GAZE , 'ł'

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1845.05.29 Nr122

" - .....'"'It

Wlelkleljo

,I Ił. ".. .' '-;,." II"}) Y,"-! . 'I jl\:' _' , , ';:";;;" ,.1" ,-' , I ,- ,,,,<-:-:' ("':, \1 hll' - I itI l I ,),., )1''I' -r: , 'lj W' , iY ':4 ': { '11i':';I" >\, . ? I.. " ' I l, 1,,lr' , "k- (. .1\ t , 'II I 'l,', " l , . rf.' "',I, I /"Jl, ,', ' " "t;' l' ,;:" , li 4!"t \ ''i;II. fi. ; ','"",' ".i"""II f" ", I " "': 'v ą I ł.I/ł', I l, 'f"!ł \ tl j!ll' : ",Ii../-,- I ' .' ,\1""(1IJ i-)J I <I- ,. I - , """';' ił-/ 'I; -rlll' . r ......\' I' U.I' , "<",,,I ' ',MUIII " jW-'

XlęstWł\p O Z N A Ń S K I E G O.

Nakładem Drukami N adworuej W'. Dekera i Spółki. - Redaktor: A. W otłnoUi.lti.

.JWł22.

W Czwartek dnia 29. Maja.

1845.

Wiadomości krajowe.

xiądz, Biskup, sam Papiez nawet,-jcst prze£iw kościołowi, jest kacerzem, lliewiercą, ateuPolityka i Religia. szem; nosi znamie podłości na czele; dzwigą (Dok01ic;::enie). a sobie brzemie grzechu miertelnego. Każdy Czyli kościol uważa &i«; być w Jezuitach do. natomiast przyjilciel Jezuilów jest wybranym, tkniętym lub nie, poznać to będzie mozna po. jest świę/ym; wszyslko mu się godzi, \volny organach episkopatu. Dotychczas niewidać dlal) kaidy środek ,viodący do celu. Tak odw nich skłonności przyzierania się bezslrounem dawna jak i dziś jeszcze pod pozorem słnienia okiem i bez sympatji wygnaniu zakonu, jako kościoło\vi, zmierzali i zmierzają jezuici do teobojętnemu dla kościoła zdarzeniu. Niezawadzi go, aby go w swojem lonie pocbłonąć. Lecz jednali., kiedy, - dla uzupelnienia poprzednich my się zapytnjem: Czyliż kto wierzy temu, iż akt do instrukcji wiełkiego processu, kMry jeszcze najlepslymi i najrzetelniejszymi przyjac:.iołmi niejedne przemiany mieć będzie', - posłuchamy,. kościoła są ci, którzy wciąż usilnie pracują nad co "Dziennik Sporów « powiada na uwagę ze\vspóleniem jego sprawy z sprawą jezuitów, ..Dziennika l'Univers,,: iŻ całym i jedynym wy- to jest z sprawą zakonu, kiury przed trzema stępkiem towarzystwa Jezusowego jest tu, ze wiekami jeszcze nie exysłował, który przestać przcz trzy stulecia przez wszelkie rodzaje des- moze exystować, który jui raz przez Papieża potyzmu bylo prześladowane. )Bez wą/pienia był zniesiony, który przez caly czas islnienia zniósł Ludwik XIV. edykt Nanetski i zarządził swojego, w kościele i w pa6stwie "iał niezgodragonady, aby dukuczać jezuitom; zaiste tyl- dy i nieład? Uwierzyż kto temu, izby Francja ko aby prześladować jezuitów, kazał ten to przyjęła kiedykolwiek konkordat, któryby przyKról zrównać z ziemią P o r tr oy a l i rozorać wrócił zakon jeznitów? Mniemai kto, iżby kozwaliska. Gniew niema ucha na żadne powo-_ ticioł,. duchowieństwo, religia, odniosly były rly rozumu; aui' mu u nich niewspomnij. Alei. za restauracji wielką korzyść z zawiernchy 'W gniewie ).dziennika l'UniversfC ukrywa się je- w nmysłach, która ledwie da\vała poznać odszcze £oś innego, o £zem niernoŻna nienadmie- róiniającą cechę' między liędzem a jeznit<)? nić; tkwi w nim system uporczy\vy, aby Je- Czyliiby podobna zawierucha niezrO(łzila dziś zuitów pomieszać z religją i kośdołem. Na lo' jeszcze gorszych skutków? Prusimy , njech lo oddawDa już skierowaną była dążność zakonu. dobrze rozważy ducłu;mieńshvo. Chcą za poJeznici są' kościołem, są' całym kościolem; kto mocą szkaradnego egoizmu pozbawić dudlOnie jest za' nimi, bądź to człowiek światowy,. wieństwo k a t olick i ć} jCł)o, to jest po wszech t;ólną cechę zakonu i zrobić go uczestnikiem in. teresów, nami«;tności, losu tegoz zakonu. Ka. techizm nas uczJ': ..katolicki, apostolski, rzymski kościoł,fl a nie: ).kościoł jezuicki.f< A przecież ..dziennik I'U n i ve r s" uiemoźe nazmiatać dosyć potwarzy przetiw wszystkim, którzy usiłują odłączyć spraw«; kościoła i duchowieństwa od sprawy jezuitów. Dziennik teo woli raczej, ieby kościoł Crancuzki upadł razem Z jezuitami, jakieby jezuici sami upa.

dl i. Płan ten ohydny, uCajmy, w nhvecz pójdzie; katolicyzm ma losy, klllre, dzi«;ki niebu, nie Bą dla jewitów obiecane; duchowieństwo, wbrew zaślepieuiu niektórych swoich czlonków, przypomni sobie, iż z własnego jego łona - powstali uajwi«;ksi nieprzyjaciele jezuitów, ich Jtazuishhv, j ich ulrramoutanskich kurjalistów.« - PrzyajlJJY lu uwagi })dziennika Sporów« O myśłi votu m z duia 3. Maja (umotywowane.

't;O porządku dziennego) i mowie B e r r y era.

