J1f.84. w Sobotędnia 8. Kwietnia 1848. Drukiem i nakładem Drakami Nadwornej W. Decker a i Spółki. - Redaktor odpowiediiłlny: Jv. Kamieński.
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1848.04.08 Nr84
Czas czytania: ok. 21 min.Sprawy sejmowe.
Drugie posiedzenie połączonego sejmu.
Po odczytaniu dekretu propozycyjnego Naj. Pana z dnia 3. Kwietnia I. b. względem wyboru deputowanych na zgromadzenie narodowe związku rzeczy niemieckiej w prowinciach pruskich, oświadczył marszałek, iź o czasie i miejscu, gdzie się te wybory odbędą, uwiadomi członków sejmu połączonego. Po nim zabrał głos deputowany Schenkendorf: obawiam się, aby pospiech, z jakim mamy ukończyć nasze sprawy, nie przyczynił się do niepewności względem przywrócenia porządku i bezpieczeństwa w kraju, o czem przecie musimy uwiadomić naszych mocodawców. Cośmy słyszeli pod tym względem, co mówiono o przyszłej wielkości Niemiec, to nas wcale nie zaspokoiło. Jest faktem niezaprzeczonym anarchia panująca w całym kraju i ta musi ustać. Dla tego zapytuję ministrów, jakie poczynili środki celem przywrócenia porządku i co Zamierzają uczynić pod tyra względem. Przedłożone projekta do praw znoszą rzeczy istnące i osłabiają powagę władz. (Oznaki podziwienia i nagany.) Jeżeli tak dłużej potrwa, to wszystko upadnie. Ministrowie jako osoby pojedyncze wzbudzają zaufanie, ale nie w całości, Papiery państwa i inne tak dalece straciły wartość, iź ztąd się okazuje, jakie jest zaufanie. HI. Arnima oświadczenie, względem wyprzedzania wypadków nie może zaufania ożywić. Minister spraw wewnętrznych Auerswald oświadcza, źe na przyszłem posiedzeniu do objaśnienia względem środków, których się rząd chwyci. Tymczasem zaręczyć może, że tak arniraowskie jakoteź teraźniejsze ministerstwo troskliwie zajmowało się wypadkami. Beckerat odpowiada, źe nie rząd teraźniejszy, ale wypadki zwaliły rzeczy istnące i systemat, przeciw któremu napróźno walczono słowami. Zaufanie do ministrów wyraziła większość w adressie, i wątpić o tern nie wypada. Schenkendorf: Źle mnie zrozumiano, kiedy mi podsuwają słowa, jakobym powiedział, źe nowe prawa tylko rzeczy istnące zwalają. Mówiłem tylko, że nie widzę nowej budowy. Nie odmawiam mego współdziałania w nowym systemacie, nie mara zamiaru żądać przywrócenia dawnego porządku, ale chcę coś widzieć, bo dotąd nie mogłem się dowiedzieć, co budują. Koraissarz królewski (minister Camphausen) pozostawia to mówcy, czyli fakta teraźniejszego ministerstwa życzeniom jego lub większości w kraju odpowiadają. Jeżeli zaś mówca czyni wyrzuty, źe nie widzi faktów, natenczas musi uczynić uwagę, źe teraz tylko fundamenta się zakładają do budowy. W nadchodzących dniach pokaże się, czyli kamienie w narożnikach utrzymają budowę. Bisraark Sch6n hause życzy dowiedzieć się o stosunkach Pruss do zagranicy, a mianowicie względem stosunków z Danią, które szkodliwie oddziaływają na handel. Minister spraw zagranicznych (Arnim) sądził, źe nie tu miejsce i czas potemu wykładać systemat polityczny Pruss do zagranicy, cieszy go jednak, że co do Szlezwiku i Holsztynu może to powtórzyć, co już pod tym względem powiedział różnym deputowanym. Nie udajemy się na wojnę przeciw Danii, tylko robimy wyprawę, celem obrony niemieckiego kraju i prawa. Wypełniamy tym sposobem tylko przepisy związku niemieckiego, aby uprzedzić wypadki. Przez postanowienie z d. 17. Września 1846. zawarował sobie związek niemiecki w tym względzie postanowienie, a Prussy tylko anticipują to, coby związek uczynił. Obawy kupców takie nie są uzasadnione. Dania nie będzie uważała tej wyprawy za wypowiedzenie wojny i nie będzie wydawała listów korsarskich, jako sprzeciwiających się duchowi czasu. Duński rząd dobrze zna własne położenie. Mamy nadzieję, źe i na lądzie ni« przyjdzie do żadnego starcia się, ponieważ wielkie jedno mocarstwo przyrzekło swoje pośrednictwo. Minister sądzi, źe to oświadczenie zaspokoi na chwilę. Z porządku dziennego przystąpiono do narad nad zasadami przyszłej pruskiej konstytucyi. Sprawozdawca wydziału, któremu poruczono danie opinii względem tego projektu, pan Moewes, oświadczył nadzieję, źe sejm nie odmówi poparcia rządu pod tym względem, nie praejudukując atoli przyszłemu ciału prawodawczemu i poleca przyjęcie . 1 ., .względem zniesienia kaucji od gazet. Bardeleben oświadcza, źe ma zaufanie do ministrów, ale uważa za rzecz niestosowną, iź kamień węgielny przyszłej ustawy ma założyć zgromadzenie, które w skutek wypadków ostatnich powinno było być uchylone. Ministrowie powinni czerpać sympatie z zaufania kraju i nic oczekiwać dopiero listu bezpieczeństwa od zgromadzenia, celem puszczenia się w dalszą drogę. Dla tego wnosi, ażeby się stany nie rozwodziły nad projektem, niechaj ministerstwo działa pod własną odpowiedzialnością. Komissarz królewski sejmu na to odpowiedział, iżby to było zbyt trudną rzeczą dla ministerstwa. Dla tego przedłożyli projekt, ażeby się naradzać aż do zwołania reprezentaneyi ludu z dotychczasowym organem prawodawczym i uchylić zdanie, jakoby miało się wszystko ograniczyć na przyrzeczeniach. Rząd przeto prosi, ażeby sejm obradował