X18. w Czwartekdnia 22. Stycznia 1846.
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.01.22 Nr18
Czas czytania: ok. 21 min.Nakładem Drukarni Nadwornej W Oeekera i Spółki. - Redaktor odpowiedzialny: Dr. J. Rymarkiewic*,.
Af*aa>ntni, anią 99. Stycznia.
Wszystkie narody cywilizowane powinny zaprotestować przeciw zasadom objawionym przez pana Polk w jego odezwie do kongresu amerykańskiego, podobnie jak zaprotestowały przeciw podobnym zasadom prezydenta Monroe. Otóż Stany zjednoczone twierdząc, że wykonywają władzę wyjątkową, lub przyznając się do zamiaru wdzierania się dalej za swe granice i zajmowania nie należących do nich dzisiaj krajów, burzą wszystkie tamy opierające się nadużyciu siłyi przyspieszają powrót peryodu wojen i zamieszania nieustającego. Dla tego to Francya połączyła swe przedstawienia z angielskierai, kiedy rząd Stanów zjednoczonych objawił mysi odarcia Mexyku a połączenia do siebie Texas. W swych korespodeneyach urzędowych panowie Calhoun i King z zuchwałością, której nikt dotąd nie przeszedł, oświadczyli, iż otrzymali zapewnienie od króla Francuzów, że Francya nie będzie się opierać przyłączeniu Texas. Oświadczenie to było zupełuie fałszywćm. W istocie chociaż Francya równie jak i Angia nie była bezpośrednio interesowaną w kwestyi Texas, by wziąść się do broni, jednakże protestowała równie silnie jak Anglia przeciw zgwałceniu tej zasady, stanowiącej podstawę i rękojmią stosunków między narodami. - Francya nie działa tutaj w celu przypodobania się polityce angielskiej, lub uczynienia służebniczego aktu zatwierdzenia sposobu widzenia rzeczy, którego sama nie podzielała. Francya chciała oświadczyć uroczyście, iż zatwierdziła zasadę uznaną po wszystkie czasy przez wszystkie naro d y, że wszelkie < najście pod jakim bądź pozorem dokonane na grunt obcy, nie może być usprawiedliwionem i stanowi przekroczenie niepodobne do usprawiedliwienia przeciw zasadom sprawiedliwości i niesprawiedliwości. Pan Polk przynajmniej w stosunkach stałego lądu Ameryki nie chce uznać tej zasady odwiecznej, przyjętej przez wszystkie narody cywilizowane. Pan Polk nazywa podstępami dyplomatycznemi wszelkie usiłowania obcych mocarstw, mających na celu utrzymanie prawa publicznego narodów. Używając nieokrzesanych a niestosownych wyrażeń względem Francyi, pan Polk zapomina, źe kraj ten nigdy nie zapomniał o podaniach politycznych ścisłego związku z Stao spadaniu papierów jako też o środkach zapobieżenia temuż.
Dopóki nauka finansów w kolebce znajdowała się rozumiano, źe całe zadanie władz finansowych lem się rozwięzuje, by jak najmniej wydawać; ażeby na giełdzie tyle utrzymać kredytu, ile wrazie potrzeby, uzyskanie tegoż jest koniecznem; wszystko zaś inne, polecano Bogu, i każdy musiał sam o sobie radzić. l'rzy takiej zasadzie wypuszczano głównie z oka zadanie, które nauka, i rozleglejsze rozwijanie się handlu, dzisiejszej administracyi finansowej naslrccza; że najprzód i przedewszystkim w narodzie, o możności opłacenia podatków, jako leź o wywołaniu bogactwa krajowego myśleć należy; co jest najpewniejszą podstawą finansów oraz na leni polega i byt dobry PańsIwa polega. Jeżeli to zadanie ma być rozwiązanćm na ten czas musi adminislracya finansów wznieść sie do wyższego stanowiska i zwrócić na to uwagę, Żeby cyrkulacja pieniędzy (nie była wstrzymywaną, handlowi, przemysłowi podawać sposobność zaopatrywania sję w potrzebne kapitały, podatki urządzać tak, ażeby nie były tamą dla haudiu i przemysłu, słowem ażeby mieć dokładne wyobrażenie stanu rzeczy. Z tego co się powiedziało, wypływa, iź jest koniecznem, iź by wszystkie odnogi tejże administracji w jedne przeszły ręce, ażeby wspólnie celów wskazanych dosięgać. W innem miejscu zwrócouo juź uwagę jakie niekorzyści ztąd wypłynęły, gdy adinistracya długu Państwa przyłożyła się do zniżenia stopy procentowej; Ministerium Spraw wewnętrznych zczwalnjąc na zniżenie procentów od listów zastawnych także tą szło drogą, administracja finansów przeciwnym idąc torem, przez zezwolenie na budowlą kolei żelaznej, budowli siłę narodu przechodzącej, lem samem siopę procentową podniosła i kapitały od przemysłu i handlu odwróciła.
nami zjednoczoneini, dopóki te nie postępowały drogą najazdu i nieprawości, gdzie za niemi żaden rząd uczciwy pójść nie może. Z nowej odezwy prezydenta Stanów zjednoczonych wynikałoby, że osady europejskie w Ameryce istnieją jedynie tytułem łaski, że prawa tych mocarstw w owej stronie nie są bezwzględnemi, że wszystkie prowineye posiadane w tćj chwili, przez Anglię, Hiszpanię, Francyę, Holandyę, Belgię, Szwecyę, Danię, leżące w sąsiedztwie Ameryki północnej, będą zajętemi przez Stany zjednoczone wraz z Mexykiera i Gwatimala, które to państwa, dziś zupełnie niezależne, skazauemi już są na postępowe odarcie. Wyrazy głównego' organu rządu francuzkiego wyrzeczone z powodu odezwy prezydenta Stanów zjednoczonych są nadzwyczaj strasznemi, albowiem nie wchodząc w rozprawy o samym Oregonie, dziennik ten wskazuje zasady polityki Francyi w ogólnych stosunkach Europy z Stanami zjednoczoneini. Pan Polk mówiąc o postępowaniu rządu francuzkiego w sprawie Texas, użył wyrazów jeszcze mniej umiarkowanych, jak mówiąc o Anglii.