..Izba Deputowanych uZllała, iŻ ustawy o kongregacjach zakonnych, wydane bądź to przez prawodawczy zbor uarodowy, bądź za cesarstwa, za restauracji i po r. 1830., w całej S\vćj mocy istnieją i wykonane być powiony; uzna.. la, iż Karta, niemy śląc bynajumiej o zniesieniu tych ustaw przez zapl'O"'ł'adzenie wolności sumienia, OV\vą iw o\vszem nadała sankcj«;. To jest, co Izha przcz s\ve vo t u m oś\viadczyla; to tylko, a nie co inoego oświadczyla, I miała słuszność Izba; rozumuie ona Karlę wyłożyła, Tak, zaprowadzenie wolności sumieoia bierze n nas początek z czasu zniesienia zakonów. Odwołnjąc Lud \vik XIV. edykt Nanetski miał jezuitę spowiednikiem, a Francja zasypana była klasztorami; nadając L u d w i k X VI. proteslalltom pra\va cywilue, wlaśnie skasowani zostali jezuici; prawodawczy zbor narodO\vy dekretował w tym samym czasie wolność obrządków religijnych i zakaz wiecznych śłubów zakonnych; ]S a p ole o n, przywróci\vszy znowu religię katolicką, ,uie jako religj«; parmjącą, lecz jako religję wi«;kszości Francnzów, czuwał ściśle nad wykonaniem ostaw przeciw kongregacjom; w konkordacie jest mowa o Bisku. pach, plebanach, kapilułach , ale nie ma mowy o mnichach; Karta z r. 1814. dała katolicyZlUo\vi ZUO\vU nazwę religj pańsiwa ; kongregacje znowu się jawiły a w ich orszaku postrzegano kroki ku prześladowaniu i nietolerancji; lecz Karta z r, 1814. nznała takie wolność ob-rządków religijnych; walka między dwiema zasadami toczyła się lat piętnaście; roku 1830. odniosla zwycislwo woluość obrządków rdigijnych; kalolicyzmowi odjęto miano: »religia państwa;fl a jednak odwolują się dziś obroi1cy kongregacyj zakonnych do Karty z r. 1830. i do zasady wołllości obrządków religijnych, aby dowieść, ii ustawy przeci\y kongregacjom niemają już mocy, Ałc:i Izba przemó\viła, a jej nchwała z d. 3, Maja jest uroczystćm postanowieniem; i cói pan B e r r y e r powiedzial przeciw zdaniu ZlJacznej większości Izby? Wielki jego taleut niezdołal osłonić slab03ci spra\vy, klórej si«; podjął był bronić. Wywod jego objąć moina tym dziwacznym wnioskiem: ).Jest dwadzieścia usła\v przeciw kongregacjom, a zatem-niema żadnej ustawy zgromadzenia prawodawczego? Uslawy te zniosly kongregacje, które był.v publicznie uznane; a zalem nieznaj . dnją zashlsowania do kongregacyi, k'!llre były publicznie uznane; a zatem uieznajdują zastó... sO\vania do kongregacyj, które si«; ko u tentnj4 skrytą, tajemniczą exystencjq. Ustawy prawodawczego zgromadzenia i konwentu? - le wydał terroryzm - któż je dziś poczyla za ważne? Ustawy z czasu cesarstwa? lo są usta\vy despoty! - Ustaw)' restauracJi? re\volucji lipcowej? te są w sprzeczności z Karlą j są z siebie niewazne i iadne. Taką jest obrona Jezuitów w ustach Pana B en y era. PrzYllajmlJiej niemogą teraz Jezuici powiedzieć, iż niebyli bronieui.rr (Podl. Gaz. Frank£.) ....

Wiadomości zagraniczne.

Polska.

Z Warszawy, dnia 25, Maja.

Najjaśn. Cesarz Jmć i KrÓl \v dniu onegdajszym o godz. 10, z rana udać się raczył l. Jego W. X. M, księciem Emilem Hessen Danm:ztadzkim, do obozu za l'Oatki Powązko\Vskie, gdzie rozpocz«;te zostaly mane\vra wojsk i odbywały się mi«;dzy wsiami: Parysowem, Górcami, Młocinami i pod Bielanami; nast«;pnie J. C. K. M" po pO\'Hocie swym do pałacu Łazieokowskiego, o godz. 3 po poludniu, przyjmował przedstawienia duchowieiJstwa, nrzftdnikó\v pienvszych trzech klass, oraz czlonków warszawskich departamel1łów; wieczorem zai Najj. Pan uzywał przejażdżki z ksi«;ciem Hessen - Darmsztadzkim po Łazienkowskim parku. Rossya i Polska.

Pod tym napisem zawiera Niemiecka Powsz.

