JIf.74. w Wtoreke. >WAduia 28. Marca 1848y&
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1848.03.28 Nr74
Czas czytania: ok. 22 min.N2
W@
.a
Drukiem i nakładem Drukarni Nadwornej W. Derkera i Spółki.
Redaktor odpowiedzialny: Jv. Kamieński.
Poznań, dnia 26- Marca wieczorem. - O godzinie 5tćj z południa nadeszła sztafeta od Deputacyi naszej z Berlina, która donosi, źe skutki jej dotychczasowych działań i układów z ministertwem są następujące: Komitet narodowy ma podać członków do komissyi mającej zreorganizować cywilnie i militarnie W. Ks. Poznańskie. W tej komissyi mają zasiadać Naczelny Prezes B eurmann i Jenerał Vi His en jako komissarze królewscy. N aczelny prezes ma być Polak wskazany przez komissyą.
Komissarze dystryktowi i landraci mąją ustąpić miejsca osobom wybranym przez komissyą do zawiadowania policyi administracyjnej. Komissyą może wskazywać osoby urzędników tak w administracyach i sądownictwie do dymissyi, byleby zapewnić im exystencya na lat dwa. Wojsko polskie ma być organizowane.
Forteca będzie miała załogę z wojaka pruskiego jeszcze istniejącego; wojsko to jednak tylko za rozkazem komissyi działać i poruszać się może. Niemiecki język ma być bczpicczony dla Niemców*. o>g*uizacya szkół i instytutów będzie polska. P o z n a ń , dn. 24- Marca po południu. - Przybyli z Berlina więźnioDoniesicnie to jest stwierdzone podpisem dwóch członków deputacyi wie, nie umieją wypowiedzieć, z jaką przychylnością, z jakim zapałem X. Arcybiskupa Frzyłuskiego i Kiauthofera. Przybyli dwie godziny później zajmują się Berlinczycy, obywatele i akademicy, sprawą polską. Rados'c dawny więzień Adolf Malczewski i kupiec Mamroth, tę sarnę przywieźli ze zdobytej wolności chcą dzielić z Polakami; przysięgają po miejscach puwiadomość. Przy tej sposobności prostujemy dawne nasze doniesienie o blicznych, w mowach uroczystych, źe doputy agitacyi nie zaniechają, doporozumiewaniu się Polaków będących w Berlinie z ministrami w ten spo- póki Polska przywróconą nie zostanie. W Polsce niepodległej chcą widzieć fób, źe pen Koźmian nie by I do ministra hr. Arnima przywołany, i źe prawdziwy tryumf wolności i zarazem pewną rękojmię praw, których się tylko istniejący wówczas komitet polski do porozumiewania tego wpływał. dobili. Na pierwszy wystrzał Moskali zaręczają, źe całe wyruszą Niemcy. Zdaje się, źe w Niemcach ujrzymy wnet nie tylko oswobodzenie Księstwa iGalicyi, ale nadto silnych sprzymierzeńców przeciw absolutyzmowi i ciemifztwu wschodniemu. Podróżni przybywający z Królestwa opowiadają, źe w tych dniach odłryto w Warszawie spisek, w skutek czego kilku powieszono a wielu wywieziono na Sybir. z Krakowa dochodzą nas pod dniem 17- Marca następujące wiadomości: Po nadejściu wiadomości z Wiednia, mieszkańcj Krakowa stłuT"rrydłuso w sW>'ch piersiach zapał już dłużej wstrzymać nie mogli. Do» nieśliśmy, jak braci swych więzionych natychmiast z lochów wypuścili. Utworzyli natychmiast komitet narodowy podobnie sprawie Polski jak tutejszy przewodniczący. Wojsko austryackie nie opuściło wprawdzie miasta, ale opuściło dawniejsze swe postępowanie i dążnościom narodowym pofckim już żadnego nie stawia oporu. A k t ogłoszenia Rzeczypospolitej nie odbył się w rzeczy saraćj dotychc z a s, o ty1« odwołać należy nasze doniesienie. Piesze wo, 23. Marca. - O godzinie 10. zadzwoniono tu na gwałt, lud sypnął się uzbrojony w widły, drągi itd i stanął na rynku. Tam przyby też komitet. Przypięto kokardy białe z czerwonem, udano się do KO. ści)la i postanowiono przestrzegać spokojności i bezpieczeństwa. Z Jaro cina, Mieszkowa, Ostrowa i Krotoszyna podobne nadchodzą wiadomości. Wele już rodzin uchodzi z księstwa a liczba icb zapewne się powiększy.
(Gaz. wrocławska.) N 1 e m c y Berlin, d.25- Marca. - (Petycya o wyborach.) Zgromadzenie przed nauiotarai w zwierzeńcu postanowiło przesłać adress do króla Iraci, komitet na ten cel wysadzony napisał adress i przesłał go wczora w południe do miiistra Arnima, brzmi jak następuje: Naj.Panie! Wrocławscy deputowani przedłożyli WKMci życzenie więksjej części tamecznych mieszkańców, ażebyś na nowo powołanych sejmów prtwineyalnych na sejm walny nic użył w czasie tak zwburzonym za środek
WIADOIWOAPI KRAJÓW F
Komitet narodo"wy_ Bracia obywatele! Doszły was zapewne wiadomości, że po catym świecie we wszystkich krajach zaczęto nie przemyśliwać już tylko ale pracować zaraz nad tćm, aby wszyscy ludzie równi pomiędzy sobą, i róźniący się tylko tćm, o ile odznaczają się pracą, życiem uczciwćm i poświęceniem się za kraj, wzajemnie sobie podawali ręce. W tćj myśli działając i wy, jako wybrana z ramienia ludu władza oświadczamy, że wszelkie, jakie dotąd istniały pomiędzy nami różnicę stanów znosimy na zawszo. Nie ma już szlachty, nie ma chłopa, ale wolni obywatele, pomiędzy sobą bracia i równi, bośmy wszyscy dziećmi jednej matki Polski, którą z nieszczęścia wydżwignąć pierwszą teraz naszą i najświętszą powinnością. Nie wadźmy «ię pomiędzy sobą, słuchajmy podszeptów ludzi, którzy sieją pomiędzy nami niezgody i kłótnie, którzyby nas chcieli powaśnić, aby tein łatwiej było im trzymać nas w niewoli i w ślepćm dla siebie posłuszeństwie, ale z wszelką ufnością i wiarą zabierzmy się do dzieła. Przytćm pamiętajmy na to, aby nie targać się «a cudzą własność, nie rabować ani niszczyć nie potrzebnie, w uczciwy sposób nabytego mienia, bo nicgodnćmby było, aby wybijający się na wolność Polak miał się dopuszczać gwałtów i robić sobie przez to nieprzyjaciółmi tych, których przez przyjacielskie postępowanie będzie można pozyskać dla siebie. - Poznań d. 24. Marca 1848 (Tu podpisy.)
