JI? 210. w Wiórek
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1845.09.09 Nr210
Czas czytania: ok. 22 min.N akładem Drukarni Nadwornej H*. JIecjcera i Spółki.
WIADOMOŚCI KRAJOWE.
P r O w i II C Y a p ru s k a. - 3. Września przejeżdżały trzy pojazdy przez Królewiec, należące do orszaku cesarzowej rossyjskićj. Dniem wprzód przybył goniec gabinetowy i doniósł, źe cesarzowa opus'ci d. 2. Września Petersburg i uda się morzem do Szczecina. Gdyby burza panować miała na morzu, uda sie cesarzowa lądem w podróż. - Podług gazety królewieckiej ukończone żniwo we wschodnich Prusach i Litwie uważać można za bardzo mierne. - Król. rejeneya w Królewcu wydała podobne ogłoszenie pod d. 26. Sierpnia, jak rejeneya w Gumbinnen, względem wychodztwa do Ameryki. K ról e w i e c, 24. Sierpnia. - Wyszła właśnie u litografa Winkiera »Pamiątka z B6tchersh6'fchen z roku 1845« która wystawiając zgromadzenie poniedziałkowe w ogrodzie publicznym, przedstawia wiele osób znakomitszych naszego miasta. Pisemko to i w innych częściach Niemiec podobać sie będzie. W ogrodzie Borka przy stawie zamkowym, gdzie się dotąd zawsze żołnierze od osób cywilnych ściśle odłączali, wyprawili obywatele miejsecy 17. t. m. koncert, na którym, oprócz stanu kupieckiego, który się zwykle w ogrodzie giełdowym zbiera, wszystkie stany, oficerowie i obywatele, uczeni i rzemieślnicy, liberalni i konserwatyści się znajdowali. Tam ilłuminacya powiększyła powszechną radość. O ściślejszćm zbliżaniu stanów mówić niemożna; i tak postęp już dość wielki, źe wojskowi, chociaż przyjaźni nieokazują dla cywilnych, to przynajmniej prześladowania spostrzedz niemożna. T a r n o w i e c, d. 3 1. Sierpnia. - Dziś miało się u nas odbyć nabożeństwo niemiecko katolickie. Przybył na nie Ronge w towarzystwie swego brata i przyjaciela jednego z Laurahiitte i stanął w hotelu pod trzema lipami u pana B6hm. Około 8. wczora zebrała się część jego stronników i zaśpiewała na cześć jego przed pokojem kilka pieśni. O wpół do dziewiątej, po uderzeniu trzykrotnćm w dzwonek umierających na wieży kościoła katolickiego, wypadł tłum ludu w kije opatrzony, i z wielkim krzykiem stanął na placu przed trzema lipami. W 5 minut potem wołał ten tłum na wszystko odważyć się mogący po polsku i po niemiecku: Ronge wychodź.
Dziewiąte Zebranie niemieckich rolnych i leśnych gospodarzy \v Wrocławiu.
(Ciąg dalszy.) 17) Czy jest lepiej dla uzyskania pastwiska JeSlenuego, siad rzadko koniczynę w oziminę, po które') w roku następnym, jarzyna ma następować? 18.) a.) jaka ziemia najbardziej jest stosowną do uprawy krappu (JRbtbr farba czerwona) b.) gdzie jest właściwe miejsce w płodozmianie ma krappu c.) jaki jest roczny zbiór naturalny krappu z jednej morgi, w przecięciu wzięły? 19) Jakie były rezultaty z mierzwienia węglem ziemnym, - czy wszystkie gatunki tego węgla są do mierzwienia przydatne? 20.) Które są przy uprawie lnu najważniejsze warunki, - na które szczególny wypada mieć wzgląd przy kulturze lnu i j e g o obrobieniu, w okolicach niemiec północnych w których się kulturą Jim zajmują: Szczególnie zaś: «.). Czy można uzyskać przez oględną kulturę siemienia lnianego tak dobre siemię jak w Kurlandy« i Liłlandyi? Jak przytem wypada postępować, i czy się przy włóknie więcej nietraci, niż się przez siemię zyskuje? b.) Jaka powinna być uprawa i nawóz chcąc dokładny len uzyskać? c.) Czy można w ogólności ustawianie w kraczki lnu na polu podług sposobu Belgiiskiego zalecać? - d.) Sposób używany w Flandrii ustawiania lnu przed moczeniem w sztuki, po wysuszeniu go IIa polu, czy zasługuje na naśladowanie? - e.) CZy doprawianie lnu przez moczenie lub rozpostarcie go na rosie jest lepszem, - i jaki jest sposób postępowania najlepszy? - l.) Używany sposób w Belgii, bicdnia 9. Września 1845,
Redaktor odpowiedzialny: Dv. J- Hymarkiewiea.
Mimo namawiań ze strony burmistrza i żandarmów, aby się rozeszli do domów, zaczęli ludzie ci rzucać kamieniami do hotelu, których dosyć mieli po kieszeniach i we workach nazbieranych. Żadne przedstawienia, żadne prośby radzcy ziemiańskiego Tieschowitz chodzącego między tłumem z latarnią nic nie wymogły na polakach tych okolic, w innych przypadkach bardzo posłusznych. Nieustannie lud wolał: Ronge wychodź! Wiara broń się! i przytem rzucał kamieniami, wybijając szyby w hotelu i w sąsiedzkich kamienicach. Tłum wołał, żeby Ronge wyruszył z miasta. Lecz tego uczynić nie mógł, bo jedno tylko było wyjście z hotelu i to zawalone tłumami. Z dziwną spokojnością napominał radzca ziemiański pojedynczych i całe tłumy, aby się rozbiegły do domów, ciągle rzucano kamieniami i wołano: Ronge wychodź! Wiara broń się! O Q. godzinie przybyło nareszcie 80 górników, którzy oczyścili plac przed trzema lipami, tak iż o 5. godzinie z rana mógł Ronge bezpiecznie wyjechać z miasta, co też dla publicznej spokojuości uczynił. Tak więc massa ta ludu przeparla swoją wolę, ale że zbuntowanych znają tu wszyscy, przeto czeka ich surowa kara.
