JUL

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1845.02.28 Nr50

Wielkiego

JlCm

)J(ięwtwa p O ZNANSKIEG

Nakładem Drukami Nadwornej W De/cera i Spółki. - Redaktor: A. Wannoutki.

.JI#AO.

W Piątek dnia 28. Lutego.

4845*

Wiadomości kraj owe.

Taką była wedle doniesienia Gazety szląskiej odpowiedź X. dziekana katedraluego Diepeubrocka do deputaryi wrocławskie';, która mu oznajmiła jego wybór na księcia biskupa wrocławskiego. »Sądzę, że nie jestem dość uzdatnionym, abym zwłaszcza w tak trudnych okolicznościach i smutnych zawikłaniach, które teraz zachodzą w dyecezyi, zajął miejsce, któremu z wielu przyczyn sprostać nie mogę, i klóre z pomocą ducha świętego jak najsilniejszej wymaga osobistości. Prócz tego nowe lecz drogie dla mnie obowiązki łączą mnie do tego ulubionego bawarskiego kraju.«

Wiadomości zagranIczne.

Polska.

Z Warszawy, dnia 23. Lutego.

Bank Polski ogłasza, iż w dniu 15. ('27.) b. m. i roku, zaezynając od godziny 1 Olej z rana odbędzie zię w banku wobec komissyi umorzenia długu krajowego, delegowanych z komissyi rządowej przychodów i skarbu, oraz domu handlowego S. A. FraenkcI, włożenie do koła numerów seryi obligacji udziałowych z pożyczki 42 milionowe'), samo zaś losowanie seryi nastąpi w dniu 17. Lutego (1. Marca) b. ro godzinie lOtej z rana w ternie samem miejscu. w Warszawie d 7. (19.) Lutego 1845. r. Francya Z Paryża. - Dnia 15. Lutego X. Opat Souchet stanął przed sądem przysięgłych w C a en obwiniony, że w piśmie swoje'm: »Przestrogi dla katolików względem niebezpieczeństwa grożącego obecnie kościołowi« obywatelstwo do nienawiści i pogardy przeciw rządowi a mianowicie przeciw członkom uniwersytetu pobudzał. Sąd przysięgłych uznał go winnym i skazał go na 15 dni uwięzienia i zapłacanie 100 fiauków kary pieniężnej; broszura jego ma być skonfiskowaną. Z Paryża, d. 19. Lutego.

Dziennik Sporów zbija wszelkie domysły Kons ty tucyonis ty co do rozwiązania Izby, oświadczając, że to wszystko jest tylko podstępem w zamiarze odjęcia gabinetowi większości. Z tego to powodu, powiada, rozsiano pogłoskę o rozwiązaniu Izby, g<<1y tymczasem minisleryum bynajmniej o tein nie myśli, bo nic na tern zyskać nie może. Byłoby to, jeśli nie głupstwem, to przynajmniej błędem. Przeciwnie, nieodzownem byłoby rozwiązanie, gdyby się ministeryum cofnąć miało, bo nowe ministerstwo mogłoby tylko z lewej strony powstać, a zate'in nie pozostałoby mu nic innego, jak tylko Izbę rozwiązać. O nowych projektach Sir R. Peela względem inne'mi: «Cała siła gabinetu Peela leży w skutkach jego środków finansowych, i słusznie czy niesłusznie uważany jest Prezes minisleryalny za jedynego męża, który prawdziwą równowagę skarbu utrzymać potrafi. Zna on swoje silę i umie z niej korzystać. On to jeden mógł naród angielski spowodować do poddania się owemu obmierzłemu podatkowi wojennemu w czasach pokoju. Przypominając sobie ów silny opór, jaki znalazł za czasów Pitta podatek od dochodów, ową powszechną odrazę, jaka się przeciw leinmi objawiła, tudzież okropne Fil i p p i ki, któremi wówczas w parlamencie i politycznych zgromadzeniach przeciw niemu walczono, mocno się zdumiewać musimy nad rezygnacyą, z jaką teraz jest pr.zyjęty. Zdawałoby się, że mu się każdy jakby z fatalislyczuą kouieczuością poddaje. Gdyby się ptzed trzema laty było dało przewidzieć, że podatek wówczas doczasowym mianowany wstały się zamieni, nie byłoby tak lalwo do niego przyszło. Ale Sir R. Peel postąpił tu sobie z wielką oglę dnością; zaczął kuracyą swoj e od malej . dozy. Zresztą usprawiedliwia obecny stan przychodów krajowych przedłużenie rzeczonego podatku. - Prawda, że jest przewyżka przychodów, ale takowa jest tylko skutkiem podatku od dochodów.« Wielką sensacyą sprawia (akźe we Francyi wniosek Sir R. Peela o podwyższenie budżetu marynarki. »Życzylibyśmy sobie, mówi la P r e s s e, aby się Izba tą sprawą na dobre zajęła.« Nasza komissya budżetowa zamierza podobno znacznie zmniejszyć armią lądową. Tym lepiej, będzie można łatwiej iść · w ślady naszego sąsiada i podwyższyć etat marynarki.