Gabinet Tuileries zapjwne korzystać będzie z pierwszej sposobności, by na te zniewagi odpowiedzieć tak, jak na to zasługują. Nie ma dwóch polityk konserwacyjnych, z których jedna służyłaby Europie druga Ameryce. Nie można w żadnym wypadku poświęcać dla interesów miejscowych, teoryi politycznych.
WIADOMOŚCI KRAJOWE.
Berlin, d. 18. Stycznia. - Dziś obchodzono tu uroczystość koronacji i orderów. Przy tej sposobności otrzymały ordery i oznaki honorowe następujące osoby w Wielkićm Księstwie Poznańskiem. Order orła czerwonego trzeciej klassy: Henke, tajny radzca sprawiedliwości i dyrektor sądu ziemsko-miejskiego w Międzyrzeczu. Order orła czerwonego czwartej kłassy: Dr. Alberti, rektor w Landsbergu nad Wartą. Buttendorff, inspektor poczty w Poznaniu. Gade, sędzia głównego sądu w Poznaniu. Gregor, radzca sprawiedliwości i notariusz w Poznaniu. Gromadziński, oberamtman wPodstolicach, w re
Gdy ten błąd popełniono, iż kolelie żelazne nie na rachunek Państwa budowano, i ztąd brak pieniędzy i kredytu w ogólności dał się uczuć, widzimy znowu, jak iustytuta pieniężne rządowe, dla własnego interesu weszły wkonieczuość, kredyt, który dotąd handel ożywiał przez podniesienie stopy procentowej ograniczać, widzimy znowu jak środki, które z Ministerium finansów wychodzą jeszcze więcej niebespieczeństweni kraiowi grożą. Jeżeli by do tego przyszło, źe rząd gwarancyą od akcyi na 4 procent ma zamiar podwyższyć, ażeby wykończyć budowle przedsięwzięte,mości i znaiomości obrotów pieniężnych. L_ Rząd na żaden sposób na to zezwolić nie powinien, ażeby podobne operacyc częściej się powtarzały, i może je tylko wstrzymać przez harmonią w środkach administracyjnych i jest jego powinnością, i leży w jego interssie jak najspieszuiej i najskuteczniej przystąpić do działania. Zdanie to, dzisiajsze stosunki, brak kapitałów i obecny stan kursu papierów dostatecznie wspierają. Z wszystkich Państw wielkich Europy. Prussy co do swoich źródeł finansowych są najmniej zadłużone. Przed dwoma laty istniał kredyt w Prusiech jakiego żaden naród Europy wykazać nie był wstanie. Rossija, Auslrija, Francija, Anglija, Belgija i Hollandija, które wyjąwszy ostatnią, wszystkie koleie żelazne na rachunek Państwa budują; wszystkie te Państwa wyjąwszy Anglią w nowszych czasach porobiły pożyczki narodowe, i cieszą się dzisiaj z większego kredylu. Metzke, dyrektor sądu głównego w Bydgoszczy. Ponto, radzca zieraskomiejski w Inowrocławiu. Rozyński, dyrektor poczty w Krotoszynie. Schneider, dyrektor poczty w Międzyrzeczu.
Powszechny znak honorowy: Koch, dozorca więźniów przy sądzie ziemsko-miejskim w Poznaniu. Mliller, dozorca więźniów przy sądzie ziemsko-miejskim w Wolsztynie. K ról e w i e c . - W tych dniach odbył się tutaj wybór deputowanego na sejm prowincyalny z powiatu Alt-Schaaken; upłynął bowiem już czas przepisany prawem, dotychczasowego deputowanego, znanego powszechnie z liberalizmu i. energii pana B. Przeciwna partya była nadzwyczajnie czynną i wszclkiemi sposobami starała się przeszkodzić powtórnemu wybraniu tegoż deputowanego, zupełną jednakowoż poniosła klęskę. - Pana B. wybrano powtórnie, a to świetną 'większością 55 głosów przeciw 12. - T o stanowcze zwycięztwo liberalnej party i tern jest ważniejsze, że p. B. przed wyborem dał poznać w mowie mianćj do wyborców, swe polityczne zasady, przeto zgromadzenie, wybrawszy go powtórnie, objawiło tern samem, ze zasady pana B. podziela. - Wspomniona mowa następnej była treści: »Moi Panowie! Nim przystąpimy do wyboru niechaj mi wolno będzie powiedzieć do Was słów kika. - Pozwólcie mi najprzód złożyć wam moje najszczersze podziękowania za zaufanie, jakie wybrawszy mnie »a swego reprezentata, we mnie położyliście. - Uważam ja to za najwyższy zaszczyt, do jakiego tylko oby watel dojść może. Mimo całej niedoskonałości naszych iustytucyi reprezentacyjnych, nic możemy im zaprzeczyć wielkiej wagi. Są one bowiem jedynem naszym środkiem legalnym do nadania pe'wnego znaczenia politycznemu rozwijaniu się naszego ludu. - JeAt to droga prawna, Moi Panowie, na której walcząc bronią ducha, postępujemy do wyższego celu. - Tym celem jest zjednoczenie wszystkich części państwa w jedne nierozłączną, żywotną całość. - Dopiero w ten czas zakwitnie w nas paawdziwy patryotyzm, dopiero w ten czas obudzi się ślachetna duma narodowa, - Tak Panowie, przeświadczenie o narodowości jest istotną miłością ojczyzny, która jedynie potrafi stawić czoło wewnętrznym i zewnętrznym burzom, jakie może niedaleka przyszłość dla nas gotuje. - Dą, żyć do tego celu z całą mocą i wytrwałością ducha, niechaj odtąd będzie najświętszą naszą powinnością, jako obywateli, jako prawdziwych synów ojczyzny. - Sejmy nasze potrafią w swem stanowisku dopełnić powierzonego im zadania, potrafią dopiąć tego pożądanego celu, jeżeli im kraj nie odmówi pomocy. - Siła reprezentantów polega na współudziale, jaki kraj bierze w sprawach publicznych. A u nas Panowie, dzięki Bogu, życie publiczne ożywia się co raz więcej i wkrótce wielkiej nabierze wagi. I to dzisiejsze posiedzenie pięknym jest tego dowodem. - Dla tego poweźuiy nadzieję, że z tych pomyślnych znaków czasu, z tego energicznego ducha, który w naszej kochanej ojczyźnie spostrzegać się daje, niezadługo najpowabni'ejsza zakwitnie dla nas przyszłość. Potężnym jest duch który nas ożywia i zagrzewa; jest to duch, który pojmuje istotę rzeczy, a rozwala czcze zużyte formy; przeciw temu duchowi wszelka walka jest próżną, jest marnem wysileniem!«
