Jlf.27. w Poniedziałekdnia 2. Lntegol846.
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.02.02 Nr27
Czas czytania: ok. 22 min.N akładem Drukarni Nadwornej »JI Dec/cera i Spóljęj. - Redaktor odpowiedzialny: Dr. J. llymarki,
WIADOICŚCURUOWL
Berlin. - Za najwyższa uchwałą. J. K. Mości z d. 18. b. m. udzielonym został panu Szczcpano wskiem u inżynierowi cywilnemu w Poznaniu patent: »na nowe urządzenie do ustawiania szyn ruchomych (igieł), za pomocą których odbywa się zmiana kolei w drogach żelaznych.« - Ten patent ma służyć na ośm lat następnych i rozciąga się do całej monarchii pruskiej. Królewiec, d. 18. Stycznia. Donosiłem Panu nic dawno, że nowocwangelicka gmina odprawi dzisiaj niezawodnie pierwsze nabożeństwo, ale pisząc to. nic mogłem myśleć, że policya wmiesza się w tę izecz i zakaże obrządku, chociaż znane królewskie słowo pozwala wszystkim, co w panującym kościele zadowolenia nie znajdą, wystąpić z niego i nową religijną sektę utworzyć. - A czyż może jakiekolwiek towarzystwo religijne istnieć bez służby Bożej'.' - Dosyć, że gdy dzisiaj zgromadziło się około 3 O O osób w sali posiedzeń kneiphołskiego ratusza, oznajmił im przewodniczący w presbyteryum, Dr. Dinter, ze policja w skutek rozkazu naczelnego prezesa na odprawienie nabożeństwa niepozwab. Już dnia 15. wieczorem doniesiono władzy policyjnej o utworzeniu się nowej gminy, i że ta nabożeństwo odprawić zamyśla; ale ponieważ do dnia 17. żadnej nie odebrano odpowiedzi, przeto rozesłano do wszystkich członków karty wejścia. - Nie można zatem było po nadejściu zakazu. który po południu dopiero odebrano, cofnąć zapowiedzianego nabożeństwa i uwiadomić o tern wszystkich. - Dr. Dinter i radzca miejski Kegenborn donieśli o tein naczelnemu prezesowi, który w skutek tego pozwolił zgromadzić się w sali ratuszowej, ale tylko w celu ogłoszenia zakazu i wezwania członków do spokojnego rozejścia się. -Dinter i Negenborn musieli się do tego pod słowem honoru zobowiązać. - Dla tego nie można było pomyśleć o żadnym obrządku, Rupp wystąpił i wezwał przytomnych do trwałości w sprawie, która kiedyś piękne przyniesie owoce, poczćm towarzystwo się rozeszło. Wiele gmin gotuje podania przeciw zastosowaniu uchwal związku niemieckiego z dnia 5. Lipca 1 832. do prowincyi pruskiej i poznańskiej.
SfcOWIAKiB
POŁUDNIOWI.
(Dokończenie) .
Przyjdzie tu nawet czasem do icpealu - lo jest do wniosku oderwania się Kroacyi i Sławonii, jako osobnych kiólestw pod berłem Austryi zostających, od politycznej Unii Węgier. A wniosek ten nie jest dourzeczywiszczenia niepodobnym, jeżeli Madziarzy, fanatyzmem swym narodowym wiedzeni, propagandy swój mi przestana. Konslytucya Kioacka narodowość miejscową zupełnie zabespiecza. Attakować lej konstytucji nie można. Znieść tein mniej Więc przynajmniej przez adminislracyą kraju - przez urzędników w duchu madziarskim obranych, - parlya Madziarska przygotować sobie chciała pole do dalszego działania, to się nic powiodło. Przeciwnie, umysły się lem więcej rozjątrzyły. Kości niezgody rzucone, a wojna domowa w Węgrzech nie należy już do uro jeń. Spytać się można, dla czego rząd Auslryacki - naraz tak powul nym się stał dla Kroatów? Odpowiedź nie trudna. Oto 120,000 wojska Słowiańskiego z militarnego kordonu poparłoby każdej chwili sprawę narodową Chorwatów i Slawończyków, jako swych braci tegoż samego plemienia. Wszakże do lego nie tak zaraz przyjdzie. N arodowość plemion południowych - wprawdzie w wysokim stopniu pi zęz ostatnie wypadki obudzoną - ale nie doszła ona jeszcze do lt;j wewnętrznej energii, aby o własnych siłach powstać mogła przeciw Madziarom. Rząd będzie miał wiele trudności godzić powaśnione narody. luny zupełnie ma żywot polityczny odłam ołowian, pod bezpośrednim rządem Auslryi zostających. Liczą się pomiędzy nimi Czesi, Morawianie, część Szfąska Austryackiego, Karynczycy i Krainczycy stanowiący królestwo lliryi, i J.Jahuacyi. Wszystkie plemiona te abso
W r o c ł a w, dn. 2 O . Stycznia. Kursa praktycznego lekarza Dr. Kinoff o francuskiej rewolucji zwróciły na siebie uwagę ministerstwa, które poleciło prezesowi policji przekonać się. czy odbywają się w granicach prawnych. - Odwołano się przy tern do prawa, pozwalającego tylko nauczycielom prawnie autoryzowanym czytać prelekcye. - Policya wezwała w skutek tego Dr. Kinoff do siebie, który zeznał do protokółu, iż otrzymanie osobnej dla swych wykładów koncessyi z tego powodu uważał za niepotrzebne, ponieważ te dzieją się w towarzystwie prawnie dozwoloncm. do którego celów należy właśnie czytanie prclekcyi. To oświadczenie zapewnie będzie dostatccznćiu do dalszego dozwolenia wspomnionych prelekcyi, o których treści to tylko powiedzieć możemy, iż dotąd nie opuściły stanowiska czysto historycznego, i czasem tylko można w nich dostrzedz tendencyi, które p. Kinoff w swych innych publicysrycznychpracach otwarcie wyznaj e.
