, M211. w Srodę
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1845.09.10 Nr211
Czas czytania: ok. 22 min.N akładem Drukarni N ad« ornej l"'. Deekcra i Spółki.
WIADOMOŚCI KRAJOWE.
Odwiedziny królowej Wiktoryi na zamku Szto1zenfels są ciągle jeszcze przedmiotem politycznych uwag dzienników zagranicznych. Zgadzają się w ogóle na to, że zebranie takie książąt panujących i dyplomatów, choć nie miało urzędowego charakteru kongresu, nie mogło jednak nie traktować kwestyi politycznych, które nie tylko musiały się tyczyć interesów Niemiec, ale i całej Europy. Dwaj pierwsi ministrowie Anglii, lord Aberdeen i lord Liverpool znajdowali się w towarzystwie królowej; ksiąźe Mettemich zaproszony na uroczystość, przywiózł za sobą całą kancellaryę, i najzaufańszych radzców stanu gabinetu Austryackiego, panów Werner i Hugel; król JMci Pruski otoczył się także mężami, w których całe zaufanie pokłada i których zwykł w ważnych sprawach dyplomatycznych używać; są to panowie Bulow, Bodelschwing i Alexander Humboldt. Grono tak znakomitych dyplomatów z trzech mocarstw Europy nie trawiło zapewne czasu na samych ucztach i zabawach. Czas niezadługi może okaże skutki tych obrad. Dla niewtajemniczonych pozostaje tylko pole domysłów. Zewnętrzna polityka Pruss od niejakiego czasu widocznie zmieniać się awantaźownie poczyna; uwalnia się od wpływu wielkiego sąsiedniego państwa na wschodzie, a natomiast szuka stałego alianta w Anglii. Dotąd narody i gabinety Europejskie zwykły były uważać Prussy za awangardę Rossyi; związki ścisłe familijne dynastyi panujących, wspólność interesów od czasu wojen z Napoleonem, sprawiły, że polityka Rossyi i Pruss zawsze szły z sobą w parze, i dawały przewagę systematowi wbrew przeciwnemu, jaki obrała Francya i Anglia. Stosunek taki wprowadzał Prussy nieraz w przykre położenie, w sprzeczność zasad, jakie polityka wewnętrzna nakazywała, a tych, których się domagała polityka zewnętrzna. Prussy przez oświatę wysoką kraju i rozwijanie się instytucyi komunalnych, pouczają się do oświeconej i liberalnej Europy; tymczasem wzgląd na alianta na wschodzie, nakazywał nieraz powstrzymywanie rozwijania się swobód społecznych, i zaprowadzanie nawet rozporządzeń im zupełnie przeciwnych. Do tego dokładała się nadto opinia publiczna w całych Niemczech upowsze
Dziewiąte Zebranie niemieckich rolnych i leśnych gospodarzy w Wrocławiu.
(liokonczenie .J 6.) W jaki sposób mączka z ziemniaków da się łatwo, na wielką skalę i bez wielkich nakładów suszyć? 7.) Wynalazek robienia dachówki prassowanej czy okazał się praktycznym? 8.) Dachy Asfaltowe czy zaprowadzono na budynkach gospodarczych, i czy się pokazały być praktyczuemi? 9) S*ż one tańsze, niz dachy z dachówki? 10.) Dachy filcowe i papierowe gdzie założone i jaki jest ich rezultat r - 11.) Przed dawniejszym juź czasem zalecano z Bawaryi, pociąganie budynków szkłem wodnistem (SBaffergla«; jako środek zabezpieczający od ognia, - doświadczano» tego gdzie dokładnie? 12.) Jaka jest najlepsza kuustrukcya pieców do gotowania? VMM. GoupoanwHMwo teinę.
1.) Wiadomości o osobliwszych wypadkach i wydarzeniach w zakresie leśnictwa. 2.) Wiadomości o wypadkach obszernych doświadczeń; u.) o kulturze drzewa, 3.) o obchodzeniu się z lasami i użytkowaniu ich, c.) o dochodach z nich. 3.) Wiadomości o narzędziach i przyrządzeniach do wykonywania kultury lasów, do spuszczania drzewa i innych czynności, mianowicie zaś do transportu produktów leśnychdnia 10. Września 1845. .
- Redaktor odpowiedzialny: Dr. J- Itgmarkiewic».
