X. 299. w Poniedziałekdnia 22. iirndnia 1845.
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1845.12.22 Nr299
Czas czytania: ok. 21 min.Nakładem Drukarni Nadwornej W Beckera i Spółki. - Redaktor odpowiedzialny: Br. J. Rymurkietricz.
Eto esy letników gazety, z koiliczącym się czwartym kwartałem przypominamy, iż prenumerata ćwicrćroczna dla tutejszych czytelników wynosi 1 Tal. 181 sgr.; dla zamiejscowyołh zaś 2Tal. - Zamiejscowi czytelnicy odbierać będą za tę cenę codziennie wychodzącą gazetę na wszystkich Król. Urzędach ocztowych w całej Monarchii.]- Prenumerata egzemplarza ua papierze kancellaryjnym wynosi 15 sgr. ćwierćrocznie więcej od powyższej cetlijY. - lNie naszą będzie winą, jeżeli dla późniejszego zamówienia w ciągu bieżącego kwartału, poprzedzające numera nie będą mogły być przesłane. F , dnia 22. Grudnia 1815. IIIM-netlyeyu Gazet W; Mbekeva i Stmilii.
WIADOMOŚCI ZAGRANICZNE.
R o s s y a.
Z P o d o l a z pierwszych dni Grudnia. - Walka, którą przeciw Rossyi prowadzą Czerkiesy za wolność swą i religią, uważana jest i przez sąsiadujące z walecznym narodem szczepy mahometańskie za wojnę świętą. Zapał dla nich wzrastał w miarę o ile coraz większy stawiali opór mieszkańcy gór coraz większa okazywali odwagę, mianowicie pod dowództwem S z am y la. - Wielki udział okazują dla nich osobliwie mieszkańcy wy »nania mahometańskiego w Turcyi azyatyckiej, którzy w Moskalu widzą' już dzisiaj przyszłego gnębiciela i wroga. W wielkiej liczbie przybywają oni dla tego częścią na morzu, częścią przez wąwozy na Kaukaz, aby dopomagać swym współwiercom w wojnie świętej. Codzień niemal opuszcza znaczna liczba mężczyzn prowincyą Lasistan albo paschalik Trebisonde, celem udania się do Czerkiesyi, albo przez Georgią do Daghestanu. Car dowiedziawszy się o tćm, rozgniewał się wielce, i nakazał dla tego posłowi swemu w Konstantynopolu, Titoff, udać się do Porty, aby energiczne przedsięwzięła środki zabraniające opuszczać kraj swój poddanym. Porta dla tego w nieprzyjemnćin jest położeniu. Względy polityczne nakazują jej, być posłuszną życzeniom groźnego sąsiada; z drugiej zaś strony słusznie musi się obawiać, że podobne środki mogą własnych poddanych przeciw nićj oburzyć. Muzułman trzyma się ściśle koranu; jest on dla niego prawem, nakazującem mu walczyć ciągle przeciw niewiernym, i odpierać ich najazdy. Rząd może z nimi robić, co mu się podoba, byle tylko nie przekraczał przepisów koranu. Nąjświetlejszy nawet Muzułman przestrzega jak najściślej przepisów swego pisma Świętego, i nie poważy się. nigdy,
!Notatki O wychowaniu publicznem w Polsce.
Teraz juz rząd Moskiewski nie szuka sobie piozelilów w działającej i myślącej generacyi; nie objecuje łaski; przestał niezgrabnego udawania patryarchalności - chce jedynie panować groźbą, postrachem j przemocą materyalnej siły. Za to całą myśl zwrócił na przyszłe i dorastające pokolenia, Jednym z najgłówniejszych teraz dążeń rządu jest, utworzyć sobie i wychować nową generacyą; cel ten zajmuje całą jego troskliwość. Petersburski minister oświecenia, Uwarów, luminarz Moskiewski, którego głęboką naukę uwielbiają Niemcy, jest wykonawcą pomysłów w tym kierunku. Każda nauka podzielona na pytania i odpowiedzi, approbowane przez Ministerjum. - Do nauczyciela należy jedynie pilnowanie, aby uczniowie wiernie i dosłownie uczyli się na pamięć; wszelkie polecanie książek pomocniczych, objaśnianie z niepotwierdzonych rękopisów, surowo wzbronione. Podobna metoda oddawna zaprowadzona w Moskwie, nawet w Uniwersytetach. Teraźniejsi nauczyciele szkół Polskich, pochodzą z uniwersytetów moskiewskich, łatwo im więc piluować metody, dzięki której sami otrzymali stopnie i posady. Nie dość jednak na same'm przeciążaniu pamięci; w dawniejszym E anie naszego wychowania, podobnie jak dotąd w innych oświeconych ajach, zbyt mało przedmiotów wchodziło w obręb nauki szkolnej - żywa młodzieńcza pamięć była swobodna, a rozwadze i zastanowieniu obszerne pole i czas pozostawały. W teraźniejszych naszych szkołach aby nic nie nauczyć, uczą wszystkiego. Pomnożono liczbę przedmiotów aż do śmieszności; samych matemalycznych jest kilkadziesiąt,(*) Z terndziałać przeciw takowym. Cóż tedy pozostaje uczynić Porcie? - Gdyby się miała okazać tyle słabą, i spełnić życzenia cara, natenczas godzina jej śmierci wybiła w prowineyach Turcyi Azyatyckiej. Zresztą wzniosłe i szlachetne usposobienie szczepów kaukazkich słuszną w nas rodzi nadzieję, że niepodległości swej bronić będą naprzeciw Rossyi i utrzymają się przy nićj. Nie spodziewamy się pomiędzy Czerkiesami zdrady, przez która piękny Krym, walczący dzielnie pod Emirem Almaiisurcin przeciw Potemkinowi, dostał się pod despotyczne panowanie Rossyi. Niedawno temu został za rozkazem Szamyla jeden z Krymskich ulemów, za to, że przez namowy i obietnice chciał pozyskać dla Rossyi mieszkańców gór, na śmierć skazany . , .
