Jf.80. w Sobotędnia 4. Kwietnia 1846.
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.04.04 Nr80
Czas czytania: ok. 22 min.Drukiem i nakładem Drukami Xadworncj IV. »eckera i Sp ćlki. - Redaktor o dpowiedzialny: Or. J. Rymarkiemci w porze roku, która wszędzie wywołuje i obudzą podwojenie pracy około roli tak nieodbicie potrzebnych, zwłaszcza po dwóch latach nieurodzaju i nędzy. Ale co gorsza, rokuje na długo najniebezpieczniejsze złe, że te krwawe czyny, których chłopy w Galicyi dopuścili się, zdaje się jakoby do [reszty wytępiły w nich wszelki sens moralny, a co gorsza, nadw Sie6eo_ D · u werężyły nawet zasady religijne, którym się bezczelnie poczynają, urągiwać.
Przybył tu naczelny prezes prowincyi pozuanskiej y. neurmann z I 0- _ Obok tak posępnego obrazu, ileż błogosławić trzeba błogie stosunki i znanIa. stan rzec zy , któren pod światłym i pr ezowy _ m rZ , dem, miedzy C " hł . opami W r o c ł a w. - Powszechnie utrzymują, że ksiąze biskup y. Diepen- j l '3 brock wprost udał się dó Naj. Pana z powodu obelgi mu wyrządzonej przez a dawnymi właścicielami w W. X. Poznańskim ustalony został. - Zaiste ni, r gdy i w żadnej okoliczności, różnica doli Galicyi w porównaniu z tą, jaką l KrTlcwiec d. 27. Marca. - Dzisiejsza gazeta dla Pruss, zamieściła szczęśliwie używa W. X. Poznańskie, dobitniej przedstawić się nie raożc, artykuł przeciw wczorajszemu z Me.nla umieszczonemu w Aticfl«- uub gne- . jak w tych. okolicznościach. Jestto krwawo okupiona nauka, która bodajby tentottim i "aśmiewa się z projektu tam umieszczonego, aby Kraków i jego owoc należyty przyniosła - a przynajmniej potok, krwi które płynęły, nie obwód zamienić w miejsce wygnania i więzień dla zbrodniarzy z trzech wylałyby się nadaremnie. Aby dać rzetelne wyobrażenie stosunków, jakie opiekuńczych mocarstw. Spodziewamy się. iż tegoczesnc wypadki byuaj- dzisiaj zachodzą w Galicyi, nawet w tych miejscowościach, gdzie rząd aumniej nic odmienia stanu rzeczy w kratowskiej ziemi, podobnie jak wypa- stryacki uważa za uspokojone, przytoczę tu opis odwiedzin jednej właścidki przed kilku laty zaszłe we Frankfurcie nad Menem. - Wolna gmina cielki w tych dniach odbytych w majętności zniszczonej i zrabowanej ostaewaugelicka była świadkiem chrzcin pierwszych, które Dr. Rupp dnia 22. tniemi wypadkami. odbył na dziecku pewnego szewca, chrzest zaczął od tych słów: »w imię Pani hI. W... która w ciągu ostatnich zdarzeń znajdowała się w KraBoga i w i ID i ę g ni i n y.« kowie, zdołała uzyskać z największą trudnością pozwolenie, odwiedzenia swojej majętności P .. o pół mili od Krakowa położonej, na drodze do Wieliczki. HI. W. jest powszechnie szanowaną i znaną z litościwego serca; sama z niezmordowaną gorliwością, trudniąca się leczeniem i wspomożeniem chłopów swoich: a w Krakowie przewoduiczy towarzystwu dobroczynności. Przyjechawszy więc do P... 22. Marca I. b., znalazła najsmutniejszy widok: pałac ogołocony z wszelkicli mebli, okna wytłuczone, drzwi poodrywaue, zgoła wszystko do szczętu zniszczone; nawet nie przepuszczono
WlADOIU&d KKUiiWL
Berlin. - Naj.Pan raczył mianować dotychczasowego radzcę zieinskomiejskiego Dr. Karola Y. Raesfeld, dyrektorem sądu ziemsko-miejskiego
Eillilluill
Wolne miasto Kraków.
Kra k ów, d. 25. Marca. - Z Galicyi smutne jeszcze dochodzą wieści! - rozhukane raz chłopstwo, nie snadno chce wrócić do stanu spokojnego.
Jeżeli rzezie ustały, to napady i mordy trwają jeszcze. - Liczne bandy chłopów, przebiegają te prowincje, dopuszczając się gwałtów i bezprawia: -a wszędzie między chłopami panuje nie tylko rozprzężenie, ale zdaje się wytępienic wszelkich zachowawczych zasad, porządku i spokojności. - Owdowiałe po swoich właścicielach liczne majętności, przedstawiają najsmutniejszy obraz spustoszenia;-praca, przemysł, ułńość i handel znikły, . ten stan rzeczy zagraża najokropniejszenii skutkami w kraju róluiczym,
Wlrywhiobyczajów u. SI>t)LKA_LEŚm.
JEehsyhańshieh.
(Dokońaenie).
