KATALOG PROFESORÓW KOLEGIUM JEZUICKIEGO W POZNANIUz "Encyklopedii wiedzy o jezuitach" zestawiony

Kronika Miasta Poznania 1997 R.65 Nr4 ; Nasi dawni Jezuici

W 1996 roku, nakładem krakowskiego wydawnictwa WAM, ukazała się "Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 15641995" opracowana przez zespół pod redakcją o. Ludwika Grzebienia TJ. Jest to wydawnictwo wyjątkowe, opierające się na wieloletniej kwerendzie źródłowej i bogatym, przez dziesiątki lat gromadzonym w oryginałach i kopiach fototypicznych archiwum krakowskich ojców jezuitów. Dla dziejów Poznania przynosi nie tylko zwarte opracowanie dziejów kolegium poznańskiego i obecnej jezuickiej rezydencji, ale także biogramy kilkuset jezuitów związanych z poznańskimi placówkami. Nie jest możliwe zapoznanie czytelników "Kroniki Miasta Poznania" z całością nieznanego dotąd materiału poznańskiego zawartego w "Encyklopedii". Zdecydowaliśmy się wybrać biogramy kadry profesorskiej kolegium (i nielicznych profesorów jezuickich wykładających w poznańskim seminarium duchownym), by pokazać losy tego nauczycielskiego i profesorskiego grona w istotny sposób współtworzącego kulturę Poznania. Trzeba było pominąć postacie takjezuickich kaznodziejów, jak artystów czy farmaceutów, opuścić sylwetki wybitnych jezuitów, którzy swą teologiczną formację i święcenia kapłańskie uzyskali w poznańskim kolegium, przemilczeć losy jezuitów urodzonych w Poznaniu, którzy swą karierę zakonną powiązali z innymi terenami. Natomiast "Encyklopedia" programowo pomija fakt nauczania w niższych klasach szkół jezuickich, nie pisze o jezuitach wbijających młodzieży do głów wiedzę o języku i kulturze łacińskiej, gdyż był to element stały, wstępny kształcenia każdego ojca jezuity w Polsce. Te wiadomości trzeba będzie jeszcze kiedyś uzupełnić, by otrzymać pełny wykaz kadry nauczycielskiej z najważniejszej w okresie staropolskim uczelni poznańskiej. Dla skrócenia i tak obszernego tekstu trzeba było pominąć bibliograficzne i źródłowe przypisy, w tym bezcenne przytoczenia wzmianek nekrologicznych i żywotów oraz najcenniejsze wskazania zachowanych rękopisów wykładów, rozproszonychdziś po całej Polsce. Dla miłośników miasta to mniej ważne sprawy, lecz uczeni będą musieli sięgnąć do pełnego tekstu w "Encyklopedii". Ale i tak otrzymujemy zaskakującą ilość informacji o nauczaniu w Poznaniu. Publikacja tego materiału w "Kronice Miasta Poznania" jest możliwa dzięki łaskawej zgodzie redaktora "Encyklopedii" o. Ludwika Grzebienia, który jest jednocześnie autorem tych haseł biograficznych. Dzięki Jego postawie dla miłośników przeszłości naszego miasta setki nazwisk niegdysiejszych poznańskich jezuitów przestaną być pustym dźwiękiem.

ABRAMOWICZ Piotr, ks., ur. 11 VI 1619 w Małopolsce, wst. 15 VIII 1640 w Krakowie, zm. 21 IV 1697 w Krakowie. Prof. matematyki w Kaliszu 1647-49, Lublinie 1654-55, Krakowie 1657 - 58 i Lwowie 1658 - 59. W czasie wojen szwedzkich misjonarz na Śląsku, w Brandenburgii i na Pomorzu 1659-66. Superior w Wałczu 1667-75, w 1673 rozpoczął tam budowę kolegium w śródmieściu. Od 1675 prowadził budowę kościoła w Poznaniu (obecna Fara) wg planów i pod kierunkiem Bartłomieja Wąsowskiego, a od 1678 samodzielnie. Następnie był superiorem w Chojnicach 1683-84. Wybitny kaznodzieja, posługiwał się w wykładzie prawd wiary kolorowymi obrazami i sztychami, zawieszanymi w kościele. Miał ułożyć krótki katechizm dla młodzieży. Prowadził polemiki z arianami. AGOES (A Goes) Ernest, ks., ur. 1643 w Kurlandii, wst. 18 VIII 1663 w Krakowie, ks.

1671 w Poznaniu, zm. 13 I 1693 w Gdańsku. Prof. etyki i matematyki w Kaliszu 1674-75, filoz. we Lwowie 1675-77 i Kaliszu 1677 -83, te ol. polemicznej i pozytywnej w Krakowie 1683-84, teol. scholastycznej we Lwowie 1684-85 i Poznaniu 1685-87 oraz teol. moralnej w Gdańsku 1687 - 88. Ostatnie lata spędził na pracy duszpasterskiej w Gdańsku, gdzie w l. 1689-91 był superiorem przy miejscowej parafii. W rękopisie zachowały się jego wykłady z teol. polemicznej w Krakowie. ALMANIUS (Alemannius) Adam, ks., ur. ok. 1553 w Drohobyczu, wst. 9 I 1571 w Braniewie, zm. 14 XI 1589 w Nieświeżu. Syn Macieja i Katarzyny. Prof. retoryki w Pułtusku, Braniewie i Poznaniu.

ALSCHER Augustyn Józef, ks., ur. 14 II 1693 w Osoblaha na Morawach, wst. 27 IX 1715 w Krakowie, ks. 1720 w Poznaniu, zm. 7 IV 1749 w Kaliszu. Syn Jana i Magdaleny. Do zakonu wstąpił jako magister filoz. w Akad. Ołomunieckiej. Prof. filoz. i matematyki w Toruniu 1728-29, Lwowie 1729-32 i Lublinie 1732-34 oraz teol. i Pisma św. w Poznaniu 1734-35, Toruniu 1735-40 i Lublinie 1740-43, pref. studiów w Gdańsku 1743-44 i Poznaniu 1744-45, rektor w Toruniu 1745-49. W rękopisie pozostawił wykłady z teologii scholastycznej. ANDRZEJEWICZ (Andrzejowicz) Józef, ks., ur. 27 II 1665 w Małopolsce, wst. 6 VIII 1681 w Krakowie, ks. 1693 w Krakowie, zm. 28 XI 1739 w Krakowie. Prof. filoz. w Kaliszu 1696-1702, te ol. polemicznej w Poznaniu 1702-3 oraz teol. scholastycznej w Sandomierzu 1703-6 i Poznaniu 1706-11, następnie prof. prawa kanonicznego i pref. studiów w Sandomierzu 1711-12, pref. studiów w Krakowie 1712 -13, instruktor III probacji w Jarosła - wiu 1713 -15, pref. studiów w Poznaniu 1717 - 18, rektor i magister nowicjatu w Krakowie 1718 - 24, rektor kolegium w Lublinie 1725 - 29 i Gdańsku 1729 - 32, pref. studiów w Toruniu 1733-34 i Poznaniu 1734-35 oraz prepozyt domu prof esów w Krakowie 1735-39. W rękopisie pozostały wykłady prawa kanonicznego z Sandomierza. ARIA S Antoni, ks., ur. ok. 1546 w Bejar de el Castanar (Hiszpania), wst. 24 IV 1566 w Alcala de Henares, zm. 2 III 1591 w Wilnie podczas zarazy. Gruntownie wykształcony, przybył 8 IX 1573 do Poznania. Prof. teol. moralnej i polemicznej w Braniewie 1573-75, a od 1576 Pisma św. i teol. moralnej w Wilnie, od 1578 teol. dogmatycznej w utworzonej Akad. Wileńskiej. W początku 1586 spełniał przez pół roku obowiązki kapelana Stefana Batorego. Na przełomie 1586-87 pracował w komisji redagującej Ratio studiorum. W 1589

O. Ludwik Grzebień

brał udział w synodzie w Piotrkowie i wygłosił kazanie o obowiązkach pasterskich duchowieństwa parafialnego. ARTlEDA Pedro, ks., ur. ok. 1548 w Pamplonie (Hiszpania), wst. 19 XI 1566 w Alcala de Henares, dym. 1578 w Wiirzburgu. Przybył do Polski 8 IX 1573. Prof. teol., Pisma św. i filoz. w Poznaniu oraz pref. biblioteki. Gruntownie wykształcony, jednak z powodu braku roztropności i arogancji został odwołany z Polski w styczniu 1576. BADARACHI Michał, ks., ur. 28 IX 1708 w Genui, wst. 27 VIII 1726 w Krakowie, ks. 1737 w Poznaniu, zm. po 1773. Prof. retoryki w Jarosławiu 1743-46, flloz. w Krośnie 1746-48, teol. moralnej w Przemyślu 1748-49, Owruczu 1749-51, Krzemieńcu 1751-53, Krośnie 1753-57 i Poznaniu 1757-58, teol. scholastycznej i polemicznej w Gdańsku 1758-59, Poznaniu 1759-62, Kaliszu 1762-66 i znowu w Gdańsku 1766-70, pref. szkół w Toruniu 1770-73. Losy po kasacie zakonu nie są znane.

BARDZIŃSKI Jan, ks., ur. 1692 w Wielkopolsce, wst. 11 VII 1711 w Krakowie, zm.

24 VIII 1737 w Poznaniu. Syn Zygmunta i Barbary Pruskiej. Prof. filoz. w Stanisławowie 1726 - 28 i Kaliszu 1728 - 31 oraz te ol. polemicznej i moralnej w Krakowie 1731 - 33, w końcu teol. scholastycznej w Poznaniu 1733-37. BARTHOLTZ Antoni, ks., ur. 1611737 w Świeciu, wst. 16 VIII 1754 w Krakowie, ks. 1766 w Poznaniu, zm. 9 I 1795 w Świeciu. Syn Krzysztofa i Marianny. Prof. języka niemieckiego i arytmetyki w konwikcie w Poznaniu 1765-67, prof. retoryki w Piotrkowie 1767-1770, regens konwiktu, prof. retoryki i regens konwiktu w Piotrkowie 1770 - 74. Po kasacie zakonu kierował szkołami KEN w Piotrkowie. Potem proboszcz w Przysiersku 1774 - 82, Drzycimiu 1782-88 i Świeciu 1788-95, dziekan świecki, kanonik kruszwicki, oficjał.

BARTOCHOWSKI Maciej, ks., ur. 22 II 1722 w Wielkopolsce, wst. 11 VIII 1738 w Krakowie, ks. 5 VII 1750 w Krakowie, zm. po 1780. Prof, retoryki w Gdańsku 1752-54, filoz. w Sandomierzu 1754-56 i Kaliszu 1756-60 oraz teol. scholastycznej i polemicznej oraz prawa kanonicznego w Krakowie 1760-71. Pref. szkół w Kaliszu 1771 -72 i Poznaniu 1772 - 74. Po kasacie zakonu mieszkał u krewnych w Wielkopolsce. W rękopisie zostały jego wykłady z teologii. BEMBUS Mateusz, ks., ur. ok. 1567 w Poznaniu, wst. 18 VI 1587 w Krakowie, ks. 1595 w Wilnie, zm. 30 VII 1645 w Krakowie. Syn Błażeja. Studiował te ol. w Akad. Wileńskiej 1592-96, gdzie uzyskał doktorat. Prof, filoz. w Poznaniu 1598-1602 i te ol. scholastycznej w Akad. Wileńskiej 1602-5 i Poznaniu 1605-10. Po ustąpieniu Skargi został kaznodzieją królewskim i rozwijał działalność duszpasterską i pisarską 1612-17. Od jesieni 1618 do listopada 1619 przebywał w Rzymie. Rektor w Poznaniu 1621 - 23 i prepozyt domu profesów w Krakowie 1623 - 27. Stały doradca prowincjałów polskich. W 1629 brał udział w synodzie unickim we Lwowie i w akcji unijnej Kościoła ormiańskiego. Wybitny mówca i kaznodzieja patriotyczny, malował ideał rycerza chrześcijańskiego i szlachcica polskiego, kazań jednak nie opublikował. Czynny w polemice na temat szkół jezuickiech w Krakowie i Poznaniu. Bronił praw zakonu i wbrew oporowi Akad. Krakowskiej i rosnącej niechęci do zakonu forsował plany jezuickie. Ogłosił m.in. Bellator christianus (Kr 1617), Pastor vigilans (Kr 1618), Ormiańskie nabożeństwo (Kr 1630), Kometa to jest pogróżka (Kr 1619) i wiele innych książek i broszur, głównie ideologicznych i polemicznych. BESANCON Bernard Jan, ki. prow. lyońskiej, ur. 20 VIII 1742 w Besancon, wst. 7IX 1759 w Awionionie. Do Polski przybył w 1763 po wyrzuceniu jezuitów z Francji. Uczył m.in. jęz. francuskiego w konwikcie w Poznaniu 1767 -1771. Dalsze losy nieznane. BETMAN (Bethman) Jakub, ks., ur. 1 V 1661 w Reszlu, wst. 5 X 1679 w Krakowie, ks. 1691 w Poznaniu, zm. 13 III 1717 w Toruniu. Syn Piotra i Anny. Prof, retoryki w Poznaniu 1693-94 i Lwowie 1694-95, filoz. we Lwowie 1695-97, Poznaniu 1697-98 i Lublinie 1698-1701, teol. moralnej w Kaliszu 1701-2 i 1704-5 i Sandomierzu 1709-11 oraz teol. dogmatycznej w Toruniu 1704 - 5 i Gdańsku 1712 - 14, prawa kanonicznego w Krakowie 1706 - 7 i Sandomierzu 1709 - 11. Opublikował swoją opinię na temat probabilizmu, a w rękopisie pozostawił wykłady prawa kanonicznego w Sandomierzu. BEYSCHIAG (Beischlag) Ignacy Jan, ks., ur. 8 VII 1711 w Cyra (Czechy), wst. 17 II 1728 w Krakowie, zm. po 1773. Syn Jana Dawida i Urszuli. Prof, flloz. w Stanisławowie 1744-47,te ol. scholastycznej, pozytywnej i polemicznej w Poznaniu 1735-36 i 1756-57, Kamieńcu Podoi. 1746-47 i 1749-50, Toruniu 1754-55 i Gdańsku 1757-65, prof. prawa kanonicznego i języka hebrajskiego w Krakowie 1753-54, prefekt studiów w kolegium w Stanisławowie 1744-45, Kamieńcu Podoi. 1746-47 i 1750-51, Krakowie 1766-67 oraz Gdańsku 1765-74. Kaznodzieja i operariusz niemiecki. Po kasacie zakonu pozostał w Gdańsku.

BĘBNOWSKI Franciszek, ks. ur. 4 X 1730 w Studziankach (rawskie), wst. 12 VIII 1746 w Krakowie, zm. 20 XII 1810 w Wolsztynie. Syn Macieja Franciszka i Heleny. Prof. matematyki w Kaliszu 1761 -62, flloz. w Toruniu 1762-64 i Poznaniu 1764-68 oraz teol. scholastycznej i Pisma Św. w Poznaniu 1768-74. Po kasacie zakonu teolog i ojciec duchowny Katarzyny Gajewskiej w Wolsztynie. Przyczynił się do ukończenia budowy i upiększenia miejscowego kościoła. Kanonik inflancki i protonotariusz apostolski. Od 1784 proboszcz w Wolsztynie, gdzie zorganizował szkołę parafialną. Odbudował kościół św. Katarzyny w Komorowie. BIECZYŃSKI Jan Chryzostom, ks., ur. 26 I 1666 w Wielkopolsce, wst. 12 VIII 1682 w Krakowie, zm. 5 VIII 1735 w Gdańsku. Prof. retoryki 1697 -98, filoz. 1698 -1700 i prawa kanonicznego 1700 - l w Poznaniu, misjonarz w Jabłonowie 1701 - 2, pref. szkół w Grudziądzu 1708 - 9, Toruniu 1712 -13 i Chojnicach 1718 - 19, superior w Malborku 1709 -12 i Chojnicach 1723-27. BIELICKI Jan Kanty, ks., ur. 19 X 1694 w Małopolsce, wst. 28 VII 1711 w Krakowie, ks.

1723 w Krakowie, zm. 7 X 1769 w Krakowie. Syn Zygmunta i Teresy Świeczyńskiej. Studiował filoz. w Kaliszu 1714-17 i te ol. w Krakowie 1720-24. Prof. retoryki w Sandomierzu 1724-25, filoz. w Przemyślu 1725-26, Łucku 1726-28, Lublinie 1729-32 i Ostrogu 1733-36, Pisma św. i teol. polemicznej w Poznaniu 1728-29 i Lwowie 1732-33, teol. dogmatycznej we Lwowie 1736-38 i Poznaniu 1738-44, rektor w Rawie 1744-47, Kaliszu 1747-50 i Bydgoszczy 1761-62, pref. studiów w Poznaniu 1750-61, prepozyt domu profesów w Krakowie 1765 - 66. W rękopisie pozostały jego wykłady teol. ze Lwowa i Poznania. BIELIŃSKI (Biliński) Seweryn, ks., ur. 1689 na Pogórzu, wst. 4 X 1703 w Krakowie, ks.

1716 w Poznaniu, zm. 3 V 1740 na misji w Secegniewie. Prof. flloz. w Toruniu 1721-23 i Poznaniu 1723-25, pref. szkół w Piotrkowie 1726-29 i 1732-33, Grudziądzu 1730-31, Lublinie 1733 - 34 i Malborku 1736 - 38 oraz misjonarz w Koźliczkach 1736 - 38. Autor kazań okolicznościowych. BIELSKI Jan, ks., ur. 8 III 1716 w Wielkopolsce, wst. 14 VIII 1730 w Krakowie, ks. 29 VI 1742 w Lublinie, zm. 10 XII 1768 w Poznaniu. Prof. retoryki 1747-57, pref. studiów 1758 -64 i prof. Pisma św. 1764-66 w Poznaniu. Od 1644 kaznodzieja. Brał udział w polemice ze S. Konarskim, broniąc szkół jezuickich w mowach Pro institutione grammaticae E. Alvari oratio (Kai 1746) oraz Pro scho/is pub/icis studiorutnque in U/is ratione oratio (pz 1747). W sprawach publicznych był obrońcą liberum veto i elekcji viritim. Najważniejszym dziełem B. jest postępowy podręcznik historii i geografii Widok Królestwa Polskiego (pz 1763). Dla teatru jezuickiego napisał sześć tragedii w języku polskim, tkwiących w chrześcijańskim nurcie teatru szkolnego, będących reakcją na pozbawioną momentów wychowawczych pomolierowską tragedię i komedię. BIELSKI Stanisław, ks., ur. 3 I 1636 w Wielkopolsce, wst. 20 XI 1652 w Krakowie, zm.

15 XI 1699 w Krakowie. Syn Macieja. Rektor w Sandomierzu 1674-78 i Rawie, 1678-82, instruktor III probacji 1681 - 83, wicerektor w Jarosławiu u NMP 1683 - 84, rektor w Kaliszu 1684 - 88, prepozyt domu prof esów w Krakowie 1688 - 93, rektor we Lwowie 1693 - 96, Poznaniu 1697-98 i w domu nowicjatu w Krakowie 1698-99. W l. 1695-6 delegat na XIV Kongregację Generalną.