1 SClęty.
F r a fi c y a.
Monitcur Algierien z 30. i Echo d'Oran z 29. Listopada donoszą: Bu Maza z okolicy Tenes i Orleansville wypędzony przez dwie kolumny generała Commar i pułkownika d'Arboiiville szybko się zwrócił z jazdą swoją ku południowi, między Teniet el Mad i Tiare1. Zbuntował tam pokolenia, przez których osiadłości przechodził Bugcaud i połączył ze swoim gumem Uled Bessam i Bcni Meida, pokolenia, przeciw którym Bugeaud w marszu swym rozkazał Jussufowi wykonać razią. Wkroczenie to Bu Mazy rzuciło postrach na cała okolicę. - AmerBen Ferrat, Bach Aga Uled A ind ów, którzy tworzą gum posiłkowy, znagleni zostali szukać pomocy w obozie naszym. Ruch Bu Mazy do granic małej pustyni odbył się w tym samym czasie, kiedy Abd el Kader udał się ze swoją jazdą na południe od Bogaru. Abd el Kader wprawdzie przedsięwziął drogę na zachód, na grenicy Tellu: ponieważ się teraz znajduje nad granicą tego kraju, przeto łatwo mógłby korzystać z obecności Bu Mazy w środku ziem tych i przez
namnożeniem, obręb każdej nauki ścieśnił się i poniżył do encyklopedycznego rejestru, zagważdźającego młodą myśl i wyobraźnią. Z podobnego roskładu otrzymywano podwójuy skutek: kosztem władz umysłu bardziej duchowych kształcono jedynie mechanizm pamięci, ślepą wiarę, litrackie posłuszeństwo słowom mistrza; powtóre, zamykając drogę głębszego zapatrywania się, wszczepiano zgubną zarozumiałość w te młode, przepełnione wiadomostkami umysły. Cel został osiągnięty, albowiem większa część uczuiów teraźniejszego wychowania wykształca się ua istne kaleki umysłowe, gdzie wrodzony talent i duszy jego polot na zawsze zwichnięty. Najtrudniejsza jeszcze walka pozostawała z narodowością i nieodłączną dziś od niej religią. Osobny wykład Historyi Polskiej skasowano, przyłączając ją w części do Histr. Powszechnej, w części do Piossyjskiej. Professor uniwersytetu Petersburgskiego U slrialów, który porządkując zabrane Polsce skarby piśmienne, biblioteki Załuskiego, to w. Przyjaciół nauk, Radziwiłowskich i t. p. niszczył wszystkie przychylne nam zabytki - jak tego nieraz z nieopisaną boleścią, był świadkiem czcigodny O'Nacewicz - Z jego to wynalazku Litwa nigdy nie sympatyzowała z koroną, a wieczuie hołdowała Moskwie, jego to wynalazku wyznanie Greckie poprzedziło w Polsce katolicyzm i t. p. niezliczone fałsze. Ogłoszono konkurs na napisanie najlepszej (sic) historyi Polskiej za nagrodą 10,000 złp. Zjawiło się tylko trzech spólubiegających się. Leon Rogalski, adjutaut Moskicski, rodem z Wilna - Baliński Michał, autor pamiętników o Barbarze, dzisiejszy inspektor, czyli cenzor handlu księgarskiego, podobnież rodem z Wilna, i Pawliszczew, (mo-b ..1\ a.. _ 1\ nadeszłych od Bugeauda i Bourjollego, miał pierwszy podbić kilka pokoleń przynajmniej chwilowo, a drugi ubić Flittasom przeszło 4 O O ludzi. Obie kolumny miały parcset jeńców wraz ze znacznemi łupami sprowadzić do Bel Hassel. W Oranie otrzymano zaspokajające wiadomości o losie j eńców francuzkich, zostających w mocy Abd el Kadera. Ich liczba przenosi przeszło 200 osób, strzegą ich w deirzc emira zostającej w Marokko; dostają zarówno żywność z żołnierzami Abd el Kadera. Dowiedziano się także, ze porocznik Lakoste pisał do Cavaignaka generała, iż Arabowie schwytali jego i kilku żołnierzy zdradą do niewoli, ostatnich zamordowali, jego zaś ocalił naczelnik Beni Misselam, ten go oddał Abd el Kaderowi, który mu kazał dać odzienie, konia i żywność stosowną tak, że wygodnie dostał się do deiry w Marokko. Wielka podobno z resztą zachodzi w wyobrażeniach arabskich różnica pomiędzy Abd el Kaderem a Bu Maza. Pierwszego uważają za goniącego za potęgą ziemską, drugiego zaś za działającego z czystego poświęcenia i dla tego słusznie nazywającego się »rzezakiera głosów chrześciauskich z miłości do Boga t. j. bez żadnych widoków o nagrodę ziemską. Bu Maza należy do ścisłej sekty Derkanie, która za zasadę przyjęła, iż muzułmanin, powinien jedynie z czystego przywiązania doblamizmu działać i zgotować tryumf swej wiary. Dziennik T i m e s doniósł o nowćm przykrem zajściu jakie miał w dniu 4. Października poseł francuski w Mexyku. Ponieważ rząd mexykanski nie chciał udzielić zadość-uczynienia za zniewagę wyrządzoną posłowi francuskiemu w Bagno de los Delicias, ten więc zażądał paszportów. Baron de Cyprey i cała jego rodzina gotowała się do wyjazdu, który miał nastąpić w dniu 14. Października. Spodziewano