Jlf.28. wWtorek_
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.02.03 Nr28
Czas czytania: ok. 22 min.-=--__ _ 2 : Lute o 1846.
Nakładem Prnkarni Nadwornej IV. Deckevn i Spółk i. - Redaktor odpowiedzialny: Dr. J. Rymorkieu-ic*.
WIADOMOŚCI KRAJOWE.
4 Z nad Renu, d. 5. Stycznia. '" Podług wiadomości z Londynu odbyłysie tamże niedawno narady pomiędzy lordem Aberdeen, bI. Dictrichstein, barońein Brunów i tajnym radze» Bimsen względem niektórych modyfIkacyi traktatu z d 2 O. Grudnia 1 841. r. zawartego w celu zapobieżenia handlowi niewolnikami" Wspomnień! reprezentanci odwołują się do artykułu 5. traktata który dozwala czynić na przyszłość zmiany; domagają sie tymczasovo odmienienia 8 piątego w artykule dziewiątym, który uważa to za znak naudlu niewolnikami, jeżeli okręt ma więcej żywności i wody niż załoga otrzebu'e Z tego powodu spisano protokół w Londynie i spodziewają po rzt"'i JA przychyli się do żądania, gdyż przez wypełnianie rzeczosreL'o postanowienia okrętyniepodejrzane nieraz na wielkie i długie nieprzyicmnośri wystawiane bywały. Jak słychać, odpowiedziano na listy księcia Bordeaux donoszące «jpołączeniu się związkiem małżeńskim dostojnej jego siostry z księciem następcą tronu Lukki, ze wszystkich stron z jak największa grzecznością jednak z uniknieniem wzmianki o tćm wszystkicm, cokolwiekby mogło wyrażać uznanie wiadomych księcia Bordeaux pretensji. - Z Berlina miała nadejść własnoręczna króla odpowiedź. Odpowiedź cesarza Rossyi ieszcze uie nastąpiła a przynajmniej dotąd nieznana. Sama tylko Dania miała nienrzyjać tych notyfIkacyi. Głoszą, źe cesarz Mikołaj podczas swego ostatniego pobytu w Wiedniu przyjął księcia Bordeaux z największą "nrzeimościa 1 zapewnił go, że syn jego wielki książę następca tronu tych uprzejmością, i zape« mig , c J J 5 vr J samych jest uczuć względem niego i jego familii. WIADOMOŚCI ZAGRANICZNE.
Polska.
Warszawa d 30. Stycznia. - Najj. Pan, w skutku wstawienia się JO Xiecia Namiestnika Królestwa, oraz przez wzgląd na nieszczęśliwe położenie Emila Zambrzyckiego, wychodźca Polskiego, w mieście Genewie w domu obłąkanych obecnie znajdującego się, najmiłościwiej dozwolić mu
Kilka słów o artykule »reformy Judaizmu« w Gaz. W. x.
Poznań, w Nuin. 2. 3. 4. umieszczonym
Społeczność ludzka, pomimo różno rodnych części, i których się składa, i r których każda właściwą dążność czyli cel ma wytknięty, sianowi jedną całość, czyi: jednostkę. Różnorodne te części są niejaRO promieniami tego wielkiego kola, które pomimo wspomnionej różnicy są z sobą w ścisłej zgodzie i jedni i stanowią to, co zwykle uj1zv warny harmonia. - 1 mieszkańcy wyznania mojżeszowego wchodzą w skład społeczności ludzkiej i oni powinni pomimo swej wydatnej różnicy, co do wiary, dążyć do ogólnie zakreślonej niely, aby łącznie zinnemi ogniwami stanowić nieprzerwany wielki łańcuch ludzkości, a jeźli dotychczas me pracowali nad tćm zadaniem, pochodziło to sląd, że ani im do lego czasu nie naznaczano, ani miejsca właściwego we wielkiem tein kole, ani nie mieli dość odwagi i samodzielności, by się dopomneli swoich praw jako członkowie tego świata. Tern pocieszniejszą dla nas jest rzeczą, ie we wieku obecnym wszędzie pod ścisłą biorą rozwagę byt ich polityczny i społeczny, i ze u nas nawet w Polsce, nad pytaniem dla nich, że tak powiem, źywolnem, zastanawiać się poczynają. - Tak rzecz lę pojmując przedsięwziąłem nad artykułem w Numerach 2 3 i 4 liaz \JI ' . X.!', pod tytułem «reformy Judaizmut umieszczonym, bliżej sie zastanowić, zwłaszcza, że wspomuiona praca świadczy nie tylko o wielkich zdolnościach aulora, ale nadto nas przekonywa, ze posiada -i Lir. _AA · ,:<.!"oo,,; z"Ar.«n ;» na stan ich nieszczęsny nie ono
raczył, na proźbę brata jego. powrócić na łono familii do Królestwa Polskiego. F r a II C y a.
Izba deputowanych. Posiedzenie d. 23. Stycznia. _ Lafeuillade Chauvin rozbierał oskarżenia, ze względu, jak prawo o radzie stanu zostało wykonane. Minister sprawiedliwości odpierał oskarżenia tym, iź starano się prawo to sumiennie wykonać. (Lewa przerywa chałasem.) Dziwi go to przerywanie, pojąć jest łatwo, powiada, że błędów dopuścić się można, podawanie atoli w wątpliwość prawości zamiarówministerstwa, uważa za osobistą zniewagę, którćj ścierpieć nie może, poprawka zaś w tym celu zaprojektowana jest wymierzona przeciw jego dobrym zamiarom i dla tego musi z całych sił jej się opierać. Obwinają go, o osobiste i polityczne względy, którym sic dał uwieść przy wyborze na członków rady stanu, co odpiera z cala żywością. Głównym celem jego było wynagrodzić auditorów, za ich pilną ośmio i dziewięcioletnią służbę w urzędowaniach. Nie chodzi tu o t o , aby izba roztrząsała czyli prawo będzie zastosowane, lecz eyu z zamiarem zgwałcono zasadę prawa. Gdyż błądzić jest izeczą ludzką (Śmiech), ale zaręcza, że z całą sumiennością starał się prawo wykonać.
