)K 25. w Piątekdola 30. Stycmia 1846.
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.01.30 Nr25
Czas czytania: ok. 21 min.Nakładem Drukarni Nadwornej lA. Ueekera i Spółki. - Redaktor odpowiedzialny: Dr. J. RymarA-ievic%.
WIADOMOŚCI KRAJOWE.
B e r l i n, 2 O. Stycznia. - Powiększenie dla wojska dodatku żołdowego na chleb, wielkiem jest dobrodziejstwem Najjaśniejszego Pana w obecnych drogich czasach, i tern więcej zasługuje na usprawiedliwienie, że dodatek na jarzyny i chleb odciągano mu dawniej tylko w skutek systemu oszczędności, który były minister wojny Haake zaprowadził. - Aleć to małe powiększenie żołdu uczyniło wbudżecie rozchodów pół miliona różnicy, kiedy przy powszechny mnie do statku i biedzie prędzej umniejszenia niż powiększenia podatków spodziewać się należało, bo nie tylko znaczna część dochodów państwa pochodzi z opłat od konsumcyi i z podatków niestałych, lecz na» wet stałe nie regularnie i niezupełnie opłacane teraz bywają a często i na drodze exekucyi wydobyć ich nie można. - Mówią jednakowoż, że z innej strony rząd zamyśla zaprowadzić oszczędność i spodziewane zmniejszenie pensyi oficerów sztabowych ma przyjść do skutku. Tym sposobem dogodzonoby powszechnemu głosowi, który już tak często wyjaśnił uderzającą różnicę pomiędzy pensyami urzędników wojskowych i cywilnych i gruutowne nad przedmiotem tym robił uwagi. Miinster, d. 20. Stycznia. - Senat kryminalny sądu głównego w P.
wydał wyrok w sprawie injuryjnej wytoczonej między pewnym referendaryuszeui a oficerem, który zasługuje na uwagę nawet nieprawników. Porucznik obrażony denuneyował referendaryusza o słowną obrazę i wniósł o fiskalne dochodzenie i ukaranie obrażającego referendaryusza. Referendaryusz zaś podał radenuneyacyą przeciw oficerowi temu o obrazę. Sąd uznając ją za uzasadnioną, wezwał władzę dywizyjną dla utworzenia mieszanespólnego postępc wania. Senat kryminalny ukończywszy sprawę, wydał wyrok uwoluiająey od zarzutu injuryi referendaryusza z tego powodu, iż władza wojskowa odmówiła swego udziału przeciw oficerowi. Wrocław, d. 26. Stycznia. - Przypadek się tu wydarzył, będący
(Ciitg dalsty) Można sobie wysławić, ile tu pracy, ile zabiegów było potrzeba, aby w plemionach tych uczucie narodowości obudzić. Za najskuteczniejszy środek ku temu uważano język, literaturę, szkoły i instytuta narodowe. W tym względzie - mimo trudności stawianych, mimo braku zasobów - niesłychanych już rzeczy dokonano. Rząd sam widział i widzi się zmuszonym do robienia co raz większych koncessyi, już to dla zrównoważenia wyrastającej mu po nad głowę narodowości madziarskiej, juź to dla przywiązania plemion słowiańskich do siebie, i mienia ich na swej stronie w przyszłych europejskich wypadkach, juź to z obawy propagandy moskiewskiej, juź wreszcie z niemoty powstrzymania raz obudzonego narodowego ruchu. Rząd schlebia każdej narodowości z osobna i wszystkim razem, starając się nieznane m dawniej pobłażaniem zachować wątpliwą wierność ich ku sobie. INarodowośri te szczególnie nie omieszkują też korzystać z tego złagodzonego usposobienia rządu ku sobie; wyśjguig U{ w uJugac h dla niego, odpychają się nawzajem, jak zazdrośni rywale, od szczególnych jego względów, sławiąc swoje każdy wierność, swoje przeszłe i obecne przywiązanie, swoje przeszłe zasługi, swoje gotowość na przyszłość, - a to wszystko nie w innyni celu, jak aby, za pomocą pozyskanych wyłącznych i szczególnych względów, podnieść na koszt współzawodników swoje własne znaczenie i byt swój szczególny przeciw wszelkim przyszłości wypadkom zabespieczyć. Madziarzy i "Słowianie dobijają się przed innymi o te względy Austryi - ci i tamci za główny siebie naród i za główną podprzedmiotem powszechnego opowiadania. Dwóch rzeżników uderzając się w żartach, starało się jeden drugiego wsadzić na gorący kocioł, który był zakryty pokrywą. Pokrywa nie przykrywała szczelnie kotła, dla tego też, kiedy mocniejszy wsadził na kocieł słabszego, ten zapadł po pas we wrzącą w kotle wodę i pociągnął za sobą silniejszego, którego prawa ręka cała oparzoną została, słabszy na pół nieżywy wydobyty został z kotła, jednak Dr. Biirkuer sądzi, że mu życie uratuje. - Przybył do naszego ratasta policmeister z Warszawy, generał Abramowicz, dnia 24. t. m.
WIADOMOŚCI ZAGRANICZNE.
Polska.
