DOKTOR JÓZEF STRUSIEKI JEGO RÓD 1 *
Kronika Miasta Poznania 2001 Nr1 ; Lekarze
Czas czytania: ok. 23 min.MARIAN J. MIKA
Wstęp.
Dotychczas w literaturze historycznej brak wyczerpującej monografii o znakomitym lekarzu Odrodzenia, dr. Józefie Struśku, a te, które posiadamy, nie we wszystkim zgadzają się z prawdą dziejową. Konieczność dokładnej biografji Józefa Struśka staje się coraz bardziej nagląca i niezbędna, szczególnie teraz w okresie wydawania Polskiego słownika biograficznego, w którym niewątpliwie i Strusiek znajdzie swoje miejsce, a pragnąć należy, by podany w nim krótki i zwięzły życiorys był oparty na źródłach wiarygodnych. Podczas zbierania materjału do dziejów patrycjatu poznańskiego w XV i XVI stuleciu spotykałem dość często wiadomości, odnoszące się do rodziny Struśków. W porównaniu z odnalezionymi przeze mnie zapiskami okazały się wiadomości podane w biografjach i artykułach całkiem błędne i fałszywe. I tak w pracach o nim mówiących spotykamy twierdzenia, że: l.Mikołaj Strusiek, ojciec Józefa, był grzebieniarzem, 2Józef Strusiek urodził się w domu przy Starym Rynku p. nr. 97 3.wstąpił na uniwersytet krakowski dopiero w r. 1527, 4.był uczniem Krzysztofa Hegendorfera, profesora akademji Lubrańskiego, 5. w 1545 r. powrócił do Poznania, 6.po 1545 r. wstąpił w związek małżeński z Polikseną Ungrówną, która po ślubie zmarła, 7.tylko raz jeden w r. 1557 wybrany został burmistrzem miasta, 8.zmarł 6 marca 1568 r., a ciało jego spoczęło w katedrze poznańskiej.
Wbrew tym utartym dziś mniemaniom posiadamy dowody stwierdzające niewiarygodne przedstawienie tych szczegółów z życia Józefa Struśka. Rezultaty moich poszukiwań pozwolę sobie przedłożyć w formie drobnej rozprawy.
* Tekst drukowany w "Kronice Miasta Poznania", 1935, nr 2/3.
Marian J. Mika
Mikołaj Strusiek - mielcarzem. Osoba Mikołaja Struśka zasługuje na szczególne poznanie. Jest on przede wszystkim znanym w mieście mielcarzem, słodownikiem (braseator), a nie grzebieniarzem, jak go się dotychczas mieni w literaturze 2 . Jako mielcarz i mieszczanin poznański występuje w aktach miejskich wyraźnie 9 razy3. Pierwsza wiadomość o Mikołaju Struśku pochodzi z początku XVI wieku. Dnia 19 marca 1507 roku zapisuje żonie swej tytułem wiana 60 grzywien, które zabezpiecza na kamienicy swej przy ulicy Wrocławskiej4. Żoną jego jest Elżbieta Bedermanówna, córka Andrzeja. Andrzej Bederman - to osobistość wśród mieszczaństwa poznańskiego bardzo wybitna, jest podobnie jak zięć jego mielcarzem, piastuje godność starszego cechu mielcarzy w latach 1483-1487 5 , a następnie przez długi szereg lat jest ławnikiem, rajcą i burmistrzem miasta (1488-1528)6. Ożeniony był z Barbarą Dankówną, mieszczką poznańską, której w 1496 r. oprawia wiano w wysokości 200 złotych węgierskich 7 . Braćmi Barbary Bedermanowej są: ks. Maciej, magister i ołtarzysta przy kościele MaIji Magdaleny w Poznaniu, Jakób i Jan - mielcarze 8 . Z małżeństwa tego ma Bederman trzy córki i jednego syna: Elżbieta jest żoną Mikołaja Struśka, Agnieszka zamężna za Pawłem Paśnikiem, trzecia Jadwiga
STRUSKOWIE Mikołaj (1507-1534) mielcarz żona Elżbieta Bedermanówna (1507-1553)
Marcin nie żyje 1553 r. mieszczanin poznański żonaN.N.
Baltazar ur. około 1508 r. magister rektor Szkoły parafj. w Pozn. (r. 1534) dziekan kościoła Marji-Magdal. w Poznaniu proboszcz w Chrzypsku (r. 1552).
Elżbieta (1553-1601) mąż Jan Skrobiróg krojownik sukna (1565-1597)
Anna (1553-1601) Franciszek rakwicz, kuśnierz ławnik i rajca pozn. 1574-1599 zmarł przed 1600 r.
Józef (ur. 1510 r., + 1568 r.) dr. med., lekarz królewski burmistrz pozn. 1557-1559, l) żona Poliksena U ngrówna (1543-1552) 2) żona Katarzyna Sztorchówna (1554-1596) II voto Bartłomiej owa Beckowa.
A p o l o nj a (1553-1571)wychodzi za Jana Szwaba, krawca i mieszczanina poznańskiego 9 . Tomasz, jedyny syn Andrzeja Bedermana, ma osobną kartę w dziejach kultury polskiej. Poświęcił się bowiem nauce, uzyskał w 1505 r. na uniwersytecie krakowskim stopień magistra, został kapłanem, a zarazem profesorem w Krakowie. W r. 1520 powołuje go biskup poznański Jan Lubrański do nowo założonej akademji w Poznaniu jako profesora św. teologji, a po ustąpieniu pierwszego rektora, Jana ze Stobnicy, objął kierownictwo tegoż kolegjum, na którem pozostał do końca życia 10 . Mikołaj Strusiekjest to człowiek dość zamożny. Oprócz domu mieszczącego się przy ul. Wrocławskiej, z którego opłaca w r. 1514 dwie grzywny SZOSUlI , jest właścicielem jatki rzeźnickiej, którą kupuje dnia 24 marca 1514 r. od Wojciecha Kapinosa 12 ; w r. 1521 zaś otrzymuje od teścia mielcuch murowany, położony przy ul. Szewskiej 13, który w 7 lat później nabywają za 50 grzywien krewni jego Wojciech Kapinos i Dorota N arwanka 14. Pobyt synów w Krakowie i Józefa za granicą zmuszał zapewne Mikołaja do zaciągnięcia znacznych pożyczek, by łożyć na ich wykształcenie. I tak dnia 1 marca 1526 r. pożycza od ks. kanonika Jana Kostrzyńskiego 12 grzywien 15 , dnia 6 IX 1532 r. znowu 24 czerwone złote 16 , a w r. 1533 od kanoników przy kościele Panny Marji 16 grzywien 17 . Tę ostatnią sumę 16 grzywien zwraca dopiero w 1559 r. syn Mikołaja, dr. Józef 18 . Mikołaj Strusiek umiera pod koniec 1533 r. lub na początku 1534 r., gdyż jako żyjący występuje dnia 15IX 1533 r. 19 , a w 6 miesięcy później (13 III 1534 r.) zapisany jest jako już zmarł y 20.
