)J( 26. w Sobotędnia 31. Stycznia 1846.
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.01.31 Nr26
Czas czytania: ok. 21 min.ISakladeni Drukarni Nadwornej W Deckera i Spółki. - Redaktor odpowiedzialny: Itr. J. Iłymartcieiricst.
WIADOMOŚCI KRAJOWE.
Berlin, d. 20. Stycznia. - Do umieszczonego w Powsz. gaz. pruskiej doniesienia o uroczystości koronacyjnej i orderowej dodać jeszcze należy, co następuje: Pierwszy członek gencrałnćj komissyi orderów, rzeczywisty tajny radzca Massów przeczytał w sali rycerskiej uzupełniona przez N. Pana list e osób nowo dekorowanych; poczem ogłoszony został najwyższy rozkaz gabinetowy z d. 17. b. m., w którym Naj. Pan raczył najłaskawiej nakazać, ażeby dekoracyą orderu czerwonego czwartej klassy w ten sposób zmienić, iż krzyż ma wprawdzie pozostać ten sam (tylko z słabszego srebra) za to środkowe pole przedniej strony ma być z emalii, tak zupełnie jak u innych klas s tego orderu. Najjaśniejszy Pan raczył przy tern zezwolić, ażeby dotychczasowi posiadacze czwartej klassy tegoż orderu nową dekoracyą sobie sprawili. - Na posiedzeniu deputowanych miejskich odbyły się niedawno temu żywe bardzo obrady nad budżetem wydatków na r. 1846., przy których wykazało się, że kassie bliski grozi niedostatek, jeżeli jak najściślejsza oszczędność zachowaną nie będzie we wszystkich gałęziach administracyi. Wszystkie budowle, nawet już rozpoczęte, mąją być ile możności ograniczone, a niektóre, jak np. lasek Fryderyka przy bramie prencławskićj, zupełnie zaniechane. - Kassa rządowa pożyczyła tymczasem kapitał, potrzebny dla pokrycia koniecznych nakładów na budowę aparatów gazowych, ale to nie na długo wystarczy i wkrótce trzeba będzie nowe utworzyć obligi miasta, co nie jednego o znaczne przyprawi straty. Najwięcej niepokoi nas rosnące coraz bardziej ubóstwo i połączone z niem wydatki na wsparcie. Na szkoły ubo · gich wydano w 1845. r. 70,000 tal. zamiast wydawanych dawniej 30,000; ubóstwo samo zjada więcej niż 3cią część całych dochodów. Zaprowadzeniu podatku na ubogich opiera się jeszcze wielu, a może niesłusznie, bo wtenczas nie jedno wsparcie, udzielane w rozmaitych celach dobroczynności, dostałoby się ubogim miasta, a przynajmniej ustałaby część tylu istniejących teraz . towarzystw. Jeżeli jednak niechcą podatku na ubogich, powinniby pomyśleć o reorganizacyi systemu wspierania ubogich, który w wielu
SŁOWIANIE pÓLUMXOWIT
(Ciąg dalszy,) N a pierwszą Madziarzy nigdy się nie zgodzą, bo w ciągu czasu rychlej późnić), jako mniejszość, zawszeby Sławianom nledz, a przynajmniej pod wpływem ich zostawać musieli; przeciwko drugiej Słowianie do oslatuicgo tchu walczyć będą, bo w niej widzą zamach, wymierzony na zniszczenie swej narodowości. W fakim stanie rzeczy łatwo pojąć, źe zamiar Madziarów, oderwania państwa Węgierskiego od Austryi, w głowach tylko excentrycznych i narodowością swą zaślepionych istnieć rzeczywiście może Nie myślą o nim głowy jaśniej stosunki polityki bieżącej przenikające. Prędzej lu przyjdzie do krwawego starcia się narodowości madziarskiej i słowiańskiej z sobą, niżeli do powstania w zamiarze wywalczenia politycznej niepodległości przeciwko państwu., które długą praktyką nauczyło się, więcej niź którekolwiek, stosować do podległych sobie Indów dawną rzymską zasadę: »divide et impera.« Madziarzy i Słowianie zarówno dziś potrzebują Austryi: Madziarzy, aby supremacyą swą polityczną nad narodowościami w skład państwa węgierskiego wchodzącemi utrzymać i rozprzestrzenić do ostatnich kończyn życia ich moralnego i mateiyalnego:- Słowianie, aby narodowość swą przeciw tej monstrualnej ngressyi wszelkiemi mozebnemi środkami zabezpieczyć, w razie gwałtu siłąią odeprzeć, a na każdy przypadek dla lepszej przyszłości usposobić i zachować. To jest cala treść politycznego, literackiego, religijnego, matervalneao' żywota narodowości madziarskiej i słowiańskiej, główną lu dnóść Węgier składających Madziarzy mają w tym względzie wielkie korzyści za sobą, bo są narodem pauującym, i w massach w samymwzględach jeszcze potrzebuje zmiany. - Założone na próbę towarzystwo oszczędności kas jak najlepsze przyniosło owoce. -- Concilium z deputowanych 26 państw protestanckich niemieckich trwa ciągle, i przed końcem Stycznia czynności swych zapewne nie pokończy. Rozeszła się pogłoska, że pomiędzy wielu deputowanymi południowo-niemieckich państw z jednej strony, a północno-niemieckich z drugiej, znaczne powstały różnice względem uformułowania ogólnego wyznania wiary. Zapewniają jednakże, iż wiadomość ta jest płonną, gdyż Prussy szczególniej z wielką postępują w tej mierze ostrożnością i umiarkowaniem i wszelkiej unikają ostatecznością. Czy później cośkolwiek o treści układów do wiadomości publicznej podanem zostanie, o tćm nic pewnego nie wiemy; zdaje się, iż każdy rząd zachowa sobie dalsze w tym względzie rozporządzenie, jak również przystąpienie lub nie do postanowień tegoż Concilium. Przed kilku dniami wszyscy członkowie zaproszeni zostali do Naj. Pana, który ich z największą łaskawością przyjął. Berlin, d. 24. Stycznia. - Nasze klęski giełdowe doszły w ostatnich