Z RACHUNKÓW FOLWARKU GÓRCZVN (1610-1620)

Kronika Miasta Poznania 2002 Nr1 ; Górczyn

WYDAłA ZOFIA WOJCIECHOWSKA

W ieś Górczyn stała się własnością miasta Poznania dopiero w 1609 roku po długich sporach i procesach oraz po zapłaceniu znacznego odszkodowania przyznanego sądownie księżom wikariuszom przy kościele tumskim. W bezpośrednim użytkowaniu miasta od 1610 roku znalazł się folwark górczyński. Na majątku ciążyły długi kościelne, które w sytuacji jego słabego zagospodarowania obciążały kasę miejską. Grunty folwarku Górczyn sąsiadowały z jednej strony z łąkami Wildy, natomiast z drugiej strony ciągnęły się do dróg biegnących w kierunku Plewisk, Ławicy i Fabianowa. Folwark górczyński należał do mniejszych folwarków miasta Poznania, gdyż jego powierzchnia wynosiła około 490 morgów (np. folwark wildecki miał 750 morgów powierzchni). Największą część górczyńskiego areału zajmowały grunty orne, najmniejszą - łąki i pastwiska, dominującą gałęzią gospodarki była tu więc produkcja zbożowa. Gleby folwarku górczyńskiego miały dużą wartość rolniczą, mimo to uzyskiwano z nich dość niskie plony, w przeciwieństwie do folwarku wildeckiego, który posiadał grunty średniej jakości, ajednak osiągał najlepsze rezultaty. Powodem takiego stanu rzeczy był zapewne gospodarczy upadek i wieloletnie zaniedbanie folwarku. Mimo tego hodowano tam stosunkowo dużo owiec, średnio około 500 sztuk, tj. około 83 sztuki na 100 morgów użytków rolnych (na Sołaczu odpowiednio 107, a na Wildzie 52 sztuki na 100 morgów). Decyzje w najważniejszych kwestiach folwarków i wsi miejskich podejmowali członkowie trzech porządków miejskich - rady, ławy i pospólstwa. Do bezpośredniego zarządzania tymi dobrami wybierali ze swego grona trzech szafarzy. Do zadań szafarzy należało także przeprowadzanie lustracji i coroczne przedstawianie rachunków reprezentantom trzech porządków oraz coroczne zawieranie umów o pracę z czeladzią, owczarzami, ratajami i innymi pracownikami zatrudnianymi za określony ryczałt w ziemiopłodach i drobne sumy pieniężne. Szafa

ZofIa Wojciechowska

rze, jako bezpośredni administratorzy majątków, przekazywali magistratowi fachowe opinie co do stanu ich zagospodarowania oraz w sprawach wypuszczenia w dzierżawę, gdy potrzebowały inwestycji, na które miasta nie było stać. W takiej sytuacji szafarze współpracowali z dzierżawcami i czuwali nad wypełnaniem przez nich warunków umowy. Każdy z wyznaczonych do zarządzania folwarkami szafarzy miał do pomocy pisarza, który m.in. prowadzili rachunkowe księgi folwarczne. Przeważnie jeden z szafarzy pełnił jednocześnie obowiązki ekonoma, nazywanego również administratorem, prowizorem, dozorcą lub gospodarzem. Prawdopodobnie obok administratorów-szafarzy byli na folwarkach także urzędnicy miejscy, nazywani ekonomami. Kierowali oni bezpośrednio robotami rolnymi oraz wespół z pisarzami miejskimi spisywali obroty towarowe i pieniężne. Do kompetencji szafarzy należało zwalnianie personelu folwarcznego ze służby, a także odbieranie od ekonomów dochodów pieniężnych i przekazywanie ich do szafami. W razie potrzeby szafarze pożyczali ekonomom na doraźne cele sumy pieniężne pochodzące z kasy miejskiej. W zakres władzy szafarskiej wchodziła również jurysdykcja we wsiach miejskich oraz obsadzanie stanowisk włodarzy i ławników, którzy sprawowali tamże funkcje wykonawcze z ramienia dworu. Włodarz (landwójt, viceadvocatus) był zwierzchnikiem gromady, urzędnikiem właściciela wsi, rozstrzygającym razem z ławnikami spory mniejszej wagi, przyjmującym od chłopów zeznania aktów kupna-sprzedaży, testamentów itp. oraz oddającym wójtowi schwytanych we wsi zabójców i złodziei. Szafarze nie pobierali wynagrodzenia za pracę związaną z administracją folwarków miejskich, otrzymywali jednak różne dochody w naturze, wydawane przez folwarki, które także podejmowały ich wystawnymi obiadami z okazji przyjmowania i zdawania folwarków, przeprowadzania lustracji, objazdu granic, godzenia i zwalniania czeladzi czy z okazji wyborów władz miejskich. Z obiadów i poczęstunków pochodzących z kuchni folwarcznej korzystali także ekonomowie i pisarze. Oprócz tego za sporządzenie rachunków folwarcznych szafarze otrzymywali jednorazowe wynagrodzenie w gotówce w wysokości 50 zł na rok. Folwarki miasta Poznania zatrudniały stałych pracowników najemnych (czeladź), sezonowych pracowników najemnych oraz chłopów pańszczyźnianych. Pełna obsada czeladzi w folwarku górczyńskim wynosiła wówczas 8 do 10 osób (w Żegrzu-Ratajach 8 do 13 osób, w Wildzie około 20 osób). Czeladź dzieliła się na personel kierowniczo-nadzorczy, odpowiedzialny za wydzielony odcinek pracy i kontrolujący jej wykonanie, oraz personel roboczy, zajęty bezpośrednio w różnych gałęziach gospodarstwa. Stałymi pracownikami najemnymi byli: urzędnik, dwornik i dworka, starszy parobek, średniak, woźnica, wozowy, poganiacz, skotarz, dziewka, kucharka i gęsiarka. Czeladź mieszkała w folwarkach i stołowała się w kuchni folwarcznej. Urządzali się oni tam na rok, niektórzy pozostawali na dłużej, co roku zawierając nową umowę. W skład czeladzi werbowano tylko osoby bezżenne, z chwilą zawarcia małżeństwa musiały odejść. Własne rodziny mogli mieć tylko dwornicy i dworki (często posady te zajmowali małżonkowie) oraz owczarze i rataje. Za swoją pracę czeladź pobierała myto (płacę) oraz różne dodatkowe, kilku groszowe kwoty, jak świętojańskie, kolędy, napiwki, nagrody i zapłaty za wykonanieprac dodatkowych, które nie wchodziły w zakres ich czynności, a czasem także odzież i buty. Niektórzy przedstawiciele czeladzi, np. dwornicy, mieli też prawo obsiania części roli na własne potrzeby. Wśród czeladzi byli również pracownicy, głównie nieletni i sieroty, którzy nie otrzymywali żadnego wynagrodzenia w gotówce, lecz pracowali tylko za wikt i odzież. W grupie stałych pracowników najemnych jedynie owczarze i rataje prowadzili własne gospodarstwa domowe, mieszkali w przydzielonych im domach, mogli uprawiać kilka zagonów ziemi ornej i hodować pewną ilość zwierząt gospodarskich, a ich podstawowym wynagrodzeniem była ordynaria obejmująca określone ilości naturaliów oraz gotówkę na opłacenie chłopców do poganiania wołów roboczych. Owczarze w niektórych przypadkach stołowali się w kuchni dworskiej - wtedy otrzymywali tylko myto pieniężne. W okresach nasilenia prac związanych np. ze żniwami czy strzyżeniem owiec administracja folwarków zatrudniała sezonowych najemników pracujących na zasadzie dobrowolnej umowy, określanych mianem dzienników, najemników, chłopów czy niewiast. W zależności od wykonywanej pracy byli to żeńcy, żniwiarki, kośnicy, składacze, układacze, kopiennicy, grabiarki, pomocnicy woźnicy, plewiarki, strzyżcy, małdrownicy itp. Otrzymywali płacę dzienną w wysokości około 4 groszy oraz podobne kwoty za wykonanie ściśle oznaczonych i zleconych czynności, a także piwo. Kwoty pieniężne "na przepicie" wypłacano także pracownikom miejskim, tzw. pobudkom, doraźnie zatrudnianym na folwarkach do pilnowania najemników w czasie pracy, oraz za otwieranie bram miejskich dla przejazdu parobków w interesach folwarku. W folwarkach miejskich zatrudniano także chłopów pańszczyźnianych: kmieci, zagrodników i chałupników. Najbiedniejsi młócili zboże, kopali łuczywo, zwozili drzewo itp. Otrzymywali groszowe zapłaty, zboże albo wyżywienie. W razie potrzeby na koszt folwarku budowano lub naprawiano im domy. Niekiedy też otrzymywali krowy i świnie, dzięki czemu mieli mleko, mięso i tłuszcz. We wsi Górczyn mieszkało w tym czasie około 14 chłopów pańszczyźnianych (we wsi Żegrze- Rataje średnio 20). Była tam także karczma, z której administracja folwarku pobierała czynsz. Gospodarstwa wiejskie miasta Poznania doraźnie angażowały kwalifikowanych rzemieślników do wykonania wyspecjalizowanych prac i napraw, płacąc im spore kwoty - od kilku do kilkudziesięciu złotych - w zależności od specjalności i zakresu prac 1. Regestr przyjętych i wydanych pieniędzy folwarku G[ó]rczinskiego [od ęIa] Ś. Jana anni 1610 do t(h)egoż święt(h)a ann i 1 611 , podany przez Sebastiana Diciusa woitha [wójta] teraźniejszego, ekonoma, podanego przez [tegoż] na Radę miasta tegos. la: Z£Dcri8 LTocI2ajJ G[ó]rczi anni 1610 Piy ozimi-kop 115 Piy jaJy - Iq) 4 J:TCZII B El - kp 20