II Dom przy ul. Wrocławskiej w Poznaniu - mIejSCem urodzenia dr. Józefa Struśka. We wrześniu ub. roku ukazał się na łamach "Kuriera Pozn." artykuł nieznanego bliżej autora (podpisany inicjałami h.p.), zwracając się z apelem do społeczeństwa poznańskiego, aby przez wmurowanie tablicy pamiątkowej w domu przy Starym Rynku p. nr. 97, w którym się urodził Józef Strusiek, uczcić wielkiego, a zapomnianego Wielkopolanina 21 . Materiał do swego artykułu czerpał autor z pracy M. Wicherkiewiczowej22, przedstawiającej historię kamienic przy Starym Rynku. Kamienica nosząca dziś numer 97 była przez cały XVI wiek własnością rodziny U ngrów 23 . Przy historji tej kamienicy umieściła p. Wicherkiewiczowa życiorys dr. Józefa Struśka, a to z tej przyczyny, że Strusiek ożeniony był z jedną z córek Stanisława U ngra, właściciela tejże kamienicy. Miejsca urodzenia dr. Józefa Struśka należy szukać w jednym z domów położonych przy ul. Wrocławskiej. W r. 1507 posiada Mikołaj Strusiek dom przy ul. Wrocławskiej24. Jest on przez cały XVI wiek w rękach rodziny Struśków. Rachunki szosu pozwalają bliżej określić ten dom; położony jest po lewej stronie ulicy Wrocławskiej idąc z Rynku w niewielkiej odległości od murów miejskich i Bramy Wrocławskiej25.
III Baltazar i Józef Struśkowie - studentami uniwersytetu krakowskiego w 1525 roku. Według dr. Wł. Bugla przebywał Józef Strusiek na uniwersytecie krakowskim między r. 1527 a 1531 26 . Do Krakowa wysyła Mikołaj Strusiek synów swych
Marian J. Mika
Baltazara i Józefa już w 1525 r., gdzie dnia 10 września zapisują się na wydział filozoficzny za rektoratu ks. Piotra Widelicjusza z Obornik, dr. nauk i medycyny. W dochowanym oryginale metryki uniwersyteckiej znajdujemy obydwóch jako: "BaItasar, Joseph Nicolai germani, de Posnania dioc. Posnaniensis (per) totum l t "27 so verun . (Baltazar i Józef bracia, synowie Mikołaja z Poznania diecezji Poznańskiej, uiścili całkowite wpisowe). Oboje też otrzymują w r. 1529 stopień filozoficzny bakałarza (Joseph de Posnania, Balthazar de Posnania)28, a w 1531 r. tytuł magistra 29 .
IV Józef Strusiek nie był uczniem Krzysztofa Hegendorfera. Ks. Mazurkiewicz w swej pracy pL "Początki Akademji Lubrańskiego w Poznaniu (1519-1535)" dwukrotnie podaje, że Józef Strusiek, chluba Akademji Lubrańskiego, był uczniem Krzysztofa Hegendorfera 30 . Wiemy zaś z tej samej książki, że Hegendorfer zjechał do Poznania dopiero jesienią 1529 r. Objąwszy katedrę nauk humaniorów, rozpoczął Hegendorfer wykłady gramatyki, retoryki, poetyki połączone z fI1ozofj ą 31. Józef Strusiek w tymże samym roku jest już bakałarzem.
Ryc. l. Pacjent badany przez dwóch lekarzy, rycina z 1495 roku
Do kraju powrócił Józef Strusiek przed 12 stycznia 1543 r. Według Łukaszewicza, Oettingera i Bugla 32 był J. Strusiek, aż do 1545 r. profesorem w Padwie, skąd po dziesięciu latach powraca do kraju, by osiąść na stałe w Poznaniu. Na wcześniejszy jego powrót do Polski zwrócił już uwagę ks. E. Majkowski 33 . Na podstawie ksiąg miejskich można dość dokładnie określić czas, w którym pobyt jego w Poznaniu nie ulega wątpliwości. Najstarsza wiadomość, stwierdzająca jego pobyt w Poznaniu, pochodzi z 1543 r. Dnia 12 stycznia 1543 r. nabywa "spectabilis ac egregius Dominus Josephus Strucius medicinae doctor" posiadłość z ogrodem położoną poza murami miasta od wykonawców testamentu zmarłego ks. Peterka Marcina 34 . W tym samym dniu występuje jako małżonek Polikseny
Ryc. 2. Kąpiel chorego w wannie i puszczanie krwi, rycina z 1507 roku
Ungrówny; osobiście staje przed ławą miejską i zapisuje na wniesionym przez żonę majątku 1000 złotych tytułem wiana 35 . W rok później, dnia 21 III 1544 r. i 4IX 1544 r. dwukrotnie czyni podobny zapis na korzyść swej ukochanej żony36, a 4 lipca 1544 r. kupuje ogród od Henryka Falknera, mieszczanina gdańskiego 37 . Z tych kilku zapisów wynikaj as no, że już przed 12 stycznia 1543 r. przyjechał Józef Strusiek na stały pobyt do kraju, zamieszkawszy w mieście rodzinnem.
