, )](17. w Srodędnia 21. Stycznia 1846.

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.01.21 Nr17

Nakładem Drukarni Nadwornej W Deckera i Spółki. - Redaktor odpowiedzialny: Dr. J. Rymarkietcic%.

JPo *nań, anią »i. Styc *nia.

Czytamy! w Gazette: W myśli publicznej system obecny zbliża się do upadku, a ludzie, którzy go utrzymywali, wkrótce tylko do historyi należeć będą. Dla tego też już nawet nie trudzimy się wykazaniem podstępów finansowych, za których pomocą pokrywają w budżecie deficyt i marnotrawstwo. Te podstępy już są tak znanemi, że nawet mówić o nich nie warto. Tak samo rzecz się ma z prawdami urzędowerai, wychodzącemi na świat z Tuileries lub z izb; te zmyślenia są podobne do asygnatów , które po zniżeniu kursu przedstawiały ciągle miliony anie miały żadnej wartości nawet dla tych, którzy je w obieg puszczali. Ludzie obecnego systemu rządowego nie mogą'oszukać nikogo i sami siebie nie oszukają, bo wiedzą dobrze, jaki sąd wyda o nich historya. Wiedzą dobrze, że ten perjod, który tak wynoszą i tak sławnym czynią, potomność postawi w jednym rzędzie z peryodem regencyi, jak dyrektoryat, jak gabinet Walpola, jak te wszystkie rządy, które nie zrobiły nic wielkiego, ponieważ im brakowało głównej podstawy, podstawy honoru. Bo wielkość może wyrodzić się tylko z bezinteresowności, z miłości kraju, z poszanowania praw i prawdy. Tak więc niech i ten rok przejdzie jak inne z owemi zwykłemi pocWebstwy i życzeniami pomyślnościkraju, z owemi dowodami o równowadze wydatków i dochodów, o dobrym bycie ludności, o godności polityki zagranicznej, o chwale zdobytej przez ludzi systematu. Te wyrazy są tylko ostatniem odbiciem się głosu, który sam dla siebie jest echem, ponieważ nie będzie miał echa W przyszłości.

WIADOMOŚCI KRAJOWE.

Z Berlina. - Tymczasowy komitet towarzystwa dla dobra klass roboczych zrobił na odbytem nie dawno posiedzeniu podanie do ministra spraw wewnętrznych, zapytując się, które to punkta przedłożonych statutów zasłużyły na naganę władzy i jakie odmiany rząd pragnie mieć w nich zaprowadzone. Jeden z tutejszych literatów, który przed nie dawnym czasem wydał broszurę o pytaniu konstytucyj nem, i o którym mówiono w pi

STOSUNKI ANGLIKAŃSKIEGO KOŚCIOŁA.

f Ciąg uahzY) N abożeństwo anglikańskie zbliżone do katolickiego. Odbywa się liturgia oparta ua miejscach pisma Św. z modlitwami i nauką o grzechu i łasce. Nabożeństwo raune wraz z koininunikowaniein trwa przeszło godzinę, po cze'm następuje kazanie, nic stanowiące tak, jak u protestantów, głównej treści całego nabożeństwa Odczytywanie psalmów i długich ustępów bilijnych, uważanem bywa za ważniejsze ku zbudowaniu ducha, niżeli nauki i mowy kaznodziejskie. Dogmata o trójcy Św., tudzież o bóstwie Chrystusowem zatrzymano są w kościele anglikańskim, bez naruszenia ich racyonalue'mi wywodami. Co do sakramentów, wbrew nauk protestantyzmu, uważają sakrament ciała i krwi pańskiej, jako ofiarę, a sakrament chrztu, uważany jako odrodzeuie duchowe z grzechu pierworotnego, dokonane samym chrztem, bez dołożenia się wiary ochrzconego. Bierzmowanie odbywają sami biskupi, objeżdżając co trzy lala dyecezye. Plebanie uwiadomieni na kilka tygodni o przybyciu biskupa, pouczają przez ten czas młodzież w zasadach religii. Samo bierzmowanie odbywa się po odprawionej liturgii przez kładzenie rąk, bez żadnej formuły; modlitwa krótka poprzedza uroczystość, a błogosławieństwo ją kończy. W tern wszystkie m widać ślady dawnego katolickiego kościoła, z którego nadto to główne pozostało wyobrażenie, od wyobrażenia protestanckiego całkiem różne: że, jak się rzekło, kościół jest uzewuętrzeHiem się idei boskiej, przez Chrystusa objawionej, że zatem każdy o tyle jest chrześcianiuem i uczestnikiem królestwa bożego, o ile jest

smach publicznych, że wielu znakomitych mężów stanu radziło się go o zdanie w tej kwestyi, miał przed kilku dniami oświadczyć w jednym z publicznych lokalów, w towarzystwie zupełnie spokojnych obywateli, że jest urzędnikiem policji i ma władzę strzeżenia porządku pomiędzy nimi. Doszło to juz do wiadomości władz, i ciekawi jesteśmy rozstrzygnięcia tćj sprawy. Pomiędzy wielu anekdotami politycznej treści, które nasze towarzystwa obiegają, - zasługują na uwagę szczególniej liczne a coraz odmienne pogłoski o zmianach w ministeryum. Donosiłem już, że radzca najwyższego sądu Nicolovius ma być mianowany prezydentem kryminalnego senatu; również i to jest podobno prawdą, że prezes najwyższego sądu appellacyjnego w Greifswald, G6tze, obejmie w ministeryum wydział sprawiedliwości na miejscu Uhdena, który pozostanie ministrem gabinetowym. Minister Bodelschwing ma objąć ministeryum spraw wewnętrznych z wyłączeniem wydziału policyi, z którego osobne chcą utworzyć ministeryum pod przewodnictwem pana Meding. J ak wiadomo rozłączenie to istniało rzeczywiście już od wielu lat, lubo nie co do formy. Od nowego roku nasi deputowani miejscy zamierzają zrobić ważny krok na drodze jawności. Tutejsze gazety podają bowiem przed każdem posiedzeniem treść przedmiotów, rnąjących być przedmiotem obrad; również wybrano, jak o tćm już wcześniej doniosłem, redakcyą, któraby rezultaty dyskussyi po odbytych posiedzeniach podawała do publicznej wiadomości, co dotąd tylko pod formą »prywatnych doniesień« dozwalała cenzura, ponieważ forma urzędowa podlega rozporządzeniu względem ogłaszania czynności posiedzeń deputowanych miejskich, które w zeszłym roku wydane zostało. - Przyjęto takie na posiedzeniu jednozgodnie ważną bardzo propozycyą zgromadzania się regularnie wpewnych godzinach po za obrębem sali posiedzeń w celu wzajemnego porozumienia się i towarzyskiej zabawy. Jeźełi do tych zgromadzeń przypuszczą także wszystkich obywateli i nieobywateli, staną się one może podstawą powszechnej obywatelskiej resursy, jaką nie dawno utworzono w Wrocławiu, a jaka wiele wpływu wywierać może na ożywienie zapału dla spraw komunalnych i ducha publicznego.

