.JI/. 267

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1852.11.13 Nr267

W 5 ? · 1)ftST WA Po?*

A""'*'" ,,,, T

T9

Drukiem i nakładem Drukarni Nadwornej W. Deckera i Spółki w Poznaniu. - Redaktor odpowiedzialny: N. Kamieński w Poznaniu.

Telegraficzne wiadomości.

Korfu, d. 3. LisIopadn. - Dnia 31. Paźdz. przybył król Otto do naszego portu. Lud cisnął się na barkach około królewskiego statku parowego, który wieczorem puścił pic w dalszą podróż do Pircu Tu panuje jeszcze ospa. Zachorowało na nią w dwóch ostatnich tygodniach 371 osób, z których 86 umarło. Lord nadkomisarz wyjechał "do Zanie.

Berlin, d. 12. Listopada. - Naj. Pan raczył nadać": ces. ros. rotmistrzowi i adjulantowi ministra wojny lir. S trogonow i wieI. ks. badeńskieuui szambclanowi baf. Aichner Heppcnstein w Regcnsburgu, order orła czerwonego trzeciej klasy; ces. ros. pułkownikowi Garstenzweig, order św. Jana jerozolimskiego, tudzież czeladnikowi Heer w Mudlow, medal na wstążce za ocalenie życia.

Berlin, d. 1. Listopada _ Mówią, że minister spraw wewnęU-mych wynurzył życzenie, ażeby żaden z naczelnych prezesów w czasie posiedzeń izb nie opuszczał bez koniecznej potrzeby prowincji pieczy swojej powierzone] i aby mandaty na deputowanych jłożyli, jeżeli im będą ofiarowane. - Korrespondenz Bureau pisze: według nadeszłych wiadomości z Paryża powiększyła się oziębłość panująca pomiędzy rządem francuskim a auslryackiui, z powodu występowania dyplomacji nusttyackiej przeciw zamiarom Francji w Turćyi. Auslrv.i i Rosya" trz,yinaj<} się wspólnej polityki, przeciw wpływom Francyi na Tnrry.-j. - Pomiędzy uczniami wydziału tcologiczno-kalolickiege w Wrocławiu krąży obecnie petycya do króla z prośbą, iż gdy wedle rozporządzeń ministeryalnych zakazano uczniom uczęszczać na kolegium jezuickie w Rzymie, aby rząd powołał na katedry teologiczne do Wrocławia jezuitów. (Kor. Cz) - Wybory wypadły częścią w duchu opozycyi konstytucyjnej, częścią w duchu konserwatywnej legalności konstytucyjnej, jaką wyobraża stronnictwo Bethmana Hollwegha, czyli staropruskie, częścią wreszcie w duchu uiinisteryalnym. Z stronnictwa nowopruskiego czyli Kreuzzeitung, nikt dotąd niewiadomy. Taki, jak się zdaje, charakter będą miały wybory z całego kraju, azotem lepszy, niż się tego można było spodziewać po małym udziale w wyborach pierwotnych i ich rezultacie przeważnie konserwatywnym. Pochodzi tozląd, że przeciwko dążnościom stronictwa nowopruskiego, to jest tak zwanego junkerslwa czyli Treubundu, którego organem jest Kreuzzeitung, powstała w osta iniin czasie yvielka yv całym kraju, mianowicie w miastach, niechęć i nienawiść. Stronnictwo to najprzód samo pod sobą dół kopało, wyciągając stronę reakcyi daleko poza rok 1848., usiłując wszelkiemi sposoby" pociągnąć za sobą gabinet dzisiejszy, nad którym zbyt widoczną brało opiekę i mniemało go już mieć w swem ręku; osłabiło je potem oderwanie się od niego liberalniejszej i suinienniejszćj w zasadach i środkach frakcyi konserwatystów Bethmana Hollwegha, która nie chciała wyjść 2 obrębu konstytucyi, 1, .cr 1) a U{ podstawie i na wskazanych przez nią legalnych drogach postanowiła zmierzać ku wykończeniu przedsięwziętej budowy państwa; zadał nareszcie stronnictwu Kreuzzeitung cios ostatni gabinet sam, zrzucając s.c 2 zużytej i dla tego nieznośnej opieki, i nadając rządowi udz.elnosć od żadnego stronnictwa niezawisłą. To sprawiło, ze ludz.e "awet ul rakonserwatywni i w dążnościach swych wsteczni, "woln.l. Si? od zwichmonego w p , u I ) a ( JaJ 4 C e " os,ronnictwa i przeszli do obozów, które się w granicach konstytucyi mzłożyły i "a niej opierają swoje uprawnienie, s,lc ; rucl) A i "Rej * * prawdopodobnego charakteru odbytych wyborów. Na 9 deputowanych, których Berlm wybiera, należy do o poB l 3, Pa'ow, Kiihne, Biedel; do "cent. um 2, Bock i Gamet; do stronnictwa ministeryalnego 3, minister prezydent Manteuffel, Nolh . Pnttw.tz; jeden wybór", należącego do opozycyi'pana Kuhne jako podwójny, mus, byc powtórzony Wybory potsdamskic należą do centrum: wybory wrocławskie, Wentzel I Graff, dawny minister C a m p 11 n n s c n j Biirgers należą do opozycyi Kandydaci Treubundu >v Berlinie wcale nie próbowali szczcscia, w Potsdamie byli w wielkiej mniejszości, w Wrocławiu i w Kolonii wcale o nich nie" było mowy. Obrani, sę urzędnikami krajowymi albo miejskimi. W oOóle zdaje się, ie miasla silnie będą w izbie reprezentowane. W miastach tych naj wic- " ksza systemu rządu konstytucyjnego "brona. Ponieważ zresztą cały kraj odnawia pragnienie, aby się stan legalny prawa publicznego raz przecie utwierdził, a przekonanie jesł.powszechncm, że lo na podstawie i w granicach dzisiejszej ustawy ko stytucyjnej stać się może; dążność do jejobrony w izbach okaże się podobno daleko silniejszą, aniżeli spodziewać się było można. Na tutejsze przynajmniej wybory wpłynęła głównie obawa, aby przez zbytni zapał członków stronnictwa junkierskiego i ludzi rządowych, nalegających z nieustającą natarczywością na coraz obszerniejsze reformy, w końcu cała konstytucya nie była z posad swych wysadzona, albo jak to mówią, eskamotowana. Dzisiaj już, w skutku wczorajszych wyboroyv, jeden z dzienników półurzędowych stara się zaspokoić opinią, że rząd nigdy o reformach innych, jak na drodze legalnej przedsiębranych, nie myślał. Zaręczeniu temu można wierzyć, ale na legalnej drodze w rządach konstytucyjnych da się nieraz wszystko przeprowadzić. Od składu yvięc izby zależy, aby tylko to, co jest koniecznem i odpowiedniem, przepnmadzoneui być mogło. W r o c ł a w, d. 10. Listopada. - Missye jezuickie zakończyły się tu w niedzielę dnia 7. b. m. Trwały dni 15. "Wystawiono krzyże missyjne. Dziennie miewali trzy kazania w 3ch kościołach, a w gimnazjum katolickiem miał ojciec Boh przemowę do uczniów wobec radzcy szkolnego Dra Stiele. Wszystkie kościoły były podczas misy i przepełnione. Je zuici walczyli przeciw filozoficzno religijnym błędom i złym obyczajom. Polemiki przeciw innym wyznaniom niebyło.