Od lat piętnastu zasiadając w izbie, zawsze działał honorowo i teraz sądzi, *e nie postradał zaufania izby. Odilon Barrot: Takie odwoływanie się, jest przeniesieniem dyskussyi z pola politycznego na osobiste. JMe masz nic gorszego pod względem politycznym, nad 7 I b o n a D A g o PJ-awa, ij. e można puścić bezkarnie takiego zgwałcenia szefowo I obiazanie nie może tu być zastosowane - Jakież mielibyśmy rękojmie, gdybyśmy podobne poB!i(gJcnWoft)Włłlilezeniem j łbm1lin:ęlir,eIIp < f]So *llCltfzeba ,tu uroczystaj protestacyi. - Poczćm przegłosowano nad poprawką, która przepadła 206 głosami przeciw 1 8 1 . O"Sre{il:'t¥R zb1.ia 24. Stycznia. y bba deputowanych rozpoczęła dyskussye, nad drugim paragcalem względem robót publicznych Lherbette naprzód mowił o kolejach żelaznych. W tym względzie potrzeba <<lIDIC ministerstwu ciężkie zarzuty. Nie chce zwalać na nie całej w<oj., ale zganić mus. pobłażanie jego urzędnikom wyższym, którzy
Zaraz na początku autor wspomnionego artykułu, zbija falszyvye mniemania tych, co reformę religii żydowskiej za owoc naszego wieku poczytują, gdy tym czasem historyczne dowody przez niego przytaczane prześuiadczają nas, źe już w starożytności reformy wstrząsały religiią żydowską, że'i późniejsi uczeni, postępując w duchu czasu, mniemania swoje pismem nam przekazali, źe zresztą religija żydowska, przez się Uak-mi się zdaje) liberalna, bardzo reformom sprzyjała i dotąd jeszcze sprzyja, pomimo to jednak powiada autor »reformy te nie sprawdy wynarodowienia żydów, co stąd Gak sądzę) pochodź., ze zydz. się sam. za odzielny .mazali naród, a tein samem od innych mieszkańców z.e.m na które, mieszkali, ziemi, która im za przytułek . schronienie sluzyla, odosobnili się, również i narody, które im swe, me odmówiły gościnności, mniemały, że im dość łaski wyświadczają, ,cźl, .eh c.erpl.wie znoszą czyli toleiują. . , Taki był stan rzeczy, aź do rewolucji francuskie,. Za czasów rzeczypospol.lej francuskiej dotychczasowe opaczne wyobrażenia sprostowane zostały, i żydom praw człowieczeństwa me odmówiono; również i żydzi ze swej strony dal. dowody przywiązania swojego do ziem, »a
!, >dy! "uciemicźenie, wzgarda, podatki wielkie, a do lego hańbiące, nie mooly z ich strony wywoływać szlachetniejszych uczuć, aniżeli ci objawiali co większość stanowili, a do tego panującą. Nic dziwnego że ivdzi'zcwszad prześladowani, pałali nienawiścią ku chrzesc-ianom, gdyż żadnego w hisłoryi nie napotykamy przykładu aby lud uciemiężony, przygnębiony, kóćbal tob p.zynajmuićjszanował swego zw yclyzcAaiy: w spekulacjach przy kolejach żelaznych brali udział. Dawniej szlachcic rozpoczynający zawód przemysłowy, składał swój pałasz u pisarza sądu swf» o zamieszkania. Dziś przeciwnie się dzieje. T eraz zawieszają herby, epolety generalskie, admiralskie itd. przed drzwiami towarzystw akcyjnych, (Śmiech.) Ministerstwo mogło wzbronić ażioteryi swym urzędnikom. Co tym bardziej zasługuje na uwagę, i/, gwałci prawa w tćj mierze wydane, Lecz urzędników publicznych nie tylko za ten udział nie zganiono, lecz jeszcze zachęcano. Wystawiano im przykład kilku deputowanych do naśladowania". (Mruczenie.) Mówca porównywa podobne postępowanie w Anglii. Tam oskarżono ministra Melville, że cierpiał udział urzędników w spekulacyach akcyjnych. On sumiennością się swą zakrywał, jednak przez parlament otrzymał naganę i podał się do dymissyi. (Śmiech.) Teraz mówca opowiada niektóre podstępy tych urzędników. Minister był przeto obowiązanym, powstrzymywać te nadużycia, gdy towarzystwo generałnych poborców poborców przez rozdzielanie akcyi, uskarbiało wpływy, aby działano w interessie ministeryalnym. Gautier de ftumilly, też same czynił zarzuty ministerstwu.