dniach do tego stopnia, iż nikt nie pamięta podobnych smutnych wypadków w całej przeszłości. Pieniędzy jest wielki niedostatek, codzień zwiększa się potrzeba nowych pieniędzy obiegowych. Najpewniejsze nawet domy patrzą w przyszłość z obawą, gdyż przy nieustannćm spadaniu papiemrry nikt nie wie, ile posiada i jak długo na swych utrzyma się nogach. Tylko spekulanci łowią w zmąconej wodzie i starają się za pomocą intryg powiększać swe żniwo. Rząd także nie może wdać się w pośrednictwo, z powodu wątpliwości i sporów, jakie powstały z powodu obmyślenia środków zaradczych. Minister Rothcr jest za rządowemi bankami, a mianowicie za rozszerzeniem banku królewskiego, gdy tymczasem inne stronnictwo przekłada nad nie banki prywatne, a nawet głosuje za planem Biilowa Cummerowa. Z tego powodu plan jego niezupełnie jest usunięty, jak się dawniej zdawało, a teraźniejszy niedostatek zmusza wielu kupców giełdowych do oświadczenia: lepiej taki bank, aniżeli żadnego. Akwisgran, d. 23. Stycznia. - Dostrzegać* Nadreński dziwi się niezmiernie, że liberalna prassa tak mało zajmuje się odprawami sejmowemi; jego zdaniem powinnaby ona przynajmniej rozebrać treść tychże odprawśrodku kraju żyjącym. Słowianie, na dwa wielkie oddziały podzieleni i w rożnym stosunku do narodu panującego zostający, właściwie dopiero legalnego gruntu dla narodowości swej szukać muszą. Rozumie się to szczególniej o Słowianach Karpackich, Słowakach i Ruśniakach, których narodowość źadnemi prawami konstytucyi węgierskie'; nie jest ubezpieczoną. Jest to lud prosty, zależny od swych panów - Madziarów, albo zmadziarzonych Słowian - nie mający, nie będąc wyzwolonym, żadnego publicznego organu, przez któryby do rządu, lub na sejmie, za narodowością swą mógł przemawiać. Naczelnikami ich narodowego życia, mającego raczej domowy i familijny, aniżeli polityczny charakter, są księża katolickiego i protestanckiego wyznania. W irh jedynie ręku 7łoźne jest całe bespieczoństwo narodowości słowiańskiej, którą mową pisaną i ustną zachować pomiędzy ludem usiłują. Duchowni katoliccy mogą przynajmniej przeciwko gwałtom wdzierającego się do szkól i do kościołów Madziaryzmu, szukać w oppozycyi swej. pomory u wyższego duchowieństwa, mającego w sejmie reprczenlncyą, a W ostatecznym razie u samego rządu cesarskiego w V\ jedniu, który sam będąc ściśle katolickim, nie chce, aby rcligija cierpiała, przez nauczanie w madziarskim, niezrozumiały« dla gmin słowiańskich języku. Ale duchowni protestanccy - zależni od konsystorza protestanckiego w 1 'eście, który jest madziarskim, doznają niesłychanych przeszkód we wszystkich przedsięwzięciach, zmierzających do wzbudzenia i utrzymanie narodowości słowiańskiej, za pomocą nauki religijnej, tu i owdzie gminy cale słuchać muszą kapłana Madziara, ministrującego i nauczającego językiem, którego nie rozumieją. W szkołach wszystkich język madziarski narzucony, nie tylko iako przedmiot nauki, ale jako naukowy. Słowiańskiego - ledwo uczyć się wolno. Po długoletnich staraniach dozwolono wreszcie wydawać niektórym patryolom słowiańskim w Presburgu dziennik jak mówi, i tutaj potwierdza się zdanie, że zwyczajny liberalizm daleki jest ol wszelkich pozytywnych myśli.-Dostrzegacz Nadr. zaczął swoje rozumowania nad odprawami od tego, że je pochwalił i nazwał wrażenie, jakie z.-obiły, bardzo pomyślnem. - fmiał on w swera przekonaniu zupełną racyą, boć wszystko, przeciw czemu walczył, co potępić usiłował, także i odprawy sejmowe odrzuciły, I a raczej pozostawiły in statu quo, za którym konsekwentnie i on obstaje. -1 to jest wszystko, co o nich powiedział; dalszego ich rozebrania w nim nie widzimy, chociaż zadanie jego w tej mierze materyalnie było bardzo łatwe. - Stanowisko partyi przeciwnej jest zupełnie inne, a wyrzucać jej milczenie jest troszkę zadaleko posuwać zuchwałość. -Jeżeli Dostrzegacz obwinia liberalistów o piękne słówka, to jego słusznie o to obwiniać można, że wystawia rzeczy w piękniejszych farbach, jak są rzeczywiście, jest to prawda zyskowniejsze ale bynajmniej nie trwale. - Liberalizm dowiódł, że mu na pozytywnych myślach nie zbywa, oświadczył on się w tym względzie bardzo wyraźnie; jeżeli jego zdania nie znalazły spodziewanego odgłosu, to też i nie zbito ich Avcale. - Inny łoyalny dziennik powiada, że zostały raz na zawsze odrzucone i dowodzi przez to tylko, że nie zna ani ludzi ani czasu. - Wyobrażenia, które z każdym rokiem więcej obudzały współczucia, nie nikną tak prędko!- Tego też nie żąda prawodawca, -chciałby on bowiem, ażeby wszystko nie zbyt spiesznie, lecz zwolna, na właściwej, narodowej drodze się rozwinęło. - T o, co my liberalizmem nazywamy, a co Nadreński dostrzegacz tak chętnie wydałby za socyalizm w celu oczernienia, nic ustanie tak prędko w swych dążnościach i pełnić będzie dalej swą powinność zyskiwania przyjaciół wyobrażeniom, które do prawdziwej wielkości i sławy państwa za potrzebne uważa. - Jeżeli dążenia jego są błędne, to się najlepiej w ten czas wykryje, jak się naród od nich odłączy. - Odrzucono to, czego żądała, ale tera, co za sprawiedliwe uważa, I I ., , . ... \ ,.
