GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1844.11.20 Nr273

VVielkiegolU Xiestw

POZNANSKIEGO.

Nakładem Drukarni Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. Wannoteski.

]Wwn.

W Srodę dnia 20. Listopada.

1S44U

Wiadomości krajowe.

Z Berlina, dnia 17. Listopada.

J. KI. Mość raczył jak najmiłościwiej nadzwyczajnego swego posła i pełnomocnego Ministra przy król. belgijskim dworze, Barona Arnima mianować Rzeczywistym Tajnym Radzcą z tytułem Excelleuc ya. Z H a 11 i , dnia 8. Listopada.

Ztiany w całych Niemczech autor H e l d, przeciw któremu już przedtem na żądanie rządów Austryackiego, Koteńskiego i Oldenburskiego, trzy śledztwa rozpoczęto, które dotychczas są w zawieszeniu, z przyczyny ogłoszenia kilku niemiłych artykułów, wydał niedawno dzieło wolne od cenzury. Z przyczyny więc tego dzielą rząd wytoczył w sądzie najwyższym Naumburskim krymiualny proces przeciw Heldowi, który teraz żyje w miasteczku Skeuditz, niedaleko od Lipska. Zaskarżono go: l) o obrazę majestatu, 2) o bezczelne nagany bez uszanowania dla rządu. Na potwierdzenie skargi denuncyacya podkreśliła tylko miejsca niektóre w rzeczonćin dziele, które jej się wyst<;puemi być zdawały. Held ma się więc bronić przeciw tak niedokładnej i nierozprowadzonćj skardze, a co gorsza jeszcze, że nie może wiedzieć, z jakiego względu denuncyacya osądziła to lub owo miejsce za zbrodnicze. Koniec tego wszystkiego będzie zapewne taki, że Held według usposobienia sądu za niewinnego uznanym zostanie, lub też dla owych miejsc podkreślonych na rok do fortecy posłanym. Jednakże wszystkiego dobrego spodziewać się można po najwyższym sądzie Naumburskim, który już odrzucił wniosek rządu tyczący się intermistycznego przyaresztowania Helda, jako niezgodny z prawamI.

Wiadomości zagranIczne.

Rossya i Polska.

Z Petersburga, dnia 7. Listopada.

W Ukazie Cesarskim do rządzącego senatu z dnia 5. Paźdz. powiedziano: »Po wypełnieniu przez Oberprokuratora Najświątobliwszego Synodu Generał Adjutanta Hr. Protasow danego mu szczególnego polecenia w wydziale duchownym po rozmaitych eparchiach, i po powrocie jego teraz z urlopu zagranicznego, rozkazujemy jemu wstąpić w pełnienie obowiązków jego, z urzędu Ober-prokuratora Najś. Synodu.« Pan minister oświecenia doniósł rządzącemu senatowi w dn. 24. Września, że za powrotem do S1. Petersburga, z woli N. Pana objął zarząd powierzonego mu ministerstwa. Dnia 22. z. m. wyjechał do Moskwy Generaimajor orszaku JCMci HI. Rzewuski. Donoszą z Kro n s t a d t u dn. 22. z. m., że lód który się od dni kilku utworzył wzdłuż brzegów, szerzy się coraz dalej i że w nocy tego dnia większa już część portu była pokryta chodzą do 8 stopni. Z W arsz a wy, dnia 15. Listopada.

N ajj. Pan najłaskawiej udzielić raczył Pani Maryi Karczewskiej., wdowie po b. Kominissarzu obwodu Stobnickiego, oprócz pensyi rub. SI. 562 kop. 50 rocznie, dodatek rub. sr. 237 kop. 5 O Z nad granicy polskiej, dn. 3. Listopada.

Podług listów z Petersburga stau zdrowia Cesarzowej wszystkich mocno niepokoić zaczyna; doznaje ona częstych krwiotoków i w ogóle jest nader słabą. Śmierć córki tak głęboko przejęła Cesarzową, że zastarzałą choroba piersiowa odezwała się na nowo z większą niż kiedykolwiek gwałtownością. Lekarze mało mąją nadziei, aby zdrowie zupełnie odzyskać mogła, zwłaszcza że niewątpliwie przydała się już trawiąca febra, której koniec jest niechybny. Cesarz bardzo jest zmartwiony, rzadko kiedy na jaw wychodzi, a i wtedy nawet widać mu z powierzchowności, że go głęboki smutek dolega. Powiadają, że Król Pruski przybędzie do Petersburga, w celu odwiedzenia swej siostry.Od kilku dni wspominają tu o nowych aresztowaniach, w różnych stronach Królestwa Polskiego; wykryto podobno spisek polityczny składający się po większej części ze szlachty i księży. Mimo pozornej spokojności wiele jest w Polsce palnego żywiołu, ale policya rossyjska jest bardzo czujna.-Biega tu także pogłoska, że tej zimy odbędzie się w Polsce nadzwyczajne rekrutowanie dla uzupełnienia kaukaskiego wojska, pogłoska ta szerzy wszędzie postrach niezmierny. Francya.

Z P a ryż a, dnia 10. Listopada.