BIEŻANoWSKI Jan, ks., ur. 1 XI1620 na Rusi Czerwonej, wst. 17 VIII 1638 w Krakowie, zm. 6 IX 1658 w Wolborzu. Prof, retoryki w Gdańsku 1643-44, Poznaniu 1647-48 i Kaliszu 1650- 51. Przynajmniej od 1652 przebywał na dworze bpa poznańskiego, a potem kujawskiego Kazimierza Floriana Czartoryskiego, z przerwą w l. 1655-56, kiedy schronił się w Czechach. Hagiograf. Pozostawił w druku Vita Petri Skargae SJ (b.m.1661) i Vita et mors gloriose suscepta R. P. Adalberti Męciński (druk ob. nieznany, być może opracowanie zostało w rękopisie w ATJKr 869). Opracował także żywot św. Jacka (druk znajdował się w bibl. dominikanów w Borku Starym).

O. Ludwik Grzebień

BIASCHKE (Blasche) Antoni, ks., ur. 7 XI 1697 w Karniowie na Śląsku, wst. 24 XI 1719 w Krakowie, ks. 19 VI 1729 w Poznaniu, zm. 18 XI 1768 w Wałczu. Misjonarz w Tucznie 1733-34, 1747-48 i 1749-50, na Kaszubach 1735-36 i w Międzyrzeczu 1745-47, prof.

teol. moralnej w Wałczu 1733-34, Chojnicach 1750-52, Poznaniu 1753-55 i Wschowie 1758 -60, prof. prawa kanonicznego w Poznaniu 1753-57. Operariusz niemiecki. Miał napisać kilka książek w języku niemieckim. BŁOCISZEWSKI Franciszek, ks., ur. 25 IX 1671 w Wielkopolsce, wst. 18 VIII 1688 w Krakowie, ks. 1700, zm. 10 V 1743 w Jarosławiu. Prof, etyki i matematyki w Kaliszu 1703-4, flloz. w Toruniu 1704-6 i Kaliszu 1706-9, teol. pozytywnej i polemicznej w Poznaniu 1709 -10, teol. scholastycznej w Krakowie 1710-18, prawa kanonicznego w Krakowie 1720- 21 i 1724-26, pref. studiów w Kaliszu 1718-20 i Krakowie 1720-21, rektor w Krośnie 1721 -24, Sandomierzu 1726-27, Toruniu 1729-32 i Jarosławiu NMP 1739-42, instruktor III probacji w Jarosławiu 1733 - 39. BOBOLA Sebastian, ks., ur. 20 I 1588 w Małopolsce, wst. 21 VI 1607 w Krakowie, zm.

2 IV 1649 w Sandomierzu. Od 1616 studiował teol. w Rzymie. Pref. szkół 1622 - 23 oraz pref.

studiów i prof. teol. moralnej 1623-24 w Poznaniu, superior w Brześciu Lit. 1627-29, prof. teol. polemicznej we Lwowie 1629 - 32, pref. szkół we Lwowie 1631 - 33 i Sandomierzu 1633 - 34, rektor w Jarosławiu 1638 - 41. Autor zaginionych druków łacińskich. Książkę Sertum virginitatis wydano potem w tłumaczeniu polskim Wieniec panieński (Kr 1682). BOBROWSKI Jan, ks., ur. 20 VI1659 na Rusi Czerwonej, wst. 30 VIII 1676 w Krakowie, zm. 16 I 1705 w Gdańsku. Prof, retoryki w Bydgoszczy 1689-90, prof. flloz. w Rawie 1696 -98 i Łucku 1698-99, pref. studiów w Rawie 1699-1700, prof. flloz. w Poznaniu 1700-1, prof. teol. moralnej w Gdańsku 1701 - 2, minister w Malborku oraz misjonarz w Koźliczkach 1703-4.

BOLESLAVIUS Tomasz, ks., ur. 12 XII 1580 w Wielkopolsce, wst. 25 VIII 1601 w Krakowie, zm. 17 VIII 1654 w Krakowie. Socjusz mistrza nowicjatu w Krakowie 1615-16, pref. szkół w Lublinie 1617 -18, superior w Brześciu Lit. 1618 - 21, prof. Pisma Św. i kontrowersji w Poznaniu 1623 - 24, pref. szkół w Kaliszu 1627 - 28, instruktor III probacji w Jarosławiu 1628 - 32, rektor w Jarosławiu 1632 - 34, superior w Przemyślu 1638 - 39, pref. budowy we Lwowie 1642 - 43 oraz rektor we Lwowie 1643 - 46. W rękopisie zachowały się jego wykłady Pisma Św.

BORCHARD (Burchart) Jakub, ks., ur. 30 IV 1660 w Gdańsku, wst. 16 IX 1676 w Krakowie, ks. 1688 w Poznaniu, zm. lXI 1705 we Lwowie. Prof, retoryki w Chojnicach 168486, Lublinie 1689-90 i 1692-93 oraz we Lwowie 1691-92, filoz. we Lwowie 1693-95.

Poznaniu 1695 - 96 i Lublinie 1697 -1700 oraz teol. dogmatycznej we Lwowie 1700 - 2 i 1703 -5 oraz Toruniu 1702-3. Autor zaginionego komentarza do Pisma Św., wykładów z te ol.

oraz kilku drukowanych panegiryków. BOROWSKI Ignacy Piotr, ks., ur. 6 I 1710 w Borowie w Małopolsce, wst. 12 VIII 1724 w Krakowie, ks. 20 VI 1735 w Poznaniu, zm. 5 III 1786 w Solcu. Syn Beniamina i Heleny Jagniątkowskiej. Studiował filoz. w Kaliszu 1726 - 29 i teol. w Poznaniu 1732 - 36. Prof, flloz.

w Poznaniu 1739-41 i Ostrogu 1742-45, prof. teol. i pref. szkół w Poznaniu 1741-42, prof. teol. w Lublinie 1745 - 53, pref. szkół w Lublinie 1753 - 55, rektor w Jarosławiu u NMP 1757-60, Lublinie 1760-64, Lwowie 1764-67 i Łucku 1768-1772 oraz rektor Collegium Nobilium w Ostrogu 1772- 73. Po kasacie zakonu kustosz infułackiej kolegiaty tarnowskiej i prepozyt solecki. Kościół w Solcu upiększył, wybudował też nową kaplicę i dzwonnicę. Autor panegiryku.

BOROWSKI Jan, ks., ur. 22 VII 1725 w Borowie w Małopolsce, wst. 13 VIII 1740 w Krakowie, ks. 27 III 1751 w Krakowie, zm. 24 X 1755 w Poznaniu. Syn Romualda Beniamina i Heleny Jagniątkowskiej. Prof, filoz. i matematyki w Poznaniu 1753-55. BORSZYNSKI Jan, ks., ur. ok. 1586 w woj. łęczyckim, wst. 1 VII 1605 w Krakowie, zm.

22 III 1629 w Krakowie. Prof. Pisma św. i teol. polemicznej we Lwowie 1618 -19 oraz te ol.

moralnej w Poznaniu 1619-21, rektor w Ostrogu 1623-27, superior w Przemyślu 1617 i prokurator prowincji 1627 - 29. BOSGRA VE Jakub, ks., ur. ok. 1548 w Godmanstone (Anglia), wst. 17 XI1564 w Rzymie, ks. 30 XI 1573 w Ołomuńcu, zm. 27 X 1623 w Kaliszu. W Anglii otrzymał wykształceniehumanistyczne, które uzupełmał w Lowanium i Tournai. Po ukończeniu filoz. w Collegium Romanum prof. poetyki i matematyki w Poznaniu 1571 - 73. W 1576 zorganizował Katedrę Matematyki w Akad. Wileńskiej i wykładał tamże geometrię. W 1580 wyjechał do Anglii dla wspierania prześladowanych katolików. Rozpoznany i oskarżony o konspirację przeciwko królowej został uwięziony, poddany torturom i skazany na śmierć. Wyrok nie został wykonany, jednak P. Skarga, nie wiedząc o tym, zamieścił go w swoich Żywotach świętych wśród męczenników angielskich. Dzięki dwukrotnej interwencji króla Stefana Batorego wyrok śmierci zamieniono na wygnanie. W 1587 wrócił do Polski i wykładał matematykę, język hebrajski oraz filoz. w Poznaniu i Kaliszu. Opiekun chorych i bezdomnych. BOUCHON Joseph, ks., ur. 1734 we Francji, wst. 1752 w Awinionie. W Polsce przebywał od 1763. Prof. języka francuskiego, geografii i te ol. w Krośnie oraz Pisma Św., prawa kanonicznego i prawa natury w Poznaniu. Opuścił Polskę ok. 1770. BRANICKI Stanisław, ks., ur. 1624 w woj. krakowskim, wst. 24 X 1643 w Rzymie, zm.

5 II 1688 w Krakowie. Prof. filoz. w Lublinie 1657-60 i Lwowie 1661 -62 oraz teol. polemicznej w Kaliszu 1660-61, sekretarz prowincjała 1663-66, rektor w Poznaniu 1671-74, prowincjał polski 1674-77, prepozyt domu profesów w Krakowie 1679-81, znowu prowincjał polski 1681 - 84, rektor w Krakowie 1686 - 88. Delegat na XII Kongregację Generalną do Rzymu w 1682. Organizator. BRANT Jan, ks., ur. VIII 1554 w Poznaniu, wst. 25 I 1571 w Braniewie, ks. 4 I 1579 w Poznaniu, zm. 27 V 1602 we Lwowie. Syn Marcina i Doroty. Studiował teol. w Rzymie 1582 - 86. Penitencjarz przy bazylice św. Piotra w Rzymie 1586 - 88, pref. szkół i prof. Pisma św. w Poznaniu 1589-92, prof. Pisma św. i teol. polemicznej w Akad. Wileńskiej 1592-97, kanclerz Akademii 1595-97, rektor w Pułtusku 1598-99, superior we Lwowie 1601-2. W l. 1599 - 1601 przebywał w Rzymie. Był jednym z rewizorów tłumaczenia Biblii J. Wujka.

Polemista, brał udział w dysputach z innowiercami, m.in. na temat eucharystii. Wydał Disputatio theologica de iustijicatione peccatoris (pz 1591) oraz Pieśni różne pospolite o różnych pobożnych potrzebach (1601). Autor szkolnej sztuki dramatycznej. W Bib!. Uniw. w Uppsali zachowały się jego rękopiśmienne utwory muzyczne. BRUDECKI Tomasz, ks., ur. ok. 1603 w Małopolsce, wst. 9 IX 1617 w Krakowie, dym.

1630 w Krakowie, wst. ponownie 1632 w Krakowie, dym. 30 IV 1639 w Sandomierzu. Prof, te ol. moralnej 1632 - 3 3 oraz filoz. 1633 - 36 w Kaliszu, pref. szkół i prof. teologii moralnej w Poznaniu 1636-37. BRUDECKI Zygmunt, ks., ur. 1610 w Małopolsce, wst. 2 IX 1627 w Krakowie, zm.

18 III 1647 w Poznaniu. Grecysta, hebraista, matematyk i tłumacz. Prof, matematyki w Kaliszu 1642-44 oraz Pisma św. i języka hebrajskiego w Poznaniu 1644-47. W 1648 wydano jego przekłady poetyckie Quatuor hominis ultima (Cztery rzeczy człowieka. pz 1648) M. Radera i J. Niesiusa, a w XVIII w. Somnium vitae humanae (Sen żywota ludzkiego. WI 1782) J. Baldego. Jako matematyk pracował (według nekrologu) nad rozwiązaniem kwadratury koła.

BRZOZOVIENSIS Andrzej, ks., ur. ok. 1568 w Brzozowie, wst. 4 III 1586 w Krakowie, zm.5 X 1648 w Jarosławiu. Prof. Pisma św. w Akad. Wileńskiej 1605, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Poznaniu 1609 - 11, prof. teol. moralnej we Lwowie 1611 -14, pref. szkół w Toruniu 1614-18, superior w Przemyślu 1621-22 oraz rektor we Lwowie 1629-30. Kaznodzieja. BUDZICKI (Budicius, Budziski) Jerzy, ks., ur. ok. 1550 w Budziskach na Podlasiu, wst.

8 VI 1569 w Braniewie, ks. 1678 w Wilnie, zm. 24 I 1596 w Jarosławiu. Syn Pawła i Doroty.

Prof. teol. moralnej w Braniewie 1591 -92, pref. szkół w Poznaniu 1593-94 oraz vicerektor w Jarosławiu 1595 - 96. BUŁAKOWSKI Józef, ks., ur. 19 III 1685 w Wielkopolsce, wst. 13 VIII 1701 w Krakowie, zm. 5 VI 1763 w Poznaniu. Misjonarz w Bełzu 1718 -19, pref. budowy we Lwowie 1719-21, pref. szkół w Jarosławiu 1721-22 i Piotrkowie 1727-28, prof. filoz. w Poznaniu 1722-24, regens konwiktu szlacheckiego i pref. budowy w Piotrkowie 1732-34, regens konwiktu szlacheckiego w Kaliszu 1735-37, prof. teol. moralnej w Krzemieńcu 1744-45, pref. drukarni we Lwowie 1749-50, pref. studiów w Piotrkowie 1760-54 i Rawie 175455. Kaznodzieja.

O. Ludwik Grzebień

BYSTRZONOWSKI Wojciech Przecław, ks., ur. 13 IV 1 69 9 w K i e 1 c z y li i e / w s t 8 X 1713 W Krakowie, ks. VII 1726 w Poznaniu, zm. 1782 w Lublinie. Studiował filoz. w Kaliszu 1718-21 i teol. w Poznaniu 1723-27. Prof. retoryki w L li b 1 i li i e i729-30, matematyki w Krasnymstawie 1730-32, filoz. 1732-37 i te ol. scholastycznej 1737-45 W Lublinie, rektor vv Poznaniu 1745-52 i Lwowie 1752A f A T _ i ? A L TM J * r o s l a w } u 1 755 : 5 , 6, re T ta 1 : w sublime 1756-60 l 1764-67 oraz Jarosławiu (sw. Jan) 1760-64, prowincjał małopolski 1767-70 i rektor w Jarosławiu (NMP) 1770 - 73. W 1758 był delegatem na XIX Kongregację Generalną. W Poznaniu za jego rządów wzniesiono północne i wschodnie skrzydło kolegium z apteką, do &ai.o 11rlm. KcID IM. drukarnią i biblioteką. Kładł nacisk na pracę duszpasterską, · usmmmmmmimmmmmmk przyczyniał się do upiększania kościołów i nabożeństw, » Bnimi u>'/fliv s»,i««i, ftsu mniejszą uwagę zwracał na szkoły. Wśród szlachty propagował zdobycze nauk przyrodniczych i technicznych. Wydawał zreformowane kalendarze. W teorii wymowy reprezentował stanowisko konserwatywne. Wydał drukiem m.in. Polak sensat (Lb 1730), Informacja matematyczna (Lb 1743), Honor Najświętszej Maryi (Kai. 1741). Pozostawił kilka rękopisów z wykładami te ol. i utworami dramatycznymi. CHMIELECKI Michał, ks., ur. 31 VIII 1677 na Rusi Czerwonej, wst. 10 VIII 1693 w Krakowie, zm. 9 IX 1728 w Łucku. Syn Wojciecha i Zofii Bobowskiej. Prof. retoryki w Krośnie 170 8 - 9 i Kaliszu 1709 -1 O, filoz. w Przemyślu l 71 O -12, oraz teol. polemicznej w Poznaniu l 712 -13 i Kaliszu 1713 -15, prof. teol. oraz regens Seminarium Diec. w Sandomierzu 1716-17, prof. teol. moralnej w Samborze 1720-21, Jarosławiu 1721-23, Łucku 1723-24, Kamieńcu Podoi. 1724-25, Ostrogu 1726-27 i Łucku 1727-28. Misjonarz dworski.

CHMIELEWSKI (Chmielowski) Ignacy Kazimierz, ks., ur. 4 III 1726 w Pile, wst. 13 VIII 1743 w Krakowie, zm. 5 IV 1764 w Poznaniu. Syn Pawła i Urszuli. Studiował teol. w Rzymie 1753-56 oraz matematykę w Marsylii 1756-58. Od 1759 prof. matematyki i pref. muzeum w Poznaniu. CHODORSKI Adam, ks., ur. 8 XII 1642 w Małopolsce, wst. 10 VIII 1665 w Krakowie, zm. 26 V 1703 w Godowie k. Lublina. Pref. szkół w Ostrogu 1676-77, prof. flloz. Rawie 1678 - 80 i Toruniu 1680 - 82, te ol. moralnej w Sandomierzu 1682 - 83, teol. pozytywnej i polemicznej we Lwowie 1683 - 87 i Poznaniu 1693 - 94, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Lublinie 1687-90 i Toruniu 1694-96, regens Seminarium Duch. w Sandomierzu 1690-93 oraz pref. budowy w Bydgoszczy 1696-1701. CHOJECKI Jan Kanty, ks., ur. 14 X 1684 na Mazowszu, wst. 14 IX 1701 w Krakowie, zm. 30 V 1756 w Lublinie. Prof, retoryki w Grudziądzu 1714 -15 oraz flloz. w Sandomierzu 1717 - 19, Lwowie 1719 - 21 i Kaliszu 1721 - 24, superior w Krzemieńcu 1724 - 30, pref. szkół w Ostrogu l 730 - 31, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Stanisławowie 1731 - 32, prof. teol. scholastycznej w Toruniu 1732-35, pref. studiów i prof. prawa kanonicznego w Poznaniu 1735 - 36, regens Seminarium Duch. w Sandomierzu 1736 - 38, pref. studiów w Ostrogu 1739-43, Poznaniu 1745-47 i Lublinie 1749-50. Kierownik duchowny jezuitów. Drukiem ogłosił Theses asceticae ad mentem SPN Ignatii in sacris exercieiis propositae (Lb 1756). CHOMENTOWSKI (Chomętowski) Sebastian, ks., ur. 15 I 1702 na Rusi Czerwonej, wst. 28 VIII 1718 w Krakowie, zm. 23 II 1763 w Jarosławiu. Prof, filoz. w Stanisławowie 1734-36, Lwowie 1736-38 i Ostrogu 1738-41 oraz teol. pozytywnej i polemicznej w Krakowie 1741 - 43, pref. studiów w Ostrogu 1743 - 44, superior w Barze 1744 - 48, soq'usz prowincjała 1748 - 51, rektor w Poznaniu 1752 - 55, rektor Collegium Nobilium w Ostrogu 1756 -57, pref. studiów w Stanisławowie 1759-60 oraz rektor w Jarosławiu (NMP) 1760-63.

CHORCZYŃSKI (Herczyński) Piotr, ks., ur. 6 II1631 w Wielkopolsce, wst. 13 VIII 1647 w Krakowie, zm. 12 IV 1674 w Jarosławiu. W l. 1655-58 studiował teol. w Chomotowie (Czechy). Prof, retoryki w Łucku 1661-62, etyki i matematyki w Kaliszu 1662-65, te ol.

TMUnRM ATYA JiNIUKlviALia MATEMATYCZNArOZltmme MKmvegO "Pf'T \XZ X fI KJl /'o. -ł- \1UV \ Swkcały,Niebo,yzienHc, A · l * A y CO na nich ICU, w trudnych ktveSyach y praktyce. hauŁ ufaumijjoa. Pnn * ! TM S L ! , TM W , o T W omoralnej i matematyki w Poznaniu 1665 - 67 oraz teol. polemicznej i matematyki w Kaliszu 1667-68.