WIADOMOŚCI ZAGKAMCZSE.
Rossya.
P e t e r s b u r g, 10. (22.) Stycznia. - Wprzcszłą niedzielę 6. Stycznia, w święto Trzech Królów, z którćm połączony jest obchód rocznicy urodzin królowej Jmci Niderlandskićj Anny Pawłowny, odprawiona była przez najprzewieleb. metropolitę, w wielkiej kaplicy zimowego pałacu, msza uroczysta w obecności N. Cesarza i dostojnych osób rodziny Cesarskiej. Członkowie rady państwa, ministrowie, senatorowie, urzędnicy dworu, generałowie i oficerowie gwardyi, wojsk lądowych i morskich, tudzież osoby prezentowane u dworu znajdowały się na nabożeństwie, po którem miał miejsce, wśród odgłosu dział z twierdzy, obrzęd poświęcenia wody na Newie i chorągwi grenadyerów pałacowych, rozmaitych korpusów kadetów i pułków gwardyi. Plutony ze wszystkich korpusów kadetów, w szeregach których znajdowali się JJ. ĆC Wys. Wielcy Książęta Mikołaj Mikołajowicz i Michał Mikołajówicz, oraz ze wszystkich pułków gwardyi, były rozstawione w salach pałacowych, pod dowództwem JC. Wys. W. Księcia Michała Pawłowicza.
lutnie są rządzone, i nic mają w właściwem znaczeniu żadnego publicznego narodowego życia, zawiśli w wewnętrznych i zewnętrznych swych stosunkach zupełnie od bespośrednich roskazów z Wiednia. Sejmy ich postulatowe są to parodyc reprezentacyi. K«ch łVK'c dzisiajszy tych narodowości zupełnie inny od ruchu plemion słowiańskowęgietskich ma charakter. T o, co plemiona węgierskie z domu niejako «s o b i e mają, lo jest uczucie jakkolwiek surowe, jakiejś indywidualności narodowej, to u plemion absolutnie rządzonych, przez stopniowe «yuarodowianic prawie zupełnie zagłuszonem zostało. Chodzi tu więc dopiero o wzbudzenie, o podniesienie uczucia narodowego'" chodzi o znalezienie się i uznanie w jestestwie swein narodowem. Środkiem do lego jest - jak już wyły powiedziano, literatura i instylucye naukowe. Wszystko lu zatem jeszcze teoretyczne, wszystko jeszcze w zadaniu, jak bez narażenia sprawy naiodowej na niebespieczeńslwo, przygotować dla niej możność przyszłego rozwinięcia się Dzisiejsze narodowe życie tych plemion, w politycznem brane znaczeniu, jest to jeszcze dziecko w pieluchach. Koryfeusze i reprezentanci jego są to światłe, roztropne inainki, które wychowancowi swemu, ani pokarmów zbyt silnych nie podadzą, ani mit o własnych silach chodzić dozwolą. Stan ten niemowlęctwa politycznego skutkiem jpgi długiego fizycznego i moralnego ucisku, obok braku zupełnego politycznego wychowania, którego tylko w niezawisiein, albo przynajmniej w swojskiem bytowaniu nabyć można. Plemiona zaś te, o tyle tylko narodowo żyć i ruszać się mogą, o ile życie to i ruch po zagranicą leży zakresu działania rządowego, i takowego ani dotyka ani przekracza. Stąd len osobliwy pochodzi feoniein, że plemiona obsolutnie rządzone, szczególnie bliżej"nas obchodzący Czesi i Morawianie, pomimo daleko większej i powszechniejszej u nich oświaty - daleko mniej mają politycznego wykształcenia i uczucia swo w cliarakterze posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego króla Juici Szwecyi i Norwegii przy dworze cesarskim, przyjęty był na posłuchaniu przez N. Pana w pałacu zimowym i miał zasze/yt złożyć JCmści swoje listy wierzytelne. F r a n c y a.
P a ry ż, d. 22. Stycznia. - Nieszczęście, które dotknęło dywizyą generała Levasseura w Algierze tak jest okropne, iż wypada tu -powtórzyć obszerne urzędowe doniesienia. Lcvasseur jest gubernatorem Konstantyn}'Wyszedł ku pustyni Sahara, aby pokolenie arabskie pobudzone do buntu przez Abd el Kadcra przywrócić do porządku i miał przy sobie 6 batalionów piechoty, 2 szwadrony jazdy; nie licząc gumów arabskich daleko liczniejszych, mieli Francuzi regularnego wojska przeszło 2500M.udzi. W ostatnich dniach Grudnia dopełnił swego zamiaru, spalił wsie powstałych Ara bów, dom zniszczył ich dowódzcy, pościnał drzewa owocowe i pozabierał trzody, tudzież wziął dzieci i kobiety do niewoli i rozkazał gumom zboża z dołów powybierać. Arabowie dość mężnie bronili się, 30 zginęło, reszta uszła w góry, z których znaczna część powróciła i poddała się. Dzieci i kobiety zatrzymano tylko przez noc i puszczono na drugi dzień jako uciążliwość do oazy spustoszonej, Arabowie stracili wszystko i swe domy i pożywienie, gdyż w Saharze mieszkają Arabowie nie pod namiotami lecz w kamiennych domach. Możuaby powiedzieć, że za to barbarzyństwo, którego opis czytamy w urzędowych raportach, kara spadła na wojsko z nieba. Dnia 3 O. Gruduia udała się kolumna z powrotem w pochód przez góry, w którym generał dwie jeszcze razzic wykonał na pokoleniach tam zbuntowanych i drogą najbliższą podążała do Setifu. Wąwóz nie dłuższy jak ćwierć mili (w urzędowym raporcie 1500 metrów), prowadzący do wyżyny był grobem dla kolumny wracającej z ogromnemi oblogami. W zawiei śnieżnej, szybującym wietrze, w bczdrożnej okolicy, przy zimnie i głodzie, a w nocy wfalczyli żołuierze z żywiołami wzburzonemi natury. Sam generał Lcvasseur tak mówi: nareszcie zajaśniał nieszczęsny 3. S tyczeń, który