Z dnia 20. Lutego.

Uwaga publiczności naszej zwrócona ku dwom sprawom t. j. zamieszaniem Szwajcarskim i wielkim środkom reformy finansowej w Anglii. Małe wewnętrzne pytanie tyczące tajnych funduszów i mniej więcej znakomitej większości albo też mniejszości która się przy obradach nad tą kwestyą okaże, w porównaniu z owe mi sprawami mało co publiczność zajmuje. Pod względem wypadków Szwajcarskich panuje tu zdanie, że tam też część francuzkiego sporu kościelnego wywalczoną zostanie. Przyjaciele równie jak przeciwnicy Jezuitów skłaniają do tej opinii, że przyszłość synów Lojoli w Francyi w pewnym względzie od losu zależy, jaki ich w Szwajcaryi czeka. Stronnictwo Ultramonlańskie życzy gorąco jak naj prędzej inter

wencyi wielkich mocarstw i wzywa je w imieniu zasady politycznego konserwatyzmu, na której Lucern i sprzymierzeńcy jego polegają. Wezwanie lo w .tutejszym .konserwatywnym świecie nie jest bez odgłosu. C o m m e r c e donosi z pewnością, że Pan Rossi posłem francuzkitn przy dworze rzymskim mianowany. Anglia.

Z Londynu, dnia 19. Lutego.

Lord A s h l e y, znany z ludzkości swojej reprezentant młodych i słabych robotników fabrycznych, który ściśle polityczne względy niżej ceni od względów morałnyeh, wytoczył przed Izbę zapowiedziany już pierwej-wniosek względem uregulowania czasu roboczego dla dzieci pracujących po drukarniach wełnianych. Ponieważ dzieci, dla których szlachetny Lord wzywa pomocy i opieki Izby, w podobuem znajdują się położeniu, co dzieci po fabrykach innych, których los już dawniej polepszyć się starał, nie zapuszczał się więc w obszerny wywód stanu rzeczonych dzieci. Są to 4., 5., 6-, 9. i lO-letnie, w ogóle około 25,000, które mianowicie w hrabstwach Lancaster , Chester i Derby, w niektórych częściach Szkocyi, tudzież w okolicy Irlandyi do druków wełnianych są używane. Ponieważ prawo z przeszlo-rocznego posiedzenia bierze pod opiekę 13 -letnie dzieci po fabrykach, przeto chce Lord Ashley zastosowane mieć lo prawo i dobrodziejstwo, także na korzyść młodych robotników w rzeczonych drukarniach, gdzie czas ich roboczy 12 godzin wynosić ma, ale powigksze 'j części do 16 godzin dochodzi. Minister spraw wewnętrznych nie miał nicprzeciw wniesieniu tego projektu, chyba tylko przeciw pojedynczym jego paragrafom; Lord Ashley ma zatem pozwolenie wniesienia swego bilu.

Zwrócił potem uwagę Izby wniosek radykalnego członka, Pana D u n c o m b e, polecający, aby raz jeszcze wejrzeć w sposób postępowania rządu przy otwieraniu listów na poczcie. Rzeczony członek oświadczył, że sprawozdanie tajnego komitetu Izb obudwuch, który w roku zeszłym sprawę tę badał, jest niedostateczne, i starał się tym sposobem uzasadnić potrzebę powtórnego zbadania tej rzeczy. Niedokładność owego sprawozdania widzi w le'in, że komitet wyrzeczonego w parlamencie oskarżenia przeciw ministrom nie zbadał, a zatem Izbę i publiczność w wątpliwości pozostawił. Wezwany wtedy do uzasadnienia skarg swoich, uczynił to, wnosząc mianowicie cztery skargi, których je 1) Jest tajna komissya, klóra tajemnicę listów nadweręża, lisly otwiera i znów je zapieczętowane odsyła na miejsce przeznaczone, jak gdyby nigdy nic nie zaszło; 2) Sir James Graham przekroczył prawo swoje, bo więcej listów ol wierać kazał, aniżeli poprzednicy jego: 3) Otworzono lity wychodźców zagranicznych a o treści ich uwiadomiono obce rządy, co potępienie kilku osób za sobą pociągnęło; 4) otworzono korrespondencye posłów zagranicznych ua rozkaz wyższy; 5) przed kilku laty wysiano komissyą do obwodów fabrycznych końcem rozpoznania korrespoudentów; 6) własna jego korrespondeucya została przez sekretarza stanu otworzoną. W osnowie swej mowy tak się pan Duncombe w obelgi zapuśeit przeciw ministrowi spraw wewnętrznych, że go do porządku wezwać musiano. Oppozycya mocno temu potakiwała, a minister był w nader krylycznem położeniu. Sir James Graham (minister) odwołał się do prawa dozwalającego mu lisly otwierać, które to prawo izba znieść może, jeźli jej się szkodliwein być zdaje. - Wszczęły eię ztąd długie spory za i przeciw wnioskowi, tak iż je odroczyć musiano.