M o n i t o r dzisiejszy obejmuje postanowienie król. upoważniające ministra skaibu do zawarcia pożyczki w ilości 2 O O milion, iI. i do sprze dania w tym celu z konkureucyą i jawnością i pod zapieezętowanemi subuiissyatni 3procerrtowyrh rent w tejże ilości towarzystwu najwięcej ofiarującemu pod zastrzeżeuiem ustanowionego przez ministra minimum. Postanowienie to daty dnia 9. m. b. Książe Montmorency, prezes towarzystwa afrykańskiego do zniesienia niewolnictwa, wezwał marszałka Bugeaud, aby przyjął system wyzwolenia niewolników w Algierji. Marszałek Bugeaud udzielił księciu Montmorency odpowiedź, która jest wielkiej wagi, w tej chwili mianowicie, kiedy umysły zajmują się żywo wszystkie mi kwesljaini tego przedmiotu dotyczącemi. - List teu zawiera ni e tylko stanow

cze fakfa, ważne postrzelenia, ale z nowej strony przedstawia treść położenia osad Algierji, Algier 4. Października.

Mości Książe! Odebrałem list, któryś do mnie raczył napisać, z wezwaniem o zniesienie w Algierji sprzedaży ludzi, ponieważ kraj ten Dam obecnie podlega. Zaiste po krwawych bitwach, po zwycięztwie, należałoby zwrócić całą uwagę na ludzkość cierpiącą. W tym puukcie zgadzam się zupełnie z Księciem panem. Ale czy teraz pora wzbronić Arabom handlu czarne mi? Czy taki środek zgadza się z dobrą polityką? Czy to prawda, że wzbronieniem tego handlu w Algieryi istotną wyświadczę usługę ludzkości? Są to pytania, mości Książe, które przed i po przeczytaniu jego listu miałem na uwadze. Co do pierwszego punktu, mniemam, że jeszcze nie dość dawno rządzimy Arabami, aby można bezpiecznie przyjąć środek, ktorv tak głęboko zrani ich interesa. Administracyjny system Arabów, dalekim jest, Bogu dzięki, od fraucuzkiego. Gdybyśmy go przerobili na sposób francuzki, spadłaby nam na ręce ciężka armija urzędników, a tern samem i ciężki budżet, któremu Afryka nie mogłaby podołać, a kraj macierzysty uchwalić nie powinien. Jednakowoż potrzeba koniecznie calej francuzkićj administracji, z lirznemi jej urzędnikami, policją, żandarmami, chcąc z jakim skutkiem wykonać środek, którego Książe pragniesz w imieniu ludzkości. Czy chcecie poznać system rządów i administracji Arabów? Otóż go macie: Na czele spraw stoi jenerał dowodzący w prowincji lub okręgu, wspierany przez oficera do spraw arabskich; następnie idzie aga, dowodzący kilku plemionami; kaid, naczelnik jednego plemienia; szeik, naczelnik części plemienia. Tylko sam aga bierze płacę; kaid zaś i szeik w żołdzie biorą małą część z opłat i kar pieniężnych. Otóż mości Książe, cały rząd arabski. Nie ma ani żandarmów, ani policji, ani celników, bo nie uważam za należących do arabskiego rządu celników francuzkich, których nad brzegiem morza utrzymujemy. Ten rząd prosty, tani j czysto wojskowy zupełnie odpowiada obecnym potrzebom. Służy nam do zbierania podatków bez trudności. Bezpieczeństwo dróg zapewnione jest przez odpowiedzialność plemion; jest to ustanowienie rządu tureckiego i Abd-el-Kadera, a które myśmy zatrzymali. N a siebie wzięliśmy przytrzymywanie winowajców; jazda pokoleń idzie z nami skoro wezwaną zostanie, i dostarczają nam na żądanie, po cenie oznaczonej, środków do przewiezienia stanowisk. Kiepbdobna wymagać od takiego rządu czujnej baczności, jaka byłaby potrzebną dla zapobieżenia dostawy murzynów przez karawany z pustyni i sprzedaży ich na algierskich targach; bo do tego potrzebaby koniecznie armji urzędników mniej lub więcej rozległej jak. we Francji istniejąca,. A na utrzymanie takiej siły proszę nam powiedzieć z kąjd weżmiem pieniędzy? Czyż zabiegać i wydzierać je mamy fiaueuzkim kontrybufentom? Dla nich bylibyście srodzy aby ludzkiemi się pokazać względem murzynów. (dok. n.) Z dnia 11. Listopada.