Mtrótestwo polskie.

Warszawa, 10. Listopada. - Naj. pan, raczywszy przyjąć złożony sobie egzemplarz wydanego przez dyrektora gabinetów okręgu naukowego warszawskiego, radzcę honorowego Jarockiego, dzieła w języku polskim pod tytułem: »treić Zoologii«, z terminologią rosyjską, rozkazał na (łaskawiej, zgadnie z wnioskiem księcia namiestnika królestwa, przez wzgląd na długoletnią służbę autora, jak niemniej dla zachęcenia go do dalszych prac pożytecznych, wyassygnować mu roczną płace to jest: f. sf. 1200. itossyn. P e t e r s bu rg a, 20. Paźdz. starego stylu - M anife s t c e sar ski .

Z Bożej łaski My Mikołaj I., cesarz i samowładca wszech Bossyi itd. itd.

Z woli wszechmocnego Boga J C W. książę Maksymilian Leuchtenbergski, Nasz ukochany zięć, rozstał się z tym światem dnia 20. b. Ul po długiej słabości. Poddając się Opatrzności Boskiej, której wyroki są niezbadane, jesteśmy przekonani, że wszyscy Nasi wierni poddani przyjmą szczery współudział w nieszczęściu rodzin nem, które Nas dotknęło, i połączą swe modły z naszemi, o spokój duszy zmarłego. - Dan w Petersburgu, 20. Października 1852, a dwudziestego siódmego panowania naszego.

(podp.) Mikołaj.