l nadal zajmować sie nie przestanie i to będzie u met stanowić rozbieranie · L I j , j i I I '.'i I J " J i odPc£ W ,sejmo.wych. I Jei I stanowiskQ ater;;I1h zglęC\e)łl qdprar. sej.,111 )fcP jeWttfałón śJCł'W:' b %tg ct'h @ -Wf £?R<<J1Ya&kiP!Ó'llH'ędnych --łb\a-rrty R' było jej przedmiotem, gdyby ją zajmowało np. wynIesienie pewnej wsi do rzędu miast, odmówienie pewnej gminie jakiegoś tam żądania; słusznie mogłaby przeciwna partya większy zrobić jćj z tego zarzut. Przyjdzie jeszcze czas na ważne pytania, a ich rozbieranie, odnosząc się do odpraw sejmowych, samo z biebie wywoła o nich uwagi.
WIADOMOŚCI ZAGRANICZNE.
Francya.
I z b a d e p u t o w a n y c h . Posiedzenie 22. S tycznia. Dyskussya nad pierwszym paragrafem adressu ukończyła się mową barona Larcy, o wypadkach w MontpeIlier przy ostatnich wyborach, o którychby można całą historyą szkandaliczną napisać. Skarżył się na stronnictwo rządu, które się pokazało przy jego wyborze (Larcy jest legitymistą), wszyscy urzędnicy powiatowi, którzy za nim głosowali, zostali urzędów pozbawieni. Minister spraw wewnętrznych odrzekł, że rzeczy takie zdarzać się mogą, gdyż rząd życzyć sobie musi, aby wszyscy jego urzędnicy zasługiwali na zaufanie, iz karcie i dynastyi teraźniejszej są przychylnymi. Markiz Larochejaquelin uważał to oświadczenie ministra za sprzeciwiające się konstytucyi i za rewolucyjne. Każdy człowiek ma u nas równe prawa, a jak długo pełni swe obowiązki, niepowinien rząd żadnych stanowić wyjątków i rópolityczny. Ji'St ło jedyny organ publiczny narodowości Słowaków w Warzęch. Daleko Ul wiec jeszcze, aby" narodowość ta, w pieluchach polilyrznego życia dotychczas będąca," mogła pomyśleć o zamiarze, zupełnego wyzwolenia swego. Madziaryzm tu A órą _ i mi> masz przeciwko szerzeniu się jego żadnej legalnej zapory - prócz do biych chęci, woli i poświęcania się palryotycziiego pojedynczych ludzi. - Inaczej się rzecz ma z drugim oddziałem Slawiaii V* cgieiskich, z Chorwatami i Slawańczykami. Ci, jak powiedzieliśmy wyżej, maja własną konsiylucyą, aduiinislraeycą, sejmy, wolne obiory urzędników, narodowe szkoły, na rodowe katolickie duchowieństwo, I protcslanlyin In prawem niedozwolony, ani nawet niecieipiany. - Obywatele i lud jednego słowiańskiego pokolenia, słowem - narodowość miejscowa ma lulaj i żywioły przyrodzone istnienia i prawne organy swej obrony. Stosunek jćj do V\ ę. gier ten, jak np. dawniejszy Lslandyi do Anglii," lub Litwy do Polski - lo jest, 2 Węgrami jest ona w unią polityczną połączona. Tułaj Madziarzy nic wskórać nie mogą. Wszysikie" ich usdowama dotychczasowe były płonne. Chwiloweśch zwycięstwo, w lym roku przy obiorze urzędników Y duchu madziarskim odniesione, było tylko podstępem, przez użycie przy obiorach tuotłoclui szlacheckiego chłopstwa odniesione. Znajduje się w komitecie Zagrzebskim okolica zwana Turopole , - której ludność jeszcze z czasów wojen tureckich za odznaczenie się uszlaebeoną została. Składa się ona z 750 familji. Konstytucja Kroacka nadaje każdemu szlachcicowi prawo osobistego wotum na reslauracyacli, t6 jest na sejmikach w celu obioru urzędników zgromadzonych. Każdy .więc z wyrażonych 750 familii członek miał rzeczywiste prawo przybywania na takowy sejmik dla dauia swego wotum. Tymczasem czas i zwyczaj prawo to przedawnił, a prostactwo i nieokrzesanie szlacheckiego chłopstwa sprawiło, że naczelnicy 25 gmin, na które okolica ta
źnic. Prezes ogłosił, iź podano kilka poprawek do tego paragrafu, z których pana Bechard jest następujący: «rozsądna reforma zapewne zniesie przekupstwa i oszukiwania, które czy>tość wyborów splamiły.« Bćchard jednak oświadczył, iż cofa swoją poprawkę, gdyż jak słyszy 1 Odilon Barrot podał poprawkę podobną. Ostatnia brzmi jak następuje: »Uświęcając drogocenne dobrodziejstwa, należy zaprowadzić do adniinistracyi bezstronność i prawość we wszystkich działaniach, aby publiczne władze zyskały potrzebną moralną powagę.« Odilon Barrot jeszcze rozwodził się nad systematem teraz panującym przekupstwa i zagrażania przy wyborach, i JIyry wał do zawarcia związku w celu politycznej prawości i zaklinał liberalne stronnictwo, aby się dla ogólnego dobra połączyło jakkolwiek im będą przeciwni nieprzyjaciele monarchii reprezentacyjnej i bezpieczeństwa konstytucyjnego rządu. - Minister sprawiedliwości sądził, że ostatnie słowa Odilona Barrota dowodzą, źc systemat opozycyi daleko jest bliższym, aniżeli w latach poprzedzających, do systematu rządowego. (Śmiech na lewej). Oskarżenia z rzesztą opozycyi nie są nowe. I Dochodzono nadużyć przy wyborach i przeświadczono się o niewinności rządu. Z tego powodu jest tego zdania, że izba powinna poprawkę odrzucić, będąc sama wybraną na wyborach, w których opozycya uważa siebie wyłącznie za cnotliwą i nieskalaną. Po przymówieniu się jeszcze Ledru Rollina, który naprzeciw Thiersowi i Odilon Barrotowi wystąpił, uważając ich usiłowania za szkodkliwe, a nic nieprzynoszące koalicyi oppozycyjnej, prezes ogłosił, iż nastąpi teraz przegłosowauie nad poprawką, która większością 2 O 8 przeciw 166, upada. Większość przeto ministerialna wynosi 42 głosy.