WIADOMOŚCI ZAGRANICZNE.
r r a n c y a. P a ryż, d. 1. Września. Guizot wrócił przedwczora do Paryża i objął dzisiaj urzędowanie w swoim wydziale, jako minister sp. zagranicznych. Układ graniczny zawarty z Marokiem składa się z 7 artykułów. Pierwszy jest następujący: obadwaj pełnomocnicy zgodzili się, aby granice między Algierem i Marokiem te same pozostały, co za czasów tureckich. Żaden z dwóch cesarzy nie ma przekraczać tych granic, nic nie budować na linii granicznej. Granica ta ma być tylko kamieniami naznaczona. W drugun artykule ustanowiono: cała przestrzeń na wschód od tej linii granicznej, należy do Algieryi, na zachód zas' do Marokko. Trzeci artykuł wymienia imiennie plemiona należące do jednego lub drugiego kraju. Czwarty artykuł mówi o pustyni Saharze, jak następuje: pustyni nie można rozgraniczyć, bo tam ziemi nie uprawiają, lecz tylko znajdują się pastwiska, na których Arabowie obudwóch państw rozbiwszy namioty, trzody swe pasą.
Jenia lnu po wymoczeniu, czy jest dobrym, i czy na większą skalę jest do wykonania? g.) Czy narzędzie Belgiis'kic do taicia lnu Opottljammct) jest lepszem od używanych u nas cierlic. - h.) Machina ręczna do tarcia luu z trzema uakarbowanemi walcami czy zasługuje, aby ją powszechnie zaprowadzić. - i.) Jakie są większe korzyści w sposobie Belgiiskim tarcia l n u. - K.) Machina ręczna drewniana do tarcia lnu czy zasługuje na pochwałę? l.) Jakie sposoby czesania lnu są najlepsze, w.) W gospodarstwach większych czy nie jest lejnej sprzedawać len uieobrolOn y i MMM. ChoOou >>>nle byili". 1.) W której rassie bydła rogatego łączy się stosunkowo najlepiej, obfitość mleka, zdatność do tuczenia się i siła do pociągu? 2) Jeżeli jałowice po wcześnem wykształceniu się ciała i obudzeniu się chęci do byka, - młodo zostaną odsfanow.one. Czyli i jaki to wpływ wywiera na dalsze rozwianie się ciała i na dawanie mleka? 3) Jakie jest naj stosowniejsze postępowanie przy karmieniu bydła i owie J sjfu t 'łł t M s oną , przez włas e r<?z .fa_nie si ? Do j i go stopnia ciepła najwięcej sieczka zagrzaną być może? Kiedy i w jaki cm stadium doinieszywać trzeba warzywa lub szrótowki? 4.) Czy paszenie ziemniakami parą Ugotowanemi wogólności - lub pod jakieini warunkami co do postępowania, to paszenie jest lepszem od karmienia surowe mi ziemniakami lub sieczką zaparzoną przez własne zagrzauie się? 5.) Jaki jest sposób najprostszy, najtańszy i dla każdego gospodarza najłatwiejszy do wykonania, - doprowadzenia ziemniaków wraz z łupiną i włóknem do sianu tak suchego, ażeby je można przez srótowanie lub melenic użyć do każdego paszenia. - 6.) Sól czy istotnie lak skuteczny wywiera wpływ na stan zdrowia mi, według tego, jak uważać będą za dogodne. Jeżeliby się mieszkańcy j e d n e g o p a ń s t w a p o m i e s z a l i z mieszkańcami d r u g i e g o, natenczas, kiedy ma jedno mocarstwo ze swemi do czynienia, pewinno drugich nienaruszać. Siódmy artykuł tyczy się przechodzenia granic przez koczujących Arabów. Całym pokoleniom nie wolno przechodzić pod panowanie drugiego państwa, wolno zaś jest pojedynczym przechodzić Arabom, którzy nie mają być wydawani ani też wstrzymywani, jeżeli chcą wrócić zkąd przyszli. Od tego wyjęty jest Abd ei Kader ze wszystkiemi sprzymierzeńcami, gdyż w przeciwnym razie sprzeciwiałoby się to 4 artykułowi układu z 10. Września 1844.