Gazeta (Lipska) z nad granicy Polskiej du. 15, Maja nast«;pujący artykuł: ).Do środków, używanych przez rząd rossyjski do coraz większego ograniczania katolicyzmn rzymskiego w Polsce, naleŻą także jego kroki przeciw kla ckim dozorem urz'idników rZ'Jdowych, którzy Ilietylko ze\vuątrz ale i wewnątrz w zarządzie klasztornym J'ej wiodą. Wybory przełożonych, odbywanie kapituł i inne lladz\vyczajne kongrcgacje zależ4 od icb przJZwolenia. Przyjmowauie nowirju8zó\V, da\vnJ(j jui bardzo utrudniaIle, dziś, mianO\'I'icie co do klasztorów UI«;skich, lak dobrze prawie jak zakazane. Niewolno bowiem przyj'jć nowicjusza niżej lat 24. Ale po 20tym roku mU3zą młodzi Polary wsh;pować do wojska, gdzie po tern na linji kankazkiej 'Wstają od \\'szelkich myśłi zakOlmycb uwoluieni. Protestanci, malą przy\vi'izując wartość do tego kroku Rossji przeci\v kościołowi katolickiemu w Polsce mniemają, iŻ tenie niewiele zaszkodzi katolicyzmowi, kiedy klasztory oddawna się już są w innycb katołickich kraja{'h poznoszone, a katolicyzm jednak nieupadł, Tego zdania nie. po dzieła ją w8zakie dzisiejsi rzymscy katolicy, jak to w Niel1lcze(h na\"I'et widzimy, a w 1'0zoai1skim oświadczają to nawet drukiem, ie i lam nie potrafi znowu zakwitnąć katolicyzm, jeżeli przywnirenie klasztorów nip sławi zno\vu rosnącemu pokoleniu obrazu pra\"dziwie rzymł'ko - pobożnego ży\vota. To zdaje się i rząd rossyjski mice na \vzgl'idzie; i to jest przyczyną przywiedzionych wyżej jego rozporządzeń wzgl«;dem klaSZIOró\V kalolickich w Polsce. Francya, Z p a ryz a, - Interpellacya Pana Tbiersa zpowoduJzuitlJw \vy,,,olała rozliczne po sobie nicsnaski mi'i(lzy ducbowieństwem. Arcybiskup A\'ł'iguoi,ski niechre przyjąć sióslr z kongregacJi św. 'i'\'inceutrgo a Paula, które UlU do służby w szpitalach chcą przysiać z PafYla na miejsce wypędzonych zakonnic Ś\v. Józefa; w Cateau siostry zakonu Panny Maryi, kt(jre tamże szkołę Ulają, zamykają drzwi przed inspektorem wychowania elementarnego, w Ha. zebronck tłum zfanatyzowanego pospólstwa oiechce wpuścić ciala zmarłego protestanta zwykło} bram4 na cmentarz, muszą dopiero zrobić wyłom w murze, aby je wnieść, na co si«; Dziennik sporów uskarza, jako o zgorszenie czasów naszych niegodne. Z drugiej zaś itrony niemożna zaprzeczyć rządowi oczywistycb dąień do uspokojenia zaburzeil religijnych, czyni owszem wszelkie pojedllawcze kroki IV Iym wzgł«;dzie. I tak we\vnętrzną usługę w domach poprawy chce podobno oddać w ręce bractw, początek jui zrobiono w Melun, gdzie z 32 slug i urzędników wizienia, 26 oddalono, miejsce ich zajęli ).b r a c i s z k o w i e.f( POłeduawczą oczywiście d'1zność maj,! także

O\ve znaczne summy, khire na reperaryc kościoló\v od izby ządano, niedawno temu blisko 1 miliona dla SI. Ouen i Rouen, teraz zuch", przcszlo miliona dła Notre- Da.ne w Paryzu tymczasowo tylko na zewlu;trzną reperaturę przeznaczo;:lych, i na wybudowanie zak rystyi, która sama przeszło 660,000 fr. koszlować będzie. Stronnictwo kościelne zaczyna przez to przychodzić do świadomości sił swoich, zyska. ło nawet teraz dzielnego sprzymierzeilca wosobie ""ymown('go i zari«;tego Timona, Sławny ten pisarz ulotnych pisemek rozgniewany z powodu napastowań jakich dozna\vało jego ),T a k I u b N je,,, które przecież jest jezcze dość łagodue, zrzekł lIię w pisenlku F e u! f e \I! za którego motto \'I'Ziął te słowa: >Jvous me dites: vous etc s liberal, donc vous devez et re irnHigieux; et moi je vons dis vous ctes irridigieux, don s vous ne devez pas e t r e l i b e r a l, SWł'go stanm'fiska w stronnictwie liberallJ('JD i połączył si'i ZlIpł'lnie z ruchem kościelnym i z walk., przeciw uniwersytctowi, chociaż pozostając przy politycZllJm swoim radJkalizmie, jako czlowiek który uicumie przeniewirrzać sic; zasadom, lerz który właśnie dla tego, że poslc;puje wraz z ich logiką, zawsze się w tym świecie nrz'idowym i parlamentarskim odosobnił musi. A II I i a, Z Londynu, - dnia 16.l\'Iaja.

V\T eoług G lob e pan Hanson, gubernator dlJńs iego rządu w IlIdyach, zawarł z rządem angielskim kontrakt o zaj.;:ciu okff;gu Scrampore w Bengalu w imieniu swojego rządu. Cała kweslja zniesienia handlu niewolnikami za pomocą prawa ren'izji .ub wszelkiego innego środka przybiera teraz, nalelY to wJzłJać, postać nie pocieszającą dla pra\vdziwego przy jadela rasy murzynów. \i'\t ielkie doświadczenie związku pomi'idzy mocarstwami zostało dokonanem, z\viązek został przypro\'I'adzony do skutku, ale nic był zupełny, zdawal si«; wszyslko osiągnąć ale nie cd zamierzony. Zucbwałość handlarzy niewolników I:OWą zyskała potuchę, gdy Ameryka tego związku uznać nic chciala, gdy Francija nie przyjęła prawa rewizji i Auglija lSama musiała przyznać, że środek. ten nie jest dostatecznym, a LondyiJskie towarzystwo przeci\v uiewoluikom było przeciwko niemu. Teraz nakouiec Brazyłija powstaje i oświadcza, ze b«;dzie prowadzić handel ohvar£ie i nie pozwoli Da obcą kontrollę, a to korzystając z wyexpirowaoia traktatu z Angliją. Rzeczony traktat skończył się '" dniu 13, Marc:a b. r. a poseł brazył!jski toslał ullOwazoiolłY Ilie bc;dzie. To ośniadclenie ze istrony BrszJlji jest nader waŻIuim, albowiem -ona wylą('zllie prawie prowadzi bandeI niewolllikołlli.

NiedawłJó obliczono, że 5b £z«;ścj nie\'wluił..ów ,z Afryki sprowadzonych odwozą handlarze murzynów do porló\v brazylijskich,. W StaDach Zjednoczonycb i 'fV kolonjach Francji, Holandji, Szwecji i Danji Iladel pr;tywozowy nicwolmków ustal zupeluie, jakkolwi.ek nie,\yoluictwo si", utrzJmujc; nawet w Kubie i Porlurico surowe zakazy IJrz-ec'w uiemu wYłJd). C\łe \v Brazylji panuje on ciągle. ze wszysłkiowi swemi okl'Ucicilstwami i t>traszl1emi skutulIIi. Wiadomą jest rzC'Czą, że brazylijskie IJra. \Va przeciw niewolnictwu nigdy nie były wykOllywanemi, a jeŻeli kommissija Angielska 'v Sierra Leone prz£stanie sądzić bt'azylij.