Poznań. D o Braci polaków_ B r a« ia! przyszedł czas radości i zmartwychwstania, ale bez ofIar zmartwychwstania nie masz! Do was się ojczyzna po ofiary odzywa. Pokazaliście wszędzie, gdzie tylko glos do powstania zagrzmiał, zapał święty do sprawy ojczystej. Ojczyzna zmartwychwstająca woła do was, byście składali na jćj ół* tarzu, co wam w lepszych czasach ku posiadaniu powierzyła. Poświęcacie j< Waszę zdrowie i życie, pos'wijccie jćj i to, co ma mniejszą od zdrowiai życia wartość, dajcie jej część zbytkowego zasobu. - Skarb i wojsko w powstaniu jest pierwszym warunkiem porządku i działania energicznego. Dzisiaj już nie wystarczą słowa, czynu potrzeba, do czynu środki konieczne, Ale i sił zbrojnych bez skarbu w porządku organizować nie można. Może monety brzmiącej ziemie bliższe Ojczyzny nie mają. Dajcie to, co dziś jedynie zastąpić zdoła monetę, - dajcie srebro i złoto; - może to kruszec z wnętrzności naszej ziemi skopany, może go w minach Carostwa okowano ręce więźniów sybirskich, skropione łzą i potem nieszczęśliwych Braci naszych kopały. J uz prawe Ojczyzny dzieci złożyły na ręce" komitetu narodowego znaczne w tym względzie daniny; - drobne czyli wielkie zasoby Wasze, - wszystko zarówno, - dawajcie co jest! Groźne nasze położenie: niech wam żadne ofiary nie będą trudnemi, bo ich wola Polska, o którą dzień i noc błagaliście Boga z łzą w oku, a w sercu z boleści. Zdejmujcie łańcuchy, rzucajcie pierścienie, dawajcie srebra i przepychu, a uwolnicie naszych więźniów z Sybiru i Kaukazu, a powrót wygnańców tęskniących do matki ojczyzny i oswobodzenie Polski sowitą będzie za ofiary wasze. w Poznaniu dnia 25. Marca 1848. (Tu podpisy.) wyborcze tymczasowe, rozporządzić niezwłocznie wybory w całej monarchii i tylko w połączeniu z taką nową wybraną reprezentacyą ludu, postępuj na drodze wolności i narodowości. Podpisani zostali wybrani na zgromadzeniu ludu berlińskiego dnia 23.
za organ swoich uczuć i łączą się z temi życzeniami. Działają w ten sposób Łoś sam Naj. Panie oświadczył, że pójdziesz za jednozgodnem życzeniem · w tej mierze, jeżeli się objawi ono we wszystkich częściach monarchii.
Czas tak ważny odrzuca połowiczne środki. Byłoby to środkiem połowicznym, gdyby utrzymano postanowienie zwołania połączonych sejmów prowincyalnych, przez co rozumiano w pierwszej chwili strapienia ujrzyć punkt oparcia prawnego życzenia. Podczas i po dniach 18., 19- i 2 O. Marca z takąś się zapatrywał nadzieją na przyszłość szczęśliwych rządów swoich, ze nam się wydawać musi zbytccznćm zgromadzenie, które oczekuje swpgo rozwiązania. Duch czasu, który oskrzydli! przestarzały skład tego obradują, cego ciała, tein bardziej oskrzydlił je w tej chwili. Nie wierzą powszechnie w zdatność tego zgromadzenia, do nadania prawa wyborów liberalnych. Jesteśmy przekonani, ie WKMść idąc za popędem uczucia własnego, które się z takie m zaufaniem objawiło do ducha czasu, tudzież spowodowany przez ministerstwo, którego jest zadaniem, okazać dosvody niepodlegającc żadnemu powątpiewaniu o uczuciach jego przyjacielskich dla ludu, wydasz prawo wyborcze, zasadzające się na wyborach wprost odbywać się mających jako odpowiedniejsze, niż to, którego się możemy spodziewać po rozprawach panów stanowych i reprezentantów prowincyalnych wybranyclrw skutek przywilejów im służących. WKMść powiedziałeś, że masz zamiar stanąć na czele ruchu. Nie pozwólmy, ażeby reprezentacyą opierająca się na przedawnionych i zaniechanych stosunkach Ciebie wparła w bój środkowy i żebyśmy tu nic zobaczyli sprzeczności ucieleśnionej rządu, który jest libcraluicjszym niż przestarzały organ stanów. Gdyby nadane tymczasowe prawo wyborów opóźniło zgromadzenie się nowych stanów wybranych na naj o b sz erniej szej p o ds ta wie choć O 3 tygodnie po 2. Kwietnia, to jeszcze przez lę stratę czasu zyskamy pół wieku. - ]I jeżeli zastanowimy się nad tćm, że owe przestarzałe stany prowineyalne mąją się zgromadzić, ażeby obradowały nad sposobem nieistnienia swego dalszego i dla tego wybory powinny na nowo się rozpocząć, natenczas upraszamy WKMść o nadanie nam z własnego natchnienia sposobności do obradowania nad stanem naszym politycznym przez wybory, przez co niespokojność umysłów, wszystkie wody wezbrane, zleją się w Kaiid14ŁJuuoici ówiuilou.Cj, oj>oW< «tY ; Ai-7yi'7i-y..ijai4i nowe uczucia.