Ibrahim basza przybył 17. Sierpnia na Maltę, udaje się przez Liverno do Luki. We wschodnich prowineyach Chin cztery tworzą się biskupstwa i dwa z nich obsadzono francuzkimi duchownymi, tam się bawiącymi. Francya ofiarowała swą pomoc papieżowi do założenia nowych kościołów w czterech miastach, gdzie według najnowszego układu dozwolono nabożeństwa katolickiego. Według C o n s t i t u t i o n e l a , utworzyło się towarzystwo angielskie z kapitałem 5 O O, O O O funt. szterl. do założenia w Adintreetnie, odległego o ćwierć mili od granicy francuzkićj, portu nad brzegiem belgijskim. Ponieważ port ten zagrażałby handlowym interessom w Dunkirchen i brzegom francuzkim, przeto napisano protcstaCyą w tej mierze do ministra marynarki. Admirał Mackau oświadczył, że nic nie może rozporządzić w tej sprawie, która należy do ministerstwa spraw zewnętrznych. Guizot przeto ma tę rzecz załatwić. Marszałek Bugeaud opuści Algier d. 4. Września. Spodziewają się go w Cette d. 7. Września. Mnóstwo cudzoziemców zgłosiło się u rządu o nadanie im ziemi i oświadczyło się, że się poddadzą wszelkim wIarunkom i ciężarom na nich nałożonym. P a ryż, 3 O. Sierpnia. - Pilarze zaprzestali robót, stolarze oznajmili także iż i oni od 1. Września zaprzestaną i ze wszystkich stron Francji nadchodzą wieści o przerwaniu robót w różnych gałęziach rzemiosł i domaganiu się podwyższenia płacy. Cóż w takich okolicznościach przedsi w»źłuie rząd? Czy zażąda od izb nowego zaostrzenia ustaw przeciw koalicjom; - ale nim uchwalone i ogłoszone zostaną, upłynie rok, a tymczasem zle stać się może nie do uleczenia. Ula tego nierównie stosowniej rząd postąpiłby sobie, rząd zwłaszcza co przecież zasadzie swobodnego spółubiegania się hołduje, gdyby w sprawie tej, za żadną nieoświadczył się stroną i dozwolił kapitalistom przekonać się, iż najlepiej by sami sobie usłużyli dzieląc się zyskiem stosunkowo ze swe mi robotnikami. Eugeniusz Sue zakończył swojego Żyda zawiadomieniem, iż kilka już znakomitych zakładów fabrycznych pomysł jego wprowadziło w wykonanie, a nawet jeden bardzo znakomity przedsiębiorca z Hamburga odwiedził go i przedłożył mu odpowiedni plan, który systemat ten na wielką skalę ma urzeczywistnić. To pewna, iż w stosunkach między robotnikami a przedsiębiorcami znaczne odmiany zajdą. Ktokolwiek przeto (rząd czy osoba prywatna) inieyatywę w przedmiocie tym podejmie, ten dobrze zasłuży się ludzkości. - Z Rouen w d. l!). b. donoszą jeszcze o niesłychanej sile wichru, który połączony z trąbą morską przeszedł, jakeśmy już donieśli, po dolinie Monville, zniszczył zupełnie kilka zabudowań fabrycznych, w których właśnie wiele robotników się znajdowało, tak, że z pod ruin wyciągnięto 40 trupów i 100 przeszło rannych. Szkoda ma wynosić przeszło 6 O O, O O O fr. Całe to straszliwe
bydła, mianowicie owiec, - jak to się zwykle utrzymuje, - i czy znaczna ilość razem zadawana nie może zaszkodzić? 7) Jakie były skutki zdawania pierwiastków zwierzęcych przy karmieniu? 8.) Jakie są prezerwatywy i jaki sposób leczenia infiuencyi u koni? 9.) Czy podług nowych doświadczeń przyjąć można, że choroba plucowa (Sungenfcucht) u bydła rogatego i pod jakiemi szczególnemi okolicznościami jest zaraźliwa? Jakie są prezerwatywy i jaki sposób jej leczenia? 10.) Czy można chodować z korzyścią trzodę chlewną bez odchodów z mleczarni, - i czem ją żywić jest najkorzystniej . - MI'. CAodotvante ntviee ?» szczególności.
1.) Jakie się w ostatnich czasach nabyły doświadczenia o korzyściach, lub stratach 2 stałego trzymania się jednej krwi w chodowaniu stad owiec wysoko poprawnych? Czyli peryodyczne odświeżanie krwi jest koniecznie potrzebnem, - chociaż nawet sukcessyine błędy do lego nieprzynaglają? 2.) Ostrożne wypędzanie jagniąt na zdrowe pastwiska, mianowicie »a pola trawami obsiane, czyli jest lcpszem od karmienia ich w owczarni? Czy można -przy karmieniu jaguiąt, mianowicie jagniąt latowych w ow czarni, spiesznie przechodzić do karmienia ich paszą zieloną? 3.) Czy można młode jagnięta bez złych skulków na ich zdrowie karmić surowemi ziemniakami lub rzepami? Od którego cj.asu ich wieku? J ak długo przechowane ziemniaki lub rzepy ku temu celowi są jeszcze przydatne? 4.) Jaki stosunek karmi owiec, to jest stosunek siana do ziemniaków zachowywanym być powinien, - to jest w ogólności między karmią suchą i karmią soczystą? -
14: O
zjawisko natury trwało zaledwie 2 minuty. W Paryżu otworzono składkę dla wsparcia nieszczęśliwych, rząd przesiał już w tym celu znaczną summe. Najwięcej na brzegu morza czuć się dały zgubne skutki tego wichru. W czasie burzy wiatr nagle zmienił się z południowo zachodniego na północno zachodni, a tak i wiatr i morze działały razem na zniszczenie okrętów, które nie mogły się oprzeć icli sile-; dwa angielskie statki, które stały w zatoce, zostały rzuconemi na piasek wybrzeża. Angielski sloop N ewcastle, węglami ładowny, niedaleko od miasta został także na wybrzeże Tzucony, wkrótce zasypany piaskiem, gwałtownie wichrem poruszonym.
Osadzie sloopa udało się na czółnach dostać do lądu. Angielska galjota Ilolburnhall, która przybyła z Caerr r ładunkiem kamieni, została o brzeg rozbitą. Osada, która zostawała w największćm niebezpieczeństwie w statku kruszącym się o portową tamę, z trudnością zaledwie została uratowaną przez porucznika portowego, Lconthyer. Ten wysłał statek do ratowania tonący eh Lahure, ale ludzie jego wahali się wsiąść nań; dopiero sześciu Anglików oświadczyło, że pospieszą na ratunek swym ginącym ziomkom, zażądali tylko sternika francuzkiego. W ówczas pan Lefebvrc młodszy, zrzuciwszy z siebie odzież skoczył na statek, a sam ten czyn już z niebezpieczeństwem życia był połączony, i po otrzymaniu obietnicy porucznika, że sternik 100, a każdy wioślarz 50 franków nadgrody otrzyma, jeżeli natychmiast odpłyną, puszczono się po wściekle wzburzonych bałwanach. Wkrótce stracono ich roczu dla ciemności.'- Oczekiwano z bijacem sercem ich powrotu, nareszcie ujrzano czarny punkt, ten coraz rośnie i poznają, że to jest statek Lahure z całą uratowaną osadą angielskiego statku, pięć majtków i kapitan. Już z początku burzy mały slo op Gustaye z Ilawre wypłynął z portu do zatoki, by przyjść w pomoc okrętom, któreby potrzebowały wzięcia na linę pociągową. Ale naglą zmiana wiatru zgubiła wysłany sloop. Rozbił on się z dwoma ludźmi na nim znajdującymi się. Parka rybacka Victor Henriette pospieszała natychmiast na pomoc, by tych dwóch ludzi przynajmniej uratować, ale tylko zdołała jednego znaleść przy życiu, drugiego ciało dotąd niezostalo nawet wynalezionem. Obawiają się jeszcze z Dicppe, Cherburga, St. Mało, Lorient i Brcstu podobnie smutnych wieści.