Neuenburg, (Ł 11. Stycznia. - Gdański parostatek (JXutJ. <I>5III<PP

członkiem tego kościoła; i że urząd biskupi iść powiuicu w nieprzerwanem następstwie od pierwszych apostołów. Przeciwko takiemu antiprotestanckiemu kierunkowi anglikańskiego kościoła powstali PHrytanie, zwani później Nonkonformistami, stawiający naprzeciwko katolickiej objektowości kościoła, protestancką subjektowośt wyznawców. Zarzucili wszelką łradycyą, a ograniczyli się na sawćj biblii. Wiarę swoją chcąc nie zależna uczynić od wszelkiej powagi, tak świeckiej, jak duchownej, chcąc ją oczyścić od wszystkiego, co jest ludzkie, poszli zadaleko, bo zapomnieli, że człowiek, w żadnych stosunkach nie przestaje być człowiekiem, a zatem i w stosunku do Boga po ludzku czuć, myśleć i działać musi. PHry tanie kładą za zasadę, że przedewszystkicm jest gmina, to jest: wyznawcy słowa bożego z sobą połączeni, od nich więc wychodzi kapłaństwo i wszelki urząd w kościele, a w rzeczach wiary, nie uznając nikogo nad sobą, prócz Chrystusa, nie są w żadnej zależności, ani do rządu kraju, w którym mieszkają, ani do innych gmin, podobnie zawiązanych. Słowo boże pojmują jako bezpośrednie objawienie, obok którego żadne słowo ludzkie ostać się nie może. Dla tego prócz psalmów Dawida, żadnych innych n«e przypuszczają śpiewów; rugują z nabożeństwa liturgią, modlitwy czytane; nie mają ani obrazu, ani posągu, ani muzyki, zgoła nic, coby działało na zmysły. Odrzucają wszelkie święta, prócz niedzieli, którą obchodzić Bóg sam przykazał, i którą dla tego z wyrafinowaną obchodzą skrupulatnością. Unikają wszelkich ceremonii i obrzędów, z ludzkiego pojmowania rzeezy wynikłych np. nie odsłaniają głowy w miejscach poświęconych, nie składają rąk do modlitwy, nie używają pierścienia przy ślubach i t. P Z tak surowego purytanizmu wyrodziły się niebawem w Anglii dwa kierunki. Pod wpływem kościoła kalwi ńskiego i reformy Szkockiej jak we wszystkich innych małych miasteczkach, tylko o najnowszych wypadkach w Poznaniu i Toruniu rozmawiają. Juz to leży w naturze prostego ludu, źe dla nadania większej wagi rzeczy jakiej, ucieka się do zmyśleń, i każdy do wiadomostek dodaje ze swej strony małe kłamstwa. Przez takie rozmowy umysł się rozpala i niepokoi, a nie jedna kobieta, a nawet i męszczyzna przepędza noce bezsenne, ponieważ więcej sobie wystawiają, aniżeli jest w samej rzeczy. Przytoczymy tu tylko jedno zdarzenie naprzyklad. Kilku tutejszych obywateli miejskich zgromadziło się u swego przyjaciela, który obchodził swoje urodziny. A podchmieliwszy sobie cokolwiek i opuszczając mieszkanie chojnego gospodarza o 11. godzinie w nocy, zawołali na cześć jego grzmiące hurra! Ale że długo to trwało i zbyt rozgłośnie, przeto sąsiedzi przez okrzyk ten obudzeni i słysząc głośno na ulicy rozmawiających, sądzili, że rewolucya wybuchła. Zewsząd wypadano z domów z okrzykiem: rewolucya! rewolucya! Jedni zbroili się we widły, drudzy w siekiery i maczugi, niektórzy nawet z bronią przybiegli na miejsce ruchu, a poznawszy swój błąd, chylątką wrócili z małym wstydem do domu. - Gani przeto gdański parostatek tych ludzi, iż przestraszyli swoich sąsiadów, i okazuje jak byle komar może się. w słonia przedzierzgnąć w wyobraźni rozpalonej.

WIADOMOŚCI ZAGRANICZNE.

F r a fi c y a.