Pozostaw królu dawniejsze instytucye poza sobą! Wierzymy duchuwi, który nam przyrzeka nowe zbudować. W tym duchu nadaj WKMść jak naj spiesznej prawo wyborcze na zasadzie: każdy Prusak jest wyborcą i wybieralnymi i zwołaj natychmiast reprezentacyą,na którą patrzeć będzie lud z pewną ufnością. PrzyjiH WKMść powinne poszanowanie podpisauych repreutantów przez lud wybranych. Berlin, dn. 24. Marca 1848. B e r l i n. Pomiędzy poległymi na barykadach Berlina wymieniają trzech chłopców od dwunastu do trzynastu lat, z których jeden tak sunie trzymał po śmierci pałasz w ręku, że ledwo można mu było go wyjąć. Albert Leitzke cMopicc niemowa, także poległ od karlacza podczas walki .w barykadzie. Oprócz tego zginęło w barykadach sześć kobiet, bo kobiety częścią walczyły, częścią donosiły jedzenia walczącym, częścią lały kul*. Lud Berlina bardzo szlachetnie sobie poczynał. Tylko ukarano majora Preussa, który wewabil do siebie studentów i kazał wojsku strzelać do nich, lud wszystkie jego ruchomości kosztowne, zegary, zegarki, bronzy i t. d. popalił i poniszczył i nicdozwolil nikomu rozbierać tych przedmiotów. Preuss ratował się ucieczką, inaczćj byłby go lud udusił. Rękamicznik Wernike zdradził zaś Polaka u niego przechowanego i jemu popalono wszystkie ruchomości, sam zaś rękawicznik uciekł. Na drzwiach ich pomiesztań napisano: tak karzą zdrajców. Podają teraz liczbę poległych w >rnlce na ulicach Berlina 1700 osób, z tych 1000 legło z wojska. Dr. Zinkeisen redaktor gazety powszechnej pruskiej oświadczył pued cleputacyą obywateli, która do niego przyszła, że opis wypadków w Berlinie od 15 - do 19. Marca, który był zamieszczony w Nuin. 18. g\> et J pow. pruskiej z Berlina, władza ministeryalna mu do zamieszczenia nadesłała, a ponieważ w tym opisie wypadki zupełnie fałszywie są opowiedzime, przeto nie może za ten artykuł odpowiadać. Oświadczenie to zamieścił redaktor gaz. pow. pruskiej w Zeitungshalle pod datą Berlin 2 O. Marca, o godzinie wpół do dziesiątej. Młody starozakonny uczony, znany w Berlinie pod nazwiskiem fllotofa Weissa, był wielkim entuzyastą i kiedy mawiał o konstytucyi, powtarzał często: pięknemi słowami nie-zdobędziemy jej, lecz na barykadach i ja też zginę na barykadzie. Jakoż ziściła się przepowiednia. Filozof Weiss zginął na barykadzie. Uchwycił ręką jedną za chorągiew, a drugą za pałasz i wołał na towarzyszów, którzy szli za nim: bracia, dalćj za mną, musimy zabrać armaty, aby nam nie szkodziły. Jakoż odbierał zabrane już na ulicy królewskiej (Koenigsstrasse) barykady śród gradu kartaczy, aż nareszcie na ostatniej ugodzony w piersi kartaczem, poległ, trzymając jeszcze po śmierci bohaterskiej w ręku pałasz i chorągiew.
)J{ l ' . ** r )J{
T-l »V. f»
Według najpewniejszej wiadomości z Berlina, u jednej ogromnej barykady na szerokiej ulicy poległo 3 O O żołnierzy z gwardyi pieszej w czasie szturmu. Jeden tylko głos słyszymy o bohaterstwie robotników z fabryk Borgisa, Egcrlsa i innych, którzy po kilka razy odbijali zabrane już barykady, nie mając nic więcej w ręku czasem, jak drągi żelazne, młoty, siekiery, któremi przerzedzali szeregi wojska strzelającego lub idącego na bagnety. Królewie c, d. 21. Marca. - Poczty berlińskie nas nie dochodzą regularnie z Berlina. Wzburzenie w mieście wielkie panuje. O godzinie 2. dzisiaj nadeszła sztafeta, lud żądał od pocztmistrza, do którego nadeszła, depeszy. Pocztmistrz oświadczył, że jest do Rossyi przeznaczoną. Natychmiast zażądano jej wydania, ponieważ postanowiono nie przepuszczać żadnych depesz do Kossyi, któreby mogły wzywać o przywołanie rossyjskiego wojska. Pocztmistrz chciał się rozmówić z prezesem naczelnym i udał się do niego w towarzystwie massy ludu. Lecz lud nie dowierzał tej konferencji dwóch naczelnyeh urzędników, udał się przed pocztę i domagał się depeszy. Oświadczono im, że depesza nie może być wydaną, bo ją już odesłano do Rossyi. Zaraz za nią posłano gońców, nauczyciel Wiu dognał sztafetę i odebrał ją napowrot pocztarkowi. Wchodzą z nią w tryumfie do miasta o 5r' godzinie po południu. Postanowiono wszystkie sztafety do Rossyi przejmować i odbierać im depesze. Odtąd przeglądają wszystkie poczty nadchodzące, Walesrode, Malmros i Dr. Jacoby, przy pomocy ludu. Także i depesze do prezesa naszeInego i do wszystkich władz wojskowych. Królewiec, 22. Marca, o 7mćj godzinie w wieczór. - Naczelny prezes Bcitticher dziś ma zamiar złożyć swe urzędowanie. Ponieważ sekretarz poczty Krause starał się jedne depeszę tajnie wysłać do Petersburga, czemu jednak przeszkodzono, i uważanym jest nadto za tajnego ajenta raportującego, przeto lud postanowił go ukarać i szuka go w tej chwili po calem mieście dla dania z niego przykładu. Krause zbiegł tymczasem z miasta. E l b l ąg, 28. Marea. - W uaszein mieście wielkie wzburzenie panuje.