War s z a w a, d. 26- Stycznia. - Podług otrzymanej w dniu wczorajszym w wieczór sztafety z miasta Krakowa, woda na Wiśle tamże dnia onegdajszego z rana już się podniosła była do stóp 8 cali 6 i przybór takowy znaczniej jeszcze jest spodziewany z powodu nieustających deszczów i roztopu śniegów. Magistrat zawiadamiając o tern mieszkańców okolic nadwiślańskich, ażeby na przypadek podniesienia się wody na Wiśle pod Warszawą, wcześnie obmyśleć mogli stosowne środki bezpieczeństwa, wzywa ich, żeby wszelkie przedmioty bądź na rzece Wiśle, bądź nad jej brzegami mianowicie powyżej mostu znajdujące się, tak ubezpieczyć starali się, ażeby most z tego powodu na żadne uszkodzenie narażony nie był. Z nad granicy polskiej, d. 22. Stycznia. - Wiadomości względem ostatniego pobytu cesarza w Warszawie nie są pocieszające. aNie wiadomo dla czego cesarz był niezadowolony, czyli z powodu niepowodzeń w swej podróży, czyli też z obecnych wypadków w królestwie Polskiem. Cesarz nie zgadza się z namiestnikiem Królestwa względem środków łagodnych, które ośmielają tylko niespokojnych Polaków. To też zgadza się z oświadczeniem cesarza, podczas przedostatniego swego pobytu w Warszawie. Co się tycze stanu politycznego w Polsce, ten właśnie przyczynia się do rozwijania coraz większej energii w uciskaniu kościoła katolickiego, a wprowadzania na jego miejsce greckiego. Z położenia rzeczy musi Rossya walrej wodzą. N a ostalnich dwóch sejmach osiągnęli prawie wszystko' czego żądali, aby narodowość swą na trwałych oprzeć zasadach. Słowianie setnej części koncessyi tych nie dostąpili. Dla czego? czy, ze Madziarzy liczbą silniejsi? Bynajmniej. Ludność słowiańska w Auslryi Jp, madziarska ledwo 4 miliony wynosi? Czy, źe oświeceńsi? I to nie.
Czesi wykształceniem przewyższają wszystkie inne narodowości w Austryi - prócz może Włochów. Czy, że Madziarzy zamożniejsi, przeniyślniejsi, gospodaruiejsi, bogatsi? Ani to nawet- Bo Madziar uie zna przemysłu, nie zna handlu, nie zna wyższego gospodarstwa - kiedy to wszystko w Czechach i Morawii w bardzo kwitnącym jest stanie; Madziar - fruges eonsumere natus finansowo prawie jest bankrutem, Niemcowi i żydowi po uszy zadłużony - w Czechach i Morawii tego nie znajdzie. Cóż więc spowodowało rząd, ze dziś w polityce swojej dał prym narodowości Madziarskiej? Oto ta prosta uwaga, że Madziarowie chcąc nie chcąc muszą się trzymać Austryi. Słabi liczbą, nie mając sprzymierzeńców sąsiadów - Polska me exystuje, Turcya dogorywaotoczeni ze wszystkich stron Słowianami i liczniejszymi i nieprzyjaznymi, gdyby o własnych siłach osobne składać chcieli*państwo, zostaliby przez" ostatnich, czy, to pod przewodnictwem Austryi, czy Rossyi, wkrótce poebłonieni. Żaden tez z wyrozumialszych Madziarów o oderwaniu się od Auslryi nie myśli. Myśl la przy otiecnych państw ościennych stosunkach w głowach tylko płaskich powstać inogla. Wysuwają ją czasem naprzód w polemice swojej Slawomani, aby dążności "Madziarów podać n rządu w podejrzenie; wysyłają i Madziaromani, aby tą groźbą skłonić rząd do tym większych koncessyi dla swej narodowości. Kząd widząc dobrze, czego od Jednych i drugich spodziewać, czego obawiać się może, wspomaga Madziaró w. nie odpychaiac Slawiau. >at czyć prjeciw katolicyzmowi, a chociaż obudziła się nadzieja większej na przyszłość łagodności, uważamy przecie porozumienie s>ii cesarza z Papieżem za niepodobne. Oczekujemy wypadku układów rossyjskiego posła w Rzymie ze stolicą papieską, chociaż te usiłowania z trwającemi dotąd środkami w Polsce naprzeciw duchowieństwu katolickiemu zostają w sprzeczności.
. I.
,s S Y a_ P e t e r s b u r g, dn. 19. Stycznia.
ministerstwa spraw wewnętrznych w roku sprawy złożonego N. Ces.). I. Czynno ś c i
Zdanie sprawy o czynnościach 1844. (Wyciąg ze Zdania a d m i n i s t r a c y j n e, (ciąg d.)
fi. Co do spraw obcych wyznań. 1) Co do wyznania rzymsko-katolickiego: a) przy obejrzeniu klasztorów w Wileńskiej dyecezyi, okazało się, ze niektóre z nich w mieście Wilnie nie przestawały przyjmować nowych braci bez wiedzy i zezwolenia zwierzchności; dla zapobieżenia temu użyte zostały stosowne środki, a gdy głównym do tego były powodem studia, do których przyjmowano dzieci dla wychowania, a przygotowywano do życia z.konnego i skłaniano potem do przyjęcia ślubów zakonnych, przeto zalecono: zamknąć wszystkie studia klasztorne, zostawując uczniom wejście do seminaryów, z daniem każdemu wsparcia, i dozwalając tym coby chcieli wstąpić do zakonu, aby to właściwą uczynili koleją; b) próżne gmachy w Wilnie klasztorów niepoliczonych na etat przeszły pod zarząd miejski, dla ulgi powinności