Dzisiejsze wiadomości z Anglii okazują, - ze to było fałszywą pogłoską, co obwieszczały pisma madryckie, jakoby Ksią-źę de la Victoria, podłóg urzędowego» oświadczenia posła angielskiego, z Londynu uszedł. Espartero teraz tak jak i dawniej znajduje się w angielskiej) stolicy. IN ajszczególniejszein przy tern wszystkićm będzie to zapewne, ze w istocie rozumiano, iż tak ważna wiadomość dopiero z Madrytu przyszła. NietYlko tutejsza publiczność uwierzyła w nagle zniknięcie Espartery , ale nawet rząd podobno przedsięwziął jiuż rozmaite środki w celu pochwycenia Ex-regienla nimby jeszcze przeszedł przez Pyrenee. Sąd wojenny barceloński wydał znów wyrok śmierci na byłego oficera wolnego pułku kata>lońekiego, San Justa z przyczyny spisku wymIerzonego przeciw bezpieczeństwu państwa. Wyrok ten wypełniono dnia 4. Sam Jast był synem Generała tegoż nazwiska, który został zamordowany podczas rozirahów w Maladze, a którego ojciec równie w skutek podobnych zaburzeń życie swe stracił. ZdJ\jie się, że spisek barceloński był szeroce rozgałęziony po całej Katalonii. W Rens, Taragonie, i w wielu innych miejscach ciągłe aresztowania. W obydwuch wyżej wymienionych miastach 17 oficerów oddalono z wojska jako podejrzanych, a w samej Barcelonie uwięziono 3' karabinierów w skutek domysłu, iż mieli udział w spisku. Liczba uwięzionych znajdujących się w tamecznej: cytadeli wynosi kilka set. C o n s t i t u t i o n n e l mniema, że traktat ln«ndlowy pomiędzy Belgią i związkiem* celnym niemieckim i dekret taryfy rządu« belgijskiego z 13. Października b. r. tę korzyść dla Francy i przyniesie, że ta przez to odzyska zupełną swobodę i po ukończeniu konwencyi z 16. Lipca i 8 42 r. będzie mogła poddać płótna i nici belgijskie ogólnej taryfie Francyi i obłoży je podatkiem tak wysokim jak podobne artykułyz angielskich fabryk pochodzące, czego wymaga bardzo francuski ppzemysł lniany, który ciągle cierpi na konkurencyi z wyboTami belgijskiemu Izba przez organ swe'j komissyi wyrzekła już swe zdanie w tym względzie, a gabinet przez sprawozdanie tej' komissyi został uwiadomiony, ze po upływie traktatu z 1842., nicpowiniea go odnawiać. Z dnia 12. Listopada.

Królewiczowi« Aumale i J oinville udali SIę wczoraj do Tulonu, aby się stamtąd puścić do Neapolu.

Generała Lamoriciere z największym pośpiechem z granicy marokkańskiej do Algieru przywołano, aby w miejsce Marszałka Buge a u d, odaiącego się teraz w skutek uowo-odebranych depesz do Francyi, objął naczelne rządy osady. Marszalek w nocy z dn. 3 na 4. m. b. w stolicy Algierze stanął, skarciwszy surowo buntownicze pokolenia w obwodzie Dellys i podbiwszy je powtórnie pod panowanie francuskie. Czynna kolumna z M as K ary ku końcowi Pażdzieruika pod wodzą pułkownika Grey wyruszyła. Pośpiech, z jakim się to stało, wzniecił o b a w ę , żeby się Abd ei Kader na p ołudniozachodzie znowu nie ukazał albo inne pokolenia nie zbuntowały się. - Pisma naczelników arabskich donosiły, że Emir kilka wykonał razziów przeciw pokoleniom na południu; wszakże autentycznego doniesienia o powtórnem wkro*czeni u Abd el Kadra do Algeryi nie mamy, ale w obwodzie El Gor wzburzenie b; ło powszechne.

A K g 1 i a.

Z L o n d y n u, dnia 9. Listopada.