Deputowani różnych parafii londyńskich odbyli liczne posiedzenie w tym celu, aby finansowy plan Sir l\. Peela zbadać i uczynić stosowne kroki ku zupełnemu i niezwłocznemu zniesieniu podatku od okien. Uchwalono jednomyślnie,. aby lorda J. Russella przedsięwzięcie wniesienia o skasowanie podatku od okien, wszelkiemi siłami popierać, a zarazem podać pelycyą do parlamentu o zniesienie rzeczonego podatku. Zgodzono się także na to, aby wszystkim podatkującym w kraju toż samo postępowanie jak najmocniej zalecić.. Pan King" chirurg w służbie morskiej, przesiał sekretarzowi Admiralicyi listy, w przedmiocie zamierzanych wypraw do bieguna północnego w celu znalezienia przejścia między Oceanami Atlantyckim i Spokojnym. Z poprzednich podróży i obserwacyj dotychczasowych wyciąga on wniosek, że lody trzymają się jedynie strony Wschodniej krain polarnych i że zachodnia jest od nich wolna. Podług niego więc w tym mianowicie kierunku usiłowania żeglarzy powinny ua przyszłość być wymierzane. Process rafinowania cukru w ostatnich czasach nabył znacznego udoskonalenia przez nowe zostósowanie doń pary. Chwalą tego ulepszenia należy się domowi E c c l e i K. w G lascow" właścicielowi wielkich plantacji trzciny w Iu

dyach Zachodnich. Stosunek powiększenia wyrobu cukru rafinowanego na ich fabryce jest bardzo znaczny, a wydatek jedyny jest na powiększonej ilości zużywanego węgla. Process ten je>t jeszcze tajemnicą pomienionego domu handlowego.

Hiszpania.

Z Madrytu, dn. 13. Lutego.

Wczorajszego dnia sonat przyjął wszystkie artykuły wniosku tyczącego się dotacyi duchowieństwa i obrządku na rok bieżący, w takiej formie, w jakiej od rządu ułożone i od kongresu potwierdzone zostały.. Nawet sami prałaci, którzy w senacie zasiadają, dali przez glosowanie swoje do pozuania, że w tym wniosku widzą środek tymczasowego' zaspokojeuia potrzeb duchowieństwa. Kwestyą, czyli duchowieństwo ma posiadać dobra, rewoiucya przeczącym rozstrzygnęła sposobem, teraz zaś podług wszelkiego podobieństwa obiedwie izby potwierdzą; pytanie zaś" czyli może nabywać własności, zostanie jeszcze nierozstrzygnięte. Jest to.rzecz pewna, iż dochody z niesprzedanych dóbr kościelnych niewystarrzają wcale do zaspokojenia potrzeb duchowieństwa. Minister finansów obrachowal je przedwczoraj, lecz zapewne przesadzonym sposobem na 55,000,000 realów, ale minister sprawiedliwości, domaga się w budżecie swoim dla duchowieństwa i zakładów Kościelnych 200,000,000 realów. Dawnemi czasy głównem źródłem własności duchowieństwa, była dziesięcina. Ta rocznie wynosiła 360 milionów realów,. do których przybywało jeszcze 33 miliony z dóbr ziemskich. Z tego podług obrachunku pana Santella rząd dostawał corocznie 110 do 112 milionów. Resztę rozdzielono między 8 arcybiskupów, 50 biskupów, duchowieństwo katedralne, proboszczy i zakłady dobroczynności i naukowe. Teraz, zaś opłacać trzeba koszta dla 62 dyecezyi i katedr, 112 kollegial, IY,500 kościołów z 23 do 24,000 plebanów i około 6000 benefieyatów. U chwaliły dla tego Kortezy bezpośredni podatek nakorzyść duchowieństwa i obrządków, który od 1. Września 1841. do 23. Wrześń. 1844. przyniósł summę 236, 11 7 , 21 7 realów.