N aprzód idący Indijanin objawił podziwienic na widok tak nieprzewidzianej przeszkody, sprawionej przerwaniem spójności tego skalistego mostu i zdawał się mieć zamiar przywołać towarzysza swego do narady; kobiety zatrzymały się także przez uszanowanie, kiedy między tymi dwoma ludźmi wszczęła się rozmowa. Tak upłynęło kilka minut, kiedy oni uklękuąwszy nad brzegiem tego sklepienia schyleni w tę rozpadlinę, zdawali się szukać pizyczyny wpadnięcia tego drzewa. Wtejże samej chwili dało się słyszeć świśuienic i podwójuy odgłos strzału trafiającego obydwóch liidijaa wskutek okropnej zręczności rabusiów północy; ti nieszczęśliwi wpadali w rzekę z głowami strzaskanerni, kiedy echa powtarzały jeszcze huk broni palnej. Kobiety WYdały krzyk" boleści rzucając się na miejsce gdzie padli ich mężowie. Kiecty w tern z gwałtownością uraganu przypadł Diaz w kilku poskokach konia i czy umyślnie czy też, że nie mógł od razu konia wstrzyma«.' pchnął je obydwie, a łoskot sprawiony spadaniem dwóch tiał w rzekę uslatiiiem tylko wykrzykiem zgonu poprzedzony, zamieszał jeszcze na chwilę ciszę tych Jasów, gdzie Krótko przedtem "dało się jeszcze raz sly«-TOI lnrilnilin dnnnrwwainro o n H-fio il:, i K7IIIlI hiin-n r'/i>ki l-nvlptfl sio Inkogrodowi. Wchodzi do mieszkania swego; tu na samym wstępie, widzi trzodę świń wałęsającą się po pokojach. Xakoniec zaprasza do siebie ko"'isarza i sędziego pokoju, wyznaczonych do uspokojenia P.... i lOciu gmin sąsiednich. Przywołali oni chłopów, którzy w postawie swojej okazywali się na przemian hardzi, ponurzy, drwiący, a niekiedy pokorę udający; na odezwę uczynioną im, rzucili wszelkie winy rabunków i spu
- Do djabła! to dziecko uie było jeszcze ochrzcoue, zawołał Pedro Diaz markotny, że mu rzeka uniosła leduą ofiarę. Potem zapewne z litości ewanieliczućj trzcina jego spadła z poświstem na gromadkę tych małych nieszczęśliwych, których przestrach jednym opasał uściskiem. Kilka minut po rozstrzygnieniu tej krwawej sceny, słońce zaświeciło; a trzej spólnicy zuowusię złączyli i otoczyli tych młodych niewolników. Pedro Diaz wypytywał się ich po hiszpańsku grożąc im straszliwie lecz wkrótce się przekonał, że ani słowa nie rozumieli. - Otóż to malcy, mówił Dziaz, nie tak prędko będą mogli zbić to co o nich opowiesz. III Ta uwaga zdawała się przywracać mu wesołość, przerwaną stratą owego małego dziecka, które koń jego wraz z matką w rzekę wtrącił; twarz albowiem jego wypogodziła się i m>ta przybrały zwykły uśmiech tak jak gdyby nic wcale nie zaszło. O ra* do Amerykanina i Kanadyjczyka, ci mieli na czołach wybite piętno jakiegoś pogrążenia zwj Me następującego po występku dokonauym pod wpływem niepojętych okoliczności. Kiedy ich przeto Meksykanin wezwał, zęby z mm szli do Arispy pozbyć tych małych je"ców, Delaunay strząsnąl głową, i rzekł: - Nie, ja się w to nie wdaję. Przynieściesz nam to co na nas przypadnie i tym sposobem wystawię sobie, że ty wygrałeś te pieniądze. Wiesz dobrze, że nic jestem tak ściśle skiupulatuym, - ale bym jednak nic śmiat tak ciała ludzkiego przedawać zwłaszcza.... w reszcie rozu. .
mIesz um. przeCIe: Tak. ndnarł Meksykanin, uowiedziałeś atoli, że nomysly mnie i zrabowanych rzeczy, jedną nic całą szafę i 2 kanarki odnieśli. Gdy pani hr. W. szczególniej obstawała, aby zwrócone zostały konie i woły robocze, chłopi odrzekli: "jak sobie niemi obrobiemy w polu, to je oddamy.. < - Pleban tamecznej parafri powiada, ze ile razy każe, o własną osobę lękać się musi, bo oczywiście widzi, ze gdy mówi o miłosierdziu, o zgod z i e c h r z e ś c i a ń s k i ej, o p o s ł u s z e ń s t w i e, to c h ł o p y j e de n drugiego szturcha, ramiona wznoszą i głośno się śmieją. Coraz liczba uczęszczających do kościoła zmniejsza się, a w tę niedzielę, kiedy hr. W. znajdowała się tam, nic było tylko 14 osób na mszy ś. w kościele, gdzie najmniej do 3 O O bywało. Zresztą chłopy po większej części trawią czas na pijatykach i na rozhoworach. W Krakowie samym nikomu z mężczyzn nie wolno za rogatki miasta udać się, nawet tym obywatelom, którzy w sąsiedztwie, to jest w Galicy« lub w okręgu samym, inajętuości posiadają. Liczba aresztowanych osób dochodzić ma do 8 O O, w ich liczbie po większej części znajdują się osoby 1 które rząd rewolucyjny ztiaglił pod karą śmierci do brania udziału w tych ostatnich opłakanych wypadkach, - Trwoga i smutek jest powszechny i wszyscy żałują oddalenia się wojska pruskiego. Wprawdzie pozostały pruski pułkownik pan H 6 b e, postępuje sobie, jako godny i sprawiedliwy człowiek. Z zadziwieniem czytaliśmy w Nr. 74. Gazety W. X. Poznańskiego, jakoby Xiccia S. J. spro wadzouo do Lwowa, i podobno znaleziono przy nim dość znaczną ilość trucizny, od której dodaje gazeta, wprawdzie n i k t n i e z g i u ą ł . Możemy sumiennie zaręczyć, że tylko jedna osoba znajduje się w całej Polsce miedzy książętami, której inieyalne litery S. J. właściwenii są, że wspomniony książę, przez ciąg zaszłych wypadków, schronił się do Wrocławia i tam w oberży pod złotą gęsią mieszkał. Tym więcej należy sprostować taką grubą pomyłkę, iz w obecnych okolicznościach, kompromitować niewinne imiona, jest gatunkiem okrucieństwa; i że wreszcie czas byłoby poprzestać, bajkę o zatruciach, która powtarzanie, rozjątrzanie i nieufność między obudwoma narodowościami rodzi, ze szkodą rzeczy publicznej a nawet spokojności mieszkańców. «
F r a n c y a.