chniona, piętnująca rząd ościenny jako despotyczny, a lud jako barbarzyński, nieprzyjazny wszelkim instytucyom liberalnym, których Europa po ustaleniu powszechnego pokoju, po monarchach swoich domagała się, Ż upadkiem kongresowego Królestwa Polskiego i zamienienia go w gubernie ruskie, upadła ostatnia przegroda terrytoryalna> na której jeszcze lud wolny zamieszkiwał, a ukazy zatracające w tym kraju wszystkie wyższe instytut a naukowe, socyalne, a konstytucyęAna czele, obiły się silnem echem o Niemcy, bo tylko juz samą graniczną ścianą o kolos autokratyczny trącające. Antypatye narodowe wzmagały się i rząd oględny nie mógł pozostać w polityce, która opinię całych Niemiec obrażała. Austrya z swej strony mocniej jeszcze przez Rossyę zagrożona ze względu na ludność sławiańską, która zajmuje większą połowę monarchii, a którą Rossya ideą panslawizmu w interes własny wciąga, podejrzliwćm okient ściga politykę Rossyi, i choć niechętna dla zasad liberalnych i dla Francyi, która je reprezentuje, może chętnieby stanęła w aliansie mocarstw umiarkowańszych zasad, jakicmi są Anglia i Prussy, i zerwała przyjaźń z mocarstwem, które jej bytowi zagraża; Nareszcie blokada nieugięta, którą Rossya osaczyła granice naprzeciw handlowi ościennych państw, na czćm ich prowineye pograniczne dużo ucieipiały i wciąż ubożeją, obraża handlowe stosunki Pruss i Austryi tak dalece, że przynajmniej do pewnej oziębłości między gabinetem Petersburgskim a nićmi przyjść musiało. Dowodem tego podróż króla JMci Pruskiego do wschodnich prowincyi państwa, w której nie przyszło do spotkania sigz Cesarzem. Cokolwiek bądź, to zdaje się pewna, źe zbliżenie się Pruss i Austryi do Anglii, a opuszczenie polityki wschodniego państwa, było podstawą wszelkich dyplomatycznych układów, które na salonach w Stojzenfels, Johannisberg i Bonn przygotowywały praeliminaria do zapowiedzianego kongressu w Carlsruhe
S z c z e c i n , 5. Września. - Ćwiczenia wojsk drugiego korpusu armii odbywają się w tych dniach na wielkie rozmiary. Pod Szczecinem zgromadziła się 3 dywizya piechoty i półk kawalcryi obrony krajowej; 4 dy wizy a
4) Wiadomości o szkodliwych lasom owadach i o skutkach przedsięwziętych przeciwko nim środków, - mianowicie taś o tym owadzie, który podług naj nowszych doświadczeń zasiewy drzew iglastych w pierwszych chwilach ich wzrostu niszczy. 5.) Dalsze dyskussye nad ustanowieniem i wyczyszczeniem terminologii leśnej. 6.) Wiadomości o wpływie, jaki gatunek ziemi i czas spuszczania drzewa wywiera na własności jego, Jako drzewo opałowe i budulcowe, dalej o metodzie P. Bucherie napuszczania drzewa aby je uczynić twardszem, - trwalszem i nadać mu dowolny kolor. -> 7.) Zasady*P. Morean de Jonues 6 wpływie lasów iia klimat, czy są uzasadnione? 8) Wiadomości o przyczynach powstania grzybów i betek po domach, jakie są środki zapobieżenia im i usunięcia ich? 9.) Jak długo drzewa iglaste poźareft1i leśnym zniszczone mogą stać na pniu, bez wpływu szkodliwego Ha dobroć drzewa, i bez niebezpieczeństwa przez owady leśne wyniknąć »nogącegu;- a to wszystko, aby zużycie drzew tych uajmniej przeszkadzało etatowi leśnemu? 10.) Jak długo zniszczenie™ przez owady obumierające drzewa iglaste i liściate mogą stać na pniU, bez stracenia zupełnie wartości? 11) Jaki jest ze względu na ziemię, położenie« gospodarowanie i użytkowanie lasu najwyższy stopień brania i grabienia ściełki leśnej dla gospodarstwa rolnego, -. przy którym Jas w dobrym jeszcze utrzymywanym być moie stanie, - - i przy którym grabienia tej samej ilości ściełki corocznie powtarzanem i zapewnioneni być może? - 12.) W miejscach gdzie grabina i buczyna przerasta dębiną, przy gospodarstwie leśnem urządzonem ua odrost z pnia grabiny i dębiny, - dem, gdzie oprócz tego zgromadzonych jest 6 półko w kawaleryi w połączeniu z 3 bateriami konnej artyleryi. Książe pruski był obecny obrotom pod Starogrodem d. 2, 3 i 4. t. mieś. q miał oświadczyć swe zadowolenie, szczególniej z obrotów jazdy, które zajęły cala uwagę księcia i obecnych tam cudzoziemskich oficerów. Odbywały się te obroty zupełnie w duchu przepisanych pod Berlinem przez generała Wrangla ruchów, które jak wiadomo mają stanowić "nową epokę w tej broni. Równie komend użyto nowych, które daleko praktyczniejszemi się być okazały i będą w całej zaprowadzone armii. Jutro rozpoczną się dośrodkowe ruchy całego korpusu, który główne manewra rozpocznie dnia 9. t. m. pod Greifenhagen i tam się w dniu 16. ukończą. Naj. Pan przybędzie na te ćwiczenia dn. 9. i zabawi do 1 5. t, m, K ról e w i e c, UL. 3 1. Sierpnia. - WB6 'ttchersh6fchen odbył się w przeszły poniedziałek koncert. Wielkie towarzystwo prywatne nie zgromadziło się przecie; tymczasem mówią tu wiele o wieczornej zabawie, na którą kupiec Balio i majster szewski Zembricki sprosili swoich 250 przyjaciół do cafe national na przyszły wtorek. Berlin, dnia 3. Września. - Ludzie obeznani z dworskićm powietrzem sądzą, że wszyscy niemieccy katolicy wkrótce przez rząd uznanymi zostaną (o czem wątpimy). Powiadają, że wtenczas zostaną przypuszczeni do rzędu wyznań uznanych i cierpianych, skoro swych duchownych poddadzą pod zatwierdzenie rządowe. Czyli rząd w tym względzie juź otwartą drogą postępuje, niewiadomo; pewną jest przecie rzeczą, że miał dosyć wyraźnie zwrócić ich uwagę, na nowy ten stosunek do rządu. Odpadli od Rzymu członkowie nie mają, jak się zdaje wielkiej ochoty, do wyrobienia sobie tego uznania ze strony rządu, chcą owszem całćj niezawisłości swych duchownych, kiedy reforma spoczywa jeszcze na indywidualnościach imponujących massom. Zważając nadto, iż katolicy niemieccy jeżeli nie de jure, już są de facto cierpiani, przeto idzie im tylko, aby zyskać na czasie przy tej dyplomacyi, przynajmniej na tak długo, aż drugi zbór nowego wyznania odbędzie się w stolicy kraju w nadchodzącym rokuJ est jeszcze wielkiem pytaniem, czyli nie leży w naturze nowego kościoła, który się niemieckim zowie, aby się ujrzał na tej samej posadzie uznania w całych Niemczech, dla tego trudno aby członkowie tego lub owego kraju wyrobili sobie uznanie pod warunkiem zależności swych duchownych