kwaterunkowej, która ciężyła na mieszkańcach; żeby zaś uchować charakter świętości juki miały, do kościołów we wspomnionych gmachach przydani zostali osobni księża i słudzy: c) we czterech dyecezyach otworzone zostały rządy seminaryjne i użyte środki do lepszego pomieszczenia tych naukowych zakładów; d) nowy lokal rzymskokatolickiej duchownej akademii został poświęcony przez czterech biskupów i akademia ta, posiadająca bibliotekę złożoną z przeszło 3 O , O O O tomów, miała już przepisany komplet nauczycieli i uczniów; ci ostatni okazali w ogolę znaczny postęp w naukach; 10 z nich po ukończeniu kursu udało się do swoich dyecezyi, po czem zalecono, aby uczniowie akademii przy wyznaczaniu do obowiązków duchownych, mieli pierwszeństwo przed innerni; e) ostateczna rewizya summ i kapitałów rzymsko-katolickiego duchowien stwa powierzona została rzymsko-katolickiemu duchownemu kollegium, pod dozorem ministerstwa; kapitał zasiłkowy tego duchowieństwa 1. Stycznia 1845. wyno.sił do 1,274,038 I. sI.; f) w Petersburgu odbyło się poświęcenie rzymsko-katolickiego Biskupa Królestwa l ' 01skiego, Łubieńskiego; g) spełniono 36 dyspens Papieskich na zawarcie związków małżeńskich i 4 na sekularyzacyą zakonników. 2) Co do wyznania ormiańsko-katolickiego: uprzątnione dawne nieporozumienia między ormiańsko- katolickiem duchowieństwem i rzymską propagandą w kraju Zakaukaskim i zabroniono wdawania się duchowieństwa Łacińskiego do spraw Ormian-Katolików. 3) Co do wyznania ormiańskogregoryańskiego: po otrzymaniu listu obwieszczonego katolikosa N erest, o potwierdzeniu jego przez N. Cesarza na tćj dostojności, Ormianie tureccy, za zgodą Porty, uroczystym aktem, uznawszy patryarcbę Neresa za swego zwierzchnego pasterza, postanowili wspominać go podczas nabożeństwa, i obowiązali się brać z Eczmiadzynu listy błogosławieństwa i św. olej, tudzież posyłać tam swoje oGary. Takim sposobem pod ochroną Araratu skupiła się i ustaliła dawna władza Eczmiadzyńskiej stolicy nad całym Ormiańskim kościołem. 4) Co do wyznania protestanckiego nie było żadnych osobnych rozrządzen, i kościół ten postępował jak dawniej drogą pokoju, stosownie do swoich prawideł. (D d. c. n.)uirpodległości swej nam«lewej 'V pokusili; z ostatnimi przygniecie pICI \ \ *7. \ Jii, id\bv taż-ania żądza głowy im zawióeiła. Ze zaś uarodowość inndziaiku więcej piolegnje li, z lliwiańską, i dozwala, aby (atliltl fanatyczną propagandy plemiona słowiańskie w Węgrzech uciskała, czyni IM Z potrzeby w lasnej cxy-lencyi, chcąc wznuicne moralnie i mnleryalme naiodowość, której pomocy jt«?l pewnyn., przeciwko tej, której synipatya nigdy nie była w-ielką, a zawsze wątpliwą. Dziwna często jesl konsekweucya w historycznym rozwoju pojedynczych narodów, jak i ludzkości w'ogóle. Opatrzność zakreśla częstokroć w sainyeh pierwiastkach życia narodowi jednemu i drugiemu, cliocini w niepewnych tylko zarysach, całą jego przyszłość. Madziar przyszedł do Łuropy, wezwany od Niemca, aby z nii"i> pospołu rozbił młode słowiańskie państwo W. Morawii, Madziar przy końcu lal tysiąca zjednoczy nic z Niemcem przeciwko każdemu z słowiańskich, plemion, które samo przez się lub wspólnie z drugieini grozie będzie upadkiem ednemti z nich dwojga, lub oboma pospołu. Bo lak ściśle naiodowści te - austryacko niemiecka i węgiersko madziarska politycznie związane są z sobą, że upadek, jednej sprowadza za sob;j upadek drugiej, a pizynaj miLej zmienia radykalnie ich obecny charakter i dążności. Niepodobna zatem, aby M ulziarzy rzeczywiście mogli mieć zamiar oderwania się ocł Auslryi - zamiar niebespieczm, brzkorzyslny, i nawet zgubą narodowości ich grożący. Wszakże wykonanie zamiaiti lego w dwóch przypadkach slaćby się mogło prawdopodobnym, gdyby przypadki te były same prawdnpodo buemi, i nie należały do pi zypuszczeń, leżący« h po za granicą w-zclkiej DOZvlA'wnei rachuby. Pierwszy przynajmniej z nich - najwięcej za
F rań c y a.
P o s i e d z e n i e i z b y d e p u t o w a n y c h, d. 2 1. Stycznia. - Guizot powstał, aby odpowiedzieć na mowę Thiersa, podajemy tu niektóre ustępy z jego mowy: Trzy państwa coraz więcej rozszerzają swe posiadłości, Rossya, Anglia i Stany zjednoczone. Francya nie może obojętnie przypatrywać się temu powiększaniu. Z tego powodu przypomniał o zapomnianej równowadze ze względu na Texas. Nie chciał przytćm rościć praw do mieszania się w sprawy wewnętrzne Stanów zjednoczonych. Przypomniał tylko zasady, których się Francya wyrzec nie może. Sądzić przecie nie należy, aby to zakłócić mogło dobre porozumienie ze Stanami zjednoczonemi. Alians z Unią polega na ogólnych, handlowych i politycznych interessach.