Anglia.
, nn
"T
. ,
, . .
. , ,
Londyn, d. 23. Stycznia.- YYczorai o drugiei godzinie zagaiła kroI, I . » ) . 6 J 6 u u " I » c I V I U * . III
'owa tegoroczny parlament, w obce ciała dyplomatycznego, licznego zgrod O J .ę. .,.. > J,. --:,}. Jr. _' & I> b & &« ma zenIa -&YUULbziamwowl IgpmV:Ul JIJLtl w następujący sposo : Wielce jestem zadowoloną, że was zgromadzonych zastaję w parlamencie, że i mam sposobność wezwania- was do rady i pomocy. Odbieram od moich sprzymierzeńców i od obcych mocarstw zapewnienia najprzyjaźniejszych stosunków z naszym krajem. Cieszy mnie, iż za porozumieniem się z cesarzem rossyjskim i za pośrednictwem naszein wspólium, zatargi zaszłe między porta otomańską i królem perskim, które od dawna trwały i mogły zakłócić pokój wschodu, załatwione zostały. Od wielu lat krwawa i niszcząca wojna niepokoiła państwa Rio de la Plata. Handel wszystkich narodów ustał i dopuszczano się taut barbarzyństwa nieznanego w dziejach ucywilizowanych narodów. W połączeniu z kiólem francuzkim starać się będę o przywrócenie pokoju w tamtych krajach. W ciągu przeszłego roku zawarty układ ku ukróceniu handlu niewolni - karni zostanie niebawem przez wspólne działanie obu mocarstw nad brzegami Afryki w życie wprowadzony.
Życzeniem jest mojćm, aby nasze obecne przymierze i dobre porozumienie, trwające, tak szczęśliwie między nami, zawsze było dochowywane w interesie ludzkości i pokoju świata. Żałuję, że sprzeczuc roszczenia Anglii i Stanów Zjednoczonych względem ziem rozpołoźonych nad północno-zachodniemi brzegami Ameryki dotąd nie zo.->ta1y załatwione, chociaż były przedmiotem kilkakrotnych układów.
podzielona, slawali na sejmiku w liczbie -25, aby dać swoje wola sławalącym do urzędu kandydatom, iAad cala tą gininą ma zwierzchną władzę (ak zwany Comes luropolski,- którym obecnie jest właściciel jćj najmożniej>zv, nazwiskiem Josipowicz. Tego madziarzy użyli, aby szlachtę ujął, i on ninssę na sennik przeprowadził - aby iuż nie przez swych reprezentantów pojedynczych gmin, ale osobiście była reprezentowana i osohiście gło>owala 1,0 trzy lala urzędy się odnawiają. Boku I8J2. zamiar się nie powiódł, Ilum 'en ci łopów szlachty w malej stanąwszy liczbie, wraz z Josipowiczem był silą r sejmiku wyrzucony, i obiory wypadły w duchu narodowym. W bieżącym roku lepiej się powiodło, tłiim lyih tu lak zwanych korłezów. massa stanąwszy, pizewolował łatwo resztę osobiste wota mającej szlachty, duchowieństwa i dygnitarzy - będącą przy zupelnćm zebraniu się w mniejszości. Obiory wypadły w duchu madziarskim; tuż potem nastąpiło krwawe starcie się" partyi narodowej z madziarską, popartą pomocą wojska. Chciano zastraszyć, a może i gwaIlcm uciszyć patryolów. Ogromna wizawa powstała w całym kraju. Rząd poddał się w podejrzenie, wspierania nielegalnego propagandy Madziarskie). Naród wysłał deputacyą uroczystą do Wiednia, która się głośno o zachowanie narodowości swej dopominała. Rząd się llomaczył - nie Wytłumaczywszy się. Uląkł się jednak. Skłonił się do wymagań deputacyi. Sejm, który w dwa miesiące polem nastąpił, zniósł osobiste wota szlachty tui opolskie), przyjąwszy jednogłośnie reskrypt królewski w lyin względzie wydany. Być może, że doląd i annulacya obranych urzędników nastąpiła. Narodowa partya odniosła więc stanowcze zwycięstwo i może nazawsze propagandy madziarskiej się pozbyła.
(Dekoiiczenie nastąpi.) zgadzając się z honorem narodowym, mogło pytanie to do wczesnego i spokojnego końca doprowadzić. Gentlcmeny izby niższej! Budżet na ten rok wcześnie wam będzie przedłożony. Acz przekonana jestem o ważności oszczędzeń we wszystkich gałęziach wydatków, widzę się jednak zmuszoną z powodu służby publicznej, stanu naszej marynarki 1 urządzeń wojskowych, w budżecie poczyuić pewne podwyższenia.