T i m e s do swego raportu o otwarciu giełdy dodał-następny godny odczytania artykuł; »Lat temu blisko trzysta, jak królowa, nie najmniej znakomita z długiego szeregu władców, nadała punktowi środkowemu angielskiego handlu królewski tytnł i pieczęć. Otwierającemu się wówczas horyzontowi i duchowi przedsiebierezemn 1 wieku, dzień ten zdawał się pamięci goduym, a chociaż czas od niego ubiegły nie był ubogim w wypadki, to jednakże dzień ten dziś jeszcze jest znakomitym. Handel, którego interes tak uroczyście Elżbieta połączyła z sławą swej korony, co dzień dodaje nowego blasku do historji swych pierwszych walk. Kupiec angielski wszędzie drogą pokoju zyskał te korzyści, o które napróżno się kuszono. Male początki, szlachetna duma, wytrwałość niezwy. ciężoua, równe prawa i równe obowiązki wzniosły go do tego punktu, że dziś jest tam pierwszym, gdzie kiedyś był ostatnim, a w napeł tnącego handlu, ale prawdziwe źródło i punkt środkowy największej i] najdobroczynniejszej .władzy na ziemi. - Nie mnie'} znakomitym będzie dzień w którym'królowa W i k t o r ja, 7. dziesięć razy większem znaczeniem powtórzyła czyn swej poprzedniczki. Porównywajyc stan obu wieków, przypuszczać musimy, źe w dziecęcym wówczas stanie handlu, tylko przezorna i mądra polityka lub też szlachetna względność skłoniła dumną córę Tudorów, by zakład ten uszlachetnić swą obecnością i tytułem, ale dziś już to nie jest przygotowanie do · wielkości albo opieka nad czemś słabe'm; handei dziś jest to potęga i wielkość Anglji, pod innem nazwaniem. Kupcy stali się książętami handlu i pierwszemi lennikami korony. Im to winna ona, że siódma część ludzkiego rodu posłuszna jest angielskiemu berłu i kocha panowanie Anglji, im to i nie wyczerpanym ich środkom winna jest poszanowanie wzbudzającą potęgę w pokoju lub wojnie, im winna także hołd oddawany przez każde państwo, którego tylko brzegi Ocean oblewa. Królowa kupców odpowiada tylko swemu wielkiemu powołaniu, kiedy z swoim dworem odwiedza przysionek kupców. Okazała się tam otoczona własneni, do niej należącem bogactwem. - Nie można niczego porównać z tym widokiem, kiedy władca jaki, publicznie odziany najtrwalszą i uajstalszą ziemską władzą, ukoronowanym' zostaje jeszcze najprawdziwszem i najniewinnejszem ziemskidm szczęściem. Wyższość tam pokazuje tego, kto jest większym dobroczyńcą. Błogosławieństwa, towarzyszące dawaniu i przyjmowaniu, są tam konieczne, cześć jest tam zawsze miarą pożytku, a nikt nie wznosi się nad swych współbliźnich ale wznOSI SIę z nImI. Tak się rzecz ma z królową, z całćm państwem, z jej poddanemi; jej berło najwięcej nam dobrodziejstw rozdaje, najwięcej sprawia dobrego pod niebem. Była otoczona poddanemi szczęśliwemi, ponieważ szczęście swych współbliźnich popierają a ich dobry byt zależy na udziale skromnym w szczęściu ogniu, wyrobiouem przez ich prace i duch przedsiębiorczy. W tym porządku im kto więcej usług oddaje, tym wyższy stopień posiada. Ten stoi najwyżej, kto najwięcej pracUJe pomiędzy twórcami i rozdawcami wszystkich darów. Każde dobrodziejstwo prowadzi tam do innego. Jeżeli wszystkie inne kraje dla nas pracują, jest skutkiem tego, że my dla wszystkich pracujemy. Jeżeli oni pl.icą nam podatek, jest to tylko wynadgrodzenie zanaszą pomoc. Jcstto panowanie przyjaźni, wzajemnej pomocy i zachęty, połączonego postępu i ogólnego zwycięztwa, i w tern państwie kró10wa nasza na swoje'm tronie zasiadła, królowa, która jest kochana i obsypaua błogosławieństwami wszystkich mieszkańców Anglji. Bzadko czyn podobnie wielki z równą powtarza się wielkością. Właściwość pewna, jeden raz na zawsze cechuje każdy wyższy wypadek w historji, odstrasza naj śmielszych naśladowców i pod swą czcią ukrywa najgodniejszych, najznakomitszych następców. Drugie założenia giną w blasku pierwszych. Bezwątpienia nikomu jednakże, kto tylko był obecnym na uroczystości d. 29. m. z., nie wpadło na myśl, by ona mogła być rzeczywiście mniejszą jak się zdawała, bo czyn dziecięcia nie szkodzi oryginalnemu postępkowi męża. W Anglji godność królewska od czasów Elżbiety nietylko została powiększoną ale stała się czemś nowem. T ak samo i handel angielski. W swe'm sławy pełndm połączeniu stanowią oboje teraz dzieło wielkie, ku uzupełnieniu siły i piękności tej ziemi oraz wzniesieniu ludzkiego rodu, dzieło, któremu nic podobnego znaleść nie możemy w żadnem państwie, ani w żadnych związkach. Kiedyś przewidywaliśmy to, dziś stało się to dla nas oczy wistem; widzieliśmy uroczyste uznanie tej ważnej prawdy.« Pod względem nowego obrotu, jaki wzięła dążność repealska w Iilandyi, godny jest uwalist O'Conella pisany z dóbr jego Derrynane do wydawcy dziennika Kerry Examiner o federalizmie. Treść pisma tego jest następUJąca : «Jeśli w tej chwili pomiędzy mojem zdaniem a zdaniem ludu zachodzi jaka różność, oczembym Wątpił; byłoby jednak przedwcześnie dawać w tym względzie objaśnienia, a to z powodu, że doląd plan federalizmu nie jest jeszcze ludowi znany. Federaliści, jakkolwiek wezwani, nie deklarowali się jeszcze. Skoro to uczynią, będzie powinnością każdego zdanie swoje o tern bez ogródki wynurzyć. Kto się teraz z federałizmein uciera, ten walczy z marą własnej fantazyi. Dziś w pewnym tylko względzie chciałbym WPana oświecić. Wartykule Pańskim czytałem te słowa: «Odjęto nam narodowość, a my repealerowie, chcemy przywrócenia jej w całej jej rozległości.« Dalej: «Zaprowadzić parlament w Irlandyi, któryby się tylko jej sprawami zaprzątał, a o polityce ogólnej nie myślał , było by to zamienić Irlandyą w wielkie gniazdo, a parlament nasz zrobić korporacyą municypalną na wielką, skalę. Nie był to parlament zaręczony swemu zdauiu, a poznasz, ze tein był właśnie parlament z r. 1782. Był to parlament zbierający się w Iraudyi, aby się jej tylko sprawami zaprzątać. Nie miał on żadnej władzy ani kontroli nad osadami, nad traktatami Anglii z inuemi mocarstwami, nad osadzaniem ministerstwa, t. j. w ogóle nad władzą wykonawczą w tym kraju. Nie myśl wszakże WPan, iżbym wystawiając władzę parlamentu irlandzkiego, jaką była, działalności jego chciał zaprzeczać lub nawet zdalności do bronienia interessów Irlandyi. - Zdanie moje całkiem jest przeciwne. Od chwili, jak on więzy ustawodawstwa angielskiego zrzucił, okazał siły swoje i dowiódł swej użyteczności.« - »Z tego com powiedział, nie zechcesz mi WaćPan zapewue nieprzyjaznych przypisiwać chęci. - Radbym był tylko, abyś WaćPan rozprawy swoje o federalizmie tak długo odłożył, dopóki tenże do jakiegoś ustalenia nie dojdzie. 'Wtedy wolno każdemu pochwalać go lub ganić, a teraz maluje sobie każdy olbrzyma, któregoby chciał powalić. Federalizm może będzie czemś daleko lepszem od dawnego parlamentu irlandzkiego; doprowadzi on może do przywrócenia dawnego parlamentu, a do tego nada Irlandyi prawo do wspólnego działania w ogólnych sprawach, w traktatach z państwami zagrauicznemi i w sprawach osadniczych. N a wszelki zaś przypadek federalizm niezadługo publiczności przełożony będzie. Czemkolwiek on będzie; - tyle jest rzeczą pewną, że sprawców jego z największą grzecznością traktowaćby należało, że plany ich gruntownie i oględnie badać należy i że wszystkich środków używać trzeha, aby dzielnych palryotów do stowarzyszenia lego nakłonić. Nigdy zaś nie dopuścimy, aby Irlandya mniej dostać miała, aniżeli posiadała dawniej. « Dnia dzisiejszego miał nastąpić uroczysty obchód nowo mianowanego Lord-Majora Londyńskiego, Pana Gibbs, przez ulice Cytyi. Z powodu zupełnej niepopularności tego męża, który będąc Aldermanem dopuścił się różnych bezpraw', obawiano się zawisnych demonstracyi ze strony Indu po ulicach. Obawa ta zupeluie się ziściła; nowego Lord - Mayora wszędzie sykaniem, gwizdaniem i zelżywemi okrzykami witano; nie przyszło jednak do rzeczywistych gwałtów a pochód ile możności najkrótszą udawał się drogą. Portugalia.