Erfurt. - Gazeta Magdeburska podaje następującą wiadomość o sekwe.«tracyi pewnćj kobiety, o której już inne gazety w"sposób zbyt przesadzony donosiły. - 731etuia córka jeduego pensyonowanego wyższego urzędnika, mieszkającego na teraz w Erfurcie, nie widywała się od lat kilku z nikim pod pozorem słabości zdrowia. - Wiedziano powszechnie o niej, lubo nikt nie myślał, ażeby obchodzenie się z nią było w jakiejkolwiek mierze
Prussy same widzą jak ich papiery codziennie spadają, a to szczególniej w tym czasie, gdy inne a mianowicie Hollendeiskie o 9 procent się podniosły. Wspomniało się wyżej, iź dla uchybień, które woperacych fmau sowych poczyinouo, kredyt wslrząśnionyin zoslał, i tu leży powód wszystkich niepowodzeń, które w kraju zaszły. Ażeby prawdziwy stosunek .w środkach i potrzebach pieniężnych przywrócić, kredyt na nowo ożywić, wypada pożyczkę zaciągnąć, a mianowicie w Anglii, i to wyłącznie dla budowania kolei żelaznych; Austrija była tyle przezorną, zanegocijowala 80 milionów, Bawarija poszła za tym przykładem. Ministerium Francuskie ua przypadek potrzeby zapewniło sobie 200 milionów, Bossija otwiera kredyt na 50 milionów, Prussy jedynie tego nie czynią. Że pożyczka, którą Prussy w Anglii zrobić wiuny nic za małą być powinna, jeżeli ma być pomocną leży w rzeczy samej; tym czasem około 25,000,000 przy" innych źródłach jakie ma Rząd w swoim ręku byłyby wystarczające. Chociaż kapitały te nie byłyby zaraz użyte lecz tylko od czasu do czasu na budowle przeznaczone to" jednakże wniedalekicb terminach powinny być podnoszone, a żeby przez to zapobiedz brakowi pieniędzy, a "mianowicie fundusze banków i towarzystwa morskiego w tej postawić możności, ażeby handel i rękodzieła silnie środkarni pieniężnemu wspierać mogły; chociaż liisfytufa te są wstrzymywane przez statuta, według których diskonIują, jednakże mogą być bardzo pomocne, i kredyt wzmacniać. Rząd prócz wymienionego jeszcze ma inny środek, którego nie użył, a który bez ofiar nawet, może przyłożyć się do kontynuowania budowli, i zapobiedz niedogodnościom, które teraźniejszy brak pieniędzy spowodowały, środek ten jest liczbę assygnacyi kassowych zwiększyć. Rząd w skutek niekorzystnych doświadczeń z ostatnich wojen jestnieprawne! - Niedawno przecież udało jej się, za pośrednictwem trzeciej osoby zrobić podanie do miejscowej władzy o zmianę jej położenia. - Zrobiono natychmiast rewizyą i pokazało się, źe wspomniona osoba cierpi na pewną zaskórną chorobę, radykalnej wymagającą kuracyi.- W skutek tego oddano ją do lazaretu na co i ojciec jćj się zgodził. - Czy i o ile postępowanie z nią zasługuje na karę, wykaże indagacya sądowa; nam się wydaje źe było ono niesłuszne i nieprawne, nie tyle jednakowoż, jak inne dzienniki donoszą, co już z tego się pokazuje, źe osoba ta stosowne odebrała wychowanie, że ją znaleziono w pokoju zdrowym i wygodnie urządzonym, lubo zamkniętym; miała również do swej posługi osobną służącą. Trewir, 12. Stycznia. - Odprawy sejmowe nie pozostają długo bez skutku. - Przed kilku dniami zastosowano u nas bardzo właściwie jedno miejsce z odprawy sejmowej dla prowincyi nadreńskiej, obejmujące pochwałę władzy za postąpienie przeciw obywatelom trewirskim, chcącym podać petycyą, jako przeciw zakazanemu postanowieniem związkowem z r. 1832 zgroinodzeuiu ludu. - Policya rozpędziła bowiem całe towarzystwo z pewnćj zaledwie 20 osób pomieścić mogącej restauracyi, a w której w obecnej chwili zaledwie 10 się znajdowało, upatrując w tćj małej liczbie groźne zgromadzaniu się ludu, jakie wspomnione postanowienie związkowe z 1832 surowo zakazuje. Całą winą tegoż towarzystwa było to, iź w niektóre wieczory niedzielne rozmawiano o biorach potrzebnych do zaprowadzenia porządku komunalnego, a w ostatnią niedzielę czytano kilka miejsc z odprawy sejmowej dla prowincyi Pruskiej. Towarzystwo rozeszło się spokojnie na wezwanie policyi, oświadczywszy wprzódy, że uważa ten krok policyjny za nieprawny i źe na drodze prawnej zaprotestuje przeciw niemu. Miałażby policya, jeżeli doniesienie to jest prawdą, myśl monarchy właściwie tłomaczyć, miałozby wszelkie rozbieranie interesów miasta i państwa zupełnie być zabronione obywatelom? Skutek protestacyi poda nam potrzebne w tćj mierze