się, źe z swym orszakiem opuści Mexyk, nie dawszy powodu do żadnego nowego zgorszenia. Ta nadzieja została zawiedzioną. We wtorek wieczór w teatrze opery włoskiej miała miejsce scena, która, słusznie czy nie, obudziła największe oburzenie przeciw baronowi i postawiła w przykrem położeniu rząd mexykanski. Zdaje się, że jakiś artykuł z J o u r n a l d e s D e b a t s wywołał gniew mexykanow a szczególniej jednego z głównych redaktorów dziennika W i e k XIX. Wydawca napisał artykuł, w którym mówi o francuzach w Mexyku, a szczególniej o baronie w sposób bardzo przykry a nawet obelżywy. - Zamiast niezważać na to, jak mu nakazywało jego wysokie położenie, baron postanowił uczynić artykuł ten przedmiotem sprawy osobistej pomiędzy nim a redaktorem dziennika S iglo. Wieczorem we wtorek spotkawszy pana Ottero, o którym sądził, że jest redaktorem tego dziennika z powodu znanych jego związków z redaktorem S ig l o, prosił przechodzącego panaRozas, by służył mu za tłumacza, i zapytał pana Ottero, kto jest autorem owego artykułu. Pan Ottero odpowiedział, że baron powinien się udać do wydawcy dziennika, jeżeli się chce użalić z tego powodu. W tej samej chwili baron plunął w twarz panu Ottero, a ponieważ ten odpowiedział na tę zniewagę w takiź sam sposób, baron laską uderzył kilka razy w głowę i w plecy pana Ottero. Ktoś trzeci rozdzielił bijących się, a baron odchodząc zawołał głośno, źe gotów jest dać wszelkie zadość-uczynienie, i ze jego mieszkanie jest znanćm. Zapewniają, źe pan Ottero nie opierał się wcale uderzeniom a jednak jest to człowiek dwa razy młodszy od barona i daleko wyższy; zapewne w walce na pięście poseł byłby uległ. Na tćj różnicy siły i wieku opierając się, przyjaciele barona dowodzą, źe nie brak jemu odwagi, jakkolwiek postępowanie jego było nicstósownćm. Teraz jednak przekonaliśmy się, źe mexykanie są ludźmi ukształconemi,
Ostatnich dwóch historje ogłoszono drukiem; Pawliszczewowi nagroda przyznana, książka jego do .użytku szkól polecona, a Kalińskiego, jako pomocniczej używanie dozwolone; wszelkie inne historje Polskie surowo są zakazane. W podobnyż sposób starano się ścieśnić i unieważnić wykład języka polskiego, całą siłą wspierając Moskiewski i Słowiański (*). Dziś już prawie wszystkie przedmioty wykładane są w języku Moskiewskim. Wykład religii katolickiej oddawua, a bodaj i nigdy, w szkołach nastych uieodpowiadał swojemu celowi, teraz ograniczono się tylko na wzbudzaniu i zachęcaniu indyfferentyzmu religijnego między młodzieżą, zwracając główne siły na tajemną walkę znaszeui duchowieństwem, jaką rząd nieprzerwanie u nas i w samym Rzymie ciągle toczy. Do przewodniczenia tak zwanemu Warszawskiemu okręgowi naukowemu, wysyłano z Petersburga od samego początku ludzi, posiadających najzupełniejsze zaufanie rządu. Pierwszym był SIrogonów , Jako Srawdziwy arystokrata Moskiewski, nieprzyjaciel Niemieckiej familii [oisztein Goitorpskiej, dziś panującej, a jako człowiek wszechstronnie i ludzko ukształcony, przyjaciel Polaków, nie mógł zgodzić się na wszystko, co mu kazano wykonywać - wkrótce więc został odwołany. Po nim przysłano Gołowina, "slarowierca, dobroduszny żołnierz, dumny
(*) Niedawno 2 najwyższego polecenia minister Uwarow miał się zapytać Polaków, czy można znieść ich doląd używany alfabet, a wprowadzić na to miejsce ruski. Uwarów wezwał w tym względzie urzędownie S. B. Lindego, autora Slownika-pnlskiego. - Niedołężny starzec, licz względu na swój honor i naukę odpisał, ii zmiana alfabetu łacińskiego na ruski, w języku polskim )I( łatwością da się uskutecznić i przesiał cieka wa próbe tego rodzaiu pisma. -
uprzejmemilpomimo gniewu niezdolni byli dopuścić się zniewagi na baronie i członkach jego rodziny. Zresztą baron nie wiedział czy pan Ottero był autorem artykułu w S i g l o, a później przekonano się, że niesłusznie go o to posądzał. Spodziewano się, źe na drugi dzień pan Ottero pośle wyzwanie posłowi i rozprawiano nad tćm, czy rząd zastosuje prawa o pojedynkach. We środę i czwartek nie było wyzwania, sądzono więc, źe zniewagę autora artykułu pomszczą atramentem. 