Minister robót publicznych: poprzedzający mówcy mają zamiar skłonić izby, do oświadczenia nam swej nagany. Izba zapewne przypomni sobie ducha prawa. Wyłoży zasadę, której się administracya trzymała przy wykonaniu jego, nie wykraczając po za systemat. przyjęty przez izby. Do roku 1842. miała Prancya tylko 100 O kilometrów kolei żelaznych, Chciano koncesye udzielać zapomocą przybicia. Lecz kapitaliści prywatni nie chcieli się ośmielać, nie było zaufania. Natenczas wydano prawo z r. 1842. Teraz Prancya posiada 4000 kilom, kolei, 600 w tym ruku zostanie ukończoych, a w sześciu latach dokonają wszystkich kolei żelaznych, Tu wspominamy z naszej strony, iż koleje żelazne w roku 1846. będą następujące ukończone. Z Paryża do belgijskiej granicy. Z Orleans do Tours, w kierunku z Paryża do Bordeaux. Atmosferyczna kolej z Nanterre do St Germain, i mała kolej z Paryża do Sceaux. P a ryż, d. 25 - Stycznia. - Od kilku dni rozpowszechniła się wieść, że w gabinecie panuje rozdwojenie, ze w nim dwa utworzyły się obozy, na czele jednych stać ma marszałek Soul t, na czele drugich Guizot. Najnowsze wypadki miały wprowadzić ten rostrój , marszałek Soult wzbrania się udzielić wiadomości z depesz algierskich, które odebrał minister wojny Moline de St. Yon. Powiadają, że wiele razy nadejdą depesze z Algieru, rzeczeni ministrowie udają się z niemi wprost do króla i jemu tylko udziełają tych wiadomości. Guizot i DurhateJ nic chcą się zgodzić na takie postępowanie, szczególniej w tej chwili, gdzie położenie spraw algierskich tak ważną odgrywa rolę, mimo swych reklamacyi, nie odbierają i teraz żadnych wiadomości w tej mierze i z tego powodu rozstroiły się umysły minstiów. W sali konferencyjnej widziano Guizota i Thiersa trzymających się pod pachy i zatopionych w tajemnej rozmowie. Z tego powodu mniemano, że chodzi tu o połączenie się stronnictw kilku. Algerie uważa, że strata oddziału Levasseura pod względem materyalnym jest wielka, a moralnym jeszcze większa, gdyż Arabowie uważają w tym wypadku palec boży. Pismo to uważa generała Levasseur winnym tej klęski i żąda surowego dochodzenia. Mówią o depeszach, które z Algieru nadeszły do ministerstwa wojny.
Wiadomości z zachodnich części Algieryi bardzo nas niepokoją. Dziennik sporów zawiera tymczasem pUmo z Algieru z d. 16. , które daje ogólny pogląd na sprawy zachodu i środka Algieryi, lecz nie namienia o żadnych przypadkach. O kolumnie marszałka Bugeaud miano wiadomości aż do 6.
Stała w tym dniu pod Suk el Rad nad górnym Riu, 8 lieues na północ od Tiaretu. Generał Jussufpołączył się z marszałkiem. Abd el Kader zwrócił się ku zachodowi przez kraj Szerfan, część wielką pokolenia Plittas i przeszedł Minę w górze Sidi Mohamed ben Andas. Generał Lamoricicre stojąc u Dszedszuja natychmiast udał się w pościg za emirem. Marszałek Bugeaud postanowił w okolicy Thiaret pozostać, częścią, aby się oprzeć powrotowi emira, częścią, aby wzburzonej i ciężko dotkniętej okolicy silną nadać organizacyą. Abd cI Kader pozostawił w górach Warenseris krewnego kalify potężnego Si Embaret ben Allall, on bawi z 100 jeźdźcami u Kabylów w wyższych częściach gór, lecz go pilnie mają na oku i wątpią, aby Kabylowie poszli za nim na płaszczyzny. Na kolei żelaznej do Ravre pokaz iły się ogromne szczeliny w łukach tunelu przechodzącego przez pagórek Rałleur, iż zakazano przezeń przejeżdżąc i wyznaczono komissyę rozpoznawczą, dla przekonania się na miejscu, o grożąceni niebezpieczeństwie. Jezuici nie opuścili zupełnie swego domu na ulicy pocztowej, zebrali się owszem w znacznej tam liczbie i urządzili się w nim na nowo. Wiadomości lubo nieurzędowe lecz późniejsze z Algieru, donoszą o nieszczęściu, które dotknęło Levasseura, co następuje: widząc w Setifie tak małą liczbę wracających żołnierzy z oddziału Levasseura, rozumieli mieszkańcy, iż groźniejsze dotknęło go nieszczęście, aniżeli w rzeczy samej było. Na drodze urzędowej nie podano dotąd liczby zmarzłych. Dnia 5. Stycznia stały wszystkie domy otworem dla nadchodzących, których przyjmowano w gościnę bez żadnej różnicy. Każdy mieszkaniec zamienił dom swój w prawdziwy szpital, tym sposobem uratowano wielu żołnierzom życie. Wszystkie wozy z Setifu wysiano pod przewodnictwem kapitana inźynieryi i wojskowego intendenta, do ostatniego biwaku kolumny, aby pozbierać umarłych i umierających. Znaleziono mnóstwo żołnierzy, którzy schronili się u pokoleń, które ich przyjęły gościnnie. Konwój ten z wozów wycierpiał także wiele od burzy srożącćj się. Szczeliwie się jednak dostał do EI-Melun z ludźmi, których na tej drodze napotkano. Według ostatnich listów z tamtej okolicy, ciągle padał śnieg rzęsisty. - Od niepamiętnych czasów nie mieli mieszkańcy podobnego widoku. W tych nieszczęsnych dniach, 2, 3 i 4 artylcrya nie ucierpiała ani w broni, ani w ludziach ani w amunicyi żadnej szkody i powróciła do Setifu zupełna i w najlepszym porządku. Przypisują to silnej budowie ciała tych artylerzystów. Nieszczęście innego rodzaju wydarzyło się w Dszidszelli. Dnia 5go o godzinie 3. po południu uderzył piorun podczas burzy w blokhaus Vallee i zapalił 4 skrzynie amunicyi, które z wielkim łoskotem wysadzone zostały w powietrze. Przybywszy napornoc tam znajdującemu się odwachowi, znaleziono żołnierzy składających ten odwach częścią spalonych częścią okropnie pokaleczonych. W poddywizyi Mostaganem podbił ostatnicli powstańców kalify Sidi el Alibi pułkownik PelissieI. Wysłał on w nocy d. 10. jazdę i gum, w raz z jednym batalionem piechoty, którzy znaglili powstańców do poddania się. Oddziały jazdy pod Jussufem rozwiązane, oddziały te wracają do dawnych stanowisk, Jussuf zaś wrócił do Algieru d. 10. 'Stycznia, A n g l i a.
