.. .. G-AZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1845.03.13 Nr61

VVielkiegoli stwa p o Z N A N S K I E G O,

Nakładem Drukarni Nadwornej W Dekera i Spółki. - Redaktor: A. WannowsM

Jl?6t.

W Czwartek dnia 13. Marca.

:I84@I

Wiadomości kraj owe.

Z B e rlina, dnia 27. Lulego.

Powszechna gazeta pruska, o której postępowaniu w publikacyi spraw sejmowych wspominaliśmy niedawno, postanowiła leraz zmienić swój przyjęły sposób, jak sądzą powszechnie, w skutek wyższego rozkazu, albowiem teraz nie będzie wstrzymywać sprawozdań sejmowych, dopókiby niewzrosły w ogrom i jako zastarzałe już rzeczy, żadnej niewzbudzające ciekawości, umieszczone być mogły w drugim dodatku. Otworzy im teraz podobno łaskawą bramę swego głównego arkusza, a nawet już początek takowy uczyniła. U dział w sprawach sejmowych, nawet w owym polityczno-zimnym Berlinie tak się powiększył, iż zaczęto znietni łącząc glówue kwcstye całego naszego politycznego życia. Polityczna nasza samowiedza chwyta teraz z upragnieniem każde nieomal napomknięcie, a jeźli owe pobudki sejmów prowincyalnych pruskich nie mąją jeszcze zuacznej istotnej i przedmiotowej wartości, zaprzeczyć jednakże niemożna, że osobisty udział w rozwoju politycznym naszego państwa, Lióry dotychczas całkiem prawie drzemał, znacznie już przez owe przyczyny został rozbudzony. Uczucie osobistego i organicznego związku z życiem państwa lak się już u dzisiejszych indywiduów poduiosło, jak nigdy przedtem lego w Prusiech uiewidziauo. Ztąd też

czas teraźniejszy jest istotnie czasem politycznego przygotowania, a pełne znaczenia słowa, któreśmy niedawno nad Renem i w Szląsku słyszeli, rokują nam pewną nagrodę za cierpliwość, którąśmy podczas nauki i doświadczenia naszego okazali. Sprawdziło się już to, cośmy dawniej mówili, że Pan Eichhorn zamierza sobie zreformować zupełnie iustytucyą prywatnych docentów przy Uniwersytetach naszych, wyszedł albowiem przepis ministeryaluy, nakazujący aby docenci byli pod bezpośrednim dozorem swych fakultetów, które mąją czuwać nad nimi i zdać po czterech lalach raport o każdym, czy 1lI:Q nadal dozwolić można miewać prelekcye. Ma się podobno i na to zważać, czy ich usposobienie kościelne 'jest dostateczućm i czy to czego uczą nie jest przeciwnem monarchicznym zasadom w ogóle, jako też czy się w szczególe zgadza z istuiejącemi zasadami państwa pruskiego. Słychać że fakultet prawniczy oświadczył się wręcz przeciwnym zamiarom ministra nie chcąc innej jak dotychczas przyjmować nad docentami kontroli, ponieważ się to niezgadza z godnością Uniwersytetu i wolnością nauki. Również filozoficzny fakultet taką samą gotuje odpowiedź, o teologach i lekarzach nic nie słyszałem. Szczerze życzyć sobie powiuniśmy, aby zmiany takowe, które się wcale nie zgadzają. z prawdziwą naukową wolnością, nie przyszły do skutku. Iustytucyą docentów jest wpra gdyż większa część młodych uczonych żywi i pielęgnuje pojęcia teraźniejszości i należy do szkół filozoficznych, które teraz już za przesiąkłe niszczącemi żywioły uważamy. Wątpić o tem niemożna, że wolność nauki, którą szczególnym sposobem wszędzie, choćby w rzeczach najniestósowniejszych wzywają, nigdy się z takowemi przepisami i rozkazami zgodzić niepotrafi, dla tego też, używając słów jednego z zwołeuników Pana Schelliuga, (który niedawno cały szereg płaskich i bezrozumnych myśli o politycznym ruchu w Prusiech objawił w jednem z tutejszych pism historycznych,) trzeba walki teraźniejszych czasów szukać w wyprężeniu zachodzącem między punktem środkowem koła a jego obwodem; życzylibyśmy jednak, żeby to wyprężenie ustało i doszło wreszcie samo przez się i samo w sobie do zgody i harmonii. Berlin. - Artykuł oclę Sundu umieszczony w Gazecie Powszechnej Pruskie'j wyszedł z ministerstwa spraw zagranicznych. Dzieło wielkie w dwu ch tomach które tutaj niedawno temu wyszło z druku, wydane przez Pana A. Hellera, byłego attache' poselstwa pruskiego w Londynie i Petersburgu, ma tytuł: Rossya odsłoniona, albo Cesarz Mikołaj i państwo jego; jest ono oparte na samych faktach wiarogodnych, na liczbach i własnem doświadczeniu. Wojsko', marynarka, dyscyplina, geografia, adminislracya, policy a tajna i jawna, obyczaje i zwyczaje, wszystko jest jak naj dokładniej rozebrane, wybadane, czyli raczej anatomicznie sekowane, tak iż można wyraźnie widzieć położenie i rozgałęzienie pojedynczych tkanek nerwów i arteryi. Bliższych szczegółów dowiedzieć się można z dzieła mającego 44 arkuszy objętości. Musimy jednakże tutaj to jeszcze nadmienić, iż dzieło to ma być tłumaczeniem z angielskiego: Revelations of Russia.