VI Polikseną Ungrówną (1543-1552) i Katarzyna Sztorchówna (1554-1596) - małżonki Józefa Struśka. Józef Strusiek po powrocie z zagranicy łączy się węzłem małżeńskim z Polikseną Apolonją U ngrówną, córką Stanisława, którą poślubił przed 1211543 r. 38 Dzięki temu małżeństwu wszedł niedawny profesor padewski w zamknięty krąg miejskiego patrycjatu, małżeństwem tern spokrewnił się z kilkoma najwybitniejszymi rodami poznańskimi. Ungrowie byli jedną z najznaczniejszych rodzin ówczesnego mieszczaństwa poznańskiego. Stanisław Unger, ławnik i rajca w latach 1524-1535, oprócz Polikseny miał jeszcze dwie córki, Sabinę i Annę, oraz jedynego syna, imieniem Jan 39 . Z Sabiną żeni się Erazm Eschler, kupiec i rajca krakowski 40. Anna jest żoną Andrzeja Rosmana, znanego w mieście kupca 4 \ który ma dość liczne rodzeństwo, siostry jego mają za mężów najwybitniejszych członków patrycjatu poznańskiego: Barbara wydana za Jana Dudka, kupca, rajcę i burmistrza pozn. (1519-1540), wychodzi po raz wtóry za mąż za Andrzeja Liupszyńskiego, który był burmistrzem miasta w latach 1548-1552, Katarzyna jest żoną Baltazara Szwarc a, ławnika i rajcy (1532-1540). Jadwiga zamężna za Michałem Wernerem, kupcem wrocławskim (przedtem był ławnikiem i rajcą pozn.), oraz Regina, którą poślubia Tomasz Szmidel, kupiec poznański 42 . Jedna z córek Andrzeja Rosmana i Anny U ngrówny, Barbara, została żoną dr. med. Jana Lamchy, mieszczanina poznańskiego 43 . Jan Unger, brat Polikseny Struśkowej, ma za żonę Annę, córkę Jana Groffa, rajcy pozn.; siostra Anny Groffówny - Łucja, wyszła za Kaspra Lindnera, dr. med. i mieszczanina poznańskiego 44 .
Marian J. Mika
Biografowie Józefa Struśka podają bez żadnego dowodu, że Poliksena Ungrówna krótko po ślubie z J. Struśkiem zmarła 45 . Żyłajednakowoż dość długo. Dnia 10 lutego 1547 r. przychodzi do ugody majątkowej między Janem Ungrem i siostrąjego Poliksena Struśk ową 46. W dwa lata później, dnia 10 maja 1549 r. oboje małżonkowie kwitują Jana Ungra z otrzymanej części domu i placu za Bramą Wrocławską położonego, które to działy przypadły Poliksenie skutkiem podziału majątku po ojcu 47 . Jako nieżyjąca wymieniona jest dnia 1611553 r.; matka jej Sabina primo voto Ungrowa, występuje przeciwko dr. J. Struśkowi w sprawie "gerady" po zmarłej córce 48 . Inne wiarygodne świadectwo złożone w sądzie wójtowskim pozwala ustalić dokładniejszą datę śmierci Apolonji Stoiskowej. Świadkowie przedstawieni przez dr Struśka zgodnie zeznawaj ą, że "honesta olim Polixena Apolonia Stenczelungrówna d. Doctoris Strucji uxor sepulta est Posnaniae in Ecclesia S. Mariae Magdalenę Anno domini 1552 die S. Mathei Apostoli (21IX) hora vesperorum"49. Śmierć jej przypada zatem na dwa, względnie trzy dni przed pogrzebem, tzn. przed 21 IX 1552 r. Po zgonie Polikseny Józef Strusiek żeni się powtórnie z Katarzyną Sztorchówną ze znanej rodziny patrycjuszowskiej Sztorchów. Jako małżonka występuje dnia 18 maja 1554 r. 50 I tę żonę kochał nasz lekarz gorąco, dowodzą tego liczne zapisy na jej ko, ,51 rzysc . Henryk Sztorch, ojciec drugiej żony Józefa Struśka - to człowiek nadzwyczaj bogaty, cieszący się wielkim szacunkiem swoich współobywateli, broni interesów miasta na sejmach Rzeczypospolitej, piastuje godność ławnika i rajcy miejskiego przez długi szereg lat (1527-1550). Ożeniony z bliżej nie znaną Małgorzatą, pozostawił siedmioro dzieci, trzech synów, Henryka, Ulryka i Stanisława, oraz cztery córki, wyżej wspomnianą Katarzynę, Apolonję, Jadwigę i A nnę 52. Apolonja zostaje żoną Mikołaja Happa 53 , Jadwiga poślubiona Antoniemu Antoszowi, kupcowi i rajcy pozn. (1551-1556), wychodzi po raz wtóry za mąż za dr. Adama Paulina, wielokrotnego rajcę i burmistrza poznańskiego (1567-1590)54). Ostatnią córkę Annę wydaje Henryk Sztorch za Jakóba Fischera, kupca poznańskiego 55 . - Józef Strusiek umiera w r. 1568, z wdową pozostałą żeni się kupiec Bartłomiej Beck, pochodzący z Gdańska 56 . I tego przeżyła Katarzyna. W r. 1573 właścicielką domu przy ul. Wrocławskiej jest Katarzyna Beckowa 57 , która dnia 5 listopada 1574 r.
zapisuje majątek swój mężowi Bartłomiejowi 58 . Po raz ostatni jako żyjąca występuje dnia 22 października 1596 r., część majątku swego odstępuje siostrzeńcowi i siostrzenicom swoim, a mianowicie: ogród na przedmieściu św. Marcina otrzymują Adam Paulin i Anna Fischerówna, dworzyszcze na drzewo Małgorzata Pomorska i Katarzyna Czarnocka 59 . W akcie z dnia 9 stycznia 1597 r. wspomniana jest Ryc. 3. Gmerk Kaspra pani Katarzyna "Bartelbeckowa" primo voto Struśkową Happa, syna Mikołąja jako zmarła 60 .
trlmusZzoconsul J> loJejht[ Sinithiuj artium etmeAieine dortoi Sccundiis Tzoconsxx[ p CjlĄPftr OejJld arttunt cI mediane do Uaz Condilcsl>St*ni-rl*tHJViger mediane vootn lftrv WH* brjesnie$ Voannei KęmiewK A
7* btfln mSeheĄell la tinn ej SeeadU Mie Uel CKM,
Ryc. 4. Doktor Józef Struś wymieniony jako pierwszy burmistrz poznański w wykazie władz miejskich
VII Dr Józef Strusiek - I burmistrzem miasta w latach 1557-1559. Zaszczytny urząd burmistrza miasta, który to urząd był dowodem wielkiego zaufania współobywateli, piastował Strusiek przez dwa lata. Po raz pierwszy wybrany został dnia 21 września 1557 r. 61 W rok później (21IX 1558) Janusz z Kościelca, generał wielkopolski, zatwierdza wybór jego na I burmistrza na rok następny62. Drugim burmistrzem został dr. med. Stanisław Niger.