Zofia Wojciechowska

0Nsa - kop 50 Grochu-kop 16 'A Tatarki - kop 10 'A Prosa - kop 3 Lnu-kop 10 Konopia - kop 4s. la v-2:

Percepła grani Resz. Z urodzaju 115 kop ozimin wimlocone [wymłócone] ćwirtni [ćwiertni] 163 'A Jary 4 kopy wymłócone dali ćwiertni 5 Kupiłem ut in exposita pecunia patebit [jak się okaże w wykazie wydanych pieniędzy] - ćwiertni 108 Summa percepty [przychodu] - ćwiertni 277

J ę c z m i e ń . Z urodzaju kop 20 dały wymłócone ćwiertnis.2v-3: O w i e s. Z urodzaju kop 50 wymłócone dali ćwiertni 168' A Od poddanych pożyczonego tak rok - ćwiertni 48 Summa przyjętego - ćwiertni 2 1 6' A

Distributa grani

Wisiało się ćwirtni Ratajewi resty zatrzimanego per anno 1610 - ćwiertni Temuż pactu [umowy] za cały rok teraźny - ćwiertni Owczarzewi wydałem pact wszytek - ćwiertni Zagrodnikom 4 na żywność - ćwiertni Pasturzewi [pasterzowi] między gromadę - ćwiertnia Na osucie wołom - ćwiertnie Prosiętom - ćwiertnia Na chleb czeladzi za cały rok - ćwiertnie Summa widatku - ćwiertnie Restant [pozostają] - ćwiertnie Provenit ut in percepła [ogółem jak w przychodzie] - ćwiertni

Na siew widałem - ćwiertni Ratajewi resta pactu anni 1610 - ćwiertnia Temuż pactu za teraźniejszy rok - ćwiertni Owczarzewi - ćwiertni Czeladzi na kaszę - ćwiertni Kurczętom i kurom - ćwiertni Przedało się - ćwiertni Provenit [wyszło] - ćwiertni

205 'A 7 16 12 6 1 2 rA 23 274 3

IrA rA YA YA 3A 4A 4) 35

Wysiałem na SNe pole - ćwiertni 105 Na Białosiewam (?) - ćwiertni 7 ćwiertni 112 Mesznego sołeckich ról plebanofwi] S. Marcina - ćwiertnie 4 Na osypkę - ćwiertni 6 Jagniętom - ćwiertnie 4' A Gęsiom - ćwiertnie 2' A Na konie 4 wyszło - ćwiertni 87' A Provenit - ćwiertni 21 6' A

Groch. Z urodzaju kop 16 'A wymłócone Do siewu wyszło - ćwiertni dali ćwiertni 1 O 3 A Ratajewi pactu - ćwiertni Ex resta [z pozostałości] pożyczanego u poddanych - Owczarzewi pactu - ćwiertni - ćwiertnie 3 'A Czeladzi - ćwiertni Summa percepty - ćwiertni 14 'A Przedano - ćwiertni Summa distributi [rozchodu] - ćwiertni

5'A 'A 'A

V*

5'A 12'A

Restat [pozostaje jeszcze] co się poddanym pożyczeło - ćwiertnia Provenit - ćwiertni

Proso. Z urodzaju kop 3 wymłócone dali ćwierłnie 2. Otłukło się wszystko na jagły które przedano było ich ćwiertnia 1s. 3v-4: T a t ark a. Z urodzaju kop 10 'A dali wymłócone ćwiertni 15 'A Na siew wydało się - ćwierłnie Ratajewi padu - ćwiertni Owczarzewi pactu - ćwiertni Czeladzi na kaszę - ćwiertnia Przedano ćwiertni Provenit - ćwiertni

I e n . Z urodzaju kop 10 wymłócony dał ćwierłnie 1 'A

Na siew - ćwiertni No olej czeladzi - ćwiertnia

PA Mij4

3'A 'Ii 'A 10 15 'A

'A

K o n o p i e. Z urodzaju kop 4 wymłócone dały wierteli 3 'A Przedano ut in percepta pecuniae patebit [jak się pokaże w wykazie otrzymanych pieniędzy] - wiertele 3' As. 4v-5:w o łów robotnich ex resta - Przypłodziło się wołków -

Obora 12 Restant wszytkich, to jest: robotnich - 12 3 młodych - 3}

Kro w y. Ex resta zostało - Przypłodz o się -

13 Restant to jest: dojnych - 7 3 jałowa - 1 jałówki - 5 byk- 1 rataj dojnych - 2

K o n i e. Ex resta -

9 Zdechło klaczy - Restant to jest: we dworze koni - 4 rataj klacz - 2 stempak w masztalni - 1

Ś w i n i e. Ex resta - Przypłodz o się - Summa percepty -

9 Restant wszytkich to jest: maciorek - 5 24 wieprzków - 21 33 świnek - 6wieprzs. 5v-6: Owce. Ex resta anni 1610Przypłodziło się - Summo percepty owiec -

455 Przedałem starych - 96 121 baranów - 4 przedanych - 576 Iłem [tak samo] przedałem skopów - Item przedałem jagniqt - Zabił się skop dla panów - Braku zabito - 70 11 1 6

Zofia Wojciechowska

Zdechło

9..mrra distributi - Restant 381 to jest: dójek - 111 baranóvv - 6 jałówek - 73 skq:ńN trzechletnich] - 3 skq:ńN [dwulletnich - 48 latosich - 45 skopJw latosich - 52 osesków- 16 381 195