Wiadomości zagraniczne.

Polska.

Z War s z a w y, dnia 7. Marca.

Kommissya Rządowa Spraw Wewnętrznych i Duchownych, po porozumieniu się z Kommissya Rządową przychodów i skarbu, podaje do wiadomości powszechnej, że z powodu ustania zarazy bydleceJ w okolicy miasta Włodawy, komora w tem mieście dła handlu b y d l ę c e g o czasowo zamknięta, na powrót otwartą zostaje. Komora zaś Terespol, przez którą w miejsce komory Włodawa, przeprowadzanie bydła iprzewóz produktów zwierzęcych był Jozwolo« ny, od czasu otrzymania wiadomości o ustania zarazy w Cesarstwie Rossyjskiem, zamkniętą nadal będzie. Dyrekcya Towarzystwa kredytowego ziemskiego od 1 81 lat w Królestwie Polskie'm zaprowadzonego, odbyła dnia 20. Lutego r. b. publiczne posiedzenie. Oto są niektóre ciekawe szczegóły o tym instytucie od czasu założenia go: Ogólna wierzytelność towarzystwa na dobrach ziemskich zahypotekowana wynosi 339 mil. 711,400 zł. p.; z tej summy mieści się na hypotekach dóbr rządowych 64,912,700 złp., a na hypotekach dóbr prywatnych 274,798,700 złp. - Listów zastawnych jest w obiegu: dawnych na summę 62,590,500; nowych na na 214,703,600 złp. - Fundusz stanowiący własność stowarzyszonych wynosi 7,963,561 złp. 2gr., i pochodzi w szczególności: a) Z kar od zaległości poborowych 3,522,834 złp. 13 gr.; b) z exekutnego 493,328 złp. 25 gr.; c) z opłaty 5 A od zastąpionego za stowarzyszonych procentu amortyzacyjnego 2,653,014złp. 3gr.; d) Z opłaty od występujących z towarzystwa 98,054 zip. 2 gr.; e) z zysku na wylosowaniu Listów zastawnych na własność towarzystwa za · kupionych, oraz z prowizyj od tychże 850,784 złp. 16 gr.; f) z przewyżki dochodu nad wydatki administracyjne 464,446 złp. 7 gr.; 9) z ułamków groszowych i innych drobnych wpływów 1098 zip. 26 gr. Francya.

Z Paryża, d. 2. Marca.

D zie nnik S p o ro w z dnia dzisiejszego ogłasza text urzędowy traktatu zawartego między Francyą i Chinami, różniący się w nieklórych ważnych miejscach od wszystkich tych, które przed przybyciem Pana Ferneres ogłoszone ZOA stały. Z uwag, które Dziennik Sporów do niektórych artykułów owego traktatu dołączył, wyjmujem następujące: «N a wstępie i w artykule pierwszym nazywają Króla Francuzów, wielkim Cesarzem wielkiego francuzkiego Cesarstwa. W artykule drugim na przypadek kontrabandy nad brzegami lub handlowania w portach zakazanych, zmienioną została koufiskacya okrętu, ustanowiona w traktatach z Anglią i Ameryką, na zabranie towarów z warunkiem, iż konsul o każdym takim wypadku uwiadomionym być musi. Artykuł 4. zapewnia Francuzom, czego we wszystkich innych traktatach nie ma, możność udania się pod opiekę konsula jakiego przyjaznego mocarstwa, w przypadku, gdyby francuzkich ageu wi chińskiemu zwiększać liczby zakazanych w obecnej taryfie towarów, lub zmieniać ową taryfę bez współdziałania rządu francuzkiego. Zaręcza także Francyi na przypadek zmiany jakiejkolwiek tez same prawa co i dla narodów najbardziej uwzględnionych. W artykule 9. ustanowiono to, o co Amerykanie starali się jak najusilnie'j lecz nadaremnie, aby się żadne towarzystwo chińskich kupców połączyć nie mogło, w celu zastąpienia zniesionych korporacyi Hanistów lub Hongów i zniesienia takim sposobem wszelkiej konkurencyi handlowej. Począwszy od 22. artykułu zaczynają się zastrzeżenia, które Francuzom zaręczają wszelkie rękojmie bezpieczeństwa osobistego i bezpieczeństwa własności, jako też uwalniają ich z pod chińskich praw cywilnych i kryminalnych. W artykule 22. oprócz szpitali, kościołów i cmentarzy, dozwolonych w dwuch innych traktatach, negocyator francuzki kazał jeszcze przydać klasztory i szkoły, za co mu zapewne missyonarze bardzo będą wdzięczni, gdyż trudności, których dotychczas doznawali przy zakładzie semiuaryów swoich, są teraz usunięte. Podług artykułu 24. mogą księża bez wszelkie'j przeszkody do szkół swoich powoływać chińskich nauczycieli, uczyć każdego podług woli swojej, lub sami uczyć się języka krajowego i tak francuzkie jako i chińskie książki przydawać i kupować. Wszystko lo po pierwszy raz Francuzi na Chińczykach wymogli. Artykuł 28. jest nadzwyczaj ważnym, gdyż chociaż zamyka przed cudzoziemcami wnijście do środkowego państwa, stawia jednakże na przyszłość życie tych, którzy owe prawo przekroczyli pod gwaranryą prawa narodów, ratuje ich więc od zbytniej surowości i obelgi. "W takich więc stosunkach nie potrzeba się obawiać, aby jaki missyonarz stał się w Chinach męczennikiem swego religijnego zapału. Podług 27. artykułu każde przewinienie lub każda zbrodnia, którą Francuz popełni w 5 otwartych portach, ma być karana wedle prawa francuzkiego . Każdy okręt francuzki wysłany ku obronie handlu będzie miał prawo do przyjacielskiego przyjęcia nietylko w owych 5 otwartych portach, ale i w każdym porcie Cesarstwa; jest to nader ważna koncessya osobliwie dla tych mocarstw, które nie mają tak jak Anglicy stałego w Chinach stanowiska. Art. 25. pozwala Cesarzowi Francuzów po 12 latach, jeźli zechce, zmienić ten traktat, i nowe rozpocząć negocyacye; koncessya ta jest tym dziwniejszą, że nie jest wzajemną i tylko tyczącą się Francyi.