W tej chwili o 7. godzinie wieczorem rozszerza się pogłoska, ie 3 O O ludzi rusza na miasto z czerwoną chorągwią. Huzary siedli na koń. Milicz, dn. Z.ł. Marca. - Wieczorem o godzinie 6. Droga z Krotoszyna do Milicza cała jest zapchana wozami, pojazdami, pieszymi, extrapocztami i pól wozami zapclnionemi zmykającymi z Krotoszyna, Jarocina, Mieszkowa, Nowego miasta n. Wartą, Żerkowa. Miłosławia, Borku, Dobrzycy i innych małych miast Wielkiego Ks. Poznańskiego. Wszyscy ratują się do Milicza na granicy szląskiej. W domach prywatnych i zajezdnych ineinoziia nawet uostac noclego za 10 lujdorów. Talcą wiadomość zamieszcza gazeta, wrocławska ż d. 26- Marca r. b. i sądzimy, że znów ktoś z redaktora gazety wrocławskiej zażartował, jak o zatrutych koniach w Pleszewie. Bo czytamy pomiędzy anonsami na stronnicy 736 w drugim dodatku tejże gazety oświadczenie pana Sudera sekretarza powiatowego z Ple« szewa, iż zamieszczona wiadomość z Pleszewa w gazecie wrocławskiej, o zatruciu koni ułańskich, jest wymysłem podłym fabryktotów galgaństw. Spodziewamy się, tak kończy swoje oświadczenie pan Suder, że czas upłynął, gdzie do hańby ucisku nieszczęśliwego ludu, jeszcze dodawano infamią miotania bezkarnie na niego podejrzeń. M u n s t er, 22. Marca. - Chłopi w okolicy naszej powstali. Gminy chłopskie N ord walde i inne podały adres do króla, w którym żądają: 1) aby każdy mieszkaniec kraju był wyborcą, i wybieralnym, bez różnicy wyznań, ponieważ wszyscy są brrfeia; 2) aby każdy radził nad prawami, ponieważ wiemy lepiej sami, co nam potrzeba, niż urzędnicy, którzy o nas nie dbaj ą; 3) landraci mąją być wybierani przez wszystkich z powiatu, gminni urzędnicy przez gminy. Dotychczasowi urzędnicy znają tylko biura swoje, ale nie nasze potrzeby, 4) Dawne sądy chłopskie w gminach powinny być przywrócone jak dawniej bywało. Nie będziemy się włóczyć po drogach dalekich do sądów w miastach, i nicpozwotimy ze siebie zdzierać pieniędzy za processa, spadki, regulaeye, bo to sami lepiej osądzimy przez sędziów z grona ehłopów wybranych; 5) podatki sami w gminach od siebie ściągać będziemy; 6) feudalnych danin nie chcemy płacić, dawniej co innego, bo nas po burgach bronili przed napaścią nieprzyjaciół; 7) w gazetach musimy czytać spis wydatków i przychodów państwa, ciekawi jesteśmy, na co też to my płacimy: 8) podatki od stempla, klassycznego, od przemysłu biednego rzemieślnika muszą być zniesione, a gruntowe zraniejszonćm; 9) sól powinna być tańsza; 10) wojska nie potrzebujemy, koszary po nićro, niech przeznaczą dla biednych, którzy nie mąją za co płacić komornego. Nasza młodzież wyuczy się wkrótce z nami wmustrze, w czasie wolnym od pracy, a będziemy lepiej gromili nieprzyjaciół, niż żołuierze, bo to są machiny, które nastawić, to młócą, nie pytając na co i po co; 1 1; każdy redaktor powinien pisać, co myśli, ażeby oszustwa stawiać pod pręgierz; 12) wszyscy więźniowie, którzy po więzieniach za przestępstwa przeciw królowi i krajowi jęczą, czy to są Polacy czy Niemcy, niech. zostaną wypuszczeni; 13) niech zamienią domy poprawy, które gorszą jeno człowieka, w domy takie, gdzie prawdziwie ludzie się mogą naprawić, a naprawionych niech wypuszczają na wolność uroczyście.
Trier, dnia 19. Marca, - 1 u nas panuje wzburzenie. Kiedj wryta, jenerał zakomenderował, aby uderzono bagnetem na bramę, którą lud u mostu zamknął, żołnierze Die usłuchali go i spuścili broń do nogi. Na komendę pal, żaden żołnierz nie dał ognia, na powtórną komendę: pal, wystrzeliła kompania w powietrze, tylko jeden podoficer przyłożył się na człowieka i zastrzelił go. Był to wieśniak z Markusberge nazwiskiem Weiland pod Trierem. Lud zaczął ciskać kamieniami na przybyłych tymczasem ułanów i oficerów, którzy <Val« komenderowali. Dopiero kiedy artylerya i massy piechoty przybyły, lud ustąpił z bramy przy moście i niósł na barkach poległego Weilanda po ulicach miasta. Obawiamy się dziś wieczorem bardzo niespokojności. Kolonia, d. 21. Marca. - Nasze miasto w jednej chwili utworzyło 17 kompanii gwardyi obywatelskiej i dziś wieczorem pełnić będzie służbę.