objaśnienie. (Gaz. kol. i trewir.) M li n s t er, d. 12. Stycznia. - Wczoraj był tu jeden z księży polskich zbiegłych z rossyjskich więzień, w celu proszenia o wsparcie dla siebie i swych braci, którzy w Kolonii pozostali. - Opatrzony on był listami polecającemi księdza arcybiskupa kolońskiego. (Gaz. kol.) Z Kolonii. - Chleb u nas coraz droższy czyli raczej co raz mniejszy, a chociaż nadzwyczajnie łagodną mamy zimę, która powszechny niedostatek znośniejszym o wiele czyni, wyznać jednak musimy, że konieczną naszą powinnością jest, dążyć wszclkiemi środkami do zmniejszenia cen zboża, a przynajmniej starać się o to, aby te jeszcze wyżej się nie podniosły. Podług naszego przekonania drogość nie pochodzi z niedostatku, lecz raczej ztąd, iż właściciele zapasów wstrzymują się ze sprzedażą, ażeby tym sposobem najwyższe uzyskać ceny. - Nie chcemy bynajmniej utrzymywać, aby ktokolwiek miał prawo zmuszenia ich do sprzedawania po cenach umiarkowańszych, bo przy niekorzystnych widokach nikt ich nie wspiera; ale nie można zaprzeczyć, że zbytnie zgromadzanie zapasów samo się niezawodnie ukarze i normalne ceny sprowadzi, skoro nastąpi konieczność sprzedaży. - To jednak wtenczas tylko przypuścić możua, jeżeli zboże w kraju pozostanie.-Jakkolwiek przeciwni jesteśmy wszelkim zakazom wywozu, tą rażą przecież zakaz takowy uważamy za nieodzowny, jeżeli ceny do niebezpiecznej podniosą się wysokości, a przytern wykaże się, że w kraju nie ma zbyt wielkich zapasów. - Rzeczywiście obydwa te warunki już teraz nastąpiły, a obok nich i to jeszcze, że Belgia swoją potrzebę nagle na nas tylko ograniczyła. - N owe rozporządzenie cłowe zakazało przywozu z Limburga, a prowineya Llittich, z Limburga szczególniej pobierająca swą żywność,
, , H J .. . 1 I li....H I,II, » - - - m m m a m m «w · 11 11 - - - mocno przezornym przy wydawaniu papierowych pieniędzy, gdy cała ilość assvguacyi nie wynosi dzisiaj więcej jak 25,743,347, z której summy 14,242,347, tylko jako dług uważać należy, a za pozostałą ilość 14,500,000 talarów są obligi długu Państ a zakupione i w administracji długów Państwa jako fant uważane. Ze ta ilość assygnacyi nie zakrywa potrzeby jest notoryczne, gdy w Prowincjach niektórych zanadto ich jest mala liczba wbiegli. N aj skrypulatniejsze obrachunki, i najgruntowniejsze uwagi wykażą, iż druga ilość wobieg puszczoną być by mogła przyczem jednakże wystrzegać się trzeba nagłej emissyi i tylko wedle wykazującej się potrzeby takowe wydawać. (Ookońctenie tiastąpij Srodek wytępienia zarazy na kartofle.
Choroba, czyli psucie się kartofli jest zjawiskiem jedynem, Ulepraklykowanem w swoim rodzaju, o którem nic stanowczo jeszcze nie powiedziano, najpodobniej dla lego, źe dotąd nie czyniono jeszcze w tej mierze ścisłych doświadczeń. - Niemało czytaliśmy już w pismach publicznych zamieszczonych o tern artykułów, przecież środki w nich podane, nie wiele okazały się być skutecznemi. Nabraliśmy ztąd tylko tego przekonania, źe produkt ten jako najtańszy, jako najwięcej żywiący roboczą klassę ludzi, sprawiłby wiele złego gdyby się nie starano psuciu jego zapobiedz. Czynione w tej mierze poszukiwania zasadzały się dotąd na wyjaśnieniach fizycznych co do choroby kartofli i środki jakie wskazano albo były zupełnie obce dla ludu, albo odrazu pojęte i zrozumiane być nie mogły. Wszelkie znane przewietrzania piwnic, układanie w małe szychfj" ża sprowadzanego z Niemiec, które to podanie wkrótce zapewne potwierdzone zostanie, bo Belgia szybką jest bardzo w rozstrzyganiu kwestyi materyalnych. - Wiemy przecież, jak szybką i stanowczą była jej odpowiedź na wyzwanie Holandyi. - Belgia zacznie teraz szczególniej w prowincyach nadreńskich zakupywać zboże, a ten pokup podniesie bardzo ceny lub je przyuajmnićj utrzyma na znacznej wysokości, na jakiej się dzisiaj znajdują. - To łatwo może doprowadzić do nieszczęścia, którego najopłakańsze będą skutki dla klas s ubogich; dla tego pospieszamy zwrócić uwagę naszej administracyjnej władzy na ten przedmiot i prosić ją, aby spieszne mi środkami starała się odwrócić grożące niebezpieczeństwo.
WIADOMOŚCI ZAGRANICZNE.
Francya.
p a ryż, d. 13. Stycznia. - Gazette de France donosi: były król holenderski obaczy swego syna. Pozwolą księciu Ludwikowi przyjąć ostatnie tchnienia swojego ojca szlachetnego, którego życie nie jedną troską zakłopotane, już jest na schyłku. Były deputowany środka, pan C udał się w tych dniach do młodegd więzienia z wiadomością tą i powrócił z słowem honoru przez Ludwika danćm, które było od niego pod warunkiem uwolnienia z więzienia wymaganćm. Prezes sądu kassacyjnego, baron Zangiacomi, pamiętny sędzia instrukcyjny przy rozruchach paryskich, umarł wczoraj 8U lat licząc, tknięty paraliżem. W roku 1845. przychód z kolei żelaznych we Francyi wynosił 23,230,000 fr., a więc 2 miliony fr. więcej aniżeli w roku przeszłym.