Gęsi. Z WildyZ Rataj - Z Bonina - &Ira percepty -

6 ZcIechIa5 Restant5 16 15s. 7 -8: Pertepta pecuniae za bydło i urodzaj rolny Ex resta rachunku anni 1610 gotovvych pieniędzy przyjgłem - florenów Za bydło rozmaite: za 96 oNec starych za 4 baranów } 100 a groszy 36 - florenów za 70 skq:ńN a groszy 45 - florenów za 4 wołóN a florenów 15 - florenów za 11 jagniqt a groszy 14 - florenów 9..mrra za bydło - florenów Za jęczmienia ćwiertni 14 a groszy 48 [ + ] ćwiertni 6 a groszy 48 - floreny Za tatarki ćwiertni 10 a groszy 48 - florenów Za ćwiertnię jagieł - florenów Za konopie siemię wierteli 3 l/i a groszy 18 - floreny Za grochu ćwiertni 3 'la a groszy 80 - florenów 9/1 0/ - Iłem ćwiertni 1 3 A a florenów 4 - florenów 11- 1 - } florenów Za vvełnę 2 [kamienie] jagnięcki a florenów Vii 13 [kamieni] jesienni a florenów 8'/2 14 [kamieni] 12 [funtów] VIiof:rIya florenów 43/4 } florenów Zo mleczno 285 gomółek - florenów 2) Za 1 Igarnisków [1] masIa - florenów 31 Za maślankę - floreny 3/ 1 2 } florenów Za ogrodne rzeczy: za rzepę - florenów 13 Za rzodkiew - floreny 4 Za mard1ew - floreny 2/27 Za kapustę - florenów 1 8/1 5 Za rosaclę - floreny 2} florenów z karczmy - florenów 6 1 - Od 4 kmieci [księżych] a groszy 36 - floreny 4/24 Od 6 kmieci miejskich a groszy 36 - florenów 7/6 Item cx::E tichże [z wisbicze?] - florenów 7 16 } florenów

221/12/ 105 60 5 290 32 16 5/15/ /I 31

16/101

54/121

40/121

_ I %*, ab n" _ 'I /. -- "A 7 C

I\. > * L I\. I\. I\. _ _ 7 '(. . .

Jp» f , "'L- «-JC:< - - - j fr».. 0- >' i-Hr 1 *"** 'd*r\v-£>* · k. r* O , A U A Y - - - - - » f H rrł"'l. V* · A" £r** »* ,

C".Wl rrfr /') , T -»« . - «- , - >J: * *" L J WIT <ą.yrf.»" - j<. a-M-yT>,V - -,< 1« - M"\

Ryc. 1. Wydatki folwarku górczyńskiego na bydło i urodzaj rolny w 1610 r. Ze zb. APP.

Za 15 skórek - floreny Za skórę jałowiczi - floren Za konopie i ze lnem bo zły był - floren y Summa przyjętych pieniędzy - florenów 1/28

} floreny

4/28/ 3/15/ 866/23/s.8v: Wydatek pieniędzy za zboże i insze potrzeby Za 14 ćwiertni pszenice do siewu a groszy 84 - florenów Za 20 ćwiertni rży a groszy 42 - florenów Za 36 ćwiertni rży a groszy 56 - florenów Za 52 'A ćwiertni rży a groszy 54 - florenów Za siemiona ogrodne - florenów Na żniwo wydało się - florenów Na striszki [strzyżenie] jesienne za piwo i mięso bo się we dwoje strzygło - floreny Ode strzeżenia grochu na [kołku?] - floren Za brony 4 pary - floren Za pięć garncy w Mosinie - floreny Za 2 beczki soli - florenów

39/ 6/

28 / - 67/6 94/15

} florenów

189/21/ 7/20/ 43/16/ 4/15/ 1 / - / M -I U -I ki -I 4/-/ 1/10/

Od grodzenia ogroda - floreny Za stempę - floren

Zofia Wojciechowska

Za dwa lanczuchy [łańcuchy] do wozów - floreny Kosarzewi za wasqg - groszy Za słomę p. Przeciszewskiemu - florenów Za widła 4 i łopat(h)y dwie - groszy Za 4 widie - groszy Za 4 kłód ki - groszy Za 6 kos a groszy 8 dla zagrodników - floren Za 15 sierpów - Za kółka płużne - groszy Na wiosnę za PWvo i mięso na tłokę strziszkom [strzyżkom] - floreny Summa f ecW [czyn i]florenów

2/12/ - /24/ 16/-/ -I 71 - 728/ -/16/ 1/18/ -/-/ -I 61 3/- / 327 / 1 9 /s.9: Wydatek na czynsze X. wicarium czynszu na S. Marcin za kwitem grodzkim - florenów Za dziesięcinę X. Wisoczkiemu [Wysockiemu] od 11 śladów pustych które się orzq na folwark a groszy 58, między któremi sq sołeckie - florenów Misale X. proboszczowi tumskiemu z częścig miejskich za 2 lieczie [lata] pro anno 1610 ad annum 1611 per mar[ cam] 1 - floreny Summa C7)f1szów - florenów

16/ - /

21 / 8 /

3 / 6/ 184/14/

1 'i. f

) J COSTM fjfkA. Lj-.W IjV tnALin r*A.

· £*"'Ł *A*",,,,A AJf "J*"1 *y'tyf ******"-yJ****&

J«m-<» BftfnJMfo -

Z' li / I A4_

<tĄ; f- > t-r

-fj£<, tr*** <k*-» - <j**. **"V *>-<0>. ł"» A

ĄL "UJjM-,

<r

'P'» »tt*"f/VTyu?f, -

Ryc. 2. Wydatki folwarku górczyńskiego na zboże i czynsze w 1610 r. Ze zb. APP.

s.9v: Wydatek na rzemieśniki Grabarzovvi od 125 -łask rovvu - florenów KCMrabvvi - florenów KoIocIziejewi - floreny Stelmad1cMli - floreny Povvroźnikovvi za smolę i JX>wrozy - floreny Cieśli od wyrobienia żtobóvv - floreny 9..mra na rzemieśniki - floreny

10/12/ Vi 9/14/ 4 / - / 4/13/ 3/15/ 2/12/ 34/ 6/ 1;2s. 10: Widałek (1) pro victualibus Za 5 [stron] mięs3. - florenów Za 4 sadeł - floreny Za mię&> dla czeladzi na caIy rok - florenów Za śledzie i olej - florenów Za - groszy Za cienkusz i sIod.ziny - florenów 9..mra pro victualibus - florenów

10/ 2 3/ 13 9/ Z1 7/ U 13 7/ 16 38/ 22s. I Ov-11 : Rzqdzenie czeladzi ad annum 1611 Wypłata czeladzi myła [z] Ś. Jańskim Raloj na dvvoi chłopigt mar[ki] 2 - floreny 3/6 Ś. Jańskiego - grosze 3 ()p'"Ćx2 jarzyn i żyta ZaplacHem floreny 3/ 6 Urzędnik na kwartał ma mieć ze wszitkiem tEz pivva Ś. Jańskiego - groszy 6 florenów 5, który się urzgdził cx::E Ś. Jana Kolędy - grosze 3 ZaplacHem mu 4 kwartały - florenów 20 Janek V\tOŹnK::a ma mieć do Gx:I - florenów 10/12 S. Jańskiego - grosze 3 ZaplacHem - florenów 10/12 V\bjtek na żnrwa ma mieć do S. Michala - floreny 4/24 Ś. Jańskiego - groszy 2 ZaplacHem - floreny 4/24 .Adam przyjęty na żnrwa ma - floren ZaplacHem mu - floren 1 Skoro dziedziny i strawę [posotniczq] - floren 1/18 Ś. Jańskiego - grosze 3 ZaplacHem - floren 1/18 Pasb..r:h3. do śvviń dziedziny - grosze 24 ZaplacHem mu - grosze 24 Dvvorka ma mieć - florenów 6/12 S. Jańskiego - grosze 4 ZaplacHem - florenów 6/12 J:łgra niewiasta ma mieć - floreny ZaplacHem jej - floreny &mma wypłaty myta - florenów 53/ 1s.llv-12: Zrządzenie «zeladzi od God ann i 1611 ad annum 1612 Urzędnik na kwartał - florenów Jakub vvoźnica ma mieć - florenów

Wypłata mytarv1aciek i

- florenów

8/ 1 8 Dalem mu na myto - floreny

Zofia Wojciechowska

Skotorz dziedziny - floren PaslLd1a dziedziny - groszy DNorka ma m(t - florenów Anna dziewka - florenów

Jaooga dziewka - florenów

1/18 24 5

Ś. Jańskiego - grcsze Ś. Jańskiego - grosze Na myto dałem - groszy Ś. Jańskiego - grosze Na myto dałem - groszy Slrn1a ad rationem czeladzi - floreny 3 12 3 12 3/4

5/12s. 12v-13: Zrządzenie rataja na dwa pługi od Ś. Marcina Wypłata anni 1610 ai do Ś. Martina anni 1611 Zaplaciłem wszitko ratajowi q:>rócz pszenicy dvvu Rży ma m(t - ćwierb1i 16 wierteli które mu się zostawiajq winne.