Z L i s b o n y, dnia 3 O . Października.

Izby zatwierdziły żądany od gabinetu bil in

demnizacyjny, który nadają moc prawa rozmaitym dekretom przez rząd w czasie ostatnich iiiespokojności i trwania stanu wyjątkowego ogłoszonym, jtym sposobem dały one dowód zupełnego zaufania ludziom, dotąd ster rządu dzierżącym. Ten bil uciszy na długo burzliwe polityczne rozprawy stronnictw. Izba deputowanych zajmuje [się teraz projektami, które albo z ostatnich posiedzeń pozostały, albo leż nowo przedstawionemi będą. Projekta te tyczą się wszystkich materyalnych, równie jak moralnych i umysłowych interesów kraju, a szczególniej zaś finansowych reform. Wszystkie stronnictwa jedno po drugiem zapewniły, że mają za sobą większość ludu, w ogóle zaś lud nic nie chce wiedzieć o stronnictwach; poddany jest on zupełnie swej królowej i chce tylko porządku i spokojności, albowiem jego zdrowy rozsądek mówi mu, że tylko na tej drodze doczekać się może poprawy swego losu. Dzisiejszy gabinet pojął, gdzie i jakim sposobem można dla kraju wiele dobrego zrobić i ma silną wolę to wykonać. - Siły i środki do wykonania tego zamiaru czerpaćby można było w utrzymaniu kraju zdała od nowych wstrząśnięć politycznych. Septembryści w tym względzie cały kredyt stracili, a wszystkie nadzieje, jakie powzięli z powodu opozycyi księcia Palmella przeciw p. Kabral, zupeluie zostały stracone.

Niemcy.

Do ulubionych przedmiotów, o których gazety Niemieckie, mianowicie Kolońska, dużo teraz rozpisywać się zwykły (jako to o wystawie płodów przemysłu w B e r l i n i e, teraz już zamkniętej, o związku celnym a mianowicie o stosunkach handlowych Niemiec do Belgii i o usiłowaniach Szleswigu i Holsztynu utrzymania swej narodowości) przystąpiła jeszcze C z e c h 0mania, o której Gazeta Kolonska z d. 14. Listopada tak znowu rozprawia: Nasi Czecliomanie zdążają coraz więcej do centralizacyi, stąd owo zawięzywanie różnych bractw i towarzystw, w których się osobiście znosić i sprawę Czeskiej narodowości lem dzielniej i łatwiej rozbierać można; stąd to pomysł założenia K as y u urn o bywa telskiego czyli mie sz czańskieg o (Biirger-Casinum), które na wzór istniejącej tu już o d lat kilku r e s u r s y s z l a c h t Y i t o w a - rzystwa kupieckiego do tego służyć ma, aby mieszczanom klas średnich, bogatym piwowarom, rzeżnikom, młynarzom i t. p., w których to klassach społeczeństwa już najgorliwsi Czechomanie się znajdują, nastręczyć punkt zjednoczenia się. Rząd nie będzie mógł przy mu będzie wjnaleść jakiś pozór zakazu. Wszakże obyczaje i język niemiecki przez owo wzrastanie potęgi umysłowej i samowiedzy Czechów coraz to bardziej, się ścieśniają,. tuszymy sobie jednak, że kolej e żelazne, które Czechy ua jedne'j stronie z Austryą a na drugiej z Saxonia i inue'mi państwami celnemi w ciągłe i łatwe wprawią związki i stosunki dla żywiołów gerinanizmu nową i potężną będą podporą! Z n a d E l b y, dnia 6. Listopada.