od rządu, coby przeszkadzało tak w jednych jak drugich krajach jednakowemu rozwojowi kościoła. "W jakimkolwiek zostają położeniu stronnicy JIbOT lipskiego, to pewna, że nowi przeciwnicy ich, tak zwani protest-katolicy, których słusznie nazwać można odszczepieńcami odszczepieńców, wcześniej przejdą do stanowiska uznanego wyznania, aniżeli ich nowa matka, z której łona sami powstali. Zaprotestowani katolicy nie tylko mieli zapewnienie otrzymaćod rządu uznania, ale jeszcze i opieki. Berlin. - Pewien czeladnik krawiecki w Berlinie zrobił plan ku poprawie kolei żelaznych i do tego model dorobił, który chce wraz z opisem podać ministerstwu. Inżynierowie zapytani, jak najlepsze dali zdanie o tym wynalazku. Parowóz ma bez szyn, na zwyczajnej drodze z taką szybkością się toczyć jak po szynach żelaznych; do parowozu przyłączają się inne wozy, jak na kolejach żelaznych. Dusseldorf, d. 31. Sierpnia. - Podług wiadomości z Monasteru, tak był zasłabł arcybiskup koloński, Klemens August Droste- Vischering, że już sam nie mógł czytać listu. Oddawna już nie opuszczał Monasteru, ztąd mylną była wiadomość, jakoby miał odwiedzać Mettcrnicha w Johannisberguw jaki sposób odrost ten powinien być kierowanym, ażeby mieszanie tych gatunków drzew było korzystne? 13.) W Niemczech zachodnich ze względu na stosunki leśne i na stosunki ich rzemiosł czy jest korzystną dla posiedziciela lasu kultura lasów dębowych, obrachowana na sprzedaż kory dla garbarzy? 14.) Jaki jest w rozmaitych peryodach porębu stosunek woluminu kubicznego kory do drzewa obłupanego z kory? 15) Niedałoby się w miejsce teraz istniejących rozmaitych klassyfikacyi ziemi leśnej, ustanowić" powszechnej klassyfikacyi, opartej na przyrastaniu drzewa? VIIL JIuujii itrjJrodzone, 1.) Amoniak czy w samej istocie tak wielki wywiera wpływ na wegctacyą roślin, jak to agronomiczni chemicy utrzymują? Przypuściwszy to twierdzenie, jakim sposobem da się więc użyć lepiej amoniak, w go «podarslwach powstający, mianowicie jakim sposobem można amoniak' w stajniach i gnojówkach się ulatniający zatrzymać? 2.) Czy bezwzględna ilość salctrorodu mierzwy niemineralnej już jest miarą wartości tej mierzwy? albo czy też na inne stosunki uważać trzeba i na jakie? 3) Czy różna działalność różnych zwierzęcych mierzw na różne rośliny W stosunku waźuyin stoi do mineralnych i nieorganicznych części ro ślin ? 4.) Czy różne z chemicznego stanowiska o działalności gipsu dane objaśnienia, jako środka do mierzwienia, z doświadczeniem się zgadzają? 5.) Jak wiadomo odróżniamy prawdziwe trawy od nieprawdziwycb, do których sit ostry (sitowie, turzyca) należy. W jakim stosunku stoją jedne do drugich, co się tyczy ich pożywnej siły?ill Oill illilllillE.
R O S S Y a.
Z nad granicy rossyjskiej, d. 22, Sierpnia. - Odebraliśmy przez Tyf1is doniesienia aż do 3. t. m. bieżące, które głoszą, że generał Woroncow przymuszony został, od »zwycięzkiego« pochodu przeciw góralom odstąpić, i w spiesznej ucieczce na ziemię rossyjską powrócić. Lubo szczegóły tego wypadku nadto są urywkowe, jednakże są w tym stopniu charakteryzujące, iż z nich można sąd o położeniu rzeczy utworzyć. Wódz naczelny zaopatrzywszy się przy Andy obficie w żywności i przywoławszy znaczne posiłki, wyruszył z wojskiem 17. Lipca do Dargo, które fałszywie za główną siedzibę Szarnila oznaczają. (Szamil, jak wiadomo, przemieszkuje w rozmaitych miejscach, podług tego, jak plany jego wymagają; siedziba jego rodziny zaś leży głębiej w górach.) Górale zachowywali się od kilku dni dość spokojnie; lecz nicczynność ich była tylko pozorną, gdyż używali tego czasu do wzmocnienia się przez środki obronne. Dla tego też doznali Moskale odporu, jakiego się wcale nie spodziewali. Każda piędź ziemi krwią okupioną być musiała - walka tak była zacięta, iż najodważniejsi ustępować poczęli - ze wszech stron padał grad kul rzęsisty, waląc całe szeregi szturmujących na ziemię. Jedynie nadzieja świetnych zdobyczy, i coraz świeże oddziały, posyłane w ogień, w miejsce poległych, utrzymywały wojsko w pewnym względzie przy odwadze. Po wielu trudnościach, i wielkiej stracie przybyli Moskale nakontec do Dargo; lecz zamiast świetnych skarbów, znaleziono kurzącą się rozwalinc, w którćj wnętrzu nic się nie znajdowało, coby łakomstwo Moskali nasycić mogło. Mężni Czeczeńce obrali śród tego na wzgórzu za Aułem mocne stanowisko, podczas, gdy inne ich oddziały bezprzestannic walczyły. Wódz naczelny rozkazał wzgórze zdobywać, lecz przekonał się niebawem, iż to wśród takich okoliczności było niepodobieństwem. Wojsko skręciło się. w bok i poruszało się wśród ciągłej walki w przyjaźniejszćm już miejscu spokojnie dalej. Pod tenczas uderzyli Czeczeńce gwałtownie na 10,000 Moskali, których Woroncow dla zabezpieczenia transportu z źywnościami wysłał był. Walka, jaka się tu wszczęła, przyprawiła Moskali o 1000 żołnierza (podług innego doniesienia o dwa razy tyle); 30 oficerów, pomiędzy tymi kilku generałów, i większa część konwoju trupem położoną została. Wieść ta wcale nie była stosowną, do wzniesienia w wojsku upadłej odwagi. Usposobienie i fizyczny stan wojska, trudność w sprowadzaniu żywności, i wiadomość o nadchodzących Szamilowi znacznych posiłkach, nakłoniła naczelnego wodza do odwrotu, którry też z. taką ekwapliwością i szykością uskuteczniono, iż bez przesady o ucieczce mówićby można. Ze nieprzyjaciel pod tenczas nie zostawał w nieczynności, każdy się dorozumie; mianowicie straż tylna dużo ucierpiała. Wielu żołnierzy, który ze znużenia zdążyć nie mogli, zostawiono na drodze. Stan wojska po przybyciu do fortecy Gerzel Aul był tak nikczemny, iż je za niedobitki pobitego wojska, nie zaś za 7wycięzką armią uważać wypadało. O prawdziwej stracie Moskali nigdy wiadomości nic będzie; obecnie mówią o poległych 6, do 10,000 żołnierzach, podczas, gdy strata górali, podług zapewnienia samychże Moskali, zaledwie tyleż set wynosi. Siła wyprawy wynosić miała z posiłkami, które generał naczelny w marszu przyłączył, pomiędzy 40 i 45,000 żołnierza. Doniesienia te pochodzą od jednego z wyższych oficerów, który wyprawy tej był uczestnikiem. F r a n c y a.