nabawił nas strat dotkliwych i drogi naszego pochodu wytknął trupami nieszczęśliwych, którzy od mrozu poginęli. Zresztą i gminy niemniej ucierpiały, jak nasze wojska. Podajemy jeszcze jeden szczegół z listu. Dnia 2. Stycznia nagle zmieniło się powietrze. Arabowie, nasi przewoduicy, przyrzekli nas zaprowadzić do doliny niedaleko odległej, która miała nas zabezpieczyć przed zimnem, mając po dostatkiem drzewa. Zamiast biwaku ogrzauego, znaleźliśmy dolinę pustą i z drzew zupełnie ogołoconą. D. 3. Stycz. całą noc śuieg padał, który namiociki naszych żołnierzy zupełnie przykrył. Mimo okropnych cierpień, nie zachwiała się odwaga naszych. Ale mróz coraz się powiększał i dla tego generał pospieszał do Setifu. Z wielką przeto uciążliwością obładowano muły i ruszono w pochód. Przeszło 8 godzin trwała przeprawa przez wąwóz do doliny. Tymczasem już drugi dzień żołnierz nic nie jadł ciepłego, a zimno aż do kości przejmowało. Błąkano się po dolinie bezdróżućj. generał sam wyprzedził cokolwiek za daleko z jazdą, szukając drogi. A po długich usiłowaniach natrafił na kilka namiotów pokolenia Uled Metan. W tern noc zapadła. piechota sobie zostawiona biwakowała pod Ain Hellas. Żołnierz padał omdlały, rozpacz ogarnęła serca wszystkich, nieporządek wkradł się, tuzin namiotów nie mógł objąć 4 O O żołnierzy, dla tego zaczęli się cisnąć na kupę. i wielu w tern natłoku uduszono. Od kampanii do Rossyi nie widziano podobnego wypadku. Nakouiec d. 4. przybyła przednia straż do Setifu, gdj.ic całe wojsko pomieszane i rozdzielone na kilkanaście oddziałów wracało po
body i niepodległości, niż niższe od nich nauką i oświatą plemiona Kroatów, Slawończyków, Serbów. Czesi i Morawianie zaczerpnęli coś z teoretycznego ducha Niemieckiego i wszystkicmi silami rzucili się do teoryi. W tym względzie, ogromnych rzeczy dokonali, i przyznać należy, że narodowość Czeska, w ostatnich pięciu lalach, na dłuż i szerz, na wysokość j glob, niezmiernie się rozwinęła. I la właśnie pomyślność utwierdziła ich, i lo w prawdziwem tein przekonaniu, że tylko na tój drodze, dopóki w ogóle cały naród jedną myślą się nie przejmie, zbawiennie dla dobra jego działać można. Strzegą się oni, jak złego ducha, wszelkich politycznych i religijnych dyskussyi. Odpychają wszelkie żywotne a drażliwe kweslye reformy socyalnej dzisiejszego czasu. Nic znają, albo znać nie chcą ruchu politycznego dzisiejszej Europy. Odgrzebać wielką przeszłość narodu; o niej tylko pisać i rozprawiać; ożywić o niej pamięć w narodzie, powetować straty dziennikowego letargu; lud do swej ziemi, religii, zwyczajów, mowy, pamiątek, słowem i uczynkiem pizywiata«*, zachować i pokrzepić to, co w nim jeszcze istotnie jest żywotnego z dawnego narodowego istnienia, , de możności stawić to wszystko pod opiekę i zabespieczyć nawet, jeśli się da, osobnenii prawami, przywilejami i koncessyami - i \y końcu narodowi - mimo obcego rządu, i nawet pod tymże rządem przygotować właściwsze i godniejsze życie duchowe, polityczne, moralne imatery alne - oto cel dzisiajszych dążności Czechów i Morawian. Aby cel fen osiągnąć unikają wszystkiego, coby wzbudzić mogło podejrzenie i zadu przeciwko ich narodowym dążnościom. Wyrzekli się więc propagandy panslaw izmu Moskiewskiego, idziśprzedewszyśtkiem mąją tylko własną sprawę na oku. Wszakże owa przez Kollara'pojela wzajemność Słowiańska, na jedności pochodzenia i mowy oparła, jesltylkouniąsentymenlalną, jest ideą abstrakcyjną, do żadnego rzeczywistego ujęcia się >v narodową całość nic prowadzącą. Plemiona Słowiańskie stanowiąjedynczo. Oddziały te, a raczej kupy po 10 a nawet i 8 żołuierzy, iikoro IlJ zatrzymały w pochodzie giuęiy od mrozu. Cala droga była zasłana trupami. Skoro jazda pokazała się w Setilie i uwiadomiła mieszkańców o nieszczęściu, każdy spieszył co mógł, jia pomoc powracających. Zywyclh z odmrożonemi członkami zwożono na wozach, niektórych rozprowadzono po duarach arabskich, a dziś, 8. Stycznia jeszcze 800 żołuierzy nie doliczono się. Przeszło pięćset żołnierzy łeży w lazaretach, z odmrożonemi członkami. Tysiąc dwieście broni straciliśmy, nie licząc w to tornistrów i efektów rozmaitego rodzaju. Courrier dc Marseille ogłasza pismo z Algieru z 15. S tycznia: Dziś rozgłaszano tu niepokojącą pogłoskę, iż generał Jussuf wzięty został do niewoli z 300 żołnierzami. Pogłoska jakkolwiek niepodobna do prawdyf, niepokoi nadzwyczaj umysły, i nie wprzód oburzenie ustanie, aż nas buletyn generała przekona o płonności pogłoski. Według Monitora algierskiego wynosiła armia d. 1. Października w Algieryi 88,159 głów. Nadzwyczaj łagodne panuje u nas powietrze, drzewa migdałowe kwitną w Paryżu, a na\vet pąkowie u kasztanów w ogrodzie tuileryjskim co tylko ma się rozwinąć. Democratie pacifujuc ogłasza petycyą stanu handlowego i przemysłowego całej Franeyi do izb zaniesioną względem pizesadzonej koukurencyi i organizacyi pracy. przyczćm zwrócona jest uwaga na pomnażające się. bankructwa, i nędzę śród klass roboczych. Hiszpania.