Z dnia 4. Marca.

Budżetowa kommissya Izba deputowanych uchwaliła wczoraj prawie jeduomyślnie, bo tylko z wyjątkiem jednego głosu Pana Magne, aby w sposób nalegający napisać do miuistra fiiuansów, domagając się, iżby jeszcze w ciągu tegorocznego posiedzenia przełożył wniosek do prawa w celu niezwłocznej zamiany renty 5 - p rocentowej. Prezes kommissyi przesłał już to podanie do ministra skarbu. Kommissya jest tego idania, że ani zaciągniona niedawno temu pożyczka 2 O O milionów, ani przyprowadzenie do skutku kolei żelaznych, nie są dostatecznemi powodami, aby operacyą zamiany rent jeszcze na rok cały odkładać. Na giełdzie panował dziś w skutek uchwały tCJ wielki ruch w rentach francuskich. Pi<;cio-procentowych wystawiono bardzo wiele, i pozbywano ich się nie bez trudności.

Arcybiskup w Rheims, P. Gousset, wyniesiony na tę godność już przez rząd Lipcowy, wydal list pasterski do duchowieństwa swej dyecezyi, w którym całkiem przystępuje do pasterskiego listu Kardynała Boualda, Arcybiskupa Lugdunskiego. Toż samo uczynił Arcybiskup Besan<;ofiski, a Uni vers donosi przy tej sposobności, że i inni jeszcze wysocy Prałaci, pomiędzy tymi Arcybiskup Paryski, podobne wydadzą listy. Arabski Pułkownik Jussuff, który onegdaj w kościele Sgo Tomasza z Akwinu ślub brał z siostrzenicą Generała Guiłlemiuot, puści się za dni kilka w podróż z powrotem na miejsce swoje w Oranie, ponieważ przczuaczony jest do wyprawy przeciw niepodbiUm jeszcze Kabylom, mającej się rozpocząć dnia 15. lub 20. Kwietnia. Czynią już przygotowania dfi tego.

Slóoownie do ostatnich wiadomości z Al g i e ru z dnia 20. i z Medei z dnia i 8. Lutego przywiózł Mohamed Ben Marut pomyślne wiadomości o skutkach posłannictwa swego na po-łudnie. Panowała spokojność, a podatki płacono wszędzie bez oporu. Z samej Medei smutne dochodzą wiadomości. Massa spadłego śniegu tak była wielka, że bardzo wiele domów tego miasta całkiem się zawaliło, a tak wiele familii bez przytułku zostało. Generał Marey przeznaczył im tymczasem ku schronieniu próżny meczet za koszary używany, i rozdawał codziennie pomiędzy nich 200 bochenków chleba. Naczelnicy arabscy wróciwszy w dniu b. b.

m. do Algieru zostali przedstawieni komendantowi tego miasta, Geuerałowi de Bar, przycze'm Kalifa Ben Mustafa tak się wyraził pomiędzy iunemi; »Tak, widzieliśmy waszą potęgę, wa rzy, których liczbę Bóg tylko jeden wie, - widzieliśmy Paryż, tę stolicę, której nic podobnego na świecie nie znajdziesz, widzieliśmy te pomniki, o których tylko słyszeliśmy, a które nas jeszcze bardziej zdziwiły, jak mogliśmy sądzić po opisach, i powiemy wszystkim, którym tylko z rozkazu króla francuskiego rządzić będziemy, ze ten król ma dla nas wszystkich uczucia ojca, ze powinni Bogu dziękować, że dziś należą do tak wielkiego narodu! Powiemy im jeszcze: podziwialiście wszyscy syna króla francuzów jak się waszemi sprawami zajmował, albo pośród was drwił z niebezpieczeństw walki. - Znaleźliśmy synów króla wśród blasku i świetności władzy królewskiej i znaleźliśmy ich lakierni, jakiemi ich tutaj widzieliśmy szlachetnych, wielkich i wspaniałomyślnych.« Gdy Kalifa skończył wszyscy wyrazili swe przychylenie się do wyrazów jego i mówili o rozmaitych przedmiotach, które najmocniej ich uwagę uderzyły. Ta pierwsza próba z naczelnikami pokoleń wschodniej części Algieryi powtórzy się zapewne z naczelnikami części zachodniej, i dowodzi polityki pelnej mądrości, której owoce już dziś czuć się dają. Sidi -el- Hadzi Ben Karuby, były tajny sekretarz Abd el Kadera, objawił chęć ogłoszenia swoich wrażeń podróży. Ponieważ posiada on pomiędzy swemi ziomkami sławę nader uczonego człowieka, przeto pismo jego, w krajowym języku skreślone, spiesznie się rozejdzie, musi zrobić korzystne dla Francyi wrażenie, i zniweczy mur rozdzielający dotąd obie narodowości. Anglia.