nad projektem. Vincke oświadcza, źe zadaniem jest sejmu zapobiedz anarchii. Kraj ma zaufanie w sejmie, ponieważ wszystko, co można było, uczynił, celem przywrócenia prawności, tylko skład sejmu nie obudzą zaufania. Przeciw oświadczeniu Bardelebena dla tego broni sejmu. Co się zaś tyczy przedłożonych propozycyi, nie powinny był być przedłoźonemi sejmowi. Dla tego wstrzymać się należy od obrad pod tyra względem. Minister S c h we r i n . Propozycye muszą być wzięte pod dyskussyą, ażeby kraj wydobył się z nieładu. Prawo nie może być zniesione bez zasiągnienia opinii stanów i pod tym względem, jak w innych przypadkach, będą się kierowali ministrowie. Co się tyczy kaucyi od nowych gazet, jest rzeczą konieczną, boby się tylko przywilej pieniędzy utrzymał, a tu trzeba moralnej siły prassy w kraju. B a r d e l e b e n usprawiedliwia' swoje uwagi tera, że i prawo prassy wydane zostało bez zasiągnienia rady sejmu. Hr. S c h we r i n . T o się stało przed objęciem tek naszych ministeryalnych. Sprawozdawca: wydział rozbierał kwestyą względem właściwości sejmu i oświadczył się za nią. Komissarz sejmowy: byłoby rzeczą niebezpieczną, gdyby się ministrowie uważali za dyktatorów. Bardelebena nakoniec wniosek się nie utrzymał i . 1 jednogłośnie przyjęto. Sprawozdawca odczytał opinią względem .2. (dotyczącego właściwości sądów w przestępstwach politycznych) i wniósł o jego przyjęcie. Dep. N eu mann sądzi, źe teraz rzecz się pogorszyła, bo dawniej przed kamergerithtem sprawy toczyły się jawnie i ustnie, wnosi więc, aby w jaknajkrótszym czasie zaprowadzono po sądach jawne i ustne postępowanie, a w sprawach politycznych i prasy sądy przysięgłych. Mevissen żąda dla reńskich prowincyi sądów przysięgłych w wykroczeniach politycznych, prassy i innych. (Poprawkę tę popierano.) Minister sprawiedliwości: nie chcemy tworzyć nic nowego, tylko zamiarem naszym jest stare trudności uchylić. Mevissena poprawkę przyjęto co do reńskich prowincyi, równi* i . 2. z dodatkiem rzeczonym. . 3. co do niezawisłości sądów przyjęto.
. 4. co do zgromadzeń ludu w zamkniętych miejscach i stowarzyszeń, był przedmiotem żwawej dyskussyi i dla tego dozwolić narad pod golem niebem. Minister Hansemann nie zgadza się z mówcą poprzednim i powiada, ze narady pod golem niebem w Belgii także ulegają pozwoleniu policyi, bo w jaki sposób można utrzymać łączność w wielkćm mieście? Milde żąda, ażeby zgromadzenia pod golem niebem odbywały się na 400 kroków odległości od dróg publicznych i odwołuje się pod tym względem do praw amerykańskich i angielskich. Gottberg oświadcza się za projektem do prawa, ponieważ w Pomeranii nie można dozwolić ludowi na wsiach zgromadzeń na polu otwartćm. Bardeleben żąda, ażeby zgromadzenia pod golem niebem odbywały się i bez pozwolenia policyi. W końcu przyjęło zgromadzenie . 4- z poprawką wydziału, jak następuje: zgromadzenia zaś pod golem niebem mogą być dozwolone przez · władzę, jeżeli nie grożą publicznemu bezpieczeństwu i porządkowi. Równie wolno jest wszystkim Prusakom, w celach uiesprzeciwiającycb się prawom karnym, łączyć się w towarzystwa bez poprzedniego policyjnego pozwolenia. Zanim zgromadzenie przystąpiło do rozbioru . 5-, odczytał sekretarz sejmu z polecenia marszałka nową propozycyą królewską, ażeby, - z powodu nadzwyczajnych potrzeb niedozwalających przewłoki, aż do chwili zwołania nowych reprezentantów ludu, pod odpowiedzialnością ministerstwa w obec przyszłej reprezentacyi ludu, - mogły być ściągane nowe lub podwyższone stare podatki, albo zaciągniętą prawnie pożyczka, celem obrony zewnętrznej monarchii, jakoteż przywrócenia kredytu i utrzymania przemysłu w kraju. Minister skarbu tak uzasadniał tę nadzwyczajną propozycyą. Brak kredytu i niepewność ogarnęła umysły, ponieważ się obawiają wojny na zewnątrz, a anarchii na wewnątrz. Złemu trzeba zapobiedz. Wielkie niebezpieczeństwa wymagają wielkich środków. Prussy i Niemcy w obec zagranicy muszą być silne, celem uniknięcia wojny. Silą ta wymaga pieniędzy. Wszystko, co dotąd działał rząd, było zwrócone ku utrzymaniu wolności i porządku. Przestrach powinien ustać. Przemysł zatrzymał się, a liczna ludność, która w pocie czoła pracuje, wystawioną zostanie na nędzę. Temu wzmaganiu się niebezpieczeństwa trzeba Zapobiedz. Wczora rząd zaliczył 3 miliony tal. bankowi dla ożywienia handlu diskontowego, dziś oprócz tego król potwierdził wydanie 1 mil. tal. na wsparcie kass do diskontowania i zaliczania pożyczki. Ale to nie wystarcza. Oprócz tego musi nastąpić równe podatkowanie. Podatek od miewa i rzezi szczególniej ciąży na klassie roboczej. Dla tego król potwierdził, ażeby przejście do klassycznego podatku nastąpiło, a podatek od miewa tam ustał, gdzie tego zażądają reprezentanci prawni. Zbiór praw niebawem zamieści rozporządzenia w tej mierze. Po tej mowie ministra, przyjęto zgromadzenie . 5. i . 6- po krótkiej diskussyi. Marszałek prosił członków, aby się nie oddalali, ponieważ Naj. Pan życzy sobie ich widzieć. Następnie wybrał marszałek ezłonków wydziału do przedwstępnego rozbioru nowej królewskiej propozycyi, o której wyżej była mowa.