Dzienniki franc, powstały w ostatnim czasie gwałtownie przeciw Mexy K owi, ajak słychać zamiarem nawet jest gabinetu tuileryjskiego względem kraju tego nieprzyjacielskie rozpocząć kroki. Czy w te'm jest jaka prawdar wykaże to bliska przyszłość. Gdyby się wreszcie pogłoska ta sprawdziła, byłoby to dowodem, jak łatwo jest państwom łamać prawa narodów" kiedy się ma naprzeciw siebie słabego przeciwnika. J eźli Francuzi sądzą, że dalekim ich synom, krajowym" którzy już do nich z żadnego wzgłędu nie należą, wolno jest w jakimkolwiek kraju na zdobycz i łupież wychodzić, napadać prowincje i zdobywać; to rzecz lę z wybujałego pojęli stanowiska, który raczej do romantyzmu, aniżeli do rzeczywistości przypada. Generał S en t m a n a t, gorączka i awanturnik; którego młodość celowała nadzwyczajną rozpustą, i który sobie w każdym rodzaju junakieryi groźne pozyskał imię, opuścił Hawannę i udał się do Stanów zjednoczonych. Przybywszy do miasta Nowego Orleanu, odbiera życie jakiemuś Irlandczykowi, i udaje się zlamtąd do Mekyku, gdzie do wojsk» wstępuje. Waleczność i inne przymioty wojskowe wynoszą go na stopień generała. W tej randze otrzymał rozkaz udimia się do Tabasku, aby miasto i prowiiicyą do spokojuości i uległości doprowadzić. Powiodło mu się w te'm przedsięwzięciu, zdobył Tabasko w imieniu rządu, ale prowincją, dla siebie chciał zatrzymać. Siła zbrojna mexykai'iska wyparła go ztaintąd, po*cze'm się znów do N owego Orleanu udał i wyprawę do Tabasku przygotował, aby kraj podburzyć i zdobyć. Zamiar jego był widoczny, a wielu Francuzów miało w tein udział. Rząd mexy kański dowiedziawszy się o te'm, czekał na niego zbrojnie, schwycił go wraz z towarzyszami i kazał ich rozstrzelać. Pan Alley de Cyprey, poseł francuzki w Mexy ku, protestował przeciw temu postępkowi i stanął w obronie owych ludzi; ale rząd mexy kański nie dał się uwieść. J eźli odpadli członkowie jakiego narodu sprzysięgnąć się mogą przeciw krajowi,

względem którego kraj macierzysty w przyjaznych zostaje stosunkach, jeźli im wolno jest napaści robić i drogi swoje krwią naznaczać; wtenczas ustają wszelkie węzły łączące państwa ze sobą. Nie wystawiłiź Francuzi nagrody za głowę- naszego Schilla r który nie za obce prawa ani marne namiętności, tylko za dobro swej ojczyzny powstał? Jakżeż sobie postąpił Neapol z Muratem r jak za dni naszych z krajowymi i zagranicznymi spiskowymi? Pirotesłował aż przeciw temu Austrya? Człowiek obcy nie ma prawa mieszać się w wewęlrzue sprawy jakiegoś państa A a jezli to czyni jawną przemocą, podpada karze miecza. % Ki e l" dnia 9. Listopada.

Korrespondent z Kiel zawiera następujący artykuł pod tytułem: »Plan Ussinga« podpisany przez Fryderyka Hedde: »Głęboką niechęć wzniecił u nas wniosek U ssinga, ogólne zaś zadziwienie słowa, które Oerstedt powiedział na sejmie rothszyldskim. Czyż nie zrozumiano jeszcze tego, cośmy tak często oświadczyli? Nie ch c emy się dać wcielić! Czujemy się być pokrzywdzeni w naszein prawie przez ów wniosek wcielenia, gdyż samoistne państwo związku niemieckiego nie może się stać częścią duńskiego Królestwa. Czujemy się być pokrzywdzeni w naszej wolności, gdyż nikt nas nie powinien przymuszać do lego, czego- nie chcemy. Wszystko co tylko dla nas miłe »drogie pokrzywdzonem jest do żywego przez ten zarozumiały wniosek! A człowiek taki, jakim jest Oerstedt, czy może plau takowy pochwalić, grozić energicznemi środkami, i odwoływać siędo gwałtu? Czyby to nie było gwałtem, gdyby chciano zakazać dyskussyi, gdyby ukrócono wolność druku i nakazano ogólne milczenie? Słabość i niesprawiedliwość całego planu stąd się najjawuiej pokazuje, że nikt nie śmie go wykonać, że nikt się nie odważy oddać go pod sąd publicznej rozwagi; takim sposobem jest on już osądzony sam: przez się. Jeźli nie możemy mówić tego, co czujemy, wtedy gorzkie uczucie przygnębienia i gniewu tym dotkliwiej palić nas będzie, dopóki gwałtownie nie wybuchnie. Miłości nie zyska się przez to, lecz zapewne nienawiść, a takim sposobem dalej jeszcze usunie się cel pożądany. Takowy zamiar nie uzyska także nigdy potwierdzenia Księcia naszego. Monarcha, który niedewno temu powiedział, że wszystkich poddanych swoich równo miłuje, nie może teraz żadną miarą przeniewierzyć się słowom swoim, nie może naraz odepchnąć od siebie jednych, aby im wydrzeć icb prawa i poddać pod władzę drugich. Miłościwy uasz Król kiemi są machiuacye sejmu rothszyłdskiego, nie przyjmie żadnych planów podobnych planom Ussinga. Tego sobie życzy i tego się spodziewa Księstwo Holsztyńskie. Austrya.

