)J( 19a w Sobotę

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1845.08.16 Nr190

*AV

_ \ . Sierpnia 1845.

3»

Nakładem Drukarni Nadwornej 1ł*. IIe.eKe2a i Sprit ki. - Redaktor odpowiedzialny: Dr. J. RymarhieirU-.

WIADOMOŚCI KRAJOWE.

Często już czyniono tę uwagę, że pomimo wszelkich postępów znajomości natury i nauk przyrodzonych w naszym czasie, zwykłe zjawiska powietrza, zamiana pór roku, temperatury lub nieba, jakkolwiek mają wpływ istotny na przemysł, zdrowie i dobry byt człowieka, wypływają jednakże z przyczyn dotąd nam prawie zupełnie nieznanych. Toż samo można powiedzieć o życiu ludów. Pomimo wszystkich dochodzeń ekonomistów politycznych, pomimo zbadania niektórych praw i zasad, według których odbywa się rozdział bogactw, dalecy jeszcze jesteśmy od uznania wszelkich przyczyn, które wywołują niezmierny ruch i byt dobry po chwilach stagnacji i najzupełniejszego upadku. Anglia jest właśnie krajem, w którym podobne zmiany nader jawnie i szybko po sobie następują, a wiele powodów wyraźnie objawiających się, do tego przyczyniają się. Niezmierny systemat fabryk stanowiący taki żywioł narodowego bogactwa, podległy jest z własnej swej natury wstrząśnieniom wynikającym z nadzwyczajnej konkurencji, lub zagranicznych zakazów, lub też z przesileń handlowych, Z resztą, we wszystkich przedsięwzięciach handlowych, anglicy są. najodważniejszym narodem w Europie. Pieniądz kursuje tutaj z niesłychaną szybkoścą, i od najwyższego aż do najniższego nikt w ręku nie ma większej summy jak konieczną na potrzeby jednego dnia lub tygodnia. Prawie wszystkie działania zwykłego życia odbywają się na kredyt, a ta elastyczność formy nadana wartościom, w jednej chwili nabywa niezmiernej rozległości, w drugiej ścieśnić się może nadzwyczajnie. Ale jak łatwo jest objas'nic to zjawisko faktami mniej lub więcej z sobą w związku stojącemi, tak trudno jest przecież w faktach tych uznać przyczyny panujące tych wahań. I tak rok dzisiejszy jest w całćm znaczeniu najszczęśliwszym, jakiego Anglja kiedy doświadczyła. Ceny są niskie, zajęcia dosyć, nietylko cała ludność zajęta jest produkcją, ale jeszcze niezmierne summy wydają na nowe machiny i fabryki, przytćm żądanie rozmaitego rodzaju wyrobów ciągle się powiększa, a lu(j)e z r z e c Z ą ob znaj - mieni oświadczają, że to żądanie jest zdrowćm, nic zaś gorączką spekulacji.

BALE NA WSI.

Powiew z.żjcia dzisiejszego.

(Ciąg dalszy.) Nic chcę ja tu rozprawy pisać o balach, bo do tego trzebaby szperać po starych szpargałach, choć przeszedłszy wszystkie festyny od greckich sympoziów, od rycerskich tańców i maskarad az do naszych balów, o których powiedzieć można z jakiemś przysłowiem b a l i c z e k na m a ł y s t o l i c z e k, mógłbym wprawdzie państwu nie mało czasu zabrać: powiem tylko, żeby bal na wsi opisać, trzeba zacząć od początku, a zatem od czasu przedbalowego . W mieście, w tern życiu kolejów źe

Ii7ii<i<<i.

: ':

A tJI *Xee» rr JI n JI 1 M < '_: - l " : » ! . " . ! , ] . ,lI. ,.

7. Ubogim ao ilio" .) "' B";» L, CI" » aaieKim krewnym p; remu daje u siebie pomieszkanie i protekeye, i jaśnie wielmożnym hrabia Eugeniuszem, gościem z miasta przybyłym. Wyruszyli więc dalej po krótkiej naradzie przy karczmie z wielkiein Franka zadowoleniem odbytej, czyliby nie wstąpić' do zuajomej sobie pani Marszalkowej , lecz E ugeniusz nie był za tern; jadą więc i milczą, rzecz dziwna, że jadąc przez wieś, pan Eugeniusz czkawki nie dostał, bo tam na pagórku w pólpałacyku marszalkowej jest pokój wielki oświecony, a w tern pokoju przygotowanie najważniejsze do balu, a w tein pokoju cztery pań po części ubranych, po części ubierających się, rozmawiają między sobą o pana Eugeniuszu. Marszałkowa ma dobra, ma dom drewniany przyczepiony do kolumn pałacowych, ma długi i dwie córek, które już dawno dości