11 i S Z P a fi i a.
M a d r y t, d. 2 O. Sierpnia. - Spokojność wróciła od wczorajszego popołudnia zupełnie niespodzianie. Lud ograniczył się z początku jedynie na dawaniu odporu, nie zbywało jednakże na gwałtownych zajściach. Kilku żołnierzy i ołieerów napadnięto i zraniono, dla czego tez wojsko przy nadarzonćj sposobności nie bardzo łagodnie sobie posterowało-, lubo niewypadałoby za przykładem Malajów wywierać zemsty na pierwszym, którego się spotka, za ucierpianą od kogo innego urazę. Generał Mazarcdo, który miał być w niebezpieczeństwie zginąć śmiercią Króla Pyrusa, kazał prawdziwego czy też mniemanego właściciela ręki, która, kamień na niego rzuciła, zaprowadzić na odwach i 2 O O mu kijów wyliczyć. Rozumie się samo przez się, że przy środkach takich, wszelkie prawo za zbyteczne uważano. Większą część osób, wczoraj i dzisiaj schwytanych, stawiono przed sąd wojenny, który już trzech ludzi na śmierć wskazać miał. Ktoby się o usposobienie tego sądu wojennego pytać chciał, okazałby przez taką naiwność, najśmieszniejszą nieznajomość ludzi i sprawy. Znaleziono już dzisiaj trzech czy czterech ludzi, którzy przez wystrzały lub bagnety zoldactwa życie utracili; dziesięciu czy dwunastu innych ciężko zostało ranionych. Pomiędzy zabitymi znajduje się ośmioletni chłopczyna, który na ulicy Alkala w rodzicielskim domu zastrzelony został; ojciec zaś jego od tej samej kuli śmiertelnie jest ranny. Kramy były dz iś z rana. pod obnie Jak
5.) Czy strzyżenie w październiku jagniąt uiodzon.vch w maju i czerwcu nie wpływa szkodliwie na wykształcenia się ciała zwicizęi-i», -- i na dobroć wełny? - 6.) W leczeniu drabru owiec, czy nauka czyli doświadczenie większe zrobiło postępy? -_ 7.) Czy prawda jest, że kołowrót owiec homeopatycznie, dawaniem Belladouy uleczono? 8.) Czy w ogólności pranie sposobem Prejssa, używając go do zimnej wody, - a mianowicie przy wełnach z twardym i trudno się rozpuszczającym tłuszczem (polem), praktycznein się okazało? Jaki jest najlepszy sposób używania tego środka, - i jaki stopień temperatury jest potrzebny, ażeby go uczyuić skutecznym? - Wełna tak wypiana czy zachowuje jeszcze połysk i delikatne czucie? - nielraci po nim wełna na ciężarze? .- Owce sposobem tym prania, czy się zbyt nie męczą? I;) Proszek Prejssa składaż się lylko z melouego korzenia Śauprania alba? g) Niemożnaby i w Niemczech kultywować Saporania alba skutecznie, i jakiej potrzebuje ziemi? 9) Prejss zalecił dawanie domieszanego Arcanum do karmi owcom lia wieczór we wigilią strzyży, - czy sposób ten w użyciu okazał się skutecznym, czyli po jego* użyciu pot był de lika tnym, - czjli wełna o kilka procent więcej ważyła, - czyli połysk wełny się powiększył,i czyli czucie wełny było delikalniejszem? 10.) Jakie przymioty powinna wełna owcza posiadać, - aby być za najlepszy i najdroższy produkt uznaną? 11.) Czy można podzielić ua pewne stopniowanie i poklassyfikować, rozmaite kształty włosów wełny, jak je dzisiaj podług dotychczasowych doświadczeń na owcy znajdujemy, - i czyli te stopniowania można dokładnie oznaczyć? dzili po wszystkich głównych ulicach miasta policyści, żądający, ażeby stosownie do wczorajszego wezwania pootwierano wszystkie sklepy i kramiki bez wyjątku; i żądaniu temu, któremu groźby towarzyszyły, przynajmniej W środku miasta o tyle zadosyć uczyniono, iż pootwierano drzwi w kramach, zostawując okna zamknięte. Wojsko stało całą noc pod bronią, i dzisiaj nawet nie odwołano jeszcze po głównych ulicach i rynkach poustawianych oddziałów. N a Puerta dcl Sol stoi ciągle znaczny oddział kirassyerów, lecz artylerya znikła. Hordy konne, od których na każdem stanowisku hasła żądają, prj.ebiegają ulice, gdzie oprócz żołnierzy i policystów bardzo mało ludzi spostrzegać można. Lubo tłocznia konserwatywna od kilku tygodni z ministerynm zupełnie zerwała, jednomyślnie popiera śród teraźniejszych okoliczności sprawę rządu. Nie pójdziemy bynajmniej za przykładem, mówi Heraido z cierpkim przekąsem -jaki Halli dali Progresiści w latach 1842. i 1843., łącząc się z nami wspólnie przeciw Esparterzc. Partya umiarkowana postępuje sobie w tym względzie roztropnie i koneckwentnie; bo chociaż użalenia jej przeciw ministerynm są wielkie, nie może ona jednakże przyłożyć się do jego upadku, bez popełnienia samobójstwa. 