Izba deputowanych. Posiedzenie 12. Sty cznia. - Projekt do adresu brzmi jak następuje: Naj. Panie! Izba deputowanych winszuje sobie wraz z Tobą szczęścia w położeniu ogólnem Prancyi. Zgoda wielkich władz kraju, i utrzymanie naszej polityki porządku i pokoju coraz więcej przykładać się będą do regularnego rozwoju naszych instytucyi, umocnienia naszych wolności i postępu narodowych bogactw. Rząd Twój stara się przyspieszyć wielkie obronne dzieła, jako też ogólnego pożytku, których dokończenia kraj żąda. Nowe te żywioły siły i bogactwa zapewnią nam W kilku latach owe rękojmie, których nasza pomyślność wymagaRozszerzą one między wszystkie klassy prace i dostatek i nastręczą nam środki do zapłodnienia naszego przemysłu, do ożywienia naszego handlu i przysporzą naszemu rolnictwu szczęśliwsze czasy i godniejsżą nagrodę za pracę. '" Izba z pieczołowitością pracować będzie nad zbadywaniem projektów, które jej przedłożone zostaną, bez przekroczenia granic roztropnośc i A), dla dopełnienia wielkiej całości tych robót. - Zaręczasz nam N aj. Panie, ze przychody państwa coraz się powiększają, my z naszej strony bpdziem się starali je polepszyć, zaprowadzając roztropną i czujną oszczędność w użyciu naszych źródeł bogactwa narodowego. - Nad przedłożonemi nam projektami do praw, będziemy się zastanawiać z całą uwagą. Uwalamy się za szczęśliwych, dowiadując się, że odbieramy N. Panie od wszystkich ościennych państw zapewnienia przyjaźni i pokoju. Pokój jest odtąd pierwszą potrzebą narodów. Godzi się głośno wynosić jego dobrodziejstwa tym, co z siłą równą połączają odwagę. Polityka śród tylu burz powszechny pokój utrzymująca za pomocą władz krajowych i rozsądku ludu, otrzymała dziś poklask ludów. Kiedyś będzie ona ze czcią wspominana.- Po nawiane dowody przyjaźni, która Ciebie N. Panie wiąże z królową angielską, równie jak wzajemne porozumienie się obu rządów, zapewniają przyjazne stosunki obu narodów. Douiósłeś nam N. Panie także, źe układ niedawno zawarty ku ukróceniu szkaradnego handlu, w tej chwili wchodzi

Jana Knoxa, powstał kościół presby tery ański, różniący się od kościoła episkopalnego tern najwięcej, że uialo przywiązywał wartości do następstwa aposlolskicgo i nie czynił różnicy między presbyterem (plebanem), a biskupem. W dogmacie zbliżał się do zasad Purytanów, lecz co do wewnętrznego urządzenia kościoła, przyjął formy synodalue, zaprowadził sądownictwo kościelne, i maiąc na celu ogarnąć rządy państwa, poddawał kościół pod wpływy władzy świeckiej. - VV 16. wieku powstali I n d e p e n d e n c i, przeprowadzający w większej konsekwencyi zasady Purytańskic. Z tego powodu odrzucali wszelką władzę synodalną, nie przyjmowali wspólnego wyznania wiary, ale każdemu członkowi zostawiali niezawisłe wyznanie: - rozłączali kościół od państwa; ganili fundusze kościołowi zakładanie stałych posad plebańskich; opędzali 20 składek potrzeby swoje. Nazywali się towarzystwem zam kniętem (close communion), czyli gminą widzialnych świętych (visible suinls), do której ten tylko był przyjmowany za członka, którego pleban i gmina, Po popizedniem Badaniu, za zupełnie nawróconego uznali. Obie sekty iTesbyteiyanów i Indcpendeiidów, stanowiły w 17.

wieku główne sekty dyssydenckie i zostawały ai do końca rewolucyi angielskiej oddzielone od s'iebie. Kromwel wspierał presby teryanów, od restauracji upadł ich wpływ całkiem, tak że dziś, gdy się mówi o dysydentach w Anglii, nikt pod tern uie rozumie presbyleryanów, w malej nader liczbie utrzymujących się jeszcze w północnej Anglii i w niektórych powiatach Irlandyi. Natomiast wzięli górę Independenci, rozdzieleni na Kongregacyu n a l i s t ó w i B a b t Y s t ó w i stanowiący główne ciało clissydentów angielskich. Wpływ Purytanów na stosunki Angielskie był niesłychany Aż do XVII. wieku naród przyciśniony był niewolą, bez oświaty i wy

6 l

w wykonanie. Tym sposobem zadosyć się czyni życzeniu wypowiedzianemu przez izbę. Prawa ludzkości będą bronione w szerszych rozmiarach, a handel nasz oddany pod wyłączny dozór naszej flagi. PocWebiamy sobie tą nadzieją, iż Prancya i Anglia przez działania wspólne, a których celem ma być położenie końca krwi rozlewowi, zabezpieczy regularność handlową i przywróci pokój nad brzegami La Plata. - Wierna zobowiązaniom Prancya, ma prawo także żądać od drugich szanowania układów. Przypomina Europie, by dotrzymania uroczystych zaręczeń, które wzięła na siebie na korzyść szlachetnego narodu. Opłakujemy zWKMością wypadki, które zakłóciły spokojność naszych posiadłości afrykańskich i podzielamy uczucia, któremi bohaterstwo naszych żołnierzy cię przejmuje. Prancya towarzyszy im w niebezpieczeństwach z troskliwością i uznaniem, pochwala środki, których się chwycono, ku utrzymaniu siły i panowania w Algierze. Nic nie złamie naszej wytrwałości, a naszym usiłowaniom uda się zaprowadzić dobry byt w kraju, któren za francuzki ogłosiliśmy. - Twoja N. Panie roz tiopność i odwaga dozwoliły ci śród najtrudniejszych prób dopełnić owego szlachetnego zadania, któreś otrzymał z woli narodu. Naszćm zadaniem jest dotrzymywać ci wiernie pomocy i umocnić na niewzruszonej posadzie rząd i dynastyą naszego wyboru. Opatrzność pobłogosławiła Twoim usiłowaniom, udziela ci pociech, które są dla nas rękojmią. - Twoje wnuki' pójdą za przykładem swoich ojców, owych książąt, którzy wszędzie Prań cyi przynieśli zaszczyt, gdzie się pokazali. Twoje życzenia zostały wysłuchane. Przychylność kraju nazawsze zyskałeś, a każdy dzień coraz wię-v cej wiąże Twoją rodzinę z Twoją ojczyzną.