Jarzyn i pszenicE - po wierteli 2 2 [stronie] mięsa 2 sadet Soli wierteł Dziesiąty 91qJ Pieniędzy na chłopięta - mar[ki] 2 Owczarza zrządziłem od S. Michała anni 1610 aż do drugiego in anno 1611 Rży ma miOC - ćwiertni 12 PszertE - wiertele 2 Grochu - wiertele 2 Jęczmienia - wiertele 2 Tatarki - wiertele 2 0I\ffi na psy - ćwierb1ię 1

Wypłata owczarzowi Zaplaciłem m u to jest wszitko op-ócz pszenice, która mu się została winnas. 13v: 9.mrrn tedy pieniędzy przyjętych tak ex resta jako i z urodzaju i bydło przedane - florenów 866 / 23s. 14: Wydatek pieniędzy jako się wyżej specifikowało Za zboża ozime i insze potrzeby - florenów [dla] księży - florenów Na rzemieślniki - floreny Na czeladzi - florenów VV\jpłata czeladzi rEr anno 1610 ad 1611 -floreny Ad ratione myta czeladzi anni 1611 - floreny Slrn1a wydanych - florenów Rffily w go cddawam - florenów Provenit ut in rErcepta [wyszło jak w wykazie przyjętych] - florenów

327/19/ - 184/14/ - 34/ 6/V2 38/22/ - 5 3 / 1 / - 3/ 4/ - 641/ 6/1/2 225/16j'A 866 / 23 / -

Anno Domini millesimo sexcentesimo undecimo feria tertia ante festum SS. Corporis Christi, quae erat dies ultima rrenSs mai. SjEIab[ilis] d[ominus] Seb3stEnus Dicius ac:łvomtus posn[aniensis] fecit sufficientem rationem oemnomse et administrotionis s.re villae GJCl)f no atq[ue] praedii ibidem existen[tis] iux[ta] seriem et continentia[m] calculi suprascripti pro tempore introconłento mram sj:ECtabOlibus] et famat[is] dominis proconsule, oonsulibus, advocato, s:IDinis 11£ non senioribus e communitate iurat[is] Posnan[iensis] de cuiusmodis. 14v: ratione reddita atque fideli dictae oeconomiae administratione cum recompensa laboris et diligentiae assiduus per eosdem ordines quietatusest.

Henricus Kij ews ki notarius civitatis] posnan[iensis] iussu eorundem ordinum scr[ipsi]t m[anu] propr[ia] APP, AmP, 11312

II.

Rachunek provenł(h)u jako i wydatków folwarku G[ó]rczyna anno 1619 po Ś. Lucii ex resty od p. Tomasa Szmidia usque ad 13 augusti 1620, przez p. Wawrzyńca Robaszka i p. Tomasa Zaboras.l : Urodzaj roczny anno 1619 z resti po S. Lucii Rży - kop 421 [i] 3 mendle Jęczmienia - kop 53 [i] 3 mendle CJ.M:a - kop 36 [i] 3 mendle Grochu - kop 8 [i] 1 mendel Wiki [wyki] - ćwierć w stodole i brug na gumnie Prosa - kop 2 Tatarki - wóz jeden Lnu - półtora woza Pro memoria. Urodziło się tego roku 1619 ozimini kup [kop] wszystki z której było: 542 kup rży [i] 3 kopy jarki. Pan Tomas ex parte [ze strony] swój rachunek i z innych odda tu ut supra [jak wyżej] z tego resti uczynionys. Iv - 2:

Przyjęcie gumna R e s z. Przyjęło się rży - kop 421 [ i] 3 mendle Wymłóciło się z tego - kop 385 Zostawa w stodole - kop 36 [i] 3 mendle Convenit [zebrało się] - kop 421 [i] 3 mendle Te ut supra wymłócone 385 kop dały ćwircien [ćwiertnie] - 482

S. 2v-3: J ę c z m i e ń. Przyjęło się jęczmienia - kop Wymłócony dał - ćwiertni

52 [i] 3 mendle 75 [i] 1 wierteł

Ex resti

Rozchód

48 [i] 2 wirtela [wiertele] 10 16 2 1 6 39 [i] 3 wiertele 304 [i] 1 wierteł 12 3 [i] 2 wiertele 13

Na rozchód domowy - ćwiertni Owczarzewi na myto nowe - ćwiertni Ratajewi na nowe myto - ćwiertni Ogrodnikom na żniwa - ćwiertnie tymże od poszywania obór - ćwiertnie Jędrzejewi kmieciewi - ćwiertni Chłopom pożyczyłem żyta - ćwiertni Przedanego żyta - ćwiertnie Item przedanego na zamek - ćwiertni Lepiarzewi i cieślom - ćwiertnie Marcinowi Bule borgowanego - ćwiertni Summa czwircien fecit [czyni ćwiertni] Na oórze zostawa in orano rw ziarniel ćwiertni Provenit ut e converso [wyszło jak odwrotnie] - ćwiertnie 26 482

Na domowe potrzeby - ćwiertni Jędrzejewi kmieciewi - ćwiertnie Owczarzewi - Ratajewi - Przedanego jęczmienia - ćwiertni Pożyczyłem ratajewi - Za chłopy się wysiało - ćwiertni 3 [i] 2 wiertele 2 wiertele 2 wiertele 29 [i] 2 wiertele 3 wiertele

Zofia Wojciechowska

Za ratajem wysiał - ćwiertni Cieślom i lepiarzom - Provenit ut e converso - ćwiertni

9 [i] 3 wiertele 3 wiertele 75 [i] 1 wiertełs. 3 v _ J\ : O w i e s. Przyjęło się owsa - kop Wymłócone dały - ćwiertni

Przykupiło się owsa - ćwiertni 16, po 10 groszy wierteł

36 [i] 3 mendle Koniom wydało się - ćwiertnie 23 [i] 2 wiertele 153 [i] 3 wiertele Księdzu plebanowi mesznego - ćwiertni 10 Jagniętom dałem - ćwiertni 14 Jędrzejewi kmieciewi na siew - ćwiertni 8 Kapturowi kmieciowi pożyczył na siew - ćwiertnie 3 Na siew za chłopy - ćwiertni 60 Za ratajem wysiało się - ćwiertni 35 [i] 1 wierteł Provenit ut e converso - ćwiertnie 153 [i] 3 wiertele Na siew ten przykupiony owies się obr[ó]cił, bowiem niestowołos.4v-5: G r o c h u. Przyjęło się grochu - kop 8 [i] 1 mendel Ten groch się wszystek wysiał - ćwiertni Wymłócone dały - ćwiertni 7 [i] 2 wiertele W i k a. Przyjęło się wi ki ćwierć w stodole i kopa na gjlUlllll11lf1iie Czeladzi się dało - ćwiertnie Ta wymłócona dała - ćwiertnie 23 [i] 1 wierteł Przedany wiki - ćwiertni Koniom do osucia - ćwiertnie Jędrzejewi któregom osadził - ćwiertnie Owczarzewi na myto - Ratajewi - Cieśli co budowałLepiarzewi co budowałWysiało się wi ki - ćwiertnie Summa tego facit - ćwiertnie Na górze zostawa - Provenit ut e converso - ćwiertnie

7 [i] 2 wiertele

4 [i] 1 wierteł 7 [i] 2 wiertele 3 2 [i] 1 wierteł 2 wiertele 3 wiertele 1 wierteł 1 wierteł 22 [i] 3 wiertele 2 wiertele 23 [i] 1 wiertełs.5v-6: p r o s a. Przyjęło się prosa - kop 2 Wymłócone dały - ćwiertnie 2

Wysiało się prosa - Dla czeladzi dało się - Summa tego - ćwiertnia Na górze zostawa - ćwiertnia Provenit ut e converso - ćwiertnie

1 wierteł 3 wiertele 1 2

T a t ark i . Przyjęło się tatarki wóz.