(Co niedostawalo, innym sposobem miało być zaspokojone). Ale z podatku tego wpłynęło tylko 138,862,200 realów. Teraz więc skarb publiczny ma corocznie wypłacać dla duchowieństwa 2 O O milionów, nie pobierając owych 112 milionów, które z dziesięciny nań przypadały. - Nakoniec pytanie, komui owe nie ściołom, których własnością dawniej były, czy tez w ogóle kościołowi hiszpańskiemu, tak, iżby stosunkowo dochody rozdzielić można. Stronnictwo ultrakościelue jest za pierwszym sposobem.

Szwaj C ary a.

z L a u z a u y, dnia 15. Lutego. Dostaliśmy następujące wiadomości o rewolucyi VTaatlandzkiej: w chwili, kiedy wielka rada zakończyła swoje posiedzenie, zdało się wszystko spokojne zupełnie; lecz wkiótce usłyszano, że liczny oddział radykalistów zebrał się w kassynie. Radzca stanu Drueg udał się tain dotąd natychmiast i oświadczył w mowie rówiaie ciekawej jak trafnej, że instrukcyi, którą dopiero co otrzymał, chce użyć na dobru ludu. Wybrano natychmiast komitet zarządzający, a wnet dowiedzieli się wszyscy, iż zbrojnej przemocy użyć zamyślano. Kilku członków radykalnych wielkiej rady i niektórzy członkowie komitelu rządzącego odjechali natychmiast do siebie, aby wezwać l ud; na raz dano znak do buntu; rada stanu zebrała się natychmiast; rada wojenna oświadczyła jej, że wie o wszyslkiem, i źe wszelkie dotychczasowe policyjne śroilkisą niedostateczne. Potem minął czas aż do północy na próżnych na radzeniach się rady stanu, która wreszcie nagle w skutek niespodziane'; wiadomości postanowiła, aby całe pierwsze i drugie powołanie związkowe zwołać i sześć batalionów utworzyć. Wybrani dowódzcy zostali zwołani, a potrzebne środki natychmiast przedsięwzięto. Lecz już było za późno, już nawet ludność stolicy, powszechnym pociągnięta ruchem nie chciała słuchać wezwania. Rozkazy rady stanu i jej wyjaśniająca proklamacya doszły w nocy na prowincyą. Około rana wojsko w małych oddziałach wkroczyło, lecz już przy wszystkich wnijściach do miasla czekały na nie bandy radykalistów, aby je odciągnąć od wypełnienia powinnoscl. Wojsko zebrane w mieście byłoby tylko gwałtem mogło rozpędzić te bandy, lecz sądzono, że do tego jest za słabe. Takim sposobeiti większa polowa wchodzących żołnierzy dała się uwieść: z pół batalionu zostało na raz tylko 100 ludzi. Inne pół batalionu z Echallens przybyło wprawdzie w komplecie do miasta, lecz ledwo co stanowisko swoje zajęło, natychmiast radykaliści manewra swoje rozpoczęli. Ponieważ tedy mniemano, że jest niepodobieństwem razem i miasta i zamku, stolicy rządu, bronić, postanowiono zatem ograniczyćsię na samym zamku. N atychmiast zebrała się w mieście banda, aby uderzyć na zamek. W chwili, w której właśnie ruszać się zaczęła, sądzili niektórzy członkowie wielkiej rady, że tylko niezwłoczne zebranie wielkiej rady może anarchią wstrzymać, udali się więc z tein do rady stanu. Lecz w tejże same'j chwili banda z 3 do 400 ludzi złożona uderzyła na zamek; mała liczba wiernych, która jeszcze wytrwała, została rozproszoną lub zgnębioną. Tak więc oficerowie zostali bez żołnierzy, a rada stanu musiała chcąc niechcąc zwołać wielką radę i podać swoją dymissyę.

Z Lucerny, d. 14. Lutego.

Wielka rada uchwaliła dzisiaj większością 59 głosów przeciw '28, że sprawa jezuicka jest rzeczą całego związku. Spory o to trwały 5 godziu. Jutro ma być wielkiej radzie wręczony projekt wypędzenia, wypracowany przez komissyą z wielkiej rady. (i a z e t a s przy mierzeń stwa mówi: Z Wiednia donoszą nam co następuje: «Aby zapobiedz wybuchowi wojny domowej w Szwajcaryi, stanęła niedawno umowa między gabinetem francuzkim, angielskim i pruskim w porozumieniu z tutejszemi opiniami. Postanowiono żalem przeszkodzić wszelkiemu szerzeniu się gwałtów takich jak t e, które teraz się dzieją; spodziewać się należy, że skutek tej umowy będzie nader pomyślny. Z dnia 17. Lutego.