A jednakże wielkiej części przyczyn, którym przypisujemy zwykle pomyślność narodową, albo nie widzimy albo też nawet uważać można ich działanie za nieprzyjazne. Prawic wszystkie kraje, z którcmi Anglia handel prowadzi w ostatnich dwóch lub trzech latach podwyższyły cła wchodowe od jej wyrobów. Handel z Brazylią w skutek wyexpirowania traktatu handlowego z tćm państwem mocne szkody poniósł; handel z Stanami Zjednoczonemi nie podniósł się po klęsce otrzymanej w skutek upadku amerykańskiego kredytu. W Francji, Niemczech, Hiszpanii spotyka Anglia wysokie taryfy i potężną konkurencję. Oprócz tego interna rolnicze, które są podstawą arystokratycznej części towarzystwa nie są wcale w kwitnącem stanie, a kapitalista w gruntach równic jak w papierach na próżno szuka większego procentu jak 3 od sta. Pomimo tego jednakże, nikt nie może zaprzeczyć pomyślności całego kraju, jeżeli wyjmiemy kilka hrabstw południowych. Każdy to czuje, każdy podług tego postępuje, albowiem w Anglii uczucie bogactwa wywołuje natychmiastowe jego użycie. Najwyraźniejsze objawienie tego uczucia widzimy w spekulacjach kolei żelaznych. Projektowano kolej za 16 O miljonów funt. ster. (6,400 miljonów złp.) by te przyjęły do siebie zbytek bogactwa, który zniknie nim one jeszcze wejdą w użycie. Ale akcje idą w górę w miarę jak na targ przychodzą; pierwsi właściciele starają się tylko o kilka szylingów zysku na tćm oszustwie i często przedsiębiercy już się zbogacili, nim jeszcze silna dłoń prawa dotknie te spekulacje. Postępowanie izby parów z bilami kolei żelaznej ocaliło kraj. Parowie mniej ulegają wpływowi spekulujących wyborców lub miejscowych interesów jak izba niższa i dla tego z surowością sprawiedliwą wykazali czczość i niedorzeczność niektórych z owych projektów. Ważniejsze zapewne zostaną odroczone i w przyszłym dopiero roku zatwierdzonemi zostaną. Jeżeli kraj uniknął w tćm wszystkićm straszliwej reakcji i przesilenia pieniężnego, winien to bilowi handlowemu sir Roberta Peel z roku zeszłego; on to ograniczył wydanie pieniędzy papierowych przez banki prowin - cjonalne zmuszając do ogłaszań ciągłych summy podobnych pieniędzy w obieg puszczonej. Bez tego wielkie nadużycia musiałyby nastąpić w tym rodzaju kredytu. Dziś to jest rzeczą niepodobną. Bogactwo Anglii nie jestgłe nie poszły dotąd za mąż, bo zrobiły jak twierdzą same, wotum nic wchodzenia w niebezpieczny stan małżeński - oczywiście dopóki się kto nie trafi. Pan Eugeniusz, jest bogaty młodzieniec ze stolicy, a chociaż przybył z gotowym już projektem żenienia się jak powiadają, trzeba zaś wiedzieć, że na wsi to powiadają jest zupełnie inne jak wmieście: w mieście powierzchownie tylko rozpowiadają o rzeczy, na wsi do dna zgłębiają każdą wiadomość, niezatrudnionemi języka"ll dokopują się aż do calcu do prawdy, która na końcu jak bajka wygląda przecie. Ja wątpię, żeby ten światowy pan Eugeniusz, rzekła starsza córka Elżbieta, po chrzcie "łza w świecie dla tego, źe w okolicy sławna pięknością księżniczka 1zą się zwała; mógł zrobić tak zły wybór jak mu przypisują ... Pauna Aniela jestlo ładne zapewne stworzenie, ale szlachcianeczka I owszem, ojciec jej byt podsędkiem latyczewskim, przerwała mowę czwarta w towarzystwie niewiasta, która me zdawała się być do balu przeznaczona, ani twarzą, am «b. orem Fi! jakież ciocia bredzi, to az brzydko słuchać; podsędek jakiś!, hrabia z podscdkówną; nie powiem dodała i urwała, a oczy w dół spuszczono przebiegły fałdy białej sukni 2 której twarz więcej jak śniada panny 1zy wyglądała jak mucha z mleka. Zapewne ma filie! i projekta równie są daremne jenerałowej, której bal dzisiejszy nie bez politycznej lendencii. Marszałkowa trzeba wiedzieć namiętnie lubiła czytać gazety, a w "j ch najwięcej przypadały jej do smaku parlamentowe dyskursie. C o! długa jetierałowna dla pana Eugeniusza, wrzasnęła piskliwym dyszkantem druga córka marszalkowej szeroka, niska i rumiana panna Olga wpatrując się z upodobaniem w zwierciadło.

Lawa; rzeczywiste pieniądze kraju w kruszczach, jako ugruntowana podstawa znoszone są do piwnic banku angielskiego i dopóki kurs wexlowy na korzyść tego kraju istnieć będzie, ten zabytek ciągle czuć będziemy . Jeżeli przypływ nagle opadnie wówczas ci, którzy kwprzód nic nie mieli, osiądą na piasku równie ubogimi jak wprzódy; ale nie widać żadnych przyczyn do lękania się spekulacji, które stałym kredytem mogłyby wstrząsnąć lub uczciwym spekulacjom zaszkodzić. - Wprawdzie handel kolei żelaznych zostanie dotknięty nagłym przestrachem, ale to tylko będzie słuszna kara za niedorzeczne projekta.

WIADOMOŚCI ZAGRANICZNE.

Polska War s z a w a, d. 24. Lipca. - Rossya czuje równy wstręt do filologii, jak do filozofii. Nie może ona lubić nauk, języka i historyi ludu, który jak Grecy uwielbiali wolność, lub jak Rzymianie jeszcze pod cesarzami mieli historyka Tacyta. Warszawa posiada wybornych jeszcze nauczycieli starożytnych języków, którzy w Warszawie i Wilnie słuchali jeszcze starożytnych języków pod Grodkiem, Zinscrlingiem, Jacobim i t. d., ale nic mogą nabytych nauk i zasad publicznie wykładać, lecz tylko są ograniczeni na ciche prace we własnych mieszkaniach. Rozdziały ze starożytnych pisarzy są przepisane, które młodzieży czytać wolno, a dla większego bezpieczeństwa wydania ich skrócono, powyrzucano o wolności mówiące miejsca, lub zupełnie autorów przerobiono na krój rossyjski. Tak też ukazał się Eutropiusz w rossyjskim ubiorze a tak obcięty, lZ JUZ sam z siebie chudy autor zamieniony został na prawdziwy szkielet, chcąc zapewne obudzić wstręt młodzieży do starożytności -rzymskich. Słowo libertas, plcbisseitum, voluntas populi, wyrzucono, a w miejsce ich inne powkładano np. voluntas gubernatoris; - wyraz tyrannus wszędzie wyrzucono, a Ca« ligula i N ero wystawieni są tam jak jagnięta niewinne. Gaz. W r.