- J. C. W. książę Maxymilian Józef Eugeniusz Augusf Napoleon książę Leuchtenberg i Eicbsladt, urodzony dnia 2. Paźdz. f. 1817., był synem JCKW. księcia Eugeniusza, zmarłego dnia 24. Września f. 1824., i JKW. księżnej Augusty, córki Maxymiliana Józefa króla Bawarskiego, zmarłej dnia 10. Maja 18*51. f. J C W. książę Maxymi1ian Leuchtenbergski, objął posiadłości swoje w Bawaryi i inne, po zmarłym f. 1835. bracie swoim starszym, J KW. księciu Auguście Portugalskim, małżonku N. królowej Donny" Maryi II. W f. 1839. dnia 14. Lipca, książę Maxymilian Leuchtenbergski, zaślubiony został z Jej CW. wielką księżną Maryą Mikołajewuą, pierworodną córką NN państwa, i otrzymał od N. cesarza tytuł Jego cesarskiej wjsokości. Z małżeństwa swego dostojny nieboszczyk zostawił 4 synów i 2 córki, J J. CC WW. książąt: Mikołaja, Eugeniusza, Serviusza i Jerzego Maxvmiliauowiczow, oraz księżniczki: Maryę i Eugenię Maxymilianowne. W Bogu spoczywający książę Maxymilian był jenerałem - adjutantem JC Mości, jenerałem-lejlnantem i szebHII pułku huzarów swego imienia w wojskach cesarsko rossyjskich; pułkownikiem właścicielem pułku szwoleżerów N f. 6. wojsk król. Bawarskich; członkiem rady, komilelu naukoyvego i głównozawiadującyiri instytutem, korpusu inżenicrów górniczych; prezesem akademii sztuk pięknych w Petersburgu, członkiem cesarskiej akademii nauk, uniwersytetów Pelersburgskiego, Moskiewskiego, Kazańskiego i rady zakładów naukowych wojskowych; prezesem cesarskiego towarzystwa arcbeologiczno numizmatycznego iid. Książę zostawia 3 siostry: królowę Szwedzką, cesarzowę" Brazylijską matkę, i JKW. księżnę Teodolindę Wirlembergską. , , Nordd. Zeitung pisze: yyedług sprawozdań urzędowych 2 Petersburga, cholera dopiero niedawno i to sporadycznie w Petersburgu pojawić się miała. Przeciwnie zaś brzmią yviadomosci, które okręt Preuss. Adler do Szczecina przywiózł, podług nich bowiem, zaraza owa od dawua tam dokazuje i wiele ludzi sprząta, ale chorobie lej urzędownie nazwisko inne dano. p a ryż, 8. Listopada. - Skoro senat wczora przybył do St. Cloud, poprowadził go major Lepie, służbowy oficer księcia prezydenta, do galeryi Apolina, gdzie się znajdowali ministrowie, wiceprezes rady stanu Baroche, prezes wydziału Rouhcr i radzca stanu Delangle. Senat stanął w półkole, mając urzędników biura swego w środku, w tem wszedł Ludwik Napoleon, ubrany w mundur jenerała piechoty, z orszakiem swoim wojskowym. Wiceprezes senatu Mesnard rozpoczął swoją mowę przy okrzyku ogólnym: niech żyje cesarz: Miłościwy Panie! Kiedy wielki naród, jak Francya głos swój podnosi, natenczas pierwszym jest obowiązkiem ciała politycznego, do którego jest obróconym, wysłuchać go i nań odpowiedzieć. Taka myśl była mości książę, kiedyś zwołał scnal do narady nad tern wielkiem poruszę nieui opinii publicznej, która się z taką godnością i silą objawiła. Senat pojął, że ta uderzająca manifcslacya wystąpiła na jaw w skutek niepoliczonych zasług, któreś położył, w skutek imienia, które nosisz i w skutek rękojmi, którą daje przyszłości twoja wielkość charakteru i stałość umysłu. Pojął, że po tylu rewolucjach Francya czuje potrzebę poslawieuia losów swoich pod opiekę silnego i narodowego rządu, który łącząc się z przyszłością tylko wspomnieniami sławy i prawowitośei początku, dziś znów znajduje w narodowem potwierdzeniu żywioi ów swej siły i trwałości. Senat dumnym jest milos'ciwy panie, ze staje się wiernym tłumaczem godności i uczuć kraju, składając uchwałę senatu, powołującą cię na cesarstwo, w twoje ręce. Potem doręczył mu dokument pełen znaczenia. Ludwik Napoleon odpowiedział, śród okrzyków: niech żyje cesarz! Moi panowie senatorowie! Dziękuję senatowi za gorliwość, którą zadosyć uczynił życzeniu kraju, obradując nad przywróceniem cesarstwa i wydając uchwałę, która ma być przedłożona ludowi do potwierdzenia. Kiedy przed 48 laty w tym pałacu i na tej samej sali i pod okolicznościami podobnemi senat naczelnikowi mojej rodziny ofiarował ko ronę, odpowiedział cesarz temi pamiętnemi słowy: mój duch nie byłby więcej w moich następcach od tego dnia, gdzie by przestali zasługiwać na miłość i zaufanie wielkiego narodu. A więc, co serce moje dziś najwięcej porusza, to myśl, że duch cesarza zemną jest, że jego uczucia mną kierują, że jego cień mnie broni, kiedy wy w uroczysty sposób przychodzicie tu, aby mi w imieniu ludu francuskiego okazać, że zaslu żyłem na zaufanie kraju. Zbyteczną jest rzeczą wynurzyć wam, że mojem nicustannem będzie staraniem, pracować z wami nad wielkością i pomyślnością Francyi. N astępnie Ludwik N apoleon zbliżył się do koła senatorów i z niemi poufnie rozmawiał. W godzinę później odszedł senat. Członkowie biura jego wrócili uroczyście do pałacu Luksemburg, reszta zaś senatu rozjechała się do domu. Obiady senatu więc, uchwala, przedstawienie się · w Saint Clou d i powrót, skończyły się w 41 godz.

- M o n i t o r ogłasza dziś niedelikatną uwagę dla księcia Hieronima.

