KOŚCIÓŁ ŚW. STANISŁAWA
Kronika Miasta Poznania 2003 Nr3 ; Stara i nowa Fara
Czas czytania: ok. 3 min.KS. JÓZEF NOWACKI
V ościół św. Stanisława b. m. ze szpitalem dla księży emerytów i chorych wybudował biskup Jan Lubrański krótko przed I. 1516, wiążąc z nim "konfraternię księży ubogich" i szpital św. Stanisławal. Biskup erygował 17 XI1529 prepozyturę i 6 mansjonarie . Prepozytura istniała tu w rzeczywistości już szereg lat przedtem i miała swoje uposażenie 3 . Z ofiar wiernych nabył ruchliwy proboszcz Wojciech Sankowski folwark pod Poznaniem 4 . Dwie dalsze mansjonarie uposażyli 1530-1536 ks. Wincenty z Obornik sumą 86 grzywien 5 i 1536 bractwo rzeźnickie, dając wykusz przy bramie wrocławskiej i 4 grzywny rocznego czynszu z nowych jatek miejskich 6 . Po powierzeniu kościoła św. Stanisława w I. 1571/72 kolegium jezuickiemu, przeniesiono prepozyturę z mansjonariami do kościoła Wszystkich Świętych, a 1604 erygowano tu częściowo na ich mieniu kolegiatę z kapitułą dwóch prałatów i ośmiu kanoników.
(...) Przy kościele tym i hospicjum zawiązała się równocześnie Konfraternia Księży Ubogich. Może nie doszła do skutku zamierzona 1538 erekcja konfraternii ubogich scholarów przy tymże hospicjum. Po oddaniu kościoła św. Stanisława jezuitom fundacje jego konfraternii przeniesione zostały do kościoła Wszystkich Świętych, a po tegoż zniszczeniu w najeździe Szwedów 1655 razem z fundacjami tej kolegiaty do kościoła w Głuszynie. Wreszcie po inkorporacji Głuszyny do prepozytury św. Marii Magdaleny (1720) utworzono osobny kurialny Fundusz Księży Ubogich, do którego składał pewne świadczenia proboszcz kolegiaty.
Fundusz ten przetrwał aż do dewaluacji po pierwszej wojnie światowej7.
J. Nowacki, Dzieje archidiecezji poznańskiej, T. II, Poznań 1964, ss. 624, 653 i 738ks. Józef Nowacki
(...) Poznań św. Stanisław, nast. Wszyscy Święci, nast. Św. Maria Magdalena - Konfraternia Ubogich Kapłanów (i Scholarów). Erygował ją (...) biskup Jan Lubrański i zarazem nadał jej ustawy. Tej to Fraternitas Pauperum Sacerdotum erygował biskup Andrzej Czarnkowski 18 VI1543 I. altarię Wniebowzięcia NMP, św. Stanisława i in. w kolegiacie św. Marii Magdaleny, z fundacji jej kanonika Stanisława Młyńskiego, a współpatronatu Jana Reszki Wyleżyńskiego ijego potomnych. Konfraternia korzystała także z kościoła i szpitala św. Gertrudy. Po oddaniu w I. 1572 kościołów św. Stanisława i Gertrudy (wraz ze szpitalem) nowo założonemu kolegium jezuitów przeniesiono fundacje tej kontraternii do kolegiaty Wszystkich Świętych, a po zburzeniu jej przez Szwedów do kolegiaty w Głuszynie, inkorporowanej następnie do prepozytury kolegiaty św. Marii Magdaleny. Lecz tymczasem przekształciła się konfraternia w Fundusz Księży Ubogich (pauperes sacerdotes), z którego zasilano księży emerytów, starców i ubogich 8 .
PRZYPISY:
1 AE V 188vn (13 IX 1516 erekcja altarii św. Jana w kościele św. Stanisława, czyli św. Gertrudy), VI 29v (27 IV 1517 na prośbę "fraternitatis spiritualium et saecularium frntrum s. Stanislai" przenosi biskup Lubrański do nowo założonego kościoła św. Stanisława altarię z Kościana); AC 1516/17 k. 158v (cesja patronatu altarii na rzecz kościoła św. St.), 1518 k. 27v 100,1519 176,1520 100 120 (szpitale św. St. i św. Gertrudy).
2 AE VII 139 - por. 74v i 136vnn (legaty).
3 AC 1518 k. 27v (altarzysta Wojciech Sankowski), 1525 58v i AE VII 74v (tenże proboszczem) . 4 AE VII 139 - por. też AC 1518 k. 100 i 1519 176 (ogród na Winiarach).
5 AC 1530 k. 71v, 1536 110v 166v.
6 AC 1536 k. 32.
7 AE VI 29v (1517, przeniesienie altarii konfratemii z kościoła Bożego Ciała w Kościanie) 66 (1518); AC 1516/17 k 157v, 1518 100,1519 176 (ogród na Winiarach), 1520 100 (odwołanie legatu wsi Nowydwór), 1520 120 (złączenie hospicjum ze szpitalem św. Gertrudy); ACap X 157. 8 AV 30 s. 747nn; AE VIII 284v, XXX 341nn (1638, Fraternitas Pauperum Sacerdotum et Scholarium Infirmorum scholae parochialis ecclesiae s. Mariae Magdalenae).
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania 2003 Nr3 ; Stara i nowa Fara dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.