Fosiedzenie, Izby niższej 24. Lutego. Z porządku dziennego zajmowano się dzisiaj rozprawami nad poprawką, uczynioną przez pana Gipson, względem projektu o cle od cukru. Poprzednio jednak Lord Mahoń zapytał pierwszego Minislra, o stan układów z obcemi mocarstwami prowadzonych, względem własności literackiej; na co tenże odpowiedział, że dotychczas nie można było osiągnąć pożądanego skutku. Dalej Izba zamieniła się w komitet, a pan Gipson rozwijał swą poprawkę, powstając mocno na proponowaną przez Roberta Peel różnicę w cle od cukru obcego i kolonjalnego, i dowodząc, że sląd wyniknie tylko korzyść dla plantatorów Zachodnio- Indyjskich, a strata dla konsumentów. Pan Evart popierał wniosek, który znowu zbijany byl przez reprezentantów interesów zachodnio indyjskich, i w końcu odrzucony większością 21 7 głosów przeciw 84.

Z Londynu, dnia 27. Lutego.

Na posiedzeniu izby wyzszej dał lord Aberdeen odpowiedź na zapytanie lorda Beauforta, czy gabinet angielski doniósł rządom włoskim o spisku na wyspie Korfu, aby tym sposobem nieszczęściu spiskowych zawczasu zapobiedz. Odpowiedź ta zawierała w ogóle to samo co mowa Sir R. Peela w izbie niższej, mieści jednak w sobie niektóre objaśnienia uwagi godne. Koniec tej mowy jest następującej osnowy: »Lordowie, rzekł minister, wykazawszy wam, że gabinet angielski na żaden sposób o wyprawie 22 spiskowych z Korfu wiedzieć nie mógł, przystąpię teraz jeszcze do udowodnienia, że nie zdaje się podobną doprawdy, aby nawet rząd neapolitański coś o tera był mógł wiedzieć. To prawda, że dnia 13. Czerwca konsulowie austryacki, papieski i neapolitański przyszli do gubernatora lorda Seatona z doniesieniem o wyprawie 60 spiskowych włoskich, którzy miniouej nocy do Włoch odpłynąć mieli, jako też z proźbą, aby za nimi wysłać w pogoń statek parowy. Ale teraz pytam się, cóżby w te'ui mogli mieć owi konsulowie, aby sobie życzyć aresztowania spiskowych, gdyby byli przekonani, że takowi są zdradzeni i w zastawione sidła we Włoszech wpaść mieli. Gdyby rzeczeni konsulowie należeli byli do zdradzieckiego planu, byliby spokojnie pewnego oczekiwali skutku. Jakoż w rzeczy samej nie zostali oni pobici i ujęci przez wojsko neapolitańskie, ale raczej przez garstkę ludu i kilku żandarmów. Widzicie więc, lordowie, z prostego wątku rzeczy, jako mało jest podobnem do prawdy, iżby rząd neapolitański o wyprawie lej z Korfu naprzód był miał wiedzieć, lem mniej w sidła ją wprowadzić. Wszakże nie mogę przy lej sposobności, lordowie, nie wzmiankować o okoliczności, która by mię w islocie w sprawę tę była mogła uwikłać: duszą bowiem owego spisKu i całej wyprawy był pułkownik Riccioti, a synowie Bandiera wraz z innymi zapalonymi młodzieńcami grali tylko podrzędną rolę. Riccioti ten potrafił sobie u mnie wyrobić paszport do Wioch. Ponieważ cudzoziemcom paszportów nie dajemy, więc kazał się podpisać jako ang. poddany z Gibraltaru, i tym sposobem przez wpływ jednego domu bankierskiego otrzymał paszport w interessach handlowych. Przypadkiem poznała go polieya francuzka w Marsylii, przyareszlowała go i odebrała mu ten paszport. Przypuśćmy teraz, iżby się był dostał na wyspę Korfu za moim paszportem, bez którego się i tak dostał; ilezby to oszczerstwo powodów miało do ob ciw niemu, albo przeciw państwom włoskim.« - Zakończył minister mowę swoję W pośród powszechnych oklasków izby te'ni zaręczeniem, ze potwarcy jego tak go czystym od tej winy przed tronem Boga znajdą, jak się dzisiaj sam czystym być mieni. - - Z powodu zamieszek' szwajcarskich czyni T i m e s następujące uwagi nad republikanizmem : «Demokratyczna konfederacya zawiązana iv samem sercu Europy, pokazuje nam na małą skalę, ale w stopniu równej napiętości, wszystkie symptomata gminowładztwa i federalnej słabości, jakąśmy w Stanach zjednoczonych półuocuej Ameryki widzieć wzykli. Od czasu rewolucyi francuzkiej z roku 1830. ledwo rok upłynął bez zamieszania spoKojności w jednym lub kilku kantonach szwajcarskich; a starożytna sława wolności szwajcarskie'} wyrodzila się pod wpływem rządu rewolucyjnego i fakcyi demokratycznych w stan anarchii. Ubiegających się żywiołów jakiemi są katolik i protestant, miasto i wieś, wysokość i uiskość, nie łrzyma w karbach równowaga silnego rządu; prawo nie ma posiłku w sile powagi; każda partya i każdy kanton obstaje przy swych roszczeniach lub swych przesądach bez najmniejszego względu na dobro powszechne, a mały kraj, przeznaczony prawie od samej natury na ojczyznę wolnych z losu swego zadowolnionych ludzi, stracił nawet najpierwszy warunek społecznego istnienia - bezpieczeństwo publiczne - i szarpany jest rozterkami na mały rozmiar, które wstrząsnęły największe państwa w czasach najniebezpieczniejszych. Sąsiedztwo i osobista nieprzyjaźń powiększa te rozterki; a jeźli rewolucye takowe niekiedy bez krwi rozlewu przechodzą, to przypisać należy tej przyczynie, że rządy kaźdoczesne za pierwszą o» dezwą zbiegającego się ludu upadają i kapitulują, niedoświadczając nawet wlasnej obrony. Skutek takowego stanu rzeczy łatwo jest przepowiedzieć, a Swajcarya powinnaby się nad nim zastanowić. Niepodobna jest, aby mocarstwa europejskie długo ścierpiały, iżby się kantony nawzajem dręczyły i szarpały, duchownych prześladowały, deptały wszelkie prawa, obalały rząd każdy i wojuę domową podniecały . Wolność" i niepodległość są dobra nader szacowne, dopóki nie są nadużyte, a w tym stanie jest niepodległość i wolność Szwajcaryi od lat kilku. Ausfrya dała czcigodny przykład w tem, że do ostatka wzbraniała się dotykać uzasadnionego prawa tam nawet, gdzie takowego, w sposób uader niebezpieczny dla sąsie Adnich iuleressów nadużywano. - Francya odezwała się wprawdzie nieco mocniej, ale i ona tyle łagodności pokazała, ile się tylko spodziewać było można. Gdyby wszelako wewnętrzne te rozterki w rzeczywistą walkę między kantonami wyrodzić się miały, natenczas cała Europa byłaby gotową tak nie naturalnej i politowania godnej walce koniec położyć, a Szwajcarya mniejby ucierpiała przez częściowe zniesienie awej niepodległości, aniżeli przez wyuzdanie zawistnych stronnictw, które na wspólną ojczyznę żadnego nie mąją względu, dopóki im zewnętrzne nie zagrozi niebezpieczeństwo. «