Madryt, d. 10. Stycznia. - Donieśliśmy już o odjeździe infanta don Enrique. W każdym przypadku boleć musimy nad jego losem. Jakkolwiek jego postępowania usprawiedliwić niepodobna, jednakże przyznać musimy, że infant popełnił to, spowodowany zbiegiem smutnych okoliczności. Wychowany pod opieką bezpośrednią matki, której niestosowny wpływ na dzieje Hiszpanii i na polityczne jej życie, jeszcze przed śmiercią ostatniego monarchy położył kamień węgielny do sporów w rodzinie królewskiej i rzucił iskrę wojny domowej, infant nie otrzymał żadnego innego wychowania jak to, które mógł otrzymać przez krótki pobyt w jednym z zakładów naukowych Paryża. Espartcro dał mu za towarzysza podróży człowieka, który przez jakiś czas stał na czele ministeryum spraw zagranicznych, później zaś za znaczny deficyt w kasie orderów został dymisyouowanym. Próżniackie życie na pokładzie okrętu wojennego wśród nieuksztalconych oticerów nie mogło się także przyczynić do rozwinięcia ducha infanta. Zeszłego lata obsypał go grzecznościami prezes rady ministrów w Barcelonie, a stronnictwo panującego uznało go najgodniejszym kandydatem do ręki królowej. Pomimo tego jednakże żył samotny, i dopiero intryga, w której główną rolę grał jego 'owarzysz podróży, nakłoniła go do publiczucgo wystąpienia, które go bardziej jeszcze w oczach Europy jak własnej ojczyzuy odosobniło. Jakież to zasady wyznaje w swym manifeście infant. Wszak to są też same. które kiedyś kładziono w usta królowej matki, gdy mówiła do narodu, a wśród zapału zmian nowych starała się o obrońców dla zwalczenia zasad przeciwnych. - Czyż )ńe dawno nic zagrożono karą śmierci wszystkim, którzyby mówili o ocaleniu szczęścia Hiszpanii przez połączenie wszystkich gałęzi domu królewskiego? Zmarła niedawno infantka Karolina powoływała się ciągle na dokument, w którym król Ferdynand VII. i jego małżonka królowa Krystyna przyrzekła rękę swej córki jednemu z jej synów: a nawet, że obie jej córki pójdąjakby ludzkość całą w mikrokosnńe. Całość więc tylko składać mogą indywidualności narodowe, a żalem koufederacyjno ze sobą powiązane, ale nigdy zlać się nie dadzą w potworną całość jednej słowiańskiej unii wersalnej monarchii. Dziś na polu teoryi wyrabiają się takie zdania, i la idea dziś także południową zajmuje Słowiańszczyznę, reprezentowaną przez uczonych i literatów. Nim ta idea stanie się ideą ludu, wiele jeszcze wody upłynie. -
Wielki bazar na korzyść Polaków w Paryżu. Z nowym inkiem otworzono znowu w Paryżu wystawę rozlicznych przedmiotów składkowych, sprzedawanych na wsparcie ubogich wychodźców polskich. Za ladą siedzą, jak zwykle, najpienme i najpiękniejsze damy Paryża, a towarami ich są juzlo utwory szluki, pochodzące od najsłyninejszych mistrzów, juźto drobne roboty ręczne, którym jedynie stopień i piękność osób, co je ofiarowały, lub sprzedają, wysokiej udziela wartości. Wszakże temc. hojniej płyną sowite datki, i tćm większa stad pociecha dia cierpiących. LI v "*"
System podatkowania nie był nigdzie do lak wysokiego slopuiaposuniouym, jak W państwie cesarzów wschodnich, czyli Byzanlyńskich. Cesarz iNikofor naloźyl podatek na dym z kominów, cesarz Michał na swieze powietrze w domach. Pliniusz wspomina o podatkach, opłacanych od cienia drzew, od cegieł, od pogrzebów i t. d. Za cesarza Konstaniyua zabierano wszystko. by infant don Enrique ożenił się zjedna z sióstr księcia Kianzares, (męża królowej Krystyny) której to wieści nie można dać wiary bezwarunkowej. To tylko jest rzeczą pewną, że gdy królowa Krystyna skarżyła się przed generałem Narvaez. ten ze znanym swoim taktem oświadczył, że się w to · mieszać nie może, gdyż to są sprawy czysto familijne. Jeszcze przedwczoraj książę llianzarcs oddał infautowi don Francisco pożegnalne odwiedziny. Kiedy tak teraz ministrowie oddalają infanta z Hiszpanii, zdaje się wielu osobom, że on pada oliarą, że go tylko pragną usunąć z drogi hrabiemu Trepani. W tej myśli mówią wszystkie dzienniki opozycyjne. Albowiem oświadczenie prezesa rady ministrów w kongresie deputowanych dowodzi prawie, że nad doprowadzeniem do skutku małżeństwa z księciem neapolitańskim żywo pracują. Rozprawy w kongresie deputowanych nad adressem coraz stają się gwałtowuiejszemi. Trzeba oddać sprawiedliwość gener. Narvaez, że z wielką szczerością i otwartością przyznał się do kroków prawu przeciwnych, popełnionych przez gabinet; nie mniej zyskał sobie stronników wyrazami wyrzeczonemi na posiedzeniu o. b. m. a godneini starego żołnierza. Nie można zaprzeczyć, że generał narvaez jednoczy w sobie wiele świetnych przymiotów i spodziewać się należy, ze na przyszłość obróci je ku prawdziwemu szczęściu swego kraju. Ale jego koledzy Mon i Pidal opuścili pole. na którym on walczył i zwrócili rozprawy do osobistości i szkalowali: »Kongres i cały naród to słyszał, zawołał minister skarbu na wczorajszćm posiedzeniu, że istnieje połączenie, stowarzyszenie 31 deputowanych, spisek.... Niepodobna opisać wzburzenia, jakie objawiło się po tych wyrazach. Zc wszech stron wołano na ministra do purzadku i wreszcie został zmuszonym cofnąć swe wyrazy; ciągle jednakże wpadał w też same manowce. Minister spraw wewnętrznych mówił przedwczaj: »Jeżeli z największym bezwstydem wszędzie ostrzą broń przeciw rządowi, jeżeli spiskowi liczą na wspaniałomyślność rządu, której tyle razy względem nich dał dowody, jeżeli powstanie wszelki porządek zwalić zamierza, czyż można myśleć o postępowaniu według prawa, i wiązać gabinet do działania według jego form spóźniających.