1 tego nie brakło, wszystkie dzienniki prawie umieściły artykuły nader gwałtowne przeciw baronowi i wszystkim francuzom. - , . Obawa wzrastała, dowiedzano się bowiem, źe pan Ottero w piątek w sześćdziesiąt godzin po zniewadze wyzwać nareszcie postanowił barona, i źe hrabia pewien, członek najznakomitszej rodziny, miał ponieść kartel. Całe miasto było ciekawe dowiedzieć się o skutku wyzwania, ale dotąd nie wiemy nic pewnego. Pojedynek w Mexyku jest zakazany, prawo bez litości konfiskuje dobra pojedynkujących się i świadków, dziś powiększono jeszcze środki ostrożności, położenie rządu bowiem byłoby bardzo przykre, gdyby barona zabito; a gdyby pan Ottero zginął, mexykanie gotowi by byli wyrżnąć francuzów. C o u r r i er, który ma być organem francuzów w Mexyku, gani postępowanie barona, który zapomniał o swojem Wysokiem stanowisku i dał poznać swą obrazę, ale potępia jak najmocniej nastawania dzienników, z kłótni osobistej robiących zarzewie wojny, grożących wycięciem francuzów i t. p. Ten sam dziennik donosi, że pojedynku żadnego nie będzie, że pan Ottero jest aresztowany w własnym domu, i źe dopiero po wyjeździe barona (7. Października) puszczonym zostanie. Sekundantem pana Ottero miał być hrabia Cortina a pana Atley de Cyprey pan Bermudez de Castro, poseł hisepański. Z 11. Paźdz poznleJsze: Zdaje się, źe pan Castro niechciał być sekundantem barona i pan Adrjan Lestapis, bogaty francuz, został sekundantem tegoż. Na pierwszej konferencji sekundantów pan Lestapis oświadczył, że baron nie myśli korzystać z praw, jakiemu daje czas upłyniony pomiędy obelgą a wyzwaniem ale je przyjmuje; jednak do niego, jako wyzwanego wybór broni należy. Hrabia Cortina oświadczył, że pan Ottero będzie się bił na pistolety pod tym warunkiem, źe jeden pistolet tylko będzie nabity a los rozstrzygnie, komu tenże dostać się ma. Sekundant posła francuskiego niechciał przystać na ten warunek, napisal Ust do pana Cortina, ten oupisat, N3 N->Ł A.ll,AMJIHIlI *.<<1..>",1.. !...._, ,.a mównćj odpowiedzi barona, że honor pana Ottero jest nie tknięty, ten bowiem jawnie dowiódł, że mnićj ceni życie jak poseł, który się cofnął, gdy postrzegł, że pojedynek ten może się skończyć pogrzebem, nie zaś, jak wiele innych, śniadaniem. Pan Lestapis odpisał, broniąc honoru barona i na tćm cała sprawa się skończyła. W dniu 9. Października baron Alley de Cyprey wyjechał pod eskortą 30 dragonów wraz z całą swą rodziną. Rząd wydał rozkaz, by w drodze obchodzono się z nim z jak największemi względami Oddać należy sprawiedliwość Mexykanom, źe pomimo rozjątrzenia przeciw baronowi, wszystkie znakomite rodziny posłały do niego listy pożegnalne. Anglia.
L o n d y n, d. 10. Grudnia. - T im e s sądzi, źe po dwu dniach, a nawet po dzisiejszej sessyi tajnej rady, odbywającej się w Osbornehause na wyspie Wight, wszelka wątpliwość uchyloną zostanie względem zniesienia całkowitego praw zbożowych. Jeżeli w czasie tym od naszego ogłoszenia, żaden nie będzie uważał się tak silnym, aby wziął na siebie przeprowadzewswej narodowości, niepojął i wstydził się tak działać jak mu powierzono, powołany wic został do dowództwa na Kaukazie. Nastąpi) po nim S z y p ów, który przechwalał się, jak powiadają, przed pewną dostojną osobą, iż w trzy lata Polskę zmoskwici; ta poklepawszy go po ramieniu miała odrzec: jeżeli tego w lat 20 dokażesz, będę ci bardzo wdzięczny. Nie wiem o ile ta anegota jest prawdziwą, to jednak pewna iż Szypów od pierwszego wystąpienia objawił niezmyśloną chęć zmoskwiczenia nas szybkiego. Język moskiewski wtłaczał, narzucał, gdzie tylko mógł; urządził wykłady tegoż języka dla urzędników, i ludzie osiwiali po biórach naszych musieli uczyć się Ruskiej a z b u k i. Po biórach zaprowadził porządek, a raczej systematyczny nieład. Gdzie tylko jeszcze utrzymał się jaki urzędnik, lub nauczyciel o dobrego ducha podejrzany, bez litości go odpędzał, wprowadzająe na to miast zgraje szpiegów i moskali, (ioł odzywał się nie raz do księcia N amiestnika: «Chcesz książę abym urzędy zapełniał Rossyanami? - ]l Ja sam tego pragnę naj goręcej , ale niech mi dadzą takich, którzyby «byli naszą chlubą - a tu którego nam przyślą, to szuler, pijak, oszust »lub głupiec, pośmiewisko dla Polaków.