1'0 przejściu wspólnego niebezpieczeństwa, dość jeszcze będą mieli Moderados czasu, wystąpić przeciw ministerynm, i pracować nad zmianą panującej polityki, lub nad spokojną zmianą gabinetu, któraby partyi umiarkowanej utratą władzy nie zagrażała. Rząd podaje wreszcie własnej partyi, szczególnie zaś prasie konserwatywnej, codzień nowe powody do niezadowolenia, mianowicie przez ostatnie rozporządzenie tyczące się taksy pocztowej, przyczem jasną jest rzeczą, iż jedynie o ukrócenie i ograniczenie gazeciarstwa chodzi. Porto od listów jest w Hiszpanii już tak mał e, iż zniżenie jakie wedle powyższej uchwały ma nastąpić, jest zbyteczne. Najwyższe porto od zwyczajnych listów wynosi obecnie wewnątrz Hiszpanii i wysp Balearskich 11 quartas, zniżenie więc, jedynie w rzadkim nader przypadku, gdy list całą średnicę półwyspy przechodzi, 2i quartes czyli 3 grosze polskie oszczędzi. Przeciwnie porto od gazet i innych pism drukowanych o połowę jest większe, jak od listów. Heraido powiada, iż w tym przypadku i przy teraźniejszej liczbie abonentów, rocznie 25, O O O piastrów utraci. Pisma zaś, które nie są gazetami, a dziwnym sposobem ostrzejszego losu doznają aniżeli gazety, wykluczone są, jak się samo przez się rozumie, przez tę nową uchwałę od przesyłki pocztowej. Zamiarem tego rozporządzenia jest niezawodnie ograniczyć wszelkie pisma na miejscu, w którćin wychodzą, i zatamować ich rozprzestrzenianie się. Rząd dla uniewinnienia tego gwałtownego postępku odwołuje się do upoważnienia, jakie od Kortezów odebrał: Rząd ma pełnomocnictwo istniejącą taryfę pocztową zmienić, o tyle jednakże, iżby istniejące porto od listów znacznie podwyższone nie było. Dzielny wykład pełnomocnictwa! Dla czegóż nie zawołać raczej: sic volo, sic jubco, aniżeli niegodną czynić igraszkę z reprezentacyi narodowej, którą przynajmniej milczeniem poważać należałoby się, gdy się jćj czynami urąga. Jest prawda, że rząd porto od listów »znacznie nie podwyższył« lecz od gazet pięć razy większem uczynił. Dzielnie mężowie honoru! Cdybyście się urodzili w Kartaginie, i gdyby punicka polityka dwa razy tak fałszywą i niegodziwą była, jak nam ją Rzymianie podają, niezawodnie każdy z was stałby się sufetem.
Wieczorem o godzinie ósmej. - Reszta dnia upłynęła zupełnie spokojnie, lecz środki militarne w niczem się nie zmieniły. Wojsko, które od 48 godzin nie wypoczęło i tćj nocy stać będzie pod bronią - chociaż zabezpieczenie się takie jest zupełnie zbyteczne. Wypadki dwóch ostatnich dni nie przyczyniły się wcale do uśmierzenia mieszkańców Madrytu, ow
12.) Czy jedna lub druga z tych formacyi włosa wełny, - wyłącznie najszlachetniejszy charakter wełny znamionuje? 13.) Forma włosa czy zawsze ten sam wpływ wywiera na kształcenie się szlapiu, i rzy n. p. z nieregularną karbikowatością włosa łączy się zawsze sztapel spiczasty? I I.) J ak nazwać wypada kształty sztaplów jakich bądź, podług ich rozmaitych utworów, który zuich jest poznaką najlepszej wełny? - 15 ) Jaki jest obraz normalnej owcy z wełną karbikowatą (kroempelwolIe), a jaki owcy z wełną nickarbikowatą (Aammwollc)? 16.) Które części ciała owcy, powinny ze względu na wełnę, jaka się na nich natrafia, mieć oddzielne sobie właściwe nazwy? - 17.) Jaka musi być wełna na miejscach ciała owcy dopiero wsponiinany.i, jei; jj o w c a ",a uchodzić za doskonalą do chowu? i»- 18 -) Y'" iaki sposób zmienia się wełna po praniu, w porównaniu ze stanem w jakim się przed pianiem przedstawiała? 19.) Przy nsfadacb nad powyźszemi pytaniami przyjdą pod dvskussyę nictylko wszelkie własności wełny, jako to cięnkość, delikatność w czuciu i t. d. ale też i wszelkie formy włosa wełny, t. j. regularność i karbikowatość w wysokim stopniu i t. a.; - niemniej wszelkie kształty szlapiu, zgoła wszelkie części ciała owc y; - przy tej sposobności będzie można ustanowić pewną pozytywną terminologię, nietylko co do powyżej wspomnionych własności, - ale też i inne z tern połączyć nazwy. - Pro me moria do ustanowienia podobnej terminologii służyć mające, przcdloźouem zostanie wydziałowi cbodowauia owiec. -
».
JJfffttilotrnieticoi hMllIlUca teina.