VIII Kiedy zmarł dr Józef Strusiek? Wszyscy biografowie J. Struśka podawają zgodnie z napisem, umieszczonym najego nagrobku, że J. Strusiek zmarł w 1568 r. w wieku lat 58. Niezgodnajedynie jest data dzienna jego zgonu. Według J. Oettingera śmierć Struśka przypada na 6 marca 1568 r. 63 Inni natomiast, jak Wł. Bugiel, M. Wicherkiewiczowa, przypuszczają, że nasz lekarz padł ofiarą zawodu podczas szerzącej się podówczas w Poznaniu d żumy 64. Stwierdźmy przeto, co mówią nam księgi miejskie. Od lipca 1568 r. do Bożego Narodzenia tego roku grasowało w Poznaniu morowe powietrze, postawą którego paść miało przeszło 6000 mieszkańców 65 . Wielu mieszkańców uszło z miasta do innych miejscowości, nienawiedzionych tą plagą. Członkowie rady i ławy czynią to samo, wyznaczywszy przedtem swoich zastępców, którzy dobrowolnie postanowili pozostać ("qui hic manendi voluntarie consentiebant"). Wśród wielu opuszczających mury miasta znajdują się: rajca miejski dr Adam Paulin, jego żona Jadwiga Sztorchówna i tejże Jadwigi siostra Katarzyna Struśkowa. Obie siostry składają na ratuszu poznańskim dnia 27 lipca 1568 r. skrzynkę żelazną koloru czerwonego, zaopatrzoną dwoma zamkami i pieczęciami jako depozyt 66 . W tejże szkatułce złożone były zapewne klejnoty obu sióstr, nie chcąc rzecz jasna, zabierać ze sobą w drogę drogocennych pamiątek, które łatwo wpaść by mogły w ręce rabusiów. Katarzyna Struśkowa występuje tu jeszcze jako małżonka dr. J. Struśka. - Po ustąpieniu zarazy ci, co uszli z miasta, powracają z powrotem do swoich domostw i warsztatów pracy. Do Poznania po
Marian 1. Mikawracają również obie siostry. Po odbiór szkatuły zgłaszają się dnia 26 stycznia 1569 r. wdowa po zmarłym J. Struśku Katarzyna i Jadwiga Paulinowa 67 .
Śmierć zatem Józefa Struśka przypada między 27 lipca 1568 r. a 26 stycznia 1569 r.
Gdzie spoczęły zwłoki Józefa Struśka? W północnej stronie katedry poznańskiej, obok kaplicy Św. Cecylji znajduje się ufundowana w r. 1910 jako w 400. rocznicę urodzin Józefa Struśka tablica z szarego marmuru, na której napis umieszczony głosi, że blisko tego miejsca w katedrze poznańskiej spoczywa Józef S trusiek 68 . Za Starowolskim (+ 1656), który pierwszy w krótkim przez siebie skreślonym życiorysie J. Struśka umieszcza grób jego w katedrze poznańskiej69, prawie wszyscy biografowie bezkrytycznie to powtarzają. Jedynie Oettinger i redaktor "Nowin Lekarskich" szukają grobu jego w nie istniejącym dziś kościele Św. Marji Magdal eny 70. N agrobek Józefa Struśka zniszczał, a jedynie z pracy Sz. Starowolskiego dowiadujemy się, jaki napis położono najego płycie grobowej71. Czytającego "Dział poznański" w "Monumenta" uderzyć musi niepodany przez autora podział napisów według kościołów, jaki był uczynił dla Krakowa. Odnosi się wrażenie, jakoby to były nagrobki z jednego tylko kościoła. Że nie były to pomniki wyłącznie w katedrze się znajdujące, świadczy fakt, że obok grobów Bolesława Chrobrego, biskupów, kanoników i duchownych oraz szlachty znajdujemy wielką liczbę nagrobków mieszczan poznańskich, a tych, jak wiemy, co najzasłużeńszych chowano w dawnym kościele parafialnym św. Marji Magdaleny wewnątrz murów miasta. Stwierdzić przeto należy, że podany przez Starowolskiego spis nagrobków poznańskich nie dotyczy jednego tylko kościoła. Wśród wielu nagrobków mieszczan poznańskich wymienionych u Starowolskiego znajdujemy na s. 464 nagrobek burmistrza i patrycjusza poznańskiego Hieronima Brzeźnickiego, zmarłego dnia 29 marca 1563 r. Z innego źródła dowiadujemy się, że Jarosz Brzeźnicki zmarł jako poseł miasta na sejmie w Piotrkowie, a pochowany został dnia 7 kwietnia 1563 r. w kościele parafialnym św. Marji Magdaleny w Poznaniu 72 . Inny jeszcze nagrobek z XVI w., który do dnia dzisiejszego istnieje, znajduje się w kościele św. Wojciecha; jest to pomnik proboszcza tegoż kościoła ks. Alberta Turskiego 73. Z tych dwóch dowodów widać dostatecznie, że napisy grobowe podane przez Sz. Starowolskiego nie odnoszą się do jednego tylko kościoła, a jest to zbiór z wszystkich świątyń poznańskich. Grobu też Józefa Struśka należy szukać nie w kościele katedralnym, ale parafialnym, podobnie jak wszystkich innych mieszczan poznańskich. Że grób Józefa Struśka mógł się znajdować w nie istniejącym dziś kościele parafialnym, świadczy jeden ważny jeszcze szczegół, podany nawet przez jednego z biografów, ale niedostatecznie wykorzystany. A mianowicie, według Wł. Bugla miał Józef Strusiek otrzymać od rady poznańskiej miejsce pogrzebowe w kościele św. Marji Magdal eny 74. Takiż przywilej wydaje rada miejska dnia 20 września 1560 r. 75 Własnym kosztem ma Józef Strusiek wystawić grobowiec,
Ryc. 5. Lekarz badający chorego. Drzeworyt Hansa Burgkmaira, XVI wiek.