- Dajemy dziś w całości propozycią królewską, której treść wczoraj zamieściliśmy: My Fryderyk Wilhelm, zBożej łaski król pruski itd. Pozdrowienie Nasze Królewskie wiernym Naszym stanom na drugi połączony sejm zgromadzonym. Sejm związku niemieckiego wydał na posiedzeniu swojćm z dnia 30.
m. b. postanowienie, aby wszystkie państwa związku niemieckiego wezwać, iżby w wszystkich prowineyach swoich, należących do systematu państw niemieckich, podług istnących już przepisów konstytucyjnych, albo tam gdzie ich jeszcze niema, podług regulaminu natychmiast zaprowadzić się mającego, przystąpiono do wyboru deputowanych na sejm narodowy, którzyby się na posiedzenie sejmu związkowego w jak najkrótszym czasie zgromadzić mogli, celem ułożenia niemieckiej konstytucyi, obowięzującćj rządy i naród niemiecki. Zarazem zgodził się sejm związkowy na tymczasową liczbę deputowanych, podług którejto zgody, państwo Pruskie z prowipcji swoich do związku niemieckiego należących, ma wysłać na sejm związkowy I..I,3 deputowanych. - Ponieważ zaś jest potrzebą niezbędną, aby na sejmie według powyższego postanowienia wkrótce zwołać sie mającym, także de. putowani z pruskich państw udział w czynnościach tegoż sejmu mieli; a nadto, ponieważ już umówiliśmy się z niektóremi niemieckiemi rządami, aby deputowani wysłać się mający na sejm niemiecki, obierani byli przez istnące izby stanów, przeto wzywamy wiernych naszych na połączony sejm zgromadzonych deputowanyeh od stanu szlacheckiego, miast i gmin z prowincyi naszych do związku niemieckiego należących, aby 113 deputowanych na narodowy sejm niezwłocznie obrali. Z tej liczby deputowanych przypada według ludności romaitych prowincyi. na Brandenburgią 1 9, na Pomeranią 11 , na Szląsk 2 8, na Saksonią 16, na Westfalią 14, na prpwincyą nadreńską 25 deputowanych.
Na przypadek, gdyby prowineya pruska i poznańska w skutek patentu naszego z dnia 18. ra. z. wynurzyły życzenie być wcielonemi do związku niemieckiego, wzywamy zarazem wiernych naszych na sejm połączony zgromadzonych deputowanych od szlachty, miast i gmin obudwóch tych prowincyi, aby stosowną liczbę deputowanych na tenże sejm narodowy związku niemieckiego obrali; w tym razie liczba deputowanych na sejm niemiecki wynosiłaby z prowincyi pruskiej 23, z prowineyi poznańskiej 12. Wybory te w każdej prowincyi zosobna odbywać się mają a b s o l u t n ą większością głosów i padać tylko na osoby do prowincyi, w której się odbywają należące. Zresztą nie mamy zamiaru krępować W tćj mierze woli naszych wiernych stanów i zostawiamy ich własnemu przekonaniu formę wyborów. Gdyby atoli na zasadzie nowego prawa o wyborach zebrać się mający deputowani naszego ludu, co atoli jest rzeczą niepodobną, wpierw się zebrali niż zgromadzenie sejmu narodowego niemieckiego, natenczas zastrzegamy sobie naradzić się z nimi o stosowne do zmienionych okoliczności zastępstwo ludu naszego na narodowym sejmie niemieckim. - Gdyby zresztą w zaprowadzeniu nowej konstytucyi związku niemieckiego dało się pogogodzić utworzenie izby wyższej z członków pierwszych niemieckich izb stanowych, natenczas celem uskutecznienia takowych wyborów - gdyby się do owego czasu inna pierwsza izba pruska już utworzyła - zwołamy naszą kuryą panów. Dan w Poczdamie d. 3. Kwietnia 1848, Fryderyk Wilhelm.