J ournal des debats donosi o dziele nowem wyszłem w Algierze. Dzieło to wydane zostało przez dyrekcyę centralną spraw arabskich i zajmuje raporta 6.) Czem się różni pożywna siła liści drzew liściowych od siły pożywnej traw i ostrokrzewów (roślin łupinowych)? 7.) W jakim stosunku stoją, co się tyczy pożywnej siły tych liści, jako paszy, pojedyncze drzewa liściowe do różnych klass Ewierząt?
Zarząd drogi żelaznej Warszawsko "Wiedeńskiej donosi, iż poczynając od dnia 9. września r. b. otwartą będzie dla jazdy dalsza część tejże drogi od Grodziska do stacji Ruda Guzowska, Z przystankiem urządzonym na przeciw wsi Jaktorów przy domku dróżnika na werszcie 34._J ednocześnie z otwarciem drogi do Rudy Guzowskiej, to jest od duia 9. września r. b. dotychczasowy rozkład biegu pociągów w dniach E owszednich, zmieniony będzie jak następuje: Z Warszawy wychodzić ędą pociągi z rana o godzinie 10. po południu o 4.; a zabierając i wysadzając podróżnych na stacijach Pruszków i Grodzisk, tudzież na przystankach Włochy, Brwinów i Jaktorów, przybywać mają do stacji mi da Guzowska o godzinie l i i 2 rana, i 5 A po południu. -. Z Rudy Guzowskiej pociągi odchodzić będą: o godzinie 121 i IlJ po południu, a przybywać mąją do Warszawy o godzinie 2 i 8 po południu, zabierając i wysadzając podróżnych na wszystkich powyżej wyszczególnionych pośrednich stacijach i przystankach. Dotychczasowy rozkład jazdy, w niedziele i święta nie ulega nadal żadnej zmiauie; w dnie takowe pociągi 2 Warszawy nie będą dochodzić do Rudy Guzowskiej, lecz jak dolqd przebiegać tvlko będą część drogi pomiędzy Warszawą a Grodziskiem. Rozkład" jazdy, według którego w niedziele i święta, pociągi na drodze żelaznej warszawsko-wiedeńskiej odchodzić będą: Z Warszawy do Włoch, Pruszkowa, Brwinowa i Grodziska o godzinie Wtej z rana i 2{ po południu; do Grodziska wyłącznie o 1 po południu, do Pruszkowa dem Biissady, półkownika Gery względem handlu części zachodniej Sahar)'. Ważny otrzymano dokument z arabskiego biura Konstantyny względem handlu na południu, względem potężnego pokolenia Tuareg, Berberyjczykow z twarzami europejskiemi, którzy towarzyszą karawanom na pustyni przeciw napaściom nomadów, na stacyach między Tuggurtem aTombuktu, których jest 29. Od morza tworzą Konstantyna, Medea, Maskara i Tleniscn pierwszą stacię handlowych płodów europejskich, drugą linią Tibessa, Biskara, Bissada, Laguat, Stitten, trzecią Wed-Suf, Tugurt, Wcrgnela iMettili, dalej zawsze w równoległym kierunku El-Scdameks, El-Koleń i El-Arab. W Wergueli znajduje sie w skale kute źródło artezyjskie, które przypisują Aleksandrowi Wielkiemu. Dopiero w roku 1842. zwiedzili Francuzi najbogatsze Tellu;części, nieznając wprzód tylko porty i brzegi kraju, w następnym roku przybyli do solnych jezior i na wyżyny odgraniczające Sahare od prowincyi algierskich. Na całej tej niezmiernej przestrzeni Algieru, w rozciągłości 250 lieu od wschodn do zachodu, a 100 lieu od północy do południa porejestrowano wszystkich Arabów, wszystkie pokolenia i wszystkie mniejsze podziały. Nie masz rzeki, nic masz góry, domu wystawionego z kamieni, któreby nie zapisali nasi oficerowie od biura arabskiego. W biurze Dziennika Democratie paeifique otworzono subskrypcyą, z której pieniądze użyte zostaną na odbicie medalu na cześć Eugeniego S ue i jego wiecznego żyda. W nocy z 2 O. na 2 1. Sierpnia uważano w Algierze trzy trzęsienia ziemi, w kierunku południowo północnym. Z Algieru uda się tego roku przeszło 15 O O pielgrzymów do Męki. Między temi znajduje się wielu Marokańczyków i Kabylów. Wszyscy idą za francuzkiemi paszportami, gdyż przezto spodziewają się większej opieki W podróży i pomocy od Konsulów francuzkich.