Brzmi zaś: W nowej organizacji władzy senatu, do cesarza należy przewodniczenie jemu. Okoliczność ta spowodowała księcia Hieronima, do złożenia swej godności w ręce księcia. Tenże dziennik zamieścił tekst dekretów, o których wczoraj wspomnieliśmy, na mocy których, lud zostaje zwołany na dzień 21. i 22. Li stopada w celu dania głosu zwanego plebiscitem, a ciało prawodawcze na dzień 25. Listopada, celem przeliczenia głosów. Dziś z rana odbył Ludwik N apoleon na ulicy N euilly przegląd nad kilku pułkami jazdy i piechoty. Jenerał Magnan czekał na prezydenta przy moście Neuilly. Ludwik Napoleon przybył z orszakiem wojskowym, w którym znajdowali się między innymi marszałek Hieronim, jenerał Rouget. Miał na sobie mundur jenerała piechoty." Wojsko po witało go okrzykiem: niech żyje cesarz! Po przeglądzie udał się prezydent rzpltej do clheum. - Abd el Kader jutro wyjedzie na czas pewien z Paryża. Był na wieczerzy dziś u księżny Matyldy. Anylla.

Londyn, d. 5. Listopada. - Times wyraża dzisiaj obawę swoje O przyszłość Belgii i Piemontu zupełnie otwarcie. Mądrość owej polityki angielskiej, powiada ona, klóra w 1831 oderwanie Belgii od Holandyi tak serdecznie pochwaliła, będzie teraz miała ciężką próbę do wytrzymania. Tożsamo stronnictwo kościelne, które w roku 1830. pod maską liberalizmu fałszywego Belgią od Holandyi oderwało, pracuje teraz z równą śmiałością przesadzoną nad tem, aby kraj ten Francuzom zdradzić, i korzysta z cierpliwego składu rządu konstytucyjnego, aby śmierć wolności ludu i bytu narodowego przyspieszyć. Przesilenie ministeryalne, w krajach obydwóch czysto przez wpływ zagraniczny sprowadzone zostało. N a zaszczyt lyrh małych państw dzieje powiedzieć będą przymuszone, że zawikłania te nie od nich wyszły. Chociaż ani tam ani tu na dyplomatach zdolnych niczbywało , nicznałazł się pomiędzy wszystkimi"ani jeden, któryby chciał konstytucyą naruszyć, albo prawa, niezgodne z jej duchem zaprojektować. Ale podczas kiedy niezawisłością charakjeru udział nasz i podziwienie wzbudza, nielaimy przed sobą niebezpieczeństw, jakie jej towarzyszą. Pretensye roszczone do państw obydwóch, aby wolności obywateli swoich na rozkaz i w inleresie mocarstw obcych ograniczyć, są tylko wstępem do więcej bezpośredniego wmieszania się i zatrwożenia; gdyż od czasu jak Francuzi nagle zmienili się w naród jak najwięcej służalczy a państwo swojewnajabsolutniejsze Europy, usiłowaniem ich będzie najbliższein, narody inne za sobą pociągnąć" Spodziewamy się, że z powodu interesów tcrrytoryalnych ale nic dla praw konstytucyjnych, niepodległość narodów tych jeszcze uratowaną ujrzymy. Rządy stałego lądu mają mało sympalyi dla swych reprezentacyi ludowych lub swej wolnej prasy; ale o wyższą Po i obronę linii Maus troszczyć się muszą. Zarówno, jakąbądź formę rządu Belgia i Piemont mają, wszelka napaść na ich niepodległość zagraża zaporom słabym, które obecnie jeszcze pokój europejski zasłaniają. - Lord Shaftesbury ogłosił list z Florencyi z dnia 26. Października, od lorda Rodcna, naczelnika deputacyi angielsko prolestanckićj do wieln? 1 . ,kiego księcia Toskanii. Przybywszy dnia 22. mówi on, postanowiliśmy, bez pośrednictwa jakiegokolwiek ajenta dyplomatycznego, udać się z podaniem na piśmie wprost do ministra spraw zagranicznych, aby nam posłuchanie u j. c K."mości wyjednał, a przez dwa dni następne strawiliśmy wiele godzin nad dokładnem naradzeniem się we względzie tego, cośmy powiedzieć chcieli, w przypadku gdybyśmy dostąpili zaszczytu, być przypuszczonymi do posłuchania. Przedsięwzięliśmy, tylko osobisty przypadek Madiaiów mieć na uwadze, i w przymówieniu się naszem nic nienapomykać, coby sprawie klientów naszych szkodzić mogło. Wczoraj wieczorem odebraliśmy od księcia Cassnglionc odpowiedź, która wprawdzie naszego bezpośredniego życzenia niespolnia, ale jednak spodziewać się każe, iż zamiarem j. c. K. mości jest, Madiajów w niezadługim czasie ułaskawić.