Camphausen, hrabia Szweryn, Auerswald, Borneraann, Arnim, Hansemann, Reyher.
Szczecin, 3. Kwietnia. - W tej chwili nam donoszą z Kołobrzega (Kolberga), że z portu tamecznego widziauo flotę angielską z 17 żagli. - Uzbrojenie brzegów wkrótce dokończonćm zostanie.
Toruń. - Nie można się nic nowego dowiedzieć z królestwa polskiego.
Listy nasze idą do Warszawy i tam zostają odpieczętowywane. Dla tego kupcy proszą, ażeby w nich nie umieszczano żadnych wiadomości politycznych. - Znaczne wojsko podobno zgromadzają Rossianie w Warszawie i w Kaliszu, granica atoli tak jak dawniej słabo jest obsadzoną. Bank polski przewieziono z miasta do cytadeli warszawskiej. Eugen, 30. Marca. - (Gazeta Karlsruhe.) Dziś znów odbyło się tu zgromadzenie ludu. Umysły były wzburzone. Powszechny odgłos dał się słyszeć za rzeczpospolitą, a szczególniej między ludem wiejskim. Zgromadzenie postanowiło wysłać 12 deputowanych do Frankfortu, celem wezwania zgromadzenia tamecznego, ażeby ogłosiło rzeczpospolitą. Zarazem postanowiono, aby wszyscy chłopi odwołali swoich synów z wojska. Anarchia wielka się wkradła. - Nie płacą teraz żadnych podatków, wszystek handel się wstrzymał, a kraj przebiegają tłumy. F r a n k fu r t, 1. Kwietnia. - Nieustająca reprezentacia rzeszy niemieckiej tymczasowo ustalona; parlament, składający się z jednego deputowanego na 5 O, O O O dusz mieszkańców rzeszy niemieckiej, jako zgromadzenie prawa wydać mające, wkrótce ma być ustanowiony. - Rząd tymczasowy Szleswig- H olsztyński uznano; Szleswig, prowineye pruskie: Wschodnie i zachodnie Prussy do rzeszy niemieckiej należeć mają itd. Jednozgodnie głosowano przeciwko wcieleniu do rzeszy niemieckiej prowincyi P r u s k o - Polskich - również żądano przywrócenia Polski.
Wolne miasto Lubeka, dn. Marca. - W tych dniach przybyło do nas mnóstwo oficerów i urzędników duńskich, poczęści z żonami i dziećmi, z księstw szleswickiego i holsztyńskiego, ażeby się udać do Kopenhagi. Wczoraj «Aeolus» okręt dla nich najęty odbił z około 80 pasażerami od lądu, a dzisiaj około 40 osób w jachcie za nimi się udało. Wiadomość w piśmie »Boersenhalet z Rendsburga nadesłana, że w Lubece chciano Duńczykom odjazdu zabronić, zupełnie płonną się okazała. Lubeka, tak jA wszystkie miasta niemieckie, wie, co to jest prawo gościnności, lubo narodowość gości tą rażą żadnych ku nim sympatyi pobudzić nie mogła. Ztąd też zwierzchność miejska starała się, ażeby nieprzyjaznym deraontracyom ze strony miasta zapobiedz. Zdrowy rozsądek i takt mieszkańców był najlepszą obroną gości, którzy też nie bez licznych podzięków miasto nasze opuścili. Duńskie parostatki dla nich jednak nie nadeszły. Królestwo Polskie.
War s z a w a, dnia 1. Kwietnia. - Dnia 26. Marca został ogłoszony w Petersburgu, w kościele metropolitalnym Izaaka manifest cesarza przez patryarchę, w którym rzuca rękawicę całemu zachodowi. Wszyscy dostojni panowie pośpieszyli do namiestnika, celem dowiedzenia się o zamiarach rządu na przyszłość. Książe namiestnik miał oświadczyć: za dziesięć dni od dzisiaj ujrzy Europa 300,000 rossyjskiego wojska około Warszawy. Dotąd jeszcze wszystko spokojnie w Warszawie i wielkiego w nićm nie masz wojska, bo wielkie ono jeszcze musi przebiedz pustynie, nim dojdzie do nas. Pozorna cisza atoli u nas, jest jak parny dzień przed nawałnicą. War s z a w a , 4 . Kwietnia. - Onegdaj o godzinie l w ej po południu, Feldmarszałek książę warszawski, namiestnik królestwa, główno-dowodzący armią czynną, otoczony licznym sztabem jenerałów i wojskowych różnych stopni, odbył przegląd pułków piechoty, jazdy i artyleryi, uszykowanych S e n n i e też"polki piechoty Iniowćj, strzelców pieszych, huzarów, art yUyT7y,1 lon żandarniw i szwadrony kozackie, oraz muzułmańskie, lerya, aywi AU" U j
)J;danego rwącemu senatowi dnia 3. Marca: »Chcąc nowem zachęceniem dopomódz krajowemu rolnictwu 1 P - m y A i «z A A # » AwanIemwolej A
A S
I..I,pów i wszelkich nieruchomość, oprócz dóbr os. dlonych » A w » ' e m CO do posiadania domów i sklepów w miastach, ogólnychA co doAtegoA«.d miotu przepisów. Rozumie się samo przez s,ę ze« b y« C Ulj A równie jak i wybywać poddam obywatelscy m gą ™ 'A A * zgodą A e «w na A
UuT;C'''efkup£
* « *i skle'py, to żadnych co do tego * t A t ? A m . O A A A zwalać i w żadne rezpozna.anie nie wchodzie, A I ' , W A com, podług własnego uznania, wydawać P ™ * ' « A tylko one nie są w zastawie lub n,e wchodzą do A d u do » * ™ » A właściwe na nie akta kupna, n. .tęplowym niższego v Aa1 ;\> pap " " , A popierania poszlin. Wydawanie takich aktów bez g. d« na Apłowym niższego waloru, dozwa a II{ we .,g» 1 . t d, u«ee» £ niniejszego ukazu. Rządzący senat nie zarnecha uczyn.c c o należy w yt o n t S O wie umarł dnia 2. Kwietnia Feliks ™
M y ministerpitana źandarmeryi Dambrowskiego, który chwytał Zawiszę w r. 18*4.