« - Deputowany opozycyi pan łłorente zwrócił wówczas uwagę, że zjednej strony chwalą się. iz porządek w kraju utrzymali i przywrócili, z drugiej stan kraju wystawiają jako bliski powstania. Gdy wczoraj znowu uczyniono gabinetowi zarzut, że zaniedbał prowadzenia układów z mocarstwami konserwatystowskiemi oświadczył pan Martinej, de la Koza, że układy te już zostały rozpoczętemi, ale ich skutek zostałby na szwank narażony, gdyby minister słowo jedno z nich wyjawił. Minister skarbu powiedział z tego względu: »Wiadomo, że te mocarstwa odsunęły się od Hiszpanii, gdyby powstała kwestya o dziedziczność. A ponieważ ta kwestya nie została rozstrzygniętą w myśl tych gabinetów, ponieważ dotąd w swój treści jeszcze jest niepewną, przeto oporu ich w tej chwili niczćm nie przezwyciężymy. »Czyż opozycya żąda, byśmy się upokorzyli przed temi gabinetami i padli przed niemi na kolana. Zdaje się przecież, ze lego od nas wymagać nie będzie, jakkolwiek to częste powtarzanie wskazywaćby powinno, że tego pragnie. Ale ministrowie namyślili się i nigdy nie dojdą do podobnego poniżenia. Jednak żaden Hiszpan rozsądny nie rozumi, by wejście na nowo w stosunki z mocarstwami konserwatystowskiemi, mogło być poniżająceni dla czego gabinet tyle starania dołożył do uznania Izabelli 11. przez króla neapolitańskicgo, że największy zakład jaki tylko naród dać może i posiadać, to jest rękę swej królowej jego bratu ołiarował. Na giełdzie oprocentowe dziś w skutek ciągłych usiłowań p. Salainanca spadły na 3 3 , w pięciu procentowych żadnych interesów nic robiono. Na dzisiejszćm posiedzeniu izby deputowanych wznowiły się sceny juz przez nas opisane. Minister spraw wewnętrznych groził deputowanemu Orense ściśniętą pięścią i nazwał go »oszczercą.« Zaledwie wyrzekł te wyrazy, powstał hałas niezmierny, deputowani cisnęli się ku trybunie gotowi przyjąć ofiarowaną walkę. Widzowie w galeryach przejęci zostali tak wielkim zapałem, jaki tylko spotkać można w Hiszpanii w czasie walki byków, hałas trwał długo tak wielki, że prezes musiał zamknąć posiedzenie. Madryt, d. 12. Stycznja. - Można było powiedzieć, że po smutnych scenach w izbie deputowanych nastąpi teatralna scena wspaniałomyślności i zgody. Gdyby o sprawę swoją walczono na polu, na którćm ją początkowo prowadzono, wówczas ministrowie albo deputowani, albo może i ci i tamci razem musieliby uledz. Deputowany Orense, jedyny progresista w kongresie, użył tych wyrazów: »Osoby płatne przez rząd udały się. do pułkownika Rengifo, w celu nakłonienia go do spisku, by potem został na śmierć skazany.u · Minister spraw wewnętrznych nazwał wówczas deputowanego Orense oszczercą, a generał Narvaez zawołał: -jesteś pan po tysiąc razy oszczercą.« Jednakże każdemu wiadomo z drukowanych akt procesu, że autorowic spisku starali się wciągnąć jednego podoficera z pułku pana Rcngifo: podoficer doniósł o tćm pułkownikowi, ten kazał mu do spisku należeć wraz z innemi podoficerami, dla strzeżenia postępków sprzysiężonycli. Liczba spiskowych w skutek tego powiększyła się, aż na
reszcie rząd o wszystkie m uwiadomiony schwytać ich kazał. Tak więc deputowany Orense o tyle był oszczercą, że pułkownik nie był namawiany do spisku, ale sam nim na rzecz rządu kierował, nim jeszcze podoficerowie doń przystąpili. Dla tego ministrowie byli w przykrćm położeniu, i oświadczyli, że sami zasługują na karę śmierci, jeżeli pan Orense swego założouia dowiedzie. - Oświadczenie to miało miejsce na zaprzeszłćm posiedzeniu. Mowę miał generał Narvaez i zyskał sympatyę kongresu wspomnieniem licznych usiłowań morderstwa przeciw jego osobie, które jednakże nie karane mi zostawił; prezes kongresu nakłonił też pana Orense do cofnięcia swych wyrażeń. Wówczas generał Narvaez oświadczył, że jest zadowolonym. W końcu posiedzenia kongres objawił swe podziękowania prezesowi rady i ministrom, że przyczynili się do uratowania dobrej sławy kongresu i rządu. Madryt, d. 16. Stycznia. - Uniwersał donosi, iż w Marcu zgromadzi się 30,000 wojska w okolicach Madrytu w celu odprawieuia rewii, w którym to czasie przybędą tutaj książę Montpensier, hrabia Trapani, i jeden z książąt Koburgów. Mówią, iż to ma związek z zaślubieniem, królowej, i rząd dla tego tyle zaciągnie wojska, ażeby wszelkiej publicznej manifestacyi przeciw projektom zaślubienia zapiedz. Fspanol powiada, iż Ferdynand VII. krótko przed śmiercią oświadczył życzenie. ażeby obie jego córki poszły za swych stryjecznych braci synów Don Francisco de Paulo.