Moi lordowie i gentlcmeny! Z głębokim smutkiem dowiedziałam się o częstych przypadkach, gdzie dopełniano z zamiarem morderstwa w ostatnich czasach w Irlandyi. Waszym to będzie obowiązkiem namyślić się, czyli mogą być środki obmyślone, ku zabezpieczeniu ludzkiego życia i oddania sprawców tak okropnych zbrodni w ręce sprawiedliwości. Żałuję bardzo, że w skutek nieurodzaju kartofli w rozmaitych częściach królestwa niedostatek nastąpił w środkach żywności, które większą część mojego ludu karmiły. Choroba, która dotknęła tę roślinę, rozszerzyła się powszechnie w Irlandyi. Chwyciłam się wszystkich sposobów, jakie stały w mojej mocy, by ulżyć cierpieniom, które z tego powstały nieszczęścia; z zaufaniem przeto spuszczam się na waszą pomoc, w wynalezieniu innych środków ku osiągnięciu tego błogiego celu, które wymagać będą potwierdzenia prawodastwa. * Z rozkoszą dawałam moje przyzwolenie do rozporządzeń, któreście mi od czasu do czasu przedkładali z tym zamiarem, a b y p r z e z z n i e s i e n i e prohibicyjnych lub zmnIejszenie opiekuńczych ceł handel r o z m ag a ł się, a wewnątrz przemysł i sztuka kwitły. Kwitnący stan przychodów państwa, dopytywania się o pomnożoną pracę i powszechna pomyślność stanu wewnętrznego kraju, są silnemi dowodami właściwej drogi, którą obraliście. Polecam wam, abyście się niebawem zastanowili, czyli zasady, według których działaliście, nie mogą być jeszcze z większą korzyścią w obszerniejszych rozmiarach zastosowane, i czyli po pilne m zbadaniu istnących ceł na niektóre przedmioty, płody lub rękodzielnicze wyroby innych krajów, nie mogłybyć dalsze ułatwienia i złagodzenia zaprowadzone, któreby zabezpieez.yły dobrodziejstwa przeżeranie wskazane, a przez powiększenie naszych stosunków handlowych wzmocniły węzły przyjaźni z obcemi raocarstwy. Zapewne wszystkim tym obmyślonym środkom, jestem przekonana, towarzyszyć będzie potrzebna ostrożność, aby skarb na zawsze nie ucierpiał lub ten lub ów wielki interes kraju szkodliwie dotkniętym nie został. Pełne mam zaufanie do waszego zgłębiania sprawiedliwego przedmiotów, które stanowią pomyślność publiczną. Najgoręcej się też modlę, abyście przy błogosławieństwie Boskiej Opatrzności, przez swe obrady mogli rozszerzyć uczucia przyjaźni między różnemi klasami moich poddanych, zabezpieczyć pokój i szczęście i zadowolenie w kraju, przez podniesienie dostatków wielkiej ruassy mojego ludu i przez polepszenie jego położenia. Królowa po tej mowie, powróciła w zwyczajnym porządku do pałacu Buckingham.
L o n d y n, d. 21. Stycznia. - Lord szambelan donosi, iż wszystkie żony parów mają sobie zapewnione przez królowę miejsca w wyższej izbie, byle tylko oświadczyły swój zamiar być obecnemi ceremonii. Damy te mają być ubrane w uroczyste suknie. - Dwie markizy Camden i Hertford otrzymały w tych dniach od królowej ordery podwiązki. Z hrabstw angielskich jest Lankarshire pierwsze, które się oświadcza za zasadami wolnego handlu, gdy dotąd tylko okolice fabryczne brały udziar w naradach tego rodziaju. Przedwczoraj odbyło się w HamiIlon zgromadzenie, na którem przyjęto następującą rezolucyę: monopol i systemat opieki, przez które rolnictwo, handel i fabryki tego kraju zostały skrępowane, polegają na złej zasadzie i są szkodliwemi w zestósowaniu. Spodziewają się tu, że wniosek pana Escott o dozwolenie wprowadzania kukurycy bez żadnej opłaty przyjętym zostanie. Kukuryca w massach sprowadzana ze Stanów zjednoczonych tak byłaby tania, iż 250 funtów kostowałoby tu tylko 1 21 szyling., przez coby uboższe klassy ludu zyskały na pożywnym i tanim pokarmie. Niespokojności w Limeriku irlandskicm panują ciągłe. Lord namiestnik zakazał wszystkim kupcom sprowadzania do tego hrabstwa broni. Z boleścią widzimy, mówi Standard, że gwałty się powiększają w niespokojnych hrabstwach. Jesteśmy nieprzyjaciółmi wszelkich środków gwałtownych ze strony rządu, gdyż one cierpkość i zaciętość pomnażają śród ludu, ale jednak rzeczą jest potrzebną chwycić się tego lub owego środka, aby powstrzymać naruszenie praw- w Tiperary, Clare i Limeriku. Worcester Herold umieścił co następuje: dotąd zima jest najłagodniejsza. Temperatura jest równa majowej, lecz powietrze jest grube, nieelastyczne i pada ciężko na płucu. Roślinom zdaje się zapewne, że już pozimie. Pierwioski, kluczyki i inne kwiaty wiosenne zrywają w okolicach Worcestru, a w jednym ogrodzie cztery kwitną jabłonki. Równic i ptaki wróciły. Kosy parzą się, nietoperze latają wieczorami. Pszenica wybornie zieleni się. Wiadomości z Montevideo z d. 22. Listopada donoszą, że połączone floty zniszczyły baterye ustawione przez Rozasa