Z powodu takiej różnicy zdań, dwa wielkie państwa nie poróżnia się. Lecz i między przyjaciółmi trzeba zachować zasady. Thiers zapytał, jaki nas wiąże stosunek z Francya. Odpowiada ze szczerotą, że łączy nas stosunek przyjaźni i szczerości. (Lewa mruczy.) Stosunki są liczne, interessa obu narodów nieraz są wspólne. Pod temi okolicznościami, jeżeli uważamy pokój za coś dobrego i pożytecznego, natenczas przekładamy serdeczność nad przyjaźń. Od 8 lat staramy się o to, bez uronienia godności Francyi. (Chałas na lewej.) (Minister tego niesłyszy i dalej mówi.) Powtarzam, ze od pięciu lat wywzajemniamy się szacunkiem i przyjaźnią. Bez nadwerężenia niepodległości obu krajów. Wzajemne zaufanie zwyciężyło wszelkie trndności. Przypomina tylko Otahejti, Marokko , Grecyą i Hiszpanią, prawo przetrząsania. Francya też same odbierała dowody przyjaźni od Anglii, te same dobre chęci. (Chałas na lewej.) Thiers przerywa: a wynagrodzenie Pritcharda. Minister bez zaskrobania się: wielkie trudności rozwiązaliśmy w przeciągu lat 5, miedzy Francya i Anglią. Choćby się oziębłą okazała Francya, pokój teżby nie był zakłócony, ale bezpieczeństwo i zaufanie zostałoby zachwiane. (Lewa mruczy.) Nowe zawikłania mogą nastąpić między Unią a Anglią z powodu innych ziem, Francya może zostanie wezwaną do oświadczenia się za jedną lub drugą stroną. Lecz Francya pozostanie neutralną, to nakazuje jej polityka, jej własny interess. Gdyby Anglia chciała tak z Texasem uczynić jak Unia, natenczas Francya, podobnie z niąby sobie postąpiła. Posiedzenie przerwane zostało na 5 minut, poczem zabrał głos pan Billault. P a ryż, d. 22. Stycznia. - Komissya budżetowa izb deputowanych zatrudnia się pytaniami, których objaśnienia zażąda od ministrów; nie rozpocznie wprzód przeglądu pojedynczych pozycyi, aż otrzyma dostateczne objaśnienie. Wiadomości nadeszły z prowincyi Konstantyny. Podobno znów nieszczęście spotkało nasze wojska z powodu nagłej zmiany powietrza i zimna. Oddział generała Levasseur ucierpiał dnia 3. Stycznia bardzo wiele od zawiei śnieżnej, która połączona z ostrym mrozem tak długo trwała, aż kilka set ludzi padło; wozy z żywnością utkwiły w śniegu, z tego powoduzabrakło na żywności i wielu żołnierzy z głodu umarło. Wszystkie obłogi z 100 O broni stracono. N ational podaje liczbę zasutych śniegiem żołnierzy na 8 O O. Monitor algierski pod d. 15. Stycznia donosi, źe Abd el Kader cofnął się ku zachód południowi. Czytamy w listach nadeszłych zKonstantyny z 13. a zSetifu 10., opisanie klęski oddziału Levasscura. »Cierpienia i nędza naszych żołnierzy, którzy śmierć swą znaleźli od mrozu i śniegu tak były wielkie, że nawet Arabowie nad nimi się litowali i przychodzili im w pomoc. Musiano się udać do Arabów o pomoc, aby przez te śnieżne pustynie wydobyć się do Setifu.
Najgorszą przytćm było rzeczą, że w tym nieszczęściu nie zachowało woy
Węgier, jako państwa całkowicie niepodległego, czynią zawisłą - przypadek len, zdaniem naszem, mimo całego fanatyzmu Madziarów naroduwego, minio intryg, mimo pizekupsiw-, mimo gwałtów, mimo wszelkich legalnych i nielegalnych środków, których ku dopięciu celu tego używają - przypadek len, zupełnie jest niepodobnym. Jest lo zamiar: przemadziarżenia plemion słowiańskich Węgry zamieszkujących, Słowaków, Chorwatów, Slawnńczyków, Serbów, 6 milionową ludność układający rh, a żalem o 2 miliony przeszło liczniejszych od Madziarów, a z Niemcami i Wołochami, na len snin los wynarodowienia przeznaczanymi, I ludności całego kraju wynoszących! Pomijamy bliższe - polityczne, statystyczne, religijne, językowe, towarzyskie" duchowe i fizyczne przyczyny, zlanie się tych narodowości w jedne, chociaż dziś panującą, madziarska narodowość czyniące niepodobnem. Widzi to każdy na pierwszy rzut oka: n jednak ta przewrotna myśl przewodniczy podziśdzieri całemu narodowemu życiu Madziarów. Myśl ta panuje na sejmach, na kougregacynch, na reslauraryach i wszvslk'ich innych polilycjznych I officyalnycli zgromadzeniach; panuje w kościele i w teatrze; panuje w publicznych naukowych inslytutac.li. w uniwersytecie, w gimnazyach, w szkołach elementarnych; panuje w literaturze nowszej i uloInc'i, w książkach i źurnalarh. Madziaromania ta jest choroba, a co najgorsza, choroba nieuleczoiią, zadudni dotąd znanein ludzkiem lekarstwem nienleczoną; invlą się, ona w Madziarach jest stanem normalnymi jest zdrowiem, jest potrzebą i znakiem życia: a źe ją prawo nświęea, poleca, nakazuje, jest powinnością, jest cnotą, jesl palryolyzmem Kto nie jest Madziaiomanem - nie może byc" palryolą; owszem jest renegatem, jest zdrajcą. A że na nieszczęście dwie liżecie ludności innego są ...1.... u"."., li,' ,n> n;i madzi iirumania c horować nie chcą; uważani są moc, inni zaś niepokoili naszą straż tylną. Dopiero 4tego wieczorem przybyły szczątki przedziesiątkowane mrozem do Setifu, gdzie oficerów i żołnierzy z odmrożoncmi członkami poumieszczano w lazaretach. Juz 8mego hyło w Setifie '250 żołnierzy z odmrożonemi nogami, dnia 10. dowiedzieliśmy się, że na wozach przywieziono 280 trupów zmarzłych. Wielu sztabowych oficerów także ręce i nogi poodmrażało. Każda broń, a szczególniej jazda ucierpiała. List jeden z Setifu powiada, że całą stratę można podać na 1000 żołnierzy. Dnia 10. przywieziono 420 trupów zmarzłych i codzieii jeszcze ich więcej przywożono. Na rozkaz generała Leyasseur całe koszary zamieniono na szpital. Dwunastu lekarzy przybyło z Konstantyny. Monitor donosi urzędownie, że baron Detfaudis przesłał wiadomość pod dniem 24. Września o rozpoczęciu blokady brzegów i portów Buenos Ayres przez połączone floty angielskie i fr;incuzkie W Siecle czytamy: więzień w Ham napisać miał do rządu, iż jeżeli otrzyma pozwolenie widzenia swego ojca przed śmiercią, daje słowo honoru, że na każde wezwania stawi się do więzienia. - Co zaś powiadano o missyi deputowanego Coulraanna do Hani, polega na fałszu. W końcu lutego wysłaną zostanie wyprawa na Madagaskar.