Paryż, d. 27. Marca. Książe Aumale w towarzystwie swego szwagra księcia Augusta Sachsen Koburg wyjechał d. 20. Marca z Algieru w cclu objęcia dowództwa w poddywizyi Medea i Miliana i w prowiucyi Titteri. W Metz przyszło do podobnych rozruchów, jak w Toulouse i Dijon, w teatrze, a z tamtąd zaburzenie wyniosło się na bruk ulic. Tłumy inłodzieży śpiewały marsz marsylij ski i wydawał okrzyki buntownicze. Lecz i tu rozruch uśmierzono i aresztowano wiele osób. Podobny wybuch niespokojności zaszedł i w Tulle. Dnia 15. konsygnowano z tego powodu tam wojsko. Mer z władzami zgromadzili się na ratuszu. Sta robotników i młodzieży przebiegały ulice. Spokojność przecie utrzymano. Nicspokojności przeto zaszły w Tuluzie, Dijon, Metz, Tuli, LeMans, a wszędzie Polska służyła za pozór do rozruchów. Śpiewano marsz marsylij ski, warszawiankę w teatrach i po ulicach, rozbijano latarnie, wołauo precz z Guizoteni, Ludwikiem Filipem a wszędzie używają Polski za pozór do zamieszania spokojności, doświadczają czyli tli u nas zarzewie do rewolucyi i anarchii. Już dawno anarchia nie doświadczała sił swoich, teraz chwyta za sposobuość z powodu PoUki. O generale N arvaez i jego wpływie na losy Hiszpanii tak się wyraża dziennik sporów: lubo generał Narvaez wyświadczył Hiszpanii niektórebrze nie zrobiliśmy, zabiwszy cztery bezrozumne (') istoty nie ruchując dziecka, bu za to dostaiczemy czterech zaimujących nowochrzeńców: jedno drugie nadgradza. Twój przyjaciel zostaje sto b.j? - Bez wątpienia, potrzebny mi bowiem będzie do wykonania rad twoich tyczących się mego towaru, podczas kiedy ty lego lu pozbyv\ać będziesz, a potem, towarzysząc tobie, dziwnieby się wydawał przy takiem rzemiośle, zwłaszcza na głosiciela zniesienia niewoli! Zgodzono się więc ua to, że Pedro Diaz sani się podejmie przedaży dzieci, a ponieważ blisko pół dnia drogi było do innego przebycia rzeki, przeto wszyscy zaraz dalej ruszyli. Mali Indijanie jeden przydrngim po nici ustaw icniVzli w środku; Dclaunay z Walkerem naprzód; Diaz zaś konno zamykał pochód. W takim porządku przybyli do brodu gdzie się rozłączyli, przedsięwziąwszy zejść się znów za trzy dni wtem samem miejscu, w którem się pierwszy raz złączyli. WTalker i Dclaunay przekotiawszy się, ze towarzysz ich udał się drogą do Arispy wiodąc.;, wróciii spiesznie do swego lejnego biwaku. Piolr Diaz, jako czlo "iek biegły w swoim zawodzie strzegł się za przybyciem do miasta ofiarować swego towaru, był on albowiem nadto z kupiertwem obeznany, żeby nie miał wiedzieć, iż towar ofiarowany, traci nieskończenie na wartości; .sposób postępowania jego w tym względzie byi laki, jaki już wyżej nadmieniliśmy. Skutek przewyższył na dzieję awanturnika. ISie bvlo bowiem nic słychać przed jego przybyciem o nowej wyprawie do A Apaszeryi (2) . Człowiek ten uie był przez nikogo zapowiedziany; żaden podróżny nie trafił go w drodze, niewiedziano przeto skąd "właściwie przybywa; tak się więc lam znalazł jak gdyby z niebaprzysługi, nie mieliśmy przecie nigdy do niego zaufania. Obawialiśmy się jego burzliwego charakteru, skłonności do miecza, jakto zazwyczaj dzieje się gdzie los sprzyja wojskowym. Obawialiśmy się zawsze, a nasze przeczucie nas nie zawiodło, on chce odegrać rolę monarchicznego Espartery . Nikt zrozumieć uie może, z jakich powodów politycznych osobliwsze postępowanie generała Narvaeza da się wytłumaczyć, który w kilka dni rozburzył dwa ministerstwa, swoje i markiza Mirafloresa, dwa ministerstwa otoczonc zaufaniem kortezów. w celu utworzenia nowego, którego główną będzie zasługą, iż się starać będzie utrzymać przemocą i nieprawością! Jest to gwałt nowego rodzaju! Nie wymierzył go przeciw nieposłusznej większości, żadue starcie nie zaszło pomiędzy kortezami a monarchią. Przeszły gabinet generała Narvaez miał za sobą większość, podobało się generałowi ustąpić i wywołać przesilenie w czasach pokoju ustalonego. N owy gabinet utworzyła królowa, złożony z osób umiarkowanych, mających większość Po sobie w kortezach. Przeciw komu więc powstał? Przeciw komu ten cios wymierzony! O progresistach niebyło mowy, Narvaez rozwięzujc własne stronnictwo, stronnictwo umiarkowane, stronnictwo królowej i monarehii konstytucyjnej! Zdaje się, że ma zamiar organizować systemat postrachu. jakby Hiszpania gorzała. Powołuje do władzy ludzi, do których wiążą się pamiątki