Z dnia 3. Marca.

Dubliński jeden dziennik zawiera następujące doniesienie. »Z różnych stron doszła nas tu radosna nowina, że Królowa J. M. z do* stojnym swym małżonkiem lrlandyą latem odwiedzić ma. Słychać, że wyjazd ten na Lipiec jest wyznaczony, w którym to czasie i parlament też już będzie odroczony.« Donoszą zazazem z Dublina, że O'Connell na jeduem z bliskich zgromadzeń korporacyi wniesie o wysłanie deputacyi do królowej, z proźbą, aby Jej K. Mość lrlandyą latem zwiedzić raczyła.

W takim razie uchwali podobno związek repealowy, na wniosek O'Connella, aby w czasie pobytu królowej w Irlandyi zaniechać wszelkich agitacyi politycznych. Zoologiczne towarzystwo w Londynie otrzymało od p. Folconer i p. Cant1ey doniesienie o szczątkach kości przedpotopowego olbrzymiego żółwia, które znaleźli w górach sewalickich, poniżej Himalai. Pancerz jego miał 12 stóp i 3 cale długości, a 6 stóp wysokości; całe zwierzę miało 18 stóp długości i 7 stóp wysokości. Podatek ubogich od roku 1813. do 1844.

w Anglji i Walji zapłacony i dodatki z hrabstw, według dokumentów parlamentowi złożonych, wynoszą Summę 238, 153,571 funtów szterlingów (9,526,142,840 zip.). Z kiórych rzeczywiście na ubogich obrócono 190,369,632 funtów szterlingów. Najwi<;cej podatku tego ściągnięto w 1818. roku, w którym zapłacić musiano 93,204,440 funtów szterlingów; najmniej w 1820 w którym zapłacono tylko 3,719,655 funtów szterlingów. W roku 1844 podatek ubogich wraz z podatkiem hrabstw wynosił 6,848,717 funtów szterlingów. Dc rozporządzenia posiadano największą Summę w r. 1818 bo 7,516,802 funlów szterlingów, a naj.

mniejszą w roku 1837. bo 4,044,741 fut. str. Wydział kolei żelaznych w miuisteIjum woj ku nowo projektowanych kolei żelaznych; względem projektowanych w IrUndji czterech kolei żelaznych, wydział ten tylko za jedną się oświadcza, to jest za koleją z Dublina do GalJoway. - Bank angielski powiększa ciągle swą gotówkę. Według ostatniego sprawozdania w tygodniu minionym gotówka ta powiększyła się o 159,484 funtów szterlingów tak, że w ogóle gotówka w banku angielskim leżąca w brzęczące'; monecie wynosi 15,308,067 funtów szterlingów (612,322,682 zip.) banknoty w kursie wynoszą 28,537,255 funtów szterlingów. Niemcy.