« Sądzimy zatem, że z strony naszej byłoby nieroztropnie, kroki dalsze w tej chwili czynić, oprócz tego, że księciu Cassaglionc poślemy odpis słów, któreini chcieliśmy do wielkiego księcia przemówić. Jednakże przed odjazdem naszym chcemy jeszcze doświadczyć, czybyśmy nieuzyskali pozwolenia, do odwiedzenia obydwóch tych więźniów w Voltera Succa, abyśmy o położeniu ich potrzebach przy powrocie naszym do Anglii sprawę dokładną zdać mogli. - Wrażenie, jakie list ten w Anglii sprawia, jest wcale niepomyślne. Depulacya owa, powiadają, nic niewskórała. Madiaiowie być może przy sposobności amneslyi cząstkowej zarazem z innymi pospolitymi lub politycznymi zbrodniarzami ułaskawieni zostaną. Przezto prawność i słuszność wyroku na nich zapadłego uznaną pozostanie, i pierwszego lepszego Floronczykn czytającego biblią taż sama sprawiedliwość inkwizycyjna jak Madiaiów spotkać może. - We względzie spustoszeń, jakie żółta febra na Barbadocs (P2go Października) zrządziła, podaje (i lob e tamtejszy opisy jaknajslraszliwszc. Nawet familie kreolskie i europejskie aklimalyzowane uległy tej zarazie w przeciągu niewielu godziu. Starania wszelkie lekarzy najdoświadczeńszych bez skulku pozostały. Dom komisarza jeneralnego Neiła w przeciągu trzech dni zupełnie wymarł. ff lochy. Z R z y m u piszą przy końcu zeszłego miesiąca, co i.aslępuje. N a ołtatniem zgromadzeniu nadzwyczajnem kardynałów przyszło znów do mowy o zaproszeniu nadeszłem do papieża, aby przyszłego cesarza Francuzów namaścił. Sposób, w jaki wzmiankę tę o tein uczyniono, powinienby jego świątobliwość spowodować do wytrwania w odpowiedzi poprzednio już danej, zewsząd bowiem w kolegium glosy wyraźnie się odzywały, że papiestwo w chwili obccnći więcej aniżeli kiedy zapoznawać niepowinno swego prawdziwego stanowiska w obec książąt świeckich, jeżeli się na niebezpieczeństwo wielkie narazić niechce. Stanowisko papiestwa nad wszelkie sympatie polityczne wyższem być musi. Z lego jedynie stanowiska, w tym jedynie duchu papież działać powinien. W każdym przypadku od usposobienia innych mocarstw katolickich za lub przeciw Ludwikowi Napoleonowi zależeć będzie, jak dalece Pius IX. iycTtetlio tpcoi spełni. - Wódz naczelny armii francuskiej w Rzymie robi przygotowania do nowego, a więc po raz trzeci, zupełnego rozbrojenia miasta i okolicy, albowiem niemało co dzień wzrastające zagrożenie bezpieczeństwa publicznego, gwałtowne obdzieranie podróżny cli i kupców, mianowicie w Campagnii, dowodzą widocznie, że łupieżcy mają jeszcze sposobność zaopatrzenia się w broń i araunicyą, ile ich tylko potrzebują. Jednakowoż Gemeau w chwili obecnej właśnie przy rozpoczęciu polowania niechciałby tysiącom Rzymian ich zabaw łowieckich niweczyć, owszem woli poprzednio zaczekać na wypadek wyprawy zandarmeryi rzymskiej, klóra od onegdaj ztąd w liczbie 100 koni po okolicy patrole odbywa. Rzym, 30 Października. - W czasach naszych jest pojawem do syć nierzadkiem, że jakaś lam tancerka, śpiewaczka lub inna jaka artystka z stanu aktorskiego, do stanu szlacheckiego, hnbioskiego a nawet do książęcego wyniesioną bywa. Ale rzadkim jest zapewne przypadek odwrotny, jaki się właśnie teraz wydarzył, i to w familii włoskiej głośne go imienia historycznego, która niegdyś także pomiędzy książętami rzeszy niemieckiej miejsce swoje miała. Albowiem córka najstarsza księcia Piccolomini, Donna Maria Piccolomini, a siostrzenica żyjącego tutaj kardynała legoż imienia, wystąpiła przed kilku dniami mimo protestacyi wszelkich ze slrony jej krewnych w teatrze naszym Argcnlina w operach »Polliutou i »Don Bucccfalo« wśród pochwał wielkich publiczności jako prima Donna. Kardynał Piccolomini na pierwszą wiadomość o tein wielce się rozgniewał, ale niezdolał nawet w rozmowie w cztery oczy odwieść siostrzenicy od zawodu raz obranego. W kilka dni później jednak pojawił się brat jego książę u niego z oświadczeniem córki, że teatr porzuci, jeżeli się stryj zobowiąże, jej posag o 12,000 skudów powiększyć. Ale kardynał wniosek ów odrzucił, i sioslrzeuica jego ośmnastolclnia Donna Maria śpiewa dotąd jak poprzednio.