Izba parów. Posiedzeń ie d. 12. Stycznia. - Guizot tak dalej zbywał reklamacyę Montalemberta o Syryjczyków: Pan Montalembert dziwił się wypuszczeniu wzmianki w mowie od tronu o sprawach Libanu, jakoteź nieprzedłoźeniu w tćj mierze aktów. Tłumaczę to położeniem rzeczy w Konstantynopolu. Gabinetowi byłoby rzeczą milą akta te przedłożyć, lecz w Konstantynopolu wywołałoby to przeciwny skutek i na szkodę Maronitów. Sprawy Libanu znajdują się w przesileniu. Gdybyśmy przeto przed czasem wyjawili nasze układy, nie doszlibyśmy do wypadków pomyślnych. Dla tego nie chcę izby tym przedmiotem zajmować. Po tćj mowie ganił Pelet de la Lozere przedsiębrane wspólne kroki z Anglią naprzeciw przyłączeniu Texas do Stanów Zjednoczonych, starych sprzymierzeńców Francyi, których naruszać jej nie wolno.

Na to Guizot odparł z wielką żywością, oświadczając, że polityka Prancyi zawsze była wolną i niepodległą i taką pozostanie, dopóki będzie miał zaszczyt zasiadać w gabinecie. Wspólne działanie odbywać się będzie przy wspólnych interesach. Dowodził tćj wspólności interessów w texaiiskicj sprawie, zkąd wypadało i wstrzymanie tego połączenia się. Doradzano Texasowi utrzymania się przy niepodległości uznanej przez Amerykę w r.

1837., przez Prancyę w r. 1838., przez Anglią w r. 1840. Niepodległość kraju między Mexykiem a Stanami Zjednoczonemi położonego, z przyczyn miejscowej polityki była konieczną. Tak w Ameryce, jak w Europie potrzeba pewnej liczby niepodległych narodów dla utrzymania równowagi. Historya uczy, źe pokój tym sposobem najłatwiej się utrzymuje i połączenie się całego kraju z potężną rzeczą pospolitą nie mogło nastąpić bez odradzania ze strony Prancyi. Lecz też na to się tylko ograniczono, bez założenia protestacyi, gdyż nie chciano nadwerężać niepodległości i woli Texasu. Te powody zawarte były w instrukcyi przesłanej panu Pageot. Nadto korzystniejsze wiązały Prancyę układy z Texasem aniżeli ze Stanami Zjegbi, oni wywołali;lud do wolności i sprowadzili głównie rewolucya 1641)-60. roku Sredni stan wywołali do godności człowieka, i przez zaszczepioną głęboko w nim religijność, która jeszcze dziś w lym sianie w Anglii się przedstawia,- oderwali go od plutokralycznego sainolubstwa, pojawiającego się w tym stanic w innych krajach. Cały w ogóle naród nabrał moralności, religijności, powagi, i godności, stanowiące chlubne strony charakteru angielskiego. Obok Purytańskich independentów, wielkiego znaczenia nabrali Metodyści, którzy się zjawili 1739. roku. Założyciele (ej sekty, bracia Jan i Karol Wesleyowie i Grzegorz Whilcfield, wykształceni na uniwer.-ylccie w Oxforcic, wyszli z łona anglikańskiego kościoła. Nie chcieli zrazu wystąpić jako reformatorowie, ani odłączyć się od panującego kościoła, lecz przejęci głębiej naukami, prowadzącemi do zbawienia, niżeli to w anglikańskim działo się koscie' e, chcieli, aby im wolno było kazać wszęd,zie po kraju, i podnosić żarliwość w ostudzonej wieize wyznawców «Swiat cały jest moją parafian zwykł utrzymywać Jan Wosfev. Sprzeciwiało się to wszo kie urządzeniom istniejącym; nie dopuszczano ich do kazalnic i do kościołów. Widzieli się więc zmuszeni zakładać osobne gminy, i nadawać im księży przez siebie ordynowanych. Whilcfield, przesiąkły zasadami Kalwina, nadał gminom przez siebie założonym inny charakter, niżeli Jan Wesley, przyznawający się do zasad Arminianów i pozwalający na to, abj' członkowie gmin oraz w panującym zostawali kościele. Z (ego lo powodu liczniejsze jest zwolennictwo Wesleyowskie, niżeli Mctodystów-Kalwinów. Melodyści wywarli ze swej slrony także znakomily wpływ na ducha religijnego Anglików. Po upadku presby teryanów, Independenci ustawali w żarliwości, siły teologów stargały się na obszernych i bez(morII - --b r"o.,..,..AJIII i l>f.iglar»; .Il Iofi oiianal i ohow-loisl w W.UlLŁg AA rej chcemy być staremi i dobremi sprzymierzeńcami. Ale Unia nie jest początkującym państwem, tern czem przed 60 laty była. I z tego powodu dziwić się nikt nie powinien, ze okiem bacznćm postępujemy za jej krokami, jak za postępowaniem każdych silnych narodów. W ogóle chwalił potem Guizot poselstwo Polka, z wyjątkiem tylko tego, co sprzeciwia się polityce równowagi amerykańskiej. Nigdy nie zostanie przyznane prawo rzeczy pospolitej amerykańskiej, aby zakazywała państwom europejskim mieszać się do sporów, które mogą powstawać pomiędzy państwami nowego s'wiata. Póki będę zasiadał w gabinecie, dodał z przyciskiem Guizot, poty starać się będę o utrzymanie naj przyjaźniejszych stosunków między Prancyą a Stanami Zjednoczonemi, ale przy tern utrzymam zupełną niepodległość polityki Prancyi. Tak działając, zrozumianymi zostaniemy z tamtej strony oceanu. Znam ja potęgę zapału ludu, ale wiem także, że wszystkie nowe wolne państwa, z jakąkolwiek wewnętrzną konstytucyą, wszystko na tej myśli osadzają, iż mimo chwilowych usterków i przesądów, nakoniec sprawi e d 1 i w ość i rozum zwyciężyć muszą. Urządzenia wolnych państw w najnowszych czasach polegają na tej nadziei i spodziewam się, że Stany Zjednoczone nie zawiodą nas w oczekiwaniu zbawiennem.