ł;kich handlarzy lliewulnikó\", wówczas batlde! ten pod flagą brazylijską stallie siC; prawl'e zupełnie bezkarnym; statki strażnicze angielskie lJie bc;iłą miały żadmij siJy, na\vct spotkawszy oJm;t z 500 niewolnikam" Wśród takich oko. lirZlIości prawo rewizji J1a nic siC; nie pTZydb. Dla czegóż utrzymywać je przeciw na1'OdOłI'l, ktMe handel niewolnikami pOh;piły, kiedy ono zostaje bez siły przeciw 'l1arodom haudei len JJl'Owadzącym, Nie znam warunków układu za,vieranego pomiędzy ksic;ciem Hroglie a dr. Lushington, ale jednym z pierwszych b«;dzie ape\vne ścisła błokada brzegów afrykailskich przez okręty francuskie, angielskie i amerykań. ",!,.ie. I.,ecz ta blokada ua nic si-ę nie przyda przeciw moc;lrstwom, klÓTe statKów swoich re",idować uie IJOzwolą, a szczególniej przeciw ł:JrazylijczykoU}, jeŻeli <:i z-ecbcą shaóbić swą flagc; otwartem prowadzeniem haudtu murzynami. Wiadomo jak na brzegach Allglji samćj truclnemi są do wykonan1a 'środki ustanowione JH'zeciw kontrabandzie" jakkolwiek co pół mili (angidskićj) stoi posterunek cetnirzy, a czołna ('clnc w ciągłym BoJ mchn. Cz-eg'oż moina si\: spodzicwać w AfrJ'ce, gdzie kraj uie jest znaIIJ-m, dzie krajowcy ",szyscy mają udział w tJm handlu, gdzie potrzeba p{)lować na najsz'bcićj żeglujące statki i 113 najmielszych żeIarzy. Podubne usiłowania do tego tylko doprowadzLJ, że każdy pozna, iż jedynym środ\-iem zniesienia handlu uicwołnikami j-est zburzenie targów w tym celu Istniejących, albo IJrzez uiycie środków przytłumiających, które mają 7.a zasadę prawdziwą korzyść plantato,.ów, albo uakoniec przez zupełną emancyp<N:j\: n"rućj rasy. Królon'3 .Wi1I.torją jest przywiązaną do

roskoszy zycia mlodą damą, która ma tyle upodobania w wszelkiego rodzaju świetnych zaba. wach, w operach, widowiskach, biesiadach, Iwncertacb, wieczoracb i balach, co którokolniek bądź Lady '" połączonych Królc1!twach. Jak jćj dziewicza poprzedniczka na tronie allgielskim, Królo\va E li b i e ta, mierzona jest z lego powodu przez jedn«; £z\:ść s\vych wierDych poddanych dość zezowatern okiem, 8 po.

l)ieważ 'Tedle zasady angielskiej monarchini nic złego uczynić niernoże , przeto wielebni plebaoi ściślejszych sekt proleslanlfkich niezaniedbuji! na swych missyjnycb i anti-majnotskjch schadzkach mało\"ać swym słuchaczom bezbożności i lliepodobnej do usprawiedliwienia zepsntości odpowiedzialnych Ministrów najczarniejszł'mi farby, ja k oni biedn niewinną W i k t o rj ę wpychają w odm«;t światO\vych chuci, zamiast, .ażeby jej, jak lea>it\j przystoi wladczyni pań.. stwa protestantskiego, byli pomocnymi w trzymaniu berła na pobożnych zgromadzeniach jako IJ Ku\l-ow ej missyj." - Natomiast modniarze i modniarki stolicy niemają dość blogoslawiei1st w dla dostojnej monarchini, której zmysł dła ozdób życia tak pocieszającą dla ich wytwornych wyrobó\v i tmvaf(Jw przynosi intratc;, a że mimo wszelką religijuość ludu angielskiego lU o d a pumiędzy rozmaitemi bałwo" chwIlIstwami , p,zeciw którym wszelki protestantyzm dotychczas ni.czego nicdokazal, jest tern bożyszczem, przed którem prawowierni wyspiarze fanatycznie biją czolem, kiedyangli.cywymagają IIa\vet od sw'cb monarchów, ażeby czc;ść swojej listy cywilnej łożyli na świetną repre.zentacjc; i na wspieranie eleganckich modnych gron to'warzyskich z wielorakiemi ich przyna'leżytościawi, tedy Króluwa Wik torja, mając w tem upodobanie, aby być od swoich poddanych nieustalmie pod uiebiosy wynoszoną, niechyb,ła właściwego celu. Zresztą Wik to. t j a lubi (i to jest druga narodoft'" a strona jej iubostek) tak bardzo bort okr«;towy, jak po1!adzk\: saIOlIO\'\'I}, a wy-cieczki jej wMskie 'na jej szybkobieżnym kutrze po najeżonej okr«;ta. mi TII.rnizie i wzdłuż po\"ablJych brzegów poładniowćj Anglji, SI} jej najmiłszemi rozrywkami po mc;czarniach biC!'iadowych w St. James i Windsor. Wtenczas używa podwójnej roskoszy, mogąc si\: uwolnić od nudnych ograniczeń etykicty (albO\vm plichta na l\ł1trze, jak łatwo poj1jć, nie ma dostatecznł'go miejsca dla rogówki XiężJ:lej Olivar'ez) i odbłerajlfc zarazem lJa wolnym żywioJ.e oonme hołdy, przypominające ićj, iż jest kr6łow poddanych, któ-' rJ'ch wielki ocean jesl boldowuikiem. Z jednej ba ,,,,ialnego A s b o r n. H o u s e na romantycznej ""JPpie Wight, »ogrodem Anglji.. nazwanej, co tylko Wiktorja powróciła. Kr:.ilowa Jejmć wsiadła na parobat »Błyskawicaf< w towarzystwie swego małżonka i dziatek w Co. \"'es do Gasport, a skoro zaci'lgnioną została chorągiewka królewska, zagrmiały działa k3S7.. Idu i równiny na znak poiegi1ania. .Na olbrzymi('h okrł;tach liniowych j niezliczonych innych słatka('b powiew<lły bandery, a oa ich rejach majtkO\vie buchali ku Najjaśniejszej Palli pod .1iebiosy swe marynarskie okrzyki whvatowe, działa na okrc;tach i warowniach twierdz bily na powitauie, kiedy bat leciał na skrzydłach pary z swoim cic;żarem króle,vskim, a "śród witają£ego ryku paszcz ognistych dalo się słyszeć dunme narodo,ve "RuJe Brirannia!.. Z dnia 19. Maja.