w którym by spoczęły ciała jego, potomków, względnie żony jego. Z prawa tego nie korzystał nasz lekarz przez 5 lat, gdyż dnia 8 czerwca 1565 r. otrzymuje potwierdzenie przywileju wystawienia sobie grobowca 76 . Strusiek zabrał się teraz do budowy grobowca, gdyż o istnieniu jego dowiadujemy się dnia 30 maja 1567 r. 77 Zbudowany był z alabastru i stał w środku kościoła, blisko ołtarza św. Katarzyny. Grób zatem Józefa Struśka znajdował się w dawnym kościele parafialnym św. Marji Magdaleny. Najbliższa rodzina Józefa Struśka. Obok przyczynku do życiorysu Józefa Struśka podać możemy kilka wiadomości odnoszących się do najbliższej jego rodziny. Ojciec Józefa Mikołaj, zmarł dość wcześnie (patrz rozdział I), matka zaś Elżbieta z Bedermanów występuje w aktach miejskich do 1551 r. 78 Z rodzeństwa był Józef prawdopodobnie najmłodszy. Starszy od niego o 2 lata Baltazar studjował na uniwersytecie krakowskim, gdzie w 1531 r. razem z Józefem otrzymał stopień magistra nauk. Poświęcił się stanowi duchownemu, obowiązki kapłańskie pełni w rodzinne m mieście. Piastuje godność dziekana kościoła parafjalnego św. Marji Magdal eny 79, w latach 1534-1536 wspomniany jest jako (rector) szkoły parafjalnej80, a w r. 1552 występuje jako pleban chrzypski 81 . - O Marcinie Struśku, naj starszym z rodzeństwa, niewiele powiedzieć możemy. Czem się trudnił, nie wiadomo. Był żonaty, ale żony jego nie znamy nawet z imienia. Pozostawił
Marian 1. Mika
trzy córki: Elżbietę, Annę i Apolonj ę 82. Elżbieta jest żoną Jana Skrobiroga, krojownika i mieszczanina poznańskiego, Anna wyszła za Franciszka Rakwicza, kuśnierza, długoletniego ławnika i rajcę poznańskiego (1573-1598)83, a Apolonja zmarła w 1571 r. w stanie panieńskim 84 . W aktach miejskich z tego samego okresu, tj. XV i XVI stulecia, spotykamy również innych mieszczan poznańskich, noszących nazwisko "Struś" wzgl. "Strusiek", ale nie stojących w żadnym stopniu pokrewieństwa z rodem Struśków, z którego pochodzi dr Józef. a)w r. 1489 występuje niejakiś Klemens Struś (Strusz, Struss) oraz matka jego Katarzyna, która dnia 15 maja 1489 r. odstępuje synowi dom położony przed Bramą Wronieck ą 85.
b)Królewskim krawcem jest Jerzy Struś (Straws), mieszczanin poznański. Żoną jego jest Małgorzata, córka nieżyjącego podówczas już Waltera golarza 86 . Dnia 19 października 1498 r. następuje podział majątku ojcowskiego pomiędzy Małgorzatę Strusiową ijej brata, Sebastjana złotnika. Małgorzata otrzymuje dwa domy, jeden przy ul. Butelskiej, drugi przy ul. Wrocławskiej, dworzyszcze poza Bramą Wrocławską i budę śledzi ową 87. Pokaźny majątek wnosi Małgorzata mężowi. Jerzy Struś na tymże majątku zapisuje żonie tytułem wiana sumę w wysokości 400 florenów węgierskich 88. Sebastjan, brat Małgorzaty, dziedziczy dom położony przy ul. Wielkiej oraz dworzyszcze przed Bramą Wrocławską położone . Jest on w latach 1496-1499 trzykrotnie starszym cechu złotników, a dnia 21 września 1501 wybrany rajcą miasta 89 .
c)Dnia 6 maja 1513 r. staje przed lawą miejską Marcin Struś (Struś), garncarz z zawodu i sprzedaje dom swój położony przed Bramą Wroniecką Jadwidze Klinkowej, mieszczance poznańskiej90.
d)Prawo miejskie otrzymuje w r. 1549 Stanisław Struś (Strusz, Struss, Stros) grzebieniarz 91 . Tego zapewne Stanisława Strusia grzebieniarza uważają biografowie dr. Józefa Struśka za ojca. W latach 1574-1581 piastuje on godność starszego cechu grzebieni arzy 92. e )Obywatelem miasta zostaje w r. 1550 niejaki Wawrzyniec Struś (Strusz) białoskórnik 93 . f)Właścicielem domu przy ul. Wielkiej jest Wojciech Struś (Struss) miecznik, z którego opłaca 24 grosze SZOSU 94 . Żoną jego jest niejakaś Anna 95 . g)Prawo miejskie otrzymuje w 1589 r. Marcin Strusiek (Struszek) sukiennik, rodem z Szamotuł 96 . h)W trzy lata później (tj. 1592) zapisują do albumu miejskiego nazwisko Jana Strusia (Struss) grzebieniarza, pochodzącego z Mosiny97.
PRZYPISY:
1 Na poprawne brzmienie nazwiska rodowego Józefa Struśka zwrócił uwagę ks. E. Majkowski, a przed nimjuż Wł. Bugiel (Ks. E. Majkowski: Nieznane szczegóły z życia Józefa Struśka, "Archiwum historii med. i filozofji nauk przyrod. ", T. IX, r. 1929, s. 19; T. XI, r. 1931, s. 15-16). Wł. Bugiel, Józef Struś (wykład wygłoszony 17 kwietnia na posiedzeniu Tow. Przyj. Naukw Poznaniu). Odbitka z "Dziennika Pozn." 1909, s. 5). W księgach miejskich podawane jest nazwisko naszego lekarza stale jako "Strusiek", wzgl. w formie łacin
skiej "Struthius, "Strucius". Sam dr Józef podpisuje się jako "Struszek". Ojca dr. Józefa nazywają wyłącznie Struśkiem. Długo po zgonie Józefa Struśka wdowa po nim pozostała występuje li tylko jako Struśkowa. Poprawną też formę nazwiska przyjąłem tak w tytule, jak też i w tekście. 2 J. Łukaszewicz, Obraz histor.-stat. m. Poznania, T. II, s. 218, Josephus Oettinger, Josephi Struhii Medici Posnaniensis vita..., Cracoviae 1843, s. 2; Dr. Wł. Bugiel, Nasz najznakomitszy lekarz Odrodzenia Józef Struś (1510-1568), Poznań 1908, s. 4; M. Wicherkiewiczowa, Obrazki z przeszłości Poznania, Poznań 1924, s. 37. 3 Acta Scab. 1497-1511, fol. 120 (19 III 1507); Acta Scab. 1512-1526, fol. 216 (9 III 1526); Acta Scab. 1527-1534, 4-5 (1 VI1526); fol. 36v (3 VII 1528); fol. 172-172v (6IX 1532); fol. 199 (5 IX 1533); Acta Scab. 1512-1526, fol. 30 (24 III 1514); fol. 143 (13 IX 1521); Acta Scab.
1527-1534, fol. 217v-218 (13 III 1534).
4 Acta. Scab. 1497-1511, fol. 120.
5 Kaczmarczyk: Akta Radzieckie II, nr 1399 (wybrany dnia 4 X 1483), nr 1438 (23 IX 1485), nr 1456 (23 IX 1486), nr 1504 (r. 1488).