nieprzyjemne i po brubne. Espaitero wdarł się na szczyt władzy za pomocą anarchistów, przywrócił iiislytucye municypalne, znies i o li c przez kortezów, ostrzeliwał Barcelonę. Lecz mu przebaczono. Cała Hiszpania powstała dopiero wtenczas przeciw niemu, kiedy zdjął maskę i podeptał wolności hiszpańskie! N ary a e z znalałz przeciwnie wsparcie ze strony umiarkowanych, królową wyswobodził, kurtezów zwołał, przywrócił powagę praw. Teraz nagle obala własne dzieło i chwyta za dyktaturę w imieniu królowej. Narvaez sądzi bez wątpienia, że jemu tylko przypiS2ą wszystkie zasługi, nie uznaje, iżby ktokolwiek inny oprócz niego mógł rządzić Hiszpanią, monarchią on sam, konstytueyą on także być chce. Królowa ma być tylko narzędziem jego przekonania i namiętności, ftjc byczymy narodowi nieszczęśliwemu nowej rewolucyi, być może, iż w tej chwili utworzła się dość silna publiczna opinia, która znagli generała Narvaeza do powrócenia na drogę prawości. Może otworzą się oczy geucrałowi. - Presse oświadcza dzisiaj, że otrzymała dziś wiadomości z Madrytu pochodzące od znakomitych progressistów, iż poseł nasz hr. Bresson staTa \ s [ g W S Z Y s t k i e m i s i l a m i p r z e s z k o d z i ć g e n e r a ł o w i N a r v a e z w uchwyceniu steru rządu, i że głośno i otwarcie zaprotcsto wał przeciw zamachom reakcyjnym nowego miuisurstwa. - Courrier francais mówi, że wielu znakomitych członków stronnictwa umiarkowanego uchodzi do Franeyi, aby nic być w czasie zmian gwałtownych w Madvcie. Królewska akademia lekarska na wniosek ministra handlu wyziiaczyła komissyą z 11 członków, w celu napisania uwag o zarazie morowej. Sprawozdauie to już jest ukończone, w którćm znajdują się następujące ustępy: j) iż zaraza morowa panuje zawsze w Egipcie, Syryi i Turcyi i pochodzi z przyczyn miejscowych i powietrza; 2) że zaraza ta udziela się przez powietrze, a uie przez dotknięcie się, a ztąd nic jest zaraźliwą i przez towary się nic przenosi. Rozmawiają tu obszernie o no wem ministeryum dla spraw, afrykańskich, Zdaje się, zasadę tę przyjęto i ic w gabinecie zachodzi tylko pytanie, kto wydział ten ma otrzymać. Pięciu ministrów z ośmiu żąda, aby tekę tych spraw oddano patiu Dufaurc, przez coby się większość gabinetu w izbie deputowanych powiększyła. Pozostali zaś trzej ministrowie chcą nową tekę oddać kięciu Decazes, i z tego miała się wszcząć w gabinecie dyskussyam ""-W" ™H>>-t''spadł. Te wszystkie szczegóły połączone z bacznością jego, zaostrzyły ciekawość do najwyższego stopnia. Moglibyli w prawdzie mieszkańcy zniewolić »0 do podania swego towaru na przedaż, a, o l i 1)0 większej części praguieuie wykupienia duszy, walczyło z obaAą zapłacenia droAo za ciało. Kupiec zaś z swojej strony umiał przedawać jedno i drugie za cenę najmniej umiarkowaną, Wtenczas kiedy publiczność ciekawym śledziła wzrokiem nieznajomego i jego małych Indijan, władze duchowna i świecka każda z swojej strony z chciwością spoglądały na ostatnich. Drugiego dnia po przybyciu Pedra Diaz do Arispy, dosyć wcześnie wszedł do niego jakiś człowiek, który po wielu grzecznościach i ukłonach oznajmił mu, że jest jednym z przybocznych sędziego, że tenże kazał mu się kłaniać i powiedzieć, że byłby bardzo szczęśliwy gdyby mógł z nim chwilę pomówić i to ile można naj prędzej, Diaz z przeczucia miał odrazę do urzędników sprawiedliwości, byłby przeto rad uniknął tego wezwania, lecz nie mogąc pominąć lego niebezpiecznego zaszczytu, zachował przytomność i odpowiedział: - Powiedz pan swemu pizeiożoueinu, że uprzedził moje życzenia, i ie mu jestem wdzięczen za tę jego dobroć względem mnie okazaną. .Nalycbuiiast udam się do niego. J eden jeszcze nie wyszedł, a drugi już nadchodził od proboszcza przysłany. Równie jak tamten miał polecenie kłaniać mu się od wielebnego ojca i zaprosić go do niego jeżeli może chwile jedne na to poświę cić. Diaz zastanowił się nieco i rzekł: ż.: właśnie miał zamiar odwiedzić jego wielebność, ale poprzednio wezwany do sędziego musi się wzgledem leg% wprzód ubcH I i i>nAHii 2 A »» AdA szy raz odegrano w wnielkiej operze. Wykonanie było wyborne, lecz kompozycya nieodpowiedziała oczekiwaniom. Francuzkie renty znów dzisiaj nieco spadły na giełdzie. N a przedaż było wystawionych 3procentowych rent mnóstwo, tak za gotówkę, jako też na czas. Równie wielu było oferujących akcye na przedaż. Belgia.