Francya.

p ary ż, d. 5. Sierpnia. -Presse zapełniła znowu całą stronę rozprawami o gazeciarstwie. Interesowniejszy jednakże jest artykuł wstępny umieszczony w Constitutionclu o wydaleniu z Berlina badeńskich deputowanych ltzstcina i Heckera, w którym to artykule wystąpienie pana Arnim z ministeryum przypisuje autor różnicy zdań jaka z powodu tego przypadku zachodziła pomiędzy panem Buelow a p. Arnim. Legendi i Goldenberg wysłani do Berlina przez ministra handlu, aby przypatrzyć się wystawie przemysłu związku niemieckiego handlowego, zdali sprawę z swego posłannictwa, które daje powód Dziennikowi Sporów do uwag, świadczących o sprawiedliwszćm zapatrywaniu się Francuzów na wyro by zagraniczne i na rzeczony związek handlowy. Niemieckie rządy, mówi ta gazeta, zapatrują się na przemysł z całą troskliwością dobrych rządów. Niemiecki przemysł jest młodszym od francuzkiego, nie rozrządza też tak wielkiemi kapitałami co drugi; wiele jednak okoliczności sprzyja jemu, iż w niektórych gałęziach dochodzi do naszej doskonałości. Między okolicznościami podać należy rozległość miejsc sprzedaży. W tym względzie nie mają Niemcy czego zazdrościć Francyi. Co się tycze robotników niemieckich, ci daleko więcej umieją niż francuzcy. Rzadko z nich natrałić, którzyby nie umieli czytać i pisać. Pełno w Niemczech jest szkół rzemieślniczych; fabrykanci starają się o własne wykształcenie i o swych robotników; a co do produkcyi niedługo dorównają francuzkim. Podług tego

To bardzo do rzeczy osoba, i doskonale ułożona, podobuiusienka do babki swojej wojewodzianki bełzkiej, przy której miałam zaszczyt być przez lat czlery jako panna respektowa. Niech tei siostra przestanie raz gadać" takie niedorzeczności, i lc swoje dawne czasy zostawi w spokoju; my w dzisiejszym żyjemy. Lepiej przecie było dawniej za świętej pamięci wojewody ruskiego.

O! widać to krzyknęła panna Olga; widać to po cioci; i śmiejąc się naciągała z ciężką biedą rękawiczki na tłuste i czerwone ręce, które dziwnie wdzięcznie zpod krótkich do bywały się rękawów. Ani podsędkówna, ani jeneraWWua! zadumana wyrzekła marszałkowa; jedźmy na bal mes fi lJ es , ja w tern! zostawcie to mojemu doświadczeniu et a mon savoir faire: czylii nie będzie miał do wyboru, dodała z dowcipnym uśmiechem, wdzięki brunetki czy blondynki. Panna Olga była rada, ale rudziuteńka. Uśmiechnęły się córki; allonsinaman l wlazły w powóz na saniach do arki Noego podobny, i powlekły się trzęsąc się od dwudziesto stopniowego zimna o dwie mile na bal. A ciotunia kiwnęła głową za niemi, oj ta francuzrzyzua! i majątek Polski poszedł, i mężów nie ma, a ja głupia u nich!.. Ciotka siedziała tak u nich na łasce jak Gustaw u pana Seweryna; gorzka łaska i gorzki chleb; ta stara, a tamten młody, oboje bez mająlku znosić muszą cudze widzimisię; tu ipamiątki stare, tam marzenia młodzieńcze w poniewierce u płaskiej głupoty: bo świat teraźniejszością stoi; na co mu pamiąlek, te do kronik należą: na co mu marzeń poetycznych w przyszłość wskakujących, te do kalendarza dobre: dzisiaj potrzeba złota i kwita!.. Jadą sanie kryle i nie kryte, baryty, budy i kocze na bal do jenerałostwa; a na przodzie dobijają się jak mogą sanie, któremi kieruje mądry Franek; ciemno już choć oko wykol, zawierucha miecie śniegiem w same oczy; nie znać drogi, konie już ustają, a mróz się wyiskrzył, a wiatr