1.) Jakie dalsze zrobiono doświadczenia mierzwieniem zielonćni,szem, niezadowodnie posunęło się nawet do namiętności. Opór bierny trwa wciąż jeszcze, mimo gróźb i gwałtownych środków, jakich się władze chwytają. Przebiegłem dziś miasto w rozmaitych kierunkach, i widziałem wszędzie, kramy, warsztaty, na przekorę rozkazowi politycznego naczelnika pozamykane. Tylko w sąsiedztwie domu pocztowego, pod okiem dyktatorskiej władzy generała kapitana, gubernatora miasta, i politycznego naczelnika, okazała część kupczącej klassy rozkazowi posłuszeństwo; lecz i na Puerta (Ul Sol dolna część wielu domów mocno jest zawaloną i jak wymarłą, a w wielu kramach drzwi tylko trochę uchylono. Widzieć więc tu można prawdziwość niektórych pism, które utrzymują, iż rokoszanie zmusili kupców do pozamykania kramów. Tu i owdzie może uczyniono groźbę w tćj mierze, lecz w ou;obTsei, protestacya owa przeciw prawu celnemu, a raczej przeciw rządowi, była dobrowolnym krokiem, który W skutek milczącego porozumienia się uczyniono. W ogóle nie trzeba mniemać, jakoby tym razem formalne uknuto powstanie; do tego niczbywa wprawdzie partyi postępowej na chęci, lecz zbywa jćj na silnej organizacyi i potrzebnych środkach. Nic więcej, oprócz zamknięcia sklepów nie postanowiono, wszystko inne pozostawione było samodzielnemu rozwijaniu się wypadków; a co z takiego położenia rzeczy w nadchodzących dniach wypłynie, nikt z pewnćm prawdopodobieństwem wiedzieć nie może. Partya rewolucyjna czuje, iż w chwili obecnej nie jest dość mocną, ażeby o własnych siłach zwycięztwo odnieść mogła, lecz spodziewa się poruszenia pomiędzy wojskiem, które na wypadki przeważny wpływ wywrzeć może. Jednem słowem przesilenie jeszcze nie przeszło. Belgia.
Bruksela, d. 31. Sierpnia. - Dnia 4. Września czekać będzie w Kolonii osobny pociąg na kolei żelaznej, aby przewieść króla i królową Belgii do Brukseli. N ad brzegami morza i w tych częściach kraju, gdzie powietrze nasycone jest częściami solnemi, zupełnie są zdrowe ziemniaki. Profesor Morenn nastręczył wapno i sól morską naprzeciw tej zarazie niebezpiecznej. Jego rada okazała się nader skuteczną, iż skoro tylko postrzeźe się ślad tej zarazy, natychmiast trzeba łęciny obcinać. N i (e fi c y.
D r e z n o, 28. Sierpnia - Śledztwo policyjne względem bawarskiego czeladnika Wumbergl, albo jak się teraz nazywa Ratzeldorfer ukończono; a ponieważ się okazało, iż w wypadkach lipskich nie miał udziału, dla tego za granicę wyprowadzonym i z kraju oddalonym został. Niech sobie to jego jezuiccy braciszkowie wezmą za ostrzeżenie; my w Saxonii raz na zawsze nie mamy ochoty wzywać błogosławieństwa tego szlachetnego towarzystwa, bo błogo narodowi, któremu synowie Lojoli błogosławieństwa użyczaj ą.
Turcya.
K o n s t a n t y n o p o l 13. Sierpnia. Riza basza, wielki marszałek pałacu, dowódca naczelny wszystkich wojsk cesarstwa, został z urzędu złożony. Jak wszyscy faworyci, upadł wówczas, gdy jego władza zdawała się być naj mocniej ugruntowaną, gdy jego wpływ doszedł do zenitu. Dotąd jeszcze nie przyszliśmy do siebie po jego upadku. W początkach nikt nie chciał temu wierzyć, tak wypadek ten był niespodziewany. Jednakże wątpić już nic można, Riza basza przestał panować. Ta władza niezmierna, bez kontroli, ten rodzaj dyktatury, jaką wywierał od lat pięciu, wszystko znikło bez oporu, bez gwałtowności za jednem słowem sułtana. We czwartek zeszły Jl-tićj wieczorem liUa basza był u sułtana pełen zaufania i pewnos'ci' i zaledwie wrócił do siebie, jeden z oficerów pałacu, Selim bey, uwiadamiajto jest przy kopaniem liści i latorośli świeżych, które się od macicy winnej odrzynają? 2.) Jakie się pokazały rezultaty z kultury dwóch gatunków winnej macicy z Gracu zaleconych, lo jest: brr 2Bilt>bacJ>« Sfttbt unb ree" fruhen "'ovtu'flifcr6? .
3) W której okolicy Niemiec wyrabiają najwięcej wina z owoców.
4) Jakie są warunki korzystnego wyrabiania tego fabrykatu, - jakich gatunków owoców najlepiej, do niej używać, - i jakie są koszta wyrabiania zdrowego, - smakowitego i długo przechowywać się dającego wina z jabłek. VM. clU 2 U»'l»hy &c*e»nY*IOM>e aO*l»odavar*t>lt, budownictwo wiejsXie i ffospodarettoo domowe. 1.) Jakie zrobiono doświadczenia dotąd w warzeniu piwa z słodu jęuczmiennego i ziemniaków? 2.) Jaka konstrukcja apparaluw gorzelnianych pokazała się dotąd być najlepszą? 3) Przy gorzeluictwie, który jest najlepszy sposób zacieru i które najlepsze młodzie? 4.) W dzisiajszych konjuukfurach, czy jest jeszcze korzystnie zakładać nowe gorzelnie? 5.) Jaki postęp i jakie rezultaty okazały się z fabrykacyi mączki i syropu z ziemniaków, - ccY nioźna sobie 2 tćj gałęzi przemysłu obiecywać, źe nastąpić uioźe korzyść gorzelni? (Dokończenie nastąpi.) mającego, mają być dnia 15. G r u d n i a roku 1815. przed południem o godzinie Wlej w miejscu zwykłych posiedzeń sądowych sprzedane. Taxa" wraz z wykazem hypotecznym i warunkami przejrzane być mogą w właściwein biórzc Sądu naszego. Wierzyciele realni z pobytu niewiadomi, a mianowicie: 1. właściciele pretensyi Konwentu Dominikańskiego w Szrodzie, 2. sukcessorowie Andrzeja Niclas dziedzica wSzczepowicach, 3. Wiklorya owdowiała Jąder teraz zamężna Kaczkowiak, 4. sukcessorowie Sebaslyaua Jąder, mianowice Maryanna zamężna Rajewicz, Regina zamężna Sledz, Agniszka zamężna Konieczka oraz małoletni L udowika, Beno, Walent y i Maciej, rodzeństwo Jąder, zapozywają się na takowy publicznie. Poznań dnia 26. Maja 1845.
