okolico do niesienia ratunku nieszczęśliwym ' 27 fumiłM a 140 osób liczącym, pogorzelców. Co więcej, nie szczędząc kosztu i zdrowia, sam osobiście dla pogorzelców o kilkanaście mil ofiary zbierał. A zgromadziwszy, na ich niezwłoczne wraz z inwentarzem utrzymanie - od JWW. duchownych, obywateli, mieszczan i okolicznych łościan . b z M " = n d@f h_ ofiary pieniędzy, soli, zboża wszelkiego gafunku i w snopie do stu kóp, w ziarnie przeszło 300 wierteli, kartofli 800wierteli, podostafek siana i słomy na paszę i slańsko, jakoteź drzewo na opał i budowę - a na odzież wiele starzyzu, płótna, wełuiaków i na sto jłęków lnu i t. d. - to wszystko między pogorzelców wlasną ręką wgłębokiem rozczuleniu, najsumienniej rozdawał. - JNa przyszłość zaś zachowawszy podostatkiem w spichrzu różnego zboża; rzędnym podziałem ofiar nie tylko obsiał pola pogorzelców, z czeladką, dziećmi i inwentarzein ich, przez całą zimę przyzwoicie utrzymał; ale nawet prócz zasiewów jarzynnych, na przedeżniwku, - w owym fo zwykle dia rolnika najtrudniejszym czasie w Lipcu I. 1839. jeszcze, po parę wierteli żyta i grochu wszystkim na zasiłek żniwny, udzielił. Słowem, nikt kroku cenia - nie uczynił; -ponieważ nawet w przyodziewki, w sprzęty domowe, jakoteż i kuchenne, w miarę nieodzownych potrzeb wszystkich zaopatrzył. Nadto, aby sprawić ulgę biedniejszym, dziatki ich doroślejsze sporządziwszy, za swym przykładem i pośrednictwem po różnych domach poumieszczał. - Nie sami Cię tu Kapłanie! słodko wspominamy. - Niemniej i Parafianie - opuszczonego przez Cię Probostwa w Zgowie - częstokroć powtarzają: «Szkoda tego Księdza Jakubowskiego; bo jak o n, ów nasz przez kilkanaście lat spustoszały kościół, przez swoje zabiegi w jeden rok od upadku uratował, wzmocniwszy przyciesie, podawał okna, całkiem nowo cały kościół z dzwonicą i zakrystyą połatował, szkudłauii przykrył, organy naprawił, takby i nadal o reszcie wewnętrznego upiększenia domku Bożego zapewne nie był przepomniał.« Niech Bóg stokrotnie wynagradza łaskawych dobrodziejów, którzy na głos WJX. Jakubowskiego - drogiego naszego Pasterza i osobliwszego opiekuna sierót- wspomogli nas w biedzie. Oby i dla naszych nieszczęśliwych sąsiadów okazali swe litościwe względy! Tobie zaś, czcigodny kapłanie! w nagrodę Twego przykładnego dla bliźnich czynu, do tej publicznej podzięki, łączymy Ci jeszcze to z serca życzenie: - aby, jakeś Ty, nieszczędząc nakładu, trudów a nawet i zdrowia, przemawiał i działał dla cierpiącej ludzkości; tak, niech ten glos z zagranicy, głos publicznej wdzięczności, na zawsze nawzajem za Tobą chlubnie przemawia i na całe Twoje powodzenie korzystnie działa. - Żyjźe przy najczerstwiejszćm zdrowiu i pomyślności w najdłuższe lata! - a czyny Twoje, oby i w inuych znalazły godnych naśladowców Ciebie!

(NadesIano .) Wągrowiec, dnia 31. Sierpnia 1843.

Korzyści niezaprzeczone z działań Sędziów pojednawszych tein większem stają się dobrodziejstwem tam, gdzie wybór ich padł na mężów doświadczonych o wymiar sprawiedliwości gorliwych i bezinteressownych. Wszystkie te przymioty wraz z łagodnością jemu właściwą w osobie tutejszego Sędziego pojednawszego, Pana Norberta Graff, połączone, tak powszechne zjednały mu zaufanie, iż w pierwszych zaraz 8 miesiącach r. z. swego urzędowania z przyjętych 867 spraw blisko 6 O O, między niemi wiele bardzo zawikłanych i ważnych ugodził. - Władza przełożona sądowa oddałamu zasłużoną pochwałę w chlubnem uznaniu jego zasług w poświęceniu się dla dobra swych współobywateli i życzą, żeby mu na dal w wytrwałości nic nie przeszkadzało. - Mieszkańcy powiatu szanując jego ciągłą gorliwość, nie omieszkają mu publicznie podziękować.

Położona nad szosą karczma w L u b o s z u pod Pniewami jest do wypuszczenia od l. Października r. b. Bliższą wiadomość powziąść można u Dominium. N owy handel sukna J. j F l o l i r, w rynku N I. 8 O . , poleca różne gatunki krajowych i zagranicznych sukien, bukskin i t. d. w nader umiarkowanej cenIe.

Stan Termometru i Barometru, oraz kierunek wiatru w Poznaniu. Od dnia 27. Sierp, do 2. Wrześni«.

Dzień. Stan termometrii bar tru.) Wiatr najniższy 1 najwyż. 27. Sierp. + 108 3 + 21,3° 28= 4,0- Potudn. w.

, 28. + 9,7° + 22,4° 28= 2,0. dito 29. » + 12, 1° + 21,7° 28« 1,3. Zachodni 30. » + 11,8° + 176° 28 = 2,0 = Północ, z.

, 31. . -f 9,9° + 168° 28« 3,1 --(Zachodni , 1. Wrze + 9,7° + 162° 28= 2,3--1 dito , 2. - + 11 6° + 15,4° 28 . 1,8 = PóJ noc. z.

,

Kurs giełdy Btcrliiiskiej.

Dnia 2. Września 1843.

Obligi długu skarbowego . .

Prusko-ang. obligi z r. 18)K Obligi premiów handlu morsk Obligi Marchii Elekt, i Kowćj Obligi miasta Berlina . . . .

» » Gdańska w T. .

Listy zastawne Pruss. Zachód.

» W. X Poznansk » » dito » » Pruss. Wschód » »Pomorskie. . .

March.Elek.iN » » Szląskie. . . .

Frydrychsdory. . . . . . . .

Inne monety złote po 5 tal. .

Disconto. . . . . . . . . . . . .

A U e j e Drogi żel. Berl.-Poczdamskiej Obligi upierw. BerI. - Poczdams.

Drogi zet. Magd.-Lipskiej . .

Obligi upierw. Magd.-Lipskie .

Drogi żel. BerI. -Anhaltskiej .

Obligi upierw. BerI. -Anhaltskie D ro gi żel. Dyssel. - Elberfeld.

Obligi upierw. Dyssel.-Elberf.

Drogi żel. Reńskiej. . . . . .

Obligi upierw. Kcnskie ... Drogi żel. Berlinsko-Frankfort Obligi upierw. BerI.-FranWort Drogi żel. Górno-Szląskiej . .

» »Beri -Szcz. Lit. A. .

» » dito Lit. B.. » »Magdeb. - Halberst.

Sto- N a pr. kurant pa papie- gotoprC. rami. wizną.

3'1 tor; 4 ł03; 901 1024 ) , 103' 48 3i 2 II( 4 UlU, -Ą 1011 IJł03! 1024 1061 loi. ; 103f 102'" 102J

3' 1031 5 IJIIJ l % liii 3 153 169 104.' 13IJ 1044 80 941 76 96 128! 1041 114 120 120 1174l «A "A 4

94J

IIJ 104{