D a r m s t a d t , dnia 2 O . Marca. - Deputowany tleh uczynił wniosek w izbie deputowanych, o niezwłoczne przywrócenie Polski. Izba postanowiła się zastanowić nad tym wnioskiem. Monachium, dn. 20- Marca. - Król bawarski Ludwik I. złożył koronę. Adjutant króla przybył do odwachu studentów i rzekł: Król Ludwik abdykował. Oświadczył nam, ze przez dwadzieścia i dwa lata rządził według zasad, które uważał za stosowne, teraz przymuszonym został do poczynienia koncesyi, przyrzeczeń, których nie jest w stanie dopełnić i dla tego woli to oświadczyć i składa koronę. Następca tronu wstępuje na tron jako Maksymilian II. Ciężkie nas klęski czekają. Miał ten słuszność, co nam przepowiadał jeszcze w Stycz. r. b. z dawnego proroctwa znalezionego na okładce starej książki, że wielkie nadejdą w tyra roku wypadki, a brzmi ono, jak następuje: Quando sanctus Adalbcrtus pascha dabit, Totus mundus vae clamabit.
Królestwo Polskie.
War s z a w a dn. 24. Marca. - Z rozkazu J O. księcia namiestnika królestwa Polskiego, podaje się do wiadomości mieszkańców miasta Warszawy: i. Wszelkio zbieranie się ludu w tłumy zabrania się: przeciw naruszającym zakaz ten, przedsięwzięte będą jak najsurowsze środki, a w razie oporu, użytą będzie broń. 2. Zabrania się również biedz na pożary, jeżeliby takowe gdzie wynikły; do gaszenia bowiem służy straż ogniowa: z przybywającemi zaś na pożar oprócz osób, którym to z obowiązku służby wypada, postąpionem będzie jako z wykraczającemi przeciwko porządkowi. Warszawski wojenny jenerał - gubernator, jenerał adjutant, książę Gorczakow.
A'ustrya.
Wiedeń, dn. 24. Marca. - Dziś nie przybył żaden kuryer z Medyolanu i Wenecyi. Rząd ma wielki kłopot z tego powodu Wiadomo bowiem, że w Medyolanie utworzył się rząd tymczasowy ludu i osiadł w ratuszu. Marszałek Radetzki uderzył z wojskiem na ratusz i wziął go szturmem. Tak przynajmniej napisał w ostatniej depeszy z d. 19. w nocy. Ale od tego czasu żaden kuryer nie przybył od niego. - Kuryer z Lwowa także jeszcze nie przybył do Wiednia. Obudziła się tu dawna nieprzyjaźń pomiędzy Austryą i Prussami o przewodnictwo w Niemczech, z powodu ogłoszonej odezwy do króla pruskiego do mojego ludu i do narodu niemieckiego. Wiedeńska gazeta powiadi z tego powodu: Austryi ocknienie nabawiło przestrachem Prussy, że im się z rąk wyślizguje przewodnictwo nad Niemcami, Dziś Prussy już o krok dalej postąpiły. Król pruski najkrótszą drogą chwyta za ster nad Niemcami. Kto powołał króla pruskiego do tego steru? Naszem zdaniem,' on sam siebie powołał. Austrya i rzesza niemiecka mają także głos swój stanowczy, chociaż spała przez lat trzydzieści. Cóż znaczą te słowa: mam zamiar spowodować monarchów i stany do wysłania swych deputowanych Ha sejm wspólny, na jaki sejm »pruski?« Czyliż na to nie mamy bundestagu, który się teraz reformuje? Czy oprócz niego, chcą jeszcze jaki pokątny utworzyć parlament? - Potnijmy dalsze zarzuty tej gazety, w której nawet wspomniano podstępnie o ucieczce króla do Szpandau, o której wspomniały gazety francuzkie jakoby nadeszły drogą telegraficzną do Paryża. (Gaz. wrocławska.) Z Tarnowa w Galicy i donoszą, iż skoro się lud tamże dowiedział, że politycznych więźniów wypuszczono w Kra k o w i e, udał się do kreishauptmanna z żądaniem, ażeby powypuszczał więźniów, których miano odwieść do Brunn. Co teź uczynił. W dniu następnym zgromadzili się pod przewodnictwem księcia Sanguszki i marszałka Aleksandra Marynowskiego obywatele i postanowili dobrowolnie uwolnić od robocizny wszystkich gwoich chłopów i żądali od kreishauptmana, ażeby komissarze powiatowi z nimi lepiej się obchodzili, bo postępowanie tyrańskie nie zgadza się z naszerai czasami. Deputowanym od chłopów oświadczyli zgromadzeni panowie, że teraz wszystkie stany, a więc i szlachta i chłopi powiązani są ze sobą pi'A ez związki braterstwa, tak że odtąd na wsiach urzędnicy tylko będą stróżami publicznej spokojności i porządku, i że nie należy słuchać pogłosek rozsiewanych przez chytrych i płatnych szpiegów, do burzenia stanów jednych na drugie. Obywatele zgromadzeni zaręczali nadto chłopom, że przebaczają im spełnione morderstwa i okrucieństwa na obywatelach w roku 1846. Widok był rozczulający godzących sig i przebaczającychobywateli i chłopów. - Miasto Tarnów jest spokojne, tylko wy tłuczono okna osobom znienawidzonym. (Gaz. wrocł.) Węgry.