Anglia L o n d y n, 3 O. Sierpnia. - W niektórych frantuzkich dziennikach panuje wielkie zamieszanie z powodu projektu, przez rząd angielski przedstawionego a przez parlament zatwierdzonego, tyczącego się brazylijskich hanlarzy niewolnikami. Ponieważ fakt ten dotyczę wielu szczegółów prawa narodów, musimy więc go publiczności objawić. A najprzód, prawo to nie zmienia w niczćm handlowych stosunków Anglii i Brazylii, nawet traktatu w 1844. r. minionego nic dotyczę, ani też konwencyi o niewolnikach, która skończyła się w Marcu 1 845. r. Są to dwa zupełnie różne układy, zawarte w rozmaitych czasach, przez rozmaitych ludzi w różnych celach, a nawet można to powiedzieć przez rozmaite rządy. Co się tycze traktatu handlowego, przypuszczającego towary angielskie do portów brazylijskich po zniźonćm cle 15 od sta ad valorem, zawartym on został przez samychźe brazylijczyków, a korzyści Anglii zapewnione, hyły pewnym rodzajem wywdzięczenia się za spieszne uznanie niepodległości Brazylii. Przeciwnie część traktatu o handlu niewolników zawartą, była pomiędzy Anglią i Portugalią jeszcze przed wyswobodzeniem Brazylii; Brazylijczykowie przyznali go i przyjęli do swojej konwencyi o handlu niewolnikami z 1826. r. U płynienie traktatu handlowego w Listopadzie 1844. r. pozwoliło panu Gladstone wprowadzić swój systemat ceł różnicowych od cukru niewolniczego. Rząd angielski starał się przez panaEllis o zawarcie nowego traktatu jeszcze przed wyexpirowaniem pierwszego, ale te usiłowania nie powiodły się. Traktat expirowal, a strony uwolnione zupełnie od swoich wzajemnych zobowiązań, mogły o własne swe interesa materyalne i o wyro by traktować jak im się spodoba. Niedorzeczną byłoby rzeczą, gdyby Anglia jakie pre
i Grodziska o 5* po południu. - Z Pruszkowa do Brwinowa i Grodziska o godzinie 10 1 z rana, i 3 po południu, do Włoch i Warszawy o godzinie :rn; i I( po połuduiu, do Włoch, Warszawy i Grodziska o godzinie 6 po południu, do Warszawy wyłącznie o 7i po południu. - Z Grodziska do Brwinowa, Pruszkowa, Włoch i Warszawy o godzinie 12 w południe, 1 i ;''IJ,- do Warszawy, wyłącznie o 7 po południu. - Osoby oczekujące na przystankach zabierać się mogą do Warszawy: z Brwinowa o godzinie 12 w południe, 4 i 5£ po południu, z Włoch o godzinie 12"', 4\ i 6 po południu. - W dniach powszednich bez zmiany pociągi odchodzić" będą: z Warszawy do Włoch, Pruszkowa, Brwinowa i Grodziska o godzinie 9 rano 1 i 5 po południu *, a powracaćfe'k 8 d ° War 8 z, a w y: ° godzinie 1, 8 i II{ po południu. - W poniedzianieź tenźc's<aSnia rl b, I ako w {,zielI UrOCZYstego święta pozostanie rówJ -ini* RJ z ran'" H 3 , *! laccy> c Przydaniem nadto jednego pociągu o godZ " 7" dla An? T v I r e z a w J < Pruszkowa i Brwinowa odejść mając c g O) a to dla dogodności osób udających się na odpust do Rokitna. (Z Gaz. War.) . SjAAiiSAFASSiiA niedaYModzieło w M?_ ni e b e d c e . , o.i "0 ™ ? J f e s S e n ?.h w - I '" ID P o d m i o c i e . Au t o r Jego, nIeaKI ar. J. Mbweeny Jesfpe-renaIIa,bu"11cJsze5 nadziei , , niu się żeglugi napowietrznej: widzi ,uz nawet w duchu te czasy kiedy liczne balony będą unosiły missyjonarzy w głąb pustyń afrykańskich łub na wyspy południowego oceanu, a lada jaki podróżny każe sobie przygotować podobny napowietrzny powóz, nie wiedząc jeszcze z pewnością czy ma polecieć w odwiedziny do chana z Bochary, lub oglądać Palmyrę. Z te'in wszystkiem uie doszła jeszcze żegluga powietrzna do tego stopnia doskonałości, a prawdę mówiąc, uczyniła tylko małe po
tensye swe zakładała na dawnym traktacie-, tćm bardziej, źe Anglia dzisiejsze swe cło cukrowe na jego wyexpirowaniu ugruntowała. Jednakże jakkolwiek traktat handlowy portugalsko - angielski wyexpirowal, jakkolwiek podobnież upłynął termin układu o handlu niewolnikami zawarty przez Portugalczyków, ponieważ do tego terminu Portugalia zobowiązała się znieść niewolnictwo, co też w 1830. r. nastąpiło, to przecież w traktacie tym istnieje artykuł bezwzględny, sam przez siebie na zawsze istniejący, niezależny od prawa rewizyi i komisyi mieszanych. Artykuł ten posiada całą siłę i jest dyplomatycznym układem, stanowiącym prawo pomiędzy Anglią i Brazylią, stanowi on: »że handel niewolnikami ma być zniesionym i źe po jego zniesieniu poddani brazylijscy prowadzący go mają być uwaźanemi za rozbójnihów morskich.