Zeszłego tygodnia władze najwyższe siedmiu katolickich stanów zgromadziły się, w celu ułożenia instrukcyi dla nadzwyczajnego sejmu. Oświadczono jednozgodnie, że sejmowi nie służy prawo domagania się wydalenia Jezuitów. Siedm sianów katolickich na korzyść swego zwierzchnictwa kaulonalnego protestacyę założą a władze wykonawcze upoważniono do chwycenia się wszelkich kroków celem zabezpieczenia niezawisłości kantonów i wiary. U zbrajają się więc powszechnie i g o l uj ą do w oj n y . Lucern dowództwo nad wojskiem swojem powierzył będącemu w służbie neapolitańskiej generałowi von Sonnenberg. · Król neapolitański na wniosek Lucerno dał mu dymissve i generał przybywszy lu skoropoczlą objął już komendę. Z dnia 18. Lutego.

Dochodzi tu właśnie wiadomość, że w Reinach (w Argowii) rząd lucernski obalonym i złożonym ogłoszono i że tam dla Luceruu riąd, prowizoryjiiy pod przewodnictwem Dr. Steiger ustanowiono. z Bernu i Lausanne wychodzące zabiegi, aby tu utworzyć mocne zdecydowane stronnictwo przeciw Jezuitom, spełzły na uiczein, bo właśnie teraz wydała W. rada wyrok znakomitą większością, aby depulowaui nasi na sejmie żadnego wmieszania się do sprawy J ezui tów, lecz przytłumienia i ukarania tak nazwanych pułków wolnych domagali się. Przy dyskussyach okazała się znowu cała uiedołężność naszego radykalizmu i jego mówców, przeciwnie wielka umysłowa przewaga mówców konserwatywnych. - Właśnie utworzył się komitet centralny z siedmiu radykalnych Berneńczyków, który wydal d e k l a r a c y ą przysłaną tu w licznych egzemplarzach; robią w niej początek hegemonii Bernu nad jedną i nierozdzielną Szwajcaryą. - Waadlandskie zgromadzenie ludu w Lutry nader burzliwy przybrało charakter. Wbrew wszelkim zwyczajom krajowym odbyto je wśród bicia bębnów i salw milicyi. Studentowi jednemu z Lausanne, który odważnie w duchu rządu przemawiał, przerwano, ścigano go, gdy uchodził do plebanii. Bozpasaue pospólstwo krzyczało: c'est un aristocrate! c'est un J esuit! a bas le J esuit! a l'eau! a l'eau!« Z Genewy, d. 15. Lutego. -Wypadki buntownicze w Waadt spowodowały wczoraj nasz rząd do zwołania przez proklamacyą na obronę prawa i spokojności publicznej części milicyi i do ustawienia batalionu w bliskości gmachu rejencyjnego. Pomimo tego nadzwyczajne panuje wzburzenie w mieście, tu i ówdzie napadają i drażnią wojskowych i za lada okazyą jawnego wybuchu obawiać się trzeba. Już dnia wczorajszego spostrzeżono w kawiarniach i karczmach tutejszych kilka set podejrzanych ludzi, właśnie jak przed Daszą Listopadową rewolucyą. - D. 16. Noc spokojnie minęła a w ciągu dnia dzisiejszego spodziewamy się licznych oddziałów milicyi wiejskiej. Wa a d t, d. 14. Lutego. - Rząd nasz, nie wsparty, jak się należało, przez milicye, zwołane dla utrzymania porządku i zamiast 4 batalionów ledwo 30 ludzi pod chorągwią swą maj ąc, musiał się cofnąć i w miejsce jego nastąpił inny barwy bardziej radykalnej. Co teraz nastąpi, Bogu tylko wiadomo. Powstanie coraz bardziej po kraju się rozpościera. Bandy rokoszan wkroczywszy zbrojną ręką do Lausanne opanowały zamek; rząd widząc się zupełnie bezbronnym i pomocy pozbawionym ustąpił i w miejsce jego utworzył się rząd tymczasowy. Zamieszanie do najwyższego dochodzi stopnia.

Z nad granicy włoskie;, dn. 16. Lutego.

Podług doszłycb tu doniesień, pewne wielkie mocarstwo katolickie do generała J ezui tów i do katedry apostolskiej' wniosek podało, aby z wyrzeczonego przez Lucern przywołania Jezuitów nie korzystano i tym sposobem gwałtownym wslrząśnieniom w Szwajcaryi tamę położono. Tuszą sobie, że wielki wpływ tego mocarstwa, będącego filarem katolicyzmu, pomyślny wyda skutek, chociaż właśnie teraz donoszą nam, ze dwóch członków towarzystwa jezusowego pomimo nadzwyczajnego zamieszania do Lucernu już przybyło, wprawdzie nie z Rzymu lecz z Belgii. Turcya.