CHRZANOWSKI Adam, ks., ur. 23 XII 1710 na Rusi Czerwonej, wst. 17 VIII 1724 w Krakowie, ks. 1736 w Lublinie, zm. po 1784. Prof. retoryki w Lublinie 1739-40, filoz. w Sandomierzu 1740 - 42, Lwowie 1742 - 44 i Ostrogu 1744 - 47, teol. i prawa kanonicznego w Sandomierzu 1747-49, Poznaniu 1749-52, Lublinie 1752-56 i Krakowie 1756-62, sekretarz prowincjała 1762 - 65, rektor domu nowicjatu w Krakowie 1765 - 66, prowincjał Prow. Wielkopolskiej l 766 - 71, rektor w Poznaniu 1771 - 7 3. Dbał o wysoki poziom szkół jezuickich. Po kasacie zakonu został proboszczem w Adamowie. Autor drukowanych tez z filozofIi oraz rękopisów z wykładami teologii. CHRZANOWSKI Józef, ks., ur. 24 III 1723 w Małopolsce, wst. 30 VIII 1740 w Krakowie, ks. 16 VII 1752 w Brzozowie, zm. VII 1775. Prof. retoryki w Sandomierzu 1754-55, filoz. w Poznaniu 1755-57, prof. flloz. i pref. szkół w Krzemieńcu 1757-58, prof. filoz. 1758-61 i teol. moralnej 1761 - 62 w Łucku, teol. i historii Kościoła we Lwowie 1762 - 63, prof. Pisma św. i te ol. moralnej oraz dziekan Wydze Języków w Akad. Lwowskiej 1763-65, prof. teol. polemicznej i prawa kanonicznego w Lublinie 1765 - 73. Losy po kasacie zakonu nie są znane. CHRZĄSTOWSKI Jakub, ks., ur. 7 III 1657 w Małopolsce, wst. 28 VIII 1673 w Krakowie, zm. 31 V 1716 w Sandomierzu. Studiował filoz. w Jarosławiu 1676-79 i teol. w Poznaniu 1682-86. Prof, retoryki w Toruniu 1686-87, Lwowie 1687-88, Poznaniu 1689-93, Sandomierzu 1694-97, Kaliszu 1701-6 i Przemyślu 1709-15, pref. szkół w Sandomierzu 1693-94 i 1697 -99, Lwowie 1699-1700, Lublinie 1700-1 i 1706-8 oraz Brześciu Litewskim 1708-9. Kaznodzieja.

CHRZĄSTOWSKI Krzysztof, ks., ur. ok. 1593 w Krakowie, wst. 15 III 1612 w Krakowie, zm. 1 X 1629 w Grudziądzu na posłudze zarażonym. Pref. studiów w Poznaniu 1628 - 29 oraz superior w Grudziądzu 1629. CICHOWSKI (Cichovius, Cichocki) Mikołaj, ks., ur. 1594 lub 1595 w Małopolsce (prawdop. w Czechowie), wst. 22 VIII 1615 w Krakowie, zm. 27 III 1669 w Krakowie. Po ukończeniu nowicjatu i seminarium nauczycielskiego w Jarosławiu 1617 -18, prawdopodobnie z powodu stanu zdrowia, nie kontynuował studiów do 1626, lecz spełniał obowiązki braci zakonnych. Prof, retoryki w Kaliszu 1634-35, filoz. w Ostrogu 1636-37 oraz teol. pozytywnej i polemicznej w Poznaniu 1638-39 i Krakowie 1641 -45, pref. szkół 1647-48 i prof. filoz. w Kijowie 1648-49, rewizor Biblii 1653-66. Kaznodzieja, głosił misje w Sądecczyźnie i okolicach, gdzie znajdowały się gminy braci polskich. W 1645 brał udział w Kijowie w dyspucie o pochodzeniu Ducha Świętego. Przyczynił się do wydania i utrzymania dekretu banicyjnego na arian. Angażował się w sprawę unii z Kościołem wschodnim. Autor wielu prac polemicznych, m.in. Centuria argumentorum pro summa et naturali Christi divinitate (Kr 1641), Credo arianorum (Kr 1649), Wizerunek nieprawdy ariańskiej (Kr 1650), Nowe zawstydzenie socynistów (Kr 1653), Wyklęcie ministrów ariańskich (Kr 1654), Pogrom diabła ariańskiego (b.r.) i in. Zabierał też głos w sprawie egzempcji jezuitów od płacenia dziesięcin. Pisma jego cechuje często przesada i napastliwość. W polemice z arianami wypominał im ich stanowisko wobec wojen ze Szwedami. CORTISCIUS (Kortiscius) Wojciech, ks., ur. 1592 w Wielkopolsce, wst. 24 VIII 1614 w Krakowie, zm. 29 XI 1657 w Łucku. Prof, retoryki we Lwowie 1627-28, Poznaniu 1629-30, Krakowie 1630 - 31, Ostrogu 1631 - 32 i Sandomierzu (dla kleryków jezuickich) 1632 - 33, misjonarz dworski Aleksandra Piaseczyńskiego 1638-49 oraz wojewody kijowskiego Adama Kisiela 1652-53, w końcu pref. szkół w Łucku 1654-55.

COSTENSIS (Kosteński) Jan, ks., ur. ok. 1579 w Wielkopolsce, wst. 1711598 w Krakowie, zm. 28 XII 1643 w Krakowie. Pref. szkół w Kaliszu 1615- 16, Poznaniu 1618-21 i Toruniu 1623-24, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Poznaniu 1627-35. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii moralnej. CYBONI (Cibon, Cybon) Michał, ks., ur. IX 1648 w Małopolsce, wst. 30 VII 1665 w Krakowie, zm. 9 V 1716 w Zarszynie. Prof, retoryki i poetyki w Chojnicach 1679-80, teol. moralnej w Brześciu Lit. 1682 - 83 oraz filoz. w Rawie 1683 - 85, pref. bursy muzyków w Rawie 1688-89, misjonarz w Kobryniu 1692-93, prof. teol. moralnej w Jarosławiu 1693-94,o. Ludwik Grzebień

Krośnie 1694 - 96, Sandomierzu 1696 - 97 i 1699 -1702, Ostrogu 1697 - 98 i Chojnicach 1702 - 3, misjonarz w Koźliczkach 1704-5, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Bydgoszczy 1705 - 6, prof. teol. moralnej w Poznaniu 1707 -11 i Grudziądzu 1711-12. CYROWSKI (Czyżewski, Czyrzowski) Mikołaj, ks., ur. ok. 1569 w Rozwadowie, wst.

11 VI1586 w Krakowie, ks. 6 IV 1602 w Poznaniu, zm. 13 V 1625 w Poznaniu. Syn Melchiora.

Pref. Seminarium Duch. w Poznaniu 1602 - 3. W 1604 objął obowiązki kapelana obozowego w oddziałach wojskowych przy boku Dymitra Samozwańca. Przez trzy lata był więziony w Moskwie. Po powrocie do kraju sekretarz prowincjała 1609-10, rektor we Lwowie 1610 - 13 i 1619 - 23, Jarosławiu 1614 -19 i Poznaniu 1623 - 25. We Lwowie rozbudował kolegium oraz poszerzył zakres studiów. W Poznaniu zakładał stowarzyszenia katolickie. Pozostawił nieznane obecnie druki O sposobie dobrze odbywania spowiedzi oraz Rytmy polskie. CYWIŃSKI Jan Ignacy, ks., ur. 20 XII 1670 w Wielkopolsce, wst. 18 X 1687 w Krakowie, ks. 1700, zm. 8 VII 1748 w Poznaniu. Prof, retoryki w Łucku 1704-5, misjonarz w Persji 1705 - 6, prof. filoz. w Rawie 1706 - 7 i Poznaniu 1707 - 9, prokurator spraw spornych i pref.

budowy w Piotrkowie Tryb. 1709 -10, superior w Barze 1710-11, prof. te ol. moralnej w Jarosławiu 1711 - 12, rektor w Bydgoszczy 1713 - 17 i Gdańsku 1717 - 22, pref. budowy w Poznaniu 1722 - 24, regens konwiktu w Ostrogu i misjonarz w Suraziu 1724 - 25, rektor w Piotrkowie 1725 - 30, regens konwiktu szlacheckiego w Kaliszu 1730 - 34 oraz rektor w Poznaniu 1736-40.

CZAPlEWSKI Michał Franciszek, ks., ur. 19 IX 1722 w Lusinie, wst. 16 VIII 1738 w Krakowie, ks. 25 VI1750 w Poznaniu, zm. po 1779. Syn Jana i Klary. Prof, retoryki w Grudziądzu 1754-55, filoz. w Rawie 1757-59 oraz te ol. moralnej i prawa kanonicznego w Poznaniu 1759-60 i Gdańsku 1761 -73. Po kasacie zakonu sędzia prosynodalny.

CZAPLICKI Wojciech, ks., ur. 8 IV 1722 w Złoczówce na Rusi Czerwonej, wst. 7 IX 1746 w Krakowie, zm. 16 V 1798. Syn Antoniego i ZofIi Bielskiej. Studiował flloz. w Jarosławiu 1748 - 51, teol. w Poznaniu 1755 - 59. Prof, retoryki w Brześciu Lit. 1762 - 64 i Poznaniu 1764-67 oraz superior w Międzyrzeczu 1767 -73. Po kasacie zakonu pozostał w Międzyrzeczu. CZAPSKI Antoni, ks., ur. 29 XII 1709 w Prusach, wst. 13 VII 1725 w Krakowie, ks. 1736 w Poznaniu, zm. 6 VII 1759 w Gdańsku. Syn Melchiora i nieznanej z imienia Wilczyńskiej. Prof, filoz. we Lwowie 1740 - 41 i Poznaniu 1742 - 44, oraz teol. i prawa kanonicznego w Kaliszu 1744-45, pref. szkół w Krasnymstawie 1751 -52, rektor w Stanisławowie 1754-57 oraz w Gdańsku 1757-59. Część majątku rodzinnego przeznaczył na rzecz kolegium kaliskiego. Autor kazań i panegiryków. CZARNOWSKI Jan Kazimierz, ks., ur. 1636 w Prusach, wst. 24 VIII 1652 w Krakowie, zm. 5 I 1691 w Lublinie. Prof, filoz. w Rawie 1667-68 oraz teol. pozytywnej, polemicznej i scholastycznej we Lwowie 1672 - 76, Poznaniu 1678 - 79 i Krakowie 1679 - 80, rektor w Toruniu 1681-84, regens konwiktu Karnkowskiego w Kaliszu 1684-85, prof. teol. moralnej w Kaliszu 1686-88, pref. studiów w Poznaniu 1688-90 oraz pref. studiów i prof. te ol. moralnej w Lublinie 1690-91. CZERNIAKOWSKI Wojciech, ks., ur. ok. 1572 w Zabrończach, wst. 24 V 1590 w Krakowie, zm. 22 VI 1630 w Poznaniu. Syn Lucjana. Teol. studiował w Rzymie 1601 - 3. Rektor w Lublinie 1606-10, prof. teol. moralnej we Lwowie 1610-ll,prof. teol. moralnej i pref. szkół 1611-13 oraz rektor 1614-16 w Poznaniu, prepozyt domu profesów w Krakowie 1616-19, rektor w Toruniu 1623-26 oraz pref. bursy Karnkowskiego w Kaliszu 1626-27.

CZESKI (Ceski) Jan, ks., ur. ok. 1613 w Wielkopolsce, wst. 4 VIII 1630 w Krakowie, zm. 5 IV 1667 w Toruniu. Prof, retoryki w Poznaniu 1644-45, misjonarz w Sierakowie 1648-49, misjonarz dworski starosty bolemowskiego 1658-59, prof. teol. moralnej w Poznaniu 1659-64, pref. szkoły w Gdańsku 1664-65, prof. teol. moralnej, pref. szkół i bursy 1665-66 oraz rektor w Toruniu 1666-67.

DALESZYŃSKI Jan Ignacy, ks., ur. 28 XII 1669 w Wielkopolsce, wst. 4 XII 1685 w Krakowie, ks. 1698 w Krakowie, zm. 28 V 1729 w Toruniu. Prof, retoryki w Lublinie 1702 - 4, flloz. w Rawie 1704-6, trzeciej lekcji teol. w Poznaniu 1706-9 i Krakowie 1709-11, teol. moralnej w Jarosławiu 1711 -13, teol. scholastycznej w Toruniu 1713 - 21 i prawa kanonicznegow Kaliszu 1721 - 22, równocześnie pref. szkół w Poznaniu 1706 - 7 i Toruniu 1713 -14, w końcu prof. Pisma św. w Toruniu 1725 - 26. W rękopisie pozostały jego wykłady z teol. scholastycznej. DAROWSKI Jan Kazimierz, ks., ur. 1606 w ziemi bełskiej, wst. 24 XI1625 w Rzymie, zm.

25 IX 1667 w Lublinie. W Rzymie ukończył studia teol. Prof, filoz. w Lublinie 1636-38, prof. te ol. moralnej i pref. szkół w Lublinie 1638-39, prof. teol. pozytywnej w Poznaniu 1641 -42, Pisma Św. w Krakowie 1642-43, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Jarosławiu 1644 - 45, prof. teol. moralnej we Lwowie 1646 - 47 i Lublinie 1648 - 49, misjonarz w Brodach 1649-50, rektor w Ostrogu 1650-52, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Lublinie 1653-54, prof. teol. moralnej we Lwowie 1659 - 62. Poeta dramatyczny, działał na polu jezuickiego teatru szkolnego. W 1638 wystawił w Lublinie dramat o św. Stanisławie. Wydał wierszowany przekład dziełka P. Gualtera Lot gołębic (Kał 1660). Po śmierci opublikowano Pieśni nabożne (Kai 1719) i Oficjum codzienne (Kał 1724). Pozostawił w rękopisie opis wojny polsko-rosyjskiej z 1660 wraz z krótkim zarysem wojen od 1647 do 1660 Compendium bełlorum in Regno Poloniae gestorum oraz wykłady teol. Jest autorem zbioru tez Biennis philosophia (Lb 1638). DAROWSKI Wacław, ks., ur. III 1610 w ziemi bełskiej, wst. 13 IX 1626 w Krakowie, zm. 4 II 1655 we Lwowie. Pref. szkół w Poznaniu 1638-39, prof. filoz. w Kaliszu 1639-42 oraz teol. moralnej w Poznaniu 1642 - 43 i Krakowie 1644 - 50, pref. szkół w Jarosławiu 1652 -53 i Lwowie 1653-54. Autor zbioru tez Theses ex universa philosophia (Kał 1642).

DĄBROWSKI (Dambrowski) Agapit, ks., ur. VIII 1580 w woj. łęczyckim, wst. 27 IX 1596 w Krakowie, ks. 15 VII 1606 w Krakowie, zm. 18 XI1624 w Niepołomicach. Prof, flloz. w Kaliszu 1606 - Iloraz teol. scholastycznej w Poznaniu 1611 - 16 i Krakowie 1622 - 24, pref. szkół w Poznaniu 1619-20. Kaznodzieja. Według nekrologu miał znaczny wpływ na biskupa Andrzeja Opalińskiego i jego stosunek do arian. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. DĄBROWSKI Andrzej, ks., ur. ok. 1613 w Małopolsce, wst. 31 VII 1629 w Krakowie, zm. 2 VII 1666 w Poznaniu. Prof, matematyki w Lublinie 1645 -46 i Ostrogu 1646-47, filoz. w Poznaniu 1647-50 oraz trzeciej lekcji teol. w Poznaniu 1652-54, superior w Chojnicach 1654 - 57, prof. teol. moralnej we Lwowie 1657 - 58 i Lublinie 1659 - 60, pref. szkół we Lwowie 1658 - 59, prof. teol. moralnej i pref. studiów w Lublinie 1660 - 61 oraz rektor w Kaliszu 1661-63.

DĄBROWSKI (Dambrowski) Felicjan, ks., ur. 9 VI 1618 na Kujawach, wst. 13 IX 1636 w Krakowie, zm. 7 VIII 1686 w Grudziądzu. Syn Jana i ZofIi z Jabłonowskich. W l. 1653-65 misjonarz obozowy wicewojewody Adama Trzcińskiego i wojewody Stefana Czarnieckiego; brał udział w wyprawie do Danii. Rektor w Poznaniu 1668 - 71, pref. szkół we Lwowie 1678 - 79 i regens konwiktu w Toruniu 1680 - 81.

DĄBROWSKI Michał Edward, ks., ur. 3 II 1699 w Wielowsi w Małopolsce, wst.

15 VIII 1714 w Krakowie, ks. VII 1728 w Krakowie, zm. 14 XI1755 w Ostrogu. Syn Wojciecha i Petroneli. Studiował filoz. w Kaliszu 1717 - 20 i te ol. w Krakowie 1725 - 29. Misjonarz w Jordanowie 1730 - 31, prof. etyki i matematyki w Kaliszu 1731 - 32, filoz.w Poznaniu 1732 - 34 i Ostrogu 1734-37 oraz trzeciej lekcji te ol. we Lwowie 1737 -38 i Lublinie 1738-39 oraz te ol. scholastycznej w Kaliszu 1739 - 40, sekretarz prowincjała 1740 - 45, rektor w Jarosławiu (św. Jana) 1746 - 49 i (NMP) 1749 - 52 oraz w Ostrogu 1752 - 55. Autor dramatów szkolnych.

DE LA BORDE Jean Baptiste, ks., ur. 9 VI 1730 w Nevers, wst. 26 IX 1745 we Francji, zm. 1777 w ColanceIle k. N evers. Do Polski przybył w 1763 po wydaleniu jezuitów z Francji. Prof, historii oraz języka francuskiego i hebrajskiego w Collegium nobilium w Poznaniu 1763-66. Równocześnie prowadził obserwacje astronomiczne. Autor podręcznika języka francuskiego L 'Art die hien prononcer en Franois (W-wa 1765). Opuścił Polskę w 1767. We Francji publikował rozprawy o elektryczności. DEWIN (Devin, De Vignes) Jerzy, ks., ur. 28 X 1719 w Małopolsce, wst. 14 VIII 1733 w Krakowie, ks. 29 VI 1745 w Krakowie, zm. 5 IV 1773 w Kodniu. Prof, historii i języka francuskiego w Kaliszu 1746-47, języka francuskiego w Poznaniu 1748 -49, teol. moralnej w Brześciu Lit. 1749 - 51, języka francuskiego w konwikcie we Lwowie 1752 - 53, misjonarz dworski z Krasnegostawu 1753 - 55, prof. języka francuskiego i kaznodzieja w Stanisławowie 1756-57, kaznodzieja i pref. biblioteki w Krakowie 1758-59, Piotrkowie 1761- 62, Brześciu Lit. 1763-68 i 1772-73 oraz w Kaliszu 1768-70, gdzie równocześnie był pref. drukarni

O. Ludwik Grzebień

1769 - 70. Jeden z pierwszych profesorów języka francuskiego w Prow. Polskiej, wydał gramatykę języka francuskiego Compendium institutionum grammaticalium linguae gallicae (Kał 1747). Opracował też Uwagi o Najśw. Sercu Pana i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa (Berdyczów 1782) oraz tłumaczenie Znak przeznaczenia do nieba. Nabożeństwo do Najśw. Maryi Panny (Kał 1772). Tłumaczył i wydał również kilka zbiorów kazań L. Bourdaloue.