Prezburg, dnia 17. Marca. - Deputacya przez nas posłana jus z Wiednia wróciła, otrzymawszy pomyślną odpowiedź na wszystkie swe żądania. Arcyksiąże Stefan mianowany został namiestnikiem w Węgrzech, ministeryum nowe juź utworzono; składa się ono z samych członków dawnej opozycyi; można się po nich spiesznego i stanowczego działania na drodze reform spodziewać. Na dzisiejszem posiedzeniu sejmowera uradzono poty się nie rozjeżdżać, póki najważniejsze punkta co do reorganizacyi Węgier nie będą uradzone. Presburg, dnia 19. Marca. - Położenie nasze jest zupełnie to samo, jak połi zenie Francyi w roku 1 789. I u nas zupełna reorgaoizacya jest konieczną, konieczne jest pogodzenie różnych klass między sobą i zjednoczenie wszystkich tyah, którzy na naszej ziemi żyją w wspólnera, zgodnem działaniu. Rewolucya więc jest u nas rzeczą, której uniknąć nie można, ale będzie to rewolncya na polu zgody i wzajemnych koncessyi, bez owych krwawych, nie naturalnych wysokości, które się z uczuciem wolności dla wszystkich i jednos'ci braterskiej połączyć nie dają. Odbędzie się ona spokojnie, bo władze legalne same wzięły inieyatywę reform, bo wreszcie klassa uprzywilejowana sama podaje dłoń bratnią klassie uciśnionej, sama j% wzywa do udziału w prawach obywatelskich. Jakie skutki ta rewolucya na zewnątrz wywrze, tego jeszcze dzisiaj przewidzieć nie można, czyli w stosunku swym dawnym pozostanie do Austryi, czyli też oddzielne zupełnie państwo utworzyć zechce; tyle tylko z pewnością zaręczyć możemy, \i Węgry nadal chcą zostać narodem samodzielnym, rządzącym samym sobą postępującym na drodze narodowej polityki. Iż ministeryum stojące na czele naszego rządu będzie umiało zadosyćuczynić potrzebom czasu, iż będzie dzia. Jać w duchu czysto narodowym, daje nam tę pewnos'c stanowisko, które Ludwik Kossuth i hrabia Bathyanyi w działaniach swych już zajęli.
Hrabia Bathyanyi następne wydał rozporządzenie: iż zważając, źe Węgry oddzielne stanowią państwo, wszystkie kassy rządowe zapieczętowane być mają, i wysyłanie pieniędzy rządowych do Wiednia wyraźnie się zakazuje. Tenże wydał rozporządzenie, iż każdy urzędnik za swoje działania jest odpowiedzialnym. Na wczorajszćm posiedzeniu nadzwyczajnem sejmowem ogłoszono uwolnienie włościan od poddaństwa: odtąd nawet i czynszu od roli im na własność nadanej płacić nie będą. Strata, którą właściciele dóbr przez nadaną wolność włościanom ponoszą, ma być później wypośrodkowaną. i wynadgrodzenie, które im się należeć będzie, na cały kraj w formie podatku rozłożoną. - Deputowani kapituł duchownych zrzekli się dobrowolnie wszelkiego wynadgrodzenia. Postanowiono także na tymże posiedzeniu: zrównanie wszystkich wyznań, sekularyzacyą wszystkich dóbr duchownych, ponieważ odtąd kapłani z skarbu pensyą pewną odbierać będą. Postano» nowiono nareszcie zniesienie wszystkich przywilejów. Doszły rj.jd nasz bardzo niepokojące wieści o ruchach republikańskich w Pesth, tak iż hrabia Bathyanyi prezes rady ministrów do tegoż miasta natychmiast wyjechał. F _ r a fi c y a.
Paryż, 21-Marca. - Śród licznych projektów, zasługuje przed ionemi jeden na szczególniejszą uwagę. Wszystkie przedsięwzięcia na akcie założone, to jest, wszystka własność zbiorowa bądź w kolejach żelaznych, kopalniach lub przedsięwzięciach przemysłowych, ma być zakupiona przez państwo i wspólni« przez proletariat używaną! - Minister skarbu zgromadził około siebie najznakomitszych właścicieli świata finansowego francuzkiego, ażeby się z nimi ułożyć względem warunków tego olbrzymiego i w ekonomii narodów niesłychanego układu. Rotschild z braćmi swoimi z Londynu i Frankfurtu odwiedzili nowego prefekta policyi Caussidiera i oświadczył mu, że nie ma zamiaru opuścić Paryża, albo jak głoszą na giełdzie londyńskiej, nawet Francyi, i likwidować swoje interessa. Nie tylko dotrzyma układu z Francyą zawartego, ale jeszcze okaże się przychylniejszym dla rzeczypospolitej niż dla Filipa Ludwika.
Na polach elizejskich widzimy demokratów niemieckich mustrujących się, ale bez broni. Wczoraj o pierwszej godzinie naradzali się na placu Magdaleny, a potem przy baryerze Monceau, nad planem wyjechania do Niemiec. Union powiada, źe ich było do 10,000.
Rząd tymczasowy odłożył wybory gwardyi narodowej az do 5. Kwietnia.
Rząd tymczasowy udał się in corpore na posiedzenie parlamentu robotników. W końcu posiedzenia rzekł Ludwik Blanc z uniesieniem: moi przyjaciele, zwiastuję wam wielką nowość. Rzeczpospolita odnosi tryumfy we wszystkich częśc.ach Europy. Mój kolega, pan Lamartine, minister spraw zewnętrznych doniósł mi, źe odebrał wiadomość, o wybuchu rewolucyi we Wiedniu. (Oklask i radość powszechna.) Mettemich uciekł. (Trudne do opisania uniesienie.) Śród odgłosu: niech żyje rzeczpospolita u n i we r s a l n a! rozeszło się zgromadzenie. Anglia.