« Ten to artykuł i ten tylko wyłącznie postanowiła Anglia w wykonanie wprowadzić. Nie jest to, jak mówi C on st i tut i o n n e l, proste oderwane oświadczenie, że handel niewolnikami równa się rozbojowi morskiemu, ale stanowi wyraźnie, że poddani brazylijscy udział w nim mający, mają być uważanymi za rozbójników morskich, nietylko przez swój własny rząd, ale - jako skutek tego traktatu - przez obie kontraktujące strony, nawet przez świat cały. Tłómaczenie to usprawiedliwiają ni e tylko najsilniejsze zasady prawa narodów, ale także wymaga niniejszego wypadku. Handel niewolnikami prowadzonym jest przez poddannych brazylijskich z wiadomością i współdziałaniem rządu, towarzyszą mu przy tern wszystkie okoliczności, cechy rozboju morskiego na sobie noszące. Okręty niewolnicze są to statki uzbrojone, opatrzone podwójnemi lub potrójnerai paszportami, często pod fałszywą flagą żeglują, a osady ich składają się. z łotrów, gotowych i rozpasanych na wszystkie zbrodnie, tak na lądzie jak i na morzu. - Osada statku »Feliciade,« która w przyszłym tygodniu, za morderstwo popełnione na pełnćm morzu, w E x e t e r będzie wieszaną, jest tylko małą próbą ludzi tej klasy. Tyra to niegodziwcom Anglia wojnę wydaje, ich okręty będą chwytane przez angielskie statki strażnicze, sądzone, osobami zaś będą odpowiadać za popełnienie rozboju morskiego. Silne te środki zły wpływ wywrą na nasze stosunki handlowe z Brazylią, dla tego projekt ten spotkał tak silny opór w izbie niższej, ponieważ wielu członków obawiało się, i to dość prawdopodobnie, że to pociągnie za sobą zupełne ustanie stosunków handlowych z Brazylią. Bez wątpienia Brazylia używać będzie odwetu, a kupcy angielscy wiele nieprzyjemności w Rio znieść będą musieli; ale nie pierwszy to raz Anglia ponosi tak wielkie ofiary dla tej wielkiej sprawy i dziś nie ustąpi dopóty, dopóki nie zmusi Brazylijczyków do zarzucenia tego niegodziwego handlu i nie oczyści flagi brazylijskiej. Złe będzie wprawdzie wielkie ale tylko chwiłowe, a jeżeli Brazylia chce zająć miejsce pomiędzy narodami ucy wilizowanemi, to powinna sie nauczyć, źe nie godzi sie znieważać własnych swych praw i postanowień. Nigdy jeszcze nie było jawniejszej potrzeby sprawiedliwości, a Anglia zaś przy swojćm zdoła się utrzymać i utrzyma, dopóki tylko w jej portach chociaż jeden okręt wojenny do wysłania na morze pozostanie. Hiszpania.
M a d r y t, dn. 23. Sierpnia. - Z czasem wróciła tu spokojność, w skutek której pootwierano większą część kramów. Lubo pozostał zaród niezadowolenia w sercu ludu, i wielu znajduje się takich, którzy się obawiają o przyszłość, władze jednakże użyły wszelkich środków dla zapobieżenia niepokojom. Spokojność będzie bezwątpienia trwałą, bo gwardya narodowa, ten wielki żywioł rozruchów i nadzieja tak nazwanych Ayacuchos nie istnieje już. Ayuntamientos nie będą się już więcej składały z politycznych szalbierzy, lecz z ludzi stałych. Naród ciągłemi rozruchami znużony, przekonał się, iż na tćj drodze niczego nie dopnie; a wojsko jest wierne,stępy od czasu swego pierwszego wynalezienia. Dr. M' Sweeny zaleca kilka ulepszeń, z których mianowicie jedno jest wcale nie od rzeczy. Rozmaite prądy w wyższej powietrzni sprowadziły aeronautow na myśl szukania pożądanego kierunku wiatru przez kolejne spuszczanie fub wznoszenie balonu. Lecz jestto bardzo niedogodny środek, ponieważ wyrzucany w tym celu balast, jakoteź gaz wypuszczany, nie da się odzyskać nazad w powietrzu. Dla tego wnosi dr. M 6weeny, aby wprawiać sokoły do latania z balonem, do któregoby one za pomocą długich łańcuszków były przymocowane. W razie potrzeby zniżenia balonu, moźnaby przyciągnąć sokoła; wypuszczony zaś sokół pociągnąłby oczywiście iYalon zOsobą w górę. y» M k, i e ID t V a »nffi?o UrZ dze_ nia i mimo tylu innych ulepszeń rmnęły - jak się angielskim czasopismom zdaje - te czasy, kftSfcwbalonach. owblhme środkna d :> O angIe l s K Ic h Jedną Z naiszybszj _.
c em przed A A wo r » ; r Sźećież j"esV dopiero trzecią Żelaznej Great- Western.
godzinie ulatuje.
A itóió 0iJegrllW ł A > Ul; f :;ia Aczęścią szybkośdosól TnMoTren Tnalio W dziewać nowego wpływu, a nawet zwycigztwa nad przeciwnikami, gdyby zeszli z drogi bezprawia, i gdyby jedynie środków prawnych chwycili się. Ze rozruch z gwardyi narodowej wyszedł, okazuje następujący wypadek.
Skoro się starzy, królewscy Exrealistas, którzy w wielkiej liczbie jako karliści w Madrycie mieszkają, o powstaniu z dnia 13. dowiedzieli, donieśli o tein rządowi, i przyrzekli w razie potrzeby swą pomoc. Rząd posłał im podziękę i rozkaz, ażeby się w domach spokojnie zachowywali. Nienawiść jaka między Ex-realistas i Ex Milicianos panuje, jest znajomą, i pierwsi jedynie dla lego pomoc swą rządowi przyrzekli, że Ex- Milicianos powstanie ukartowali. Skazanych na śmierć przez sąd wojenny, zaprowadzono do więzienia w Toledo, większą zaś część schwytanych za zaręczeniem puszczono na wolność. - Wszystkie doniesienia z prowincyi baskijskich głoszą jednozgodnie, że Baskowie oczarowani są wdziękami swej królowej, która niezmiernie zadowoloną i szczęśliwą pomiędzy niend się czuje. Któżby się tego był spodziewał przed kilku laty? - CIarnor Publico i Espectador zabrano na poczcie i w biórach, w których wychodzą, w skutek czego pismo ostatnie nadal wychodzić nie będzie.