spodziewać się należy świetnych wypadków. Jednem słowem związek handlowy niemiecki będzie wkrótce silą przemysłową, która w zawody pójdzie z Francyą i Anglią. Donoszą z Reimes, że artylerzyści z piechotą po kilkudniowych walkach pogodzili się. Z Chcrbourg wypłynęła gabara »Marsouin« do Havre, aby tam zabrać statuę księcia Orleanu na pokład, przeznaczoną do Algieru. Czytamy w E c h o : Restauracya równie jak rząd lipcowy mogła ku swej korzyści powoływać się na postępowe powiększanie zamian w czasie jej piętnastoletniego panowania. Rok 1829. był rokiem najbardziej kwitnącym. Czyż dla tego restauracya stała się bardziej popularna, 'czyż to jćj przeszkodziło upaść w 1830 roku? Albowiem restauracya tak jak.i systemat dzisiejszy wcale nie przyczyniła się do powiększenia ruchu przemysłowego, nie powiększyła wcale u nas popędu do wynalazków i wydoskonaleń. Dzisiejsze społeczeństwo nie czeka na popęd ze strony rządu, ono posłusznćm jest swemu własnemu ruchowi, porusza się własną siłą, żyje własnćni życiem. Gdybyr nie te wstrząśnienia gwałtowne, które zmieniają bieg wszystkich rzeczy, małoby dbało ono o intrygi polityczne poniżające sfery rządowe. - Zresztą zobaczemy, gdzie rozumowanie doprowadziłoby dzienniki gabinetowe. Jeżeli J o u r n a l d e s D ć b a t s chce koniecznie powiązać z rządami pana Guizot i jego kolegów całe powiększenie handlowego ruchu w 1844., tutaj także szukać powinien i przyczyni upadku handlu, objawionego w 1842. Pan Guizot dziś nie może zasługiwać na pochwały, nie zasłużywszy lat temu dwa na na nagany. Jeżeli cyfry urzędowe usprawiedliwiają jego dzisiejszą politykę, a zatem w 1842 roku potępiają go. Otóż ponieważ polityka pana Guizot, która wiecznie jest tąź samą, nie mogła wydać tak odmiennych wypadków, przeto wnosić musimy, że on żadnej roli nie gra w tym ruchu wznoszenia się i opadania dotykającym nasz handeI. Jednakże mogą się znajdować wypadki, w których minister może się szczycić, że się przyczynił do rozwinięcia handlu; tak n. p. gdyby przez zręczność swćj dyplomacyi otworzył nowe targi dla wyrobów swego kraju. Ale napróżnobyśmy szukali nowych dróg otwartych przez rząd dla naszego wywozu; za to znajdziemy dobre miejsca odbytu, z których korzystaliśmy dotąd, a które teraz zmniejszyły się. Brazylia, La- Plata, McxYK, Niemcy, Belgia nałożyły nowe cła na nasze wyroby. Tak więc, jeżeli pomyślność handlowa rozwinęła się wśród tych okoliczności, musimy powiedzieć, że nie w skutek zręczności, ale pomimo niedbalstwa gabinetu. Teraz słowo jedno o tym wzroście, który wielkim się zdaje W tabelli administracyi komor. Potrzeba koniecznie ogołocić cyfry urzędnwe 7 tej ułudy, jaką wykazy komor je otaczają. Użyto tam fantasmagoryi, która blednieje niezmiernie jak tylko zajaśnieje światło prawdy. W języku komor, wartości urzędowe są wartościami rzeczywistemi. To znaczy, że w zwykłym etacie komor nadają towarom przywiezionym i wywiezionym nie tę wartość, jaką mają w handlu w chwili ich przywozu łub wywozu, ale wartość którąby miały, .gdyby kurs z 1826 roku pozostał ten sam. lej samej metody trzymają się, aby mieć liczby porównawcze. Ale z tego widzimy, że w ten sposób otrzymują porównania ilości nie zaś wartości. Z tego pojmujemy, że wartości urzędowe jako wartości są zupełnie fałszywe, szczególniej co do wywozu. Towary przez nas wy wożone jako wyroby od lat 20 nadzwyczajnie zniżyły swą cenę w skutek ulepszeń i ułar twień zaprowadzonych z postępem czasu wfabrykacyi. W skutek tego byćbardzo może, że gdy nam rząd mówi, iż nasz wywóz się powiększa, on może się zmniejszać w rzeczy samej. J eden z bardzo szanownych rękodzielników u trzymuje, że wartości wywozu przez rząd podawane, są dwa razy wyższeinijak rzeziębi aż do kości; jadą z niebezpieczeństw cm nosów, uszów, bród i nóg obojćj pici goście na bal do jeneralostwa. Błądzą po wertepach, przeklinają, wrzeszczą, piszczą nie ludzkiemi glosy, wtórują dzwonieniem zębów, ale jadą zawzięci goście na bal do icnerałostwa. Gdyby można wznieść się balonem, sz ocznyi" światłem oświecić całą okolicę, i przy wygodnym piecyku z góry spojizeć na błonia okalające wioskę jeneral r ską, cóiby to b'vł za pocieszny widok! lego ludzkiego mrowiska ciągnącego wszelakieini powozami do średniego punktu na bal, w strojach żartujących r tćj zimy nasz j, w strojach godnych południa, jak się krzyźuią po polach, omijają jedni drugich, jakby graji w ciuciubabkę, posinicli od zimna, myślą o tańcach, a z dala z jarów zasypanych śniegiem głodne wilki wietrzą balowych gości, oczekując czyli przypadek jaki nie obdarzy ich balowym przysmaczkiem, a groźnym wyciem wtórują stepowemu wiatrowi, który głosem to ponurym to "piskliwym zdaje się grozić i szydzić razem z lego ludzkiego szaleństwa! Ciemna noc dawno nastała, dawno już pogasły światła po wioskach okolicznych, a balowi goście suną się jeszcze na bal tło j eneralostwa!... W imę ojca i syna i ducha świętego! rzekł nareszcie Franek pobożnie, otóż przecie Garbińce. Widzę już światła rzekł pan Seweryn.

Do dworu zajedziemy? dodał wpólgloscm Gustaw, klórego wszystkie już naj ognistsze marzenia pomarzły pod lekkim płaszczem, datkiem wspaniałego kuzynka. Ale gdzież tam! muszą być przygolowane jakie stańcie gościnne; przeszłego roku sialem w izdebce pisarza gorzelnianego. Czy co roku daje jenerał bale, zapytał hr ibia Eugeniusz? Co roku prawie! przez rząd podane są fałszywe i źe za ich pomocą niepodobna mieć wyobrażenia zupełnego o naszym handlu; wnioskować należy jednakże, źe wcale się nie powiększył co do wartości. Corsaire powiada: hrabia Paryża (następca tronu francuzkiego ) ma te raz w swoim szóstym roku wszystkie zęby mleczne i czterech adjutantów. Pierwszy uczy go bawić się drewnianym pałaszem, drugi na koniku drewnianym się chuźdać, trzeci ustawiać żołnierzy ołowianych, a czwarty stawiać bastylie z pierników. Małe te instrukeye wojskowe kosztują państwo 40,UOO fr. rocznie.

Anglia.