B r u x e 11 a, d. 26. Marca. - Kombinacya ministcryalna projektowana przez p. Rogiera rozbiła się zupełnie. Wczoraj wieczorem rozeszła się wiadomość o tym niespodziewanym zwrocie rzeczy, i w ogóle mocne uczyniła wrażenie. Wszakże osoby, które program deputowanego antwerpskiego znały, i które wiedziały, jak przesadzone są jego wymagania bynajmniej się nie dziwiły, iż królowe żądania odrzucił. P. Rogier nie przestał na przybraniu sobie za towarzysza p. Delfossa, członka ostatecznej lewćj ; żądał bezwzględnego upoważnienia do rozwiązania izb, i eofnienia dwóch ustaw o mianowaniu burmistrzów, przyjętych za ministerstwa N othomba. Twierdzą nawet, i to zdaje się być prawdą, że pan R o g i e r seryo ma zamiar złożyć z urzędu tych urzędników, którzy są członkami izby zastępców i swym oporem mogliby byli tamować bieg spraw gabinetowych Bez wątpienia był ten program bardzo charakterystyczny i miał przynajmniej zasługę nowości: bo zdarza sie to po raz pierwszy. że w naszym kraju w programie miuisteryalnym pojawiają się środki tak gwałtowne i tak zupełnie przeciwne duchowi umiarkowania, który od r. 1830. ciągle rząd nasz ożywiał. - Gdyby król był przystał na projekta deputowanego antwerpskiego, zemstaby w różnych postaciach wybuchła: reakeya byłaby miała wolne pole, a kraj stałby się pobojowiskiem, gdzieby oba strouuictwa były walczyły do ostatniego, dopókiby jedno nic ustąpiło przemocy przeciwnika. Bogu dzięki, że obawy mężów porządku i umiarkowania na czas niejaki ustały! Królowi winna Belgia to dobrodziejstwo: bo on swą stałością położył tamę zapędom namiętności, które ze wszech stron wybuchem groziły i zwrócił politykę na koleje spokojniesze i bezpieczniejsze. Zachowanie członków strony lewej jest z resztą bardzo uderzające; tak mało okazują oględności, iż ślepotą zdają się dotknięci. Nic nie było dla nich łatwiejszego, jak w obecnej chwili dojść do steru. Konieczną było, iżby w swym programie okazali pewna powściągliwość, iżby projekt rozumny byli podali pod względem szkół wydziałowych, -jeduem słowem, iżby pomiędzy większością nie byli wzniecali obawy. Gdyby tak był: postępowali, byłaby ich większość bez wątpienia popierała: byliby bez trudów rządzili krajem aż do obiorów roku 1847., a potem, gdyby byli użyli wpływu sweji władzy w obrębie słuszności, "byliby odnieśli świetne zwycięstwo w wielu kołach oborczych. N atomiast ulegli gwałtowności swych życzeń; chcieli miejsca szturmem do być, a partyą przeciwną uważać za zwyciężoną. Otóż swym nierozumcm i nierozmyślnemi zadaniami na długi czas pomyślnego skutku swćj sprawy się pozbawili, To postępowanie było bez pytania bardzo niepolityczne, i prawieby można powątpiewać, czy pan Rogier zasłużył na imię,' które jako poiityk sobie zjednał, gdyby znakomitość jego zdolności nic była zbyt powszechnie znaną. N aturainie pyta się teraz każdy, co sie stanic, ponieważ wszystko na nowo musi się rozpocząć; bo dzisiaj nie jesteśmy dalej, jak owego dnia, gdy p. Van dc Weyer podał się do dymissyi. Wielu sądzi, iż rząd ostateczny krok uczyni, aby pozyskać umiarkowanych członków partyi liberalnej, jako to p. Huart, p. Liedts, p. Muelenacre, którzy dotychczas wzbraniali się brać udziału we władzy. Jeżeli ta nowa próba się uda, charakter rządu nie zmieni się, i dla tego można prawdziwie życzyć, aby się powiodłainnego zbić z toru, a przynajmnIej posępne nasunąć uwagi 1 wzniecić obawę o przyszłość swojej własności. Pomimo tego wszystkiego, pospieszył ou do sędziego, który go nad spodziewanie grzecznie przyjął - i po zwykłych uprzejmościach w uaslępujące, do niego przemówił słowa: - Domyślasz się zapewne panie Pedro Diaz dla czego cię do siebie zaprosiłem. - Ja myślę panie sędzio, że zbawienie moich małych niewiernych miałeś na celu, wzywając mnie do siebie. - V\ ięc to są pewno młodzi bałwochwalcy.' pylał się sędzia.
__ I straszliwie pogańscy - szczęście też tylko wyrwania ich dusz z ognia piekielnego jest w stanie nagrodzie mi niezliczone trudy i uiesly chauc niebespieczeństwa podjęte około ich wykupienia, nierachując w to, dodał płaczliwie, straty drogiego przyjaciela, który padł ofiarą tej wyprawy. Dla tego też zbawienie ich przekładam nad moje własne. - Olóżto właśnie ze względu na onych zbawienie, obawy sumuicnia doznaję. _Miałbyś mieć skrupuł panie sędzio? jesteś zbyt łaskaw, mnie się bowiem zdawało, że tylko ja bym mógł mieć obawę suninienia z tego względu. Jedyna leż to była prawda, którą ten niegodziwiec wyznał. - Tak nie inaczći gdyż to jest przedmiot, na który się suiuuieuie moje łatwo porusza - to"mi leź było powodem, że chciałem s panem pomówić.
1,[O::Co;A 1 !u;Ku; [lla 7 ifbc i'7.as rvskar.
Cóż możemy zyskać na tem rozjątrzeniu partyi, które ze wszech stron bywa podniecane? Nic; przeciwnie umarzałoby tylko uczucie narodowe i torowałoby drogę naszym południowym sąsiadom do nadużyć. »Commerce belge« donosi, iz się starają, przesilenie ministeryalne spiesznie zakończyć.
Austrya.
W i e d e ń, d. 29. Marca. - Najbogatsza szlachta Bukowiny pod przewodnictwem nieunijackiego greckiego biskupa i dóbr właściciela barona von Mustazza udała się d. 6. t. m. do kreishauptmana w Czernowicach, zaręczając wierność imieniem szlachty Bukowiny do tronu cesarskiego. Cesarz kazał oświadczyć im przez swe władze cesarskie zadowolenie.