ClamorPublieo protestuje energicznie przeciw nieprawnemu postępowaniu N arvaeza. W Barcelonie rozeszła się pogłoska, iż w Gironic wybuchło powstauie i jedne kolumnę wojska przeciw powstańcom wysłano. - W Cassa de la Selva przyszło do powstania, które wkrótce samo ustało, nic znalazłszy żadnego wsparcia. Czterej z buntowników poddali się, i, ażeby sobie uratować życic, wydali swych wspólników, poczćm mnogie nastąpiły aresztowania. Z innej strony donoszą o tćm powstaniu, jako o wypadku zbyt blachym. A u s t r y a.
W i e d e ń , d. 10. S tycznia. - S tan zdrowia J. C Mośei Arcyksięcia Karola nie polepszył się o wiele i powrót do zupełnych sił jeszcze podobno daleki. Dzisiejszy bullctin powiada: «J. C Mość ma się lepiej, w nocy spal dosyć dobrze i uczucie osłabienia z wczorajszego dnia nie powiększyło sie wcale.« - Podług wiadomości z Pragi miał Arcyksiążc Karol Ferdynand także zachorować i dla tego nie może odwiedzić swego słabego ojca; natomiast spodziewają się wkrótce przyjazdu Arcyksięcia Fryderyka z Wcnccyi. Cesarz raczył najłaskawiej przeznaczyć z własnej kassy 8000 łlorenów na wsparcie ubogich. Wiedeń, d. 22. Stycznia. - Z przedłożonych przez gubernatora austryackiego banku narodowego na dniu 12. Stycznia r. b. wypadków czynności tegoż instytutu w ciągu roku 1845., pokazuje się: iż pieniędzy papierowych (waluty wiedeńskiej) umorzono w roku 1815. za41b,j50zr. w. w., a z d. 1. Stycznia r. 1846. pozostało jeszcze tćjże waluty w obiegu za 8, 19 1. 6 13 zr. wal. wied. l
IDy.
.Mo gu a cya, 22. Stycznia. Nasza sala assisów zapełnioną była w ostatnich trzech dniach widzami, a tłumy pospólstwa oblegały ją bczustanku tak. iż polieya i żaudarmy z trudnością mogły je utrzymać w porządku. - l'rzed kratkami stał Henryk Sułkowski. Polak, służący przez długi czas za ketluera w tulcjszcin pruskiem kasinic , na którym ciężyło okropne oskarżenie o zamordowania kupca Necf. - Jak już dawniej donosiłem, znaleziono wsponmionego Ncefa, po długiej nieobecności zabitego w kufrze zakopanym w ogrodzie kasyna. - Ponieważ Sułkowskiego w częstych widywano z nim stosunkach, i ponieważ kufer, w którym znaleziono trupa, był Sułkowskiego własnością, przeto powstało przeciw niemu podejrzenie, w skutek którego uwięziono go i wytoczono mu proces. Indagacje trwały rok cały, Sułkowski nie przyznał się do niczego i kilka tylko wykazało się pozuak, pomiędzy któremi najważniejsza ta, iż w materacu więzienia oskarżonego znaleziono zeg;u-ek zamordowanego. - Wysłuchanie świadków także żadnych nowych nie podalo dowodów, tylko ślady krwi w mieszkaniu Sułkowskiego rzucały wiele podejrzenia. - Jakkolwiek bądź taka publiczności, jak u przysięgi)"«tl powstało moralne przekonanie, że Sułkowski jest sprawcą zbrodni, a rezultat narad był zupełnie temu przekonaniu odpowiedni.-Sułkowskiego bowiem uznał sąd przysięgłych wczoraj po trzy dniowych, nadzwyczaj interesujących debatach za winnego a izba assisów skazała go na śmierć. - Obrońcą ubżałowanego był p. Glaubrecht jun. tutejszy adwokat, młody i utalentowany jurysta, który swego klienta z wielką zręcznością i wymową bronił a szczególniej zwracał uwagę na brak dowodów i na niczem dawniej nieskażone imię oskarżonego. Lecz nadaremnie!-Sprawozdanie prezydenta izby assisów, radzcy wyższego sądu [i. Metz było. jak cała jego czynność w tej trudnej procedurze, wzorem bezstronności i gruntownego pojęcia rzeczy. - Również i generalny królewski prokurator p. Parcus jako zastępujący społeczność i państwo biegłym ze Sułkowski jest winnym, zdziwiło jednak wszystkich nagłe skazanie go na smlerć. Lecz nic było innego środka: gdyż, albo oskarżony był sprawcą zbrodni, ra co musiał całą odnieść karę, albo nim nic był, a wówczas należało go zupełnie uwolnić Z nad N e karu, 23. Stycznia. - Nasza izba znajduje się prawdziwie w krzyżowym ogniu rozmaitych petycyi za i przeciw wolności wyznania. - Pod czas kiedy wielu pastorów usiłuje zbierać podpisy przeciw wnioskowi Zittla, i przesłać je izbie, jak to uczyniono w Weinheim iWiesloch, spodziewają się tu wkrótce wielkiej deputacyi z Frankfortu, ażeby głowic naszych niemieckich protestantów osobiście złożyć uszanowanie. - Z Odenwaldu żądają połączenia dróg między Nekarem i Menem: z Szwarcwaldu żądają drugiej izby przy związku niemieckim i powszechnego najwyższego sądu niemieckiego. - Ze wszystkich stron dopominają się zniesienia cenzury, a co najosobliwsza, najwięcej ci, którzy niedawno jeszcze sami j wykonywali, to jest ultraniontani, którym nasza staro - badeńska ewangelicka partyi czerwoną kredę z rąk wyrwała i teraz przeciw nim samym jej używa. - Nikt nic obstaje za cenzurą, a jednakże ta istnieje ciągle, nie ograniczona, jak gdyby całemu światu z tein było dobrze. - Niezmordowany Walckcr gorzkie czynił nad tern uwagi na dzisiejszem posiedzeniu, utrzymując, że w żadnćni konstytucyjnćm państwie to się nic dzieje, ażeby wyraźnie wypowiedzianemu żądaniu całej izby rząd w najmniejszej rzeczy nie miał zadosyć uczynić. - W końcu sessyi zajmowały izbę obrady nad pet ycyą wyborczej koinmissyi z Hcidelbcrga o nieprawue mieszanie się rządu do czynności wyborów. - Wypowiedziane przy tćj sposobności zasady są arcyważue dla niezawisłego rozwoju politycznego życia w narodzie i podają nic
II Aszera i Spółki W Berlinie: o Towarzystwie · Fezuttowem firscz Oycte Btai'ignanSot\ *Wes. JPraekiart )Kuy. Hvexy.