, D a l s z y ciąg relacyi o kredycie Wielkiej Brytanii: Przed ową epoką mnóstwo działać finansowych nie powiodło sig dla glię z złego położenia do siły i potęgi, doprowadził ją do przedsięwzięć i bogactw wskazujących najwyższy stopień pomyślności. Ta krótka epoka · wskazuje, że kredyt wywoływanym bywa brakiem pieniędzy w skarbie, ale dla państwa i ludu posiada nieocenioną wartość i zwiększa jeszcze silę moralną: że większa daleko korzyść spłacać wolno, jak wypłacić od razu;' spłacone summy bowiem przechodzą w ręce indywiduów, nie zalewają nagle targów, ale po woli'w obrót wracając przyczyniają się do ruchu w roinictwie, rzemiosłach, fabrykach, handlu, we wszystkich częściach admini-. stracyi, finansów zaprowadza się przez to porządek, zasobów narodu się niewyczerpuje, zachowując nieprzebrany skarb na przyszłość. Wspomniany wyżej pcryod historyczny dowodzi najlepiej, że kredyt paóstwa powiększa kapitały narodu wydaniem papierów rządowych i powiększeoiem wewnętrznego i zagranicznego ruchu daleko tańszym kosztem, przez zawieranie pożyczek i zniżenie następnie procentów i że lud we wszystkich gałęziach wzbogaca. Dwudziesto-trzech letni Pitt wprowadził w wykonanie zasady kredytu w wewnętrznem i zagranicznym życiu ludu angielskiego, rozdzielił wydatki rządowe na zwyczajno i nadzwyczajne. Pierwsze pokrywał umiarkowanemi podatkami, drugie pożyczkami. Pokrywał on procenta pożyczek za pomocą podatków; na każdy dług przekazywał podatek, wszystkie długi państwa konsolidował po najniższych jak można procentach, w czasach pokoju procent zniżał; pożyczki zawierał z urządzeniami stałych procentów bez zwrotu kapitału; dalćj wexlom rządowym nadal swobodny i stosowny ruch, urządził kassę umorzenia z dostatecznemi kapitałami dla zapłaty procentów, do ciągłego wykupna części wexli rządowych i utrzymania kursu całej massy papierów rządu; przez to ułatwił wszystkim wierzycielom rządowym, w trudnera położeniu się znajdującym, środek do pozbycia się swych obligacji i zabezpieczył ich położenie. Przez to wszystko powiekszył niesłychanie dług angielski, ale nie pozwolił mu przekroczyć granic a opłaty procentów uciążliwemi dla ludu nie zrobił. Wszystkie pożyczki od 1787. r. zaciągano wedle tych zasad; procenta zmieniały się wedle okoliczności, ale systemat pozostał. Od r. 1 793. do 1 799. gabinet rozporządził 144,661,525 funtów sterlingów z otrzymanych kapitałów; zaciągnął na to 225,605,872 funt. ster. nominalnego długu; miał więc 2,225,624 funt. ster. dla araortyzacyi długu 7,638,3 F9 f. «Zt. procentów, razem 10,152,382 funt. szt. rocznej wypłaty.
Pitt powiększył potęgę angielską za pomocą rozwinięcia publicznego kredytu, wspierał on rolnictwo, przemysł, fabryki, handel, żeglugę, urządził porty wolne, cła tranzytowe na wszystkie przedmioty w świecie, premia wywozowe, pozawierał traktaty handlowe, przeprowadził uznanie Stanów zjedooczonych, ożywiał przemysł i z skarbów tego handlowego ruchu zyskał największe wynagrodzenie za utraconą ubogą kolonią, podatek ubogich zrobił nagrodą pilności przemysłowej, zmniejszył płacę robotnika cenę wyrobów zniżył na wszystkich targach, poprawił stan fabrykantów. Przez te i inne skutki kredytu państwa. Pitt rychło zataił ślady zgubnej wojny amerykańskiej; tak podniósł bogactwo narodowe, że dochód z gruntu, w skutek zaprowadzeni» płodozraiennego gospodarstwa, przez wielkie dzierżawy, dobre użycie pól, poprawienie chowu bydła pomiędzy 1783. a 1791. z zaledwie 72 mil. na 80 mil. się podniósł, podatki z 20 mil. na 16 zniżonemi zostały; przez wpływ swój wierzycieli ściele z rzą
ZAPOZEW EDYKTALNY.
Nieznajomi sukcessorowie resp. spadkobiercy zmarłej na dniu 16. Grudnia 1790. w Kaliszu zakonnicy Klarelki vel Franciszkanki Krystyny G o ś fa w s K i c' j wzywają się niniejszem, aby swoje prawa sukcessyjne do pozostałości albo przed, lub najpóźniej w wyznaczonym w tym celu na dzień 15. Listopada 1848 przed naszym deputowanym H o p p e Sędzia Sadu Ziemsko-miejskiego w naszym lokalu posiedzenia sądowym terminie zameldowali, w przeciwnym bowiem razie z swćini prawami sukcessyjuemi zostaną prekludowanemi i u kassy wdów urzędników sprawiedliwości znajdująca się massa pozostałości w ilości 301 Tał. 25 sgr. 6 fen. jako nicznające właściciela dobro Król.
fiskusowi przysądzoną zostanie. Pleszew, dnia 24. Listopada 1847.
Król. Sąd Ziemsko - miejski.
OBWIESZCZENIE.