Niemcy.
K ról e s t w o S a s ki e. D i e z n o . Dnia 2. Września stanął szwadron i. pułku jazdy, który był do Lipska wysłany, w okolicy naszego miasta na kwaterach, a dwa szwadrony tegoż pułku powróciły z okolicy Lipska do swego garnizonu w Borna. Batalion z Wurcen, który 13. Sierpnia udał się do Lipska dla wzmocnienia tamecznej siły zbrojnej, wrócił 6. Września na dawne stanowisko. F r a n k fu r t nad Menem 3. Września. - Król Bawarski przybędzie jutro po południu na powitanie Królowej angielskiej z Aschailenburg i stanie u swego posła przy związku niemieckim. Jak słychać, opuści królowa angielska miasto nasze w piątek. Z tąd uda się królowa do J ohannisberg, chcąc odwiedzić kanclerza M e t t e r n i c h a . Dziś dnia 4. popołudniu przybyła królowa Wiktorya i książę Albrecht do naszego miasta i stanęli w pięknie ozdobionym hotelu »Englischer Hof.« Królowa opuści dopiero pojutrze miasto nasze, jutro zaś będzie w teatrze na przedstawieniu »Lunatyczki,« w której panna J enny Lind wystąpi. H e i d e l b e r g 3 O. Sierpnia. - Wczora po południu zakłócono tu spokojność w dziwny sposób: Po południu o 2. godzinie przybyło kilka osób w palną broń opatrzonych na plac Ludwika, ustawiło się niedaleko muzeum, i strzelało kilkakroć, poczćm wszyscy szybko sie oddalili. P n-r jak to zwykle bywa, spóźniła się i dotąd sprawców nie wykryła. Szwajcarya.
F e d e r a l i s t a s z w aj c a r s k i zamieścił następującą korrespondencyą
W r o c ł a w dnia 31. Sierpnia.
W numerze 177. Gazety wrocławskiej*) znajduje się doniesienie z K ó r n i k a datowane, źe dzieło moje o języku sławiańskiin w Gazecie p o z n a ń s k i e j surowo zganionem zostało. W le'j chwili dostałem numer Gazely poznańskiej, zawierający recenzyą mojej pracy i widzę się zniewolonym, tęż recenzyą sprostować jak następuje: 1) Nic wydałem żadnego osobnego dzieła o tym przedmiocie, lecz jako członek szląskiego Towarzystwa oświaty narodowej podałem temuż kilka rozpraw (po większej części juź od kilku la t), które w rocznikach towarzystwa naszego z lat 1843. i 1844. wydrukowane zostały. 2) Liczby, które się innych prowincyj, nie zaś Szląska, tyczą, zawarte są w nocie, w której źródło, to jest doniesienie bióra slalystyczuego w Gazecie Państwa z roku 1840. str. 595., wyraźnie na stronie 48. pierwszej rozprawy jest przywiedzione. 3) Uzupełnienia moje mają głównie na celu język Wendów **) w pewnej części Luzacyi, do prowincyi naszej należącej. O Xiestwie poznańskiem - gdzie zupełnie inne stósuuki zachodzą - - zaledwie napomknąłem. Zresztą prace tego rodzaju - przyjęte przecież bardzo wdzięcznie od innych pism, zwłaszcza zaś od gazety powszechnej Augsburgskiej w N rze. 190. - zdają mi się bardziej należeć do pism peryodycznych treści naukowej; przeto też ograuiczain się tu na przytoczeniu kilku powyźszych faktów. Hundrich. *) Porównać Nr, ]C5 Gazety poznańskiej.
»*) W prowincyi szląskićj są w używaniu, oprócz niemieckiej mowy, w pewnych okolicach języki polski, morawski, czeski i wmdski.
OGŁOSZENIE.
Wartość taxacyjna pojedynczych parceli nieruchomości S c h i l d n e r a, (u na przedmieściu
z Bernu z d. 19. Sierpnia: Cudzoziemiec zwiedzający Kanton Bernu, niedomyślil by się wcale iż w kraju tym lada chwila wybuchnąć może rewolucya. Cała ludność wiejska zajęta zwózką nadzwyczajnie okwitych w tym roku zbiorów, a mieszkańcy miast dla dostrzegacza przejeżdżającego tylko, zdają się być wyłącznie zatrudnionymi przemysłem i handlem. A przecież, ktokolwiek nie przestając na j obieżnym poglądzie i głębiej się wpatrzy, przyznać musi, iż rewolucya w kantonie tym jeśli nie niezawodną, przynajmniej jest bardzo podobną. Stowarzyszenie ludowe pod nazwą: Volksverein , nie ma innego celu, jak wy wrócenie istniejącego rządu, i droga jaką cel ten osięgnąć zamierzają, wedle udzielonych nam wiadomości, jest następującą. Za nadejściem zimy, gdy prace w polu ukończone będą, i długie wieczory liczniejsze zebrania po gospodach sprowadzać zaczną, puszczone zostaną w obieg petycyc , celem zebrania dla nich jak największej liczby podpisów. W petycyach tych głównie domagać się będą: zupełnej reformy sądownictwa, zaprowadzenia wyborów bezpośrednich w miejsce dotychczasowych o dwu stopniach, zmniejszenia liczby radzców stanu i t. p. Jeźli, jak spodziewają się podpisujący, wymagania ich bezzwłocznie zaspokojone nie będą, natenczas zwołanćm zostanie zgromadzenie Judowe przed bramami lub w samcmźe mieście Bernie, i tam z zachowaniem tychże samych co w Montbcnon formalności, wszechwładzca (lud) rozwiąże obierady , ustanowi rząd tymczasowy, uchwali zasadę odmian żądanych w petycyach i zwołanie walnej ustawodawczej rady. Słowem, będzie to drugi egzemplarz rcwolucyi Vaud'enskiej, mniej zasługą wynalazku-. Oto jest cel i droga jaką przewodzcy ruchu obrali. Aby być gotowywymi w stanowczej chwili, zaczęli już organizować poruszenie; zawięzują wszędzie stowarzyszenia p a t r y o t Y c z n e mianujące swych reprezentantów, którzy ogólne zebrania w Bernie w hotelu Niedźwiedzia odbywają. N a posiedzeniu na dniu 10. b. m. odbytem, uchwalono, aby dla osiągnięcia celu stowarzyszenia używać legalnych środków; znaczenie wszakże jakie wyrazowi legalność nadają, jest tak rozległe, iż postanowienie to nie nader jest zaspakajającćm. Czyli Q30lfSwein dopnie swojego celu? Gdyby partya konserwacyjna miała więcej jedności i siły, gdyby nierozdzierały jej sprzeczne widoki, gdyby rada stanu odważnie stawiając czoło, wsparła się nareszcie na konserwacyjnem stronnictwie, nie wątpimy, iż zamiary stowarzyszenia radykalnego spełzły by na niczćni; ale warunki te nieistnieją wcale, rząd rozdzielony na dwa obozy, których wpływ na przemiany góruje,
»uli LI;»l.n podriii lub obecnych na posiedzeniach radzców; bo nieuorganizowane - wszystko to partyi.