przy ujściu rzeki. Wielka flota kupiecka, zebrana pod MartinGarcia, o c z e kAł a rozkazu udania się na przeznaczone miejsce. Port Montevideo przedstawiał nader ożywiony widok. Było tam 133 okrętów handlowych, między niemi dwa hiszpańkie z 3 O O kolonistami na pokładzie. Wielkie były obudzone nadzieje, po otworzenia bandlu z bogatym krajem Paraguay. Z 1263 towarzystw kolei żelaznych, tymczasowo zarejestrowanych, tylko 871) podało swe plany do 31. Grudnia, to jest ostatniego terminu ku tomu celowi oznaczonego, resztę więc uważają za porzucone. Według ostatnich wiadomości z morza południowego, angielska fregata »Ameryka« o 50 działach i bryg »Modeste« o 6, stały przy ujściu rzeki Kolumbia. Admirał Seymur z okrętem »Colingwood« znajdował sig przy wyspach Sandwichskich. Z powodu rozmaitych wieści obiegających o zmianie gabinetu, mówi Standard: »Wiadomość, że lord Canuing zajmie posadę generalnego gubernatora Kanady w miejsce lorda Mctcalfe, jest bezzasadną. Sądzieray, opierając się na pewnych zasadach, że lordowi Castlereagh ta posada oddaną będzie i że w ten sposób połączą w Kanadzie władzę cywilną z władzą wojskową w jednych rękach. Wiadomość, że lord GranviIle Somerset złożył posadę kanclerza hrabstwa Lancaster, jest także mylną. Departament lasów i borów nareszcie postanowił jak najspiesznićj dokończyć pomnika Nelsona; wybrano już artystów, którzy mają wykonać cztery brązowe płaskorzeźby, wystawiające cztery wielkie zwycięztwa tego bohatera, oraz cztery granitowe lub kamienne lwy. Ex a m i n e r oświadcza, że w kwestyi zbożowej minął czas wahania się o stósowność. Nie idzie tutaj o zmianę w prawie zbożowera, albo o umiarkowane cło stale, ale o zupełne zniesienie tego cła; wszystkie stronnictwa dały już jednomyślne swe zdanie, a kwestya, która teraz tyle umysłów zajmuje, musi nareszcie stanowczo być rozstrzygniętą. M a n c h e s t e r G u a r d i a n donosi, że składka ligi wynosi już 87, 7 O O funt. szt., jakkolwiek listy składkowe nie zostały otwartemi w Londynie ani w wielu innych znakomitych fabrycznych miastach królestwa. L o n d y n, d. 21. Stycznia. - Królowa przybyła dzisiaj po południu z Windsoru do pałacu Buckingham, gdzie zaraz po jej przybyciu zgromadziła się rada ministrów, na której wszyscy członkowie gibiuetu byli przytomni, i gdzie obradowano nad mową od tronu. Lord Riissel, który dzisiaj wieczorem jako naczelnik opozycyi w izbie niższej swym dawnym kolegom wyprawił ucztę, przybył wczoraj ze Szkocyi. N a wielki ministeryalny obiad u księcia Wellingtona zaproszonych zostało A 5 parów. Dzienniki ministeryalne donoszą, że w skutek nie ostrożnego wyrażenia się pewnej wysoko stojącej osoby zamiary rządu w-zględem praw zbożowych wydane zostały. Spodziewana zmiana praw zbożowych ma nastąpić przez zmienienie dotychczasowej niestałej skali, a to w ten sposób, ii cło od quarteru pszenicy, płaconego po 40 sz., wynosić będzie 14 sz. i stopniowo zniżać się tak, iż od quarteru, płaconego po wysokiej cenie 68 sz. oplata zmniejszy się aż do 1 sz.
Na kolei południowo-wschodniej załamał się most właśnie; gdy pociąg z rzeczami przez niego przechodził; lokomotywa, tender ijeden wagon wpadły pod most: konduktor został tak mocno raniony, iż w skutek tego wkrótce umarł; podpalacz lekkie tylko odniósł rany. N a przedwczorajszem tygodniowem posiedzeniu repealów w Dublinie odłożył O'ConneIl na dn. 23. Stycznia zamierzone zgromadzenie irlandskich członków izby niższej, na którćm rozstrzygnąć miano o postępowaniu, jakie przedsięwziąść mają na posiedzeniach parlamentu. Przy tern donóish że d. 26. uda się z resztą członków parlamentu na swe miejsca, ponieważ spodziewać się należy, iż Sir R. Peel ogłosi wtenczas swój plan względem praw zbożowych. Tygodniowa renta wynosiła 367 funt. sz. Austrya.
Wiedeń, d. 25. Stycznia.-Kierunek jaki miała wziąść polityka europejska w skutek ostatniej podróży cesarza rossyjskiego, jest przedmiotem tu powszechnych rozmów w dyplomatycznych kołach. Opinia publiczna oświadcza się za naszym dworem. Po pierwszy raz od roku 1812. za wszechwładną uznana polityka rossyjska natrafiła na przeszkody, których bynajmniej się nie spodziewała. Hrabia Ncssclrode przybył tu w swoim przejeździe z Rzymu do Petersburga. J ego rodzina stanęła w hotelu arcyksięcia Karola, sam zaś u rossyjskiego posła hr. Medera. Zabawi tu podobno dni kilka. - Książę Bordeaux wyjechał do swej matki do Wenecyi. W i e d e ń, d. 26. Stycznia. - Kuryer z Modeny przybiegł do dwom
naszego z wiadomośsią, że książę Modeny nmarł. Jutro zaczyna się dworska żałoba, a tak koniec zabawom karnawałowym.
ROZMAITE WIADOMOŚCI.