Dnia 27. Kwietnia r. b. i w n&ełmująeyck dniach zrana o godzinie 8. ma być w N owymdworze i Dalewie w powiecie Kościańskim a departamencie Poznańskim, pewna liczba posad chłopskich, 57 do 118 mórg wielkości, ale bez budynków i inwentarzy, z strony rządu publicznie najwięcej ofiarującemu w dzierżawę wieczystą wypuszczoną. Podanie czyli kwota licylacyjua stosować się będzie tylko do summy wkuprja; stały zaś ale
dem połączył, jemu to winni jesteśmy połączenie banku nierozdzielnemi węzłami z działaniami izby skarbowej; ugruntował kasę amortyzacyjną, skreślił jej działanie nadał życie samoistne, niezależne i ugruntował kredyt państwa jako instytucyę niezależną, zupełnie od zdolności ministrów, sprawił to, że kredyt przenika wszystkie stosunki ludowe i wszystkie stosunki państwa i nad niemi panuje. Oparty na tych niezmiernych skutkach kredytu państwa w teraźniejszości i przyszłości. Pitt uzbrajał się do wojny francuz« kićj, powiększał potęgę morską na morzu, pokrył Ocean okrętami i zebrał niewyczerpane kapitały, 'kiedy mocarstwa lądowe wyczerpały swe skarby i siły. To pozwoliło mu uderzyć na Hiszpanią z powodu jej związku z Francyą i zniszczyć flotę obu mocarstw, wysłać flotę angielską na morze Bałtyckie, wziąć się do oręża przeciw Napoleonowi, usunąć niezgodę, niekarność, bunt osad na flocie przez podwojenie żołdu, uzbroić za wydaniem sum ogromnych, cały lud przeciw zagrażającej wylądowaniem armii francuzkiej, zalać Europę, dla zyskania sprzymierzeńców, subsydyami, utworzyć niezmierną flotę i siłę lądową z 400,()00 ludzi, przedsięwziąć j utrzymać wysilenia ośmiu związków europejskich. Wszystkie te niesłychane ofiary nie wyczarpały kredytu i wcale nie uciążyly ludu, kiedy inne kraje zniszczyły podatkami niezmiernemi, z których to ran nie jedna gmina dotąd wyleczyć się nie może. Wśród tych nadzwyczajnych wydatków ludność niesłychanie się powiększyla - machiny powiększyły przemysł, ten zaś wpłynął na handel; założono koleje żelazne, przekopano kanały, jedność państwa utwieidzono, duch stowarzyszeń granice swe rozszerzył, największe przedsięwzięcia wspierano, słowem, robiono wszystko dla zadowolenia potrzeb i zyskania niezmiernych bogactw. Cały ten byt dobry, wszystkie te bogactwa, owe wysokie położenie w polityce europejskiej, odznaczające Anglię od pokoju paryskiego w 1815. r., są skutkami niezmiememi dobrze urządzonego kredytu państwa. On to zrobił walki stronnictw politycznych raniej niebezpiecznemi jak w innych państwach, gdzie jeszcze dostatecznie się nie żakorzenił; prawność ugruntował w duchu narodu angielskiego, utwierdził materyalne i niemateryalne interesa; dla tego to dziś walki wigów i torysów, »pory religijne, bil reformy, mniej są niebezpiecznemi jak wszystkie podobne działania w innych krajach. On to doprowadził angielską politykę handlową do jój dzisiejszego stanowiska, on to daje środki do rozwinięcia przemysłu, zawierania korzystnych traktatów, zakładania kolonii, zajraowonią głównych punktów, z których nad handlem świata panować można. Nawet przy porządku, ludność i środki wyżywienia w jednakowym stosunku nie wzrastają, że pierwsza rośnie w postępie jeometrycznym, kiedy drugie tylko w arytmetycznym, kredyt państwa daje środki do usunięcia niebezpieczeństw. - W zaludnianiu obszernych stron Ameryki, Australii, Afryki, podaje on sposób do spotkania zwycięzko złego.
., .,-,...
W H h fi II (K M 7 \ f II K X I r 7N P W IAUUHU &tlJ &AtinAIIHA)J;b p Poznania. Pan Zirpel znakomity koncercista, o którym już raz wspomnieliśmy, da dziś 28. Marca o 111 godzinie w hotelu saskim koncert na skrzypcach, na rzecz wdów i sierot pozostałych po poległych na barykadach Berlina.
SPHOSTOWAME - Gaz. Pozii. stron. 295. kol. 1. w. 5. zamiast: na p r z e d s t a w j e n i e, czytaj Ha p r z e d s t a w i o n e mi życzenie itilskupny czynsz wieczysto - dzierżawny przez kwotę licytacyjną nie będzie podwyższonym. Każdy, który do licytacyi będzie chciał być przypuszczonym, musi się przez zaświadczenia swojej miejscowej policyjnej władzy co do swego moralnego życia wylegilywować, oprócz tego zaś przynajmniej gotowe 1000 talarów majątku wykazać i natychmiast 300 talarów kauc\ i w gofowiźnie lub w krajowych obligach skarbowych złożyć Kaucya ta nabywcy w stosunku wystawionych potrz'cbnych budynków zwróconą zostanie. - Przybicie nastąpi w terminie. Tradyrya posady zaś" nastąpi dopiero na Stv Jan r. b.
Podwórze i miejsce budowhmc jednakowoż każdemu nabywcy niebawnie wyzuaczone i na użytek oddane będą. Z zasiewów i uiodzaji polnych, które się w czasie tradycji na wszystkich posadach wieczysto-dzierzawnych znajdować będą, otrzyma uabywca takiej posady stosowną część za" zapłatą kosztów siewu i oprawy. - Od czynszu wieczysto - dzierżawnego nabywcy dwa lata wolni będą. Dalsze kondycye ogłoszone będą w samym terminie. Poznań, dnia 20. Marca 1848.
Królewscy kommissarze: (podpis) v Massenback.
(podpis) Kopi Assessor Rejencyi.
Dobi-a U aj r o w o z przyległościami, w powiecie Srcdzkim położone, mąją być w celu działów z .wolnej ręki sprzedane. O warunkach sprzedaży dowiedzieć się można u Atanazego Dobro goyskiego w Chociczy pod Wrześnią, lub u Antoniego S tablewsk iego w W o l e u i c y pod Koźminem, którzy są umocowani da sprzedaży dóbr pomienionych.
Dla gospodarzy wiejskich.
Zapas siewników, za pomocą których wszelkie gatunki zboża, jako to: groch, raps i koniczynę siać można, jako też machiny do chędożenia rapsu, pługi Hohenheimskie, machiny do rznięcia sieczki, machiny do słodu, śrótowniki i angielskie magle machinowc poleca po nader niskich cenach skład machin Wdowa J. V. Miinicha w Wrocł awiu, Rosentbaler Strasse Nr. 4. Z zakupionych w Polsce 169 sztuk tucznych wołów podols k i c h otrzymałem pierwszy transport i przedawać będę od dziś dnia mięso z nich funt po , II, sgr , jednakże t y I k o W j a t CC MlOjCj na placu Saplcżyńskint w młynie* Upraszam o łaskawy pokup. Poznań, dnia 26. Marca 1848.
S a m u e l W e i t z senior.
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1848.03.28 Nr74 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.