DĘBICKI (Dembicki) Aleksander, ks., ur. 1690 na Rusi Czerwonej, wst. 1707 w Krakowie, zm. 15 IX 1736 w Sandomierzu. Prof. teol. moralnej w Bydgoszczy 1724-25, filoz. w Rawie 1725-27, prawa kanonicznego i te ol. moralnej w Poznaniu 1727-28, teol. scholastycznej i polemicznej oraz Pisma Św. w Kaliszu 1728-33 oraz teol. moralnej w Piotrkowie 1733-34, misjonarz w Białej k. Rawy 1734-35 oraz pref. studiów w Sandomierzu 1735-36. DĘBSKI (Dembski) Jerzy, ks., ur. IV 1668 w ziemi przemyskiej, wst. 6 IX 1684 w Krakowie, ks. 1697 w Krakowie, zm. 5 III 1733 w Krośnie. Studiował flloz. w Lublinie 168789 i Kaliszu 1689-90 oraz teol. w Krakowie 1694-98. Prof. retoryki w Przemyślu 1701 -2, filoz. w Ostrogu 1702-3, Lwowie 1703-5 i Lublinie 1706-9, pref. studiów w Łucku 1705 - 6, prof. teol. scholastycznej i polemicznej we Lwowie 1709 -18, kaznodzieja w Toruniu 1718-19, Lwowie 1719-20, Krakowie 1720-21, Piotrkowie 1721-22, Poznaniu 1722-23 i Krakowie (zarazem pref. studiów i prof. prawa kanonicznego) 1723 - 24, rektor w Przemyślu 1724 - 28 i Krośnie 1731 - 33, instruktor III probacji w Jarosławiu 1730 - 31. Pozostawił drukowane kazania Trojakipokłon (cz. 1-3, Kal-Sd 1725,1729,1732). W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. DOBIEJEWSKI Wojciech, ks., ur. 22 II1680 w Wielkopolsce, wst. 5 XII 1695 w Krakowie, ks. 31 V 1708 w Poznaniu, zm. 15 IV 1740 w Krasnymstawie. Prof, retoryki w Krasnymstawie 1710 - 11, Krośnie 1711 - 12 i Toruniu 1712 - 15, filoz. w Toruniu 1715 - 17, prof. teol., Pisma św. i pref. szkół w Kaliszu 1717 - 18, prof. prawa kanonicznego i te ol. moralnej w Poznaniu l 718 - 21, teol. i Pisma Św. w Sandomierzu 1721 - 23, oraz prawa kanonicznego i teol. moralnej w Poznaniu 1723-27, regens konwiktu szlacheckiego w Kaliszu 1727-28, superior w Międzyrzeczu 1728-30, misjonarz w Siekierkach 1730-31, prof. teol. i prawa kanonicznego w Poznaniu 1731 - 33, pref. szkół w Brześciu Lit. 1733 - 37 oraz egzaminator diecezjalny w Krasnymstawie 1738-40. DOBRACZYŃSKI Jan, ks., ur. 24 VI1718 na Rusi Czerwonej, wst. 9 IX 1734 w Krakowie, ks. 1746 w Krakowie, zm. po 1786. Syn Józefa i N. Kańskiej. Prof, etyki i matematyki w Ostrogu 1748-49, filoz. w Poznaniu 1749-51 i Lublinie 1751 -53, prof. teol. i pref. szkół we Lwowie 1753 - 57, regens Seminarium Duch. w Lublinie 1757 - 60, superior we Włodzimierzu Woł. 1760-61, regens konwiktu szlacheckiego w Krzemieńcu 1761 -64, superior we Włodzimierzu 1764 - 71 oraz rektor w Kamieńcu Podolskim 1771 - 73. Po kasacie zakonu kantor katedralny w Kamieńcu Podolskim. DOBRSKI Antoni, ks., ur. 1 II1681 w Prusach, wst. 14 VIII 1699 w Krakowie, zm. 9 V 1756 w Gdańsku. Syn Jana. Prof, retoryki w Grudziądzu 1713 -14, flloz. w Poznaniu 1714 -16, Lwowie l 716 - 18 i Lublinie l 718 - 21, prof. te ol. i Pisma św. oraz pref. szkół w Gdańsku 1721 - 3 l , misjonarz dworski 1731-32, rektor w Gdańsku 1732-36, pref. szkół w Toruniu 1736-37 i Krakowie 1737-38, rektor w Lublinie 1738-41, Krakowie (kolegium) 1741 -46 i Gdańsku 1746 - 49, pref. studiów w Kaliszu 1749 - 50. Budował kościół w Gdańsku.

DOBRZYCKI Tomasz, ks., ur. 20 XII 1622 w Wielkopolsce, wst. 16 VIII 1642 w Krakowie, ks. 1650 w Poznaniu, zm. 26 IV 1676 w Toruniu. W l. 1655-56 przebywał w Czechach. Prof, teol. moralnej w Poznaniu 1661 -63 oraz w Toruniu 1663-65 i 1675-76. Duchowny sióstr zakonnych. Część majątku przekazał dla kolegium poznańskiego. DOMAGALSKI Józef, ks., ur. 19 III 1655 w Małopolsce, wst. 18 III 1671 w Krakowie, zm. 9 V 1710 w Lublinie. Prof, retoryki w Kaliszu 1683-84, filoz. w Sandomierzu 1686-88 oraz teol. polemicznej w Poznaniu 1689-90, regens Seminarium Duch. w Sandomierzu 1701 - 2, instruktor III probacji w Jarosławiu 1702 - 4, pref. szkół we Lwowie 1704 - 6, regens konwiktu szlacheckiego w Ostrogu l 706 - 8. Kaznodzieja, autor kazań okolicznościowych. DOMANIEWSKI Stanisław, ks., ur. ok. 1580 na Mazowszu, wst. 7 IX 1603 w Rzymie, zm. 11 IX 1637 w Poznaniu. Studia filoz. i teol. odbył w Rzymie. Prof, filoz. w Poznaniu 1611 -17 oraz teol. moralnej we Lwowie 1617-21, rektor w Sandomierzu 1623-26, pref.

szkół w Kaliszu 1626-28, sekretarz wizytatora Prow. Polskiej 1628-29, sekretarz prowincjała 1629-30, rektor w Poznaniu 1630-32 oraz rewizor Biblii 1636-37. DOMARADZKI Józef, ks., ur. 19 III 1688 w Małopolsce, wst. 3 VIII 1705 w Krakowie, ks. 1717 w Krakowie, zm. 23 IV 1765 w Jarosławiu. Syn Piotra i N. Hulewskiej. Studiował flloz. w Kaliszu 1707-10, teol. w Krakowie 1714-18. Prof. etyki i matematyki w Kaliszu 1719-21, flloz. w Poznaniu 1721-23 i Kaliszu 1723-26, teol. scholastycznej we Lwowie 1726-32 i Lublinie 1733-39, pref. szkół we Lwowie 1727-28, Brześciu Lit. 1732-33, Lublinie 1736-37 i 1738-39 oraz Lwowie 1739-40 i 1742-43, rektor w Lublinie 1743-46, Krakowie (Św. Piotra) 1746 - 47 i 1750 - 54, Sandomierzu 1754 - 55, Poznaniu 1755 - 58 i Przemyślu 1759-60, prowincjał 1747-50. Delegat na XVII Kongregację Generalną do Rzymu w 1751. Dbał o podniesienie poziomu szkolnictwa, wprowadził do szkół uproszczoną gramatykę M. Alvareza (Ałwara), rozbudował kolegium w Poznaniu i założył tam kolegium szlacheckie. Pozostawił drukowane kazanie i zbiory tez flloz., a w rękopisie wykłady z flloz. i teologii. DORE Tomasz, ks., ur. 20 XII 1621 na Wołyniu, wst. 30 VIII 1637 w Krakowie, zm.

30 VII 1700 w Toruniu. Prof. retoryki w Kaliszu 1652-55, pref. szkół w Kaliszu 1657-59, rektor w Toruniu 1659 - 63, Kaliszu 1663 - 69 i 1678- 84, Krakowie (nowicjat) 1672 - 75, Lublinie 1675 - 78 i Poznaniu 1686 - 89 oraz regens Seminarium Diec. w Sandomierzu 1684 - 85. Organizator.

DRASKI Kazimierz Ignacy, ks., ur. 18 II 1660 na Rusi Czerwonej, wst. 17 VIII 1677 w Krakowie, ks. 1690 w Krakowie, zm. 31 X 1708 w Toruniu na posłudze zarażonym. Prof. języka hebrajskiego w Krakowie 1699-1700 oraz Poznaniu 1701-8 (z przerwami); pref. drukarni w Poznaniu 1702-5. DRUŻBICKI Kasper, ks., ur. 6 I 1590 prawdopodobnie w Drużbicach k. Piotrkowa Tryb., wst. 14 VIII 1609 w Krakowie, ks. 1621 w Poznaniu, zm. 2 IV 1662 w Poznaniu. Prof. flloz. w Lublinie 1623 - 25 i Kaliszu 1625 - 26, rektor i mistrz nowicjatu w Krakowie 1626 - 29, prowincjał polski 1629 - 33, rektor w Kaliszu 1633 - 34, instruktor III probacji w Jarosławiu 1634-36, kaznodzieja w Lublinie 1636-37 i Poznaniu 1637 -38, rektor w Ostrogu 1638 - 41, rektor i mistrz nowicjatu w Krakowie 1641-44, rektor w Poznaniu 1644-47, kaznodzieja w Poznaniu 1647-50, ponownie prowincjał polski 1650 - 53, kaznodzieja w Poznaniu 1653-57 i rektor w Poznaniu 165762. Delegat na Kongregację Generalną w Rzymie w 1645 i 1652. Jako prowincjał brał udział w sporze jezuitów z Akad. Krakowską. Wydał instrukcję o odnoszeniu się zakonników do służby folwarcznej. Jako kaznodzieja trybunalski w Lublinie prowadził dyskusję z K. Lubienieckim (mł.) o bóstwie Chrystusa. Po wojnie szwedzkiej odbudował kolegium poznańskie i rozpoczął budowę kościoła. W życiu łączył kontemplację z aktywnością zewnętrzną. Autor licznych dzieł ascetycznych, wydanych głównie po jego śmierci: Tractatus de brevissima ad peifectionem via (Kai 1682), Przemysły zYsku duchownego (Kr 1671), Negotiatio spiritualis (Kr 1674), zbiory ćwiczeń duchownych: Meta cordium Cor Jesu (Kai 1683), Tractatus de variis passionem Domini nostri Jesu Christi meditandi modis (Lb 1652), podręczniki do życia zakonnego: Exercitia

11 TOQAXOTS.MOJMM

YOORWJTW TE.3EftM.i1vy

J. Morawski i K. Drużbicki.

Ryc. B. Strachowskiego.

o. Ludwik Grzebieńtyronum religiosorum (pz 1690), Vota religiosa (pz 1690), Observationes liturgicae (Oliwa 1692) i wiele innych. Wydano też dzieła zbiorowe Opera (pz 1691, Ig 1732). Niektóre dzieła pozostały w rękopisie. Wiązał duchowość religijną ze wszystkimi duchowymi potrzebami człowieka, zwłaszcza w schemacie trzech głównych dróg dążenia do doskonałości - oczyszczenia, oświecenia i zjednoczenia, który oparł głównie na przykazaniu miłości Boga i człowieka. Postulował kult Serca Jezusa i opracował jego teol. podstawy. Kult Matki Bożej wyprowadzał z dogmatu o jej macierzyństwie Bożym, propagował nabożeństwo do Matki Przedwiecznej Mądrości. W kaznodziejstwie proponował akcentowanie strony moralnej, zastosowań praktycznych i momentów emocjonalnych przy dobrym wykładzie treści dogmatycznej. DUNIN Erazm, ks., ur. 2 VI1693 w Małopolsce, wst. 1 IX 1711 w Krakowie, zm. 31 11768 w Krośnie. Misjonarz w Koniecpolu 1726-27, prof. prawa kanonicznego i teol. moralnej w Poznaniu 1728-29, prof. filoz. w Rawie 1729-31, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Chojnicach 1731 -32, prof. teol. moralnej w Poznaniu 1736-37, misjonarz w Jutrosinie 1737- 39, prof. teol. moralnej w Łucku 1739 - 4 l , pref. studiów i prof. teol. moralnej w Krośnie 1741 - 42, misjonarz w Bazarze 1742 - 44, prof. teol. moralnej w Owruczu 1744 - 45 i Krzemieńcu 1745-46, regens konwiktu szlacheckiego i prof. teol. moralnej w Rawie 1746-47, prof. teol. moralnej w Brześciu Lit. 1748-49, misjonarz w Loreto k. Lublina 1749-50, prof. teol. moralnej w Barze 1751 -54, misjonarz w Zarszynie 1759-60 i 1766-68 oraz w Uściu 1760-66.

DZIEWANOWSKI Marcin, ks., ur. 1663 w ziemi chełmińskiej, wst. 31 XI 1679 w Krakowie, zm. 2 VI 1741 w Jarosławiu. Syn Mikołaja. Prof, etyki i matematyki w Lublinie 1692 -93, flloz. w Lublinie 1693-99 i Lwowie 1699-1700 oraz teol. scholastycznej w Krakowie 1700 - 10, rektor w Krakowie (nowicjat) 1710 - 13, p ref. studiów w Poznaniu 1713 -14, rektor w Krakowie (kolegium) 1714-17 i Jarosławiu (św. Jana) 1721 -24, prepozyt domu profesów w Krakowie 1729-31, prowincjał polski 1731 -34 oraz rektor w Jarosławiu (św. Jana) 1735-38.

DZIEWIATYŃSKI Bartłomiej, ks., ur. 2 VII 1693 w Sieteszy, wst. 10 VIII 1707 w Krakowie, zm. 19 X 1745 w Krakowie. Syn Jana i Anny. Pref. szkół w Krośnie 1724- 25 i Łucku 1726-27, prof. prawa kanonicznego w Poznaniu 1733-34, regens konwiktu szlacheckiego w Kaliszu 1734-35 oraz superior w Krzemieńcu 1734-37. Autor kazań. ELIASZEWICZ Szymon, ks., ur. 25 X 1660 na Rusi Czerwonej, wst. 17 IX 1678 w Krakowie, zm. 24 VIII 1744 w Łucku. Prof, retoryki w Lublinie 1693-94 i Kaliszu 1694-96, filoz. w Sandomierzu 1696-98 i Toruniu 1698-1700, pref. szkół w Grudziądzu 1700-1 i Bydgoszczy 1701 - 2, prof. prawa kanonicznego i pref. biblioteki w Poznaniu 1702 - 3, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Rawie 1703 - 4 i Przemyślu 1705 - 6, prof. teol. moralnej w Jarosławiu 1706-7, regens Seminarium Duch. w Sandomierzu 1707 -9, prof. te ol. moralnej i pref. studiów w Przemyślu 1709 - 10, prof. retoryki dla kleryków jezuickich w Jarosławiu 1710 -14, prof. teol. moralnej i regens Seminarium Duch. w Lublinie 1714 - 15, rektor w Przemyślu l 716 - 21, Krośnie 1724 - 25, Grudziądzu 1729 - 32 i Łucku 1736 - 39, misjonarz dworski w Lidzbarku Warmińskim 1725-28 i Grudziądzu 1728-29. ELŻANoWSKI Tomasz, ks., ur. XII 1592 w Chełmnie, wst. 14 VII 1606 w Wilnie, zm.

10 IX 1656 w Prusach Królewskich. Studiował teol. w Rzymie 1612 -16. Prof. teol. moralnej w Lublinie 1618-19 i Toruniu 1620-21, teol. polemicznej w Kaliszu 1619-20, filoz. we Lwowie 1621 -24, Pisma św. w Poznaniu 1624-26, teol. polemicznej we Lwowie 1626-27 oraz te ol. moralnej w Jarosławiu 1628-29 i Lwowie 1629-31, rektor w Kamieńcu Podoi. 1631 - 33 oraz misjonarz w Faustowie i Winnicy 1633 - 34, kapelan nadworny Felicjany Stadnickiej, przeszedł w 1636 do Prow. Czeskiej i osiadł na Ziemiańczycach, rezydencji fundowanej dla Prow. Czeskiej przez Stadnicką. Po śmierci fundatorki w 1642 powrócił do Prow. Polskiej (1645?) i pełnił obowiązki pref. szkół w Sandomierzu 1646 - 47. W 1623 opublikował pod nazwiskiem swego ucznia Jana Poniatowskiego Positiones philosophicae (Jarosław 1623) na temat ustroju państwa. Brał udział w akcji unijnej biskupa ormiańskiego Mikołaja Torosowicza i wydał polemiczną broszurę o Trójcy Św. Niewiara schizmalyków polskich (Lw 1631). ENORIUS (Oenorius, Calissiensis) Stanisław, ks., ur. ok. 1575 w Kaliszu, wst. 27 IX 1596 w Krakowie, ks. 15 VII 1606 w Krakowie, zm. 3 XI 1622 w Sandomierzu. Syn Wojciecha.

Prof. teol. moralnej i pref. szkół w Poznaniu 1608 - 9 i Łucku 1609 - 11 , p ref. szkół w Lublinie 1611 -12, prof. teol. polemicznej we Lwowie 1614-15 oraz superior w Krośnie 1616-22.

FABRICIUS (Fabritius) Melchior, ks., ur. 1211575 w Zadzimiu k. Sieradza, wst. 2 IX 1594 w Krakowie, zm. 2 IX 1653 w Brześciu Litewskim. Syn Piotra. Prof. retoryki we Lwowie 1609 -11 i Poznaniu 1612 -14 oraz teol. moralnej w Lublinie 1608 - 9 i 1614 - 15, Kamieńcu Podoi. 1611-12 i 1633-34, Lwowie 1615-20 i 1627- 30, Jarosławiu 1622-23 i 1630-31, Krakowie 1623 - 24 i Poznaniu 1624 - 27. W l. 1620 - 21 przebywał na dworze biskupa włocławskiego Piotra Wołuckiego. W rękopisie pozostawił wykłady z teologii. FAUNTEUS (Fanteus, Anglus) Wawrzyniec Artur, ks., ur. ok. 1552 w Ladeaster w hrabstwie Lancaster w Anglii, wst. V 1570 w Lowanium, ks. 1580 w Rzymie, zm. 28 II 1591 w Wilnie. Wykształcenie humanistyczne zdobył w Lowanium. Studia filoz. odbył w Niemczech 1573 - 76 i teol. w Rzymie 1576 - 8 O. Prof. teol. moralnej i polemicznej oraz języka greckiego w Poznaniu 1581 - 89. W 1589 brał udział w synodzie prowincjalnym w Piotrkowie i wygłosił mowę o przyczynach herezji oraz sposobach ich zwalczania. W 1590 został prof. te ol. dogmatycznej w Wilnie. Wybitny polemista. Pozostawił drukowane teksty publicznych dysput z dziedziny teol. polemicznej. Wydał też rozprawy polemiczne o Kościele De Christi in terris Ecclesia (pz 1584), Eucharystii ReJutatio descriptionis Coenae Dominicae (pz 1590) oraz o sporze szlachty z duchowieństwem o jurysdykcję i płacenie dziesięcin De controversiis inter ordinem ecclesiasticum et saecularem in Polonia (pz 1587). FERNICY Wincenty, ks., ur 10 IV 1736 w Kęszycach w Wielkopolsce, wst. 10 VIII 1752 w Krakowie, zm. 1795 w Poznaniu. Syn Antoniego i Anny Minaciewiczówny. Studiował flloz. w Kaliszu i te ol. w Krakowie. Prof, retoryki w Rawie 1765 - 66, prof. filoz. i pref. szkół w Brześciu Lit. 1768-70, prof. flloz. w Kaliszu 1771-73 oraz teol. moralnej w Poznaniu 1770-71. Po kasacie zakonu prof. filoz. w szkołach KEN w Kaliszu 1773-74 i te ol. w Poznaniu 1774-1780. Kaznodzieja szkolny w Poznaniu. Zgromadził bibliotekę, która w części dostała się do Bib!. Sem. w Gnieźnie. FOGLER Jan, ks., ur. w 1644 w Krotoszynie, wst. 11 VIII 1661 w Krakowie, zm. 30 IV 1696 w Kaliszu. Misjonarz na Ukrainie 1675-76, prof. filoz. w Poznaniu 1678-80, pref.

szkół w Poznaniu 1680-81, superior w Owruczu 1684-86, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Poznaniu 1686-88, superior w Wałczu 1688-91, misjonarz dworski Tuchołków 1692-93, Tuczyriskich 1693-95 oraz kasztelana Melchiora Gurowskiego 1695-96.