Mowa ta podobała się, lubo hrabia Pelet pozostał przy swćm zdaniu, że branie się Prancyi w sprawach texanskich, było niepolitycznćm i przeciwnćm interesom handlu morskiego. Dyskussye nad adressem jeszcze raz odroczono. Biższych szczegółów o bitwie z Abd el Kaderem udziela nam list jeden, d. 23., z obozu marszałka Bugeaud. Wojsko piesze marszałka tyle ucierpiało przez przyspieszone marsze i niepogody, iż nie było w stanie dalszego odbywać pochodu. Tymczasem doszła wiadomość, iż niedaleko znajduje się emir ze swym obozem, wysłał przeto marszałek swą jazdę w tamte okolicę. Obawiał się wieczorem o nią, kiedy nie wróciła. Spokojnie zaś i strzelcy afrykańscy wpadli na połączone siły Abd el Kadera i Bu Mazy. Z tego powodu czekały na ich spotkanie, regularne wojska emira. Wypadek bitwy pozostał bez skutku. W obozie marszałka znajduje się wiele chorych, wiele też umarło, niektórym żołnierzom poodmrażały się członki. Przy tylu niewygodach, wystawieni na słoty i śniegi wiele nadzwyczaj ucierpieli nasi żołnierze. Z Papeiti dochodzą nas wiadomości do 3 O . Sierpnia. Panowała tam spokojność, lubo.krajowcy stali pod bronią w swych obozach. Wyspę Rajatcę, na którą schroniła się królowa Pomare, Prancuzi blokowali. Anglia.

Londyn, 6. Stycznia. - Na audyencyi sobotniej, na której korporacye Dublina i Londynu przedstawiały królowej swe adresa, tyczące się nędzy w kraju, królowa następną dała odpowiedź irlandzkiej deputacyi: Z boleścią słuchałam przedstawienia, które wy uważaliście za konieczne, o smutnem położeniu części moich poddanych irlandzkich i wzrastaniu ich nędzy, której się obawiacie, z powodu braku pożywienia w tym roku.- Pomyślność i dobry byt Irlandyi są przedmiotem nieustającej mojej troskliwości a niepomyślny zbiór kartofli w roku zeszłym i skutki, jakich się z tego powodu lękają, nie uszły mćj baczności. - Wydałam rozkaz przedsięwzięcia środków, które, jak się spodziewam, przykrości z tym smutnym wypad kiem połączone zmniejszą i w tym celu parlament na wcześniejszy dzień zwołam. Z nadzieją i zaufaniem oczekuję na radę, jaką mi dadzą połączone

N owego wslrząśnicnia dodało powstanie sekty Metodystów, i na wszystkie strony zapaliło umysły. Nie obyło się bez wpływu na sam kościół anglikański" ile, źe z jego łona, ta sekta się wyrodziła i wielka część Metodystów od panującego kościoła się nie wyłączała. Od owego to wpływu powstał podział anglikańskiego kościoła, dotąd się utrzymujący: na gorliwych i indyferentów. Pierwsi zowią się High-Church-men, to jest: wyznawcy wysokiego, surowego kościoła, obejmują wszystkich ortodoxow, i ultra-religijnych, przestrzegają jak najskrupnlatniej przepisów episkopalnego kościoła, i kładą za zasadę konieczne następstwo biskupów od apostołów. Drudzy zowią się Lote- Church-men, rzyli wyznawcy, niższego lźeiszego kościoła; nic kładą wielkiej wartości na sukcessyę apostolską, i są wolniejsi w formach zewnętrznych religii. Zobojętnienie ich było wielkie, i dopiero za Metodystów staraniem zajęli się więcej czytaniem pisma Sw i nabożeństwem, i przyjęli nazwisko Ewangelicznych.

(DalszY ciąg nastąpi.)