Generał Sebastiani i poseł beja tuniskiego, Sidi Mohamcd Ben Ayent przybyli do Paryża. Akcye na koleje żelazne spadły. Wczoraj nadeszła wiadomość zapomocą telegrafu elektrycznego, że wiadukt na kolei żelaznej z Rouen do Havru w dolinie Barentin się zapadł. Akcye spadły tej kolei z 810 na 755. Wiadukt ten jest jednćin z największyck dzieł, spoczywał na 27 wielkich łukach z napięciem stóp 62, a wysokość w dolinie wynosiła 100 stóp. Jeden fdar od Rouen naprzód się zapadł, a ponieważ ustało przeciwciśnienie, przeto jeden za drugim łuk zapadał tak, źe teraz dzieło całe leży w ruinie. Szkoda wynosi przeszło 1 milion fr. Za przyczynę podają, iż łuk massa kamieni przyciśniony zapadł się z powodu nierówno rozdzielonego ciężaru i panującej wilgoci i deszczów. Czterystu mularzy pracowało nad nim od roku 1844. W jednej minucie zapadło dzieło dwóch lat. Okropny łoskot ztąd powstały, słyszano o milę drogi. Żaden człowiek przytćra nie zginął. Młyn w bliskości znajdujący równic runął pod ciężkością spadających mass, a młynarczyk cudem uszedł śmierci, bo halka opadająca, utworzyła nad nim sklepienie, młynarczyk ocalony udał się bezpośrednio do szynkowni, by wypić za zdrowie swoje. Paryż, d. 14. Stycznia. - Do Brukseli wysłany został nadzwyczajny kuryer z depeszami do tamecznego posła francuzkiego, ma on przywozić ofiarowanie się rządu francuzkiego za pośrednika między Holandyą a Belgią, z powodu nieporozumień celnych. Mówią, że Hebert generalny prokurator przy sądzie paryskim zostanie ministrem sprawiedliwości, a teraźniejszy minister Martin du Nord złoży SWA tekę ministeryalną i zostanie prezesem sądu kassacyjnego.
Gazety z Algieru z d. 5. S tycznia zawierają bliższe szczegóły o spotkakartofli - płukania, i chlorkowania okazały się powiększćj części nic do użycia. Gdzie albowiem znajdują się massy kartofli, jakże je zimową porą przewietrzać? bo to co jeszcze da się zrobić w obszernych piwnicach, niepodobna wykonać w miejscach gdzie dla braku tychże, kartofle złożone są w kopce i grubo przykryte ziemią, albo w dołach w ziemi kopanych, jak lo zwykli czynić wieśniacy. Miałem blisko 50 korcy kartofli złożonych w czystej suchej i często przewietrzanej piwnicy. Nie były tam dłużej jak 3 tygodnie kiedy spostrzegłem, że wszystkie zwilgotniały chocziaź powiększćj części sucho były zebrane; te które niezupełnie były wtedy suche, okazały się teraz bardziej mokre jak inne, i nie było sposobu ich wysuszyć, chociaż przez inne lata w tejże samej piwnicy łatwo i prędko wysychały. Dostrzegałem, że ile kartofli było wilgotnych, na tylu okazało się mnóstwo plam wodnistych - i wkrótce zepsucie zakradało się w głąb niezdrowego kartofla; po rozkrojeniu go, widać było, że żyłki w kartoflu były brunatne, wodą zaszłe, i źe takowy tracił swoją mączystość. Nadpsule kartofle okrywały się pleśnią, która w miejscach próżnych pomiędzy kartoflami na kupie złożouemi, była włóknista na kształt pajęczyny; kartofle stawały się coraz miększe, wilgotniejsze: zdawało mi się więc niepodpadać wątpliwości, źe na psucie się tych kartofli najwięcej działa wilgoć z powietrza. - Niektóre zupełnie zgniły, zmiękły tak, źe można je było zgnieść na inassę, i niedługo w piwnicy dał się uczuwać zaduch i odór przykry, co zdawało się jeszcze bardziej przyspieszać psucie się tego żywiołu. Za pomocą palenia słomy czyściłem powietrze, przerzucałem kartofle z miejsca na miejsce, ale to wszystko nie pomogło. Nareszcie przyszła mi myśl, czyby nismoźna postąpić z piwnicą w ten sain sposób jak robią winiarze z beczkami, czyszcząc je i oszuszając, ażeby się wino nie psuło. - Biorą oni tak nazwaue ziele Eiuniu się generała Jussufa z Abd el Kaderem W d. 23. Grudnia. Marszałek Bugeaud dowiedziawszy się, że Abd cI Kader swój obóz rozłożył na północy gór Bu Szetiit, wszystko przysposobił do zmuszenia go tam do bitwy. Za nadejściem nocy 22 ruszyła jazda Jussufa; marszałek Bugeaud ruszył za nim na drugi dzień z rana z piechotą i obłogami, obsadzając wąwóz przez któren powinien był przechodzić Abd cI Kader. Generał Jussuf dosięgną* nieprzyjaciela w dolinie Temda, * którzy właśnie swe opuścił biwaki; rzucił się przeto na jego obłogi, jako najpewniejszy sposób do zmuszenia nieprzyjaciela do bitwy. Jussuf już się był zabezpieczył części obłogów, a miał pod swćm dowództwem 450 wojowników, strzelców, żandarmów i epachów, kiedy emir w 7 - 800 regularnej jazdy na niego się rzucił. Jussufa szwadrony ruszyły na niego i przyjęte zostały na 50 kroków gęstym strzałem karabinowym, przyszło do starcia się na pałasze, jazda AbdelKadera mimo zaciętości została odpartą, napróżno po drugi raz usiłowała oprzeć się, za każdym razem zmuszoną była do cofania się, za drugićm starciem ubito konia pod emirem, nakoniec cofnął się on z pobojowiska, zostawiając na nićm swoich poległych i rannych, mnóstwo koni, namiotów iobłóg, które dostały się w ręce Francuzów. Jussufnie mógł korzystać ze swego zwycięztwa, już z powodu tiudnego