Z nad granicy galicyjskiej, d. 22. Marca. - Władze cesarskie rozwijają nadzwyczajną czynność w Galicyi. Jeżeli się nie mylę i w rzeczy samej tak jest. jak mnie zawiadomiono, projektują pomienionc władze galicyjskie: 1) aimicstyą za wszystkie polityczne występki, z wyjątkiem naczelników powstania, rozciągając ją aż do 1830. roku, 2) zaprowadzenie policyi wiejskiej na wzór pruskiej, i wykonywanie praw gminnych przez państwo, a przeto 3) utworzenie władz cesarskich aż do pierwszych instancyi od dołu, i zaprowadzenie kontroli przeciw demoralizacyi urzędników, 4) rozwijanie stanu mieszczańskiego przez podniesienie przemysłu, ograniczenie lichwy, podniesienie handlu, ułatwienie żeglugi ua Wiśle i Dnieprze, 3) uszlachetnienie ludu przez zaprowadzanie i powiększanie szkółek na wsiach, zniesienie pańszczyzny i t. d. Zupełne zniesienie pańszczyzny nie da się przeprowadzić w Galicyi, gdyż winni i niewinni byliby ukaraui stratami, a dla monarchii całej rzeczą stałoby się niebezpieczną, w jednych znosić prowincyaeh, w drugich zaś zatrzymywać czynsze i robocizuy. Niech tylko posłużą przykład za dobra Komorn. należące do hr. Lanckorońskiego, gdzie liczba dni roboczych wynosi 9 O, O O O rooznie, rachując dzień roboczy po 10 kr., daje na rok 15,000 zlt. reńskich odpowiadających kapitałowi 300,000 zł1. reń.
lyni
N o r y m b e r g a, duo 23. Marca. - Sprawa tocząca się o składy i sklepy przy katolickim kościele załatwioną została w skutek kroków, które deputowany Bestelmeyer w Monachium przedsięwziął, tym sposobem, iż pomicnione sklepy tak długo mają pozostać, aż opiekunowie kościoła wynajdą fundusze na wynagrodzenie magistratu za dochody ze sklepów pobierane. - Podanie tyczące się kandydata jezuickiego D. R. pozostanie niezmienione, tylko rzecz wzięto raz jesze pod rozwagę, i zgodzono się ua to, aby zamiast wyrazu »skarga« użyto wyrazu »podanie.« Na ostatnićm posiedzeniu rozprawiano wiele o tych formalnościach, i całe posiedzenie zeszło na roztrząsaniu, czy Norymberga może z powodu wymaganej składki na korzyść domu obłąkanych w Erlangen skargę wytoczyć, czy też podanie uczynić względem naruszenia ustaw, a nakoniec 85 przeciw 37 głosami uznano, ze skarga jest uzasadniona. Z tej okoliczności Norymberga uzyskała pochwałę, iż miała odwagę wtedy skargę zanieść, gdy jej jawnie niesłuszność wyrządzono, bez względu, czy ta niesłuszność od rządu, od ministra albo kogokolwiekbądż pochodziła.
Rys niezwykłej poczciwości, który zasługuje, aby najodleglejsze krańce społcczeńskie o nim posłyszały, jest od dni kilku przedmiotemnajchlubniejszego uznania. Syn tutejszego kupca, który przed około 10 laty zmarł, a przed swą śmiercią baukrutem się był ogłosił i ze swymi wierzycielami rzecz sądownie zagodzil, objął jego interes, i prowadził go tak skrzętnie 1 szczęśliwie, zył przytem tak oszczędnie i skromnie, iż teraz jest w stanie
Pomnik Czarneckiego. «Kury jer Warssaws&i« donosi: «Wojtowie gmin i burmistrze miast otrzymali od rządu gubeni. Augustowskiego polecenie pilnego śledzenia niewiadomego sprawcy, który w nocy z dnia 24. ua 25. Stycznia r. b. uszkodził w mieście Tykocnie pomnik. Stefaua C z a r n e c k i e g o, wojewody kijowskiego, hetmana pol. kor., przez odłamanie i skradzenie z ręki prawej, buławy, długiej przeszło pół łokcia, złoconej. Pomnik Czarneckiego, z kamienia ciosowego wykuty, w którym bohater ten wyobrażony jest w postaci stojącej osoby wystawił w roku 1755. Jan Klemens Hranicki, hetman w. kor., ostatni potomek swego domu, prawnuk Czarneckiego, po jego córce Katarzynie, która była za Janem Kleui. Branickim hr. zRuszczy, marszałkiem nadw kor. 'Łacińskie napisy na pomniku, zawierają wyjątki z przywileju Jana Kazimierza, który z dnia 13. Czerwca 1661., kiedy nadane zostało Czerneckiemu za czyny wojenne starostwo Pykocińskie, lak opiewa przy końcu: »Resztę co niedostaje do nagrody "sługCzarneckiego, odda mu późna potomność.«
K O Z A 1*.
Pubscz pucha na mogile Huk roznosi głuchy, Może li tis da lepsze chwile Kozakom otuch) !
IZ Haskiego).
Kiedyś i my wojowali · jeszcze będziemy, Tego szczęścia cośmy znali Wiek nie zapomnimy.
Chociaż szable zardzewiały, iw.,.?.!»-;..*« i- tr.".1.0...