Z Orła odebrano wiadomości po II{ Lutego, że od 3 tygodni nowych choryeh w guberni. n,e było, zkąd ep.dem.ją można uwaz c za usta ą. W guberni, czernichowskiej gdz.e cholera była juz ustała, taz e .
D e m i a Z S w la się znowu w powiatach mghzskim, 3 - Lutego i konotopskim * cp > W c1wóchwLhty.h fiatów było c1n)ch 84. lIDEfło 14- po 18. Lutego. Z gub k.»n.k,ej nowych doniesień n,e odebrano,
.A ,
A. rrrr* - J 1--'11--'1 Kwietaiao b o .
* '& £ £ ' .* * P
£ A V A A P - d a l o tedy właściwie rozpoM l * * »J n Ciskowi okoliczności i potrzebie jak naj
. , " , , W h d . - J, A . d J h , d ' . ( i izolowanych, lec, o Zl pOJe y zyc o opln g P) J L i O n S w ,) które jako ciało zbiorowe p o J b oJ ł o czasu do porozumie! się. A w N, 5. naszego dziennika wysłaliśmy w tym celu kilka myśli I a £ e b y k f aj «. A n i g d Y J g, z ,,£ s J w i s k a n a s z e g O' b ę .
Z W f a C a H _ d y nasze uwagę publiczną, c o , '* S u n " w I T ki.» n a s z e m j e s t n a r o d o w ość, p u n k t e m p o l i - t . o .' . , petycya podana do tronu z dnia 18. Marca Jczneg WYJSCla b f f T{ a feleJ dążenia jak najzupełniejsze rozwinięcie władz 4} w k i e f u n k \ B. f e J d o w y J m i socyalnym na legalnej drodze, "" t b d . $ . { . l . J, h L naszem na wszelkie wye zlemy l zapa fJwa l a p O P « « . 2" u d O w e g o stanowiska. Szczegółowe punkta petycyi będziemy "A S ij . fi w artykułach osobnych, dopókąd takowe nie przyjdą za pomocądZUAOd
CZaSU do CZSSU
A A
AA
AAz faktycznegO
¥ y
III $
E III
. jako potęgę niczćm niespożytą,
A AJ ..A..A J J J J pod panowaniefc Ai
J b . d " ? d szepo leam ZleSl. u
P t" P S b " P f f 09 Marca. L A Z Y L y w J ournal de S t. Petersburg ściu leciech ciężkiej próby, gorliwszymi Jeszcze Polakami zastaje nas dziś
£ £ ? h A _ duktów _ Sare p ta * ierwsz,ch Pr esz.loić j? s t O ..rJ1Są e.m histO"yi_ Przjs · · C « p P kieruJącego' losamI -!1tf OSC1.
W"A, u9 ie rpiała wiele'najprzod od band tataró)V. k4 bańs Iqch .. kierująlNijoje . mill<!t: Ć .do .której . Niemcy i Włochy. dziś d opiero dążą.