Saxo nia. - O audyencyi duchowieństwa katolickiego u Króla saskiego, z której jak się zdaje wnoszono natychmiast, źe Król przystanie do kościoła u i e m i e c k o - k a t o l i c k i e g o , donoszą teraz pisma następujące szczegóły: Znane wszystkim przygotowania do założenia w Lipsku gminy ni e mi eck o-katolickiej spowodowały tameczne katolickie duchowieństwo do wysłania deputacyi do Drezna, któraby, połączywszy się z duchowieństwem drezdenskie'm, wyjednała sobie posłuchanie u Króla saskiegq. Wprowadzeni przez biskupa weszli na pokoje królewskie; Król przyjął ich po przyjacielsku, ale z godnością. Wysłuchawszy ich mowę, odpowiedzią! w następujących słowach: Iż dzi · wid się musi nad owym wnioskiem, tym bardziej, źe jak wiadomo 19 części jego poddanych są protestantami, których postępowanie względem katolickich współbraci w ostatnich czasach, sercu jego uader było przyjemne. Wiedzą dalej dobrze o lem, że jest Królem państwa konstytucyjnego i że jako taki zaprzysiągł zupełną równość religijną dla wyznawców wszelkiej wiary. N ie będzie zatem owej sprawie, o którą chodzi, żadnych czynił przeszkód, owszem zamyśla jej zupełną dat" wolność, gdyż nie chce nikogo odwodzić od wiary, w której wyznawca jej każdy spodziewa się kiedyś swego zbawienia.« Po tych słowach pożegnał deputacyą, a już na drugi dzień słuszne i godne naśladowania wyrazy Króla k a t o l i c k i e g o wszyscy ludzie w Lipsku powtarzali. Węgry.

Z P re szburg a, dnia 27. Lutego.

Rząd zezwolił na założenie katedry języka i literatury ilłyrskiej przy uniwersytecie w Zagrzebiu. Tę ważną koucessyę Slawianie wszystkich szczepów z największą przyjęli radością. Jeśli założenie takiejźe samej katedry przy uniwersytecie w Peszcie niemógło jeszcze dotychczas przyjść do skutku dla rozmaitych, po wodów, można jednakże postanowienie rządowe względem Zagrzebia uważać za krok zbliżający nas do tego celu. Wiadomo, że administrator komitetu warasdyńskiego, Hrabia Erd6dy jest jednym znajzapaleńszych Madziaromanów, żyje też dla tego w ciągiem nieporozumieniu ze stanami i już po kilka razy przeciw jego osobie najdotkliwsze wymierzono skargi. Ale ponieważ godność obergeszpana w owym komitacie jest w familii Erd6dy dziedziczną, przeto rząd wiedeński użył tego środka, dał hrabiemu, jako najstarszemu swego rodu tę godność, lecz powołał oraz na miejsce administratora hrabiego Pejacewicza, który uczucia narodowo kroackie podziela i właściwie wyłącznie prawie trudnić się będzie sprawami komitatu. Komitat syrmyjski, który sam na południu opierał się dotychczas jako tako pretensyoin ullramadziarysmu, dostał także palryotycznego zarządzcę w osobie barona Kulmera. Można z tych symptomów wnioskować sobie, że polityka gabinetu wiedeńskiego co się tyczy słowiańskiej sprawy ciężką przebyła walkę, którą ukończywszy zupełnie dążności swoje zmieniła. Ban Kroacyi, hrabia Waller niedawno temu z W 7 ieduia wyjechał. Zdaje się że przywiózł ze sobą ważne postanowienia tyczące się luropolskićj sprawy. Teraz będzie się wreszcie mógł odbyć Sejm prowineyalny i tak długo zwleczone ogólne zebranie w Zagrzebiu. Każdy życzy sobie aby raz przecie ustały owe groźby turopolskie j szlachty, z których już nieraz krwawe spory wynikły. W Węgrzech samych usposobienie nieosobliwe. W'sz<;dzie nieprzyjaźń i podburzanie, nigdzie pokoju i pomyślności politycznej niewidać. Komitat komerneński postanowił protestować przeciw wyrażeniu, które stoi na końcu wszystkich obwieszczeń królewskich: «Birodalomi f6varos a khan Beesben« (w Wiedniu, stolicy naszej). Utrzymują, że Wiedeń nie może uchodzić za stolicę królestwa węgierskiego. W rzeczy samej widzim wszędzie tylko drobiazgowość i uganianie się za politycznym effektem. Takowa reprezentacya z pewnością nie zerwie organicznego związku monarchii austryackiej. Towarzystwo opieki przemysłowej niepostąpiło wcale, zamieniło się tylko na towarzystwo wstrzemięźliwości, wstrzymują się bowiem jego członkowie od używania i skupowania cudzych, osobliwie niemiecko -austryackich wyrobów, spodziewając się źe wkrótce krajowe powstaną fabryki.

Xiestvva naddunajskIe.

Belgrad, d. 24. Lutego. - Ciągle słychać szów i korrespoudencye w celu zakłócenia lelaźniejszej spokojuości w Serbii, a wygnani, za granicą przebywający Serbowie nie wahają się na ziemi austryackiej głośno rozprawiać o zamachach, które do skutku doprowadzić myślą. (?) Tą rażą - tak twierdzą stronnicy teraźniejszego rządu - jakiś ksiądz Serbski ma ruchem całym kierować, który roku zeszłego z powodu zabiegów rewolucyjnych w Kragujewaczu w więzieniu siedział. Ponieważ oa ubogi, jak powszechnie wiadomo, a jednak wielkie ma summy do swego rozporządzenia, spada naturalnie podejrzenie na Księcia Miłosza. Tym czasem rząd Serbski rozwija największą czynność i nie ulega wątpliwości, że wszelki wybuch, podobnie jak roku zeszłego, w zarodach przytłumić potrafi. Grecya.