Co dzieli co noc wyglądamy, Smihndv ni» m.m.,wypłacenia dobrowolnie byłym wierzycielom i ich potomkom sumra, które w skutek bankructwa ojca stracili byli. Summy te mają wynosić około 2 O, O O O złotych. Zdawało mi się, iż nie podobna przemilczeć tego przykładu miłości rodzicielskiej, starającej sie nawet popiołom ojca zachować nieskazitelność, tego przykładu rzadkiego sumienności i szlachetności. Z Wielkiego Księstwa Badeńskiego, d. 21 Marca. - Pod tą datą czytamy w augsburskiej gaz. powIsz. kilka dokładniejszych wiadomości o wypadku oborów Badeńskich: Aczkolwiek w kole oborców zajść jeszcze może zmiana zdań, mianowicie, gdy obydwa stronnictwa co do sił prawie na równi stoją, można jednakże podług dotychczasowych doświadczeń przepowiedzieć dość pewny wypadek. Dawne stosunki mniej się zmienią, niż się spodziewano; przywódzcy oppozycyi wszyscy zostaną. Nasze miasta stawią 22 deputowanych; z tych 14 będzie należało do stronnictwa liberalnego, mianowicie głosowały w tym duchu koła oboreze w Mannheimie Heidelbergu, Płorzheimic, Lahr, Konstancyi. W kołach oborowych n»
OBW lESZCZEiNIE.
Na mocy ogloszouej dziennikiem u;a rok 1825.
Nr. 25. inslrukcyi względem naboru wojska z d.
13. Kwietnia 1825. wszyscy młodzi ludzie w czasie od dnia l. Stycznia 1824 r. aź do ostatniego Grudnia 1826. urodzeni, również i ci, którzy wprawdzie czas teu wieku swego już przeżyli, lecz przed Kouiinissyą naboru wojska się nie regularnie stawili i mężem względem wojskowości swojej się okazać nic są w stanie, w tutejszem miejscu zaś są zamieszkali, albo u mieszkańców tutejszych w służbie czeladnej lub jako pomocnicy, uczuie lub tcź w jakim iunyin stosunku zostają, niniejszem się wzywają, aby się celem zapisania ich w wojskowe listy naborowe natychmiast u właściwego Kotmnissarza cyrkułowego za złożeniem metryki lub też innych dowodów wojskowych osobiście zgłosili. Za nieprzytomnych na teraz młodych ludzi w tulejszem miejscu urodzonych lub zamieszkanie swoje tu mających rodzice, lub opiekuni przybyć powinni. Wszyscy ci, którzy wezwaniu niniejszemu natychmiast zadosyć nie uczynią, lub względem których zameldowanie przez krewnych i t. d. nie nastąpi, i tego zaniedbania dostatecznie usprawiedliwić nie będą wstanie, utracą powody reklamacji, jakieby mieć mogli i uznani za zdolnych do służby wojskowej przed innymi zaciężnymi do niej użyci, nic zdatni zaś aresztem ukarani będą. Przylćui zwraca się uwaga na rozrządzenie względem reklamacyi, które stosownie do prze.pisów ogłoszonych przez dziennik na rok 1832.
w Nrze 28. stronica 249., i na rok 1844. w iNrze 20. stronica 167. za złożeniem potrzebnych dowodów przed rozpoczęciem, lub też w ciągu czynności Kommissyi naboru wojska, która wbieiącym roku się z 21. Czerwca r. b. kończy, do uchwały tejże Kommissyi podane być muszą, gdyż na późniejsze wnioski żaden wzgląd miany nie będzie. Odezwa niniejsza tyczy się też z wszelkiemi skutkami tych osób wyznania starozakonnego, które się w roku 1826. urodziły. Poznań, dnia 29. Marca 1846.
P r e z e s P o l i c v i Minutoli.
OBWIESZCZbME.
Właściciela czyli dysponenta dwóch na imię byłego kupca H. H a n u s w tutejszym składzie leżących beczek wiua H_ Il. i H H. z 6ciu ce(narów 46 funt. i 3 cetnarów 49 funt., wzywamy niniejszem, nam na cel len wygotowane świadectwo składu (Aieder/agssc/uin) przedłożyć, inaczej bowiem podług . 66 Regulaminu celnego publicznie toż wino sprzedane być musi. Poznań, dnia 27. Lutego 1846.
Król. Główny Urząd Poborowy.
Od 1. Kwietnia przyjmuję nowych uczniów do wyższej szkoły miejskiej przy ulicy Wszystkich Świętych położonej. J. Li szkowski; ulica Wrocławska Nr. 35.
Obicia pn tnero we. paryzkie )I( jako też krajowe, poleca w znacznym IS doborze i leyOjOCZnych desę- Ę nich po cenach,/ «/« najtańszych II( $. Kronthal. m
urzędników, które 41 deputowanych dostawiają, nIe można z tą pewnoSCIą mOWIC o wypadku; jednakże tworzą się pewne gruppy, które się geograficznie oddzielają. Obliczywszy zaś wszystko, dostajemy summe, która mało co się różni od physioguomii dotychczasowej izby; podobną do prawdy jest, iż opozycya w całej swej sile powróci. Turcya.
K o n s t a n t y n o p o l, 4. Marca. Tak w politycznćm jak i towarzyskićm życiu panuje tutaj cichość zupełna po skończonym karnawale. Z Syryi nie mamy wiadomości nowych, nic też nie można wiedzieć o działaniach dypldraacyi. Członkowie dywanu zgromadzają się jednakże ua rady, których przedmiotem są zapewne administracyjne reformy. Publiczność jednakże rozmaite wnioski z tego wyprowadza; jedni mówią o założeniu banku narodowego, drudzy o kolei żelazućj do Adryanopola. Tej ostatniej wieści wiele dodaje prawdopodobieństwo przybycie dwóch kupców angielskich, Willkic i Kiugscot.
lnspcktor ekonomiczny, zostający obecnie w służbie, bezżeuny, posiadający obadwa języki, pragnie od S. Jana r. b. znaleść posadę, jeżli być może, w okolicy tutejszej. Bliższą wiadomość powziąść uiożna w handlu towarów modnych M. Vetter i Spółki, na ulicy Wilhelmowskiej.