6 Kaczmarczyk: Akta Radź. II, passim; Acta Consul. 1507-1525, passim.
7 Acta Scab. 1483-1497, fol. 197.
8 Ibidem, fol. 171; Acta Scab. 1497-1511, fol. 134,137,169.
9 Acta Scab. 1527-1534, fol. 19v; 164v-165; Acta Consul. 1535-1539, fol. 237-238.
Rodowód Bedermanów Andrzej (1483-1528) mielcarz ławnik, rajca i burmistrz pozn. żona Barbara Dankówna Tomasz (1500-1531) magister rektor akademji Lubrańskiego ofesor św. T eologji Elżbieta (1507-1553) mąż Mikołaj Strusiek Jadwiga (r. 1527) mąż Jan Szwab, krawiec (+1532).
Agnieszka (r. 1537) mąż Paweł Paśnik
Jakób krawiec
Jan krawiec
Elżbieta mąż Mikołaj Masłek, ślusarz
Zofja mąż Bartłomiej
Magdalena
10 Acta Consul. 1507-1525, fol. 14v (3 XI1507); Ks. K. Mazurkiewicz, Początki Akademji Lubrańskiego w Poznaniu (1519-1535), Poznań 1921, s. 17; 104-105. (Śmierć Tomasza przypada na ostatnie dni czerwca 1531 r.). 11 Calculi Szos, r. 1514, fol. 6v.
12 Acta Scab. 1512-1526, fol. 30.
13 Ibidem, fol. 143.
14 Acta Scab. 1527-1534, fol. 36v (3 VIII 1528); Acta Consul. 1525-1535, fol. 159 (23IV1528).
15 Acta Scab. 1527-1534, fol. 4v-5.
16 Tamże, fol. 172-172v.
17 Tamże, fol. 199 (5 IX 1533).
18 Acta Consul. 1558-1561, fol. 162 (10 XI1559).
19 Acta Scab. 1527-1534, fol. 199.
20 Ibidem, fol. 217v.
21 "Kurier Poznański" z dnia 17 IX 1934, nr 411, s. 7.
22 Rynek Poznański i jego patrycjat, Poznań 1925.
23 Ibidem, s. 170.
MarianJ. Mika
24 Acta Scab. 1497-1511, fol. 120.
25 Calculi Szos, r. 1514, fol. 6v; "Jankowski bednarzs, Nicolaus Struszegk, Capyczkowa wdowa" - r. 1534, fol. 6v; "Jacobus Twardogel, Strusseck, With" - r. 1535, fol. 6. "Jacub sutor; Struszkowa, Wyth". - r. 1538, fol. 14; "Jacobus sutor, Struszkowa, Vith braseator". - r. 1543, fol. 8; "Jacobus sutor, Struskowa vidua, Vitowa vidua" - r. 1550, fol. 8; "Jacobus Parziglien sutor, D. Doctor Struszek, Caspar Vitus" - r. 1553, fol. 10; "Jacobus Parziglien sutor, D. Doctor Struszek. Caspar With" - r. 1563, fol. 7; "Antonius Welker pellio, Doctor Struś, Caspar With" - 1567, fol. 10v; "Andrisz czo wolmy kupczi w pana Doctora Strusza domu; Pan Doctor Strusz; With Mielcarz" . Wymieniony jest ten domjako przedostatni po tej stronie (na rysunku oznaczyłem go jako nr 2). 26 Nasz najznakomitszy lekarz Odrodzenia Józef Struś (1510-1568). Jego żywot i pisma, Poznań 1908, s. 4-5.
27 A. Chmiel, Album studiosorum Universitatis Cracov., Cracoviae 1892, T. II, s. 229.
28 J. Muczkowski, Statuta necnon liber promotionum philosophorum ordinis in Univers, studiorum Jagellonica 1402-1849, Cracoviae 1849, s. 182. 29 Ibidem, s. 184, "Joseph de Posznania (doctor medicine optimus creditus, uxorem duxit). Baltazar de Posznania, Struthii frater senior". 30 Op. cit., ss. 51,101.
31 Ibidem, s. 38.
32 O .
p. Clt. 33 "Nieznane szczegóły z życia Józefa Strusia, lekarza pozn. XVI wieku". Archiwum histntji med., T. IX, r. 1929, s. 18-19. 34 Acta Scab. 1535-1545, fol. 180.
35 Acta Scab. 1539-1548, fol. 105v-107; Acta Scab. 1535-1545, fol. 177v-178.
36 Acta Scab. 1535-1545, fol. 206; Acta Scab. 1539-1548, fol. 145v-146.
37 Acta Scab. 1535-1545, fol. 208.
38 Acta Scab. 1539-1548, fol. 105v-107. Biografowie podawają, że dopiero po roku 1545 zawarł związek małżeński z Polikseną Ungrówną. 39 Acta Scab. 1535-1545, fol. 177v-178.
40 Acta Consul. 1556-1571, fol. 17v-18; Acta Consul. 1556-1558, fol. 124; 242.
41 Acta Scab. 1539-1548, fol. 10v (r. 1540).
42 Acta Scab. 1539-1548, fol. 154v; Acta Consul. 1535-1539, fol. 109; Acta Scab.
1533-1539, fol. 4 (r. 1533).
43 Acta Scab. 1557-1569, fol. 48v-49 (r. 1558).
44 Acta Consul. 1556-1571, fol. 94v, 115.
Rodowód Ungrów: Stanisław nie żyje 1543 r. ławnik i rajca poznański żona Sabina z Kryppów (+ 25 III 1555) Polikseną mąż dr. Józef Strusiek
Jan żona Anna Groffówna
Anna mąż Andrzej Rosman kupiec pozn.
Sabina mąż Erazm Eschler z Krakowa
45 Łukaszewicz, op. cit., s. 220; Oettinger, op. cit., s. 5; Bugiel, op. cit., s. 14; M. Wicherkiewiczowa: Rynek poznański i jego patrycjat, s. 171. 46 Acta Advoc. 1546-1549, fol. 95v-96. W aktach tych wciągnięty jest list Józefa Struśka, datowany dnia 5 VII 1545 r. Testimonium pro parte Joannis Unger. "Ya Yoseph Struszek małżonek właszny panyey Polijxeny czorky panayey Polixeny czorky pana Stanisława U ngera wyznawam wlaszną ręką na them cirographie ze my szią doszicz sthalo y mai
żoncze moiey z dobra handlowego kthore było w raku pana Hanusz Ungera Bratha malzonky moiey y tho oszwiaczam them pyszanym rąky moiey y themij którzi przytem były nyzey opyszany, ze pan Hanusz Unger doszicz mnye uczinyll ze wschithko czo było w handlu a w poruczenyu yego po szmyerczi oyczewskiey y kwythuyą onego ze wschithkiego handlyu them tho cirographem mogym zamykayancz szobye mocz y drogą czinicz o tho thak prawem yako y ynnym sposzobem, czynyącz yego wolnym ze wschithkiego na wieky. Przy them były Yego M. pan Stanislaw Dzyaduski starostha Conynsky, pan Maczey Łączky, Pan Blazey Winklerus Pyszarz Myeysky Poznansky, a pan Andrzey Roszmann Lawnyk Poznansky. Pyszan y dan w Poznanyu dnya pyąthego Julij Anno domini Millesimo quingentesimo quadragesimo quinto. Yoseph Strusz".