Z Pre szburga, duo 4. Listopada.

Podług wiarogodnego douiesieuia, w S1. Nikolaus (w Węgrzech) następujący zdarzył się wypadek: Szlachcic z okolicy zażądał od żyda jednego zwrotu pożyczonej mu summy, której odebrania żyd wszelako się zapierał, uie chcąc też podpisu wystawionego przezeń wexla za swój uznawać. Szlachcic tein oburzony zaskarżył żyda w sądzie, który wkrótce pomyślny dlań wydal wyrok. Ponieważ jednak żyd przysięgą stwierdzał, że żadnej nie ma własności, że więc nie jest w stanie długu spłacić, posłano ii skala do jego pomieszkania, aby wszelkie jego ruchomości, sprzęty i t. p. zabrać; - wszakże nie znaleziono tam nic, na coby było mpżna areszt nałożyć. - Wśród takich więc okoliczuości żyda na l 5 - d n i o w € n i e w o 1nictwo skazano i szlachcicowi do dyspozycji oddano, który go wśród wrzawy trąb i kotłów w obecności ogrooiuego mnóstwa ludzi do dóbr swoich zaprowadzić kazał. Tutaj żyd nieborak zapewne gorzko za dług swój odpokutuje, kiedy teraz zupełnie z pod prawa wyjęty; dziedzic bowiem węgierski prawie nieograniczoną władzę nad poddanym swoim posiada. Z P r ag i, dnia U;. Listopada.

Książę Bordeaux bawi od tygoduia wmieście jiaszeni i zostanie na dłuższy czas w Czechach, chcąc mieć udział w polowaniach po dobrach Księcia Rohan i innych wielkich Panów. Wywiady wał się także Książę o gospodarstwie i przychodzie z dóbr w len sposób, że nie zdaje się podpadać wątpliwości, ii się w Czechach okupi. Pomór bydła wzmaga się okropnie w niektórych czeskich powiatach, tak zachodnich i południowych, jako też w samem środku Królestwa i w bliskości Pragi. Z ceną mięsa poszły także w górę i inne żywności, a przy niedostatecznym stanie naszej policji zależą te ceny od woli sprzedających. Wiochy.

Z Li vor no, dnia %, Listopada.

(Z gazet, franc.) Prześladowania polityczne wzburzenia umysłów w państwie kościelnein nie poskromiły. Głucha jakaś fermentacya ciągle w krajach włoskich zachodei a może łalwo znowu przyjść do rozruchów, jeżeli rząd papieski przez mądre reformy zażaleniom powszechnym nie zaradzi. W okolicach Ankony przy sposobności processyi zaszły zaburzenia. Mnóstwo młodzieży przeciągało ulice wołając: Niech żyje wolność! Niech żyją Włochy! - Siła wojskowa prędko przywołana rozegoała spiskomych. Kilku opór stawiających aresztowano. "W Forli wśród białego duia do dyrektora policyi strzelono i ciężko go raniono. Turcya.

Z nadgranicy tureckiej, dn. 3. Listopada.

Pomysł roz sz e rz e nia granic G r e c yi jako niezbędnej jej bytu konieczności, zajmuje obecnie umysły nie tylko w Grecyi samej, lecz też w Tessalii, Liwadii i północnej Albanii * Utworzono w tym celu jakąś, chociaż niejawną agitacyą, która działając sprężysto zapewne wkrótce do jawnego wybuchu doprowadzi. Pomiędzy inne mi dowodami przytaczam tu tylko fakt, że w Epirus i Tessalii już znaczne summy pieniężne (powiadają, że kilka kroć sto tysięcy drachmów) dobrowolnie złożono i że te summy co dzień się powiększają. Środki redukcyjne warmii greckiej o tyle tym planom dopomagają, ile, że wielu dobrych oficerów odprawiono, którzy teraz gdzie indziej zatrudnienia i sposobu utrzymania szukać muszą, a tak tłumami przez granicę turecką przechodzą. Z K o n s t a n t y n o p o l a, dn. 29. Października.

W Journal de Constantinople czytamy, że wedle ostatnich wiadomości z Jeruzalem i Jaffy mieszkańcy Napluzu walczyć pomiędzy sobą nie przestają i że w skutek tego znaczna liczba rozbójników czyni drogi niebezpiecznemu Basza J eruzalemu wystąpił na czele znacznej siły zbrojnej, aby drogi z rozbójników oczyścić i koniec położyć temu smutnemu stanowy rzeczy. Ten sam dziennik w swym numerze z d. 21.

Października obejmuje artykuł obszerny, mający na celu odparcie mylnych zarzutów czynionych Turcyi z powodu jej stanu finansowego i kończy następuemi wyrazami: Kiedy dzisiejszy gabinet objął ster rządu, był winien 330 mil. piastrów, papiery rządowe były bez kredytu a auarchja panowała w wszystkich gałęziach służby. Dziś rząd nic nie jest dłużnym, jego papiery są poszukiwane i porządek panuje we wszystkich gałęziach administracyi. Skarb nietylko niema żadnych długów, ale jeszcze zdołał uorganizować armię, co przeszło 2 O O ibil, piastrów kosztowało i mógł przystąpi« do przetopienia monety, co pewno najmniej 800 mil- piastrów wynosić będzie. Dotąd puszczono w obieg nowej monety za 160 mil. piastrów. Od tej pory aż do zakończenia, co tydzień 2 miliony piastrów w obieg wychodzi. Kiedy jawiał, uwolnił on opodatkowanych z opłaty 100 milionów. Tylko pensye urzędników tureckich zmniejszone zostały w tymże czasie o 8 O mil. piasfrów.