Wiadomość zawarta w jedn)'m liśde, że królo,va tego lata uie pojedzie do Irlandyi, poIwieMza się teraz całkowicie, moina to załl'l1ł uważać za tiustateczną oznakę nsposobienia ludu irlandzkiego, który, mimo wszełkiego ,Za. bwalanego przywiązallia do tronu, korzystałby z przytomności swej monarchini, aby jej s,,"ój hardy opór okazać. Jedllą 2. głównych I)rzyczyn, £lemu Irlandczycy Jak łahv.o stają si«; of1.Brą swych demilgogów i wyuzdanego chiełmikarstwa, jest bezwątpienia £ałkowity brak wykształcenia naukowego i gruba nie2uajomość tego wszystkieo. co się dzieje -zreIIztą łła świecie, a nawet w innych częściar.h rdąrzouego królestwa. Żadne w Irlandyi nie"" ychodzą książki, a przy tern iadnych prawie nie spTzedają, niemogą ich wic;c czytać. Sta.-ałem się ""'ypośrodkowilć ile do Irłaudyi po.

sdo eksWJplarzy dzieła, o którem i tv uaszem piśmie w6pominaliimy, Da które się publicmie w parlamencie odwoływano, które wreszcie niedawoo temu po raz drugi wytłóczono, - to jest dzieła: o pneszłej i obecnej polityce Anglii względem Irlandyi przez Karóla GreviUe (jak mówią}. Pismo to podobało się nie:lmiernie, zalecało albowiem jak najwyraźniej, i to w chwili najstósowniejszej roztropn'Ość i słuszność pojoonawczjch środków 'Względem kościola katolickiego w Idandy,i.

T y s i ą c eksemplarzy wykupiono w Anglii, -c:Uerdzieś-ci rozeszlo się 1ylko PQ b'landyi.

To wyjaśnić nam może stanowisko opinii pubłicznej na bratniej wyspie, gdzie nawet dlienIliki londyńskie tylko tu i owdzie się znachodzą, chociaz dzienniki irlandzkie ooszą na sobie pię1.no' czystego tylko prołViucyalizmu. -

Lccz porównajmy złem siły naukowe j przemyslowe postępy stolicy szkockiej, a nigdzie za. pewne większego przeciwieństwa nie ujrzemy. Edynburg lajmuje wysokie stanowisko między Ibiastami europejskiemi pod ,vzgłędem oświaty, swych sztuk, swych dzienników, swego Dniwt'rsytetu i swych prawników; przeciwnie zaś Dublin roszcząc sobie daleko większe prawa do niezawisłości i obok k'Orzyś£i, Którą ma z dworu wicekn)lewskiego i należnej adminis'racyi, uieprzycl:ynia się wcale do 'Oświaty i pomyśluości krajowej. Nawet właśni jego synflwie, 'Obdarzeni ,vyiszemi zdoluościami uciekają z ojczysły£h brzegów i ostawiają miejsca pnbliczne niespokojnej bigoteryi i zbrodni. Nie doszły dotychczas Żadne urzędowe i wiarogodne donit'sien8 wzglC;dt'lIl istotnych zamiarów 'gabinetu washingtonskiego tyczących się k westyi oregOlisk i.ej, a -chociaż kupcy Nowego Yorku jako tei wszyuy rostropni ludzie w Sta]13ch Zjednocwnych nader spokojne objawiają in'eucye, to jednakże stronniciwo dełDokratyczDe zachodu namic;tności swojćj objawić nieomieszka. Nierostropne wyrażenia Pana Polka teraz go w wielki wprowadziły ambaras, gdyi podług wszystkiego, co' poprzedziło, chodzi teraz o to, czy Stany Zjednoczone tej zaczepnej polityki nadal trzymać się hędą, £zy ją teŻ pt>niecba;ą, £hociaż ODa teraz jest zaszczytem i zasługą ich demokratycznego stronnichva. Anglia z swej strony niedługo się wachać bc;-rlzie i ustąpić niemyśli, jedyną koncessyą, która jeszcze teraz przyjM może do skutku jest podział kraju oregoi1skirgo, przez obied,vie strony ptJwierzony trzeciemu neutralnemu mocarstwu. Pan EvereU, poseł amerykański w Londynie, którego Anglicy lubią dla jego spokQjnego charakt-cru i umiarkowania politycznego, ustąpi ter.az z stanowiska swego, ale nasł«;pca jego jeszcze niewybrany. Jeśli z resztą rząd amerykaiJski spodziewa sj przezło cośkolwiek skorzystać, i-e negocyacye o kraj orego-ński do Londynu przeniesie, to się mocno omyli; -aby spór t:ały zakoń£zyć trzeba go do Paryźa lub do Berliua przenieść. Tymczasem być może, ze przepyszoa eskadra składiljąea si z okr«;tów liniowych, którą teraz w Portsmcmth uzbrajają, sianie pod Bostonem i w odnodze JOOxykailskiej. W oceanie spokojnym eskadra angielska teraz dość jest siln'), aby kaiily krok wojenny na brzcgach zachodnich \'fstrzymać. Szwecya i Norwegia.

Z Sztokholmu, dnia 6. Maja.

Tcraz teŻ jui w e''fanielickich krajach 'du<:.ho",ieósłw'O rządowi .opór stawiać ziltzyua.