1 kabardyncow, następnIe od Band Pugaczewa; na SZczęSCIe mIeszkancy mIeli' , kn ' . k t .. . t . . Gd k ., , tej spójni politycznej, którą Francya od pół wieku dopiero wyrobiła sobie czas um ąc z naj osz owmeJszemI sprzę amI swem1. y spo oJnosc zo- .. ,.. ,.. , . ,. . t ł ' k l .,. S t ' . 1 . dl db d . h tej JednoscI 1 spoJm moralno- narodowcJ, mowIę, nIe rozerwały u nas s a a przywroconą, o onIscI arep y powrocI 1 a o u owanIa swyc ... ... . . domów i wkrótce usunięto ślady zniszczenia. Sarepta wiele następnie zy- wszelkie uSIłowa Ia . espo yzmu 1 całe »dzIeJe nIewolI! skała a jej zakłady rolnicze słuszną posiadają sławę. Wyrabiają tam dzisiaj Czemu to WInnI Jestesmy? płótno, sukno, mateIje jedwabne, których wyborny gatunek wszyscy przy- Oto. instytucyom. st rożyt ej Polski, prz siąkłyra w. obyczaje, całego znaj 'l. Więlce chwal'l w ossyi Jet (abryki tytuniu i musztardy. Koloniści narodu. 1 temu podanIu, ze kraj ten był na swoJe czase krajem swobod obyZ:Dą.ją WIelce cuwaIą w IXU«YIJJ ««V- V----"'"K.:1I;t-;,Jl tjii-niirrriiim 4aponfV watekkioh z początku przestawali na uprawianiu tytuniu w obrębie terntorium barep y, »a 1 e ™ ci u s i ł o w a n i o m n a f o d u w różnych i później zadzierzawili wszystkie A I J J P M T g j A * ffi J & A A Awincyach II{, które zamierzały kosztem tysiątowskićj i woronezskiej , tam p m NQ l 8 J *fflfti «J * TM" J A , { . d . dź ignąć i utrzymać narodowość naszą, f o zaJu po w transporty tego artykułu poselano najprzód do Turcyi i 11 ersii, pozn.eJ Y J u f a y s l o w e f a u życiu, które się tak świetl\ A"IJH · b A A ™ £ ? £ A · T Z ' f · * M W A & **** ł- V Arf VV Y lp. lir. - rg. oz - , . Z 111« W r t er: : ; : ; c e l » - . » które są bardzo poszuk.wanenu z powodu ich taniości .dobrego PfzJ6 . nafodowos ci. wania. Musztarda Sarepty wszędzie jest znaną; wyrabiają jej *ot,di2,000 . A "A e AJ»" rę, jaką wartość mają postępowe instytucye, ciągłe pudów, "ie licząc 800 blisko pudów oleju ft****J% A AA iM -nysbwe, objaAącĘliteraturą a dziś wstęmieszkańcy Sarepty oddają się uprawie zboża kartofli. Posiadają o roay konstytucyjnego życia; umiejmy ocenić jak wielkie mają winnice i szczęśliwie uprawiają tak zwany ricinus communis Po ozo, a p a W JAk A £ Z J A n a f o d o w e f a. pośród stepów, kolonia Sarepty rozrzuciła dobre wiadomość, «A P - znacz- tu zysy Y pA Y b i u f o k f a c y ą d a f a i między mieszkańcami gubernii saratowskiej, ale nawet pom.ę zy , cm A A u S A. S Y h' to A zncj konieczności, jaką jest cemi pokoleniami kałmuków, ktorem, jest otoczoną; wpływ jej był nad wstecz"".. "i d o w e polskie. Austrya konstysucyjna zbawienny na całą okolicę. Zakończemy oświadczeniem, ze ta kolon,a dała w szal oso w p J J A AA A Rossyi wiele pożytecznych instytucyi, urzędników, uczonych, akademików, jes.zdolną poją 1 A A Al.. eczneJl i że od lat 72 P jak istnieje, nie zaszedł w nićj ani jeden wypadek morder- ,» J A A A A A A I w której nas utwierdza! stwa lub nieprawego rządu. ,,_ 'O Cholerze. W g ub. orenburskiei słaba cholera trwa dot 51 d , od 21 _ zniesieniu P owinności włościańskich otrz y mała U( one£(laiszYaftykulO p o 28. Lutego było w powiecie menzelińskim 23 nowych chorych z których A A A A A A ? M t t f tt j e C a reklamacyę i pospiesza ją umieścić um"w 7 pow. abtyrskim gub. simbirskiej w tymże tygodniu zachorowało wrw AALTiilVnSI nwodowego wystawiono ogłoszone przez nas 6 umarło 3- ". 9 0 M 5I r. 5I Z d a n i e' jako opozycyę przeciwko środkom d. 18. Marca obraW pow. tulskim pozostowało po 20. Lutego 13 chorych; po 25 tegoż 28. M.r«AzdanAe j r A «A f o z w i a z a n i a służebnego stanu, nategoż miesiąca zachorowało 9 umarło 11. Nadto w samej l ule 9. Lutego WIJ J A d a n e b p w ł o s V i a D i D a m i e H za sąsiada. umarł jeden chory na cholerę. P
«.ów. odicpi
D-.:.
"f 1 ·
""" ,,1, «." ;»gruntu, ustap.oncgo >rn w f i I M £ £ Y A I.Q £ /\ I.Q A A ma 58 omów A » A A A J L t . c . o a y na mieszkanie sióstr szkoły dla chłopców». vcząt, bo , n p A A A Ko 10II-a ga. brać, nie żonatych. nie z Tef. y «J A A d e I repta należy do " g Ł j T I ł h posiada kościół dla braci w tćm mieście
. n * , .
czną przeszłość, s zmieniać formę pol Ten moralny węiCi uicsjjuijicgu isununa, Kvuij UUIUŁ. *4""J> r,""-T <<» «.» Bóg! - Świętokradzką ręką można ,ig targnąć na starganie tego w p ł .. ale go rozerwać nie można! J g z y k n a s z j e s t , I.I, o d b i s t o f Y i . N ł f Ó d n a s z n a l e Ż y przyszłością swoj ą i cywilizacyą do najstarsych w tegoczesnej Europie Polska na drodze instytucyi konstytucyjnych wyprzedziła wszystkie dz.siejsze narody.
Jej Jest w r?sa> szych oczach jest włościanin bratem. Że niezmierną większość narodu upatrujemy w stanie włościańskim i w nim zarody narodowej przyszłości. Gdyby był autor krytyki z większą uwagą raczył rozbierać zdanie nasze, byłby może uznał, że podany przez nas środek jest najprędszy i najaupełniejszy. Gdyby nakoniec było mogło być wiadomćm autorowi krytyki, że dalekim od Lwowa, niedokładnie były znane zdarzenia 18. Marca, szczególnie zaś, że nam więcej zależy na wyznaniu wiary własnej, aniżeli na negowaniu obcej; niebyłby przypisał nam »formowania opozycyi« przeciw wypadkom, które jeżeli skutki mieć będą błogie, pochwalimy. Leon Rzewuski. Adam Potocki.