Izba niższa. Posiedzenie z 22. Stycznia. - Lord Egerton wniósł projekt do adressu na mowę od tronu, które Demison popiera. Egerton członek konserwatywny z południowego Lancashirc oświadcza, że i jego przekonanie zmieniło się co do praw zbożowych i źe rolnictwo nie może szczególniejszej wymagać opieki kraju, lecz musi być porównane z innem iw hi<<ioiyi żydów /<> siogiego obejścia się* jeńcami żydowskimi znany, żarny dziecięciu? dla tego, że jest dzieckiem. Również i żydzi co do tyranem je>l przezwanym. cywdazncyi zostają jeszcze w niemowlęctwie, oni siebie samych nie ukszOd czasów więc nwnlucyi francuskiej zaczytm się opoka oswobo- i Al eą , nie oświecą, ale należy ich zachęcać, podać im pomocną rękę, nadj.enia żydów, i we Prancyi naprzód, później w Rollandyi, Kclgii, żydzi Arii nn swobody, a pewny jestem, źe skutek będzie widoczniejszy j kozo.-taii obywatelami kraju, który słusznie nazywają swoją ojczyzną. " rzystniejszy, aniżehby powolne i stopniowe oswobodzenie za sobą poW niektórych państwach rzeszy niemieckiej pytanie oswobodzę- c,ao,HAo - -" nia żydów już'po kilkakroć wzięło' pod rozwagę, ale dotychczas nie Znany z gruntowności nauki i wymowy Dr. Lilienthnl, który niedapizetiiogla ludzkość i sprawiedliwość. W" o z RossyRIo Ameryki się przeniósł, w liście swym z N owego Yorku, Również i siany W. X. Pozo. w roku zeszłym wniosły to pytanie, opisując uroczystość na cześć towarzystwa dobroczynności (fiermanwypadek jednak był niepomyślnym. H brew-1!. nev lent-Soc ely), . Któ e się tamże prze . kilk laty zawiązało, Kzccz pospolita Krakowska z położenia swojego i dla szczupłości m ędzy llInenll dO OSI: £>ICf ha ten. :ful) . tc ,3ubcn cIDbc ub r::eugen tonnen, . . . . . .. ., rClC warm ba« Sef] \fi>W 3«yf fur bltl Caub ber a>creinigten Staaten swego obręuu najbardzIej sprzYja rozwInIęcIu błogIch swobod pohtycz- ,.,,, f- fj aah i5(jJn S) b ..A. bt } . nliftrt ffidt . h ł h . d , ł ' d t d £ >',. A J Scanner, Ie eU'1en ID r gan eu ela en l , l.yo . spo ecznyc zy ow, zw aszcza, ze rzą nasz s aranny o 0- «J«""" .f; b . bem 00& nfc ) t bro nneszkanc pi rwsze iuź ku temu poczynił kroki. Oby me za- 'illfYoUber. in bem aam ł1""H1cn genug waren, um ID a c a n nur echa. «f JAJ A - wpp>t rmtAwte- 'izraeinow, a pewny je- $ r % » A A A A i l e" V )"ko obywa.elesow.ee za to wywdz.ęczą &, Dlli> Wtłł' 5rM fcbaffcn! J U! A'bie IBorte be* lecten A f f i fcltnib Podzie am rownieź mniemanie szanownego korespondenta, ze »re- "jAben mir nid)t Alle einen III er? - tmb be« etaattsmaiincs Aefferfon«. snu formy wychodzić pow.nny z gmin żydowskich, a rządy im udzielaniem gllf"fdjtn ftnb ftei unb gleich geboren. - Obacz No. 2 9JUg Leitung tte swobód w pomoc przyjść powinny« tylko wspólne usiłowania (vis unita Aubentbum* x>. Dr. L. Philippsohn 1816.) fortior) mogą doprowadzić do skutku pożądana reformę, a w skutek OT' . . . . niej emancypacjji}. [Siechaj więc ci, którzy czuja wsobiesiłę przczwycię- VVvrazy le są przekonywającym i niezbitym dowodem, ze nadanie żenią przeszkód, podazdą sobie bramie dłonie, a wkrócc ich dobre chęci s w o D o d raczej przysparza oświatę, aniżeli, zęby ją wsIrzymywało. (na których pewnie nie zbywa) pomyślnym uwieńczone będą skutkiem. Między innemi autor artykułu nazywa żydów «pijawką narodu etc « Nie jestem zaś tego zdania, aby dopiero »w miarę ich oświaty nadawane jakoby i on potakiwał zdaniu tych, co się pod sztandar nictolerancyi zaim Jp l)Yo ij iłW i sD9WI9t1Je :bm1it.M«<Z TlIDq.