L o n d y n, d. 8. Sierpnia. - Królowa przybyła dzisiaj w południe w towarzystwie swego męża z wyspy Wight do pałacu Buckingham i potwierdziła na tajnej radzie mowę, którą mieć będzie przy prorogacyi parlamentu. Uroczystos' c zamknięcia izb odbędzie się j ak zwyczajnie po drugiej godzinie z południa d. 9. Sierpnia. N owe nieszczęście wydarzyło się na kolei żelaznej północno-wschodniej wiodącej do Cambridge. Szyna żelazna na torze pękła właśnie, kiedy pociąg przebywał przez przekop ziemny. Lokomotywa wypadła z toru i wyrzuciła jednego z podpalaczy. Inżynier złamał ramie i mnóstwo innych osób uległo podobnemu nieszczęściu. Według co dopiero ogłoszonego urzędowego sprawozdania przychód Anglii wynosił w tym roku 53,995,804, rozchód zaś 50,524,683 funtów szterlingów. Przewyżka dochodu wynosi zatem 3,471, l "21 funt. szterI. Jak donosi Globe, obawiają się nieomal wszędzie w Anglii o tegoroczne żniwa dla niepogody, od trzech tygodni już trwającej. Dziennik ten utrzymuje, źe znacznego będzie pewnie potrzeba dowozu zboża z zagranicy, i uskarża się przy tej sposobności na prawa zbożowe, które znaczne znowu koszta na kraj sprowadzą. Król hollenderski siadł w W oolwich na okręt dziś o trzeciej godzinie po południu, udając się do Rotterdamu. Poseł pruski przy dworze tutejszym p. Bunsen odjechał przez Antwerpią do Stolzenfels. Nasz poseł w Madrycie Bulwer wróci w końcu tygodnia na swoje stanowisko. Stan nieprzyjazny powietrza i deszcze, wpływają szkodliwie na żniwa.

Wszędzie o tćm powszechnie mówią. W Londynie i w okolicach padał deszcz rzęsisty przez trzy dni i zakończył się gwałtownym grzmotem, który wiele szkód zrządził. Użalają się wszędzie tak w Szkocyj jakoteż lrlandyi na nieustające deszcze. Według zgadzających się doniesień, tylko bardzo miernego żniwa spodziewają się w tym roku. N asi politycy trudnią się uwagami nad zjazdem gości dostojnych w zamku Stolzenfels. Powiadają źe odwiedziny Królowej angielskiej ograniczą się na jednej nocy w Bruhl przepędzonej i dwóch nocach w Stolzenfels, poczem pośpieszy królowa do Koburg do swej matki księżnej Kent, aby jej powinszować urodzin. Hiszpania.

Madryt, d. 26. Lipca-Pożaru, który ogarnął Katalonię, dotąd jeszcze nie zdołano zupełnie utłunńć. Spokój jest tylko pozorny, tylko na powierzchni. Prowincja ta, bardziej jak kiedykolwiek rozjątrzona przeciw dyktaturze Narvacza. Ogłosił on amnestyą jedynie dla ułudzenia powstańców, krew przecież płynęła, i kiedy jedni zginęli w czasie rozruchu, na drugich wkrótce po ich poddaniu sic, wykonano wyrok śmierci. Przeszło sześciuset skazano na wygnanie. Naryąęz z Katalończykami postępuje Ma nieszczęście odezwał się Gustaw, jenerał jest Hilary, , w stycznia inusieuiy tę mroźną odbywać zabawę: dziwna pasia dawania balów Ha wsi w zimie.

JNie do rzeczy gadasz, odrzekł cierpko pan Seweryn miłośnik wielki wsi, pola, gnoja i cudzych festynów. Zgadzam się z Gustawem, bale dobre w mieście, i gdybym nie był przyrzekł.... Tu wydrapały się konie, jakby na szczyt wieży na okop śniegu panujący nad kolowrolem, którego gościnny jenerał przekopać nic kazał. Doświadczeniem nauczony Franek przejechał bez szwanku, ale następujące po nim sanie przewracały się z krzykiem, piskiem i płaczem po miękkim śniegu aź miło. Wiechał Franek* do wsi tu dwie dro g i , , gdzie jechać nikt nie wie, rada między panami, Franek pociągnął ku karczmie: podpity podsiarości mając "skozaczonrgo parobka od wołów w pomocy K» y M zM gości do przygotowanych pomieszka". Niech panowie Jadą Dą p™<<O_<d do cerkwi, potem w dół na lewo, kolo cmentarza na gorę »»'MN w P £« o ta p, k o b cha' na' od siebie prosto do clw orKM gajowego. Ażeby ciebie wszyscy diabli! mruknął Franek, i jedzie dalej w prawo i lewo, i prawo znowu, stanął wreszcie przed dworkiem. Pusto i ciemno na dziedzińcu; wyleźli panowie, trzęsą się od zimna zgłodniali i źli; pierwszy Eugeniusz wpadłszy parę razy po pas w śnieg dobiegł do lepianki walącej się, otwiera drzwi do sieni do izby prowadzące, zatrzymuje go rodzaj kotary z dywanu zrobiony, podnosi ją, i....