« Szypów nie miał podobnćj obawy. Tak gwałtowny jednak i nagły nieład jaki Szypów w prowadził, stał się przyczyną jego zguby, popadł w niełaskę i odwołanym zosta). W j ego miejsce mianowano Ok. . . .B y ł to inżynier, u r n n i c a, ponieważ ogłosił parę kompilacyi wojskowych, poprawianych przez naszych professorów matematyki, nieufnością i dzikiem prześladowaniem. Pilnuje tylko skrupulatnego wypełniania rozkazów, łaje w narodowomoskiewskim duchu swych podwładnych i gani studentów niezdejmujących przed nim na ulicy czapek. OK. ... najlepiej odpowiadał zaufaniu. A A -v stwo i jakie zachodzą trudności. Wszystko co wchodzi w zawód czasu i przedłużenia, dowodzi takźc chwiania się i zmian. Rzeczą przeto do prawdy podobną jest, że kilka dni wystarcza do zmodyfIkowania wypadku, chociaż nic do zmienienia. Jakkolwiek wypadnie obecne przesilenie, i chociaż cieszą się nasi przeciwnicy, iż się dotąd co do litery nie sprawdziły nasze przepowiednie, jednak dwa lub trzy dni wystarczą dostatecznie, do potwierdzenia głównej treści naszego oświadczenia, iż głowy konserwatyzmu przyzwoliły na całkowite zniesienie praw zbożowych. Oświadczenie to zakrawa niejako na zmianę gabinetu, z któregoby według pogłoski wystąpił Sir Robert Peel i kilku członków gabinetu z nim się zgadzających. Jersey Times donosi ze względu na przedsiębrane środki obrony tćj wyspy, iż powołana milicya, nie jest zwyczajną milicyą. Kiedy ostatnią do pewnych celów organizują, pierwsza zawsze znajduje się pod bronią. Podzielona jest na 5 pułków i ma 4000 ludzi, a w razie potrzeby można je o 1000 ludzi pomnożyć. W 12 godzinach może być całkowicie uzbrojoną, i nigdzie nie można lepiej zastąpić regularnego wojska. Nadesłane armaty dziewięciofuntowe mąją zastąpić dotychczasowe sześciofuntowe. Działa na wałach i bateriach warowni Regent, Elżbieta, Mont Orgueil oglądano w tych dniach i gdzie potrzeba zastąpiono cięższemi. Warownia Regent ma 120 armat trzydziesto dwu funtowych, Elżbieta 70, a Mont Orguiel 20. Wszystkie brzegi są wieżami Martellowemi otoczone, na których znajdują się działa. Mayor w Plymouth zwołał na wniosek 1000 obywateli zgromadzenie mieszkańców miasta, dla naradzenia się względem petycyi podać się mającej do królowej, z powodu niebezpieczeństwa zagrażającego krajowi. Ze swej strony konserwatyści także agitują i zgromadzają się, podpisują pet ycye do rządu, aby nie dopuszczał przez zniesienie praw zbożowych samobójstwa na Anglii. L o n d y n , dn. 12. Grudnia. Przesilenie ministerialne z powodu praw zbożowych w ten sposób ustało, iż wszyscy ministrowie złożyli swe urzędowania w ręce królowej, która lorda Johna Riissel do siebie powołała. O tym wypadku doniósł wczoraj Mornig Herald, a Standard potwierdził w następujący sposób: Wiadomos'c, Morning Heralda potwierdzamy, iż wszyscy ministrowie podali się do dymissyi i królnwa ja przyjęła. Ministrowie teraźniejsi tak długo swe teki zatrzymują, aż nowe ministerium zostanie utworzone. Głoszą, że królowa powołała do siebie lorda Johna Riissel. Teraz nie można nic pewnego powiedzieć o następcach ministrów. Dziś dodaje Standard do tćj wiadomości nowsze: dowiedzieliśmy się w tćj chwili, iż lord John Riissel dziś z rana przybył do Southampton na królewskim jachcie »Foiry, a o 11 godzinie z tamtąd wrócił do miasta na kolei żelaznej. Królowa opuści jutro Gosport i uda się koleją żelazną do Londynu. Morning Chronicie dzisiejsza zdaje sprawę z wypadków tych i można uważać ją za nowy organ przyszłego ministerium: od chwili doniesienia'w przeszłym tygodniu o postanowieniu gabinetu, można było uważać jego rozwiązanie za nieodzowne. Wprawdzie ministrowie ostatecznie coś pewnego postanowili, ale postanowienie to dotyczyło tylko złożenia swych urzędowań. W sobotę dnia 6. udał się Sir Robert Peel do Osbornehouse i doniósł o tym wypadku rady królowej a w wieczór posłany został kurier gabinetowy do lorda Russla do Edynburga. Lord ten otrzymał roskaz od królowej w poniedziałek z rana i przybył w s'rodc wieczorem do Londynu. Wczoraj zrana udał się John Rusz Londynu do Osbornehause, odbywszy wprzód naradę z Sir Rob. Peelem. Lord Riissel został przez noc w Obernehause i spodziewają się go o 1. godzinie z powrotem w Londynie. Dowiadujemy się, że lord John Riissel znosił się z dawnymi swemi kolegami przed obiadem do królowej, a w tćj chwili z pewnością powiedzieć możemy, iż wszystkie pogłoski o ministeryalnej nowej kombinacyi są przedwczesne. Zgromadzenia trwają bez żadnej przerwy po wszystki niemal miastach angielskich; wczoraj odbyło się w celu zniesienia praw zbożowych zgromadzenie rady gminnej Londynu i przyjęto jednogłośnie mnóstwo rezolucyi za zniesieniem praw zbożowych. Osada okrętu do przewożenia niewolników »Felicidade« przeznaczonego, skazana jak wiadomo na śmierć, została po rewizyi processu przez królowę ułaskawiona i puszczona na wolność.
Hiszpania.