anr.zó ..t91.4¥rp zegą ciąg !?lWs y,. <tiągle żydom zarzucają, że z odrazy ku piat y- i ze ż ądzy do zało się zbawienućm" i dla tego nie sprzeciwia się żadna okoliczność w prowadzeniu tegoż systeinatu i do produkcyi zboża. Obawa przed zależnością od zagranicy jest urojoną, jak się to w roku 1810. pokazało, kiedy An - 4 glia z całym światem w wojnę uwikłana, sprowadziła ze wszystkich okolic Europy, 1,200,000 kwarterów zboża, a z samej Prancyi 600,000 kwarterów. Podobnie przemówił p. Demison, który zalecał ostrożność przy obradach nad tak ważnym przedmiotem. Po nim odezwał się sir 11. Peel, chcąc objaśnić zasady, które kierowały nim w ostatnich czasach. Dajemy tu w wyjątkach jego mowę: Podam wyjaśnienia, dla czego podaliśmy się do dymissyi i dla czego teraz stawamy znów przed izbą. Najbliższym powodem rozwiązania się ministerstwa, była klęska pochodząca z nieurodzaju kartofli w większej połowie Anglii, Sj.kocyi i Irlandyi. Klęska ta spowodowała mnie nie tylko do chwycenia się chwilowych środków ulgi, ale jeszcze do j.mienienia praw zbożowych. Nie chcę ja rozumowi i prawdzie zaprzeczać mojego hołdu, mówiąc że moje przekonania o cłach opiekuńczych nie zmieniły się, owszem przyznaję i oświadczam, żem zdanie moje zupełnie zmienił. Nie uważam tego oświadczenia za poniżające mnie, nie mam takiego zaufania do zdolności ludzkich, »by si« nie dały uwieść na bezdroża, poniżałbym się owszem, gdybym z obawy inkonsekwencyi do tego się nie przyznawał. Jedno zachodni pytanie, czyli przy zmianie tego przekonania także szczerze sobie poczynam. Ci, co utrzymują, że należy wszystkie trudności wolnego dowozu żywności usunąć, mąją za sobą wielkie korzyści pochodzące z samej natury rzeczy, iż cła wysokie opiekuńcze, jak zewsząd przyznają, w interesie wyłącznym pewnej klassy są niebezpieczne. Część obrońców ceł wysokich od zboża, starało się zdanie swe wyprowadzać z wyższych względów politycznych. Moje przekonanie zmieniło się doświadczeniem ostatnich lat trzech. Wypadki okazały skuteczność zmniejszania powolnego ceł opiekuńczych i wywarły błogi skutek na społeczne stosunki ludu. Wszystkie postrzeżenia i porównania obudwóch systematów okazały, że cła opiekuńcze nie mogą się nadal utrzymać. Kiedy lord Riissel swój wniosek podał przeciw systematowi ceł, odpowiedział, że nie jest stosowną rzeczą porzucać lekkomyślnie dotychczasową politykę handlu, że należy brać się do dzieła ostrożnie. Teraz mamy wypadki przed oczyma pochodzące z wielkiego zniżenia taryfy i nie możemy utrzymywać, że opieka krajowej przemysłowości za pomocą ceł opiekuńczych jest sprawiedliwą. (Głośna pochwała). Dowód podawany, iż dług wielki i ciężary podatków nie dozwalają Anglii utrzymać współubiegania się z zagranicą, równie okazał się nieprawdziwym , kiedy wartość wywozu w ostatnich latach niezmiernie się powiększyła. Wynosił on w roku 1842. 47,000,000, w roku 1843. 52,000,000, a w roku 1844. 58,000,000.
W to jeszcze nie wchodzi handel z Chinami. Równic korzystnie wpływa zniżenie ceł na dochody państwa i na społeczne stosunki kraju, co do materyalnych korzyści, o których z tego powodu przekonać się można, iż liczba zbrodni w trzech ostatnich latach o 21 procent się zmniejszyła. Na rolnictwo także zmniejszenie ceł nie wywiera szkodliwego wpływu, jak to okazuje wolne wprowadzanie do kraju pieńku, bydła na rzeź przeznaczonego; ceny tych przedmiotów nietylko się nie zniżyły, lecz poszły w górę. Kiedy wniósł Villiers projekt zniesienia praw zbożowych, nie chciał on go popierać, lecz oświadczył swoim przyjaciołom, ii nie mogą spodziewać się po nim gorliwego obrońcy praw zbożowych. Teraz kiedy nieszczęście zrządziło taką klęskę w Europie prrer nieurodzaj ziemniaków, zmuszony
Zapomnieli jednak, jak się zdaje, źe historyja, która wszędzie powinna być naszą skazówką, jest prawdziwą mistrzynią przyszłości i wymownym dowodem ich mylnego zdania. Chcąc przeto żydowi czynione zarzuty odeprzeć, przedsięwziąłem skreślić pokrótce slan żydów od amego początku ich istnienia, aż do teraźniejszych czasów, odwołując się ciągle do jedynie wiarogodnego źródła, jakiem jest historyja. Dla łatwiejszego przeglądu podzielamy cały ten przeciąg czasu na trzy okresy. I. Od Abrahama, aż do Talmudystów.
II. Od Talmudystów, aź do średnich wieków.
III. Od wieków średnich, aż do teraźniejszości.
I. Ok r e s . Wiadomą jest rzeczą, źe Palryarchowie nasi trudnili się wyłącznie uprawą roli i chodowanieni trzód, nawet braciom .Józefa wyznaczył Parao część kraju, chodowaniu trzód sprzyjającą, za siedzibę, - wiadomo równie, źe ani żydzi w Egipcie zamieszkali, ani koczujący na puszczy arabskiej kupiectwem i Jichwiarstwem się nie trudnili, o tych jednak czasach urywkowe tylko posiadamy wiadomości. Dopiero przesiedlenie się Izraelitów do ziemi Kanaan, pokazuje, jakie lin Najwyższy przeznaczenie zakreślił; nie tylko bowiem ekonomiczne i polityczne urządzenia Judei ku temu zmierzały, aby z nich naród rolniczy utworzyć, al« i religija rówuiei to samo miała na celu, bo żaden stau nie łączy ściślej ludzi z Bogiem, jak rolniczy, bo uiezepsuly syn przyrody przez zmianę dnia i pory roku przekonywa się o bycie Najwyższej, wszystkie m rządzącej istoty. - Zmiana przyrody, jej odrodzenie i pozorne drętwienie, świadczą i o jej znikoiności i upadku, wszelkie zjawiska powietrzue wzbudzająjest obrać nową drogę swojego postępowania. Pierwszego Listopada wniósł on projekt w gabinecie zniesienia ceł od zboża zagranicznego i ugruntował go na sprawozdaniach dyplomatycznych agentów za granicą. Jego projekt znalazł poparcie u 3 członków gabinetu, a zgromadzenia jego do 6. Listopada ukończyły się bez żadnego postanowienia. Powtórnie wniósł na zgromadzeniu gabinetu dnia 25. Listopada o zniesienie praw zbożowych. Lecz projekt równie jak wprzód nie podobał się. Dla tego podał się do dymissyi. Tymczasem uwiadomiony przez królową, iż ani John Riissel, ani żaden z byłego gabinetu członek nie mógł utworzyć gabinetu w tak trudnych okolicznościach, sam podjął się jeszcze raz tego. _ Co się zaś tyczy właściwego planu, nie chce wyjawiać go przed naznaczonym czasem (d. 27. Stycznia). Naprzód już upomina, aby nic oddawano się niewczesnym nadziejom co do cen i zapasów żywności. Jeszcze jest siedm miesięcy do przebycia, za nim żniwo nastąpi i przewidzieć można, że ceny do tego czasu bardzo się po dnie są. Z całą energią wystąpił w końcu swej mowy, przeciw wszystkim nieprzyjaciołom, którzy rozgłaszają, że on tylko występuje w prywatnych iuteressach. Lord John Riissel powstał i objaśniał swe usiłowania w utworzeniu gabinetu, i byiby się nie podjął tego, gdyby Sir R. Peel nie był podał królowej zaręczenia, że ze swymi przyjaciółmi będzie popierał projekt zniesienia praw zbożowych. Ukonstytuowanie zaś ostateczne gabinetu rozbiło się o to, iż Grey, dowiedziawszy się iż Palmcrston ma otrzymać ministerstwo spraw zagranicznych, nie chciał w takim zasiadać gabinecie, a bez Greya nie sądził się dosyć mocnym do przeprowadzenia swoich projektów. .Żałuje przytern że za pomocą tych środków nie przysłużył się krajowi i do uspokojenia następnie Irlandyi. Po lordzie Riissel wystąpiło kilku ultratorysów mówców, po czem przyjęto adress na mowę od tronu jednogłośnie, którą podano wraz z adressem izby wyższej w dniu 24. Stycznia w południe królowej. Stany Zjednoczone północnej Ameryki.