National żartuje sobie z admirała Mackau: minister marynarki jest zanadto wielkim marynarzem, aby mógł być mężem stanu, a zanadto jest mężem stanu, aby mógł być dobrym marynarzem. Będzie tu nowy wychodził dziennik pod tytułem »W olność.« Obchodzono tu d. 2 1. rocznicę ścięcia króla francuzkiego Ludwika XVI.
Anglia.
Londyn, d. 20. Stycznia. - Książę Richmont miał wczoraj posłuchanie u królowej, na którćm wręczył jej adresy związków opieki nad rolnictwem w hrabstwie Sussex, żądające zatrzymanie teraźniejszych praw zbożowych Zaraz po otworzeniu parlamentu wydane zostaną potrzebne rozkazy do obsadzenia siedmiu wakujących miejsc w izbie niższej. Globe utrzymuje, że nowe wybory padną po większej części na kandydatów torysowskich, czego wina są patronaty lokalne, które w interesowanych obwodach znajdują najwięcej w ręku zupełnych torysów. Hiszpania.
Madryt, d. 11. Stycznia. - Izba deputowanych przyjęła na wczorajszćm posiedzeniu dwa pierwsze paragrafy adressu. - Pytano się ministra spraw zagranicznych p. Martinez de la Roza o bliższe szczegóły zajść pomiędzy Francuzami i Hiszpanami na granicy N a war y, on odpowiedział, że kwestya ta jest obecnie przedmiotem jak największej uwagi ze strony rządu, który uważa ją za nadzwyczaj trudną i drażliwą. Donoszą z Lugo z d. 6. Stycznia co następn je: «Czcigodny Carnero, proboszcz pewnej do tejże prowincyi należącej gminy, stał się ofiarą wandalizmu najokropniejszego. - Dom jego napadła w ostatnich czasach banda rabusiów, którzy go w barbarzyński sposób pokaleczyli. - Sześciu mieszkająćych u'niego karabinierów nie potrafiło go obronić, łotry rozbroiły ich bowiem i zmusiły być świadkami zbrodniczej sceny. Wczoraj wymaszerowalo 200 ludzi z naszego miasta w tamte strony. Madryt, d. 13. Stycznia. -Izba deputowanych przyjęła dzisiaj trzeci 1 czwarty paragraf adresu. Minister spraw zagranicznych wracając się do pytania względem negocyacyi z Rzymem, powiedział, że układy te toczą się pomiędzy ojcem świętym i królową pod adressem: »Do Królowej Hisz
zmusić trzeba, aby zostali Madziarami. A że największa część tej ludności - Słowiańska - mająca także swoją Slawomanią - Słowianie też największymi i najniebespieczniejszymi są wrogami, zwłaszcza, źe od niepamiętnych wieków, i dawno przed przyjściem Madziarów, na tej samej ziemi "osiadli i z nią niejako zrośli. Ich więc przed itinymi wytępić albo przeinadziarzyć wypada »Hine isłae laerimae.» Sląd ten krzy* i chalas. Stąd te gorączkowe, fanatyczne wysilenia i wybuchy madziarskiego zaślepienia. Ród ten wiernym pozostał swemu iinsko-mongolskiemu pochodzeniu, którego znamieniem, jak Mickiewicz słusznie powiada, było »zniszczenie.« Na szczęście czasy się zmieniły. Krzyk Madziarskiej na nizinach Pannonii rozłożonej, odbija się głucho o skały Karpackie, nie strasząc nikogo. Patrząc na skutek jej niesłychanych wysileń - przypomina się minio wolnie bajka: »Parturiunt montes«... Słowem, wieki Madziarom czekać przyjdzie, nim wyuaro; dowią Słowian węgierskich, a w skutku tego powezmą zamiar oderwania się od Austryi, to pierwszy przypadek, w którymby o to się pokusili. Drugi pierwszemu zupełnie przeciwny, i właśnie dla tego przeciwieństwa, zdaniem naszein równie niepodobny. Jest to myśl zupełnego politycznego zrównania plemion wchodzących w skład państwa węgierskiego z zachowaniem i zabespieczeniem prawnem szczególnej każdego narodowości, obok jednej centralnej reprezentacyi i władzy. Myśl ta politycznej organizacyi byłaby tern łatwiejszą do wykonania, że części niektóre państwa, jako Kroncya i Sławonia, rzeczywiście w tym stosunku konstytucyjnie i administracyjnie z całością Węgier są połączone. Słowaków tylko i W ołochów w tym samym stosunku poslawićby trzeba. Niemcy bowiem, jako czwarty główny naród, najwięcej po miastach mieszkający, i nigdzie jednej ciągłej massy nieslanowiący, na samem prawie municypanii, Donny Izabelli II.« co wyraża uznanie królowej przez stolicę papieską Izba słuchała dalej sprawozdania ministrów pp. Martinez de la Roza i Mon, ostatni dowiódł liczbami, że ministeryum dopełniło względem duchowieństwa wszystkiego, do czego się tylko zobowiązało. Paryż, 13. Stycznia. - Wczorajsza poczta następujące wiadomości przywiozła z Barcelony z dn 6. b. m.: W wiliję tego dnia dostrzeżono niespodzianie, że władza wojskowa przedsięwzięła środki ostrożności, których powodu nikt odgadnąć nie mógł. Spokojni mieszkańcy mia»ta nie mało się zdziwili, widząc patrole konne i,piesze, przebiegające ulice we wszystkich kierunkach. Powstał rozruch i zamieszanie, jak gdyby nieprzyjaciel do bram miasta się zbliżał. To ostatnie jednakowoż zupełnie spokojnie się zachowało, ale każdy pragnął dowiedzieć się o przyczynie tego postępku. Puszczono w obieg rozmaite domysły i wieści, niektóre nawet bardzo śmiesztie. Prawdziwym powodem zdaje się być następujący: władza otrzymała doniesienie o wzburzeniu w ludzie, które się dotąd ukrywało, a miało wkrótce i winnych miastach Hiszpanii w jednym czasie wybuchnąć. Celem takowego miało być strącenie władzy gabinetu