Wymłócona dała - ćwiertnie

Wysiało się tatarki - ćwiertnie Owczarzewi dałem - Czeladzi dało się - Provenit summa tego - ćwiertnie

1 [i] 2 wiertele 2 wiertele 3 wiertele

Z tego lnu tartego było kit(h) - 51

Na rozchód domowi - ćwiertnie 4 [i] 2 wiertele Wysiało się - ćwiertnie Przedało się - ćwiertnie Provenit ut e converso - ćwiertnie Przedało się kit po 3 l/i grosza - 21 Do dworu lnu oczesanego - kit 31} provenit e converso - 51

1 [i] 3 wiertele 1 [i] 2 wiertele 1 [i] 1 wierteł 4 [i] 2 wiertele

I n u. Przyjęło się półtora woza Wymłóciło się - ćwiertnie

Z tego lnu oczesanego urobiono płótna sztuczek półpięt(h)y, które trzymały łokiet 46. To płótno na potrzeby folwarkowe się dały.

Z którego to lnu oczesanego przedała dworka 12 kit( h) po 2 grosze.

s.6v-7:

Przyjęcie obora Ex resta Rozchód Bydła rogatego. Ex resta rachunku łońskiego było Dla czeladzi krowę zabito boby zimy nie przetrwała - rogatego bydła - 28 to jest: dojnych krów - 6 Dałem Jędrzejowi krowę - jałowych - 6 Zagrodnikowi Jaśkowi krowę - cielqt(h) - 4 Przedało się trzy woły - wołów robotnych ratajskich - 8 Jeden wół zdechł - pańskich - 2 Distributi summa tego - od Niemca - 2}sztuk 28 Resti zostawa: wołów ratajskich - Przypłodziło się latosich cielgt - - 6 krów - Przykupił się byk - cielqt - Provenit sztuk - 9

4 } sztuk 21 28

K o n i. Koni folwarkowych - Klaczą - Siwy konik - Mincarskich koni - Summa koni -

5 Stary koń zdechł - 1 Niemcowi dałem konia i klacz - 1 Distributi summa - 2 Zostawa resty koni - 9 Provenit ut e converso summa - 2s. 7v-8: O w i e <. Owczarz nam oddał na karbiech owiec -

Z owiec odeszła - 1 Latosich odeszło jagniqt - 2 Zabiło się strzy[ż]kom na tłokę 1 Zabiło się braku w jesieni - Z1 Zimie zdechły owce - 3 Jagniqt zdechło - 4 Przedoło się braku - 14 Summa tego - 52 &125 59to jest: dojnych owiec - latosich owiec - skopów dwuletnich - skopów latosich - baran - Z których ostrzygło się wełny jesiennej - kamion ozimej - kamion jagnięczki - kamion Zostawa owiec albo oddaję: Naprzód owiec starych lak dojek jako i jałowych - 252 skopów starych - 25 skopów łońskich - 32 barany - 2 owiec latosich - 74 skopów latosich - 51 osesków jest - 10 Summa owiec oddaję - 446 Najduje się nad perceptę przybysz okrom tych co na rozchód wyszło - owiec 48

1 1 owiec 398 15 9 [i] 3funt(h)y I[i] 18funt(h)ów

Na zimę zostało: owiec - 213 skopów łońskich - 25 skopów latosich - 47 latosich owiec - f£) baran dworski - 1 Summa tego - 346 52

Provenit owiec summa - 398 Owiec starych - 21 skop stary - 1 skopów dwuletnich - 16 z których to jagniqt małych - 26 owiec zdechfło] jedno się zabiło - 1} summa - 1 1 3 1 7 6 9

Zofia Wojciechowska

Ś w i n i. Przyjęło się ex resti to jest: świ ń - 26 świń starych - 20 prosiat(h)- 6 } 26

Dla czeladzi zabit(h)o - 3 Zdechło ich co wi I ki pokqsali - 4 Dwum zagrodnikom dało się - 2 Item jedna zdechła - 1 Distributi summa - 10 Zostawa świń de resto: starych świń - 30 prosiąt - 1 O} z temi co się ich przypłodziło

G ę s i. Przyjęło się gęsi - gqsior - Summa gęsi -

Gęś jedne psi zjedli - Zostawa: starych gęsi - aasior - Zostawa -

6 [i] 1 } provenit -

K a c z ki. Przyjęła się kaczka - 1

Ta zdechła -1s.9v-10: Kor y. Przyjęliśmy kokoszi - kurSumma kurów -

3 Kokosz jedna zdechła - 1 Zostawa teraz tak młodych jako i starych naprzód: kokoszy - 11 4 kury- 2 kurczqt młodych - 18 wvlęało się kurczat - 15 kurów summa - 46 Przychowało się kokosz angielska - 1 kurczqt tychże - 2

S. 1 Ov: Przyjęcie pieniędzy z pożytków tegoż folwarku Za resz. Resz przedana według specificatii jako naprzód: ćwiertni 12 po floreny 2 / 6 - florenów 26/12/ - ćwiertnie 24 po florenów 2 / 6 - florenów 52/24/ ćwiertni 14 po floreny 2 / 4 - florenów 29/26/ ćwiertni 13 wierteł 1 po floreny 2 - florenów 26/15/ ćwiertni 36 po florenie 1 / 24 - florenów 68/12/ ćwiertni 13 po florenie 1 / 24 - florenów 23/12/ ćwiertni 12 po florenie 1 / 24 - florenów 21/18/ ćwiertni 15 po floreny 2 - florenów 30/ - / - ćwiertni 12 po florenie 1 / 24 - florenów 21/18/ ćwiertni d) po florenie 1 / 26 - florenów 48/16/ ćwiertni 2) po florenie 1 / 26 - florenów 37/10/ ćwiertni 2) po floreny 2 - florenów 40/ - / - ćwiertni 14 po florenie 1 / 28 - florenów 27/ II - ćwiertni 8 po floreny 2 - florenów 16/-/ - ćwiertni 14 po florenie 1 / 24 - florenów 25/ 6/ - ćwiertni 12 po florenie 1 /18-florenów 19/ 6/ - ćwiertni 2) po florenie 1 / 1 8 - florenów 40/ - / - ćwiertni 14 po florenie 1 /1 8 - f lor e n y 22/12/ summa - 304 [ćwiertnie i] 1 wiertełćwiertni 12po florenie 1 /18 - fi oren ów

Summa facit - florenów Marcin Bułka piekarz uciekł został winien ćwiertni 13 po floreny 2 - florenóws. 11: Za jęczmień, jęczmień przedany według specificatii naprzód: ćwiertni 10 po florenie 1 / 24 - florenów 18 ćwiertni 19 wiertele 2 po florenie 1 / 1 8 - florenów 3 1 /6 ćwiertni 29 wiertele 2 - za florenów 4 9 / 6

Za groch. Grochu przedanego według specificatii naprzód: ćwiertni 5 - florenów wiertele 2 - zo floren wiertele 2 - floren ćwiertnia 1 wiertele 2 - za floreny ćwiertni 7 wiertele 2 - za florenów

9/10 1 1 3 14/10

Za len. Siemienia lnianego przedało się naprzód: ćwiertnię 1 wierteł 1 po 30 groszy wierteł - florenów Kit lnu się przedało: 21 kit po 3 / 'A grosza - floreny 12 kit dworka po 2 grosze - grosze Za len summa - florenów

Za marchew. Marchwie się różnie przedało in summa za - florenys. II v: Za woły. Przedało się wołów jako naprzód: 2 woły po 14 florenów - florenów 1 wół za 15 florenów - florenów Summa 3 woły za floreny Item wołowg skórę za floreny 1 cielę za floren

Za owce. Przedało się owiec jako naprzód: 14 owiec braku po 20 groszy - florenów 7 skórek owczych [po] 7 groszy - floren 19 skórek jagnięcych [po] 3 grosze - floren Od rzeżnika Melki wziątem za skopy summy - florenów

Za wełnę. Wełna przedana jako naprzód: 15 karni on jesienni po floreny 4 - florenów 9 kamion 3 funty ozimy po floreny 4 / 24 - floreny 1 kamień 18 funtów jagnięczki - za florenów Summa tego - florenóws. 12:

Za mleczno. Przedane łońskie mleczno: 3 garnce masła po florenów 5 - florenów 4 mendele i sześć gomułek - za floreny Summa tego - florenów Lotosie mleczno: za gomułki - florenów 3/24/

121 61 -

191 6/ - 595/15/ 26/-/ 2/13/'A 241 - 81 7/1/9

2/4/"A 15 43 2

9/10 1/19 1/27 34ff) 43/24 14/26 118/20

18/24/

Zofia Wojciechowskaza masło - florenów za maślank ę - floren Summa lotosiego mleczna facit - florenów In summa za mleczno - florenów

Za słomę. Stoma przedana za - floreny 2

S. 12v: Summula przyjętych pieniędzy z pożytków Za resz przedanq odebranych pieniędzy in summa - florenów Za jęczmień - florenów Za groch - florenów Za len - florenów Za marchew - floreny Za woły - floreny Za wołowg skórę - floreny Za cielę - floren Za r:J../IKJa - florenów Za skóry owcze - floren Za skórki jagnięcze - floren Od rzeźnika Melki odebrałem - floreny Za wełnę - florenów Zo mleczno - florenów Za słomę - floreny Summa za pożytki facit - florenów

S. 13: Wydawanie tych to pieniędzy Z rozkazania p. burmistrza dałem do szafami - florenów Na żniwo do G [ó] rczina teraźniejsze to jest 1620 roku dałem - florenów Za 16 ćwiercien owsa na siew - florenów Za byka pani Razkowfej] - florenów Za cielę - floreny Summa do szafarnie i na żniwo - florenów 100 21 / 10 5/ 15 2 / 18 429 / 13

S. 13v: Wydatek różnym rzemieśnikom Kowalewi. Kowalewi a prima augusti aż ad 15 februarii do G[ó]rczina - florenów Item znowu aż do tego czasu - florenów Kołodziejewi. Za robot(h)y różne dałem - florenów Stelmachowi. Za robotę różng zapłaciłem - floreny Powroźnik. Za powrozy na różne potrzeby - floren Bednarz. Za robotę różnych statków - floreny L(i)epiarz. Zrządziłem go do Jędrzejewy chałupy - floreny temuż za piec do lnu - floren Ślusarz. Na różne potrzeby dałem - floren

27 / - / 1 / 26 / - 12 6/ 8 2/ 1 1 / 25 3/ 28 4 1 1 / 21

41/2/ - 59 / 26 /

595/15/ 49/6/ 14/10/ 8 / 7 / 'A 2 / 4 / 'A 43 2 1 9/10/ 1/19/ 1 / 27 / - 34 118 / 20 / 59 / 26 / 2 942 / 24 / '/i 5

Siodlarz. Za siodło i od robienia - floreny Pilarza. Od siedmi kloców rzezania na deskę i na szpqgi - florenów DIWa. Za 15 drzewa dałem - florenów Summa wydatków na rzemieśniki - florenów

S. 14v: Wypłata resti czeladzi Jędrzejowi dwornikowi dałem - florenów 7 Dworce żenię jego - florenów 5 Jankowi parobkowi dałem - florenów 8/6 Wojtkowi parobkowi co był u Niemca - floreny 3/1 5 lemuż na but(h)y - grosze 24 Chtopcu co był u Niemca - floren 1 Skotarzowi co go p. Szmidel urzqdzit - floreny 3/1 5 Chłopięciu sirocie co konie pasł, za koszulę i buty i za ubranie i czapkę dałem - grosze 24 Dziewce dałem - floreny 2

2 / 27 9 / 9 8 66 / 29

S. 15: Rzqdzenie czeladzi Od postu do God. Adam dwornik urzqdzony na - florenów 11 Wziął na to - floreny 2 Od postu do God. Zophia dwurka urzqdzona na - florenów 9 Ta odprawiona ultima iulii - florenów 5 A prima augusti do S. Michała. Dorotha na to miejsce zrzgdzona - floreny 3, nichil percepit [nic nie wzięła] Od God do God. Jędrzej parobek urzqdzony za 7 grzywien i trzewiki - florenów 11 /6 Na myto wziął - floren Od God do God. Łukasz średniak za 5 grzywien i na poszycie - florenów 8 Na myto wziął - floreny Od postu do God. Tomas skotarz urzqdzony na - floreny 2/1 5 Na to wziął - groszy Od God do S. Michała. Dziewka urzqdzona na - florenów 5 Wzięta na to - floren Zadatek albo na świętojańskie wydałem in summa - grosze Summa wydatku na rzqdzenie czeladzi - florenów florenów fk:reróN

S. 15v: Wydatki na potrzeby folwarkowe Za okno Pociesze - groszy Niewiastom piqci co owce strzygły - groszy Rzeźnikowi za mięso różnych czasów - floreny Wigiliq Wszystkich S[więtych] na olej i śledzie - groszy Za goździe i za zawiasy do kubia - groszy ... novembris. Za zawiasę do drzwi do dwora - grosze Za trzy łopaty i za szuflę do dwora - grosze

1/ 18 2/ 18 15 1/ 12 24 8/ 27 5 13/ 27

6 / 19 / 2/ - / 6 / 12 / 4 / 4 /

Zofia Wojciechowska

Czeladzi na olej i na śledzie . groszy Na świ[e]ce po dwakroć. groszy Za łuczywo do G[ ó ]rczyna . grosze Za smołę kiedy gn[ó]j wozili ze dwora. groszy Za bicze . grosze 15 novembris. Za szropę do koni . grosze Czeladzi na olej i na śledzie . groszy Za dwa lady do sieczki . groszy 7 decembris. Za świec do dwora . grosze Za dwie latarnie do dwora a trzeciq owczarzowi . groszy 12 decembris. Horupie co poszył chałupę Niemcewi i owczarzewi . groszy Od wybicia siemienia na olej . grosze Eodem die świniom na słodziny . groszy 21 decembris. Czeladzi no śledzie i na świce . grosze Na garnce do dwora i młynarzowi od pytla . groszy 23 decembris. Na sześć dni na śledzie i na ryby . groszy Latus [na tej stronie] facit . florenów

6 / .

6 / .

24 / .

6 / .

2 / 3 / .

19/ .

19/ .

2 / .

12/ .

14/ .

2 / 'A 8 / .

4/.

15/ .

9 / .

6 / 22 / 'As. 16: Na świce do sieczki i do bydła . grosze 25 decembris. Na smołę . grosze Na mięso czeladzi na dni czterzi . groszy Na ryby . grosze Na powrozy do wołów . groszy Na kłó [d] kę parobku do komory . grosze Die 30 decembris. Na mięso do dworu na dwa dni . grosze Die 1 ianuarii. Za słodziny do dworu . groszy Za płótno na pościel czeladzi. floreny 3 ianuarii. Na słodziny . groszy 5 ianuarii. Na śledzie, na świce . groszy Na mięso do dwora na dwa dni . groszy Eodem die na smołę i świce . groszy Chłopom co nosili żyto na górę po trzy razy. groszy 9 ianuarii. Na osucie do dwora. floreny Na słodziny. groszy Za mięso do dwora . grosze Pociecha chłop co młócił groch dni pięć . groszy 13 ianuarii. Na mięso do dworu no trzy dni . groszy Na smołę . grosze 16 ianuarii. Na słodziny . groszy Na świce . grosze Na ryby . grosze Za pościel do dwora to jest za pierzynę i za trzy zagłówki . florenów Za kobiałkę do dwora . grosze Latus facit . florenów

4 / .

3 / .

9 / .

3 / .

20 / .

3 / .

4 / 8 / .

//-/ - 8 / .

5 / .

5 / .

5 / .

6/ 3/15/ .

6 / .

3 / .

20 / .

7 / .

3 / .

8 / .

2/.

3/.

5/./ .

2/.