Z Konstantyuopola, dnia 29. Stycznia.

Hatiszerif sułtański jest jeszcze dotąd przedmiotem wszystkich rozmów, naj rozmaitsze wieści o nim chodzą. - Zaraz po ogłoszeniu go wszyscy byli przekouauemi, że Riza Basza podał doń myśl Sułtanowi; wiarogodne zaś osoby twierdziły, ze Fuad Efeudi jest jego autorem. Po powrocie z swego poselstwa z Hiszpanii wystawił on Riza Baszy w żywych kolorach rozdrażnienie, jakie się w Europie przeciw Turkom objawia i przez to obudził w nim myśl, ze coś rzeczywistego i bijącego w oczy potrzeba dokonać, by położenie kraju polepszyć i uspokoić zachód Europy. Oprócz tego Fuad Efeudi zwrócił jeszcze jego uwagę na upadające zupełnie ukształecnie ludu. Riza Basza, ściągnął na siebie bardzo wiele nieprzyjaźni przez ten hatiszeryf, w którym tylko jego dzieło, to jest reforma armii, jest chwalone, wszelkie zaś inne działania administracyi są ganionemi. Kilka dni temu dowodzono, że batiszeryf ten jest dziełem nieprzyjaciół Riza Baszy, którzy chcieli jego i jego gabinet usunąć. Utrzymują tutaj, że autorem jego jest jeden znajznakomitszych ulemow; zapewniają także, że Riza Basza popadł w niełaskę Suitana, który mu rozkazał przez dwa miesiące z domu nie wychodzić, i że dla tego Basza choiego udaje. Jako dowód tej niełaski przytaczają dymissyę daną jednemu z ulubieńców Riza Baszy. Głoszą także, że Reszyd Basza zostanie odwołanym z Paryża, i że stosowny rozkaz gabinetowy tajemnie doń WYSIano.

Pierwsza myśl wybudowania tutaj szpitalu stąd wynikła, że sultauka matka właśnie miała swój meczet budować. Według dawnego zwyczaju każda Sultauka matka musi obrócić część swych ogromnych dochodów na wybudowanie meczetu lub na iuue zakłady dobroczynne. Po obróciła na wybudowanie domu przytułku dla chorych i ubogich, a później rząd wziąłby na siebie utrzymanie tego domu. Sultanka miała się juz przychylić do lego. Jakkolwiek haliszeryf nie pochlebiał wcale arystokracyi tureckiej, za to lud prosty i niższe klassy przejęte zostały zapałem prawie dla monarchy »dzień i noc nad ich dobrem pracującego.« Ponie waż muzułmanie nic nie znaleźli w nim coby nioglo obrażać ich przywileje i przesądy religijn e, dla tego z radością oddają się wyrażonej w nim nadziei lepszej przyszłości i zgadzają się na naganę magnatów o dobru kraju zapominających. Nic także nie mają do przytoczenia przeciw lepszemu wychowaniu swych dzieci, pojmują bowiem teraz, że potrzeba koniecznie jakiegokolwiek wychowania i umiejętności, by zyc można. Dwa nowe środki przez gabinet przedsięwzięte dowodzą najlepiej, że ministrowie wzięli do serca nagauę sułtańską i pragną dziś szczerze dobra kraju. Pierwszym jest założenie banku narodowego; właśnie ustanowiono teraz komissyę złożoną z dwuch bankierów Porty, Ballazzi i Aleon, z wielu bankierów armeńskich pod prezydencyą ministra skaibu, która ma rozebrać na jakich, zasadach bank ten ma być założonym.

Pierwsze posiedzenie odbyła (a komissya w d.