Narvaeza, a oddanie władzy generałowi Coiicha (Manuel), dawniejszemu gener. kapitanowi Katalonii, oraz jego przyjaciołom politycznym, któremi są: Pacheco, Isturiz, Scijas, Scrano i inni, stanowiący teraz konserwatystowską opozycyą w kortezach. Nie zasługuje na żadną wzmiankę rozsiana pogłoska o wdarciu się Espartery lub generała Rodil do Katalonii. K.ipartero, jak zapewniają, w Londynie ze swoją familią bawi: zajmuje się wprawdzie wypadkami Hiszpanii, ale wcale się do takowych nie miesza. Stan zdrowia i sędziwy wiek generała Rodil nic dozwalają mu podjąć się tak trudnego przedsięwzięcia. Jednakże stronnictwo posiadające teraz władzę w Hiszpanii wiele na tćm traci, że Narvaez w wojsku, mianowicie między oficerami, coraz mniej ma popularności, którą dawniej w tak wysokim stopniu posiadał, aktora była główną przyczyną jego wywyższenia się. Jego ostre i przykre postępowanie, stało się powodem tej zmiany, a dobrze wszystkim wiadomo, co znaczy w Hiszpanii odwrócenie się armii od władzy. Armia była i jest jeszczt jedyną podporą gabi netu; więcej nawet od kortezów może ona wpłynąć na zmianę jego. Jeżeli gabinet utraci tę podporę, musi upaść koniecznie. Prócz tego, Narvaez ma innych, silnych przeciwników, nie posiada bowiem przychylności królowej Krystyny, która niezaprzeczenie jeszcze wielki wpływ wywiera na stan polityczny Hiszpanii. Włochy.
Piszą z Rimini pod dniem 8. Stycznia co następuje: Wiadomości z legacyi są ciągle smutnej treści. - W Rimini aresztowano znowu wiele osób, pomiędzy któremi jednego duchownego professora przy gimnazyum tutejszego miasta. - Komisarza policji Forli zabito wystrzałem z pistoletu. Listy z Paryża donoszą, że sławny kompozytor Donizetti popadł w nieulcczoną chorobę zmieknienia czaszki mózgowej; zamyśla on złożyć urząd ces. k. nadwornego kompozytora, gdyż stan jego zdrowia nie dozwala mu pełnić przywiązanych do tego obowiązków, a dany mu urlop już i tak o wiele przedłużył, A u s t r y a.
W i e d e ń, 17. Stycznia. - Postanowiono urządzić w Konstantynopolu ces. król. generalny konsulat. Tymczasowo wyniesiony został na ten urząd radzca regencyjny baron Geringer-Oedenberg, który wkrótce uda się do sto licy muzułmańskiego państwa. Mówią tutaj o jego zaślubieniu z córką pre zydenta izby dworu, barona Kiibecka. Wen e c y a, 11. Stycznia. - Dnia 4. t. m. odbyło się uroczyste otwowłasme plemion, w których granicach mieszkają. Ale myśl tu napom knięla, przeciwna zasadzie absolutnej centralizacyi, którą dzisiaj Madzia rowie z środka swej wyłączuej narodowości z niesłychanym fanatyzmem popierają, usiłując przVguieść każdy, najdrobniejszy ruch życia narodowego, nietylko u Słowaków i Wołochów, przeciwko którym mają przynajmniej za sobą przyznane na głównym sejmie prawo ale i Kroatów » Slawańczykńw, przeciwko którym nie mąją prawa, bo te prowineye tylko politycznie do uuii paristwa'wcgierskiego należą, wewnętrznie zaś osobny mają rząd, osobną administracyą, osobne prawo municypalne, i sejmy swoje, i sądownictwo swoje, i kongregacje i restauracye swoje (t. j. obiory Sletnie urzędników), - a w głównym tylko sejmie węgierskim, na k'tory posyłają deputowanych, mają punkt wspólny zetknięcia się, co do interessów ogólnych kraju myśl więc konfederacyjnego związku między narodowościami Węgry zamieszkującemi - jest w przekonaniu Madziarów równie abstrakcyjną i do urzeczywiszczenia niepodobną, jak dla Sławian myśl wyłącznego Madziaryzmu. (l)ahzY eiqg nastąpi.J
N owy planeta. W ostatnich miesiącach r, 1845 odkrył astronom Henkć nowego planetę. Dotychczasowe obserwacyje wskazały, iź (ego planetę można umieścić w poczet małych planet w bieżacem stuleciu odkrytych. Drogę swo;ą okoła słońca odbywa on w 1521. dniach, i tak z tego względu jako i z kształtu swej drogfzbliia się w podobieństwie najwięcej do planety J uno. Zresztą droga jego jest nieporównanie mniej nachyloną do drogi naszej ziemi, aniżeli droga Jnnony. Co do Swieże Holsztyńskie ostrzygł odebrali dzisiaj SSracia Andcrsch * , Swieże Holsztyńskie ostrzygł odebrali Bracia Jjleszyńscm w sobotę dnia 31. Sty- m gczniar. bież. t r a e c i a g g wielka reduta* 11J w sali hotelu Saskiego. -S II '-/ « e -«? IIoyyeH. W UlUlUlummmmUlUlUlRJrżenie ukończonej aż do Viccnza kolei żelaznej. O godzinie 10. zrana ruszył pociąg ż miejsca, przeleciał przez wielki most lagunów ku stałemu lądowi, gdzie kolej przez najpowabniejsze okolice Włoch prowadzi a oku bogate i malownicze panorama się przedstawia. Eugenejskie i berycyjskie pagórki ukazały sig wkrótce okryte najpiękniejszą wiosenną zielenią; miniono je szybko i w przeciągu kilku godzin przebyto znaczną przestrzeń pomiędzy placem ś. Marka i Campo Marcio. U bram tego sławnego miasta przyjęło gos'ci 15 O młodych strojnie ubranych dziewcząt a wesoła uczta zapełniła czas do powrotu, który już o 4 godzinie podróżnych do starego miasta dożów sprowadził. 1). 12. Stycznia oddaną zostanie wspomniona przestrzeń weneckoraedyolańskiej kolei publicznemu użytkowi, dla którego codziennie trzy pociągi urządzą. N i e ID c y.