OITWIESZCZENIJI Sukcessorowie Szambelanowej '" W e r o n i ki z Guttrych Radzimińskiej z Żurawi powiatu Szubińskiego przedsięwzięli spadek jej między sobą podzielić, o czeui niewiadomych wierzycieli stosownie do . 137. Części I. tyl. 17. Powszechnego prawa krajowego, z tein wezwauiein zawiadomiamy, ażeby się z svremi preteugo da rozkaz sułtana o dymisyi'i odbierał mu order Niszam, by go wręczyć Jc.rro Wysokości. W tym samym czasie służalcy dworu, równie dumni dla upadających i zuchwali, jak są podle pokornemi dla rządzących, przesadzając zapewne rozkazy sułtana, otworzyli prywatne apartamenta Riza baszy, wdarli się do jego pokojów, wyrzucili oknem wszystkie sprzęty, Riza bowiem jako marszałek pałacu zajmował mieszkanie w seraju; wyprowadzili ze stajni jego konie, i do północy starano się tylko o zatarcie wszelkiego śladu przejścia Riza baszy. Jednakże, gdy sułtan dawał Selim bejowi rozkaz uwiadomienia Riza baszy o dymisyi, głos jego był wzruszony, i oczekiwał w oknie z niecierpliwością a może i z niespokojnością powrotu tego wysłańca. Może w tej chwili myślał sobie, że faworyt, opierając się na armii utworzonej przez niego, napełnionej jego kreaturami, mógłby zuchwale równoważyć władzę pana. Ale na drugi dzień jego twarz była promieniejąca ukontentowaniem; nareszcie zyskał władzę zupełną, po tylu latach panowania zaczął nareszcie rządzić, dla tego, gdy rano stanął przed nim W. wezyr, przyjął on go cokolwiek surowo i rzekł doń: »Pytałem się ciebie kilkakrotnie, czy Riza basza jest sługą wiernym i poświęconym dla mnie, czy stosował się do mej woli, czy jest godnym zaufania, jakie mu okazywałem; twoim obowiązkiem było oświecić mnie, a odpowiadałeś mi zawsze, że Riza basza był najwierniejszym sługą z całego cesarstwa, że moje zaufanie nie może być lepiej uźytćm i że używał go tylko dla szczęścia cesarstwa. Jednakże dziś lepiej oświecony musiałem mu udzielić dymisyę; dotąd brodę twoją inni w rękach swych trzymali, czy nie jesteś wielkim wezyrem? Pamiętaj, że odtąd wszyscy ministrowie mają się radzić ciebie, i że tylko odemnie masz odbierać rozkazy, bo ja jestem środkiem wszystkiego. « Suleymann basza, prezes rady najwyższej, w tym samym czasie co wielki wezyr, udał się do pałacu sułtana. Tegoż dnia rozkaz dzienny do wojsk doniół im, źc Sulejman basza został mianowany wielkim seraskierem na miejsce Riza baszy, że polecono mu czuwać nad dobrem armii, nad utrzymaniem reformy wojskowej i wykonaniem ostatnich postanowień. Żaden wybór nie mógł się lepiej podobać armii. S u l e y m a n długo prezydował w radzie wojennej i był prawą ręką Riza baszy we wszystkich działaniach tyczących się reorganizacyi armii. Dla tego wszyscy są przekonanemi, że mianowanie go na tę posadę było ze strony sułtana raczej czynem roztropności jak dowodem zaufania. Ponieważ biura porty były zamknięte w piątek, przeto dopiero w sobotę odczytano w sali najwyższej sprawiedliwości hatyszeryf sułtana do wielkiego wezyra, donoszący o nastąpionych zmianach. Uważano jako dowód dobrej natury sułtana i jako skutek złagodzenia obyczajów, źe nie tylko nie dopuszczono się żadnej gwaltownos'ci względem Riza baszy, ale że nawet wyrazy hatyszeryfu nie są dlań obrażające, i że oprócz tego sułtan udziela mu pensyi emerytalnej 3 O, O O O piastrów, (około 11.000 złp.).
W ostatni poniedziałek, Ryza basza oddał wizyty urzędnikom Porty.
Dziwny ten i okrutny zwyczaj, przywoływać zwyciężonego przed kratkę panów dnia. Nie przytaczamy innych dymisyi i nominaeyi, powołując się na nasze poprzednie sprawozdania. Wczoraj wielki wezyr zaraz z rady wezwany został do sułtana przez umyślnego posłańca, niewiadomo o powodzie wezwania. - Jesteśmy w chwili przesilenia i niepodobna dać zdania o dążeniach administracyi jeszcze nie ustalonej, jednakże dotychczasowe mianowania ubezpieczają nas. Suleyman basza, Fetlii basza, Rifaat basza i Mehmed Ali basza, są ludźmi umiarkowanemi, postępowemi, stronnikami idei
OBWIESZCZENIE.
N astępujące obwieszczenie w donosicielu Dziennika urzędowego z roku 1810. na stronicy 264! się znajdujące, podaje się uiuiejszein w przypomnienie: ",Ponieivaż już wiele nieszczęśliwych prr3padkńw przez sidichiiiccie i zdziczenie się rogacizny na ulicach, która na przedaź przyprowadzaną bywa, tu w miejscu powstało, przeto się n niejszem postanawia: ażeby bydło rogate, które nie w trzodach ale raczej po 1. aź do 4rech sztuk na przedaź wprowadzone będzie, przez przezornych poganiaczy wiedzione było, a przytem rogi do przedniej nogi w ten sposób przywiązane miało, ażeby mu przez to szybki bieg zatamować. Zaniechanie niniejszego postanowienia pociąga za sobą, chociażby przez to żadna szkoda niewyuikła, liisgr aż d03 Tal kary policyjnej. Poznan; dnia 5 Kwietnia 1840.