GALMIN Maciej, ks., ur. ok. 1559 na Żmudzi, wst. 30 VII 1583 w Braniewie, zm. 26 XI 1610 w Nieświeżu. Prof. teol. moralnej w Poznaniu 1602-3 i Lublinie 1604-5, pref. Seminarium Duch. i bursy w Kaliszu 1605-6 oraz rektor w Nieświeżu 1608-10. GARLIŃSKI (Gardliński) Florian, ks., ur. 1576 na Mazowszu, wst. 20 IX 1593 w Krakowie, ks. 1604, zm. 3 VII 1613 w Rawie. Syn Macieja. Pref. Seminarium Duch. i prof. teol. moralnej w Poznaniu 1604-5, p ref. Seminarium Duch. i bursy w Kaliszu 1608-9 oraz misjonarz w Rawie 1612- 13. GARWASKI Mikołaj, ks., ur. ok. 1583 na Mazowszu, wst. IX 1600 w Wilnie, zm. 27 IV 1620 w Wilnie. Od 1605 przebywał na studiach w Rzymie. Prof. te ol. moralnej i polemicznej w Lublinie 1610-11 oraz filoz. w Kaliszu 1611 -14, pref. szkół w Poznaniu 1614-16 i Toruniu 1616-17, prof. filoz. w Lublinie 1617-18. GAWĘCKI Jan, ks., ur. w 1614 na Rusi Czerwonej, wst. 4 X 1632 w Krakowie, zm. 4 IV 1667 w Poznaniu. Prof, retoryki w Perejasławiu 1646-47 i Kijowie 1648-49, flloz. w Sandomierzu 1652-53, trzeciej lekcji teol. w Poznaniu 1654-55, teol. moralnej w Kaliszu 1657 -58, prof. trzeciej lekcji te ol. i pref. szkół w Poznaniu 1658-60 oraz prof. teol. moralnej w Jarosławiu 1664 - 65. GAWROŃSKI Andrzej, ks., ur. 29 XI1740 w Lubaszu nad Wisłą, wst. 8 VIII 1756 w Krakowie, ks. 28 X 1769 w Rzymie, zm. 7IV 1813 w Krakowie. Syn Jana i Elżbiety Chronowskiej. Studiował filoz. w Kaliszu 1759 - 62, matematykę i astronomię w Poznaniu 1762 - 65 i Wiedniu 1765 - 66 oraz teol. w Wiedniu 1766 - 68 i Rzymie 1768 - 70. Prof, matematyki 1771 - 72 i kierownik obserwatorium astronomicznego w Poznaniu 1772 - 73. Po kasacie zakonu przebywał na dworze Józefa Ossolińskiego, wojewody podlaskiego 1773-77. Od 1777 lektor, bibliotekarz i astronom na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz aktywnyo. Ludwik Grzebień

członek Tow. do Ksiąg Elementarnych. Od 1779 kanonik krakowski, od 1781 proboszcz sochaczewski, od 1784 koadiutor opactwa jędrzejowskiego. Podczas insurekcji kościuszkowskiej otrzymał probostwo w Otfinowie i przeniósł się z Warszawy do Krakowa. Prekonizowany na biskupa krakowskiego 24 IX 1804, otrzymał sakrę biskupią 25 XI1804 w Wiedniu. Po włączeniu Krakowa do Księstwa Warszawskiego w 1809 został senatorem. Stawał w obronie autonomii Szkoły Głównej Krakowskiej. Klęska Napoleona, z którym wiązał wielkie nadzieje, wtrąciła go w depresję psychiczną i skróciła jego życie. GAWROŃSKI Stanisław, ks., ur. ok. 1565 w Strachocinie k. Sandomierza, wst. 16 V 1588 w Krakowie, ks. 1595 w Rzymie, zm. 11 IV 1620 w Poznaniu. Przed wstąpieniem do zakonu studiował filoz. w Wiirzburgu. Sekretarz prowincjała 1604- 5, rektor w Lublinie 1605-6 i Poznaniu 1606 -13, prowincjał polski 1613 - 18 oraz wicerektor w Poznaniu 1620. Zmarł w opinii świętości. GERARDINUS Jan, ks., ur. ok. 1563 w Liege w Belgii, wst. 5 III 1583 w Rzymie, zm.

12 I 1606 Pułtusku. Do Polski przybył w 1585. Prof. filoz. w Braniewie 1595-98, te ol. polemicznej i Pisma Św. w Wilnie 1598 - 99 oraz teol. moralnej w Poznaniu 1602 - 3. W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofii. GIECY (Gietzy) Ignacy Łukasz, ki., ur. 22 X 1745 w Kaliszu, wst. 11 VIII 1761 w Krakowie, ks. 1774, zm. po 1802. Syn Błażeja i Magdaleny z d. Chęckiej. Studiował w Poznaniu filoz. 1765 - 67 oraz teol. 1771 - 74. Prof. retoryki i poetyki w Krośnie 1769 - 71. Po kasacie zakonu nauczał do 1802 w szkołach KEN w Poznaniu. W 1792 został też powołany przez Szkołę Gł. do komisji egzaminacyjnej geometrów przysięgłych. Autor: Ziem iop ism o powszechne czasów naszych (Kał 1772) oraz kazań okolicznościowych. GŁADYSZ Jan Kanty Łukasz, ks., ur. 18 X 1726 w Małopolsce, wst. 31 VII 1741 w Krakowie, zm. po 1790. Syn Józefa i Anny z d. Żorawskiej. Prof. retoryki w Gdańsku 1757-61, Toruniu 1761 -66, Kaliszu 1766-69, wiceregens konwiktu w Poznaniu 1769-71. Po kasacie zakonu pleban w Zbiersku i emeryt KEN. Kaznodzieja, wydał Kazania dla przYgody (Kał 1779). GŁĘBOCKI Florian, ks., ur. 4 V 1662 na Podlasiu, wst. 30 VI 1681 w Krakowie, zm.

21 VII 1709 we Lwowie. Prof. retoryki w Bydgoszczy 1693 - 94, Toruniu 1695 - 96 i Poznaniu 1696-97, etyki i matematyki w Kaliszu 1697-98 oraz filoz. w Kaliszu 1698-1701, pref.

szkół we Lwowie 1701-2, prof. teol. scholastycznej w Krakowie 1702-3, Poznaniu 1703-6 i Lwowie 1706-9. Autor panegiryku na cześć Rafała Leszczyńskiego. GŁOWACKI Ignacy, ks., ur. 31 VII 1667 w Wielkopolsce, wst. 19 XII 1685 w Krakowie, ks. 1697 w Krakowie, zm. 26 VI1729 w Grudziądzu. Studiował filoz. w Jarosławiu i Lublinie 1690 - 93 oraz teol. w Krakowie 1694 - 98. Prof. filoz. w Łucku 1704 - 6, prawa kanonicznego w Sandomierzu 1706-9 i 1712-13, Poznaniu 1716-17 oraz Kaliszu 1717-21, prokurator prowincji 1709 - 12, regens Seminarium Diec. w Sandomierzu l 713 -15 oraz rektor w Rawie Mazowieckiej 1724-27. Autor druków (Gladius evaginatus, Kał 1725) i rękopisów z prawa kanonicznego. GŁOWACKI Józef, ks., ur. 28 III 1673 w Małopolsce, wst. 9 VIII 1691 w Krakowie, zm.

8 XI 1735 w Łęczycy. Prof. retoryki w Krośnie 1706-7 i Lwowie 1707 -8 oraz filoz. we Lwowie 1708 -1 O, pref. szkół i regens konwiktu w Rawie l 71 0-11, pref. szkół w Sandomierzu 1711 -12 i Poznaniu 1712-13, instruktor III probacji w Jarosławiu 1726-28, regens konwiktu szlacheckiego w Kaliszu 1728-30, superior w Łęczycy 1730-32, prof. te ol. moralnej i pref. szkół w Łęczycy 1732 - 35. GŁOWACKI Michał Antoni, ks., ur. 27 IX 1710 koło Gdańska, wst. 24 VIII 1725 w Krakowie, ks. 1736 w Poznaniu, zm. 4 X 1758 w Kaliszu. Syn Piotra i Heleny. Prof, filoz. w Rawie 1741 -43 i Lublinie 1743 -44, teol. moralnej w Jarosławiu 1744-46 teol. pozytywnej i prawa kanonicznego w Krakowie 1746-47 oraz pref. szkół w Poznaniu 1754-55. GŁOWCZYŃSKI (Głowczewski) Stanisław, ks., ur. 13 XI 1663 w Wielkopolsce, wst.

8 XII 1679 w Krakowie, ks. 1692 w Poznaniu, zm. 6 VIII 1722 w Sandomierzu. Studia filoz.

odbył w Kaliszu 1683-86 oraz te ol. w Poznaniu 1689-93. Prof, retoryki w Toruniu 169495, etyki i matematyki w Kaliszu 1696 - 97, filoz. w Poznaniu 1697 - 99, Lublinie 1699 -1702 oraz teol. w Toruniu 1702-4, pref. studiów w Lublinie 1704-5, rektor w Gdańsku 1705-9 i Sandomierzu 1709 - 12, prof. teol. i pref. studiów w Kaliszu 1712 - 20. Poeta i kaznodzieja.

GOLEMOWSKI Jakub, ks., ur. VII 1584 w woj. kaliskim, wst. 27 XI 1605 w Rzymie, ks.

1610 w Rzymie, zm. 30 IX 1650 w Poznaniu. Studiował teol. w Rzymie 1607 - 11. Prof. filoz.

we Lwowie 1612-15 i Kaliszu 1615-16 oraz teol. w Poznaniu 1616-19 i 1626-28 oraz w Krakowie 1623 - 25, pref. studiów we Lwowie 1619 - 20, 1636 - 37 i 1648 - 49 oraz w Poznaniu 1626 - 29, rektor w Kaliszu 1629 - 32, Poznaniu 1632 - 35, Lwowie 1638 - 43 oraz Krakowie 1644-45 i 1646-47, instruktor III probacji w Jarosławiu 1645-46. Autor druku Minister delirans (pz 1602) skierowanego przeciwko kalwinistom. Wykłady z teol. zachowały się w rękopisie. GOLECKI Kazimierz, ki., ur. 27 IX 1746 w Wielkopolsce, wst. 11 VIII 1764 w Krakowie, zm. 17 VIII 1808 w Poznaniu. Prof. szkół jezuickich w Poznaniu i Krośnie. W chwili kasaty zakonu studiował teol. w Poznaniu. Po kasacie prof. matematyki w szkołach KEN w Poznaniu 1778-81, pref. szkół 1781-90 i nauczyciel 1790-1801. Proboszcz stęszewski, od 1787 kanonik poznański, od 1804 archidiakon śremski, od 13 VIII 1808 administrator diecezji.

Autor kazań okolicznościowych oraz tłumacz kazań biskupa P. F. Lafitau. Przełożył również z francuskiego Historię hiszpańską (t. 1-4. pz 1799-1800). GORAJEWICZ Grzegorz, ks., ur. 9 III 1598 na Mazowszu, wst. 9 IX 1620 w Krakowie, zm. 14 XII 1660 w Bydgoszczy. Prof. retoryki w Poznaniu 1633-34, superior w Chojnicach 1644-45 oraz rektor w Perejsławiu, rezydował z powodu wojen w Krakowie 1652-53.

GORCZYCZEWSKI Jan Onufry, ki., ur. 9 VI 1751 w Lidzbarku Welskim, wst. 10 XII 1767 w Krakowie, ks. 1775, zm. 8 X 1823 w Poznaniu. Syn Krzysztofa i Marianny. W 1773 ukończył w Kaliszu studia filoz. , zaś po kasacie zakonu studia teol. Pracował od 1776 w szkołach KEN w Kaliszu. Od 1783 prefekt szkoły kaliskiej, prorektor 1785 -1803 i rektor Wydziału Wielkopolskiego 1803 - 8, rektor liceum w Poznaniu 1809 - 12. Od 1782 proboszcz w Sokolnikach, od 1797 archidiakon kaliski, od 1810 kanonik poznański, od 1805 opat sulejowski, od 1805 członek przybrany Warszawskiego Tow. Przyj. Nauk. Poeta i tłumacz. Ogłosił Poezje przekładane i własne (t. 1- 2 , W-wa 1818) wydał tłumaczenie Satyr wierszem polskim przełożonych (W-wa 1805) Boileau Despreaux.

GORDON Antoni, ks., ur. 28 X 1714 w Prusach, wst. 24 VIII 1732 w Krakowie, ks.

13 VII 1743 w Krakowie. Prof. matematyki w Lublinie 1750-54 oraz retoryki w Lublinie 1754-55, Gdańsku 1756-57 i Poznaniu 1757-59, regens konwiktu szlacheckiego i pref.

bursy muzyków w Poznaniu l 759 - 71, rektor w Bydgoszczy 1771 - 73. Po kasacie zakonu pozostał rektorem w Bydgoszczy aż do zniesienia jezuitów w zaborze pruskim w 1780. Kaznodzieja i panegirysta.

GORYSZEWSKI Stanisław, ks., ur. 1606 w Wielkopolsce, wst. 1623 w Krakowie, zm.

14 V 1666 w Jarosławiu. Pref. szkół i prof. te ol. moralnej w Poznaniu 1641 - 43, prof. teol.

moralnej i pref. bursy w Łucku 1644-45, prof. teol. moralnej w Poznaniu 1645-47, pref. szkół w Gdańsku 1647-48 i Kaliszu 1648-50, rektor w Przemyślu 1650-53, pref. szkół i prof. te ol. moralnej w Sandomierzu 1653-55, Poznaniu 1657-59 i Lublinie 1660-61, regens Seminarium Duch. w Sandomierzu 1663-64. GOSZCZEWSKI Krzysztof, ks., ur. VII 1579 w diec. poznańskiej, wst. 7 IX 1597 w Krakowie, ks. 1609 w Poznaniu, zm. 25 X 1626 w Lublinie. Syn Jana. Pref. Seminarium Duch. w Poznaniu 1609 -10, prof. teol. moralnej we Lwowie 1610 -12, pref. szkół we Lwowie 1611 - 12, prof. retoryki w Kaliszu 1613 - 14, pref. szkół w Łucku 1614 - 15, prof. teol. polemicznej w Lublinie 1615 -16, pref. szkół w Sandomierzu 1616 -1 7, rektor w Łucku 1619 - 22 i Lwowie 1622- 25. Jego wykłady kontrowersji o soborze pozostały w rękopisie.

GOSZCZYŃSKI Jan, ks., ur. 1 XI 1659 w Wielkopolsce, wst. 23 II 1677 w Krakowie, zm. 2 III 1701 w Kaliszu. Prof, retoryki w Rawie 1690-91, etyki i matematyki w Kaliszu 1693-94 oraz filoz. we Lwowie 1694-96, pref. studiów i prof. te ol. moralnej w Rawie 1696 - 98, prof. prawa kanonicznego w Poznaniu 1698 - 99 oraz te ol. moralnej i polemicznej w Kaliszu 1699-170 l. GÓRSKI (Gurski) Łukasz, ks., ur. 17 X 1655 w Wielkopolsce, wst. 16IX 1674 w Krakowie, zm. 4 I 1710 w Płonkowicach na posłudze zarażonym. Prof, retoryki w Grudziądzu 169091, prof. matematyki w Toruniu 1697-98, misjonarz w Jabłonowie 1698-99 i 1702-7 oraz prof. matematyki w Poznaniu 1699-1701.

O. Ludwik Grzebień

GRABSKI Franciszek, ks., ur. 5 X 1635 w Wielkopolsce, wst. 23 VIII 1651 w Kaliszu, ks. 1663 w Poznaniu, zm. 25 III 1705 w Poznaniu. Studiował teol. w Poznaniu 1660-64. Prof. retoryki w Jarosławiu 1664 - 65, filoz. w Poznaniu 1666 - 68, teol. scholastycznej we Lwowie 1672-76, Poznaniu 1676-79 i Krakowie 1679-81 oraz teol. moralnej w Kaliszu 1683-84, 1688-93 i 1697-99, pref. studiów we Lwowie 1674-75, Kaliszu 1683-85, 1688 -94 i 1697-1703 oraz w Poznaniu 1686-87, misjonarz w Jeziorkach 1703-5. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. GRADOWSKI (Gradyński) Marcin, ks., ur. 31 XI 1658 w Prusach, wst. 20 VII 1673 w Krakowie, zm. 20 II 1694 w Jarosławiu. Prof. retoryki w Brześciu Lit. 1686 -87 i Poznaniu 1688-89 oraz prof. te ol. moralnej w Kaliszu 1690-91.

GRATKIEWICZ (Gradkiewicz) Dominik, ks., ur. 4 VIII 1663 w Małopolsce, wst. 5 X 1685 w Krakowie, zm. 4 VII 1715 we Lwowie. Pomocnik drukarza w Kaliszu 1689-90, prof. retoryki w Brześciu Litewskim 1698-99, Lwowie 1699-1700 i Jarosławiu 1700-1, filoz. w Poznaniu 1701 - 3 i Kaliszu 1703 - 6 oraz trzeciej lekcji teol. we Lwowie 1706 - 7, misjonarz ludowy na Pokuciui w Mołdawii 1708-10, w końcu misjonarz w Rożniatowie 1710-15. GROCHOWALSKI Andrzej, ks., ur. 30 XI 1734 w Kaleniu k. Wolborza, wst. 11 VIII 1751 w Krakowie, zm. po 1791. Syn Aleksandra i Teresy. Prof, retoryki w Piotrkowie 1763 -64 i Brześciu Litewskim 1764-65 oraz filoz. w Gdańsku 1766-68 i Poznaniu 1768-73.