Moguncya, d. 2]. Stycznia. - Dziś po południu został Maxymilian Sułkowski uznany za winnego i skazany na ścięcie gilotyną, iż Franciszka Neefw Moguncyi zamordował i złupił. Sułkownki był dawniej oberkcllnerem kas syna wojskowego.
UOZMITin VUDOPSCI.
Z Poznania. - Dzienuika domowego wyszedł Nr. 2. i zawiera: 1) artykuł wstępny o zatrważająceiu szerzeniu się nędzy między ludem i jej powodami. 2) Gawęda o pisance, czyii jajku Wielkanocnem. 3) Krytyka poezyi, Zamek na Wawelu. 4) Rozmaitości i Mody. Ze Lwowa. - »Tygodnika rolniczo-przemysłowego« T. W. Kochańskiego wyszedł Nr. 3. i zawiera: 1) Sposób niezawodny ocalenia ziemniaków od gnilizny. Przez lekarza pułkowego Dr. Welz. 2) Co może u nas podnieść chów bydła? 3) Wiadomość o aparacie rektyfIkacyjnym wynalazku pp. Ludwika Steckiego i Seweryna hr. Potockiego. 4) O wystawie płodów przemysłowości w Wiedniu. Przez Józefa Zywickiego. (Ciąg dalszy.) 5) Nowy sposób robienia glegu. 6) Odezwa do panów obywateli, którzy przez subskrypeye przystąpili do spółki handlowej wołmi. 8) Wiadomości handlowe. Ze Lwowa. - Do naj świetniej szych zabaw pory karnawałowej należy u na"s bal, wyprawiany co rok przez Damy towarzystwa dobroczynności, który to bal odznaczając się dobroczynną dążnością, stanowi jeden z głównych przychodów rocznych towarzystwa, rozsypywanych pomiędzy tylu ubogich, którzy błogosławią dobre chęci i poświęcenie się tych Pań szlachetnych. Owoz, jeżeli na tegorocznym balu tym, odbytym dn. 21.b.m. ta myśl pocieszająca i tłumacząca niejako wszelką wesołość, dodawała tej zabawie zwykłego uroku, niemniej przyjemne robiło wrażenie świeże i powabne urządzenie sali i innych apartamentów, a nadewszystko uprzejmość szanownych gospodyń balu, któremi były: JExc. baronowa Krieg, Ja. kiężiia Sapieżyna, JW. hrabina Izabella Krasicka, JW. hrabina O żar o w s K a, JW. l'anie Z a 1 e s K a, T u r Kuł o w a i B o b o w SKa. Damy te odznaczały się zwykłą sobie grzecznością, więcej jeszcze niż sukniami
Towarzystwo zabezpieczania ziemiop ł o d ów od grado bic ia i ru ch o mo ś c i u(l klęsk, ognia w Schwedt ii/O. Z powołaniem się do naszego w dniu 5. Stycz na r. b Oroszonego wezwania na odbyte dzis aj nadzwyczajne Walne Zebranie, uwiadomią* my szanownych członków towarzystwa uajuniźeniej, iż formy, jakie przełożeniu naszych nowych slalulów do najwyższego zatwierdzenia byty na przeszkodzie, zalalwionemi, i ie projekla slalulów teraz, po podpisaniu ouychźe przez wszystkich członków, klorzy przybyli na Zebranie, na nowo do Królewskiej Kegencyi odeslanemi zostały, końcem wyjeduania zatwierdzenia przez Mąj Króla. Przekonani jeateśmy, iż uzasadnione roszczenia, miane do naszego towarzystwa, zostaną zaspokojone. S ch we d t, dnia 26. Stycznia 1816.
Główna Dyrekcja.
Meyer. Zicrold. Bielke. Teltcnborii.
Ceny tarto've w niicścir
POZNANIU.
Dla względów gospodarczych w G o 1 e n c inie, wsi mojej o pól nuli uJ Poznania odległej, om'zarniąsnoja własną zniosłem: wskulku lego owce na lalo« a paszę mogą być przyjęte. D 0lic, .-zyc o leni osobom chcącym z tego korzystać, nadmieniani, źe bliższe warunki u mnie przejrzane być mogy. l'oznań, dnia 28 Slycznia 1816
Pszenicy szefel Z» ta . d l. .
Jyej.mienia<jt. · Owsa . ćl Tatarki d,N (irochu . dt.
Ziemniaków dt.