L o n d y n, d. 16. Stycznia. - Parostatek »Acadia« przywiózł wczoraj ważne wiadomości z N ew- Yorku do Liverpoolu. Wiadomości te sięgają do 3 1. Grudnia. Kwcstya Oregonu stanowiła główny przedmiot rozpraw kongresu amerykańskiego; stronnictwo demokratyczne nie zmieniło jeszcze swych wojennych zamiarów względem Anglii, i nie chce odstąpić od żądania zajęcia całego spornego territorium wyłącznie dla Ameryki. - Komitet zajęć terrytoryaloych przedstawił w obu izbach kongresu bile, na mocy których juryzdykeya Stanów zjednoczonych ma się rozciągać nie tylko na osoby obywateli amerykańskich w Oregonie osiadłych, ale nawet na cały kraj powyższy. Pan Douglas, prezes komitetu, przedstawił powyższy bil. Mówią, że angielski poseł, pan Packenham, oświadczył, iż przyjęcie tego bilu ubliży traktatom zawartym między Anglią a Stanami zjednoczonemu W senacie pan Rannegan z lndyany przemawiał za całkowitćm zajęciem Oregonu, oświadczył zarazem, źe nie zna władzy w Stanach zjednoczonych, któraby była w stanie odstąpić' stosownemu mocarstwu część spornego terrytoryum. Prócz tego układów z Anglią jeszcze na nowo nie rozpoczęto, a Washington Union, urzędowy organ rządu, wyraźnie powiada, że w obecnym stanie rzeczy rozpoczęcie tych układów do Anglii należy. Okazuje się z tego wszystkiego, że większość w Stanach zjednoczonych, według możności będzie się starała o postawienie izby prawodawczej w położeniu daleko nieprzyjaźniejszćm względem Anglii jBk dotychczaIrugićj strony energiczny opór powstaje przeciwko powyższym sowę. staraniem, a jeżeli pomyślimy, że kongres jeszcze nic nic postanowił, ż A
pracy, to znów podziękowanie naj szczersze składa za obfity plon, którym go Bóg obsypał. Tak więc gospodarz wiejski w uslawicznem zostawając oczekiwaniu, przekonywa się o swojej zależności od Stwórcy wszech rzeczy, który goza naj mniej szeiicliybieniadolkliwieukaraćmocen. Nic podobna sądzić, aby religija, która w rolnictwie silną podporę znalazła, chciała się tejże pozbawić i żydów od uprawy roli odstręczyć. Całe urządzenie Judei w owych czasach miało li na cela, zachęcać jej mieszkańców do uprawy roli, niemniej i do rzemiosł; dla tego leź każdy Izraelita dostawał kawał ziemi, którą uprawiać był zobowiązanym i która mu okwite dostarczała pożywienie; dla tego też sprzedaż ziemi udzielonej była prawami wzbronioną, i '.yl*O VT e wyjątkowych przypadkach, n» cza"s pewien, najwięcej na fol czterdzieści i kilka, wolno ją było odstąpić komu innemu tytułem dzierżawy. Bo dodaje pan zastępów: "Na wieczne czasy sprzedać wam roli nie wolno, albowiem ziemia jest moją własnością, a wy jesteście obcymi i cierpianymi na mojej ziemi. Nawet i w ościennych państwach znaneui było zamiłowanie iydó A do rolnictwa tak, źe wódz assyryjski, chcąc ich do odstąpienia ód ich prawego króla Chiskijahu i przejścia na stronę Tanhediba nakłonić, obietnicą nadania im ziemi żyznej, znęcić ich usiłował. - Nabuchodonozor, który żydów na wygnanie skazał, uprawę roli im za sposób do życia przeznaczył j do czego ich również i prorok zachęcał. - Również i rękodzieła w tym czasie w niemniej kwitnącym musiały być stanie, gdyż oddzieleni od innych narodów, nie przestawając wcale z nimi, sami sobie przysposabiać sprzęty domowe rolnicze i wojenne byli zmuszeni. ją, źe nakoniec najzdatniejsi i najrozsądniejsi mężowie Stanów zjednoczonych za pokojem przemawiają, wtedy zdaje się, że nietylko wszelka obawa jest próżną, ale że przeciwnie najspokojniejszego rozwiązania tego ważnego sporu spodziewać się można. Pan Calhoun zajął swoje miejsce w senacie i nie bez skutku do użycia umiarkowanej polityki w kwcstyi Oregonu zachęcał. N a przedstawienia pana Hannegan z Indyany z dnia 3 O. Grudnia pan Calhoun odrzekł, że prezydent posiada władzę do zawierania za zezwoleniem senatu układów i do oznaczenia granic, i że, gdy w duchu i pokoju zgody, przedstawiono 49 stopień za linię pograniczną między Stanami zjednoczonemi a posiadłościami angielskiemi, było to wykonanie władz)' prezydenta w interesie kraju. Mowa pana Calhoun objawia spokojne zamiary stronnictwa utrzymującego równowagę władzy w senacie, a na którego czele pan Calhoun się znajduje; na jego też oświadczeniu dzienniki opierają swe oczekiwania pokoju.