Madryt, d. 3. Grudnia. - Według doniesień dziennika Castellano akademicy Sewilscy podali prożbę do Królowej, w której oświadczają jednomyślnie, źe wtenczas dopiero wrócą do klas, skoro wojsko zostanie odwołanem. W świątyni nauk bowiem nie godzi się innego słuchać głosu jak głosu rozumu, ajnłodzież andaluzyjska nie potrzebuje wcale, aby ją rzemocą zmuszano do pełnienia obowiązków. Donoszą z Barcelony pod dniem 2. Grudnia: Wszystkich umysły rozrażnione do najwyższego stopnia. Zaprowadzanie systemu podatkowego ana Mon, przekonanie, że kwestya co do towarów bawełnianych rozścigają nieposłusznych popisowych, mszcząc się nawet na ich krewnych i osadzając ich bez różnicy płci i wieku po więzieniach,- wszystko to rozjątrza już i tak poburzonych Katalończyków, i nie będzie się można wcale dziwić, jeżeli niezadługo na nowo bunt jaki powstanie. Władze w wielkiej są obawie. Już od kilku nocy zamazują mieszkańcy liczby swych domów, ażeby urzędnicy celni nie mogli znaleść mieszkania tych, którzy się wzbraniają opłacać podatków. Pomiędzy wartami złożonemi z obywatelów i rzeczonemi osobami przyszło już do bijatyk; jedną z nich przyaresztowano, odprowadzono do cytadelli i oddano pod sąd komissyi wojennej. Dnia wczorajszego padł człowiek, niosący flintę na ramieniu; strzelba puściła i zraniła dwóch ludzi. Przypadek ten nic nie znaczący, pociągnął jednakże za sobą skutki, z których przekonać się można najlepiej o draźliwem usposobieniu mieszkańców. Zaledwo usłyszano wystrzał, zaraz przeszło 3 O O O ludzi, po większej części robotników, zjawiło się w tćm miejscu.
Manifestacya ta klassy pracującej wielkie zrobiła wrażenie na tutejszym naczelniku politycznym. Zdaje się że rząd zamierza zmienić wyobrażania ludu, nawet co do mo dy i przyzwoitości. W Barcelonie zakazano nosić brody, w Sewilli zaś naczelnik polityczny Ileceta zakazał akademikom przychodzić na kollegia w płaszczach i kamizelkach w desenie z szaIfą przez ramię, jednem słowem, zakazał im używać ubioru narodowego. W skutek tego zebrało się na dniu 24. Listopada liczne i burzliwe zgromadzenie, które dopiero za pomocą wojska musiano rozpędzić. Kilkunastu akademików odniosło rany, dwunastu jako dowódzców aresztowano, innych zaś odesłano rodzicom do domu. Rzecz ta z resztą innych nie miała skutków. Austrya.
W i e d e ń , d. 7. Grudnia. - Rozkaz rządu austryackiego wydany do literatów austryackich, bawiących w Niemczech, aby spiesznie powracali do kraju, ciągle jeszcze jest przedmiotem zajmującym wszyskich uwagę. Od dwóch już miesięcy z wielkim zawsze natężeniem czekano na każdy zeszyt »gońca z nad granicy,« spodziewano się bowiem znaleść w nim cos o zamiarze Kurandy, czy powróci do Wiednia lub nie. Aż tu na raz donosi gazeta augsburska, źe Kuranda schronił się do Bruxelli. Wnosimy ztąd, że nie chce on się na teraz wystawiać na niepewny wypadek śledztwa, jakieby z nim prowadzono w Austryi. Nie schodzi on jednakże ani na krok z drogi prawa, zamyśla tylko użyć jeszcze czasu, aż mu się paszport skończy, w sposób wolny. Przekonywamy się teraz, jak to rozsądnie było, że Kuranda zwłóczył powrót do kraju, i spodziewamy się, że na nowo uzyska paszport, i że cała ta sprawa, nad którą tyle się rozwodzno, spokojnie zostanie załatwioną. Od niejakiego czasu bawi tu najmłodszy syn wielkiego agitatora O'Connella; we wszystkich towarzystwach przyjmują go z wielką czcią i szacunkiem. Wiedeń, d. 9. Grudnia.-Z listów nadeszłych z Berlina pod dniem 1. Grudnia dowiadujemy się, źe dotychczasowy poseł pruski w Paryżu hr.
Arnim, wstąpił w miejsce odwołanego stąd generała Canitz, jako nadzwyczajny poseł i upełnomocniony minister na dworze tutejszym; następcąjego w Paryżu będzie dotychczasowy poseł w Bruxelli p. Arnim, a na miejsce tego przeznaczonym został dotychczasowy rezydent i pierwszy radzca przy poselstwie pruskićra u związku rzeszy niemieckiej, tajny radzca legacyjny Sydów. - Spodziewają się tutaj za ośm dni powrotu angielskiego posła Sir R. Gondon. - Mogę Panu teraz donieść z pewnością, źe car rossyjski nic przybędzie tutaj przed 2 O. b. m. Włochy.
Z nad granicy włoskiej, d. 4. Grudnia. - Donosiłem niedawno o manifeście nieszczęśliwych powstańców w Rimini, a później o krótkićm podaniu ich do Ojca świętego, które to dokumenta rowodzą się nad błędami rzymskiej administracyi, i nad środkami, zapomocą których możnaby ją naprawić. Od stronnictwa przeciwnego wyszła na to dość obszerna obrona, umieszczona wFoylio diModena. Jako korespondent bezstronny powstrzymuję się od wszelkich w tym względzie uwag, życzę tylko, aby koniec obrony, który brzmi następnie: »obecnie zupełna spokojność w państwie kościelnym« był prawdziwym i jak najdłużej się utrzymał. Wątpię także, czy to tak długo pozostanie, nasza cmigracya rewolucyjna bowiem nadzwyczaj znowu jest czynną. Słychać o przygotowaniach na Malcie, Korfu i t. d. do wyprawy moskiewskiej i wylądowaniu na brzegach morza adryatyckiego, słychać, że na czele przedsięwzięcia tego stoją doświadczeni generałowie, słychać o połączeniu się z niezadowolonymi z pomiędzy Hiszpanów, a przypuszczenie, źe pojawienie się nidawno temu w Toskanie generała Prim, ma jakąś z tern wszystkiern styczność, zdaje się nie być całkem nieuzasad nionem. To pewna, że czujny rząd austryacki ciągle utrzymuje łlotę na morzu adryatyckiem, i źe okręty jego wojenne często widać około Ankony. Don Carlos najął na trzy lata pałac Sulicetti w Genui.