47 Acta Scab. 1545-1558, fol. 60v.
48 Acta Consul. 1553-1554, fol. 193. "Coram consulatu personaliter constituta Nobilis Dna Sabina nobilis d. Martini Zdzarowski coniunx legittima... constituit ordinavit in suum plenipotentem et mandatarium famatum Salomonem Esurientem ad agendum contra et adversus Egregium et Excellentem virum d. J osephum Strutium medicine doctorem generum suum ad agendum occassione gerade post obitum honeste olim Domine Apoloniae filie sue coniugis vero legitime steriliter defuncte..." 49 Acta Advoc. 1554-1558, fol. 442-443 (dnia 22 111558). Ci sami świadkowie w tymże akq'e zeznają, że matka Polikseny Apolonji Sabina Stenczelungrowa zmarła 25 marca 1555 r. 50 Acta Scab. 1545-1558, fol. 16v.
51 Acta Scab. 1558-1565, fol. 9v (11 III 1558); fol. 46v (17 III 1559); Acta Scab. 1557-1569, fol. 20; 48v-49 (r. 1558); fol. 389-389v (24 X 1567); fol. 288-289v (16 111565). 52 Acta Consul 1547-1555, fol. 1547-1555, fol. 134v; fol. 135v-136.
Sztorchowie: Henryk ławnik i rajca pozn. (1527-1550) żona Małgorzata
Henryk Ułryk kupiec
Stanisław ku piec
Katarzyna 1) mąż J. Strusiek 2) mąż Bartł.
Beck, kupiec
Apolonja nie żyje 1558 r.
mąż Mikołaj Happ
Jadwiga 1) mąż Antoni Antosz (+ 1556) 2) dr Adam Paulin rajca, burm. 1567-1590
Anna mąż Jakób Fischer ku piec
Adam kupiec żona Małgorzata Bodensteinówna
Małgorzata
53 Acta Consul. 1547-1555, fol. 134 (r. 1555).
54 Acta Advoc. 1554-1558, fol. 252v, fol. 322 (r. 1556); Acta Consul. 1580-1582, fol. 461 (r. 1581); Acta Scab. 1569-1580, fol. 273 (r. 1579). Po śmierci Jadwigi Sztorchówny dr. Adam Paulin żeni się z córką Jana Grodzickiego, również Jadwigą, z którą miał dwie córki i syna: Barbarę, Elżbietę i Alberta. A. C. 1591-1595, fol. 106v (r. 1592). - Barbara Paulinówna zostaje żoną Stanisława Kossiora, malarza poznańskiego. (A. Scab. 1591-1608, fol. 280v (r. 1598). 55 A. C. 1547-1555, fol. 134; A. Scab. 1569-1580, fol. 37. J akób Fischer jest wybrany w r. 1557 starszym cechu kupców (mercatores), (A. C. 1556-1571, fol. 8-9). 56 Acta Advoc. 1570-1571, fol. 543v (18 X 1571); Acta Scab. 1568-1578, fol. 166 (r. 1574).
57 Calculi Serwis, r. 1573, fol. llv; Cale. Szos, r. 1583.
Marian J. Mika
58 Acta Scab. 1569-1578, fol. 128v-129 (5 XI1574).
59 Acta Scab. 1591-1608, fol. 228-228v. Adam Paulin był synem dr. Adama Paulina, burm. Pozn. i Jadwigi Sztorchówny, siostry Katarzyny. Anna Fischerówna, Małgorzata Pomorska i Katarzyna Czarnocka są to córki J akóba Fischera i Anny Sztorchówny. (Acta Scab. 1593-1620, fol. 909; A. Scab. 1569-1580, fol. 37 (r. 1570).
60 Acta Advoc. 1597-1598, fol. 7-7v.
61 Acta Consul. 1556-1571, fol. 8v; Acta Scab. 1558-1565, fol. 9v (11 III 1558);. fol. 19 (8 VII 1558); Acta Consul. 1556-1571, fol. 12-12v (18 IV 1558), fol. 14-14v (23 VI 1558).
W tych aktach występuje jako burmistrz poznański.
62 Acta Consul. 1556-1571, fol. 19-19v; Acta Scab. 1558-1565, fol. 46v (17 III 1559). Każdy z burmistrzów obowiązki swe pełnił przez pół roku. Józef Strusiek urząd swój piastował do Wielkanocy 1559 r. (26 III), funkcje po nim objął dr. Stanisław Niger. Do maja 1559 r. nie wzywano dr. J. Struśka na ratusz, wobec czego składa uroczysty sprzeciw. Acta Consul. 1558-1561, fol. 94v "Protestatio d. Doctoris Strucii. Coram spectabili Consulatu Posnaniensi personaliter constitutus Spectabilis et Excellens J osephus Strucius S. R. Maiestatis Phisicus medicine (!) Doctor protestatus est quia ipse a festo Paschae posteaque functus est officio Proconsulari sui medii anni, in diem usque hodiernum vocatus non est ad Pretorium. Eam suam protestationem peciit actis consularibus inscribi. Actum feria quarta post festa Pentecostes Anno 1559" (17 V) Jako lekarz królewski (phisicus S. R. Mtis) wymieniony jest już dnia 17 III 1559 r.
(A. Scab. 1558-1565, fol. 46v).
63 Op. cit., s. 6, "obiit pridie nonas Martias anno p. Chr. N. 1568..." 64 Nasz naj znakomitszy lekarz Odrodzenia Józef Struś, s. 15; Obrazki z przeszłości Poznania, s. 43. 65 Warschauer: Die Chronik der Stadtschreiber von Posen, Poznań 1888, s. 68, nr 94; Acta Consul. 1556-1571, fol. 117.
66 Acta Consul. 1568-1569, bruljon, fol. 92v.
67 Ibidem, fol. 92v.
68 R. E. Matuszewski, Przyczynek do życiorysu J. Strusia. Archiwum historji med. i filoz.
oraz historji nauk przyrodn., T. VIII, r. 1928, s. 33. 69 Simonis Starowolsci Tractatus Tres..., III, Scriptorum Polonicorum..., s. 93.
70 Oettinger, op. cit., s. 6. Patrz przypisek redakcji "Nowin Lekarskich" w pracy dr. Wł. Bugla, s. 3. 71 Op. cit., s. 450.