położenia, już, iż za daleko oddalił się od marszałka czychającego w rowie. Według opowiedzijeńców miała jazda Abd el Kadera daleko większą ponieść stratę, aniżeli Francuzi, którzy utracili 10 zabitych i 20 rannych. Z Miliany donoszą pod d. 27. Grudnia, iż cztery kompanie 38 pułku nagle otrzymały rozkaz wyruszenia do obozu marabuta przy mieście, gdy tam mnóstwo zbiegło Arabów z pokolenia Beni Zug Zug i opowiadało, że Abd el Kader wpadł na dolinę szelifu i pali i rabuje w posiadłościach francuzkich, W rzeczy samej widziano w Miliane unoszące się słupy dymu, a jakkolwiek nie chciano uwierzyć, aby nieprzyjacielowi udało się uwieśdź generała Comman dającego baczność na przesmyki i wąwozy, przecie ognie zewsząd ukazujące się, dowodziły pobytu nieprzyjaciela. Między pismami zastanawiającemi się nad posiedzeniem wczorajszem izby pariw, mówi Epoque pismo ministeryalne konserwatywne między innemi, co następuje: mowa Guizota o Syryi jest zwyczajnem usprawiedliwieniem, o Texas zaś wielką teoryą. Jeszcze nigdy nic był Guizot wymowniejszym jak wczoraj. Izba szła za jego ideami z największą uwagą. Mówiąc o przyłączeniu się Texas do Unii jako państwa niepodległego, któremu bronić woli nie można, okazał obejmując rzecz z najwyższego stanowiska, iż Europa w interessie powszechnej wolności i szczęścia ludów, musi zachować zasady równowagi politycznej tak samo w Europie, jak w Ameryce. Nie można pochwalać systematu amerykańskiego, nie łączenia się w związki na przypadek wojen w obcych krajach. Uważać należy taką "politykę za egoistyczna, trzeba być Anglo Amerykaninem, aby się z tego chełpić. Prawda, źe nie raz korzystnąjest rzeczą nie pytać się o biedę obcą, zatykać uszy na wrzask rozpaczy narodowej, bo tym sposobem zostać można bogatym, napełnić trzosy złotem Ale w duszach szlachetnych nie kramarskich, rusza się uczucie przyrodzone, które każe milczeć egoizmowi i bieży na ratunek ludzkości i popiera idee i ludy, które cierpią. Takie uczucie powiodło krzyżaków na wojny święte, tak Europa biegła na pomoc Grecyi i zrzuciła z nich jarzmo tureckie. Tak też Francya podziela ze wszystkie mi uciśnionemi narodami sympatyc, poda swą dłoń tara, gdzie jej wzywają w imię ludzkości, ładu i rozumu. Tylko Stany zjednoczone nie mogą być poruszone religią, wspłczuciem i cywilizacyą. Siedzą nad swemi szerokiemi rzekami i przeliczają swoje dolary, któremi kupczą i okpieszlag i wsypują cokolwiek do miseczki blaszanej, na to zapalają nitkę siarczaną, i dopiero zawieszone na druciku spuszczają środkowym szpuntem wewnątrz; po wypaleniu, zatykają beczkę, i tym sposobem osusza się zupełnie i uwalnia od pleśni, gdyby jaka była. - Używają tego sposobu także wtedy, gdy beczka tylko do połowy jest winenr napełniona, ażeby powietrze w drugiej polowie zawarte, nie było dla wiua szkodliwćm, i nie sprowadzało pleśni. Tego więc chwyciłem się sposobu na wyka<teenie; piwnicy, w której miałem kartofle, wprzód jednak zupełnie zeuiłe odłączywszy od zdrowych, 5. dnia wykadziłem ją powtórnie, i jak za pierwszym razem tak i teraz dobrze zamknąłem. »Upłynęło 3 tygodnie od drugiego wykadzenia kartofle same przez się wyschły zupełnie, wszelki odór ustąpił, gotowane teraz nie miały jur żadnej odrazy, gdy tymczasem przed lem czuć je było nieprzyjemnie. - W piwnicach nabrały koloru słomiano żółtego, pleśń znikła, zepsucie ustąpiło tak nagle, jakby ręką odjął. - Nadpsute kartofle utraciły widocznie wodnistość i nabrzmiałe dawniej teraz schły i kurczyły 6CPowierzchnia nawet każdego już z zepsutych kartofli oschła, a wewnątrz, nadspodziewanie znajdowałem w samym środku kartofli zepsutych w objętości laskowego orzecha zupełnie zdrowe miejsce, co dowodzi., ze o.a czasu jak użyłem powyższego środka, zepsucie nie szerzyło się juz "? A_ Skuteczność tego sposobu nie podpada żadnej wątpliwości, jaKO sprawdzonego liczne mi doświadczeniami; jest bardzo prosty i n l c k o s z lo " wny, mogący być użyty wszędzie gdziekolwiek tylko kartonc są ziożone, byle tylko nie zaniedbano użyć go w piwnicach jak mowHera, a w dołach i kopcach przez otwory. (Dokończenie nastąpi)llIllIllIH postąpiła Francya z Unią, (zlewkiem awanturników z całego świata, jak za czasów Ronmlusa) i odmówiła swej pomocy uciśnionej przez Anglią, dziśby ani jćj imienia nie było. Stany zjednoczone swą polityką nie wy> wdzięczają się ludzkości. Ministerstwo ma zamiar zażądać kredytu od izby do założenia na nieurodzajnej i nieuprawionćj ziemi zagajeń na przyszłe bory. Takiej ziemi liczą 4, 341 , O O O hektarów. F rancya ma 7, 151 , O O O hektarów borów, Żydowskie konsystorze w głównych miastach wschodniej Francyi zgromadziły się w ostatnich dniach w Strasburgu, aby się względem zmian w nabożeństwie porozumieć. Posiedzenia te ukończono i postanowiono jednogłośnie wezwać centralny konsystorz w Paryżu, aby zwołał synod rabinów, któryby się zajął rozwiązaniem tych pytań. Wiadomości gospodarskie z różnych stron Francyi dosyć są pomyślne.