Dowóz cukru kolonialnego powiększa się w państwach związku celnego Niemiec mimo protekcyjnego cła Gazeta powszechna Augsburska z dn. 17. maja r. b. umieszczając wykaz głównych artykułów, które zostały wprowadzone w roku 1844. do państw związku celnego Niemiec, tok mówi o cukrze: »Wprowadzenie cukru nierafinowanego, o wiele się *większyło; co nas przekonywa, źe fabrykacja cukru burakowego nie jest w kwitnącym stanie, pomimo cła opiekuńczego, które można oszacować do 30 na 100 wartości. Centnar cukru surowego indyjskiego, do rałinerji przeznaczonego. onlaca nipć talarów cła wchodoweso: kiedy cukier surowyizby państwa i cieszyć mnie to Będzie, gdy przedsięwziętemi zostaną środki, które przy pomocy Boskiej Opatrzności zmniejszą niedostatek mego irlandzkiego ludu, jego położenie poprawią i jego przyszłą pomyślność zdołają ., " zapewnlC. - Jakkolwiek głęboka tajemnica ukrywa zamiary sir R. Peel, jednakże stronnictwa czasu nie tracą i gotują się do walki. Liga rozwija swoją niezmiernie daleko rozszerzającą się potęgę przez składkę największą, jaką kiedykolwiek w jakiem bądź kraju dokonano, na której czele stoją najznakomitsi fabrykanci w Lancashire zapisani po 1 O O O lub 5 O O f. st. każdy, kiedy nazwiska, mniejsze summy po 100, 50 lub 20 f. st. składających, zapełniają wielkie szpalty Ti mesa. Zwrócić tutaj musimy uwagę, że im potężniejszą staje się liga przez przystąpienie do niej najznakomitszych fabrykantów w królestwie, tera mniej stają się niebczpieczuemi jój cokolwiek demokratyczne widoki, do których po osiągnięciu swego celu mogłaby się zwrócić. Przeciwnie zgromadzenia stronników prawa zbożowego wykazały tylko namiętność, nierozsądek i słabość stronnictwa tego; stronnicy cła opiekuńczego w manifeście pióra pana Crocker w ostatnim Quarterly Re wiew, również nie byli szczęśliwerai. Cła zbożowe muszą być zniesionemi, a gdyby już innych powodów niebyło dla samej zgodności dowodzeń przeciw nim przytoczonych. Obrońcy ceł opiekuńczych prowadzą wojnę jak Chińczycy, nie za pomocą oręża, ale za pomocą pogróżek i malowanych straszydeł, starają się wstrzymać coraz bardziej naprzód postępujących przeciwników. Dowodzą oni, że połowa kraju będzie leżyć odłogiem. - Na to czynimy jedno pytauie, jaki skutek ta agitacya miała w kraju? Nigdy jeszcze nie starano się tyle o umieszczanie kapitałów na hipotekach gruntowych, nigdy cena gruntów wyższą nie była, nigdy chętniej wszelkiej posiadłości nie kupowano, nigdy mniej gruntów taniej nie sprzedano. Jeżeli stronicy cła zbożowego wierzą w swe dowodzenia, niechże się spieszą i sprzedają swe wioski, nim jeszcze sir Robert Peel zniszczy ich do gruntu: w kilka lat po wprowadzenin prawa zbożowego będą mogli te grunta z zyskiem 30 procentu na powrót nabyć. Ale żaden z właścicieli gruntowych tego nie uczyni; wiedzą oni dobrze, że w kraju takim jak Anglia, małym co do przestrzeni lecz wielkim w bogactwach, cena gruntu ciągle w górę idzie bez względu na cenę jednego produktu. N i e ID c y.

Monachium, d. 9. Stycznia. - Projekt do prawa względem kolei żelaznej z Bamberga przez Wircburg i Aszafenburg do granicy, brzmi jak następuje: »Art. 1. Wybudowaną zostanie źelazua kolej kosztem rządu z Bamberga przez Wircburg i Aszafenburg do granicy. Art. 2. Anszłag kosztów potrzebnych na to wynosi, jako maximum, 29 milionów złotych. Art. 3. Potrzebne do tego fundusze aż do końca roku 1848-49 mają być wzięte z pożyczki 18,840,000 zlot, którą komissya do umorzenia długów krajowych w następujących czterech latach 1 845 - 46. , 1 «46 - 4 7 ., 1847 do 48. i 1 848 - 49'. stosownie do potrzeby i okoliczności zaciągnąć jest upoważnioną.» Wielkie Księstwo Badeńskie. Dnia 9. Stycznia.

Nie można się jeszcze spodziewać pogodzenia sprzeciwnych sobie partyi w drugiej izbie, chociaż to jest najgorętszem życzeniem księcia, a udzielenie deputowanemu Peter urlopu, wyraźną na korzyść opozycyi koncessyą. - Trwająca ciągle słabość zdrowia radzcy stanu Ncbeniusa zmusi go zapewne wkrótce do wystąpienia z swego urzędowania. Tajny radzca Bekk będzie niezawodnie,»jak już o tera panu doniosłem, jego następcą w ministeryumz buraków, opłaca, póki wyrób ten zuacznie się nie powiększy, tylko jeden talar za ceni nar. Cukier indyjski nadto ponosi znaczne koszta dalekiego transportu. Widoczną zatem jest rzeczą, źe fabrykacja cukru z buraków w Niemczech, wzrastać może tylko w pewnych okolicach państw związku celnego, gdzie grunt sprzyja uprawie burakóyy, jak to jest np. w Magdeburskiem. Cło zatem wchodowe na cukier surowy, wynoszące pięć talarów od centnara, przy op,aci£ ,alan» od wyrobu krajowego, nie może dostaleczuie protegować podobnego cukru z buraków w Niemczech.«

N owy ma tery ja J do budowania. W Angsburgu pojawił się wynalazek, który, gdyby się na wielką skalę dał użyć, wielkieby skutki na przyszłość mógł przynieść. Powiodło się wyrobić sztuczue kamienie do murowania, które co do jakości i trwałości, najlepszemu piaskowcu się równają, a ponieważ bez pomocy ognia sporządzane być mogą, przeto też przynajmniej o trzecią część tańsze są od zwyczajnych cegieł palonych, ztąd tez i coraz bardziej podnosząca się cena drew o wiele spaśćby musiała. Nowy ten materjał, który już w obecności znawców wszelkie próby wodą, ogniem i przyciskiem wytrzymał, składa się z piasku rzecznego, gliny i pewnego cementu, będącego tajemnicą wynalazcy; zresztą daje się ten materjał, jak glina, wdowoluych torniacu wyrabiać. laznej przy S1. 11gen, miały doprowadzić do odkrycia częstych aarygodnych opieszałości. - Uwięziony konduktor (o którym mówią, że był pijany), zapiera się tego, i zwala całą winę na dozorcę, który zapomniał pozapalać pochodnie, jak się to zwykle przy nadejściu nowego pociągu dzieje. Chociaż przypadku wipomnionego żadna force majeure nie była przyczyną, nie ulega przecież wątpliwości, że ci, którzy szkody ponieśli, żadnego wynagrodzenia ze strony rządu nie odbiorą. - J ak się to da pogodzić z istniejącemi prawami, zaiste nie wiemy; pytanie to powinno być wniesione na posiedzeniu izb. Podług najnowszych wiadomości otworzenie kolei żelaznej neckarskićj od Heidelberga nastąpi dopiero w późnćm lecie; za to przestrzeń z Darmstadtu do Frankfortu już w Marcu używaną być może. Austrya.