Szwaicarya * B e m, 4- bislopada. - Część kantonu berneńskiego granicząca z Francya, a mająca ludność całkiem katolicką, zalana jest obecnie emisaryuszami francuskimi. Którzy po wszystkich miejscach publicznych, i gdzie się tylko nadarzy sposobność, wychwalają szczęście, jakiego Francuzi pod łagodiiem i pieczolowitem panowaniem Napoleona używają; przypominają zarazem, że ta część Bernu raz już szczęście miała, pod panowaniem jednego Napoleona zostawać, i że lud ten mową, Zwyczajami i religią właściwie do Francyi należy. Zabiegi emisaryuszów tych nie są wcale bezskuteczne, tym więcej, że ich wickszość księży żarliwie popiera. Chłopi mianowicie w znacznej ilości wypowiadają wyra źnie życzenie przejścia pod panowania francuskie; chcą posiać prośbę do Ludwika N apoleona, w której o łaskę proszą, aby kraj ten, który jego sławny slryj posiadał, znów z Francja połączył; za szczęśliwych by się miefi, gdyby pod panowaniem jego żyli. Rząd berneński jakóteż rada federacyjna wcale na te zabiegi niezważają. JIM - A 2ya .

Wiedeń, 3. Listopada. - Ko res p. austryacka pisze dalej o organizacyi i przywróceniu urzędów obwodowych: »Obok połączenia czynności sądowych i politycznych w najniższej instancyi vV urzędach bezwątpfenia chwila nowego organizmu administracyjnego. U rzędy obwodowe w pierwoinćm swojem urządzeniu pod cesarzem Józefem miały główne przeznaczenie kontrolowania zarządu patrymonialnego, jeszcze naówczas pod uciąiliweini formami istniejącego, dozoru nad wykonywaniem praw i rozporządzeń cesarskich przez organa dominikalńc i zapobiegania samowolnemu rozpościeraniu się praw i wymagań dominiów. Poddany znajdował przeto u tych władz opiekę i bezstronne wykonywanie prawa we wszystkich czynnościach tyczących się stosunku pod dańczego Z tego dobroczynnego i konsekwentnie przez tyle lat spełnianego przeznaczenia tych urzędów, wyrodziło się głęboko zakorzenione zaufanie Indu wiejskiego do tych inslytucyi. W każdym razie wieśniak znajdował pociechę i uspokojenie w "przeświadczeniu, że sprawa jego jest u władzy rządowej, również urzędy obwodowe w powszechnem przekonaniu o ich bezstronności znalazły moc oddawania sprawiedliwości żądaniom dominiów i zniewalania poddanych do należytych powinności. Stosunki (e wprawdzie zmieniły się z czasem. Ciągłe wyrabianie się prawodawstwa politycznego i urbaryalnego, ściślej oznaczyły stan prawny w ostatnich lalach istnienia stosunków poddańczych, tak, że każdy znal prawa swoje i swoje obowiązki, i w razie sporów znalazł naznaczoną drogę do przewiedzenia prawnych swoich pretensyi. Ludzkość dziedziców i lepsze wykształcenie chłopa czyniły stosunek między nimi mnie'j rażącym niż w dawnych wiekach. Właściwy ucisk lub jawny opór zjawiały się w starych ausiryackich prowincyach tylko jako wypadki wyjątkowe, gdzie sję zdarzyły, tam bez trudności rząd je załatwiał. Wypadki lal ostatnich, które sprowadziły zupełne zniesienie związku poddańczego chłopa i uwolnienie gruntowe, zmieniły zupełnie stosunki poliiyczne, i zadaniem nowych urzędów obwodowych nie może już być nadal, pośredniczenie między dworami i na gruncie osiadłymi. Mimo tego przeświadczeni jesteśmy, że przywrócenie urzędów"obwodowych z radością przez lud przyjęte będzie. N ajwiększa część ich obowiązków przeszła na starostwa okręgowe, które w nadzwyczaj spiesznym czasie obeznały się z potrzebami służby i w wysokim stopniu zaufanie mieszkańców zjednały sobie. Aby wszakże zupełną czynność rozwinąć, brakowało im najniższego organu dla bezpośrednich spraw osób i korporacyi. Starostwo okręgowe urządzeniem i położeniem swojem nie było po temu, aby objąć wszystkie czynności, dawniej przez zwierzchność pa trymonialną załatwiane, a wówczas nie mogło zarazem załatwiać czynności urzędu obwodowego. Mniej jeszcze przysposobione byłyJ\miny, aby zająć miejsce kancelaryi dominikalnycb, a w skutku odległości starostwa okręgowego i znacznej liczby podań do gminy zanoszonych, urósłby dla tych osiniuk-h laki ogrom czynności i taka odpowiedzialność, że położenie przełożonych gmin, stałoby się nader nieznośnem, i zażądanoby powszechnie zbliżenia się władz rządowych a pozbycia się części przydzielonych sobie czynności. Położenie administracji gminnych, znacznie Mania »ię Izejszem przez ustanowienie urzędów okręgowych, a urzęda obwodowi! lem głównie różnić się będą od starostw okręgowych, iż będą miały poddane sobie urzęda okręgowe, i zamiast pośredniej władzy wykonawczej, sprawować będą służbę tylko nadzorczą i kontrolującą. Zniesienie stosunku poddańczego, a następnie organizm i ustanowienie jak również zakres działania urzędów okręgowych, dozwoli mieć wzgląd przy ustanawianiu urzędów obwodowych, na zaprowadzenie o ile można taniej i prostej admiuislracyi. Zbytecznem byłoby przy oznaczeniu leryloryów obwodowych trzymać się nienaruszenie dawniejszych rozgraniczeń, owszem na wielu miejscach oznaczone będą obszerniejsze przestrzenie administracyjne bez szkody służby. W pomienioue urzęda obwodowe wejdą również wprowadzone do niedawna w życie rejeneye obwodowe w niektórych prowincyach, zakres bowiem ich działania przechodzi częścią do urzędów obwodowych, częścią zaś do prezydyów krajowych. Uposażenie całkowite urzędów obwodowych i okręgowych w porównaniu z dotvehrzasowemi kosztami rcjencyi obwodowych i starostw okręgowych, znaczne wykaże oszczędności. Daleko większemi okażą się jeszcze redukeye w budżecie państwa w gałęzi sprawiedliwości przez połączenie sądowych i administracyjnych czynności W urzędzie okręgowym.