27. Stycznia. - Drogim środkiem jest zaprowadzenie przyobiecanego hatiszerifem Guilhany nowego syslematu administracyi w baszalikach Erzerum, Diarberk i Janina, bo w łych trzech prowineyach hatiszenf nie był ogłoszonym, a zatem i nowy system nie był wprowadzony. W nich jak dawniej władza wykonawcza i ad ininislracyjna została połączoną w ręku Baszy. Prowincye te byty administrowane od swoich gubernatorów opalrzonych w nie ograniczone prawie pełnomocnictwa. Porta mianowała właśnie w nich trzech Deflcrdarów, czyli najwyższych skarbowych urzędników. Handlowe spory Anglii z Porlą prawie JUZ można uważać za ukończone; we cztery dni po otrzymaniu noty, w której poseł angielski z powodu tych sporów prosi o audyencyę u Sultana, udał się do ambasady angielskiej Szekib Efendi, minister spraw zagranicznych. Miał on kilkugodzinną naradę z Sir Stratfordem Canning. W tej konferencyi przysłał na wszystkie żądania Anglii bezwarunkowo. Sir Stratford Canning żądał bowiem poprzednio mianowania komissyi mieszanej, złożonej z Turków i Anglików, klórzyby prelensye Anglików rozebrali,summę oznaczyli i ażeby wyrok le'j komissyi byl ostatecznym. Po długich wachaniach Porta przystała na ustanowienie tej komissyi, alo nie chciała jej uważać za ostatnią instancję, dla tego Sir Stratford Canning miał w podejrzeniu Porlę,. że chce lylko całą sprawę zwlekać. Teraz Szekib Effendi oświadczył, że Porta uznaje stanowczość wyroku lej, komissyi. Sir Stratford- Canning przystał jeszcze i na to, że w razie różnicy zdań pomiędzy stronami, wezwąnem. zostanie trzecie mocarstwo europejskie na sędziego polubownego, a lego zdanie będzie nicodwoialue'm. Komissya więc rozpocznie swoje prace; Porta udzieli zadosyć uczynienie Anglii i tak załatwioną zostanie! la sprawa, która się przeszło 30 lat ciągnie. Poi ta wszystkim tutejszym ambasadorom przysłała złote medale, bite na pamiątkę otwarcia uieuuicy. Do łych medalów dołączono listy nader uprzejme, szczególniej grzeczny list podobny otrzymał Sir Stratford Canning; dziękują mu w nim jak najuprzejmiej za jego prace dla dobra Pańsiwa Osmanów. Chiny.

W niektórych dziennikach znajdujemy powołującą się na S i n g a p u r T r e e P r e s s z d. 7. Listopada, o śmierci cesarza chińskiego w 70 roku życia, 24 panowania. Nie uważając lej wieści za zupełnie fałszywą, to jednakże nadmieniamy, że ani w czterech dziennikach indyjskich, klóre mamy przed oczyma (o d środka Grudnia do i. Stycznia), ani leż w korrespondencyi indyjskiej i chińskiej wielkich angielskich dzienników, wzmianki o tern ni e b y ł o . N awet w Alexandryi, którędy poczta indyjska przechodzi, a zkąd mamy wiadomości do 27. Stycznia nic o lem nie wiedziano.

Rozmaite wiadomości.

Dziennik urzędowy K. Rejencyi w Poznaniu z dnia 25. Lulego obejmuje między innemi ogłoszenie, tyczące się zakazu przesełania pocztą siarczyków, zapałek i papieru zapalającego się przez pocieranie; - doniesienie o nowosiedlinach : na gruncie wsi Chociszewice, powiatu Krobskiego, powstał nowy folwark, klóremu dano nazwę: Kośeiuszkowo. Należny do głównej wsi Czerwonawieś pow. Kościańskiego, r. 1843. zgorzały folwark K o c i wie założony został w innem miejscu i otrzymał miano: Boża wola; .- następujące obwieszczenie Prześwietnej Rejencyi: doszło do naszej wiadomości, iz sięża słuchali spowiedzi i dawali kommunie dzie wiadomości o innych ich stosunkach. Tym sposobem zdarzyło się, iż pewien xiądz katolicki dziecko nieinające rodziców, w religii ewanielickiej ochrzcone i wychowaue, które jeszcze nieiniało lat 14-, a zatem niebyło jeszcze konfirmowane, przypuścił do spowiedzi i kommuuii i (ym sposobem wykroczył przeciw wyraźnemu przepisowi fu 83. <x II. Ty t. 2. Powszechnego Prawa Krajowego, który opiewa: Przed ukoriczonym 141yin rokiem niewoluo żadnemu towarzystwu religijnemu przypuszczać dziecięcia do przyjęcia lub publicznego wyznania innej religij, jak tej, do której ono wedle postanowień prawnych należy, i to nawet za przyzwoleniem rodziców płci jego.« W celu zapobieżenia na przyszłość takowym wykroczeniom przeciw istniejącym przepisom, polecamy niniejszein siężoin obojga wyznań, ażeby co do osób, wzbudzających z wejrzenia wątpliwości względem ukończonego 14. roku życia, wywiady wali się pilnie o ii h wiek i dawniejsze wyznanie, i oneż, skoro udzielona wiadomość wątpliwości wzbudza, do stołu pańskiego nieprzypuszczali. Równocześnie stanowimy leż przeciw lym, którzy hy przepisy te przestąpili, karę aż do wysokości 50 Tal.; - o darach pobożnych i kroniki osobiste.