"oTrwIESZCJZENlE.
Dotyczącej publiczności zwraca sio uwagę na rozporządzenie Król. Regencyi z dnia 3. Lutego 1836. r. (zob. Dziennik uizęci. Nr. 7. za r. 1836.
str. 82.), podług której w publicznych stosunkach żadne inne miary jak tylko ustawą z dnia 16. Maja J816. r. przeznaczone, używane być nie mają, dla czego także i w handlu zbożowym kupno i sprzedaż na wjertelc zamiast na szctle miejsca nie nia Wszyscy wbrew rzeczonemu postanowieniu czyniący) kontrawenienci podpadają karze od 1 do 5. talarów.
Poznań* dnia 29. Stycznia 1846.
P r e z e s P o 1 i c y i. W zasL Hirsch.
"OliW'lESZCTz F7N7Z Poniżej umieszczony Regulamin dla utworzonego funduszu zakładowego przy kassie towarzystwa ku w s p i e r a n i u biednych i ubogich w mieście Poznaniu podaje się niniejszeui do publicznej wiadomości: . 1. "W celu dopomożenia według możności zubożeuiu nie z własnej winy pochodzącemu uczciwych mieszkańców Poznania, utworzonym będzie przy kassie towarzystwa, fundusz żelazny, klóry na to ma być przeznaczony, aby dawać pożyczki rzemieślnikom, wyrobnikom albo osobom nieposiadającyni ani własności gruntowej ukwalifikowanej do zastawu, ani kapitałów, a którzy potrzebują miernego kredytu, iiby mogli dalej utrzymać się w swojem slauowbku obywatelbkićin," a w szczególności uwolnić się w przypadkach nagłej potrzeby, od cisniących ich długów, gdy na zwyczajnej drodze zaradzić so bie nie mogą. . 2. Fundusz len ma się zebrać: a przez zachowanie czwartej części bieżących rocznich przychodów lowaizyslwa, aż zląd summa 5000 Talarów urośnie; b. z procentów oddawać się mających pożyczek; c przez darowizny i legata; d, zebrane gotowe zasoby, mają być ua procent umieszczane. . 3. Dyrekcya ma być upoważnioną udzielać z funduszu awanse osobom, klóre wedle . l. polrzcbują wsparcia i takowego są godne, pożyczki albo za miernym procentem, klóry najwyżej po 4 od sla ua ruk, ma być obliczony, albo według okoliczności i bez procentu, aż do 50 Talarów najwyżej.
. 4. Wnioski o udzielenie pożyczki z funduszu awansowego, mają być podawane do Dyrekeyi przez właściwego przewodniczącego w okręgu. Przy lem powinni przewodniczącyjedno trafne objaśnienie o właściwości rozmaitych systemów wybierania. - Przed kilkunastu jeszcze laty, kiedy nasze polityczne wykształcenie jeszcze było w dziecinnym wieku, wszyscy przyjaciele ludu byli tego zdania, iż Um lepszy jest system, im obszerniejsze prawo wyborów. Gdyby się ktoś śmiał przeciw temu artykułowi wiary odezwać, okrzyczanoby go natychmiast zdrajcą świętej sprawy ludu. Ale im częściej następowały wybory tćm więcej przekonywano się, że tylko od ludzi duchowo i socyalnie niezawisłych można się rozsądnego wyboru spodziewać. Partya przeciwna wkrótce poznała się także na tćm, tak dobrze jak Jezuici w Lucern, i tak widzimy teraz osobliwszą scenę, że obie partye zupełnie przemieniły swe role a konserwatyści tylko śpiewają teraz piosnkę o nieograniczonem prawie wybierania. - Burmistrz Winter w Heidelbergu, jako prawny prezes komissyi wyborów, odebrał najemnikom i robotnikom przy żelaznych kolejach prawo wybierania.- Minister spraw wewnętrznych oddał je im napowrót: Winter chciał zaprowadzić tajne jvybory, - rząd zmusił żandarmami do ogłaszania kartek przy wyborach. - Winter a z nim większość izby zaprzeczają rządowi prawa mieszania się tym sposobem do wyborów i grożą kassacyą każdemu wyborowi, który podobnie przyjdzie do skutku - ale rząd ciągle jest stałym - radykalnym.
Belgia.
Bruxcila, d. 24. Stycznia. - Dyskussye nad artykułami prawo polowaniu poprzedziły wczoraj wszyskie inne. Przyjęto prawo powstawiające rządowi do woli naznaczanie końca polowania w każdej prowincyi. Izba przyjęła również wniosek mtnistra, ażeby nałożyć karę 50 fr. za niedozwolone polowanie na cudzem terrytoryum, którą dla ubogich przeznaczono z zastrzeżeniem wynagrodzenia uszkodzonego właściciela.