Krój. Dyrektoryum Policyiue.« Poznań, dnia 31. Sierpnia 1845.
Prezes Poticyi Minutoli.
SPRZEDAŻ, KONIECZNA.
Sąd Nadziemiańki w Poznaniu.
D o b r a ziemskie W i e l k i e S e p n o, w p c ie Kościańskim, przez Dyrekcyą Ziemstwa oszacowane na 19,127 tal. 9 sgr. 2 fen. wyłącznie boru na 4578 tal. lIsgr. 2 feli. ocenionego, wenowych, ale ta administracja nie będzie mogła żyć silnie, dopóki wielki wezyr, który od lat piętnastu dał rządzić swą brodą, jak mu powiedział sułtan, Petrew baszy, Chozrew baszy, Akif baszy, Reszyd baszy i Riza baszy, w 8 O. roku nie wyjdzie z swojej nicosc1. - Dziś wszystkich oczy zwrócone są na sułtana, jego pierwsze własnowolne czyny będą znakami przyszłości. B ej ru t 31. Lipca. - Wiadomo, że niedawno w A b b e y a Druzowie podpalili klasztor, w którym ksiądz pewien, Padre Carlo, zginął w płomieniach. Francuzki konsul uczynił wszystkie kroki stosowne u baszy, by wymódz na nim ukaranie głównego sprawcy, basza przyrzekł to wykonać. W zeszłą sobotę Szeik Hammud, oskarżony o ten czyn, przybył tutaj na czele 3 O O piechoty regularnej. Zaledwie przybył, zmuszono go zejść z konia, zaprowadzono do seraju a ztaintąd do więzienia. Mówią, że na żądanie konsula francuzkiego ma być ścięty. W skutek tego spiesznego procesu chrześcianie głowę podnoszą a Druzowie coraz bardziej upadają na duchu i zdaje się, źe po tćj nowćj nauce nie tak łatwo znowu dopuszczą się środków gwałtownych przeciw chrześcianom. Spokojność więc, wskutek energicznego wystąpienia mocarstw europejskich została w naszych górach zupełnie przywróconą, a to objawia się już w ożywionym ruchu handlowym.
ROZMAITE WIADOMOŚCI.
(Gaz. handl. warsz.) - Część naszego pisma, wiadomościom tak pożytecznym jak są wiadomośoi handlowe, poświęcona, nie miała dawno przed sobą tak pożądanego a do rozwinięcia tak obfitego materjału, jaki jćj nastręcza, wyszłe niedawno z druku dziełko pod tytułem: »Myśl o uregulowaniu handlu okowitą za pomocą Współki akcyjnej.« Autor tego dziełka obrał d w i e g łów n e p o d s t a w y, do opierania na nich nową w swym rodzaju budowę handlowo-finansową, do przemysłu i bogactwa krajowego tak korzystnie odnoszącą się: 1) Podniesienie i ustalenie ceny okowity za pośrednictwem samych pierwotnych producentów; 2) doprowadzenie jćj oduytu aż do targowisk zagranicznych. Jeśli samo podniesienie i uregulowanie jćj ceny sposobem tam wytkniętym, już dosyć obfite dla właścicieli ziemi rokuje następstwa, tern bardziej odbyt zagraniczny byłby jednym z tych nowych, tegoczesnych zjawisk handlowych pomyślności nie do wyrachowania całemu krajowi przynieść mogący. Pragniemy, ażeby rozwinięcie dwóch pomysłów jakich kiedy autorowie ekonomii politycznej sobie założyli, do życia praktycznego, ręką 1. Ulną i doświadczona przyprowadzone zostało. Ale lubo ile mamy przyjemność znać autora, ani powątpiewamy, że oprócz czerpanych wiadomości w teoryi ekonomii politycznej, znajomości w szkole doświadczenia przez niego nabyte, głównie do objawienia tak zbawiennej myśli mu posłużyły, chcemy jednakże, ażeby przedmiot tak wielkiej wagi jak naj głębiej rozebrany został Otwierając więc na ten cel miejsce w miszem piśmie, spodziewamy się, źe autor tego ważnego dziełka nie odmówi nam swych objaśnień, których w ciągu rozbioru żądać będziemy, Ze zaś dzieło, o którćm mówiemy, niedawno prasse opuściło, wątpić zaś nie należy, źe każdy obywatel właściciel ziemi, nie tylko posiadać, lecz nadto myśl jego zgłębić postarać się będzie, upraszamy więc szanownych czytelników, ażeby spostrzeżenia i uwagi swoje, nad przedmiotem dla nich tak ważnym i stanowczym nadesłać chcieli, a.osiągnie nic pożądanego skutku z tak pożytecznej uyskussyi, niechaj wspólną naszą, stanie się dążnos'cią.
Syami W przeciągli trzech miesięcy ZgiOSlIi, w przeciwnym albowiem razie mogliby się, po nastąpionych działach z swemi pretensyami każdego sukcessora tylko co do jego części, trzymać. Bydgoszcz, duia 22. Lipca 1845.
Król. Gł ówny Sad Ziemiański. Wyd. f.
Z rozporządzenia tutejsze') Królewskiej Regencji nowo wyszły: Wykaz wszystkich miast, wsiów 1 folwarków w obwodzie Regencji Poznańskiej, z krótkim tegoż geograficzno-st a ty stycznym obrazem, oddany nam jest w komiss i kosztuje exemplarz 20 sgr. Poznań, dnia 1. Września 1845.
W. Decker i Spółka.
Ceny targowe w mieście POZNANIU.
Dnia 8. Września.
1815. r.
od I do Pil. >gr.f«n.ITil. igLlea
Pszenicy szefel Zyta dl.
Jęczmienia dl.
Owsa . dl.
Tatarki dt Grochu dl.
Ziemiaków dl.
Siana cetnar Słomy kopa .
Masła garniec 21 22 2 23 10 17 6 14 6 25 15 20 7 15 13 20
.. III ,
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1845.09.09 Nr210 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.