(Dalszy ci({g nastąpi.)

sobie tak samo jak Colomarde w r. 1828. I w ówczas zapewniono przebaczenie tym, którzy się dobrowolnie poddadzą; cóż się stało? W kilka dni później zostali straceni. Despoci, po wszystkie czasy podobni są do siebie. Poruszenie udać się nie mogło, ponieważ nie miało przewodzcy, ponieważ Prim w stanowczej chwili nie mógł być wynalezionym. Murviedro miał dać hasło powstania w Walencyi i Katalonii. Wielki spisek odkryto w Maladze i natychmiast przedsięwzięto mnóstwo'aresztowań. Wielu ołieerów i podolicerów należało do spisku, który z poruszeniami w Katalonii był w porozumieniu, i pociągnąłby za sobą wszystkie miasta Andaluzyi, gdzie poruszenia już były uorganizowane. Emissaryusze wysłani zostali z Madrytu, a za ukazaniem się po miastach tych wędrownych ptaków insurrekeya zwykle zostaje zaniechaną. Niezmordowanie czynne stronnictwo progressistów liczy głównie na instrukeye z Anglii. Prim został powołany przez naczelny komitet stronnictwa progressistów do Paryża, gdzie komitet rezyduje. Z Mendizabalcm, Olozagą, iMarlianim odbył kilkakrotne konfereneye, od których otrzymał przebaczenie win jakich się dopuścił przeciw Esparterzc. Z Anietlerem głową centralnego spisku w Figueras, miał także kilkakretne narady, poczem wyjechał do Barcelony, pod pozorem interesów familijnych. Przed miesiącem głoszono w dziennikach, źe miał chęć udać się do wód francuzkich, obecnie piszą, że za zezwoleniem rządu ma wyjechać do swojej matki. Tak zamiary zbliżają się ku swemu spełnieniu, nieszczęśliwa Hiszpania niemogla uniknąć tego losu. Amettler bawi w Paryżu za upoważnieniem rządu francuzkiego, a przecież ośm miesięcy ledwie upłynęło od czasu jak go za granicę wydalono. Hiszpańskie poselstwo pozwoliło mu zostać w Paryżu, dla leczenia się na gardło, na które od dawna cierpi. Wszakże jest to tylko pretekst. Montpellier ma także sławny fakultet lekarski, a powietrze tego miasta dla Amettlera byłoby bez porównania zdrowsze. Dzienniki, które wczoraj jeszcze piorunowały przeciw podróży Izabelli do prowincyi baskijskich, dziś przesadzają się w wysławianiu jej, skoro otrzymali wiadomość, o mającym nastąpić zjeździe Królowej Hiszpanii z Księciem N emours.

M a d r y t, d. 1. Sierpnia. - Zdaje się, źc rozkaz do przyaresztowania pana Sagasti, dawnego szefa politycznego Madrytu za czasów Espartery , ściągał się i do innych jeszcze osób, których jednakże wykryć niebyło można. Don Antonio dei Kiego także aresztowano. W Granadzie odkryto spisek; zabrano amunicyą; wielu spiskowych aresztowano, nie wiadomo jednakże, do jakiego stronnictwa spisek ten należy. lnstrukcyą tego processu oddano sądowi wojennemu. Zapewniają zewsząd, że gazeta Madrycka ogłosi niezadługo dekret, rozwięzujący senat. Taż gazeta ma i inne ważne ogłosić dekreta, przyjęte w radzie gabinetu w Saragossie. Ministrowie wrócili już z Saragossy do Madrytu.

Espectador donosi z Sewilli, że generał kapitan tej prowincyi, generał Shelly, jednemu z mieszkańców tego miasta, który wykrzyknął: »niech żyje wolność« kazał publicznie wyliczyć 50 kijów. Belgia.

B r u x e II a, d. 6. Sierpnia. - Co z pierwszym dniem nowego ministerstwa było do przewidzenia, sprawdziło się w zupełności. Opozycya wcale niem niezadowolniona, ponieważ przewodzcy jćj "'« maj 4 żadnego w nićm udziału. A tak w tern wszystkim kwesty* osób jedynie odgrywa rolę, albowiem o działaniach ministeryum w cale mowy jeszcze być( nie może. System jaki opozycya przyjęła, jest następujący: Ponieważ w nowym gabinecie, opróca «Ana Deschamps, którego uważają jako obrońcę katolickich wyobrażeń, przybył jeszcze jako minister skarbu p. Malou tymże samy m ine 2 fa , o W, Sierpnia 1845. Pod napisem Rossia i Polska: w N o. ! i] . · "'Poznańskiej publiczność Krakowska z oburzeniem wyczytuj e artykuł tchnący duchem stronnictwa, dotyczący się nowo wyświęconego J v\ . J mć Aiędza Biskupa Jappenskiego (?), który dotąd w progi nasze niepowrócił - rnY£ tell uoboźny i światły; oddawna prawie każdy rok zaczęty, przepędzając pomiędzy tulejszcmi mieszkańcami - 'Jest_ ubogich opiekunem, i sierot ojcem.«- Zaszczytem kościoła, którego piastuje godności wpływając na J ego ozdobę - »Rządzcą przykładnym i karcącym przeciw tym, którzy zbaczają i zacności duchownej nieszanują « - Zle zrozumiana zapewne niechęć jednych; - i chytrość nie przyjaciół wiary, wyrzuca tę jadowitość na prawnych sług Bożych, - chcąc przeciw lIIIII; __ r o z . źarzać Władzę, której szanować nie umieją, jak gdyby ta z góry niepochodziła. - "U dając się za miłujących religiją - m r o d y i lu dzj" _ sami nie mają cnoty i są kłamcami. - »Czymże I anie Redaktorze mam przekonać, źe elawain przy uczciwych uczuciach i zasłudze? pytaj sprawiedliwych, a niezawiedzics* się, gdy tę parę słów w piśmie swoim zamieścisz. - Niepokalasz go wyziewem przeciwnym prawdzie, złość zawstydzisz i dopełnisz powinuosci nic parcialnego człowieka. A. R, przyznaje żadnego znaczenia, ale uważa ich jako zupełuie poddanych katolickiemu wpływowi, i wyrzuca katolikom, że nie mieli dosyć odwagi, aby wystąpić otwarcie, i ministeryum wyłącznie z mężów swojego stronnictwa utworzyć. Próżno z drugiej strony odpowiadają im na to: że nigdy podobnego ministeryum nie miano, nigdy nikt mieć nie będzie na myśli, dokąd w ministeryum równie jak w izbach katolicy z libcraluemi w dobrem porozumieniu mieszczą się obok siebie, a nawet państwo Belgijskie byt swój winno temu dobremu porozumieniu się na posadzie wspólnej wolności; opozycya obstaje przy swej ulubionej teoryi, że ministeryum powinno być albo zupełnie katolickie albo zupełnie liberalne, tak jak np. w Anglii ministeryum na przemiany albo Whigami albo Torysami obsadzone bywa. Okazuje się