Po kasacie zakonu prof. teol. dogmatycznej i polemicznej w Poznaniu. Od 1776 proboszcz w Zakliczynie nad Dunajcem. Kanonik chełmiński. Autor kazań okolicznościowych. GROCHOWICKI Kajetan, ks., ur. 8 II 1725 w Wielkopolsce, wst. 17 VIII 1741 w Krakowie, ks. 13 VI 1752 w Poznaniu, zm. po 1801. Syn Józefa i Katarzyny Dębińskiej. Prof, flloz. w Piotrkowie 1753-55 i Poznaniu 1757-62, prawa kanonicznego w Krakowie 175657, te ol. moralnej i prawa kanonicznego w Poznaniu 1762-64, teol. scholastycznej w Poznaniu 1764-72, dodatkowo pref. drukarni w Poznaniu 1762-64. Po kasacie zakonu prof. prawa kanonicznego w Poznaniu 1773 - 76, pref. szkoły KEN w Trzemesznie 1776 - 82, proboszcz w Lubrańcu 1789. Zachowały się rękopisy wykładów z teologii. GRODZICKI Stanisław, ks., ur. 1541 w Poznaniu, wst. 30 III 1571 w Rzymie, zm. 4 III 1613 w Poznaniu. Uczeń Akad. Lubrańskiego, Uniw. we Frankfurcie n. Odrą, Wittenberdze oraz Akad. Krak. 1557-61. Filoz. i teol. studiował w Rzymie 1567-71. W 1575 powrócił do kraju. Rektor w Pułtusku 1575-82, superior w Krakowie (św. Barbara) 1582-84, prof. teol. dogmatycznej w Akad. Wileńskiej 1586-93, od 1590 kanclerz Akademii, uczestniczył w opracowywaniu jezuickiego Ratio studiorum. W 1593 delegat na Kongregację Generalną w Rzymie. Rektor w Poznaniu 1594 - 98 i jeden z cenzorów tłumaczenia Biblii przez Jakuba Wujka. Kaznodzieja katedry lwowskiej 1598 - 1604 i ponownie superior w Krakowie 1604 - 7.

Polemista i kaznodzieja, pozostawił liczne dzieła homiletyczne i teologiczne. Zbiór jego kazań w ośmiu tomach wydano m.in. w l. 1610 -14 wIngolstadzie. GROT (Groth) Jerzy, ks., ur. ok. 1568 w Małopolsce, wst. jako ks. 2 VII 1600 w Rzymie, ks. 28 VII 1602 w Poznaniu, zm. 26 I 1617 w Toruniu. Prof, filoz. 1602-5 i teol. moralnej 1605-6 w Poznaniu, pref. szkół w Lublinie 1609-10, prof. teol. polemicznej we Lwowie 1611 -12 oraz flloz. w Jarosławiu 1612 - 13, pref. szkół w Poznaniu 1613 - 14, w końcu rektor w Toruniu 1615 -1 7. W rękopisie pozostały jego wykłady z logiki. GRZĘBOSZ (Grzembosz) Błażej, ks., ur. 20 I 1635 w Wielkopolsce, wst. 18 VIII 1652 w Krakowie, zm. 29 XI1714 w Krakowie. Studiował teol. w Poznaniu 1661 - 65. Prof, retoryki we Lwowie 1665-66 i Kaliszu 1667-68, filoz. w Kaliszu 1668-71, teol. pozytywnej i polemicznej w Krakowie 1671 -76, te ol. scholastycznej w Krakowie 1676-77 i Poznaniu 1677 - 80, rektor w Grudziądzu 1680 - 84, instruktor III probacji 1684 - 86, rektor w Ostrogu 1686 -89 i Lwowie 1689-93, kapelan dworski wojewodziny krakowskiej Potockiej 1693-99, instruktor III probacji w Jarosławiu 1699 -170 l i Bydgoszczy 1701 - 2 oraz regens Seminarium Duch. w Sandomierzu 1702 - 3.

GUERIN du Rocher Pierre, ks., ur. 1 III 1731 w St. Honorine, wst. 10 IX 1745 w Paryżu, zm. 3 IX 1792 w Paryżu. Brat Roberta. Błogosławiony. W Polsce schronił się podczas prześladowania jezuitów we Francji. Prof, filoz. w Gdańsku 1763-64 oraz prawa kanonicznego i liturgii w Poznaniu 1764-67, misjonarz dworski księcia Jabłonowskiego w Gdańsku

1767 -72. Po kasacie zakonu powróci! do Francji, gdzie poniósł śmierć męczeńską podczas rewolucji francuskiej. Beatyfikowany przez pap. Piusa XI w 1926. Wydał Histoire verUab!e des tetnps Jabu!eux. (P 1777). GUROWSKI Władysław, ks., ur. 1617 w Wielkopolsce, wst. 14 VII 1634 w Krakowie, zm. 24 XII 1674 w Poznaniu. Prof. retoryki w Poznaniu 1645 - 46, Lwowie 1648 - 50 i Lublinie 1652 - 53, prof. Pisma Św. i teol. polemicznej we Lwowie 1653 - 54. W l. 1655 - 56 przebywał w Prow. Czeskiej. Po powrocie pref. bursy Karnkowskiego 1657 - 59 i prof. teol. polemicznej 1657-58 w Kaliszu, rektor w Grudziądzu 1660-64, misjonarz dworski kanclerza i prymasa 1664-73 oraz prof. teol. pozytywnej w Poznaniu 1674.

GUITETER (Dobrodziejski) Andrzej, ks., ur. ok. 1573 w Krakowie, wst. jako ks. 7 IX 1601 w Rzymie, zm. 4 IV 1657 w Rytwianach pod Sandomierzem. Prof. teol. moralnej w Kaliszu 1608-9, rektor domu nowicjatu w Krakowie 1609-14, instruktor III probacji w Jarosławiu 1614-15, prof. te ol. moralnej w Poznaniu 1615 -16, rektor i magister nowicjatu w Krakowie 1616-19, rektor w Gdańsku 1619-22 i Kaliszu 1622-26, sekretarz prowincjała 1626-27, rektor w Lublinie 1629-31 i Ostrogu 1633-34, sekretarz prowincjała 1634-35, prowincjał polski 1636-39 oraz prepozyt domu prof esów w Krakowie 1640-44 i 1647-50. GWOŹDZIEWSKI (Goździewski) Józef, ks., ur. 18 III 1675 w Prusach, wst. 12 I 1697 w Krakowie, zm. 26 XI 1722 w Bydgoszczy. Studiował filoz. w Lublinie 1698-99 oraz teol. w Poznaniu 1703 - 7. Prof, flloz. i matematyki w Gdańsku 1710 -12, superior w Piotrkowie 1712 -16, prof. teol. moralnej w Rawie 1717 -18 i Chojnicach 1718 - 20, prokurator prowincji w Piotrkowie 1720-21, prof. teol. moralnej w Jarosławiu 1721 -22, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Bydgoszczy 1722. GZOWSKI Jan, ks., ur. 13 VI 1675 w Wielkopolsce, wst. 19 IX 1690 w Krakowie, zm.

14 II 1750 w Kaliszu. Prof, flloz. w Poznaniu 1706-8 i Kaliszu 1708-11, następnie prof.

te ol. moralnej 1711 - 12 i teol. scholastycznej 1712 - 14, a zarazem pref. szkół 1711 - 14 w Kaliszu, prof. teol. w Krakowie 1714-19, Sandomierzu 1719-20 i Krakowie 1720-22, gdzie odbudował po pożarze kościół św. Piotra i Pawła, pref. studiów w Kaliszu 1722- 23, rektor w Sandomierzu 1723-26, pref. studiów w Krakowie 1726-28 i Kaliszu 1728-29, rektor w Lublinie 1729-33, gdzie zorganizował pełne studia teol, pref. studiów w Kaliszu 173341 oraz rektor w Kaliszu 1741 -44. Autor kazań okolicznościowych i panegirycznych.

HACZYŃSKI Michał, ks., ur. 20 IX 1705 na Rusi Czerwonej, wst. 14 VIII 1726 w Krakowie, ks. 20 VI 1735 w Poznaniu, zm. po 1773. Syn Jana i Katarzyny. Prof, retoryki w Jarosławiu 1738-39 i Poznaniu 1754-57 oraz matematyki we Lwowie 1749-50 i Poznaniu 1753 - 54, regens konwiktu szlacheckiego w Rawie 1757 - 60, pref. studiów w Poznaniu 1760 -62, superior we Wschowie 1762-68, pref. bursy muzyków w Kaliszu 1768-73. Losy po kasacie zakonu nie są znane. HANNENBERG Godfryd Tadeusz, ks., ur. VIII 1680 w Prusach, wst. 14 IX 1698 w Krakowie, zm. 31 X 1729 w Kaliszu. Studiował flloz. w Kaliszu 1700 - 3 i teol. w Krakowie. Prof, flloz. w Toruniu 1711-13 i Lublinie 1713-16 oraz te ol. w Poznaniu 1716-25, pref. szkół w Gdańsku 1725-27 oraz rektor w Kaliszu 1727-29. Wybitny pisarz polemiczny w języku polskim, łacińskim i niemieckim. Wydał m. in. Demonstratio septicollis (pz 1723) i Tute! ohne MUte! (Bran 1724) o kapłaństwie, katechizm Sama treść nauki chrześcijańskiej (pz 1722), DeJensio Beatissimae Virginis (Kał 1728). Włączył się też do polemiki wokół sprawy toruńskiej w 1724 i bronił słuszności wydanego wówczas wyroku. HENNIG (Henik) Jan, ks., ur. 27 XII 1611 w Gdańsku, wst. 11 VIII 1628 w Krakowie, zm. 12 IV 1682 w Krakowie. Studiował filoz. w Kaliszu 1631 - 34 oraz teol. w Krakowie 1635-39. Prof, retoryki Kaliszu 1642-43 i Barze 1647-48, filoz. w Sandomierzu 1645-47 i Kaliszu 1648-51, teol. w Krakowie 1651 -55 i 1658-60 oraz w Chomotowie w Czechach 1655 - 58, rektor w Gdańsku 1660 - 64 i 1667 - 69, pref. studiów w Poznaniu 1664 - 67 i Krakowie 1672 - 82. Wybitny polemista. Miał napisać wiele rozpraw teol, z których znamy dwie: Betrachtung der Antwort (Danzig 1668) oraz Melitho Gratianus Salisburgensis (b. m. 1669). Prowadził dysputy z arianami i protestantami, m.in. z Andrzejem Wiszowatym. Nawrócił na katolicyzm ok. 200 protestantów, w tym Joachima Pastoriusao. Ludwik Grzebień

HERMANNI (Herman) Jan, ks., ur. 3 XII 1626 na Kaszubach, wst. 30 XI1644 w Krakowie, ks. 1657 w Tyrnawie, zm. 2 VIII 1691 w Krakowie. Prof. matematyki w Lublinie 1659-60, flloz. w Lublinie 1660-61 i Poznaniu 1661 -63 oraz te ol. scholastycznej we Lwowie 1663-67 i Krakowie 1667-69, prokurator kanonizacji bł. Stanisława Kostki i sekretarz do spraw polskich przy generale zakonu w Rzymie 1669-76, rektor domu nowicjatu w Krakowie 1676 - 83, założył na użytek nowicjatu fabrykę sukna i folusz na odnodze Rudawy, prepozyt domu profesów w Krakowie 1683 - 84, kierował przebudową domu i w 1687 dobudował do kościoła św. Barbary półkolistą absydę, prowincjał polski 1684-89, rektor kolegium w Krakowie 1689-91, otworzył dom misyjny w Nowym Korczynie. Delegat na XII i XIII Kongregację Generalną w Rzymie (1682, 1687). Pisarz ascetyczny. Autor: Deliciae Regum, Panis Eucharisticus (R 1672), Powinności zakonne (Kr 1679) i Horographia expedita (Kr 1680) o różnych sposobach konstrukcji zegarów słonecznych. HOFFMAN Karol, ks., ur. 14 X 1585 w Gdańsku, wst. 1 IV 1606 w Krakowie, zm. 8 XI 1647 w Gdańsku. Prof. te ol. moralnej i polemicznej w Toruniu 1618-20, flloz. w Kaliszu 1621 -24 oraz te ol. scholastycznej w Poznaniu 1626-33, superior w Chojnicach 1633-36, pref. szkół i rewizor tekstu biblijnego w Poznaniu 1636-37. W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofii. HOFFMAN Ludwik, ks., ur. 15 VIII 1625 w Małopolsce, wst. 7 XII 1640 w Krakowie, zm. 6 IV 1688 w Sandomierzu. Misjonarz obozowy 1658 - 59, prof. języka hebrajskiego w Krakowie 1659-60, matematyki w Lublinie 1660-61 i Sandomierzu 1661 -62, języka hebrajskiego i matematyki w Poznaniu 1663-64, języka hebrajskiego w Krakowie 1667 -68, matematyki w Kaliszu 1672-73 i 1676-77, teol. moralnej i języka hebrajskiego w Poznaniu 1675-76, teol. moralnej i polemicznej w Kaliszu 1678-79, matematyki w Lublinie 168283, języka hebrajskiego w Krakowie 1683-84 oraz matematyki w Sandomierzu 1687-88.

HOSTYŃSKI Jan, ks., ur. 1 11630 w Wielkopolsce, wst. 14 VIII 1647 w Krakowie, zm. 20 III 1685 w Krakowie. Studiował teol. w Wiedniu 1656-59. Prof. etyki i matematyki w Kaliszu 1661 -62, flloz. w Kaliszu 1662-65, prof. teol. moralnej i pref. studiów w Lublinie 1665-66, prof. flloz. w Kaliszu 1666-69, te ol. scholastycznej w Poznaniu 1669-77, teolog dworski biskupa sufragana poznańskiego 1678 - 79, rektor w Poznaniu 1679 - 81 i Krakowie (św. Piotra) 1681 -84 oraz prepozyt domu profesów w Krakowie 1684-85. Wybitny teolog, wydał Tractatus theologicus de Deo Homine (pz 1679). W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. HULCZYGIER Jerzy, ks., ur. 8 II 1598 w Wielkopolsce, wst. 9 VIII 1615 w Krakowie, zm. 15 XII 1657 w Lukstowie. Prof, retoryki w Poznaniu 1631 - 32 oraz superior w Chojnicach 1636-41.

ILIMIŃSKI Szymon, ks., ur. 16 IX 1612 w Wielkopolsce, wst. 10 VIII 1631 w Krakowie, zm. 19 VIII 1676 w Sandomierzu. Superior w Wałczu 1647-52, rektor w Łucku 1657-60, wicerektor w Poznaniu 1664, rektor w Sandomierzu 1664-67 i Łucku 1672-75, w końcu regens Seminarium Duch. w Sandomierzu 1675-76. INES Wojciech, ks., ur. 1 VI 1619 w Małopolsce, wst. 14 VIII 1637 w Krakowie, ks. 1649 w Poznaniu, zm. 5 VII 1658 w Krakowie. Studiował filoz. w Kaliszu 1640-43 oraz te ol. w Krakowie 1646 - 47 i Poznaniu 1647 - 50. Prof, retoryki w Sandomierzu 1644 - 46 i Lublinie 1650-51, kaznodzieja w Jarosławiu 1652-54 i Krakowie 1654-58. Autor epigramatów i wierszy religijnych. Wydał Acromatum epigrammaticorum centuriae sepleni (Kr 1653), Lechias ducum, principum ac regum Poloniae (Kr 1655) oraz Lyricorum centuria prima (Gd 1655). IWAŃSKI Krzysztof, ks., ur. 13 X 1679 w Wielkopolsce, wst. 11 VIII 1694 w Krakowie, zm. 24 VI 1738 w Łowiczu. Prof, retoryki w Gdańsku 1708-10 i Kaliszu 1710-11, logiki w Piotrkowie 1712 - 13, filoz. w Rawie 1713 - 15, prawa kanonicznego i teol. moralnej w Poznaniu 1717-18 oraz Pisma św. i teol. polemicznej w Kaliszu 1718-23, regens Seminarium Diec. w Sandomierzu 1723 - 27, rektor w Rawie 1727 - 31, pref. studiów w Łucku 1731 - 32, Brześciu Lit. 1732-36 i Piotrkowie 1736-38.

JACHIMOWSKI (Joachimowski) Szymon, ks., ur. 14 II 1650 na Rusi Czerwonej, wst.

11 VIII 1669 w Krakowie, zm. 5 II 1718 w Krzemieńcu. Prof, retoryki w Łucku 1682-83, Kaliszu 1686-87 i Lublinie 1687-88, flloz. w Łucku 1688-90, prof. teol. moralnej i pref.

szkół w Rawie 1692-93, prof. teol. moralnej i polemicznej w Kaliszu 1693-97, prof. teolmoralnej i pref. studiów w Rawie 1704-6, Poznaniu 1706-7, Rawie 1708-13 i Przemyślu 1713-14. Autor mów na renowację studiów.

JANISZEWSKI Jakub, ks., ur. 3 VII 1642 w Małopolsce, wst. 30 VIII 1660 w Lublinie, zm. 14 VI 1695 w Krakowie. Prof. filoz. w Kaliszu 1672 - 75, teol. pozytywnej i polemicznej w Poznaniu 1675-76, filoz. w Jarosławiu 1676-79, teol. moralnej w Jarosławiu 1679-80, teol. moralnej i scholastycznej w Krakowie 1680-84 i 1686-87 oraz Poznaniu 1684-85, rektor w Toruniu 1688-89 i Krakowie (św. Piotra) 1692-95. JANISZEWSKI (Janiszowski) Jan, ks., ur. 6 I 1650 w Małopolsce, wst. 24 V 1666 w Krakowie, zm. 20 VI 1723 w Sandomierzu. Prof. etyki w Kaliszu 168 O - 81, filoz. w Lublinie 1681 -83 i Kaliszu 1683-86 oraz teol. pozytywnej i polemicznej w Poznaniu 1686-95, instruktor III probacji w Jarosławiu 1695-97, rektor w Przemyślu 1697 -1700, pref. studiów w Poznaniu 1700-3, rektor w Jarosławiu (NMP) 1703-6 i Lwowie 1706-9. JANOWSKI Stanisław, ks., ur. 27IX 1613 w Wielkopolsce, wst. 10 VIII 1629 w Krakowie, zm. 1 V 1679 w Bydgoszczy. Prof. retoryki w Poznaniu 1642-43, Lublinie 1644-46 i Jarosławiu 1648-49 oraz teol. moralnej w Lublinie 1647-48, pref. szkoły w Przemyślu 1652-54 i Lublinie 1663-65, regens konwiktu Boboli w Sandomierzu 1667 -68, rektor w Jarosławiu (NMP) 1671 - 74, wicerektor we Lwowie 1674 - 75, pref. szkół w Toruniu 1676 - 77, misjonarz dworski biskupa łuckiego Stanisława Dąmbskiego 1678-79. Kaznodzieja. JANUSZEWSKI Antoni Sebastian, ks., ur. 24 VIII 1717 w Prusach, wst. 18 VIII 1733 w Krakowie, ks. 29 VI 1745 w Lublinie, zm. 11 V 1769 w Gdańsku. Syn Wawrzyńca i Marianny z d. Swarcynowny. Prof. teol. moralnej w Bydgoszczy 1752 - 5 3, pref. bursy w Rawie 1753-54, prof. flioz. w Kamieńcu Podoi. 1756-57, filoz. i matematyki w Gdańsku 175759, teol. w Gdańsku 1759-60, prawa kanonicznego i rubryk w Poznaniu 1760-61, teol.

moralnej i prawa kanonicznego w Toruniu 1761 -63 oraz Gdańsku 1763-65, w końcu teol. scholastycznej w Gdańsku 1765-69. Pref. szkół. Autor kazań. JASWWSKI Jan Paweł, ks., ur. 24 VI1628 w Wielkopolsce, wst. 17 VIII 1642 w Krakowie, zm. 17 XII 1690 w Krakowie. Studiował teol. w Ołomuńcu 1655-56. Misjonarz w Kurnarze 1659-60, prof. teol. moralnej i polemicznej w Kaliszu 1661 - 61, teol. moralnej w Krośnie 1663 - 66 i Przemyślu 1667 - 68, teol. moralnej i polemicznej w Kaliszu 1672 - 77, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Krośnie 1679-80, misjonarz dworski biskupa Stanisława Zbąskiego 1680-81, prof. teol. moralnej we Lwowie 1681 - 82 i Toruniu 1682 - 84, prof. teol. moralnej i prawa kanonicznego w Poznaniu 1684-87 oraz teol. moralnej w Krośnie 1688-90. Tłumacz. JASWWSKI Tobiasz Józef, ks., ur. llIV 1639 w Wielkopolsce, wst. 4 X 1653 w Krakowie, zm. 10 III 1702 w Jarosławiu. W1.1655 - 57 studiował flioz. w Czechach. Prof. teol. polemicznej i pozytywnej we Lwowie 1672 - 73 oraz flioz. w Sandomierzu 1671 - 72 i 1673 - 74, pref. szkoły w Kaliszu 1678 - 79 i Jarosławiu 1681 - 82, instruktor III probacji w Jarosławiu 1683 - 84, pref. szkół i prof. teol. moralnej we Lwowie 1684-85, regens Seminarium Diec. w Sandomierzu 1686 - 89, rektor w Krośnie 1689 - 92 i Kaliszu 1692 - 95, prof. teol. moralnej w Poznaniu 1695 - 96, rektor w Krakowie (św. Piotra) 1696 - 1700 oraz prowincjał polski 1700 - 2.