Rzc(;z jesl DaslęlH1jąca. Gdy sIaD rycerski pytanie o nowem prawie krymiualDem przod dwoma tygodniami roztrząsał, członek ouego, Prezes Harlmansdorf, przedstawił wniosek, ażeby stan rycerski w kwestyi tej do ucbwały stanu ducbownego przysIąpił i projeklu królewskicgo stanom przedslawionego, nie przyjął, wszelako pod łagodniejszą formą o d w ł oki. a to od. lilekł szef wydziału ducbownego i sprnv naukowycb, Radzca sianu Si1fverslołpe, iż zdanielU jego bardziej by godności SIaDów pai1stwa od. powiadało, nieprzyjęcie owo \vyrzeć jawnie i szczerze, anizeh dal kr(,ltJ\vi dwuznaczną odpO\viedź. W sło\\-ach tych nie bJło zaisle żadnej urazy ałbo chęci ubliżania. Wszakże Ar. cybiskup dowiedziawszy si«; o tej deklaracyi, natychmiasl z SIanem ducbO\vnJm zamknął si w conclave i gorzkie rozwodził żale na imper. tynencJą Radzcy SIanu Silfverstolpe, który u£bwałę duchowieiJshva mienił być nierzetelnością; ucbwałono niebawem zrobić podanie do szefa wydziału, aby mu dać reprymandę. Chociaż to \vzystko za zamknięlemi drz\viami się dzialo, publiczuość jeduak o lem się do\"iedziała i obmzenie na arcybiskupa i zrzęduość sianu duchO\vnego obja..iało się puwszechnie, Radzca Stanu Silfvt'rslo)pe grzer.znie wprawdzie Arcybiskup.owi odpisał, ))fosi. jednakże by w ciągu dni kiJku pismo s\..oje ud",ołal. Arcybiskup odbył nash;pnie drogie, taj Ile conclave. Wypadkiem tego było no"e pitlJUo do Rady Stanu, w którem ośyviadczył, iŻ wpraw<!zie golów się pojedllać, że jednak słów swoich nie cofa, Taki był slan spra\vy, gdy wczoraj \Viizyslkie cztery stany w niez\vyli.łćj chwili, o godz. 8. wieczor zwołane zoslały. Nies.a pogłoska, że na zgromadzeniu lem pismo królewskie, obejmujące ostrą naganę Arcybiskupa z po\vodu ,targni«;cia się jego na prawną wolność obrad przeczytallem zostanie. Wszakże pismo takowI' nie nadeszło, owszem ArcJbisk!Jp na wezwanie królewskie udał si«; na zamek i tam całą sprawę załahviono - w jaki sposób, to jeszcze tajemnicą, tuszymy sobie jednak, że to bez naruszenia godności Rady Sianu nastąpiło, grlyżSiłfverslołpe w wielkich II Króla łaskach. Wielu z pomi«;dzy publiczności, klórzy już od dawna dumy i wyniosłości prałata i duchowiellsIwa cierpieć nie mogą, cieszą się z tego wystąpienia dm:bo\viei}slwa, rozumiejąc, że się tern samelU o większą przyprawi nieslawę i przekonanie pmvszecrme o kouicczności reformy stanu duchownego ustali się. Szwajcarya.

Z kantonu luce.ruskiego. - Wielkarada, dnia 13. Maja odroczyła spełnienie wy. roku przeciw Dr, Sleiger wydallego i dała polecenie radzie rządowej, aby podała wniosek jakimby 5posobem lego człowieka, bez tracenia, uczynić można nieszkodliwym dla kanIonu. Kilka petycyi domagało się o jego ułaskawienie, dwie z nicb, w których za opłatą propo. nowano ogóluą aOlUestyę, oddalw komissyi. Prośba o ułaskawienie i opuszczenie publicznej degradacyi kapilanowi Ulmi, który za dezercyą wskazany został na sześć lat kajdan, odrzuconą zotała, a degradacyą d. 13, wykoIlauo. l\ó\vnież odrzucono prośb«; professora Herzoga, aby mu, jako berneńskiemu obywa.

telowi, ndzielono dobrodziejstwo traktatu extradycyjnego.

W ł O C h y.

Z R z y m u, dnia 12. Maja.

Chociaż slosunek dyplomatyczny nowego miuistra francuskiego, Pana Rossi do kuryi jui to z polilycznycb, już to z osobisty<:b względów nie jest wcale przyjacielski, to jednakże opinia publiczna dala się co do trgo w niejednej rzeczy uwieść przez fałszy\ve sprawozdania korespondentów dziennikarskich. Jest to nie tylko falszem, ale i brednią, iż postanowiono w WalJ'kauie korespondować uie ustnie lecz pismieuuie przez sckrelariat staDu z tym dyplvmalą względem stosunków kościelnych francuskich. Możemy r«;czJć, że Pan Rossi nietylko w dniu wyznaczouym co tydzień na posłuchanie dła ciała dyplomatJ'czuf'go u kardynała Lambruschitli, sekretarza stanu, lec prócz tego w iunych dniach z niw osobiście si,. układa. Kardynał Capaccini jest leraz już zdrów zupełnie, lecz aby uniknąć szkodliwego \vpływu letuich upałów w stolicy, zamyśla się uda: W tych dniach nad brzegi morza adryatyckiego. Turcya.

Z Konstantynopola, d. 7. Maja.

Listy z stolicy tej w A u s z b u r g u odebrane głoszą, że zawikłauia z Grecyą zwi«;kszają się. Schekib Effendi w nocie do Reprezentantów trzech wielkich mocarstw wydanej skarzy sig na sposób tłómaczenia się gabiuetu greckiego i oświadcza, że sily wojska tureckiego nad granicą turecką jeszcze pomnozyć trzeba. Wszakze dawniejsza wiadomość, że S e r i a s ker cal, arwię tam juz koncentruje, zdaje się b,ć zawczesną.

Rozmaite \viadomości.

w naj nowszym numerze Dziennika Vrzęd()oo wego (r. 21.) Z d. 27. m. b. jl:st (a było jut si«; roszczeń o wynagrodzenie za ulratę zniesionych regulaminem procederowym uprawniei). - Podług legoż Dzieunika X. proboszcz W O I f f w S a r n o w i e darował lamcczllij szkole pewną liczb«; książek do naboiei)stwa i sexteruów dla najpilniejszych uczniów i uczennic, - a pan J3redow rentmistrz dóbr skarbowych, w Międzychodzie, mianowany Radzcą domanialoym.