W i e d e ń, d. 11. Stycznia. - Ostatni pobyt Mikołaja u dworu, wielkie uczynił wrażenie na stolicy. Poważne wzięcie się cara względem naszej rodziny panującej, któremu cerarzowa branie się pełne godności przeciwstawiła, nie jest już więcej dla nikogo tajemnicą. Car umyślnie starał się naszego cesarza grzecznościami uprzedzać, do innych zaś osób z rodziny cesarskiej, z wyjątkiem cesarzowej matki, mało słów przemówił. Zdawało się, iż chciał przezto pokazać, iż wie komu przypisać należy zniweczenie swego projektu. Za pokazaniem się jego w teatrze, chciała go publiczność jako gościa powitać, lecz on się szybko usunął. Wszystkie te okoliczno-" ści, które doszły do wiadomości publicznej, jako też wiele innych, zostały ocenione należycie. - Felix Dawid dał się jeszcze raz słyszeć na pożegnanie ze swemi nowemi kompozycyami, lecz publiczności się nie podobał. Hektor Berlioz jeszcze tu bawi.

Grecya.

Ateny. - Dnia 22. Grudnia otwotrzono posiedzenia izb. Król przyj ęty został z najwyższym zapałem, a mowa od tronu przyjemne bardzo sprawiła wrażenie na publiczności. Nie wiemy jeszcze nic pewnego o zajęciu wakujących miejsc w ministeryum.

ROZMAITE WIADOMOŚCI.

Z Grodziska, d. 16. Stycznia 1846. r. - W pierwszych dniach po zaprowadzeniu towarzystwa wstrzemięźliwości w roku zeszłym, miło ci było iść przez ulice miasta tutejszego, nie widziałeś napełnionych pijakami szynkowni, nie słyszałeś wrzasku, wykrzyków pijackich, kłótni, przeklęstw i t. p. - Dziś już wszystko po staremu, pijaków po szynkowniach

Wyszła tyini dniami z druku: Obroni Hrab.

Kihv. R a c z y ń s k i e g o przez niego napisana, z wstępem przez Hr. K Kaczyńską; zawiera opis kaplicy z rycinami. - Przedaie się po 2 Tal. exemplarz w księgarni N owej. Licząc na wytrwałość w czynne') pomocy Członków towarzystwa, przyjęła podpisana Dyrekcya i przewodniczący po okręgach swe urzędowanie i pracują dotychczas w miarę sil, dla dopięcia celów towarzystwa. Widoczną wszakże jest rzeczą, iż bez owej pomocy cele te, albo wcale nie, lub też tylko w bardzo małym i niedostatecznym stopniu osięgnione być mogą, i dla tego widzimy się spowodowanymi powtórnie naj usilniej Szanownych członków towarzystwa naszego upraszać* aby ile możności jego działalność popierali. Dotychczas bowiem okazała się liczba czynnych Członków w bardzo wielu okręgach, nie tylko całkiem polrzebie nieodpowiednią, ale nadto nie wszędzie czynni Członkowie byli pomocą przewodniczącym po okręgach w ich (rudnem mzędowaniu, szćzególniejzaś zgromadzenia okręgowe, Po części w nader tylko niedostatecznej liczbie zwie<I/;,Ut i> '0simy więc, aby towarzystwo nasze powszechniejszy i czynniejszy jak doląd znalazło udział, aby każdy, którego"obchodzi niedola współbraci, jeżeli nie ma ważnej przeszkody, "ie szczędził IIIl -1 \ Iko swej czynnej działalności, ale oraz robił ofiarę zezami i trudów, których la sprawa wymaga. Wszakżeż idzie tu o rzecz szczytną, świętą, której popi ranie samo z siebie przynosi błogosławieństwo i nagrodę. Poznań, dnia 17. Siycznia 1816.

Dyrekcya towarzystwa ku wspieraniu ubogich i biednych w mieście .y.'"," P o z n a n i u.

Umieszczone w gazecie W. X poznańskiego z dnia 10. Stycznia - obok wzmianki o odbyć się mających w O s t r o w i e balach przypuszczenie: względem sposobu użycia zebranego z nich dochodu, powoduje podpisaną Dyrekcya do oświadczenia:pełno, którzy z nadwerężeniem zdrowia własnego, majątku i szczęścia żon i dziatek w kieliszku największe pokładają szczęście. Ale nie dziwić się temu, bo zkądże ci nieszczęśliwi mają dobry brać przykład? Ach, serce chce pęknąć od bólu, kiedy się nawet od tych nie możesz ani pobudki ani dobrego spodziewać przykładu, których jest najpierwszyra obowiązkiem, aby się starali o dopełnienie zamiarów tego, który tu najpierwszy wystawił ludowi przed oczy owę przepaść, która już tak wielu pozbawiła i zdrowia i życia. Bo pytam się, czyli codzienne i zbytnie używanie wina nie jest prawie to samo, co dla prostego człowieka codzienne używanie gorzał ki? O gdyby ci, którzy pod każdym względem ludowi w cnotach przewodniczyć powinni, łożyli więcej chęci i woli, i zawsze dobre dawali przykłady, niezawodnie większa by i tu dla wspomnionego tow. nastąpiła sympatya. - Jakże możesz czego od prostego wymagać człowieka, kiedy sam jesteś nieumiarkowany, nieprzykładny , niedostępny , obojętny na niedolę bliźniego i tylko o własne dbający po wodzenie? Ta sama obojętność daje się tu poznawać i w innych działania obrębach. Natrafisz tu na obywateli dosyć już majętnych - materyalistów. Żadnego pisma u nich nie znajdziesz, i na próżno pytałbyś się: co donosi Gazeta Poznańska? bo, prócz dwóch czy trzech, żal im wydać na nią kilka złotych. - Podziwiać takie należy obojętność co do języka narodowego. Wydarzył się tu niedawno przypadek, że Polak pewien nie znający wcale języka niemieckiego, składał przysięgę na obywatela w języku niemieckim. Pytam się wszystkich rozsądnych, czyli tenże obywatel nie musiał się gorszyć, gdy wymawiał wyrazy, o których żadnego nigdy nie miał wyobrażenia? Dla takich okoliczności mało korzystnych dla ogółu spodziewać się możemy skutków. Co się zaś tyczy towarzystwa pomocy naukowy, o tern tu nigdy nie wzmiankują, i nawet u tak nazwanych oświeceńszych niczego się o nićm nie dowiesz. Z Nowego Sącza (wGalicyi), d. 9. Stycznia. Teraźniejsze ceny zboża najlepszym są dowodem, ii podania gospodarzy o nieurodzaju nie były przesadzone. Wielu z nich po zaspokojeniu własnych potrzeb nie ma nic do .sprzedania. Z Węgier nic nam nie dowożą, bo tam nie tylko że drogo, ale i wywóz zakazany. Za korzec pszenicy płacą u nas teraz 8 zr, 48 kr., żyta 6 zr. 48 kr., jęczmienia 5 zr. 12 kr., owsa 2 zr. 24 kr. m.