Z Monachium, dnia 4. Marca.

Listy z Aten zawierają dość ciekawe szczeguły pod względem środków rządowych, uchwalonych dla przywrócenia spokojuości na północy kraju i ożywienia kredytu publicznego. Naczelnik Kleftów Ilutaganuis parły przez wojsko rządowe, albo w Turcyi będzie musiał szukać schronienia, albo poddać się na łaskę. Słychać, że jakkolwiek dawniej tern pogardzał, teraz jednak o przebaczenie prosił. Zresztą bundzie jego nie wiele co się stanie, bo więzienia tak przepełnione, iż wszystkich wichrzycieli nawet już pomieścić nie mogą; korzyść już ztąd wielka dla kraju, że po zniesieniu tej bandy spokójność na wsi wróci i hultajstwo punkt oparcia i zgromadzenia się straci. W Morei porządek przywrócony.

I Rozmaite wiadomości.

(%Roam. Lw.J ZAŚLUBIENIE ŚRODKIEM OCALENIA OD KARY ŚMIERCI.

Podług dziennika »Gazette des Tribunaux.» Późnym wieczorem dnia 2 3. Maja 1843.

roku, wyszła jakaś niewiasta z bramy bardzo porządnego domu nad kanałem Fontanka w Petersburgu. Grobowa bladość okrywała jej schorzałe lica, krok jej był niepewny i drżący, a pod lekko zarzuconym jedwabnym płaszczem niosła jakieś zawiniątko, które jej wszakże za każdym krokiem coraz bardziej ciężyło. Mimo to jednak pospieszała co siły naprzód i oglądając się z niewymowną trwogą wokoło siebie, doszła wreszcie do rzeki Newy. Tu - szybko

jakgdyby się lękała aby jej co nie przeszkodziło, lub aby się sama przed swoim własnym nie wzdrygnęła zamiarem, dobyła z pod płaszcza kwilące dziecię i rzuciła je w wodę. Poczem upadła z załomanemi rękoma na kolana i chciała się sama w rzekę rzucić, gdy oto nagle ktoś ją mocno z tyłu za suknię chwycił. Bylto pewien przechodzący muzyk, który zasłyszawszy kwilenie dziecka, przyskoczył był nad N ewę, i nie mogąc już ocalić niemowlęcia, chciał przynajmniej występną matkę od samobójstwa ochronić i w ręce sprawiedliwości wydać. Nieszczęśliwa dzieciobójczyni krzyknęłz głosem rozpaczy i wyrwać się usiłowała; lecę ramiona muzyka były mocniejsze, uchwycił ją zemdloną, i zaniósł do pobliskiego domu straży, zkąd ją natychmiast do kwartajuika policyi odstawiono. Skoro tylko przyszła do siebie, rozpoczął kwartalnik badanie, które przecież żadnego skutku nie miało, ponieważ nieszczęśliwa występ czyni najuporczywsze milczenie zachowywała, i bądź z przedsięwzięcia bądź z żalu ani słowa nie rzekła. Dopiero wyższa władza, której pomocy zażądano, poznała biedną winowajczynię, a następnego poranku były wszystkie okoliczności jej zbrodni wszechwiedzącej rossyjskiej policyi naj dokładniej wiadome. - Uwięziona zwała się Marya i była córką pana S. . ., rodowitego Niemca, osiadłego oddawna w Rossyi, a teraz jednego z najzamoźniejszych kupców stolicy. Młoda, piękna, starannie wychowana, a przytem ledwie ośmnaście lat mająca, natchnęła najżywszą namiętnością pewnego w kontuarze jej ojca pracującego młodzieńca, który posiadając niezwyczajne przymioty i ujmującą postać, umiał wkrótce pozyskać serce ukochanej dziewczynyi A że z powodu znanej dumy rodziców stosunek kochanków tajnym pozostać musiał, przez to samo przywiódł ich w końcu do występku. Szybkie poślubienie obojga młodych ludzi byłoby w takim razie najstósowniejszem naprawieniem ich błędu, lecz oburzeni rodzice niedali sobie ani wspomnieć o podobnem załatwieniu romansu i myśleli tylko, jakby winnych ukarać. Lekkomyślnego zwodziciela oddalono ze wstydem z domu, Maryę zaś zamknięto w ustronnym pokoiku, do którego tylko rodzice i najzaufańsze osoby przystęp miały. Poczyniono już naprzód wszelkie przygotowania, aby się ustrzedz pilnie najmniejszego pozoru, któryby mógł był sławie Maryi zaszkodzić, a gdy wreszcie niewinna ofiara występu ej namiętności na świat przyszła, miała sprowadzona z dalekich okolic mamka zabrać dziecię ze sobą i jaknajponsowe słodkie Mess. apelcyny są jeszcze do nabycia za umiarkowane ceny; otrzymałem także świeże zielone p o m a rań c z e . · J. Mphraitn] Wodna ulica J fr. g .

Swieźe płynne młodzie p17edąie Ernest Weicher w Poznaniu Nr. 67. przy starym rynku. Farba do zaprawiania podłogów w pokojach jest do sprzedania na funty lub kwarty za mierną cenę, w Rynku Nr. 20. K. W olińska, wdowa.