ma zasiąśdż, również był zawsze znanym obrońcą rego rzeczywistego liheralizmu, co nie zna wcale konieczności politycznej opozycyi przeciwko katolicyzmowi i nie ma na widoku niepokoić w używaniu praw kostytućyjnych żadnego zgromadzenia religijnego, jakiegobądż rodzaju. Opinia ta w obudwu izbach znajduje jeszcze liczne spólczućie i razem z katolikami stanowi większość, na którą liczy teraźniejsze ministeryum. Jeżeliby zaś kiedykolwiek opozycya wzięła górę, natenczas obaliwszy dawny za nowym oświadczyłabyona się porządkiem; byłoby to lekceważenie zasad, na"których oparta konstytucya, a które jedynie zdolne utrzymać pokój i dobry byt Belgii, Już to samo, że widać dążność do podobnego celu, jest wątpliwym symptomem, nad którym nieraz jeszcze zastanawiać się będziem mieli sposobności. Bruxella, d. 7. Sierpnia. - Komunizm, mówi »Nouveiiiste des Flan

widocznie, że opozycya, gdyby istotnie nowy gabinet z samych katolików dres« robi postępy nie tylko w Francyi, ale i w Belgii. Na wzór towasig składał, na niebezpieczeństwem grożący wzrost katolickiego wpływu rzystw ludowych »Agneesscns w Bruxeli,« »Breydel« i »Conink« w Bruges, najgłówniejszeby skargi podniosła, a ztąd znalazłaby pochop do gwalto- nowe zawiązało się towarzystwo »Renaix pod nazwą »Zannequin.« Członwnćj reakcyi. Katolicy również wobec ministeryum wyłącznie liberalnego ko wic tegoż towarzystwa ogłosili manifest, który po calem mieście Bruges nie staliby z założonemi rękami, ale sądząc się w najdroższych swobodach rozrzucono. Poprzestają oni początkowo na następujący eh żądaniach: ogólkościelnych zagroźonerni, poruszyliby wszystkie siły, by korzystniejsze dla nc prawo głosowania, t, j. ogólny udział obywateli w wyborach reprezensiebie pozyskać położenie. A tak sprawy publiczne w wiecznem szarpaniu tantów narodu; podatek postępowy, zasadzający się na bogactwie, który to w jedne to w drugą stronę, pozostałyby bez owocu, albo raczej na naj- ma zastąpić wszystkie inne podatki niestałe; następnie domagają się, aby większy uszczerbek dobra krajowego narażone. Tak niebezpiecznemu sta- dzieci wszystkich obywateli na koszt rządu publicznie wychowywano. nowi może tylko zjednoczenie zapobiedz. Każde ministeryum' winno być Bruxela, d. 8. Sierpnia. - Pan Nothomb, członek izby reprezentansymbolem tego zjednoczenia, a będzie nim, skoro obie strony szczerze pra- tów, mianowany został nadzwyczajnym posłem i upełnomocnionym minignąć będą swobód jakie wszystkim zapewnia konstytucya. Ten właśnie strem przy dworze Berlińskim. przypadek zachodzi W teraźniejszćm ministeryum. Żadnego z ministrów A U S t r y a. czyny poprzednie nieupoważniają do twierdzenia z góry, aby chciał ścieśniać wolność jednej części na korzyść drugiej. Niedorzecznością jest chcieć wystawiać nowego ministra spraw wewnętrznych, p. Vandeweyer jako narzędzie katolickiego wpływu. P. Vandeweyer dzieci swe wychowuje w wierze anglikańskiej, i powszechnie uchodzi za autora świeżo ogłoszonej broszury, w której trudno dojrzeć od początku aż do końca wstrętu przeciw katolicyzmowi. Ponieważ on właśnie stoi na czele ministeryum, w zakres którego wszystkie kwestye tyczące kościoła i szkół przypadają, raczej

katolicy mogliby mieć prawo do nieufności, jeśli nieufność ma naprzód panować w tym względzie. Pan Vandeweyer opuścił Belgią wkrótce po wypadkach 183 O. i odtąd mieszkał w Londynie jako minister pełnomocny. Silnie on dotąd obstaje przy zasadach dobrego porozumienia między liberalnemi i katolikami, które w czasie kougressu narodowego tyle sil moralnych dodały krajowi, niemniej też jako minister niewyrzecze się ich. P. d'lluart, gubernator prowincyi Namur, który jako minister stanu w radzie ministrów

Oli WIESZCZENIE.

Dnia 199o m. b. po południu o godzinie 3cićj sprzedawane być mąją w podwórzu domu pod Ko. 32. na wielkich Gai barach trzy skrzynie szampańskiego wina sposobem publicznej Hcytacyi najwięcej dającemu, zn gotową zaraz zapłatę na ręce niżej podpisanego. w Poznaniu, duia U. Sierpnia 1845. K i n c I, Referendaryusz Sądu Nadzieiniańskiego.

Doniesienie o uulicyi.

We środę dnia 3. Września i dni następnych przed południem od 10. a z poiudnia od godziny 3. z powodu zmiany miejsca zamieszkania, sprzedawane będą pi zez publiczną licytacyą przy Wrocławskiej ulicy Nr. 31. w mieszkaniu Assessora medycynalnego Web e r wszystkie meble dziwnej roboty z drzewa polyxandrowego i klonowego, tudzież rozmaite mahoniowe, sprzęty domowe i kuchenne, porcelana, szkło, sprzęty stajenne, powozy i magiel. Anschiitz, Kapitan i Król. Aukcyonator.