Ś r o d e k p r z e c i w w ś c i e k l i ź n i e . Książę Engaliczew, właściciel dóbr w gubernii Saratowskiej, uczyni! ważne odkrycie, iż naj skuteczniejszym środkiem przeciw ukąszeniu wściekłych zwierząt jest pewiem rodzaj chrząszczów, tak zwanych c e n t o u i a a u r a t a. Pe wien lekarz w pomienionej gubernii. Dr. Wagner, badał dokładnie to lekarstwo, doświadczał go wielokrotnie z najpomyśluiejszym skutkiem na ludziach i na zwierzętach, i przekonał się najpewniej o jego niezawodnej skuteczności. - Podług doniesień legoż lekarza zbierał on le chrząszcze w miesiącu Maju i Czerwcu, nakrzaczystych równinach, osobliwie w wielkich kopcach mrowich, gdzie zazwyczaj ukryte na spodzie leżą. Wyjąwszy je stamtąd zabija je natychmiast i chowa w mocno zatkanych naczyniach, poczein robi z nich proszek, który daje chorym, posypując nim kawałek uiezakwaszonego, masłem posmarowanego chleba, i nie pozwalając choremu żadnego przy łem napoju, oprócz małej ilości przestałćj wody. Od wieku chorego, od czasu, jaki po ukąszeniu upłynął, wreszcie od stopnia choro by, zależą mniejsze lub większe dozy lekarstwa.

I l ość s z y n k ó w w P a ryż u . W stolicy francuskiej wypada w przecięciu na 1664 mieszkańców tylko 1 piekarz a 20 szynkarzów. Jeźli to obliczenie jest dokladnem, miałby ojciec Mathew wiele tam do czynienia.

UJ. J. H e i n e w Poznaniu jest do nabycia: Zarys wyznania, nabożeństwa i urządzenia powszechnej (katolickie'j) gminy chrześcijańskiej we Wrocławiu. I\a rzecz gminy. 1 sgr. > i*/*/\r%«vw» i vwi * w» KV»/V» »VWl£ A *fy-j(j<;»wv»W V i i v v v i' v w i a w i i i v v H A

OGŁOSZENIE. \ W tych <<lniach wyszedł i jest w wszy- 5 * stkich tutejszych księgarniach do nabycia ? \ pierwszy zeszyt: I i Pisma dla nauczycieli ludu i ludu ? polsKiego. Pismo dla nauczycieli ludu i ludu pol- S f skiego wychodzi w miesięcznych cztero- i s arkuszowych poszytach. s Obejmuje artykuły mające na celu kształ- J_ s cenie Ogółu narodu, rozbudzanie w nim < I sainowiedzy, i polepszanie jego materyal- I I nego bytu. \ \ Składa się z dwóch części. Jedna część I \ li nauczycielom Ludu i ich sprawie, druga \ \ Ludowi wiejskiemu szczególnie poświęco- i ! na. 1 'rzedplata wynosi na dwanaście ze5 szvtow tylko Złotych polskich sześć.

I Przedpłatę przyjmują wszystkie urzęda i ! pocztowe, niemniej księgarnie.

Sprzedaż publiczna, celem rozpo rządzenia się. Dobra ziemskie Dzierzążnik z folwarkiem T e K I i 11 o w e m, z wsią W o d z i c z n ą i Kolonią Iguac ewką, w powiecie Ostrzeszowskim, oszacowane na 43,902 Tal. 22 sgr. 2 fen., wyłącznie boru na 14337 Tal. 11 sgr. 2 fen. ocenionego, wedle wartości substancyi wywłaszczyć się mającego, mają być dnia 31. Marca r. 1845. przed południem o godzinie IOtej w-miejscu zwykłych posiedzeń sądowych sprzedane. Taxa wraz z wykazem hipotecznym i warunkami przejrzane być mogą w właściwcm biórze S ąd u naszego.

Ludwik, Weronika i Elżbieta Maryanna rodzeństwo Wielowiejscy, z pobytu niewiadomi, na które tytuł dziedzictwa w księdze hipotecznej także zapisanym jest, zapozywają się na takowy publicznie. Poznań, .dnia 13. Lipca r. 1814.

Król. Sąd Nad -Ziemia ński, Wydze I.

Podaje się niniejszein do wiadomości publicznej, ie Hieronim Biittner z Brojca i Karolina z Kubów owdowiała Ericht, kontraktem przedślubnym z dnia 11, Stycznia r. bież., wspólność majątku i dorobku wyłączyli. Międzyrzecz, dnia 14. Stycznia 1845.

Król. Sąd Ziemsko-miejski.