72 A. Warschauer, Die Chronik der Stadtschreiber von Posen, Poznań 1888, s. 66.
73 Sz. Starowolski, Monumenta Sarmatorum, Cracoviae 1655, s. 459.
74 Nasz naj znakomitszy lekarz Odrodzenia Józef Struś (1510-1568), ss. 14,15.
75 Acta Consul. 1558-1561, fol. 278-278v. "Sepuichrum d. Doctoris Strucij. Nos proconsui et consules Civitatis Poznaniensis significamus tenore praesentium quibus expedit universis quia nos adducti benemeritis et sumptu seu eleemosina spectabilis et excellentissimi domini Jozephi Strcii artium et medicinae doctoris S. R. Maiestatis phisici in nos Rempulicamque Civitatis huius exhibit eidem domino doctori locum sepulture (!) aptum in ecclesia parrochialis S. Mariae Magdalenae penes columnam altaris Sanetae Catherinae sumptu ipsius proprio erigendum et construendum concessimus ut posteaque Deo ita volente ex hac vita eundem vel ipsius successores vel uxorem decedere contigerit, in eodem loco liberam facultatem sepeliendi corpora mortuorum data pensione marce (!) unius habent temporibus perpetuis. Quodquidem ratum gratumque habens spectabilis et Excellens dominus J ozephus Strucius artium et medicinae doctor S.R. Maiestatis phisicus libris consularibus peciit inscribendum esse. Actum feria sexta in vigilia S. Mathei Anno dni 1560".
76 Acta Consul. 1564-1566, fol. 294-294v. "Donatio D. Doctori Strucio. Nos Proconsui et Consules Civitatis Posnaniensis significamus presentium quibus expedit univeris quia nos habentes radonem benemeritorum Spectabilis et Excellentissimi Domini Josephi Struthij artium et medicinae Doctoris Sacrae Maiestatis Regiae Phisici in nos Rempublicamque ci
vitatis huius exhibitorum, non tantum locum sepulturae aptum in ecclesia Paraeciali Sanctae Mariae Magdalenae penes columnam altaris Sanctae Catherinae concessimus, prout et antecessores nostri Domini Proconsui et Consules Civitatis huius concesserunt eidem Domino Doctori uti patet ex libro actorum civilium Posn. de data Anno Domini Millesimo quingentesimo sexagesimo feria sexta ante festum S. Mathei proxima. Sed eciam liberam facultatem eidem Domino Doctori damus extruendi et erigendi monumentum sepulturae lapideum nunquam destruendum im muro columne (!) exciso altaris Sanctae Catherinae inTemplo Pareciali (!) Sanctae Mariae Magdalenae, in latum longum et altum ut opus erit. Licetbitque Domino Doctri Struthio impedimenta, quae possent eius monumenti structurandum impedire, scrinia scilicet arcas, statuas et alia transportare in alium locum eiusdem templi, a columna predicta, et tabulam pictam suam affigere eidem columnae, non obstante cuius vis contradictione. Quodquidem ratum gratumque suscipiens ipse idem Spectabilis et Excell.Dominus Doctor Struthius Sacrae Maiestatis Regiae Phisicus praefatus libris civilibus peciit inscribi, quod obtinuit. Actum feria sexta ante festum Pentecostes proxima Anno Domini 1565". 77 Acta Scab. 1557-1569, fol. 377v (30 V 1567) "Census perpetuus. Spectabilis D. Josephus Struthius Philosophiae et medicinae Doctor Primarius S. Regiae Maiestatis Domini clementissimi Phisicus sanus ac liber per omnia in forma iuris civilis evidentissima, resignavit viginti quatuor grossos polonicos census perpetui in et super domo sua murata in Platea Wratislaviensi inter Gertrudis Troianowska et alteram domum ipsius sita singulis annis pro quolibet festo Pentecostes solvendos ac numerandos in manus Provisoris seu vitrici Ecclesiae collegiatae S. Mariae Magdalenae, qui census eandem Ecclesiam cancernentes pro tempore exiget regestraque ipsius Ecclesiae in sua admi nistatione est habiturus, per ipsum vitricum levandum, tollendum, percipiendum et singulis anniquartualibus campanatori eiusdem Ecclesiae per sex grossos dandum et numerandum. Quiquidem campanator racione huius modi census ac salarii tumulum dich Domini Doctoris ex Alabastro constructum in medio templi circa Altare S. Catherinae, nee non imaginem supra idem Altare stantem post quamlibet purgationem pavimenti Ecclesiae praefatae quam diligentissime mundificare debebit ac tenebitur. Quam resignationem famatus J oannes Golembegk oeconomus Ecclesiae praefatae pro rato gratoque suseepit ad curandamque sedulo dicti tumuli ac imaginis mundificationem se et vitricum exaetorem censuum Ecclesiae praefatae submisit. 78 Acta Consul. 1551-1552, bruljon - fol. 90.
79 A. Scab. 1535-1545, fol. 198v (19IX 1544).
80 A. Scab. 1527-1534, fol. 217v-218 (13 1111534); A. Scab. 1535-1545, fol. 21v-22 (24 III 1536).
81 Ks. E. Majkowski, op. cit., s. 19.
82 A. Scab. 1557-1569, fol. 290; A. Consul. 1569, fol. 104v; fol. 141v-142.
83 A. Scab. 1557-1569, 296v (16 111565).
84 A. Consul. 1571-1626, fol. 7v-8 (2 XI1571).
85 Acta Scab. 1483-1497, fol. 111.
86 Kaczmarczyk, Akta Radź. II, nr 1672,1673.
87 Acta Scab. 1497-1511, fol. 24v.
88 Acta Scab. 1497-1511, fol. 25.
89 Kaczmarczyk, II, nr 1686,1696,1712,1808.
90 Acta Scab. 1512-1526, fol. 15.
91 Acta Consul. 1549-1550 (bruljon), fol. 4v.
92 Acta Consul. 1571-1626, fol. 23 (r. 1574), fol. 26 (r. 1575), fol. 28v (r. 1576), fol. 32v (r. 1577), fol. 38v (r. 1578), fol. 42v (r. 1579), fol. 47v (r. 1580).
93 Acta Consul. 1549-1550 (bruljon), fol. 100.
94 Cale. Szos, r. 1552, fol. 5v.
95 Acta Scab. 1548-1562, fol. 126 (2 VI1553).
96 Varia Posn., nr 58, fol. 63.
97 Varia Posn., nr 58, fol. 73.
Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania 2001 Nr1 ; Lekarze dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.