15/ 2/s. 16v: Za kosz do sieczki . grosze 18 ianuarii. Chłopu co młócił groch dni trzy.groszy Na mięso do dwora . groszy Od pytla młvnarzewi . grosze [20] ianuarii. Za mięso do dwora za dNa dni. groszy Na smołę . grosze Na śledzie i na olej do dworu . groszy [26] ianuarii. Za dwie łopacie. grosze Na Ś\Mre do dwora . grosze Owczarzewi na śWce . grosz 30 ianuarii. Na słoninę do dwora . groszy Na śledzie i na garnce . groszy Płóciennikowi od półpiętu sztuk płótna . grosze 4 februarii. Na smołę dałem . grosze Za osuce dla koni . floren Za słodziny . groszy 5 februarii. Za Ś\Mce do dwora i na ryby . groszy 9 februarii. 0Nczarce na śWce do oWec . grosze 12 februarii. Za słodziny. groszy 14 februarii. Dałem na smołę . grosze Na śWce . grosze Na ryby i na olej . grosze Na piwo czeladzi do dwora . grosze 18 februarii. Na mięso do dwora na trzy dni. groszy Latus facit . florenów

2 1 .

121 .

5 1 .

2 1 .

5 1 .

3/6 1 .

3 1 .

2 1 .

1 1 .

8 1 .

5122 1 'It 3 1 .

11101 .

6 1 .

5 1 .

3/8 1 .

3 1 .

/I .

4 1 .

2/9 1 .

5 1 1 2 1 l/is. 17: 21 februarii. Na śledzie i na olej dałem. grosze Na smołę . grosze Na garnce i za acz . groszy Na słodziny i na śWce . groszy 22 februarii. Na śWce owczarzewi. grosze 28 februarii. Na śledzie. grosze Na śWce i smołę . grosze Na słodziny . groszy Olejnikowi od wybijania oleju . groszy Na śledzie i na piwo . grosze Za wemborek i Ś\Mre do dwora . groszy 6 martii. Za mendel śledzi dla czeladzi . groszy Za garnce i za rzeszoto . groszy Za słodziny . groszy 9 martii. Za le[ż]ki i za strzyżko. grosze 10 martii. Za śledzi mendel i za śWce . groszy Za dwie łopacie, za krój, za radlice do plugów ratajowi. floren

4/ - 2 n/i 5/ - 8/ - 3/ - 3/ - 4/ - 8/ - 5/ - 4/ - 5/ - 7/ lA 6/ - 8/ - 2/ - 9/ lA 1/18/

Zofia Wojciechowska

Za łopatę, za krój, za rydle dwa, do dworu - floren Za smołę - grosze 14 martii. Za śledzi i za pólmiarek soli - groszy Za ryby - grosze 16 martii. Za sito i półmiarek soli - groszy Za gliniane statki, mtoski [?], miski, donice, garnce - groszy Latus facit - florenów

1/10/ - 2/12/ - 3/6/20 / - Z / 5 / 'As. 17v: 1 Z martii. Za słodziny - groszy Z a beczkę cienkusza - grosze la ślą rzemienną i z postronkami - groszy Za kunę do wrot(h) - grosze Za uzdę do konia - groszy 18 martii. Kupiłem Mołolepszemu zagrodnikowi rydel - groszy 20 martii. Za śledzie czeladzi na dni sześć - groszy Za smołę i za dłuto do dwora - groszy 22 martii. Na ryby dałem czeladzi - grosze Pociesze od kopania rowu około ogroda - groszy Od urobienia stqporu - grosze 23 martii. Za beczkę śledzi do dwora - floreny Za dwa rydla do dworu - groszy Za słodziny - groszy Za śledzie do dwora na dni sześć - groszy 2Z martii. Dwornikowi na maść - grosze Za piwo - grosze 28 martii. Za okna dwie do pustek podle dwora - groszy Chłopu co chrust rgbił do ogroda dzień - groszy Olejnikowi co od kuchów wybi [j] ał olej ze dwu wirteli - groszy Za kuchy studentowi - groszy 30 martii. Na smołę - grosze 3 aprilis. Za śledzie - groszy Latus facit-florenów

10/ - I i - 12/ - 3 / - 6/7 / - 10/ - 7 / - 3 / - 6 / - 4/3/18/ - 18/ - 8 / - 10/ - 3 / - 2 / - 14/ - 6/7 / - 5 / - 2 / 'A 10/ - 8/24/'As. 18: 8 aprilis. Za słodziny do G[ó]rczina - groszy Na smołę - grosze 10 aprilis. Na śledzie na dni sześć - groszy Za parę strzemion i za łopatę - grosze Dałem pani Zaborkowej za dziesięć kuchów - groszy 17 aprilis. Za śledzie czeladzi i na piwo - groszy Za postronki do krów - grosze Od przerabiania żyta na maszt alu chłopu - grosze Za słodziny - groszy Za mięso na trzy dni na Wielgq ooc - groszy Na smołę - grosze

15/ - 2 / 'A 1 4/3 / - 5 / - 5 / - 3 / - 3 / - 14/ - 8/2/

24 aprilis. Zdunowi co piec na pustkach urobił i poprawił we dworze . groszy Za kachle dałem . floren 25 aprilis. Za radlice Jędrzejowi dałem . groszy Od pytla . grosze 1 maii. Za słodziny . groszy Za ryby i za smołę . groszy 3 mai i. Za mięso na dNa dni . groszy Za soli wirtel dla aMec . groszy 7 mai i. Za beczkę kapusti pani Tomasewy [Tomaszowej] . floreny Za beczkę piwa do owiec . floreny 8 maii. Za rYDy na dNa dni . grosze (])topu od przerabiania żyta na masztalu . grosze L.atus facit . florenów

15/ .

/ . / .

10/ .

2 / .

8/.

5/.

8/.

12/ .

2/12/ .

2/10/ .

4/ .

2 / .

10/12/'As. 18v: 15 maii. Za śledzie do dworu i na smołę . grosze Za słodziny . groszy Za beczkę cienkusza . grosze [18] maii. Za rrięso do dwora na trzy dni. groszy [21] maii. Za garncy am i za młostki .groszy Za łat(h)y Kulce .floren 23 maii. Za słodziny . groszy Za na cielęta . grosze 24 maii. Za mięso do dworu . groszy 26 mai i. Chłopom co nosili wełnę do wagi i od wagi . grosze Paro[b] ku za buty na me i za kocz . floren 29 mai i. Dałem za soli wirtel dla owiec skłodg . groszy Za osucie dla koni za ćwiercien trzy . floreny 30 maii. Za smołę . grosze Od kasze młynarzewi . grosz Za mięso na trzy dni. groszy Za tworkę do mleczna . floren 2 iunii. Na pi\M> cieślom, czeladzi i na ryby i na smołę. groszy 5 iunii. (])topu od noszenia wełny jagnięczki . grosz Za dwie łopacie i za krój . floren 6 iunii. Czeladzi za mięso . groszy Za powrozów cztery do poIiec . grosze L.atus facit . florenów

4 / .

6/ .

/I - 10/ .

18/ .

1/ ./ 6 / .

3/.

5 / .

3 / .

/ . / .

12/ .

2/12/ .

3 / .

1 / 'A 12/ .

/ . / .

10/ .

1 / .

1/12/ .

12/ .

2 / .

10 /1 4 / 'As. 19: Za smołę . grosze Za rosadę . groszy Za skobel do komory i na pi\M> . grosze 12 iunii. Za parę wideł do dwora . grosze Za rrięso na dwa dni . groszy

3 / .

10 / .

3/.

4 / .

10/ .