W ł o c h y R z y m, d. 16. Stycznia. - Nic nie słychać o wypadkach układów migdzy Rzymem a Petersburgiem, które rozpoczęły się od widzenia się cesarza z papieżem. Zapewne długi czas przejdzie, zanim o wypadku usiłowań się dowiemy. Przedmioty zmian których sobie życzy dwór rzymski, s'ciagają się szczególniej do czterech punktów: 1) wolność komunikacyi kos'cioła katolickiego w Rossyi ze stolicą papieską; 2) mieszane małżeństwa i wychowanie z podobnych małżeństw dzieci (według ukazów wszystkie dzieci z mieszanych małżeństw w prawosławnej greckiej wierze mają być wychowane); 3) wybór biskupów; 4) prawne «rządzenie katolickich seminarii. Przy rozmowie obu monarchów miał papież żądać, aby nuneyusz jego ciągle mógł przesiadywać w Petersburgu, na to cesarz odrzekł, iż nie moze w tej mierze dać pewnej odpowiedzi, gdyż rzecz ta musi być wprzód roztrząsaną w rossyjskim synodzie. Równie też papież rozwodził się nad odmowną swą konfirmacyą dwóch ostatnich przez cesarza zamianowanych biskupów i utrzymywał iż w tej sprawie właściwym jest sędzią czyli zamianowani posiadają przymioty wymagane przez prawo kanoniczne. Postrzezenie to pominął cesarz głębokićm milczeniem. Zdaje się z resztą, ze przejazdka cesarza przez Rzym i pozorne układy, miały dwulicowe znaczenie, jedno pozorowe i na chwilę dla Polski, a drugie dla ułatwienia związku małżeńskiego wielkiej księżniczki Olgi z areyksięciem Stefanem, pierwsze Warunkowało niejako drugie. JI źe ostatnie spełzło na niczćm, przeto wid >rzna że i uwarunkowanie słabe rokowało nadzieje.
Śmierć Rustana. - Dnia 7. Grudnia r. z. umarł w Doudan, w deparlamencie Seine i Oise, znany z czasów rzeczypospolitej i cesarstwa ulubieniec Napoleona, Mameluk Rustan. Był on rodem z Tiflis w Georgii i przyłączył się w r. 179 8 do wojsk francuzkich, do których tak mocno się przywiązał, iż ówczesny generalny adjutant Napoleona, do służby w namiocie naczelnego wodza go wybrał. Miał Rustan wtedy dopiero lat 1 9, i nie rozumiał żadnego innego języka prócz ojczystego; ztem wszystkiem powziął osobliwszą przychylność do swego nowego pana, która mu nawet u gwardyi przezwisko »B a r b et n o i r d u p e t i t c a p o r a l «zjednała. S t Ó - sownie do swego dawnego zwyczaju spędzał on nocy u progu sypialnego namiotu Napoleona, leżąc na-rozścielonym na ziemi płaszczu, co z niezłomną wytrwałością aż do r. 1814. zachowywał. W czasie wypraw wojennych, jeździł on zawsze tuż za Napoleonem, z dużą skórzaną torbą, w której były mapy, perspektywa, mała polna apteczka, posiłki wystarczające do nieskąpego obiadu, wreszcie ładunki do pistoletów cesarza, które Rustan sam z własnego popędu nabijał. W czasie pokoju, przyprawiał on Napoleonowi tabakę, napełniał tabakierki, i podawał codziennie czarną kawę, którą cesarz, jak wiadomo, codziennie dwa, a w polu i cztery razy zwykł był pijać. W roku 1814., gdy się Napoleon na wyspę Elbę oddalił, Rustan, ku powszechnemu zdziwieniu oświadczył; iż chce zostać we Francyi, gdzież dar'nv cesarza i reszty członków rodziny Napoleońskiej, kapitalik o 5 8 O O franków rocznego dochodu uzbierał, a oprócz tego jeszcze małą majętność sobie kupił.
U Aszera i Spółki W Berlinie: O Towarzystwie Jfezusowem przez Oyca Haviynan JSoe.Jfe». Przekład JEuy. Brezy.
OBWIESZCZENIE" Podpisana Dyrekcya zamierza na prawej stronie VXarly, w okalicy Tumu, g nr K uch nic fila u b o g i c h urządzić, i ten zakład rzetelnemu reslauralorowi oddać w enlrcpryzę. Mający chęć podjąć się łąkowej, zechcą się jak najspieszniej, a najpóźniej do środy dnia 4 Lutego r. b. do Pann >ad-Radzcy Rejencyjnego Peilen« dla powzięcia bliższych wiadomości zgłosić, którego codziennie przed południem do 9lćj godziny, a po południu pomiędzy 2gą a 4lą w pomieszkaniu jego na Kundoiiie pod i\r. 16 zasiać można. Enlreprenerowi gai kuchni może być od towarzystwa lokal do użytku oddany. Poznań, dnia 27. Stycznia 1846 Dyrekcya towarzystwa ku wspieraniu ubogich i biednych miasta Poznania.
UWIADOMIENIE.
Przewodniczący w5tym, 13tyin i 19tym okręgu miasta, Panowie: Porucznik Tilz, X. Dziekan Kamieński i X. Kanonik Jabczyński, złożyli swoje urzędowanie jako przełożeni okręgowi. W miejsce tychże, aż do nastąpić mającego wyboru przez członków właściwych okręgów, obrani zostali tymczasowie: dla 5go okręgu (Nowy rynek, Wodna ulica, ulica idąca od ciemnej bramki, ulica Wszystkich Swięfych i Gołębia ulica) Pan Dyrektor-Barth" dla 13. okręgu (S t o Marcińska ulica od domu Witte ai do drogi żwirowej i Nowa Rycerska ulica) Pan Burmistrz G u d e r i a n , dla 19. okręgu (Zagórze, Tum i Ostrówek,) Pan kupiec Kriiger dotychczasowy zastępca przewodniczącego w 18. okręgu. Okręg 20. musiał być podzielony na dwa okręgi, z których pierwszy Srodkę, a drugi, jako odtąd 21. okręg, Zawady obejmuje. Dla teraźniejszego 20. okręgu (Środka) został obranym na AprzewodniczącegoPan fabrykant mydła" S e i d e m a n n. mieszkający niedaleko mostu Chwaliszewskiego, a 21. okręg pozostaje pod przewodnictwem X K a l i s k i e g o Dyrektora Seminarium nauczyciel.