Dotąd przynajmniej żyto, pszenica i rychły jęczmień pięknie się trzymają.
Siew w powszechności był pomyślny, a deszcze ciepłe posłużyły bujności.
Jeżeli nie przyjdą ostre i suche mrozy bez śniegu po teraz panującem łagodnem powietrzu, spodziewać się należy, że stan ten płodów pomyślnie wpłynie na ceny zbóż na targach. Lord Brougbara w przejeździe swym do Londynu ze swych dóbr w południowej Francyi, bawi od wczora w Paryżu. W Lugdunie jest rzeczą niepodobną dalej aresztować żebraków, bo nimi są wszystkie zakłady zapełnione. Teraz nawet widzi się władza, znagloną do wypuszczenia innych na wolność, których tu w przeszłym tygodniu sprowadzono. Most na Loarze rozkazano rozebrać, bo użyto do niego złych materyałów, podobnie jak do wiaduktu zapadłego między Rouen a Hawrem. Hiszpania.
Mądry t. -Senat rozpoczął rozprawy nad projektem do adresu, przedstawionym przez komissyę, z wyjątkiem księcia Frias; adres ten nie różni się w żadnym punkcie, a nawet prawie w żadnym wyrazie, od mowy tronowej. Pan Luzuriaga, przyjaciel Olozagi, z którym przez trzy dni był ministrem sprawiedliwości, miał gwałtowną mowę przeciw projektowi adresu, a tein samem przeciw polityce gabinetu. Rozpoczął tern, źe część jego przyjaciół na wygnaniu zostaje, drugiej zaś części prześladowanie grozi; wszystkim zaś brak opieki prawa, jakkolwiek wszyscy właśnie glosowali za amnestyą w 1843. roku i odwołali tych z wygnania, którzy dziś kraj ciemiężą. Boleścią go przejmuje brak w mowie tronowej ustępu, któryby mówił o amnestyi ogólnej. Dalej mówca wykazawszy liczne zniewagi konstytucyi, jakich się ministrowie dopuścili, dowodzi, źe cały układ administracvi kraju, którym się ministrowie tak szczycą, jest tylko niewolnicze in naśladowaniem systematu francuzkiego. Kończył swą mowę wezwaniem ministrów do trzymania się polityki zgody i ścisłego przestrzegania praw. Minister spraw zagranicznych, pan Martinez de la Rosa, powstał dla obrony projektu adresu przeciw panu Lauzuriaga. Minister oświadczył, że nie nadeszła jeszcze chwila, w której moznaby zastosować środki 7 go dy. Dziś porządek publiczny mógłby być zachwianym, gdyby odwołano wygnanych. »Ministrowie, mówił on, są przekonani, źe nie nadszedł jeszcze czas, w którym wszystkie stronnictwa tylko drogą prawną postępować będą, w którym nie będzie panować inna władza, jak władza prawa, a to konserwatystowskie przekonanie wstrzymało wyraz przebaczenia na ustach królowej.« Co do układów z stolicą apostolską, oświadczył minister, źe kwestya polityczna już jest załatwioną; chodzi teraz tylko o k\v L - styę kościelną. Dalej minister utrzymywał, iź rząd tylko wówczas uciekał się do prawa oblężenia, gdy mu żaden inny środek nie pozostał. Przyznał, źe gabinet nie może zawsze formy prawa się trzymać, ponieważ Iliszpjnia nie znajduje się jeszcze w stanie normalnym. »Kraj przez lat 50 wstrząsany rewolucyami, mówił on dalej, kraj, w którym panuje kezkarność, w którym buntownik może wystąpić, nie lękając się kary, musi być silniej rządzonym; nie można w nim zawołać: Oto stronnictwa gotują zmiany gwa łtowne, ty zaś rządzie zaniknij się w granicach prawa.« Obraz skreślony przez ministra o dzisiejszym stanie Hiszpanii jest równie prawdziwym jak smutnym. Gdy minister mówił o wolności [trzy wyborach,przerwały mn szemrania publicznos'ci w trybunach zgromadzonej. Zakończył swą mowę os'wiadczeniem, źe potomność będzie zapewne sprawiedliwą dla niego i jego współtowarzyszy. W izbie deputowanych odczytano projekt adresu przez większość komissyi zatwierdzony. Odpowiada on zupełnie woli ministrów, nie zamyka bowiem w sobie ani cienia zarzutu. - Zupełnie przeciwnie brzmi projekt adresu przez opozycyę popieranego, który gani stanowczo politykę gabinetu. Ministrowie będą się starać o zatwierdzenie adresu w ogóle, ponieważ przy rozprawie nad szczegółowemi częściami mogliby klęskę ponieść Na dzisiejszem posiedzeniu senatu zatwierdzono ośm paragrafów adresu.
Prezes rady ministrów objawił swzje zdziwienie z tego powodu, że gabinet oskarżają o tyranję, gdy ten wszystkie nadużycia prasy, najbardziej osobistością tracące, cierpliwie znosi. Te wyrazy uważano tutaj jako oskarżenie samego siebie.
ROZMAITE WIADOMOŚCI.