Zofia Wojciechowska

15 iunii. Za smołę - grosze Lepiarzewi świętojańskiego - grosze 16 iunii. Dałem za dziewięć stuk zielaza - floreny Dałem cieślom na piwo i czeladzi na śledzie - groszy 20 iunii. Dałem czeladzi na mięso na trzy dni - groszy Za osucie ćwiertnie 2 - floren Za rzepnice półmiorki dwa - grosze Za siemię rzodkwiane - groszy 21 iunii. Młynarzewi od pytla i cieślom na piwo - grosze Na śledzie czeladzi - grosze 23 iunii. Za mięso czeladzi na trzy dni - groszy Za ły[ż]ki i gar[n]ce dałem - groszy Od pełcia niewiastom za dzień - groszy Zapłaciłem za rosadę - floren 5 iulii. Za mięso dla czeladzi na trzy dni - groszy Za toporek - groszy Niewiastom dwiema od Dełcia - groszy L.atus facit - florenów

3 / /I - 4/ 6/ 5 / - 12/ - 1/18/ - 24 / - 14/ - 4 / 2/ 15/ - 5 / - 12/ - / - / 12/ - 12/ - ill 12/8/s. 19v: 6 iulii. Za smołę - grosze Do Jędrzejewi chałupy za powrozy - grosze Paniej Ka&:e za siemiona - floreny [10] iulii. Za śledzie cieśli, na piwo, tak też czeladzi - groszy Za gożdzie do Jędrzejewy chałupy - grosze Niewiastom dziewiqciom od pełcia - groszy Za cienkusz - grosze 12 iulii. Za mięso do dwora za trzy dni - groszy Niewiastom sześciu od pełcia - groszy Za dwa wiertele osucia - groszy 14 iulii. Niewiastom dziesiqciom od pełci a-floren 15 iulii. Niewiastom tymże od pełcia - floren 16 iulii. Niewiastom ośmiu od pełcia - grosze la kółka do pługa - groszy Za smołę - grosze Za dwie oślic (?) - grosze Za garce i za śledzie - groszy 18 iulii. Niewiastom dziesiqciq za dwa dni od pełcia - floreny 20 iulii. Niewiastom ośmiq od pełcia - grosze 21 iulii. Niewiastom tymże ośmig od pełcia - grosze 22 iulii. Czeladzi na mięso do dworu - groszy Młynarzewi dałem od pytla - grosze 26 iulii. Dałem na mięso - groszy L.atus facit - florenów

3 / - 3/ 4 / - / 7 / 3 / - 27 / 2 / 15/ - 18/ - 12/ - 1/-/ - 1 / - / U I - 5 / 3 / - 2 / V12 7/ - 2 / - / 24 / - 24 / 12/ - 2/ill 14/25/V12bańN 8/ 9/ - 22/12/s. 20: 27 iulii. Za wóz siana p. Borkowi - floreny Za owies dla konia do masztala - florenów Dwakroć czeladzi na piwo - grosze Za widły do siana - groszy 31 iulii. Na śledzie i na olej i na piwo - groszy 2 augusti. Na mięso na trzy dni - groszy N B. Wydatek na nieboszczyka Jędrzeja syna ratajowego zabitego: Barwirzom od oprawy - floren Na wino - groszy Na piwo, na mięso, na chleb - floreny Księży gdy byli po dwakroć znaświętszym sacramentem - groszy Za czechel dałem - floren Wożnicy który go zawiózł do grobu - groszy Od przyjęcia relafcji] dałem - groszy Wożnemu i szlachcie dwiema - floren Kopaczom dałem - groszy Księży od zwonienia i za pracę - groszy Wydatek dla zabitego - florenów Latus facit - floreny

U -I - 8/ - 2/12/ - 8/ - 1 / 6/ - 6/ - 15/ - 1 / 6/ - 10/ - 28/ - 8/ 9/s. 20v: ... augusti. Za dwie kossie zagrodnikowi do traw - floren Na smołę - grosze ... augusti. Na śledzie i na olej na dwa dni - groszy Na piwo - grosze ... augusti. Na mięso czeladzi - groszy Studentowi co mi zawsze terminował przez te czasy folwarkowe sprawy. Contentatiq jemu dałem -floreny Latus facit - floreny

5.21 :

Tych wszystkich drobnych wydatków latera tu do jednej summy przenoszę, naprzód: Pirvvszy latus - florenów 2 - florenów 3 - florenów 4 - florenów 5 - florenów ó - florenów 7 - florenów 8 - florenów 9 - florenów 10-floreny 11 - floreny Summa drobnych wydatków facit - florenów

II-I 10/-/ - 4/ - 6/ - 8/ - 15/ -

1 / - / - 3/ - 8/ - 2/ - 12/ - 2/ - / - 3/25/ -

6/22/1/9 15/ 2/ - 5/12/'A 7/ 5/'A 8/24/'A 10/12/A 10/14j'A 1 2/ 8/ - 14/25/Vi2 22/12/ 3/25/ - 117/14/1/3

Zofia Wojciechowskas. 21v: Percepta Percepła tego regiestru z dóbr albo z pożytków folwarku G[ó]rczyna, przyjętych gotowych pieniendzi in summa facitflorenów 942 / 24 /' / i 5 Item dług u Marcina BuIy, co uciekł nie zapłaciwszy 13 ćwiercien rży po floreny 2 - florenów 26 / - / - Summarum wszystki percepty - florenów 968 / 24 / Vi ss.22:

Exposita Wydanych pieniędzi za owies, za byka i za ciele - florenów Na rzemieśniki wydatków summa - florenów Na wypłacenie resti czeladzi summa - florenów Na urzqdzenie czeladzi wyszło - florenów N a wydatki drobne summa - florenów Summa tego - florenów

29 / 1 3 / - 66 / 29 / - 30 / 24 / - 13 / 27 / - 117 /1 4 / 'A 259 / 1 7 / V3

Gotowylch] pieniędzi oddajemy naprzód: Do szafami odebrali - florenów Na żniwa do G[ó]rczyna - florenów Teraz przy rachunku gotowych - florenów Oddawamy gotowych in summa - florenów Item za Marcina Bułę co uciekł nie zapłaciwszy swemi pieniędzmi dokładamy - florenów Summarium expositi wszystki - florenów

3 O 0/ -/ 100/-/ - 283/ 7/,/i2 [683/ 7/Vi 2] 26/-/ - 968 / 24 / V15

Anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo feria quinta post festum S. Laurentii martyris famati Laurentius Włodarzewic et Thomas Zabór braseatores cives posnfanienses] uti oeconomi villae et praedii civit[at]is Gorczyno fecerunt sufficientem rationem administrationis oeconomiae praefatae pro anno praesenti iuxta seriem et continentiam calculi suprascripti coram spectabfilibus ] dominis proconsule, consulibus, advocato, scabinis, rE non senioribus e communitałe iuratis ad eum actum in praetorio congregatis. De cujusmodi sufficienti facta ratione diligentique oeconomiae praefatis administrationis, praevius demum iuxta regestru m restantis ad aerarium cMtatis in tempora repositionis iidem supranominati oeconomi per memoratos cMtatis ordinis cum gratiarlum] actionis quietati sunt. Henricus Kijewski notarius cMtatis posnaniensis iussu eorundem ordinum scripsit m[an]u p[ro]pria 2 .

APP, AmP, 11314

PRZYPISY:

l J . Majewski, Gospodarstwo folwarczne we wsiach miasta Poznania w latach 1582-1644, Poznań 1957. W całym tekście przyjęto następującą systematykę zapisu kwot: AfBjVc, gdzie A oznacza floreny (złote), B - grosze, C - ułamki groszy. Użyte w tekście źródłowym ówczesne miary i wagi oznaczają: floren (czerwony złoty) = 30 groszy; marka (grzywna) = 48 groszy, wierteł (korzec) = 33 kilogramy, ćwiertnia (miara) = 132 kilogramy (4 wiertel e), mendel = 15 sztuk = Vi kopy, kopa = 60 sztuk = 4 mendle = 5 tuzinów. 2 Poza rachunkami opublikowanymi w tym miejscu zachowały się w Aktach miasta Poznania jeszcze następujące rachunki folwarku górczyńskiego: 1) za rok obrachunkowy 1616/17 - skrócony inwentarz po śmierci Jana Skrobiroga (współoprawne); 2) za rok obrachunkowy 1636/37 - ekonoma Wawrzyńca Kossowicza, zwanego Robaszek, piwowara poznańskiego; 3) za rok obrachunkowy 1640/41 - ekonoma Wawrzyńca Kossowicza, zwanego Robaszek, piwowara; 4) za rok obrachunkowy 1642/43 - ekonoma Wawrzyńca Kossowicza, zwanego Robaszek, piwowara.