Vena <<'t'tna'r SjiiiiiV A "i j < * .
jednostajnej barwy niebieskiej, która i nazwiskiem i znaczeniem, godna jest zaiste być barwą czynności szlachetnych. Bal rozpoczął się Polskim tańcem, któremu przewodził jako gospodarz, nowy sekretarz towarzystwa dobroczynności Dam JW. hr. Kazimierz Krasicki z WP anią Neuhauser, małżonką tutejszego Doktora medycyny, w drugiej zaś parze widzieliśmy JExc. Prezydenta rządu krajowego barona Krieg. Po północy przerzedziło się wprawdzie towarzystwo, atoli tańce trwały aż do godziny 3ćj zrana.- Towarzystwo muzyczne zapowiedziało lwszy swój bal na przyszłą środę dnia 28. b. m. Miła pamięć zabaw roku przeszłego za staraniem tegoż towarzystwa odbytych, rokuje i na ten rok wesołą zabawę. Pojedyncze bilety kosztują 1 zr. 20 kr. m. k., dla rodzin zaś z trzech przynajmniej osób złożonych, cena biletu od osoby wynosi tylko 1 zr. m. k. Do uzupełnienia naszej dzisiejszej kroniki balowej, wypada nam wspomnieć o pierwszej reducie, smutnej niestety pamięci d. li), m. b. odbytej. Nigdy jeszcze nasz teatr na salę przeobrażony nie wydał nam się tak ogromny jak tym razem, bo też był okropnie pusty: ledwie kilkanaście masek błąkało się po nim, a kilkadziesiąt niemaskowanych osób nikło po kątach sali, lożach, balkonach i biufetach, w których więcej było półmisków niż gości: najliczniejsze grono stanowiła orkiestta, odzywająca się prawdziwie w puszczy. Bywa to tak każdego niemal roku, i dopóki nie wymyślimy sposobu zaczynania redut nie od pierwszej lecz przynajmniej od trzeciej, pierwszy bal maskowy będzie zawsze jako przedmowa, którą mało kto czyta, choćby przed najciekawszćm stała dziełem. Wrocław, dnia i9. Stycznia. - W interesach wełnianych przed kilku dniami objawił się ruch cokolwiek żywszy, jednakże obroty nie były bardzo znaczne. Niezadługo podamy dakładniejszą miadomość, tymczasem donosimy tylko, że sprzedano pjrtye" wełny Szląskiej, średniej po 70 tal. i wyżej, takiejże lepszej po 90 tal. i wyżej. Polskiej jednostrzyżowej wełny po 60 tal. i wyżej, a wełny ze zdechłych owiec po 50 tal. Kupcy przybyli do nas z Niderlandów i przędzalni z Voigtlandu. Zdaje się, źe więcej jeszcze kupować myślą, a właściciele niechętnie po takich cenach towar oddają. Warszawa, 24. Stycznia. - Na targach tutejszych płacono za korzec 4-ćwierciowy żyta r. sr. 4. kop. 52; pszenicy rs. 5 k. 88; grochu polnego rs. 4 k. 44; fasoli rs. 8 k. 37; gryki rs. 3 k. 15: jęczmienia rs. 3 k. 92; owsa rs. 2 k. 26; mąki pszennej ordynaryjućj korzec 6-ćwicrciowy rs. 8 k. 62; żytniej pytlowej rs. 6 k. 18: za korzec 4-ćwier. kaszy gryczanej rs. 5 k. 25; kaszy gryczanej zwyczajnej rs.7 k. 9; kaszy jaglanej rs. 8 k.85; kuszy gryczanej drobnej rs. 12 k. 35; kaszy jęczm. ordyn. rs. 5 k. 76;_ sążeń drzewa sosnowego rs. 7 k. 44; - wół dobry od rs. 36 - 5 6 k. 7 O; wół średni od rs. 28 - 3 5; lichy 2 1- 27; cielę od rs. 3 k. 15 do rs. 5 k. 4 O; wieprz dobry od rs. 13 - 17; średni od 10 - 12; lichy od 7 - 9; - masła funt K. 1 Y; słoniny f. k. 10; - kartofli korzec rs. 1 k. 14; - okowity garniec k. 9 3; szuraówki k. 54.i.
W dodatku do Gaz. poz. pol. Nr. 16. sprostować się należy przy Szlafroku, zamiast Tatulek, czytaj: To łubek.
Huft ffieiilf/ JUerlitmfiićJ.
Unia 26. SI-czuia 1816
Sto- JSa l ir. kurant pa papie- KOlO. li r C rami. wizną
Unia 28 Slj cznia.
1646 r.
od. do
Ohligi dliiyir skarbowego .. Obligi preiuiów handlu niorsk.
Obligi .Marchii tlckt. i Aowćj Obligi miasta liorliua Udauska w T.
Listj nastawne Pruss. Zachód.
W. X Pozunusk.
* di10 Pruss. Wschód.
» Pomorskie.
March. Elek.iX.
SztAskie .... dito ou rzqdugui-uutowarre t'rvdrjchsdory. Inne monety zlotc po 5 tal. .
Uisconto.
Akcje U rogi żel. Herl. - Poczdamskićj Obligi upierw. Bcrl. - Poczdams.
Orogizel. Magd.-lip.skirj Obligi upierw. Magd. - Lipskie .
Drogi zel. JJcrI.-Auhallskic-j Obligi upierw. Ucrl.-Auhalbkie Drogi żel. Uj ss el. Elbt-rfold.
Obligi upierw. Uj ss cI. - Elherf.
Drogi żel. I tcuskićj Obligi upierw. Ilenskic .... Drogi od rządu gai-anton IIIIP.
Drogi żel. ŁM>rno-Szla,skipj . .
Ob.igi upierw. Górno Sj.1ask.
di1n Lit. u.. - Uerl -Szcz. IM. A. i B, « Slagdi'h - Halber«) Dr. iel. W'rocl. - Szwidii - Prcib Oliligi upiiTw. Wi-iic Szw.-l'r.
Di- 7-1- lifiiui KnlnnulrlAj . . .
Oiinri .j"! Dolmi.Halą*hif>j. .
98J
S< I 98 - I 88 41 961 *\ 98 i
1IJ 87 {o 95 J 98
96J i«4 9Ji 97 971
97 i 9bJ
3" ,
IJ 96} 13A 13JI Ę H IJ
H4i 99} 93 97} 86
X»l. >*,' l>n.IT»l. >ęt Ir ił 94 4 87 4 98* 31 4 4
2 23i 1.24.1 1161 r 3 110 II 7 1 27 1 25 _ 13 - n _ 27 - 25 -i 9 _ 8 15 - 2 () 1 21! 1.14 l15Jl16}
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.01.30 Nr25 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.