Gr. e. · c y. - 8.
Ateny, d. 28. Listopada.-Dnia 16. b. m. po zachodzie słońca strzelono do pałacu królewskiego; kula uderzyła w północną stronę mieszkania kassyera królewskiego. Sprawców tego czynu nie wykryto dotąd. Dzień cotylko wyszło i jest do nabycia w Jksi «*KUrni turaei Szerków dziełko na podarki dla młodzieży bardzo pożyteczne: Gwiazdka na rok 1846.
dla młodzi katolickiej. Cena jednego exemplarza 1 Złp. gr. 15., czyli 7 sgr. 6 fen.
OBWIESZCZENIE.
Celem wydzierżawienia lokali do wyszynku piwa Grodziskiego pod Ratuszem i w budynku wagi miejskiej na czas od 1. Stycznia 1846. r. aż do końca Grudnia 1818. r., wyznaczony został termin licytacyjny na dzień 23. Grudnia r. b. przed Sekretarzem miejskim Zehe na Batuszu. Warunki dzierżawy w Begistraturze przejrzane być mogą. Dzierżawiący obowiązany będzie złożyć kaucyą w kwocie półrocznej dzierżawy. Poznań, dnia. 26. Listopada 1845.
Magistrat.
Dyrekcya kasyna polskiego w Poznaniu zaprasza Szanownych członków na Walne zgromadzenie dnia 8. Stycznia 1846. o godziuie 7mej z wieczora w lokalu kasyna odbyć się mające. Szanownych członków zawiadomiamy, iż na rok 1846. został obrany na Podskarbiego kasyna polskiego Poznańskiego członek Dyrekcyi G liszczyński, kupiec, mieszkający w Bazarze. D y rek c y a . OBWIESZCZENIE.
Dyrekcya polskiego kasyna Bydgowskiego zawiadamia uiniejszem Szanownych członków, iż na dniu 6. S t Y c z n i a, jako leż 2. Lutego roku przyszłego, odbędą się w lokalu tutejszej resursy Obywatelskiej w Koloseum, bale kasyna naszego zwyczajne, na które się Szanownych członków uprzeJmIe zaprasza. Bydgoszcz, dnia 16. Grudnia 1845.
Dobra szlacheckie w Polsce na mil 5 od Czę
stochowy, a 3 od kolei żelaznej KrakowskoWarszawskiej oddalone, z trzema folwarkami, 3600 mórg Magdeburskich rozległości mającemi, której to przestrzeni połowę blisko las zaoszczędzony zajmuje, resztę zaś grunt po większej części pszenny, z wystarczająceini łąkami (400 wozów cztero- konnych siana) zabiera, są za stałą cenę 240,000 Zł. pol. z wolnej ręki do sprzedania. Chęć kupna mający może się listem frankowanym w Mikorzynie Lit. A. pod Kempnem bliżej zainformować. Dzierżawę 6cioletnią w Kościańskim, z inwentarzem. 2000 mórg roli, lOOOinórg łąk i pastwisk, z 1000 Tal. czynszów et c , na którą mieć trzeba gotówki 10,000 Tal , wskazać może Krauthofer, Rzecznik w Poznaniu.
W Halbendorf pod Opolem, przy kolei żelaznej Górno- Szlaskiej, rozpoczuie się przedaż tryków, pochodzących z zarodowej owczarni merynosów, tudzież bydła do chowu, dni1. Stycznia. L e o p o l d v. B 6 hm.
Gry rozmaitego rodzaju dla dzieci, jako to: grę stawiania budowli, grę cierpliwości, domino, grę stawiania figur i towarzyską, teatra, puzderka szklanne, laternie czarnoksięskie (Iaterna maglcaj, przybory teatralne dla dzieci, obrazki w arkuszach, skrzyneczki z farbami, rojsceugi, pularesy, książki konatacyjne, portefolia, gotowalnie męzkie i kobiece, toaletki, materyaly piśmienne, papeterye, papier listowy angielski i francuski, pióra stalowe i gęsie, prawdziwą wodę kolońskąjako i wszystko, co do tego rzędu artykułów należy, poleca w znacznym wyborze bOVIS MERZBACB, Nowa ulica No. 14.
N owy magazyn sukien i gotowych ubiorów męzkich I JBraci Kantorowiczów 1 w rynku Nr. 49. na pierwszeui piętrze, tuż obok handlu braci PP. Andersen, poleca jak liajzasobuiej opatrzony skład najnowszych płaszczów ala Victoria, palitotów, fraków i surdutów wierzchnich, prawdziwych burek rossyjskich, szlafroków * ubiorów do użycia tP tltmitt i £»0«#* -ó«&g/ i Mitttttijlfis. b wszelkich - i - ' - r i także znaczny wybór 1 iberyj wszelkiego gatunku. Wszystkie ubioty są pod styrem paryskiego dozorcy warszta tu nie porządnie jak wytwornic robione. UIj f&
... , ! row* 51ś
Zamówienia będą jak najpunktualnie'j wykonywaane
DONIESIENIE.
N a nadchodzące święta Bożego Narodzenia mam houor polecić się Szau. Publiczności z wyborem gustownych świeżo otrzymanych towarów francuzkich, jako t o: 1) sztuczek kamizelczych w axamitach w różnych deseniach od Tal. 1. sgr. 10. do 10 Tal., 2) szali od Tal. 1. sgr. 15. do 9 Tal., 3) chustek do nosa i ua szyję od Tal. 1. sgr.