konw., któreto ceny z małemi odmianami już od dwóch miesięcy się trzymają, a nawet były już o 30 kr. do 1 zr, m. k. na korcu wyższe. -', Ziemniaki gniją tu i owdzie, przecież jeszcze nie tak bardzo. - Uwijają się z przepędzeniem ich na okowitę, która na wywóz do Węgier odpowiedną ma wartość, albowiem za graniec 3lstopniowćj okowity dają po 98 Kra. konw, Na miejscową konsumcyję bardzo jej mało wychodzi. (G. Lw.)

»iż wedle stałej od samego zawiązania towarzystwa kasynowego w Raszkowie - nieza wodnie i przez wszystkie inne podobne sto warzyszenia przyjętej zasady - przy ustanowieniu rzeczonych balów nie tyle na nastręczenie ziomkom sposobności skromnej wspólnej zabawy, jak racz ) na pomnożenie funduszów towarzystwa ku wsparciu potrzebo ących, wzgląd miano. Zabawa zalćin, jak zawsze, tak i w obecnym <<"azic była dla nas raczej środkiem niż celem... Pomimo tego dla świeżych a przeważających powodów widzi się podpisana Dyrekcya zniewoloną, wyznaczone na dzień 1. i 22- Lutego bale, iiiniejszetn odwołać. Dyrekcya kasyna w Raszkowie.

Dzierżawę 6cioletnią w Kościańskim, z inwentarzem, 2000 mórg roli, IOOOmórgłąk i pastwisk, z 1000 Tal. czynszów etc, na którą mieć trzeba gotówki 10,000 Tal , wskazać może Krauthofer, Kzccznik w Poznaniu.

tSowo wybudowany na należącym do wsi dziedzicznej G o l e n c i n a folwarktiSy t ko wo gościniec, pizy drodze żwirowej Berlińskiej, o pól mili od Poznania odległy, z sadem i trzema morgami roli miary Magdeburskie:, natychmiast lub od Sgo. Wojciecha r. b. na lat 3 albo też więcej lat, jest do wydzierżawienia. Ochotę dzierżawienia mający mogą każdego dnia od 8 do 10. godziny zrańa warunki dzierżawy u mnie przejrzeć. * Poznań, dnia 20. Stycznia 1846.

Kniffką, Major i dziedzic dóbr.

Kapelusze słomiane do prania i przerobienia przyjmuje i podejmuje się tych robót po cenach jak najtańszych handel strojów M. Vet t e r i S pół ki; ulica Wilhelmowska Nr. 25. Świeżą nadsełkę Astrachańskiego kawiaru, soloną wyzinę i świeży bulion otrzymał handel S . S i e k i e s c h i n; W r o c ł a w s ka ulica N r. 7.

Spodziewaną nadsełkę sWlezego, duźo-ziarniiego, bardzo mało solonego Astrachanskiego kawiaru otrzymał co tylko i poleca niniejszem najuniżeniej razem z rossyjskiin grochem cukrowym, bulionem w tabliczkach i herbatą Skład kawiaru D. Suboffa w rynku Nr. 59.

Prawdziwie świeży Astrachan ski kawiar i Warszawski bulion w tabliczkach co tylko otrzymali Bracia Andersch,

<£Jr; - P i e r w s z y t r a fi s P o r t prawdziwie świeżego, szarego, mało solonego A s t r . k a w i a r u w dużych ziarnkach otrzymał i przedaje funt po Talarze; św. wyzinę, św. solony kablion, św. S t r a s s b li r s k i e u;«« sabtety » duźc zdrowe Włoskie marony poleca JÓsef Bp h r a i m: Wodna »Hca'5I rr. ».

Cieple śniadania i kolacye za 3 sgr. i W ro cławskie piw<> Bawarskie po 1 A sgr. u K. Hi rschfelder, na starym rynku Nr. 8.

G a z o w e g o e x t rak t II najlepszy gatunek, który pizy paleniu się korzystnie się odznacza, przedaje odtąd funt po II, sgr., kwartę po 81 sgr. Beer Mendel w Poznaniu, przy Rynku pod JSrcm. 88.

Dnia 16 Stjcsiiia.

« mieście 18-16. r.

POZNANIU. od do TI1.-Jgt, ftn T>1. Igi Ir Pszenicy szefel 220 224 5 Zyta d1. 121 25 6 Jęczmienia d1. .. Ki 8 Owsa d1. II 3 4 Tatarki di 10 Grochu d1. Li 27 9 Ziemniaków d1. 25 13 4 Siana cetnar - II j 7 27 6 Słomy kopa . - 25Masia samiec 8 1 5 , - 5 - 2 ! - ' -