(Z Rozmaitości Lwowskich,) Nowiny literackie z Warszawy, Krakowa, W ił n a i G a I i c Y i. Od czasu naszego ostatniego doniesienia w zeszłym miesiącu pojawiło się kilka ważnych ogłosze(l, bądź lo juz rzeczywiście wydanych, bądź rychłego wydania oczekujących pisem. Prace hisloryczne górują wciąż i liczbą i treściwością. Osobliwie wyilział historyi literatury jest skrzętnie upra\viany. I 010 oprócz 6go tomu historyi \i\T i szJ) i e w s k i e g o, który tak w krótkim czasie z rzadką u nas wytrwałością już połowę swego pod kazdym wzgl«;dcm wielkiego dzieła ukończył, słyszymy iź K. Wojcicki wyda w roku bieżącym obszeme °dzieło w 3 tomach pod napisem "Historyja lileratury polskićj w zarysach. " B«;dzieto historyczilY obraz naszego piśmienniclwa, objaśniony ustępami z najzunkomitszych aulorów wiers7em i prozą, sięgają£ymi aż do roku 1845. Podobnież i W. A.

M a c i e j o w s ki, który obecnie ),Pierwo'tne dzieje Polski.. wypracowuJe, ukończył zupełIlic rękopism pod tylułem: »Historyja literatury polskiej... Trzecim spółpJ"aco\'Ulikiem w tym zawodzie jest znany z historycznych badai) profesor warszawski D o m i n i k S z u I c, który wyda wkrótce "Obraz literatury polskiej,.. Na dopelnienie zapowiada pan H e n ryk L e v es t a m »Historyję lileratury powszechnej.. w 2 tomach. - W innym wydziale pismiennictwa hlslorycznego odznacza się wydane w Krakowie pismo K. Mecherzyilskiego: "O m a g is t r a t a c b ID i a s t p o I s k i c h, a w szczególności miasla Krakowa,.. Tamże w Krakowie wyszedł obraz historyczuy pod napisem: "B o g ar o d z i c a M a ryj a ua Jasnej górze częstocbowskiej,.. W tym samym przedmiocie wydać ma znany uczonemu światu M i c h a ł B a I i ilS ki: "Opis pielgrzymki do Częstochowy" wraz 2e szczegółowym opisem tego cudownego miejsca, tyle sławnego w dziejach naszycb. _ Ciekawe materyjały do historyi przyrzeka nadesłany już przez Michała Grabowskiego do '7Varszawy tom 1szy jego zapowiedzianych W Tygodniku Petersburskim »Pamiętników do

mowych.. które będą drnkować się tv Warszawie. - Jako przedruk. dawnych dzieł Ilistorycznych zasługuje na U\vag«; szaco\vna kronika Stryjkowskiego, wydana wraz z Goi)cem Cuoty i Opisem korona('yi Henryka Walezyjusza, przez księgarza (;Iiicksberga. Kolega jego Merzbach ukoiJczył już wydanie ..H i s t 0_ ryi Francji" ułożunej w 13stu zeszytach podług najłepszych źródeł przez Dziekoilskiego, i ogłosił "Hisloryj«; połączonJ'c królestw \\'iel. kiej Brylanji.. w 12stu zeszytach, - Z utworów poelycznych najważniejszym jest nowy poemal Kraszewskiego - ,,'7Vitold,.. czyli .. Wilołdowe boje.. - slano\viący trzecią i oslatnią cZł.ŚĆ obszeruej epopei: "Anaficlas, pieśni z poda" lile\vskich.cc Dwoma pierwszemi częściami tego poematu są jak wiadomo Mindows i \Viroloranda. - Z podail o JadŹ\vingach napisał p. Miniszewski pO\vieść bistoryczną w 2ch tomach pod nazwą: "Jadźwingowie.fC Inne utwory bałetrystyczne uie rokują wielkiej wartości. - Panowie Jarociuski i Miniszewski, w Królestwie Polskiem, przygotowują pismo zbioro\ve ,,'7V i ci I i I era c k i e." - Wrestcie znany geolog Z e i s z n e r z Krako\'\'a, uczynił niemałą prz)'słlJgę literaturze zebraniem nieznanych dotąd pieśni 1>odhalanuw, do których dodana jest rozprawa, kreśląca kraj góralski, Górałów, ich zwyczaje, charakter i zabawy, _ Podczas gdy tak z róznych okolic Polski tyłe nas rollicznych literackich wieści dochodzi, my w Galicyi mam, tylko donieść o siracie pierwszego może poety prowincyi naszćj.

.....

' -

Towarzysiwo artystów z Krakowa przedstawi dziś dnia 29. Maja: Okłło lIa pierwszem pi«;trze; dramacik w 3 obrazach przez Józefa Korzeniowskiqw orginalnie napisany. ZakOliczy: Farys wieszcz, łJekłamilcja wykonane przez Pana t:homiilskiego slarszego w koslumie arabskim.

OBWIESZCZENIE.

Kar ó I F r e t e r kupiec tutejszy, wyrokiem pierwszego wydziału Król. S'ldu Nadz:emiańskiego w miejscu z dnia 2, Maja r, b., uznany został za maruotrawc«;, nie powinien mu więc nadal żaden kredyt być dany. Poznań, dnia 9. Maja 18.15.

Królewski Sąd Nadziemiański.

,V ydział I.

SP.RZEDAZ KOIECZNA Wieś szlachecka G o II d e c z Nr, 66o, potmona w powiecie Bydgoskim, oszacowaU3 przez landszaft«; na Talarów 75,231, sgr,8, fen, 4, ma być sprzedaną drogą subhasty w ftliejscu posiedzeń zwyczajnych Sądu lIaszego w termillie na dzień 12. Lislopada r. b. Zlana o godzinie IOlej wyzllaczouym.

..... mogą być przejrzane w Registraturze naszej. Z pobytu niewiadomi iuteressenci realni, jako to: a. sukcessorowie ś. p. Hrab. Mikołaja Czapskiego Generała, h. owdowiała l\1atiłda z Rumpow Baereke, c. rozwicdzona Zofia Anna Krystyna z Arndtów Wlistnbergowa i dzieci jej Joanna Wilbclmina Ludowika Augusta Karolina i Maxymilian Eugen Napoleon rodzeństwo W iistenberg, d. Jall Henryk Michał Karol Ludwik Julius7. i Edward Emil August rodzc(jstwo Briickner, e. Augustiua i Michalina rodzeństwo Bysze,,,scy. zapozywają się niniejszem publicznie. Bydgoszcz, duia 26 Marca 1845.