Słowa moje brzmią tak: »Ucieszyła nas niemało wiadomość, że na jednej ze schadzek przyjacielskich dnia 2G uchwaliła większość znajdujących się tam właścicieli ziemskich, aby trzymając się legalnych obrębów, uwolnić natychmiast poddanych swoich od należnych dworowi powinności., Ale radość nasza była niedługa: wkrótce bowiem dowiedzieliśmy się, że się formuje opozycya, a 'dnia 28. Marca pokazały się drukowane kartki z podpisem dwóch poważnych imion, na których między innćmi słowami, czytamy: O sprawach tyczących się ogółu tylko kraj cały sądzić ma powołanie. Zebrany sejm wyrzeknąć powinien o stosunkach służebnych i natychmiast rozwiązać się, jako nieumocowany do dalszych czynności, petycyę zaś do monarchy ułożyć należy z prośbą o zastąpienie sejmu, zgromadzeniem na* rodowćm, do którego składu wchodziłyby: obywatelstwo ziemskie, miasta i gromady.« Jakakolwiek różnica między mojćmi słowami a powyższą reklamacyą znaleść się może, pomijam ją, bo nie o nią rzecz się głównie rozbija. Ale jest dla mnie wielkiej wagi wyznanie obu tych zacnych obywateli, wyznanie, które z dawniejszych, przytoczonych tu wyrazów ich wydobyć nie mogłem, a o którem się dziś z prawdziwą przyjemnością dowiaduję, że są za dajprędszćm i najzupełniejszem zniesieniem włościańskich powinności. Zgodni tedy jesteśmy co do istoty; idzie tylko o środki. Jakiż jest w dzisiejszem naszćm położeniu środek najprędszy do zniesienia tych powinności? Uważając rzecz ze stanowiska prawniczego, może tylko uwolnić włościan od powinności: albo prywatny w swoim majątku, albo sejm, ale sejm taki, któryby rzeczywiście cały naród reprezentował. Taki zaś sejm, jaki jest u nas nie ma prawa do tego, i zgromadzeni na nim właściciele ziemi choćby była między nimi jednogłosność, niemogliby uwolnić od powinności poddanych tych swoich sąsiadów, którzy albo na sejm nieprzyjechali, albo do niego nie należą. Kiedy więc pp. R. i P. uważają sejm jako środek do najzupełuiejszego zniesienia włościańskich powinności, na to nie można się zgodzić. Dodać tylko potrzeba, że takiego sejmu niemamy, a czy go mieć będziem kiedykolwiek, o tćm może wątpić każdy, kto tylko wie jakie są takowego sejmu · warunki.
Atoli poważę się zaprzeczyć temu najmocniej, jakoby sejm był oraz środkiem najprędszym do zniesienia włościańskich powinności. Chociażby bowiem ten sejm potrzebował być takim tylko jaki dziś mamy, to i w takim razie najprędszym środkiem być on niernoże u nas dla tego, bo nie od nas zależy jego zwołanie lub niezwolanie. A gdy już nawet zwołanie jego nastąpi, toć rozstrzyganie na nim tych lub też owych kwestyi wtedy tylko miejsce mieć może gdy pozwolą na mocyę. Jeden tylko więc s'rodek zostaje w waszych ręku, środek legalny rychły. Tćm samem prawem jakiem kto darować może dzień jeden pańszczyzny, darować może i wszystką. Czyniąc to bez wystawności i w obrębach prawa, może być pewnym, że nie dozna przeszkód od władz rządowych. Wszakeśray wszyscy słyszeli ważne w tej mierze słowa naszego naczelnika i wierzymy im święcie, że w całym jego zarządzie nielegalności nikt niedostrzeże. Faktyczne więc tylko zniesienie włościańskich powinności postawić może najrycWej właściciela ziemi do włościanina w stosunku takim w jakim zostaje sąsiad do sąsiada lub brata; a uwolnić mię raczą panowie R. i P. od dowodzenia, że bez zniesienia tycb powinności niernasz szczerego braterstwa. August Bielowski.
W poniedziałek dnia 10. Kwietnia rozpocznie się nowy kurs nauk w moim instytucie. Szanowne rodziny, które córki swoje powierzyć mi i nadal zechcą, wzywam niniejszem najuuiżeniej, aby do dnia lego zameldować mi je raczyły. Oplata szkolna aż ilo dalszego wynosi w pierwszej i drugiej klasie 3 Talary, w trzeciej 2i Talara, a w czwartej 1 Tal.
Agnieszka Hebenstreit.
A li S t r y a.
W i e d e ń , d. 1. Kwietnia. - I tutaj od niejakiego czasu poruszają się robotnicy, ale spokojność jest utrzymaną przez gwardyą narodową. Wczoraj i dziś przybyłe deputacye z Czech i Kroacyi z wielkim entuzyazmem przyjęte zostały. Z obawą patrzy rząd na to rozwijanie się narodowości, która właściwie jest tylko odłączanie'ra się od dziedzicznych posiadłości Austryi. Ledwo można sobie wystawić trwogę przy takich wypadkach. F rań c y a.