Ostateczne przyjęcie Texas do związku nastąpiło w obu izbach kongresu przez przyjęcie formy rządu nowego stanu. W izbie reprezentantów przyjęcie zatwierdzono większością głosów 141 przeciw 56, w senacie 21 przeciw 1 3. a prezydent aktowi przyłączenia w dniu 29. Grudnia podpisem swoim nadał sankcyę. Innem postanowieniem Texas zamieniony został na okręg poborezy, a Galveston, Velasco, Corpus Christi i Sabina na porty wchodowe.
Gazeta We z e r Z e i t u n g, otrzymała następujące wiadomości z Washingtonu z dnia 28. Grudnia, tyczące się kwestyi Oregonu. Prezes komissyi terrytoryalnej przedstawił w izbie reprezentantów bil, tyczący się rozciągnięcia naszej juryzdykryi na Oregon, wraz z projektem stosownie do traktatu z Anglią zawartego, wypowiedzenia wspólnego zajęcia terrytoryuro, które jak wiadomo 12 miesięcy przed expiraeya powyższego traktatu nastąpić musi. Ta okoliczność pójdzie pod rozpoznanie izb w pierwszej połowie mieniąca Stycznia i, o ile zdołaliśmy poznać opinię wielu członków kongresu pod tym względem, możemy twierdzić, że bil powyższy w obu izbach będzie przyjętym i jeszcze w zimie w prawo się zamieni. Rozciągnięcie juryzdykcyi Stanów zjednoczonych do Oregonu, nie może
SPUZEDAZ, PUBLICZNA, celem uczynienia d7.inlów. Sąd N adziem i ans K i w Poznaniu.
Dobra ziemskie Pop owo wraz z wsią Deb r z n o w powiecie Międzydiodskini. przez Dyrekcya Zicmslna włącznie z borami oszacowane na 22,059 Tal. 21 sp-. II fen., mają być dnia 11. M aj a 1846. przed południem o godzinie IOlej N miejscu zwykłych posiedzeń sąoowych sprzedane Taxa wraz z wykazem hipotecznym i warunkami przejrzane być mogą w wlaściwein biórze Sądu naszceo.
Współwłaściciele z pobytu niewiadomi, jako tO: Teodor Wincenty i Antoni Stanislaw bracha D'Alfunce, oraz sukcessorowie Karola Oppen i Tadeusza Władzimicrza Maaioire D'Alfonce, zapozywają sio na takowy publicznie. Optócz lego wzywają siu «szjscy nieznajomi pretendenci realni, aby się pod umknieniem prekluzyi najpóźniej wlenninie niniejszym zgłosili. Poznań, dnia 4. Października 1845. Król. Sąd Nadzicmiański; V* ydziału I.
OBWII-. SZt.ZENIE.
Zwózka cegieł i wapna do budowy lwierdzy lulijszej. od I. Kwietnia IS4B. do tego samego czasu 1817 , ma dio»ą suhiuissyt na piśmie, jak dawniej, najiniwei żądającemu być wypuszczoną. Subinissye do wtorku d ma 10. Lu I e:o;o r. b. przed połud u i c i.i o g o d z i n i e o l ej zapieczętowane, z wyrażeniem osnowy na kopercie w biurze Dyrckcyi budowy twierdzy, podać należy, gdzie lakźe bliższe szczegóły i warunki, na których submVsye oparte być powinny od dnia 5. in. b. poczynając, przejrzane być mogą. Otwarcie przychodzących submisMj, tudzież dalszy układ nastąpi w dniu 10. m.
b. o godzinie 9lej zrana tamże Poznań, dnia 1. Lutego 1846.
Król. Dyrekcja budowy twierdzy.
HOBBIES Z CZENTI" Podpisana Dyrekcya zamierza na prawej stronie Warty, w okolicy Tumu, g arku c hni ę d l a u b o g i c h urządzić, i ten zakład rzetelnemti restauratorowi .oddać: w-enlxcm-we JIbbr.rpodać Anglii słusznego powodu do zażaleń, gdyż już w roku 1821. sam rząd angiel- ki użył powyższego środka. Angielscy poddani zostają pod prawem kolonialnćm. które w Kanadzie istnieje, a amerykańscy'obywatele znajdują się pod opieką tymczasowego tylko rządu. Coraz więcej się przekonywamy, ze kwestya, która w tej chwili dla całego ucywilizowanego świata tak groźną się wydaje, rozwiązaną będzie bez wojny, nawet bez uzbrojenia spierających się stron. Jednakowoż dodać musimy, że rząd nasz jednomyślnie i z odwagą na najgorsze następstwa się przygotował.
ROZMAITE WIADOMOŚCI.
P o z n a ń . Pismo miesięczne »0 b r o n a P r a w d y ,« W pierwszym roku swego istnienia, tyle znalazło czytelników, że nietylko niewypada zaprzestać jego wydawania, lecj, nawet dotychczasowa cena może być zniżona. ISędzie przeto wychodzić i w następującym roku 1846. w pierwszych dniach każdego miesiąca zeszytami. Przedpłata półroczna wynosi 6. Zltp. czyli 1 Tal. Ma ona być składem w s z e l k i c h o b r o n przeciw pociskom i zaczepkom na prawdę, a mianowicie religijną. Wszelkie tedy obrony chętnie przyjęte zostaną. Kazania i mowy religijne, ktire w roku bieżącym nadsyłano, dla tego w tam piśmie umieszczone niebyły , iż mogą być oddzielnie drukowane. Nie będą też i w roku przyszłym przyjęte. Natomiast zaś recenzye wyszlych dziel, doniesienia kościelne. - rozprawy broniące praw.d religijnych, wdzięcznie zostaną przyjmowane. Nabycie tego miesięcznika każdemu jest przez to ułatwione, iż go przez sobie najbliższy urząd pocztowy i każdą księgarnię odbierać można, nicpotrzebując się zgłaszać do Poznania. - Szanowne duchowieństwo i nauczyciele szkół uniżenie się upraszają: aby uwagę katolików na toż pismo zwracać zechcieli, ile że także i przedmioty szkolne - ale z stanowiska chrześciańskiego uważane, umieszczane będą.