LOT ER JA.

Biorących odenmie losy loteryjne zwracam na to uwagę, ii odnowienie losów do drugiej klassy, której ciągnienie dnia 26. tego miesiąca, - >ak się o lem z saniychże losów przekonać mogą - do dnia 22. tegoż n iesiąca nastąpić · winno. Tych, co do klasssy pierwszej żądali >eszeze losów a dostać ich uiemogli, uwiadoroiam, ii teraz mała liczba łosów kupnych jest na zbyciu. Fr. Bielefeld.

1 »zez Królewsko-Pruski Rząd zatwierdzony a litfZez Rząd Król. Duński uprzywilejowany Piast er tŁeitholza,ktpry bez bólu i ze szczętem-niweczy o dc iski, wrośnięte i zgrubiałe paznokcie, fi*runkuły, skórę stwardniałą, wrzody » c h r z ą s t u i a ł e, b r o d a w k i i t. p. można 0

W i e d e ń, d. i. Sierpnia. - Wiadomości świeżo nadeszłe z Kroacyi donoszą o smutnym wypadku, który na dniu 28. Lipca przy wyborach urzędników w komitacie Zagrzebskim się wydarzył: Wybory pierwszego powiatu trwały 2 dni. W końcu dnia drugiego obrał banat większością pana Suvich. Kiedy po skończonym wyborze obiedwie partye, madziarska i illirska, które przez oddziały wojska były przedzielone, oddalać się zaczęły z miejsca wyborów, z jednego z domów otaczających plac, strzelono pomiędzy lllirczyków. Rozgniewani tern, rzucili się Ulirczycy na wojsko, aby przebiwszy się przez nie pomścić się za tę zbrodnię na partyi madziarskiej.

Wojsko oczywiście opierało się temu, a widząc jednego z swych olicerów w niebezpieczeństwie, dało ognia całym plutonem. Ulirczycy odstrzelili natychmiast, tak że wielu z wojska poranili. Wojsko po raz drugi wystrzeli ło , a 2 te szarże ten smutny miały koniec, że 10 lllirczyków zabito, a 30 ciężko raniono. - Dnia następnego nie przystąpiono An wybarówtrzymać w krukach po 15 sgr. i w pudelkach po 6 sgr. w Poznaniu w aptece Wagnera.

Cytrytiy rącym sto ne ceny. .x.

i ap e l c y n y przedaję biosztuk razem lub pojedynczo za mier

MtjJIH'<n'tu: Wodna ulica Nr. 2.

Dobrego octu do zaprawiauia kwartę po 2 ągr., i pięknego klarownego nie swędzącego oleju do palenia funt po 4 sgr. a kwartę po 9 sgr. poleca Juliusz Horwitz, przy narożniku placu Wilhelmoskiego Nr. 1.

Młodzieniec, posiadający dostateczne wiadomości szkolne a pragnący poświęcić się aptekarslwu, może znaleść miejsce w aplece mojej. Poznań w Sierpniu 1815. Wagner.

Stan Termometru i Barometru, oraz kierunek wiatru u> Poznaniu.

Dzień.

Sinn termometrii Stan iinini-Aszv I uuiwvz. barometru 27 " 11 ,8'" Pólnocn. z.

28" 0,0'" Wschodni.

27 " 10,6'" W. pol. w.

27" 8,3'" Pol Uli. w.

27" 7,9'" Z póln. z.

27" 9 , 8 ", Zachodni.

27 " 10,5 ", Północny.

Wiatr.

3. Sierpa, + 14 6' + 19,8° , 4. + 12,8° + 21,50 3. » + 13,1° -i- 20,8° « o + 13,9° + 20,9° 7. - + 12,7° + 19.2° 8. » -1- 13,8° + 18,8° 9. -1- 11 5° l + 20,2°

C e n y t i i r g » » e w mieście

POZNANIU.

Pszenicy szetet Zyta dl.

Jęczmienia dl.

Owsa . dl.

Tatarki dt Grochu dl.

Ziemiaków dl.

Siana cetnar Słomy kopa Masła gamiVc

-si JZ¥Szelągu dziś w sobotę, dnia 16. Sierpnia y . W l e l ki k o fi c e r t k a_p e l i SzwarcbaclisKićj ,* 'IBevfi«»» .1\« zakończenie: MŁuprysy MŁobie k vr i e I ki e D o d D o u r r i B r a u u e f era. W niedzielę d" łe 17> s, erpnia 1845. r.

b 4 a ą mieli kazanielVazny kościołówprzed południem.

X. Pn. Płuszczcwski.

X. Mans. Fabisz.

W kościele katedralnym · · . .

W kość. fan» S. Moty» Magd. .

W kościele .. Wojciecha . .

W kościele S. Morcina . . . · · Franeiszk. (gmina iiieni.-ketol.) · W kościele down, XX. UomMi W kośe. Sióstr miłosierdzia.

- Dziek. Kamieński.

-Łicentiat Wiek - Dian. Amman.

Kleryk Hiibner.

Kler. Lewandowski.

Supciintend. Fischer.

Kandydat Dassel.

Kazii. dyw. Simon.

W kość. ewaniel. S. Krzyża. .

W ko.śc. ewaniel. S. Piotra , .

W kościele garnizonowym , . .

Dnia 16. Sierpnia

W ciągu tygodnia od d. 8.

do 14. Sierpnia r. bpo południu.

X. Praeb. Grandkc.

Podkus. Ziemkiewicz

Pastor Friedrich.

Mis. Graf

Ogółem

1ST 12