Najprzedniejszej Pe c c 0- herbaty funt po 2 Tal. 20sgr., najprzedniejszej niefarbowanćj J amaikskiej kawy czystego smaku funt po Śsgr., najprzedniejsze Włoskie makarony, jako też najlepszy szafran i najpiękniejsze sztuczne świece woskowe poleca w bardzo niskich cenach, Handel malerjalny · Juliusza MorwitZj na rogu placu Wilhelmowskiego pod Nr. 1. naprzeciwko Bazaru. Najprzedniejszej Kuba-kawy funt po 9 sgr., najprzedniejszego szafranu łótp020sgr., jako tez wszelkie inne korzenie po nader umiarkowanych cenach poleca Handel materjalny JIM Wassermanna przy W o d n e j ulicy pod liczbą 1. Kurs giełdy Herliiaskiej.

Sto - 13S"a D r. kurant pa papie- gotorami. wizna prC.

pr<;dzej z nie'm z miasta ujechać. Nieszczęśliwa Marya wiedziała jakie niebezpieczeństwo jej dziecięciu zagraża i postanowiła nie dać go sobie żadnym sposobem wydrzeć. (Dokończenie nasuipi.J

OBWIESZCZENIE.

W miesiącu Grudnia r. bież. zawakuje urząd Radzcy miejskiego, pobierającego pensyą roczną Talarów 600. Kandydaci biegli w rachunkach i procedurze kassowej i obydwóch języków krajowych świadomi zechcą się aż do 1. Marca r. b. zgłosić. Poznań, dnia 20. Lutego 1845. r. Rada Reprezentantów miasta.

Do Nr. 1. Potrzebny jest rachmistrz od St.

Jaua r. b. do dóbr znacznych obeznany z rachunkowością gospodarską i gorzelnianą, nieżonaty, zaopatrzonym świadectwa zadowolające, z pensyą 150 do 200 Talarów i wszelkiemi wygodami życia. Wiadomość u właściciela domu Nr. 1346. Lit. B. w Warszawie. Ad Nr. 2. Potrzebny ekonom obznajomiony z gospodarstwem wielo-polowćin lecz polak dobremi świadectwami opatrzony, zdatny do zarządu parą folwarkami, zawsze pod nadzorem kommissarza. Pensyą talarów sto i utrzymanie z żoną i familią. Zgłosić się może listownie do Warszawy do właściciela domu na ulicy Mazowieckiej pod Nr. 1346. Lit. B., a to wszystko od St. Jana 1845. r. Ad Nr. 3. Potrzebny gorzelniany do dóbr znacznych tak dobrze obznajomiony z sztuką gorzełnictwa, aby za superalę nad 12 kwart z kartofli, i 7 garncy z żyta chciał pędzić w gorzelni, która od 18 do 20 tysięcy garcy rocznie wypala. Nadto mieć będzie utrzymanie przyzwoite. "Wiadomość jak wyżej.

Przedaź drzewa.

DominiumMarszewo podPleszewem przedsięwzięło końcem wyrudowania przedać 452 morgi boru jak następuje: 303 morgi czysto dębowego między 70-80 laty starego, 97 mórg drzewa sosnowego małego budolcu przeplatanego dębami, 52 morgi sosie n i dębów porządkowych.

Przedaź może nastąpić ryczałtowo na morgi lub na sztuki. Urząd leśny w M ars ze wie wskaże miejsce chcącym go obejrzeć. O cenie i warunkach przedaźy dowiedzieć się można będzie w biórze Gregora Kommissarza Sprawiedliwości w Poznaniu. Subjekt cukiernictwa i uczeń znajdą u nas miejsce od Wielkiej-nocy r. b. Bracia Va ssali i, w rynku.

Różne cukiernicze przedmioty i meble będą w dniu 13. b. m. w moim domu na Rycerskiej ulicy naprzeciw huzarskiej stajni z wolnej ręki sprzedawane. Poznań, dnia 8. Marca 1845. , v. Ćwikliński. .Świeże drożdże prasowane, jako też duże nieprzemarzłe cytryny i

Dnia 10. Marca 1845.

Obligi długu skarbowego Obligi premiów handlu morsko Obligi Marchii Elekt, i N owej Obligi miasta Berlina » » Gdańska w T.

Listy zastawne Pruss. Zachód.

» » W X. Poznansk.

» » dito » » Pruss. Wschód.

» »Pomorskie.

March. Elek.i N.

» » Szląskie. . . .

Frydrychsdory.

Inne monety złote po 5 tal.

Disconto.

A li c j e D ro gi żel. BerI. - Poczdamskiej Obligi upierw. BerI.-Poczdams.

Drogi żel. Magd. -Lipskiej Obligi upierw. Magd-Lipskie Drogi zel. Berl-Anhaltskiój Obligi u pierw. BerI. - Anhaltskie Drogi żel. Dyssel. Elberfeld.

Obligi upierw. Dyssel. - Elberf.

Drogi żel. Reńskiej Obligi upierw. Beńskic .... Drogi od rządu garaHtowane.

Drogi żel. Berlinsko- Frankfort Obligi upierw. BerI. - Frankfort.

» żel. Górno- Szląskićj .

dito LU. B.. - BerI. - Szcz. Lit. A. i B.

« Magdeb. - Halberst Dr. żel. WioeI. - Szwidn - Freib.

Obligi upierw. Wroc. Szw.-F Dr, żel. Bonn-Kolafiskiej... 1 9IJ 991 48

99*

994.

9IJ

Vi 4 3', 98

104.\ m 1001 100' 100 994.

18* HA IJ

3'3aA 341084 1544.

5 4 5 4 IJ 5 4 4

1024.

106 m 9GI 1604, 135 111

H44 134 110 1184