JASTRZĘBOWSKI Paweł Antoni, ks., ur. 9 I 1738 w Kłodawie, wst. 10 VIII 1753 w Krakowie, ks. 1764, zm. 12 IX 1813 w Dzierzbicach. Syn Stefana i Zofii z d. Poniatowskiej. Studiował matematykę w Mediolanie i Florencji 1765 - 68. Prof, etyki i matematyki oraz pref. szkół w Kaliszu 1768 - 69, prof. flioz. w Poznaniu 1769 - 74. Po kasacie zakonu współpracował przy opracowaniu mapy Galicji. W 1792 kanonik kujawski, od 1810 kanonik gnieźnieński. W Dzierzbicach zbudował kościół. JELITKOWSKI Andrzej, ks., ur. 29 XI 1648 na Rusi Czerwonej, wst. 11 IX 1663 w Krakowie, zm. 2 IX 1698 w Sandomierzu. Prof, retoryki w Poznaniu 1678-79 i 1681 -82 oraz Kaliszu 1680, prof. flioz. w Toruniu 1682-84, pref. szkół w Kaliszu 1687 -88 i Gdańsku 1689-90, pref. studiów w Łucku 1692-95 i Sandomierzu 1695-98.

JERZYKOWIC (Irzykowicz) Stanisław, ks., ur. 22 I 1606 na Podlasiu, wst. 12 VIII 1622 w Krakowie, zm. 21 II 1664 w Poznaniu. Pref. szkół w Kaliszu 1638-39 i Toruniu 1641 -42, rektor w Sandomierzu 1643 - 46, prof. teol. moralnej w Łucku 1646 - 47, sekretarz prowincjała 1647-53, prowincjał polski 1653-56, wizytator Prow. Polskiej 1657-61, rektor w Poznaniu 1663-64. W 1661 delegat na XI Kongregację Generalną w Rzymie.

1551 w Płońsku na Mazowszu, wst. 24 II1573 w Braniewie, ks. lIV 1580 w Poznaniu, zm. 26 VIII 1607 w Poznaniu. Syn Jerzego i Agnieszki. Przebywał na dworze biskupa Piotra Myszkowskiego. W 1570 zgłosił się do jezuitów, ale ostatecznie przyjęty został w 1573. Prof, retoryki w Wilnie 1575 - 78 i Poznaniu 1578 - 82. W 1585 uzyskał w Akademii Wileńskiej tytuł magistra flloz. i nauk wyzwolonych. Kaznodzieja oraz prof. arytmetyki i :fizyki w Wilnie 1585-86 i Poznaniu 1586, polemista katolicki w Poznaniu 1586 - 98, kaznodzieja w Krakowie (św. Barbara) 1598-1605 oraz prof. te ol. polemicznej w Poznaniu 1606 - 7. Pisarz polemiczny, pozostawił cenne dzieła: Artes et imposturae (pz 1589), Libelli pseudoevangelici (pz 1593), Rozmazanie piącidziesiąl i dwu quaestyj ministrów Nowo Ewangelickich (pz 1593), Synopsis Novi Evangelii (pz 1595), Messiarz (pz 1597), Eucharystia (pz 1602). Tłumaczył Katechizm rzymski (pz 1603). Niektóre dzieła wychodziły pod cudzymi nazwiskami. KACZOROWSKI (Kaczanowski) Szymon, ks., ur. ok. 1578 w diec. lwowskiej, wst. 21 I 1600 w Krakowie, ks. 1612 w Poznaniu, zm. 3 VIII 1628 we Lwowie. Syn Jana. Prof, retoryki dla kleryków jezuickich w Lublinie 1609 -10, prof. matematyki w Poznaniu 1612 - 13 i Kaliszu 1613 - 14, prokurator prowincji 1617 - 20. Dla Bollandystów dostarczył Historica epitome passionis Alberti pueri a Judeis occisi 1598 (AS Apr. II 832 - 836). Wydał broszurę polemiczną Monita Calvinistarum privata (Kr 1616) skierowaną przeciwko Monita privata.

KAMIŃSKI (Kamieński) Wojciech, ks., ur. 18 IV 1721 w Mędrem w Wielkopolsce, wst.

24 IX 1738 w Krakowie, ks. 27 III 1751 w Krakowie. Prof, flloz. w Krośnie 1755 - 57, geografii i geometrii w konwikcie w Poznaniu 1757-58, flloz. w Kaliszu 1758-61, teol. moralnej w Kaliszu 1761 -62, prof. teol. i pref. szkół w Kaliszu 1762-69, pref. studiów w Poznaniu 1770 - 72 oraz rektor w Krośnie 1772 - 73. Po kasacie zakonu kanonik brzozowski, przebywał na dworze biskupa Józefa Kierskiego. Wydał Assertiones ex philosophia (1757). KARCZEWSKI (Karczyriski) Stanisław, ks., ur. 7 III 1640 w Wielkopolsce, wst. 24 VIII 1662 w Krakowie, zm. 25 XI 1701 w Jarosławiu. Prof, flloz. we Lwowie 1674-75, misjonarz dworski marszałkowej Branickiej 1676 - 82, superior w Malborku 1682 - 86, prof. prawa kanonicznego w Poznaniu 1688-90, rektor w Rawie 1692-95, pref. studiów w Rawie 1695-96 i Brześciu Lit. 1696-98, misjonarz dworski marszałka królestwa i wojewody podlaskiego 1698-1701. Na misji dworskiej miał przebywać łącznie 14 lat.

KARWOSIECKI Wojciech, ks" ur. 25 III 1602 w Wielkopolsce, wst. 5 VIII 1621 w Krakowie, zm. 17 IV 1649 w Rawie. Prof, retoryki w Sandomierzu 1629-30, Lwowie 1634-35 i Poznaniu 1636-37 oraz te ol. moralnej w Rawie 1648-49. Kaznodzieja. KASZUBSKI Michał, ks., ur. 27 IX 1699 w Prusach, wst. 15 VIII 1713 w Krakowie, ks.

VII 1726 w Poznaniu, zm. 28 VIII 1761 w Krzemieńcu. Syn Jakuba i Barbary. Prof, matematyki i teol. moralnej w Ostrogu 1728-29, filoz. w Brześciu Lit. 1729-33, teol. polemicznej, moralnej i Pisma Św. w Poznaniu 1733-34, teol. polemicznej, Pisma św. i prawa kanonicznego w Gdańsku 1734-35, flloz. w Kaliszu 1735-37, prawa kanonicznego w Krakowie 173739, prawa kanonicznego i te ol. moralnej w Lublinie 1739-42, pref. szkół i drukarni w Lublinie 1742 - 44, prof. te ol. moralnej w Winnicy 1744 - 45 i Brześciu Lit. 1745 - 48, pref. studiów w Ostrogu 1750 - 53, superior w Kodniu 1756 - 57, pref. studiów w Ostrogu 1757 - 58 i Krzemieńcu 1758-61. KIERSKI Walenty, ks., ur. 2 II1707 w Wielkopolsce, wst. 8 VIII 1721 w Krakowie, ks. 14 VI 1733 w Poznaniu, zm. 5 IX 1772 w Krakowie. Syn Józefa i Konstancji Baranowskiej. Prof, etyki i matematyki w Kaliszu 1734-35 i Lublinie 1736-37, teol. scholastycznej w Poznaniu 1737 - 38, flloz. w Poznaniu 1738 - 39 i Kaliszu 1739 - 42, pref. studiów w Piotrkowie 1742 - 43, prof. teol. 1743 - 50, pref. studiów 1750 - 52 i równocześnie pref. drukarni 1743 - 44 i 1745 - 46

ROZWIA ZANIE Piąćidzieśiąt y dwu Qucftiy Miniftrow Nowoewdngclickich, Jezuitom zadanych,o KOŚCIELE B O Z TM, iftajjhiitii jiuilfiirlty tUfttęr iąo.

VnnAniu»A i < *« . Socictatisl£sv ThcoloEa. mpifiłnc: <& -/&#.£*,. *>.!'&>*' Ą-J"'V--" VJ kfinipmJki ODPIS. mtJttiJjJktuJiicp Kiilfvinify, mtiiw oirAiom ChrjtiiiiińAm, tt[*} AittltorA.

Zdo2wo!cmCinS tarfz}ch.

V? KRA K O W I E , ZlkpPińĄiąt. irft.

O. Ludwik Grzebieńw Kaliszu, rektor w Krakowie (św. Szczepana) 1757 - 62, pref. studiów w Krakowie 1762 - 63, rektor w Gdańsku 1763 - 66, prepozyt domu profesów w Krakowie 1766 - 71 oraz pref. archiwum i historyk prowincji 1771 - 72. W 1758 był delegatem na XIX Kongregację Generalną w Rzymie. Autor kazań panegirycznych. KIERZYŃSKI Sebastian, ks., ur. ok. 1619 w Wielkopolsce, wst. 8 VIII 1635 w Krakowie, zm. 29 IV 1656 Sierakowie. Prof. retoryki w Kaliszu 1649 - 50 oraz prof. filoz. w Poznaniu 1651- 5 3 i Kaliszu 1653 - 56.

KILIAN Jakub Jan, ks., ur. 14 II1714 w Chomotowie w Czechach, wst. 5 IX 1731 w Krakowie, ks. 24 VI 1741 w Krakowie, zm. IV 1774 we wsi Kamienicy k. Chojnic. Syn Pawła i Katarzyny. Prof, etyki i matematyki w szkołach publicznych oraz geografii i języka niemieckiego w konwikcie szlacheckim w Kaliszu 1746-48, prof. filoz. w Toruniu 1748-50 i matematyki we Lwowie 1750-52, pref. szkół we Wschowie 1753-55, superior w Międzyrzeczu 1756 - 57 i 1762 - 67, pref. drukarni w Poznaniu 1759 - 61 oraz prof. teol. w Poznaniu 1760-61. Po kasacie zakonu pracował w Gdańsku, gdzie zakon nadal istniał. Później prywatny nauczyciel matematyki w Kamienicy. Wydał Kalendarz gospodarski na 1762. KLEIN Jan, ks., ur. 1556 w Olsztynie, wst. 25 IV 1583 w Wiedniu, ks. 1586 w Rzymie, zm. 5 IX 1601 w Wiedniu. Studiował filoz. w Wilnie, a teol. w Rzymie. Prof, filoz. w Poznaniu 1587 - 90 i Ołomuńcu 1590 - 92 oraz teol. w Wiedniu 1592 - 95 i 1600 - l i Grazu 1595 -1600.

W rękopisie pozostawił wykłady z filozofii.

KLESZCZAŃSKI Sebastian, ks., ur. 5 11647 na Rusi Czerwonej, wst. 3 VIII 1663 w Krakowie, zm. 24 X 1708 w Sandomierzu na posłudze zarażonym. Prof, filoz. i matematyki we Lwowie 1679-83 i Poznaniu 1683-84, pref. szkół w Sandomierzu 1684-85, prof. teol.

w Krakowie 1686-87 i Lwowie 1687-98, regens Seminarium Duch. w Sandomierzu 1698 - 1701 i 1704 - 6, rektor w Sandomierzu 1701 - 4, pref. studiów w Lublinie 1706 - 7 i Lwowie 1707 - 8. W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofii.

KLIMACKI Antoni, ks., ur. 28 VIII 1689 w Wielkopolsce, wst. 21 IX 1707 w Krakowie, zm. 3 V 1749 w Grudziądzu. Prof, etyki i matematyki w Kaliszu 1729 - 30 oraz filoz. w Rawie 1731 -33, pref. szkół w Rawie 1732-33 i Toruniu 1733-34, prof. te ol. polemicznej, prawa kanonicznego i Pisma św. w Toruniu 1733-35 oraz teol. moralnej w Poznaniu 1737 -38, misjonarz w Białej k. Rawy 1740-41. KNAPIUS (Cnapius, Gnap, Knapski) Grzegorz, ks., ur. ok. 1564 w Grójcu na Mazowszu, wst. 30 VII 1583 w Braniewie, ks. 1598 w Wilnie, zm. 12 XI 1639 w Krakowie. Syn Jakuba. Studiował flloz. w Poznaniu 1587 - 89 oraz te ol. w Wilnie 1594- 98. Prof, retoryki w Kaliszu 1585-86, pref. szkół w Poznaniu 1598-1601, prof. retoryki dla kleryków jezuickich w Lublinie 1601-4 i 1608 -10, pref. szkół w Poznaniu 1605 - 6, soq'usz mistrza nowicjatu w Krakowie 1606-8. Od 1618 przebywał w Krakowie i przygotowywał do druku swoje dzieła. Autor wielu sztuk dramatycznych, wydanych drukiem dopiero w czasach współczesnych, i olbrzymiego trzytomowego słownika polsko-łacińsko-greckiego Thesaurus (Kr 1621). Dzieło to w różnych skrótach i przeróbkach było wznawiane do końca XVIII w. Wybitny filolog zabiegał świadomie o kultywowanie czystego i pięknego języka polskiego. KOBIELSKI Józef, ks., ur. 4 III 1693 na Rusi Czerwonej, wst. 1 VI 1709 w Krakowie, ks. 1721, zm. 2 VIII 1745 w Poznaniu. Syn Jacka i Barbary z d. Bukowskiej. Prof, filoz. i matematyki w Kaliszu 1724-28, teol. polemicznej i moralnej w Krakowie 1728-31, te ol. scholastycznej we Lwowie 1731 - 3 3 i Krakowie 1733 - 39, rektor i mistrz nowicjatu w Krakowie 1739-43 oraz rektor w Poznaniu 1743-45. Przyczynił się do wyposażenia wnętrza kościoła oraz rozbudowy kolegium w Poznaniu. Autor książki ascetycznej Próby nieomylne ducha prawdziwie zakonnego (Sd 1746).

O. Ludwik Grzebień

KOCIEŁKOWSKI (Kociołkowski) Michał Franciszek, ks., ur. 27 IX 1739 w Lipnicy pow.

Turek, wst. 15 VIII 1754 w Krakowie, ks. 1768 w Poznaniu, zm. 19 I 1811 wMarzeninie k. Gniezna. Syn Konstantego i Katarzyny Walewskiej. Studiował filoz. w Kaliszu 1757-60, matematykę w Poznaniu 1761-63 i teol. w Poznaniu 1764-69. Wiceregens 1767-69 oraz prof. geografii i historii w Collegium nobilium 1766 - 69 w Poznaniu oraz tamże prof. retoryki 1769-73. Po kasacie zakonu pozostał w szkołach poznańskich KEN do 1777, potem proboszcz szwarzędzki i babimojski, od 1794 scholastyk kapituły gnieźnieńskiej i administrator diecezji po śmierci prymasa Michała Poniatowskiego, wikariusz generalny i oficjał przy arcybiskupie Ignacym Krasickim. Opracował podręcznik Sposób łatwy nauczania i pamiętania dziejów powszechnych (t. 1 - 2, pz 1768 -1771). Kaznodzieja, opublikował dwa kazania okolicznościowe. W zakonie był też jego brat Bartłomiej Ludwik (ur. 1741). KOCZOROWSKI Franciszek Michał Ignacy, ks., ur. 24 IX 1687 w Koczorowie w pow.

raciąskim, wst. 3 VII 1704 w Krakowie, ks. 1715 w Rzymie, zm. 25 III 1743 w Lublinie. Syn Mikołaja i Teresy z d. Obiezierskiej. Studiował teol. w Collegium Romanum w Rzymie 1712-16. Prof, filoz. w Kaliszu 1717-20 oraz teol. w Poznaniu 1720-32, pref. studiów w Sandomierzu 1733-35, rektor w Krakowie (św. Piotra) 1735-38, Jarosławiu (NMP) 1738 - 41 i Lublinie 1741 - 43. W kościele św. Piotra w Krakowie sprawił wielki ołtarz z fundacji Jakuba Morsztyna. Wydał Katechizm albo nauka chrześcijańska (Sd 1734), który doczekał się sześciu wydań w języku polskim i pięciu w języku francuskim. Ogłosił kilka kazań. Jako rektor w Lublinie wydał Kalendarze polityczne na r. 1742 i 1743. KOCZOWSKI Jacek, ks., ur. VIII 1616 w Małopolsce, wst. 13 VIII 1633 w Krakowie, zm. 29 V 1683 w Jarosławiu. Prof, retoryki w Toruniu 1648-49 i Poznaniu 1649-50, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Sandomierzu 1652-53, prof. filoz. w Sandomierzu 1653-55 oraz teol. w Krakowie 1658-62 i Lwowie 1664-65, pref. szkół we Lwowie 1665-66, prof. teol. i Pisma św. w Krakowie 1666-68, rektor w Krakowie (nowicjat) 1668-71, prowincjał polski 1671-74, rektor w Krakowie (św. Piotra) 1674-78 oraz pref. studiów w Lublinie 1678 - 82.