Ula posiedzicieli dóbr! 1) Wielu mających ehęć kupna i dzierżawienia, posiadających JO do UtO,OOO talarów gotówką, poleciło mi wyszukać dla nich posiadłości ziemskich w tutejszej prowincyi celem nabycia lub dzierżawienia takowych Posicdziciele dóbr chcący z tego korzystać, raczą mi przesłać wcześnie potrzebne w tej mierze informacye i prospekty. 2) Zdatnych i poczciwych urzędników ekono micznych, jako 10 zawiadowców dóbr, goiz danych, leśuiczych, rachmistrzów, ogrodowych itd.. jakoteż guwernantki i nauczycieli domowych mogę każdego czasu wskazać. Izydor Hirschberg, Agent w Poznaniu.
ApAPrzy ulicy Wodnej pod.Nr. 14. w domu, w którym restauracja PZupańskiego , się znajduje.
Dominium Piotrowo mila od Poznania od ległe, ma 280 szluk owiec, pomiędzy klóremi 80 maciorek i 80 skupów zdatnych do chowu, do sprzedania
M?rzeda« nasion.
Świeże nasienie czerwonej i białej koniczyny, francuzką lucernę, angielski i francuzki reigras (owsik wysoki), brzankę łąkową, burak czerwony i sporek polny poleca jako będące w najlepszem kiełkowaniu. - Bygskie siemię lniane oczekuję codziennie. G u s t a w B i e l e f e l d ; w rviiku Nr. 87.
Drzewa brzoskwiniowe, aprykozowe i wiśniowe, 3 do 6 lat mające szczepy morwowe, 8 do 12 stóp wysokie lombardzkie i kanadyjskie topole i ziotowierzby, także nieco krzewów exotycznych są na przedaż w ogrodzie w Ra d oj ewie pod Poznaniem.
Przedniego cukru w głowach funt po 54. sgr., najprzedniejszej kawy J ainaikskićj funt po 74. sgr., najlepszy szafran", jako też najlepsze Szcze
cińskie twarde mydło i najprzedniejsze Berliński e m o d r e p o l e c a J u l i u s z H o r w i t z , przy placu Wilhelmowskim pod Nr. 1. Prawdziwe I V c z e r s k i e ł o s o s i« - .
Moskiewski groch cukrowy i Poni. węgorze (Wickei Aale) W S X t l t k a c II 110 5 S gr. poleca 3ftF . Mt. JL. Pt'wyei's przy Wodnej ulicy w domu szkoły imienia Ludwiki pod ] % "r. ł t O .
.INa.lepszych Jfles». cytryn tuziu po 8 sgr., sto sztuk po 2 Tal., najlepszych pousowych słodkich j fI e S S e i i - s l i i c II a u e l c y i l tuzin p o 12 sgr , największych po \ \ sgr. sztukę, Moskiewskiego grochu cukrow e g o funt po IV Tal. i najlepsze tłuste małe i duze Eiini H. s e r y poleca w cenach umiarkowanych Józ ef Ephraim $ W o d u a u l . i ł r . g .
ZMIANA MIESZKANIA.
O d dnia dzisiejszego przeniosłem mój h a n - dei friiktów południowych, porcelany i towarów szklanych z Nru. 70. na rogu ulicy Nowej i Sierot na *4ai *v K y n e k \ v. KB. do lokalu, w którym dawniej znaj dował się M u u k a skład towarów łokciowych. Donosząc o tein szanownym osobom, kupującym odemuie towary, upraszam o łaskawe zaszczycanie innie także w mym nowym lokalu. Poznań, dnia 2. Kwietnia 1846. «Man My. Meyer, w rynku Nr. 86. po lewej stronie obok Bie lefelda handlu towarów materjalnych i wiua.
C e n) targołłe Dnia 1. Knielnia.
H mieście 1816 r.
POZNA N I f. 11(1 do 1 'al ur. f* fi.1 T» l. »gr. f<<i) Pszenicy "irfel . 2 12 6 2 15 l ' 2 11- 123 4 J ęcj .inieriia dt. . 1 1 4 - 1 16 6 Owsa dt. . 1 1 1 1 3 4 1 7 6 1110 - 1 25 - -2 1 .Il 14 - - 16 Siana eetnar . . . . - 25- - .26 - , 10 - 10Masta itarnif-c 1 20 - L25
W niedzielę dniu 5 , Kwietnia 1846. r.
buda mieli kannie
W ciu£i, tygodnia od d. 27.
Marca do 2. knielnia.
linz««y kościołomprzed potudnirm.
W kościele knlcdralnj III · W kość. lam S. Maryj Magd.
W kościele S. Wojciecha Dnia 10 Knielnia W kościele S. .Marcina . . .
Dnia 10. knielnia · FrancUzk. (gminaniem.-kalot.
Dnia 10. Knielnia W kościele dann. XX. Dom W koce, Sióstr miłosierdzia Ke p, en aniel S. ki żyta Dnia 10 knielnia · W kość. enaiiiel S. Piotra W Dnia 10. knielnia kościele A arnizoiionym Dnia 10 knielnia Dnia 1. knielnia .
X. Man. Proko»
Lic. Wiek
- Pr. Tomaszowski.
Kleryk S/milkonski.
Hasior Friedrich.
Sujierintend. Fischer.
II. kons. Dr Siedler, Tenże, kazn. djn. Kiese. Kazn. d i «. Simon.
po południuurod» . się umarło i fc I · 5*ślub wzięło par X- Podjpr. Slroessul.
- Maus Amman.
- Prob Urbanowicz.
Tenże.
- Oziok. Kamieński.
- Lieenlial Wirk.
· Pr. (irandke.
Tenże I
Pastor Friedrich.
5 · 4 l 1 3 I l I
Mis. tH'nf.
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1846.04.04 Nr80 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.