W okręgu oprócz niego jeszcze dwaj inni członkowie czynni towarzvbtwa, sumiennie dać piśmienne zapewnienie, że podług ich zupełnego przekonania, poszukujący poiyczki godnym i potrzebującym jest wsparcia, o klóre się wsławiają, i że po nim z pewnością spodziewać się należy, że z obowiązania się względem kassy towarzystwa punktualnie dopełni. . 5. Obligacyc mają być wysławiane w prawomocnej formie. Przeciw opieszałym dłużnikom, ma być zazwyczaj podawana skarga do sądu. Dyrekcya jest przecież upoważnioną, w szczególnych przypadkach do odstąpienia od skargi sadowej. . 6. Funduszu awansowego ma być prowadzone osobne konto, przy kassie towarzystwa i osobne rachunki mają być składane. Poznań, dnia 29. Stycznia 1846.
Dyrekcya towarzystwa ku wspieraniu biednych j ubogich w mieście Poznaniu.
O B WIESŹCZENTI" Chcąc nastręczyć, ile być może, sposobność osobom nicmającym zatrudnienia, do uczciwego zarobku, poslauowila podpisana Dyrekcya urządzić bióro informacyjne dla zgłaszających się po robotę, wktóiem uslanowiony do tego urzędnik przyjmować będzie zamówienia tak ze strony pracy szukający cli, jako i ze slrony zatruiiieu e dawających, bez zrządzenia przecież lej lub owej sfrunie, jakichkolwiek kosztów. Bióro lo olworzoneui będzie z dniem 2. L u t e g o r. b. i ło lyniczasowie na p ró b ę, na trzy miesiące, LTrządzonem zostanie w tutejszym Ratuszu na dole. Zamówienia przyjmować będzie pomocnik bióra Schnase w dniach powszednich, przed południem od godziny 8 do I L, po południu zaś od godziny 2. do 5. - Z slrony osób dających zatrudnienie, przyjmują się zamówienia według woli, na piśmie lub leż uslnic. Regulamin d!a bióra informacyjnego jesl każdemu przystępny do przejrzenia w temże biórzc. Poszu kującym zatrudnienia poleca się dla ich własnego interesu, aby świadectwa swej zdolności i moralnego zachowania się przynosili, i wbiórze rzeezoneni składali Podpisana Dyrekcya uprasza jak najmocniej wszystkich mieszkańców miasta Poznauia. którzy mają sposobność zatrudniania osób będących bez zarobku, bądź robotników, bądź robotnic, iżby lym końcem używali pośrednictwa bióra w mowie będącego, albowiem od takiego ochoczego współdziałania wszystkich łych, których dobro roboczej klassy ludu obchodzi, zawisło osiągnienie jakiegokolwiek skutku obecnego Bd próbę zaprowadzonego urządzenia. Poznaii, dnia 28. Styczuia 1846.
Dyrekcya towarzystwa ku wspierauiu biednych i ubogich w mieście Poznaniu.
OBWIESZCZENIE.
Podpisana Dyrekcya zamierza na prawej stronie War l y , w o ko li c y T u m u , g ark u c h n i ę dla ubogich urządzić, i ten zakład rzetelnemu reslauraloiowi oddać wentrepryzę. Mający chęć podjąć się takowej, zechcą się jak najspiesznićj, a najpóźniej do środy dnia 4 Lutego r. b. do Pann Nad Radzcy Rcjencyjnego Pcilera dla powzięcia bliższych wiadomości zgłosić, którego codziennie przed południem do 91e'j godziny, a po południu pomiędzy 2gą a 41ą w pomieszkaniu jego na Kundorłie pod Nr. 16. zastać można. Entrepronerowi garkuchni może być od towarzystwa lokal do użytku oddany. Poznań, dnia 27. Slycznia 1816.
Dyrekcya lowarzyslwa ku wspieraniu u b o g i c h i b i e d n y cli m i a s t a P o z n a n i a.
Gościniec z prawem szynkowania wódki i piwa w P a ID i ą t k o w i e, w powiecie P 0znańskim, ma być od Sw. Wojciecha r. b. wydzierżawionym, przedsiębiorcom kwalifikującym się do lego i będącym w sianie opłacania dzierżawy.- Gościniec te u leży Ha wielkim t rak c i e m i ę d z y P o z n a n i e m i S a m o fu ł ami, o kilka set kroków od stanowczo już wytknionej lłoznańsko-Starogrodzkićj kolei żelazuój. Podpisane Dominium wyznaczyło w lym celu ter ciii licytacyjny na ómń dziewiąty JMarea r. 1». pvked p o ł li d n i e fi o g o d z i n i e NQ. we dworze wP amiątkowie, gdzie opatrzonym w kaucyą 400 Talarów w pruskich obligarh skarbowych, lub Ustach zastawnych, jako też mającym świadectwa należyte swojej kwalilikacyi, przedłożone zostaną szczegółowo warunki dzierżawy. Dominium Pamiątkowo JW. Hr.
Bielińskiego.
Ula względów gospodarczych w G o l e ń cini e, wsi mojej o pół mili od Poznania odległe], owi zarnią swoją własną zniosłem; wskulku lego owc e na lalową paszę mogą być przyj ęte. D 0nosząc o lem osobom chcącym z lego korzystać, nadmieniam, ze bliższe warunki u mnie przejrzane być mogą. Poznaii, dnia 28 Slycznia 1846.
Kniltka; przy ulicy Wilhclniow.-kiej Nr. 10.
Slan Termometru i Barometru, »rui. kierunek wiatru w Poznaniu.
Dzień Stun tci -iiioinełrii Stan IIBIIIIZSj.y n aj wy £. barometru. Wiałr.
25. Słjcz. I"'- -f 5,8" + 3,2» 27" 9,2'" Hojud.
26. .. - 2,0" + 1, O» 27" 5,3'" Połud. w.
27. - - 9,0» - 5,2» 27" 8,4'" Półn. w.
28. » - 11,2° - 5,1» 2 7" 11, 3 '" Półuocny.
29. e::: - 10,0» - 4,5" 27"11,4'" Półn. w.
30. ,. - 9,1°" - 2,0° 28" O , O '" Połu. p. z.
31. - 6,2» - 2,0» 27 "10,8'" Połud. w.
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.02.02 Nr27 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.