I U I ł I I i r I i Poznań, dnia 27. Stycznia Dyrekrya towarzystwa ubogich i biednych Poznaniu.
1846.
ku wspieraniu w mieście
SPRZEDAŻ KOMECZNA.
Folwark wieczysto dzierżawny C h e ł m i c z k i,w powierie Inowraclawskim, w departamencie Regencyi Bydgoskiej położony, spadkobiercom Andrzeja Arndt należący, otnxowany na 14.052 Tal. 27 sgr. 6 len. wedle (a.ll.Y, mogącej być przejizanej wraz z wykazem hipotecznym i warunkami w Hcgisliatnrze, ma być dnia 4. Kwietnia 1846. w miejscu zwykłem posiedzeń sadowem sprzedany. W'szyscy niewiadomi pretendenci realni wzywają się, ażeby się pod niknieiiiem prekluzyi zgłosili najpóźniej w terminie oznaczonym. Inowracław, dnia 26- Sierpnia lS15.
Król. Sąd Ziemsko miejski.
O 1 TVVTEŚZCZENIE.
Browar dominialny tu w Prowencie B n i n, i propinacya w całej majętności Kórnickiej, jest od Sw. Jana r. b. na trzy po sobie następne lata do wydzierżawienia. Warunki wydzierżawienia mogą być każdego czasu w biórze doininialnem do przejrzenia przedłożone. Prowent Bnin pod Kórnikiem, dnia 15. Stycznia 1846. Dominium majętności KórnicKie'j.
Losów prenijalnych Darmstadzkich po 25 Złt. kanw.
Sardyiiskieh po 36 franków, Elektorsko- Heskich po 40talarów, Badciiskich po 35 i 50 Złt. kanw., każdego czasu dostać można n Leopolda Katt; GarbaryNr.44.
Ś w i e ż e m a k u c h y poleca skład oleju w P o z n a n i u, w narożniku Zamkowej ulicy i rynku pod Nr. 84.
A d o l f A s c h.
A szeiok. liarege po \ \ sgr. łokieć polecają Hirschfeld & Wongrowitz w rynku Nr. 56 bwieźćj wyzuty funt po 7 sgr i słodkich Mess. apelryn po \ \ i 2 sgr. sztukę poleca handel J ó z e f a E p h r a i m: Wo d n a ulica JI T r. 9.
Rajlepsze, duze, uienrzemarzie. słodkie jlless. aftelcyuy przedaje tanio A. IŁ. Prteyer, przy Wodnej ulicy w domu szkoły imienia Ludwiki pod JVi*. 3 O .
S e r prawdziwie Limburski po 7% sgr. boeheneczek, oraz ser Scbester zwany odebrali Br acia Jleszyńsc?/.
W skutek rozkazu Król. Regencyi kasyno polskie Poznańskie dnia 28. ni. b. przez władzę policyjną rozwiązanem i lokal zamkniętym został, o czem się Członków zawiadomią z nadmienieniem, iż od Dyrekcyi stosowne kroki do władz wyższych przeciw takiemu postępowaniu przedsięwzięteini zostały.
Zawiadomiainy Szanownych członków, źe n* mocy . 48. ustaw dany będzie na cele dobroczynne bal maskowy na wielkiej sali Bazaru dnia 22 Lutego "r. b za opłatą biletu po l Talarze.
D Y rek c y a k a s y n a p o l s k i e g o w Poznaniu.
Cyrkus wschodni.
Przedstawienie na dziś ogłoszone będzie względem nieukończenia budowy onegoź, dopiero jutro, w niedzielę dnia 1. Lutego, dane. de Bach £ Soullier.
XV niedziele dnia 1. Lutego 1846 r.
I>ęd'ą mieli kazanie
XV ciąpu tygodnia od d. 23 <io 29 S tycznia.
K*»wy kościołów.
przed południem.
XV kościele katedralnym Unia 2. Luiejeo Wkośe. Inni. S. Marji SIncd. .
Dnin 2. Liiipgo XV kości«*!" S. Wojri«.rha . .
Dnin 2. Lin,' RO _, XV kościele Ś. AJarcjije . '. . . .
l'runciszk. (giiiinn niem -kniol.) . Diii« 2. Liucgo . . . .
W kościele dn» n. XX. Dniiiiii.
Dni.i 2 Lwiego . . .
knieI Sióflr llllIllMirdziH . . W t* ( iśr. S Kr* * en unicI . . , i n. . W ku Dnin 2. Luli-go .. · »C. eniinirl S. 1 'iolru W 1 »n«c I e . ... . <Hi \ .
Ir;muzlw ni
X.Podk. Zicnlkic»icz - Koin. PiaskowskiAlan. Amin»".
Knn. T. Kiliński.
Mari: Frokcili.
Prob. Urbanowie«.
I)jii-k. Kniiiii-uski.
Pr. ti randkę.
Tcir j .e.
Pr. Tomasze«ski.
Pracb. Stamm.
po południu.
X. Prob. Urbanowicz.
- Licentia! WirkI · Pr. Graiulkc, Tenże.
SujieriiilPiid. Fiscbir. Kazii. Schouborn.
Tenże U. fliilis l)r Siedler, i iXudkazil. «oj. OnilZ.
IJ(C'HrU"
17 i u I
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.01.31 Nr26 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.