P a ryż, 1. Kwietnia. - Rząd tymczasowy wydał rozporządzenie względem ochotników, iż ci wstępować mogą do rodzaju broni, jaki sami wybiorą na dwuletni przeciąg czasu. W brew woli tych ochotników, nie mogą być puszczani na urlop. Rząd tymczasowy także postanowił, ażeby wszyscy deputowani narodowego zgromadzenia trójkolorową przepaskę z fręzlą złotą nosili. Taką oznakę mieli dawniej członkowie konwentu. Lamartine pisze teraz do porty notę dyplomatyczną, w której poleca jej chrzścian na Libanie. Komissya obrony Francyi postanowiła zakupić 20,000 koni pod kawaleryą, artyleryą i treny. W rozruchach zaszłych w Rouen brał udział prezes jednego klubu, Poulmier. Komitet centralny, którego był członkiem, wykluczył go z grona swego i uznał go za niegodnego należenia do jakiegokolwiek klubu demokratycznego, ponieważ brał udział w rozruchach, które przeszkadzają biegowi sprawiedliwości i wykonywaniu praw. Dziennik »l'Union« porównywając teraźniejsze położenie Francyi z położeniem innych krajów europejskich, zaczyna od tych słów: Francya jest państwem najmniej schorzałem między wszystkie mi państwami europejskiemi, , i stara się zdanie swoje poprzeć wskazując bezpośrednio na wypadki, które zaszły w innych krajach i na tameczne stosunki towarzyskie. Kończy wreszcie w ten sposób: »Dzięki Bogu, mieszkańcy Francyi nie będą już wystawieni na owe tak okropne wstrząśnienia, które ojców naszych napełniły postrachem i powodowały ich do wielkich błędów i wykroczeń. Widzieliśmy jak w kilku godzinach runął rząd cały, a jednakże porządek ledwo został przerwanym. Pokój publiczny został niezachwiany wśród powszechnej klęski finansowej, która zawiesiła wszelką pracę, wstrzymała wszystkie prawie przedsięwzięcia handlowe i przemysłowe i zostawiła w niepewności i zawieszeniu wszystkie majątki. Paryż nie ma załogi wojskowej, nie ma prawie policyi, a jednakże w Paryżu wszystko spokojne. Najgłówniejsze obecnie zadanie, które wszystkie umysły zajmuje, organizacyą roboty roztrząsają obadwa stronnictwa z zupełną spokojnością i w największej zgodzie. Moglibyśmy nawet powiedzieć, że kwestya ta już jest roztrzygniętą, albowiem zasada stowarzyszenia już przyjętą została i może wystarczy do zawarowania interesów klass pracujących. W każdym przypadku rozwiązać można kwestyą organizacyi i to takim sposobem, że pojedna się wszelkie prawo stron implikowanych przepisami, na mocy których każdy w porządku będzie mógł prawa swoje wykonać. - Jest to zadanie słuszności razem i ostrożności. Nie ma już teraz w Francyi żadnego z owych gwałtownych żywiołów, które krwią zalały pierwszą rewolucyc, które teraz nawet krwi rozlewem zagrażają Niemcom. Słowa, któremi zaczynaliśmy nasz artykuł, są istotną prawdą. Francya jest krajem w Europie najmniej schorzałym. ·
Anglia.
Londyn, d. 31. Marca. - Globe powiada: wiele razy zapowiadają pokój światu, tyle razy można być pewnym,' że wojna powszechna wybuchnie. W ciągu ostatnich sześćdziesięciu lat dwa razy nam przyrzeczono, ze na przyszłość tylko idee będą panowały. Ale idee zawsze dotąd postępowały z konnicą, piechotą i artyleryą. Dwóch raitrzów stać obok siebie nie może, i obdwaj autokraci z powołania w Europie, cesarz Mikołaj i ł.edru Rollin nie pogodzą się! Prussy chwytają za broń w obronie Szlezwiku i Holsztynu, Karol Albert maszeruje na czele swego wojska do Turynu, aby wtćj stolicy nie zrzucono go z tronu. Teraz się pokaże, jak wiele Rossya może zdziałać na zewnątrz, a dawna niesłuszność przez podział Polski, jeszcze będzie zemszczona.
W niedzielę dn. 9. Kwietnia 1348. r.
będą mieli kazanie
W ciągu tygodnia od dni« 1. do 6. Kwietnia.
,\a*ivj hoŃrlolon
W kościele katedralnym · · · · W kość. fam. S. Maryi Magd. .
W kościele S. Wojciecha · .. W kościele S. Marcina. · . · · Franciszk. (gmina niein. - katol.) .
W kościele dawno XX. Domin.
W kość. Sióstr miłosierdzia. .
W kość. ewaniel. S. Krzyża.
W kość. ewaniel. S. Piotra . .
W kościele garnizonowym . . ·
Dzisiaj odebrałem od dawna oczekiwane Angielskie węgle kamienne.
Poznań, dnia 3. Kwietnia 1818.
Fryderyk Barleben pod Nr. 106. Małej Garbarskiej ulicyurodź, się umarłoprzed poludniempo poludniu.
I i, S .» a.
X. Man. Amman.
- Man. Prokop .
X. Men. Prusinowski, N auc. rei. Doliński.
· Dzick. Kamieński.
Kleryk Waleński.
Superintend. Fischer. Pastor Friedrich.
H - Kons. Dr. Siedler.
Kazu. dywiz. Simon.
Ogółem
13 15 1 24 1 l 3 1-3"
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1848.04.08 Nr84 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.