Król. Główny S.ąd Ziemiański. Wydz. I.

On'VIESZCZENIE, Następują-ce zatradowane przedmioty: l) łańcuch jeden złoty, 2) jedna para złotych zauszniczków,.

3) sześć złotych pierścionków, 4) zamek złoty do łańcucha na szyj«;, 5) dwie łyżki śrcbme do jarzyny, 6) dwanaście łyżek śrebruych stołowych, 7) dziewięć łyżek śrebruycb do herbaty, 8) łyżka jedua śrcbrna do śmietany, 9) dwa obcęgi śrebrue do cukru, 10) dwie pary noży z śrcbruym trzonkiem, wtermiuic dni:! 20. Czerwca r. b. przed połuduiem o godzinie 10tej w Sądzie tutcjszym wyznaczonym przed Ur. Dyrektorem Kaucellaryi Pancm Herodes więcej dającemu za zaraz gotową zapłatą mają być publicznie sprzedawaue. Szamotuły, dnia 18. Kwietnia 18J5.

Król. Sąd Ziemsko-miejski.

Dziś w qwartek d.29. Maja: wielki kOllcert w ogrodzie, zaczynający się o godziuie' 5. z połudllia, Wnijście ł sgr. Mężczyzni mogą dwie damy wprowadzić bez opłacenia tej należytości. Na kolacy'l- węgórz, szparagi i ro zmaita pieczeń, G e r I a c h. 6 Talarów na,grody.

Wyżeł mój, cały brunatny, silnej budowy,.

więcej długo-jak gładkowłosy, z tylnej strony lewego klapoucha, znaczne wci«;cie' w skutek dawuiejszego skaleczeuia, został mi ukradziony. Ten, co mi psa tego odda, lub tak wskaże, iż, go odbior«;, dostanie odemnie powyższą nagrodę. Obwieszczenie to służy zarazem za prze5trogę, aby go nikt niekupił.

Poznań, duia 26. Maja 1845.

Kar6l Scholtz, w ryuku No. 92.

Handel sukna Leo'l,a Ha"torowiza w rynku Nr. 55, poleca trzy łokcie szero. kie sukno bilardowe z podkładk,! w cenach ilemoina umiarkowanych..

Suche blochy i tarcice przedają się na Grobli pod Nr. 17. Bliższej wiadomości udzieli M. Breslauer, przy Szerokiej ulicy pod Nrem, 18. Owies do siewu poleca M. Breslauer, przy Szerokiej ulicy pod liczbą 18. Najlepszego wysuszonego Szczecińskiego mydła do prania funt po 3ł sgr., mączki pszemlej funt po 2ł sgr.. llajprzedniejsze dubelt. modre w sztukach i proszkowane polecają w miernej cenie A. Pakscher 8[ Comp. w Poznaniu, przy Wronieckiej ulicy Nr. ]9.

Ii.urs 5ielł1y BerliJiskitj.

Dnia 26. nlaja 1845- ł 8to- ł ]\" a .p r. kurant pa pallw-j f/iotoprU. rami. wiznIl. Obligi dtugl1 skarbon ef/io 3 1 .1 100 .\ Obligi premiów handlu morsko - 931.

OhligiMarchii Elekt. i Nowćj 3'.1 981 Obligi miasta Berlina . . ' . , 3 100 99-l Gdańska wT. . 48 Listy zastawne Pruss. Zachod. 31- 98 2 \V. X.PoxDańsk. 4 103} ,. dito 3' 97 PnIss. \Vschod. 2 3', 98ł Pomorskie. . . 3' 98ł 91:i} .. March. EII'k.iN. 3"- 99} SzIąskie- , . , . 3! 99ł 98 2' .

Frydr'cJlsdory . , _ . . . . . . ]3T I''J Inne monety zIote po 5 tal. . 12,'. IIi.... Discouto . . . .. . .. .. . . ał. 4ł Akeje Drogi zel. Iłerl..PoczdamsJo':j 6- Wl-ł 200ł Obligi npierw. Berl.-Poczdams. 4 Drogi żel. Magd. - Lipskiej _ . 183 Obligi upiellw.l\Iagd.-Lipskie . 4 103! Drogi zel. llerI.-AnhaItski.':j . 148-! Obligi upierw. llerl.-Anhnltskie 4 JOt!- 10lł Droi żel. DysseI. Elberfeld. 5 IOL Obli'gi npierw. D:'ssel.-Elberr. 4 1110 Drogi żd.lleńskićj . . . . . , 95ł Obligi upiel'w. Reńskie:. . . . , 4 100 99ł Drogi od rZądh garn"towaue. 3i 97i Drogi zel.llerlinsko-FranJ.forł. 5 163 16Z' Obligi npierw. Berl.-ł'rankfort. 4 . żel. Górno-8z1ąskićj, . 4 II6ł dito Lit. B., 110 .,llerI. -Szcx. Lii. A. i B. 126* ]25i . . l\ladeb.-Halbf'rst 4 11I5! 1041 Dr. żel, Wrocl.-Szwidn.-Fr('ih, 4 Obligi upierw. \Vroc, Szw.-FI'. 4 Dr, iel. llonn-Kolońskiej. . . :; I Dnia 26; lUaja.

1845. r.

: od I do ,Tal. agI'. fen. Tal. sgr. fen .. ł 14 ł 16 - I 10 - 1]0 6 -26--29- 26 1 - 27 -l 10 -: Ill. o o . 1]2 .. I 13 - - 16'- - 17 - I 2 1 1 6 I 3-8- 8 5o. 115,- 1.20eB)' ..ra:owe W mieście P'07.NANIU.

Pszenicy szef el o Zyta, . dt. .

J«;czmieoiadt, o . .

Owsa . dt.

Tatarki dt Grochu '. dt. .

Ziemiak6w dt, .

iana cetnar . Słomy kopa. . .

Masła garniec. . .