Rozmaite wiadomości.

(Z gazety kolońskiej). Gdyśmy tego roku czytali, ze policya tu i owdzie introligatorom nakazywała, żeby o ludziach, coby tę albo owę książkę do oprawienia przynosili, władzy donosili, słusznie śmieliśmy się z tego i dziwilim. R. 1777. w wielu miastach pruskich, np. w Halberstadt,konsystorz (ewanielicki) zakazał introligatorom pod karą 10 tal. oprawiać jaką bądź książkę o filozofii Kan ta.

OBWIESZCZENIE.

Zamknięcie ulicy S1. Wojciecha zostało zniesione. Poznań, dnia 18. Listopada 1844. Prezes Policyi Minutoli.

Sąd Ziemsko-miejski Poznański.

Poznań, dnia 29. Lipca 1844.

Niewiadomi spadkobiercy zmarłej tu dnia 28.

Mrrześnia 1823. niezamężnej Agniszki Straszewskiej, której pozostałość 550 Tal. wynosi, zapozywają się niniejsze'm na wniosek ich Kuratora, aby się w terminie na dzień 28. Maja 1845. r. wyznaczonym, w Izbie naszej sadowej o godzinie IOtej przed południem zgłosili, inaczej zostaną prekludowani, i pozostałość spadkobiercy zgłaszającemu się, lub w braku takowego, iiskusowi przysądzoną i do wolnej dyspozycyi wydaną zostanie; zgłaszający się zaś dopiero po wyrzeczone'j prekluzyi sukcessor bliższy obowiązany będzie, wszelkie rozrządzenia fiskusa za ważne uznać i przyjąć i nie będzie mocen ani złożenia rachunków, ani też wynagrodzenia pobieranego użytku żądać, owsze'm obowiązany będzie, te'in się kontentować, coby się wtenczas ze spadku jeszcze znajdować mogło.

W oberży pod Czarnym orłem w Poznaniu dogodna wydarza się sposobność założenia restauracyi z billardem. Oberża ta może też hyć w najem puszczoną. Bliższą wiadomość powziąść można u właściciela.

Dziś otworzyłam przy Wodnej ulicy Nr. 30.

na drugie'm piętrze handel towarów tapiserskich ze wszelkich do tego wydziału należących" art y - kułów starannie wybranych złożony. Poznań, dnia 18. Listopada 1844.

Amalia Vanselow.

Pod iSrem 12. wielkich Garbar stoi magiel kręcona do użycia publiczności za pomierną opłatą; jest tam także zwyczajna magiel na przedaź.

Mój znaczny skład zegarków, którym w ostatnim czasie w najnowszych fasonach uzupełnił, polecam względom Szanowne') Publiczności, oraz uskuteczniam reparacye zegarków i grających tabakier punktualnie w cenie jak najumiatkowariszej. Poznań, dnia 19. Listopada 1844.

Wincenty Andrzejewski, zegarmistrz w Bazarze. Skład mój znowu uzupełniony dobranemi własuejroboty dywanami i derami, ostatnie także z przykryciami na głowę i piersi, zawsze u'muie do nabycia, polecam po najumiarko wańszycb eeimell fabrycznych. S. Kan to ro wi t z, przy Wrocławskiej ulicy i narożniku rynku Nr. 60.

)/(

Przedaź porcelany. i Król. rękodzielnia porcelany w Ber- ; linie postawiła mnie w stanie przedawania naczyń porcelanowych po isśljli miarko wańszycb cenach. W skutek tego, począwszy od dnia dzisiejszego, dostać można w moim handlu tuzin taler y z rzeczonej rękodzielni po 2 Tal. f O Sbgr. i odpowiednio m tej cenie wszelkich innych artykułów. Michtsetfs llI. Misch J Poznań, ulica Żydowska Nr. 4.

naprzeciw handlu wexlerskiego Saulów.

Funt prawdziwie ważących świec łojowych po 5 srbgroszy 2 fen. i 8 funtów twardego mydła za jeden Talar sprzedaje Fr. Seidemann, fabrykant świec i mjdła przy Chwaliszewie Nr. 91. Massę do froterowania posadzek w wszystkich kolorach fabrykuje i poleca Fr. Seidemann, Chwaliszcwo Nr. 91.

Najprzedniejszy gatunek prawdziwej Rossyjskiej herbaty poleca MŁlltwii* przy Wrocławskiej ulicy Nr. 14. , Swieże Holsztyńskie @strzygi dzisiaj o de braliśmy. II racia Andersch, Dnia 18. Listopada! 1844. r.

od do

C e n y t ar; « W e w mieście POZNANIU.

hl. sgr. fen. I T al. sgr. f en

Pszenicy szefel Zyta d1.

Jęczmienia d1. .

Owsa . d1.

Tatarki dt Grochu . d1.

Ziemiaków d1. .

Siana cetnar .

Słomy kopa . .

Masła garniec.

( 6 l IS l 2 23 6 17 6 - 28 6 l 2 6 - 7 24 - 5 15 - li 25 Dodatek n adzwyczajni/.