W krajach koronnych mniejszych, jako to: Kuryulyi, Krainie, wyższym i niższym Szlązku, Salzburgu i Bukowinie, nie będzie wcale urzędów obwodowych, ale nadzór nad urzędami okręgowemi należeć będzie bezpośrednio do prezydyi krajowych. We wszystkich odpowiednio krajach koronnych wprowadzono już w ruch komissye organizacyjne. Przedslawienia ich nastręcza bliższe punkta oparcia, celem obliczenia szczegółowego oszczędności zaprowadzić się mających.« - Nazajutrz Kor es p. austryacka podała następny krótki artykuł: »W e wczorajszym artykule daliśmy do zrozumienia, że przygotowawcze kroki do wprowadzenia w życic komissyi organizacyjnych w pojedynczych krajach koronnych z pośpiechem zarządzone postały. _ Takowe jak się dowiadujemy, mają być na podslawie najw. rozporządzenia utworzone pod przewodnictwem "namiestnika lub jego zastępcy z równej liczby radzcow gałęzi politycznej i sądowej, klóiych zamiano wauic J. C. K apost. M OSC raczył sobie zastrzedz, tudzież z jednego urzędnika skarbowego przez ministra skarbu naznaczonego. Wnioski do tych nominacyi mają byc przedstawione na naj 'T. rozkaz Z jak największym pośpiechem. Zadaniem urzędnika skarbowego będzie przestrzegać interesów skarbu państwa. - Minister skarbu obwieszcza co następuje: Do kasy centralnej państwa wpłynęło z różnych kas krajowych w biletach skaibowych 3,695,000 złot. ren. w asygnacyach węgierskich 2,748,000 złr. czyli razem 6,443,000 zlr., które wydane już z kasy nie będą, lecz w dniu 4. b. m.

spalone zostaną. Skasowanie tyeh biletów nie zmieni w niczem sumy papierów publicznych w obiegu będących. -- N adeszłe wiadomości z Konstantynopola, potwierdzają dawniejsze doniesienia, iż sułtan nakazał budowę kolei żelaznej ku granicom Austryi, która poprowadzoną byt ma przez Adryanopol do Belgradu.