Warszawa. - W dniu 11. Stycznia b. r. w domu pod Nr. 13. przy ulicy Jezuickiej odbyło się szóste publiczne posiedzenie towar z y s t wal e kar s k i e g o War s z a w s k i e g o . - Istnieje ono o d 55 lat pod opieką rządu. Posiedzenie to zaszczyconćm zostało obecnością wysokich urzędników kraju i licznej publiczności. - Sekretarz towarzystwa, Dr. Lebel, skreślił pracowicie i naukowo obraz czynności członków towarzystwa w roku ubiegłym. Dr. Stankiewicz czytał o krwi upuszczaniu, starając się dowieść wyższości tej operacyi w każdym wieku, w każdej porze czasu i z korzyścią dla każdej nawet dla najuboższej klassy ludzi. Dr. Wojde w rozprawie o systemacie odosobnionego zamykania więźni, szczególnie pod względem lekarskim, przedstawił korzyści systematu Pensylwańskiego, poparte dowodami z postrzeżeń w więzieniach podobnego rodzaju w kraju naszym zebranemi. Dr. Brandt czytał uwagi lekarskie nad zdrowiem włościan Polskich. Był to wstęp fłzyologiczny do obszerniejszego dzieła o chorobach włościan naszych. Przedmiot wyłączni» polski, piękność i moc pióra ostrzyły ciągle uwagę słuchaczy. My z tegt względu obszerniejszą czyniemy o tej rozprawie wzmiankę, źe dotyczę się włościan polskich, tej najliczniejszej i najpotrzebniejszej klassy, o której dotąd więcej z teoretycznego stanowiska niżeli na podstawie praktyczuych rozprawiano postrzeżeń. Autor oparty na doświadczeniach w ośmioletniej swojej praktyce włościańskiej zebranych, skreśla żywy obraz życia i zatrudnień włościan naszych; dowodami z nowszej chemii i fizyologii czerpa. nemi, przekonywał, źe sposób ten życia jest spowodowany klimatem i rodzajem zatrudnień i równie wpływa na kształt, w jakim się choroby wywięzują i przedstawiają. Zdaniem jego jest, że każdy kraj, a więc i Polska, ma swoje właściwe choroby i odpowiednie miejscowości sposoby leczenia, że praktycznym kraju naszego lekarzom znajome to są rzeczy, lecz dotąd nie starano się ich w jedną zebrać całość i zasadami sztuki lekarskiej objaśnić. My z naszej strony pochwalając zadanie autora, radzibyśmy widzieć dokończenie tak chlubnie zaczętego dzieła, a dla dobra ludzkości wywołać nićm w podobnym rodzaju prace innych lekarzy Polskich. Prezes towarzystwa, Dr. Janikowski, zakończył posiedzenie treściwem sprawozdaniem z czynności 251etnich towarzystwa, oddał hołd pamięci zmarłym założycielom, okazał liczbę byłych i istniejących członków, wyliczył wszelkie ich naukowe czynności i w różnych przedmiotach sztuki lekarskiej piśmienne prace, których ilość i ważność, skromnćm dotąd pokryta milczeniem, nie mało zadziwiała obecnych.
Sala handlowa w Poznaniu, Ceny targowo dnia 21. Slyczuia 1846.
Odnosimy się do wykazu cen z dnia 19. b. in. z tern nadmienieniem, iż dzisiejsze ceny są te same, jakkolwiek dowóz rozmaitych gatunków zboża był mierny. Z W r o c ł a w i a donoszą: W handlu wełuą pokazuje się wiele rudni i uskuteczniono już znaczne przedaźe wehiy składowej. Płacono za szlązką średnią 70 Tal., za piękniejszą 90 Tal. i więcej za cetnar. - Kupna wełny na kontrakty są HallI niewiadome.
Wywołanie sądowe.
Na etatach krajowych długAv prowineyalnych Rejencyów w Poznaniu i Bydgoszczy umiesz-czone są dla właścicieli gruntów i mieszkańców po wiato w Gnieźnieńskiego, Po widzkiego , Wągrowieckicgo, Babimo.skiego, Bukowskiego, Wschowskiego, Kościańskiego, Poznańskiego, Szremskiego, Międzyrzeckiego, Obornickiego, SzamotuIskiego, Czarnkowskiogo, Chodzieskiego i Szredzkiego, rozmaite prelensye w ilości 14,740 Tal. 21 sgr. 10 fen., i 18,027 Tal. 4 sgr.
lfen., które zpoźyczki rządowej przez dawniejszyl\ządXięstwa Warszawszawskiego w miesięcach Lipcu, Sierpniu i Wrześniu r. 180S. zaeiągniętej, oraz z wydanych częściowo na takowe obligacyów rządowych pochodzą, i które przez
dawniejszą konmiissyą likwidacyjną w Bydgoszczy na mocy Najwyższego rozkazu gabinetowego z dnia 4. Lipca 1822. r. ustanowione zostały, względem których jednakowoż inleressenci pojedyńci oraz ilośćprelensyów ich nie są wiadomi. W skutek Najwyższego rozkazu gabinetowego przez Zbiór prawa ogłoszonego z dnia 27. Czerwca r. b. wzywają się celem wypośrodkowania udziału mających i ustanowienia pretensyów ich, wszyscy" którzy z ustanowień da wtiiejsze'j konnnissyi likwidacyjnej w Bydgoszczy, prelensyów pomienionych dolyczących się, i z uzasadniających się na takowe obligacyów prowineyalnych przez Regencye w Bydgoszczy i Poznaniu wydanych, pretensye do kassy rządowej mieć sądzą, uiuiejszem publicz
nie, aby pretensye swe najpóźniej albo w naszej sali instrukcyjnej w terminie aa dzień 4. Czerwca r. 1846. ziana o godzinie IOtej przed delegowanym Ur. Cassius Referendaryuszem wyznaczonym, lub też przy Król. Sądzie Nadziemiańskiin w Bydgoszczy, w terminie przez rzeczoną władzę oddzielnie wyznaczonym i przez publiczne listy ogłoszonym podali, albowiem w razie przeciwnym po upłynie nin niniejszego terminu, wszelkie aź do takowego nie podane pretensye z pomienionych ustanowień, przyznań i obligacyów prowineyalnych za umorzone uznane zostaną. Poznań, dnia 13. Października 1845.
Król. Sąd Nadziemiański; Wydziału L
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.01.22 Nr18 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.