St. JMarcińskiem pod liczbą 180. leżącej i dnia 7. Października 1845. przez subhastacyą przedać się mającej, wynosi: u. parceli pod Nr. I. . 7,200 Tal. 7 sgr. 9 fen., b. parceli pod Nr. H. 17,541 - 22 5 c parceli pod N r. III. 5,481 - 20 - 3 - Pozuań, dnia 28. Sierpnia 1845.
Król. Sąd Ziemsk o-miejski.
Do wynajęcia od 1. Października jest w domu Nr. 2. przy ulicy Królewskiej i narożniku Nowego miasta p i e rw s z e p i ę t r o, składające się z 5 pokoi, przedpokoju pod zamkiem z innemi przynaleźytościami jako też p a r t e r r e po lewej ręce, obejmujący dwa pokoje z gabinecikiem i innemi przynaleźytościami, niemniej stajnia na parę koni i wozownia. Bliższych szczegółów udziela bióro Administratora przy placu Sapieźyńskim Nr. 2.
W Bazarze jest do wynajęcia od 1. Października b. r. jeden kram z pomieszkaniem i kilka pojedynczych pokoi na trzeciein piętrze. ;/ Ostatni koncert kasyna polskiego z muzyką Straussa dany będzie du IL Września o godzinie 4tej po południu w ogrodzie kasyna na Grobli pod liczbą 16. Szanownych członków uprzejmie zaprasza Dyrekcja.
X Dziś w środo dnia 10. Sierpnia wielki ko e(t fcwiatow w zelągu. Każda dama wchodząc do ogrodu, wręczony sobie mieć będzie ładny zwój kwiatów. N a zakończenie po raz pierwszy:wielkie »co-kto-lubi« Lannera. Zacznie się o godzinie 4. z południa.
W niedzielę dnia 14. ni. b. o s t a t n i I t o i 1C e r t kapeli Szwarccnbachskiej. H. L a u .
inna jalca p r z y c z y n a s*naniejsza li cz b ę stronnictwo konserwacyjne bezsilne pewne wróży zwycięstwo radykalnej
D O N I E S I E N I E . -*m$ Mieszkanie moje jest na ulicy Szewskiej pod Nr. 5. obok kościoła XX. Dominikanów.
Poznań, dnia 9. Września 1845.
L e y s e r M 611 er, faktor.
Kurs giełdy Berlińskiej.
Sto- Na pr. kurant Unia 6 Września 1845. pa papie- 1 KoloprC rami. 1 nizną
Ohligi długu skarbowego . .
Obligi premio« handlu morsko Ohligi Marchii .Kickt, i N owej Obligi miasta Berlina > - Gdańska K T. .
Listy zastawne Pruss. Zachód.
- » X Poznausk.
- » dito » Pruss. Wschód.
» Pomorskie... Marek. Elek.iN.
Szląskie .... dito od rządu garautowane Frydrychsdory.
Inne monety złote po 5 tal. .
Oiscouto.
Ak cj e Drogi iel. Beri.-Poczdamskiej Ohligi upierw. BerI. - Poczdams.
Drogi żel. Magd. - Lipskiej . .
Ohligi upierw. .Magd.-Lipskie .
Drogi żel. Bcrl.-Auhaltskićj .
Obligi upierw. BerI. - Anhaltskie Drogi żel. Dyssel. Elberfeld.
O hligi upierw. Dyssel. - EIberf.
Drogi żel. Reńskiej Obligi upierw. Heuskic . . . - Drogi od rządu garaHtowane.
Drogi żel. Górno- Szląskiej. .
Obligi upierw. Górno Szląsk.
dito Lit. li. . * - Berl.-Szcz. Lit. A. i B.
« ' Magdeb. - Halberst Dr. żel. Wrocl.-Szwidn.-Frcib.
Obligi upierw. W ro c. Szw. - Fr.
Dr. zel. Bonn-Kolońskiej. . .
Drogi iel. Dolno- Szląskiej. .
Obligi upierw. Dolno - Szląskiej
3\i 3:Q Ę
100]
3 A 4 ' 3S -Ą 34 Mi 3L 1011 98
994; 100' .
100 A
ISA 12 3* 4 4 4 1021 5 11)1 4 100* 981 4 UMlł 34 974 4 1164 4 1004 110 J30i 4 4 5 4 4 1 101 i b51 994
J044 99} 99lii
Ir 202 101J
96J 1154 112
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1845.09.10 Nr211 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.