10. do Tal. 6.i rękawiczek, kapeluszy, czapek, szelek i t. p., oraz zupełnie kompletnych gotowych ubiorów męzkich, w najnowszym guście. Również przyjmuję także wszelkie obstalunki, które rzetelnie i punktualnie wykonywane bywają. A. D o l i ń s ki, ulica Wilhelmowska Nr. 8.
Handel strojów i towarów modnych M. Vetter i Spółki ulica Wilhelmowska Nr. 25. poleca na nadchodzące święta Bożego Narodzenia znaczny wybór naj no wszych kapeluszy, czepków, stroików na głowę, mantyl, axamitnych, jedwabnych i lulowych, przednie KwiatyParyzkie, rękawiczki glasowane i jedwabne, p i ó r a , kra wat y, b e r t y, b i a ł e haf*Y> wetążki i przepaski z gładkiego ifasonowanego atłasu, prawdziwe koronki różnego kształtu, tudzież bardzo wzięte szaleMogadorskie, po tanich lecz stałych cenach.
Dobre Bawarskie I»iwo (Waldschl6schen) w Cafe-Nationatt Wr o niecka ulica Nr. 2.
łiłflKtalL
N a nadchodzące Święta Bożego Narodzenia, polecam mój skład najgustiiwuiejszych i najnowszych Towarów Garderoby męzkiej, składający się ze: francuzkich kamizelek, chustek na szyję, szalików, kapeluszy, rękawiczek, szelek, wszelkich pachnideł, ostiudyjskich chustek do nosa i innych tego rodzaju artykułów, w jak najumiarkowańszych lecz stałych cenach. Teodor Kweizer, w podle Hotelu Bawarskiego przy ulicy Wilhelmowskićj Nr. 25. " N owy magazyn towarów wyścielanych poleca najnowsze sofy, krzesła poręczowe, sofy sypialne, fotele, materace na sprzężynach, w największym doborze
L. N eumann, tapicer, na rogu ulicy Nowei Nr. 14.
Paryskie cukierki poleca
Pietrowski.
Duże węgorze (Wickel-Aale), wędzone i marynowane łososie dito - dito węgorze i Slrassburskie pasztety poleca tanio.
ił. li. P r a g er. Świeże drożdże funtowe poleca B. L. Praeger.
»Mallagskie cytryny (tuzin po 6I\sgr.) Mallagskie apelcyny (tuzin po 12 sgr.) Goryckie marony (funt po 5 sgr.) świeże figi w krążkach, » muszkatełowe rodzenki w gronach, » migdały w skorupach a la princesse, słodkie Hiszp. winogrona i Teltowskie rzepki poleca. J ł . Et. rM/yer w domu szkoły imienia Ludwiki pod M r. 3 O . Pivnnft mlodaste I
Znanych świec stearynowych znowu u nas dostać można i wprawdzie paczkę po 8 sgr.; sztuczne świece jarzęce, stoczki, świece do powozów i latarń, połyskujące białe świeczki dla dzieci, farbowane świece jarzęce, jakoteż Berlińskie świece łojowe i suche białe mydło polecamy po jak najtańszych cenach. A. Fakscher i Spółka.
Poznań, ulica Wroniccka Nr. 19.
Mój skład drzewa przeniosłem na Groblę Nr.
13., gdzie każdego czasu dobre i suche sosnowe ; .«.,1-"" JI",I,: ; bI'w.I",_ ni7.m:iitej wielkości i grubości, dla stolarzy i do budowli zdatne, oraz wszelkie inne drzewa budulcowe za mierną cenę sprzedaję. Jestem także gotów podjąć się dostawy drzewa do budowli w ogólności, a odpowiem przy tern zaufaniu mnie się udzielić mającemu najlepszym sposobem. M. A. Hcpner.
% N owy fortepian z najlepszego wyboru i $ + dźwięku stoi za tanią summę 130 Tal. do · * sprzedania na placu Wilhelmowskim Nr. 4£ 16. na drugiem piętrze po lewej ręce. +iuuisgieldy
BerttńaHtóJ.
Sto- N a lir. kurant pa papie*- l gotopfC. rami. l wiz na
Dnia 19. Grudni» 1845.
Obligi (IIIUIJ-J: skarbowego .. Obligi premiów handlu morsko ObligiMarchii Elekt, i N owej
'k
98* 84.
97 98' 97 102
97*
» » Gdańska w T .
Listy zastawne Pruss. Zachód.
W.XPoznaiisk.
· dito Pruss. Wschód.
> Pomorskie.
March. Elek.iN.
Szląskie ... .
dito od rządu garautownne 34 -Ą *) IJ
95i 9Ś 98i 98 96i I3A HA 4i «JI »1\ 5i
Inne monety złote po 5 tal.
AUcIe Drogi zcl. BerI. - Poczdamskiój Obligi upierw. Berl.-Poczdams.
Drogi zel. Magd.-Lipskiej Obligiupierw. Magd. - Lipskie Drogi żel. Bcrl. -Aiihaltskiej Obligi upierw. Berl.-Anhaltskie Drogi żel. Dyssel. Elberfeld.
Obligi upierw. Dyssel. - Elbcrf.
4 4 92ł 86 96{ 85 96* 5 4 4 34 4 4
Obligi upierw. lleńskio .... Drogi od rządu garantowane.
Drogi zel. Górno- Szląskiej. · Obligi niiicrw. Górno - Szląsk.
o dito III. B . Berl-Szcz. LU A. i B.
Magdeb-Halberst Dr. żel. Wrocl. - Szwidn. - Freib.
Obligi upierw. Wroc. Szw.-Fr.
Dr. i d. Bonn- Kolońskiej.
4 4 5 fi 105
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1845.12.22 Nr299 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.