War s z a w a. - Do krążących wieści należą, że bankier F r a n k e l tutaj w związku z kilkoma innemi handlowemi domami nabył od rządu za 42 miliony warszawsko-wiedeńską kolej żelazną: tak jak teraz jest urządzona, następnie, że zamiast rossyjskiego kalendarza dawnego stylu, nowy zaprowadzony będziespiesznIeJ, a najpóźniej do środy dnia 4 Lutego T', b. do Panu iSad Radzcy Bejencyjnego Pcilera dla powzięcia bliższych wiadomości zgłosić, którego codziennie przed południem do 9( ej godziny, a po południu pomiędzy 2gą a 4lą w po mieszkaniu jego na Kundoriie pod .Nr. 16. zastać można. Enlreprenerowi garkuehni może być od towarzystwa lokal do użytku oddany. Poznań, dnia 27. Stycznia 1846.
Dyrekcya towarzystwa ku wspieraniu ubogich i biednych miasta Poznania.
W środę dnia 4 Lutego dany bę dzie Koncert na skrzypcach z towarzyszeniem Panny Hóllzel i Paua Procop przez Seiveryrna MŁortowiczu, ucz ma Karola Lipińskiego w sali wielkiej Bazaru. Biletów dostać można w księgami PP. Scher ków i w cukierni P. Prevostego w Bazarze po zip. 4 , przy kasie kosztuje bilet 1 lal. Bliższych szczegółów udzielą afisze.
l> la chorych na uerwy i t. d. Z wdzięczności dla znanego i sławnego magnęlyzera. Pana M a l h e y, donoszę niniejszem najuiiiżenić) dla dobra wszystkich chorych na vv' W"V r P o (la»" <? ' '. d., iź lenźe mieszka we W roclawiu i wprawdzie w hotelu Saskim, gdzie chorzy, jak najlepiej i najtaniej pomieszczeni, bez przeszkody oczekiwać mogą skutków inagiieiyzmu w bezpośredniej styczności z Panem Mat hey. \ \ roclaw. F r )J; o o 1, Z«al d. parly kul.
Sprzedaż baranów elektoralnych, Które pochodzą od macior czystej krwi elektoralnych i od baranów po 600 *do 800 Tal. kupowanych w Auslryi. Ceny baranów slale począwszy od Tal. 15 do 50. Owczarnia wolna od wszelkich wad i chorób dziedzicznych. Dominium Dembno njW - w powiecie Pleszewskim, dnia 1. Stycznia 1816. Stanisław MycieIsKi.
8 wieże Holsztyńskie ostrzygł odebrali dzisiaj
Ał*ł4*
.flit 1tlf/
Dnia 30 Stycznia 1816
Obligi dlngn skarbowego .. O li I i)? i premio» handlu morek.
Obligi AMarchii Elekt, i N D« ej Obligi miasta U erlina . . . .
» . GdansUa JI\ T. .
Listy zasla«ne Fruss. Zachód.
» W. X Foznnn.sk.
» liilo · Pruss. Wscliod.
· »Pomorskie. . .
fllarrb. Klek.iN. · > Szluskie. . . .
diio od rządu gnrnnlnn nne Frydryrlisdory. . . . . . . .
linie monety zlnte po 5 tal, . Disconto. . . . . . . . . . . . .
A K e j f Drogi i d. U erl. - Poczdamsbiej Obligi »pierw. licrl. Foczdains.
Drogi żel- Magd. - Lipskiej . .
Obligi upierw. Magd.-Lipskir .
Drogi «I. JSerl.-Anhallskićj .
Obligi «pierw. Ueil.-Aiilinlts.kie Droffi żel. Dyssel. Kllirrfeld.
Obligi iipienv. Dyssel.-Klbcrf.
Drogi zeł. Reńskiej . . . . .
Obligi upierw. Itciiskie .- . .
Drogi od rządu garnntounnc »rogi xci. (>órno-Szl kićj . . Ob.igi upierw. Górno SxYąsk.
dii o Lit. I l. . - U erl - Szcz. Lit. A. i li . Slagdeb -HaIbersI' Dr. żel. W rocl. - SzHidfi - Freib Obligi upierw. Wroc Szu -Fr lłr 7..1. Donn ffołońskiiij Drogi zeł. Doluo-Szląskiej . .
Wbllgi up.erw. Dolno Szliiskiej
CeRY iiu'£iiwe w mieście POZNANIU.
Pszenicy szefel Zyta dt.
J ęczniicriiadt.
Owsa . dt.
Tatarki dt Grochu . dt.
Ziemniaków dt.
Siana eetriar
Itfflilisllit J.
Sto- Na lir. kiiiiint pa papie- goto lirC. rami. "izna -6\ 98 Ul, 88 'Ą 961 95J 'S 98.1 98 K 96£ 961 eJ 104' Ibż« 3Ł 95 . 97 i · l mI S7! 3'" 3' 97 ; , 1{ 96', Ę i*A Ę 51mI 1164 4 IOOł s ! 93 4 94 i 971 i 86' l 98{ 1{ .
I K!fM 99 A 118 ' 117
JOO.1 991 98 A
Dnia 30 Sty eznia.
1816 r.
od do
Tal. ,ęr. fen.
121 2 1 1(> ;1 10 27 13 - 2 6 25 U - 2 5 "
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.02.03 Nr28 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.