- Książe Parmy wydał dekret zakazujący wszystkim urzędnikom noszenie bród, wąsów, podbródków bokobrodów, wyjąwszy, jeżeli mają prawo do noszenia mundurów lub orderów wojskowych, a wtedy trzymać się mają przepisów dla wojskowych wydanych. Również noszenie długich włosów jest zakazanem. Przekraczający, karani będą utratą płacy aż do 6 miesięcy. - Książe Demidow mąż księżnej Matyldy Bonaparte bawi, >v Wiedniu, gdzie oczekuje przybycia w. księcia" Aleksandra. Wie deń, d. 4. Lisiopada. - Czytamy w piśmi? Austrya artykuł p. n. »Nowy zakład kredytowy mający się założyć w Wiedniu,« który brzmi jak następuje, Wiele dzienników doniosło o naradach pod względem założenia nowego instytutu kredytowego w W4edniu. Następujące szczegóły w tym pr7edmiocie będą zapewne prawdziwsze. Głównym celem nowego zakładu ma być dostarczanie handlowi i przemysłowi niższej Auslryi kapitałów w okolicznościach, w jakich instytucya taka, jaką jest bank narodowy przeznaczony do nadania ruchu i obrotu pieniężnego w pańslwic i regulowania takowego, nie może trwale udzielać kredytu Zakład nowy ma być od państwa niezależuy, ale zostawać pod nadzorem rządowym; ma być niezawisłym od banku narodowego, ale może tak dobrze jak każdy inny zakład w stolicy używać banku w sposób statutem przewidziany. Zakład len nie może nowych biletów puszczać W'obieg, bo lo jest wyłącznym przywilejem banku narodowego; ma on ułatwiać obrót pieniężny nie powiększając ilości ich w obiegu. Zamiarem jest połączyć tu formy stowarzyszenia akcyjnego z zasadą wzajemności kredytu. Wzajemność ta nakazuje oznaczenie granicy najwyższego kredytu, jaki zakład pojedynczym osobom udzielać może. Stopa procentu jest w ogóle zmienna, byłaby takową i lulaj, a nadto za rozmaite usługi stowarzyszenia różnie musi być liczoną. Sądzą, że własne fundusze od 5 do 6 mil. zlr. wystarczyłyby w tym kraju koronnym na zaspokojenie potrzeb wziętych na uwagę; stowarzyszenie posiadające 2 miliony jużby się uorganizowało. Skoro statut ułożony będzie z pozwoleniem rządu, ogłoszenie jego nastąpi; i może on polem służyć za wzór w każdym innym kraju koronnym, gdzie podobne potrzeby się objawiają, jak te, które pomieniony zakład w niższej Austryi wywołały, oczywiście z zastosowaniem ich do szczególnych okoliczośei. rM'ł li'e9J 09 Z K o n s t a n t y n o p o l a piszą pod dniem 25. Paźdz. , ze stosunki finansowe w dniach ostatnich w niczem się niezmieniły. Wezclkich środków używają, aby pieniędzy dostać. Sułtan przesłał mnóstwo sprzętów złotych i srebrnych do mennicy dla przetopienia. Weksle banku wystawione na Anglia muszą bądź co bądź być pokryte, jeżeli niemają wrócić z proteslacyą. - Artim bey, dawniejszy minisler handlu Abbas baszy, który, jak wiadomo z Egiptu uciekł, w Konstantynopolu jak najserdeczniej przyjęta i przez Ali baszę dawniej na poslado Berlina w miejsce księcia Caradja zamianowany został, nie otrzymał potwierdzenia od nowego wielkiego wezyra i na teraz do Berlina niepojedzie. - Sprawozdania z Syryi brzmią pomyślniej. Wszyscy wieśniacy u stóp Libanu trzymają z wojskami, które się w Haurau zbierają i nigdzie oporu nieznajdują. - Parowiec Lloydu przywiózł dnia 9. kilku inżynierów do Beirutu, którzy jak słychać z polecenia rządu tureckiego zająć się mają uporządkowaniem portu. - Eskadra francuska pod dowództwem konlradmirała Romain Defosses stanowisko swoje pod Smyrną zajmie. Wszystkie okręty żaglowe zastąpione być mają parowcami. W pierwszych dniach miesiąca lego sdodziewają się przybycia admirała Defosses z Pyreu do Smyrny. - Ostatnie wiadomości ze Stambułu, jak w Paryżu lak i w Londynie wielkie sprawiają wrażenie. Odmówienie ze strony Porly ralyfikacyi pożyczki, klóra w większej połowie w Anglii została podpisana, obruszyło świat handlowy. Dzisiaj udała się deputacya do ministra spr. zagr. lorda Malmesbury z żądaniem, aby interesa angielskich kapitalistów energicznie poparł w Stambule. T i m e s zastanawia się przy lej sposobności nad polilycznemi stosunkami Carogrodu i ubolewa, że właśnie w tej ważnei chwili poseł WieI. Brylanii sir Stratford Canning znajduje się na urlopie, zostawiwszy na swojem stanowisku wcale niedostatecznego zastępcę pułk. Rose. - Od dwunastu lat, pisze T i m e s, nie było położenie T u r c y i tak problematycznem jak dzisiaj. Ton w jakim przemawiają obce mocarstwa w odez'wach swoich do W. Porty, staje się od niejakiego czasu coraz groźniejszym. Nagła zmiana gabinetu położyła kouicc liberalnej polityce Sułtana, a ostatnie postanowienia jego na zawsze podkopały kredyt dywanu. - Wszystko to złe przyspieszone zostało przez gorączkową niecierpliwość z jaką poseł francuski pan de Lavaletle politykę swojego pana przeprowadza, nigdzie bowiem polityka francuska w ostatnich dwóch latach nie była tak ruchliwą i przedsiębiorczą jak w Stambule. Nic czemu innemu przypisać trzeba, że stronnictwo starowierców bierze górę, i że Turcya przerzuca się w objęcia Rossyi; ta więc polityka zarówno niekorzystną jesl dla Francyi jak dla samejże Turcji »Nie będziemy usiłowali, pisze dalej T i m e s, rozwikłać cały szereg intryg walczących"j sobą w Dywanie, wszakże ostatnim ich rezultatem jest, o ile się zdaje, że porta przerażona i osłabiona wyżywajacem Francyi stanowiskiem, oddała się na nowo pod opiekę Rosyi, i że już spostrzegać się dają ślady bezpośredniego i czynnego zajścia między reprezentantami tych dwóch mocarstw, na polu wschodniej polityki. Przy dzisiejszem zaś usposobieniu francuzkiego rządu nie dziwiłoby nas wcale, gdyby porażka, jaką jego polityka odniosła, ważniejszą z jego strony spowodowała demonstracją. W obec takiej ewentualności, powaga angielskiego posln mogłaby przyjść porcie w pomoc przeciw źle ukrytej nieprzyjaźni lub zgubnej przyjaźni innych mocarstw i żądać zarazem zadośćuczynienia, za jej względem europejskich kapitalistów postępowanie, którego skutkiem będzie, że na przyszłość żadnej już nie będzie mogła zawrzeć pożyczki. W ogóle dzisiejsze położenie Turcy i bardzo jest smutne; upada ona coraz więcej