KOKOSZYŃSKI Franciszek, ks., ur. 29 IX 1701 na Podkarpaciu, wst. 3 VIII 1719 w Krakowie, zm. XI 1775. Misjonarz w Kodniu 1733-34, prof. flloz. i matematyki w Przemyślu 1734-38, Sandomierzu 1738-40 i Ostrogu 1740-43, pref. szkół w Ostrogu 1741 -43, prof.

teol. i pref. szkół w Poznaniu 1743-44 i Gdańsku 1744-46, prof. teol. scholastycznej w Gdańsku 1746-54, regens konwiktu szlacheckiego i pref. szkół w Sandomierzu 1754-61, misjonarz dworski arcybiskupa lwowskiego W. H. Sierakowskiego 1761 - 66 oraz misjonarz w Mużyłowicach 1767-73. Losy po kasacie zakonu nie są znane. KOLIACZ Jan Paweł, ks., ur. 3 XI 1726 w Gdańsku, wst. 29 VIII 1744 w Krakowie, ks.

1756 w Krakowie, zm. 22 11789 w Sarnowie. Syn Daniela i Katarzyny Elżbiety. Prof, retoryki i teol. moralnej w Chojnicach 1759-61, prof. filoz. i pref. szkół w Rawie 1761-63, prawa kanonicznego w Poznaniu 1763-64 oraz pref. drukarni w Poznaniu 1764-73. Po kasacie zakonu otrzymał altarię Różańca św. w kościele parafialnym w Sarnowach. Tłumaczył z języka niemieckiego i wydał: Rewolucję teraźniejszą Ameryki Północnej (pz 1778), Zbiór krótki a prawdziwy życia... Fryderyka II, króla pruskiego, Życie Sebastiana Józefa de Carvahlo i Melo oraz Dyaryusz podróży Oyca Świętego Piusa VI Papieża do Wiednia (Kai 1782). Uzupełnił i wydał dzieło G Knapiusza Thesaurus Polono-Latino-Graecus (1780), KOMPALSKI Ignacy Michał, ks., ur. 10 IX 1663 w Małopolsce, wst. 9 VIII 1678 w Krakowie, zm. 2 IX 1723 w Kowlu. Prof, retoryki w Ostrogu 1694-95 oraz flloz. i matematyki w Przemyślu 1696-98, misjonarz w Jurowicach 1698-99, prof. metafizyki i etyki w Łucku 1699 - 1700, pref. szkół w Ostrogu 1700 - l, prof. teol. moralnej w Sandomierzu 1701 - 2 i Toruniu 1702-3 oraz prawa kanonicznego w Poznaniu 1703-5 i Krakowie 1707-8, superior w Owruczu 1708 - 11, rektor w Brześciu Lit. 1711 - 14 oraz superior w Kowlu 1717 - 23. KONARSKI (Conarius) Jan, ks., ur. ok. 1545 w Pyzdrach w Wielkopolsce, wst. 4 VII 1565 w Pradze, ks. 24 XII 1570 w Pułtusku, zm. 25 III 1614 w Poznaniu. Wybitny organizator.

Zastępca rektora i kaznodzieja 1573-79, a następnie rektor w Poznaniu 1579-94 i 15981602. Starania Konarskiego o otwarcie Akademii w Poznaniu w 1583 nie przyniosły rezultatu w wyniku protestów rektora Akad. Wileńskiej G. Alabiano. Otworzył jednak w 1584 kursflloz. i w 1598 kurs te ol. Sekretarz prowincjała 1595-97, superior w Sandomierzu 1602-5, instruktor III probacji w Jarosławiu 1605- 8, od 1608 misjonarz dworski biskupa Andrzeja Opalińskiego. Prowadził dysputy z innowiercami. Kaznodzieja. Tłumacz dzieła św. Cypriana O jedności Kościoła (druk zaginiony).

KOPROWSKI Stanisław, ks., ur. 1607 na Mazowszu, wst. 19 III 1627 w Krakowie, zm.

24 VIII 1674 w Krakowie. Prof. retoryki w Poznaniu 1641 - 42 i Sandomierzu 1642 - 44, pref.

szkół w Poznaniu 1644-45 i Łucku 1645-46, prof. teol. moralnej w Łucku 1645-46, filoz. w Winnicy 1647-48 i Lwowie 1648-49 oraz teol. moralnej w Gdańsku 1653-54. KOSMATKA (Calissensis) Stanisław, ks., ur. ok. 1569 w Kaliszu, wst. 26 IV 1587 w Krakowie, ks. 6 IV 1602 w Poznaniu, zm. 15 IX 1622 w Krakowie podczas zarazy. Syn Wawrzyńca. Prof. retoryki w Poznaniu 1605-6 oraz pref. szkół w Sandomierzu 1612-13. Kaznodzieja i operariusz, odnowił i wyposażył kościół św. Szczepana w Krakowie. KOSTANECKI Paweł, ks., ur. 24 I 1624 w Wielkopolsce, wst. 20 VIII 1658 w Krakowie, zm. 13 III 1695 w Przemyślu. Prof. flloz. w Sandomierzu 1672 - 73 i Poznaniu 1674 - 76 oraz te ol. scholastycznej we Lwowie 1676-77, misjonarz na Wołoszczyźnie, w Mołdawii i Konstantynopolu 1678 - 87, rektor w Łucku 1691 - 94 oraz pref. szkół w Przemyślu 1695. Wiele miesięcy więziony podczas misji w Baćissarai. KOSZCZARSKI (Kościarski) Jakub, ks., ur. 24 VII 1643 na Rusi Czerwonej, wst. 25 VII 1658 w Krakowie, dym. 1682 w Jarosławiu. Prof. retoryki w Kaliszu 1674-75 i Poznaniu 1675 - 76 oraz dla kleryków jezuickich w Lublinie 1676 - 77.

KOTARBSKI Marcin, ks., ur. 11 XI 1730 w Wielkopolsce, wst. 31 VII 1748 w Krakowie, zm. po 1792. Studiował filoz. w Ostrogu 1750 - 53 oraz te ol. w Poznaniu 1756 - 60. Misjonarz w Mechlinie 1765 - 66. Po kasacie zakonu prof. szkół poznańskich KEN, a następnie prokurator spraw finansowych Akad. Wielkopolskiej i szkół KEN. Potem proboszcz kolegiaty św. Marii Magdaleny w Poznaniu, w 1792 kanonik katedry poznańskiej. KOWALSKI Józef, ks., ur. 18 IV 1699 w Brodnicy w Wielkopolsce, wst. 13 VIII 1714 w Krakowie, ks. 6 VII 1725 w Poznaniu, dym. V 1727. Syn Franciszka i Urszuli. Prof, poetyki w Piotrkowie 1722-23 i Poznaniu 1723-24. Autor programu teatralnego Orbis jastigium na cześć Michała i Stanisława Potockich. KOZŁOWSKI Józef, ks., ur. 8 IX 1694 w Prusach, wst. 30 VII 1711 w Krakowie, zm. 13 V 1751 w Grudziądzu. Prof, flloz. w Gdańsku 1726-28 i Poznaniu 1728-30, teol., Pisma św. i prawa kanonicznego w Sandomierzu 1730-32, Gdańsku 1732-33 i Kaliszu 1733-34 oraz te ol. moralnej w Gdańsku 1734-42, superior w Chojnicach 1742-45, pref. studiów w Kaliszu 1745 -46 i Gdańsku 1746-49 oraz rektor w Grudziądzu 1749-51. Autor dramatów szkolnych. KOŹMIŃSKI (Kośmiński) Franciszek, ks., ur. 15 X 1702 w Iwanowicach, wst. 14 IX 1717 w Krakowie, ks. VII 1728 w Poznaniu, zm. 2 VII 1768 w Krakowie. Syn Jana i Heleny (z Iwanowic). Prof, retoryki i poetyki w Piotrkowie 1731 -32 i Poznaniu 1732-35, prof.

flloz. w Poznaniu 1735 - 37, prof. teol. oraz pref. szkół w Poznaniu 1737 - 49, rektor w Ostrogu 1749 - 52 i Lublinie 1752 - 56, prowincjał 1756 - 61, rektor w Poznaniu 1761 - 66 i Krakowie (św. Piotra) 1766 - 68. Architekt, brał przypuszczalnie udział w odbudowie kościoła i kolegium w Piotrkowie, ozdabiał kościół w Poznaniu oraz Ostrogu, wzniósł skrzydło kolegium w Ostrogu, naprawiał stare budynki w Jarosławiu, odbudował kościół i szkołę w Lublinie, wystawił budynek szkolny, nową drukarnię, pracownię nauki doświadczalnej oraz obserwatorium astronomiczne w Poznaniu, przystąpił do rozbudowy kolegium w Krakowie - sporządził projekt i założył fundamenty. Jako prowincjał reorganizował szkolnictwo jezuickie, popierał nauki matematyczno-przyrodnicze. W 1758 brał udział w XIX Kongregacji Generalnej w Rzymie. KRASUSKI (Krasucki) Michał, ks., ur. 25 IX 1622 na Wołyniu, wst. 1645 w Krakowie, zm. 23 III 1676 w Krakowie. Prof, retoryki w Krośnie 1657 -58, Rawie 1659-60, Poznaniu 1660-64 i Sandomierzu 1667-68 oraz prof. teol. moralnej i pref. szkół w Przemyślu 1672-75. Wydał wiersze o NMP Regina Poloniae (Kał 1669).

KRASZEWSKI Jan, ks., ur. 26 XII 1633 na Mazowszu, wst. 30 VIII 1650 w Krakowie, ks. 1661 w Krakowie, zm. 11 X 1708 w Krakowie. Prof, retoryki w Lublinie 1662- 63, filoz.

O. Ludwik Grzebieńw Kaliszu 1664-70 i te ol. scholastycznej w Krakowie 1670-79, rektor w Przemyślu 1679- 81, gdzie zbudował nowy gmach kolegium, pref. studiów w Kaliszu 1681 - 83 i Poznaniu 1683 - 87, a równocześnie prof. Pisma św. w Poznaniu 1683 - 87, rektor w Kaliszu 1688-92, przebudował wnętrze domu i urządził obszerne pomieszczenie biblioteczne, pref. studiów w Krakowie 1692 - 98, rektor w Jarosławiu 1698 -1703, prepozyt domu profesów w Krakowie 1703 - 6 oraz wiceprowincjał 1706 - 7. W 1687 był delegatem na XIII Kongregację Generalną w Rzymie. Autor dzieł kaznodziejsko-ascetycznych i rekolekcyjnych: Norma evangelica (Kai 1698), Impetus bonarum cogitationum ex Evangeliis dominicarum łołius anni desumpti (Kai 1696), Prolloąuia domestica (Kr 1699) i Currus gratiae Dei (Kr 1703).

KREITZEN (Kreutzen, Krewzen , Kreytz) Teodor Wolfgang, ks., ur. 1645 w Prusach, wst. 8 VIII 1661 w Krakowie, zm. 17 I 1703 w Toruniu. Studiował flloz. w Kaliszu 1664-67 oraz teol. w Poznaniu 1670-74. Prof. retoryki w Gdańsku 1668-69 i Toruniu 1669-70, flloz. w Poznaniu 1675-77, teol. scholastycznej i moralnej we Lwowie 1678-80 i Poznaniu 1681 -84, misjonarz dworski na dworze wojewody i kasztelana Stanisława Jabłonowskiego 1684-1702, w końcu pref. studiów w Toruniu 1702-3.

KREMPSKI (Krępski) Wojewodka Jan, ks., ur. XII 1599 na Rusi Czerwonej, wst. 20 VIII 1620 w Krakowie, zm. 6 V 1667 w Krakowie. Prof. matematyki i pref. szkół w Lublinie 1630 - 31, prof. teol. moralnej w Lublinie 1632-33, pref. szkół i prof. matematyki w Kaliszu 1633-34, prof. filoz. w Kaliszu 1634-37, prof. teol. scholastycznej w Poznaniu 1638-39 i Krakowie 1641-44, prof. teol. moralnej i pref. studiów w Kaliszu 1644-47, pref. szkół w Lublinie 1647 - 49, prof. te ol. moralnej w Lublinie 1649 - 50, pref. studiów w Kaliszu 1652 - 53 i Toruniu 1654 - 55. W l. 1656 - 58 przebywał w Koszycach w Prow. Czeskiej. Rewizor Biblii w Krakowie 1659- 60. Opracował książkę teol., ale jej prawdopodobnie nie wydał. W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofii. KRĘŻALoWSKI (Krężyłowski) Andrzej, ks., ur. 28 XI 1605 w Małopolsce, wst. 14 VIII 1625 w Krakowie, zm. 28 V 1676 w Przemyślu. Prof. teol. moralnej w Poznaniu 1647-49, rektor w Krośnie 1650 - 53, pref. szkół w Kamieńcu Podoi. 1653 - 67. Pozostawił w rękopisie książki i tłumaczenia z języka łacińskiego. KROSNOWSKI Franciszek, ks., ur. X 1680 na Mazowszu, wst. 12 VIII 1695 w Krakowie, ks. 1706, zm. 9 V 1740 w Ostrogu. Prof, filoz. i matematyki we Lwowie 1711 - 13 i Lublinie 1714 -16, teol. w Krakowie 1713 -14, retoryki w Piotrkowie 1716 - 17 oraz teol. polemicznej i Pisma Św. w Toruniu 1717-18, prof. te ol. scholastycznej i pref. szkół we Lwowie 1718-20, prof. te ol. w Krakowie 1720 - 21, pref. studiów w Toruniu 1721 - 22, prof. teol. scholastycznej w Poznaniu 1722-28, pref. studiów w Rawie 1730-31 i 1734-35, regens konwiktu szlacheckiego w Rawie 1731 - 34, pref. studiów we Lwowie 1735 - 37 i Ostrogu 1737 - 40. Autor panegiryków. KROSNOWSKI Franciszek, ks., ur. 18 IX 1734 w woj. łęczyckim, wst. 10 VIII 1751 w Krakowie, ks. 1762 w Krakowie, zm. po 1789. Syn Aleksandra i Zofii z d. Moszczyńskiej. Prof, retoryki w Piotrkowie 1764-65 oraz filoz. w Kaliszu 1765-67, pref. szkół w Łęczycy 1769-71, prof. Pisma Św. i teol. polemicznej w Poznaniu 1772-74. Po kasacie zakonu prof.

flloz. w szkołach KEN w Łęczycy l 774 - 78. KRUPSKI Kajetan, ks., ur. 6 VIII 1740 w Wielkopolsce, wst. 15 VIII 1754 w Krakowie, zm. po 1773. Prof, retoryki w Rawie 1766-67 i Poznaniu 1767-69, flloz. w Krośnie 1769-71 oraz teol. moralnej, rytów i historii Kościoła w Poznaniu 1771 - 73. Losy po kasacie zakonu nie są znane. KRZYKOWSKI Stanisław, ks., ur. 2 XII 1609 na Kujawach, wst. 2 XII 1624 w Krakowie, zm. 21 V 1662 we Lwowie. Prof. teol. moralnej 1638-39 i filoz. 1641 -42 w Poznaniu, pref. szkół w Ostrogu 1642 - 43, prof. Pisma św. w Krakowie 1643 - 45, teol. i Pisma Św. w Poznaniu 1647 - 50, pref. szkół w Kaliszu 1652 - 53, prof. teol. we Lwowie 1653 - 55, instruktor III probacji w Jarosławiu 1658-59 oraz rektor we Lwowie 1659-62. Autor dramatów szkolnych. KRZYSZKOWSKI (Kryszkowski) Stefan, ks., ur. 18 VIII 1673 w Wielkopolsce, wst.

18 VIII 1688 w Krakowie, ks. 1701, zm. 17 VI 1740 w Krzemieńcu. Prof, retoryki w Toruniu 1705 - 7 i Poznaniu 1707 - 8, filoz. w Poznaniu 1708 -12, teol. moralnej i polemicznej w Kaliszu 1712- 13 i Jarosławiu 1716-17, teol. i Pisma św. w Sandomierzu 1717-18, misjonarzw Kobryniu 1718-19, prof. te ol. moralnej i pref. szkół w Brześciu Lit. 1719-20, Przemyślu 1720-21, Łucku 1721-22 i 1729-30, Krośnie 1722-25 i Owruczu 1725-27 i misjonarz w Okninach 1734-39. Autor dramatów szkolnych. KRZYŻANOWSKI Stanisław, ks., ur. 24 X 1708 na Wołyniu, wst. 3 IX 1725 w Krakowie, ks. 12 VI1735 w Krakowie, zm. 6 IX 1770 w Samborze. Syn Andrzeja Mikołaja i Zofii z Bujalskich. Prof. teol. moralnej w Jarosławiu 1738 - 39, etyki, matematyki i teol. moralnej w Ostrogu 1739 - 41, filoz. w Lublinie 1741 - 43, pref. studiów i prof. teol. moralnej w Piotrkowie 1743 - 44, prof. te ol. moralnej i prawa kanonicznego w Poznaniu 1744-49, równocześnie pref. drukarni w Poznaniu 1748 - 49, prof. teol. w Gdańsku 1749 - 50 oraz prawa kanonicznego w Kaliszu 1750-51, pref. drukarni w Kaliszu 1751 -57 i Sandomierzu 1757-59, misjonarz w woj. sandomierskim 1759-67, pref. szkół w Samborze 1767 -68 oraz wicerektor w Samborze 1770. KUHN (Kun) Paweł, ks., ur. 27 II 1604 w Poznaniu, wst. 21 VII 1623 w Krakowie, zm.

18 II 1649 w Jarosławiu. Prof, retoryki w Jarosławiu i Lwowie 1629-32, filoz. w Kaliszu 1637 - 43 i Pisma Św. w Poznaniu 1643 - 44, rektor w Gdańsku 1644 - 47, gdzie dbał o podniesienie poziomu szkół i prowadził spory o kościół Św. Brygidy, prof. Pisma św. w Krakowie 1647-48 oraz instruktor III probacji w Jarosławiu 1648-49. Pisarz nowołaciński, filozof i teolog. Autor panegiryków na cześć Władysława IV. W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofii. KUKLIŃSKI Stanisław, ks., ur. 29 XI 1595 na Mazowszu, wst. 15 VII 1616 w Krakowie, zm. 15 V 1679 w Krakowie. Syn Andrzeja. Prof, filoz. we Lwowie i Poznaniu 1628 - 34 oraz te ol. moralnej w Jarosławiu, Toruniu, Sandomierzu, Lwowie i Łucku 1634-44, superior w Malborku 1644 - 47 i misjonarz na Żuławach 1647 - 53, rektor w Łucku 1653 - 59, prepozyt domu profesów w Krakowie 1659-63, superior w Malborku 1663-67 oraz rektor w Krakowie (św. Piotra) 1667 -70. Rozpoczął budowę nowego kolegium św. Piotra w Krakowie. Autor żywotu biskupa T. Oborskiego Virtutes Thomae Oborski (Kr 1664). Przygotował do druku zbiorowe wydanie dzieł K. Drużbickiego. KUROWSKI Andrzej, ks., ur. 17 XI 1698 w Wielkopolsce, wst. 22 X 1714 w Krakowie, ks. 6 VII 1725 w Poznaniu, zm. 20 VII 1769 w Poznaniu. Prof, filoz. i pref. konwiktu w Piotrkowie l 730 - 31, prof. filoz. we Lwowie l 731- 3 3 i Lublinie 1733 - 36, te ol. polemicznej w Poznaniu 1736-37 i Lublinie 1737 -38 oraz teol. scholastycznej we Lwowie 1738-46, pref. studiów w Kaliszu 1746-49, rektor i pref. studiów w Toruniu 1749-52, p ref. studiów w Lublinie 1752 - 53, regens konwiktu szlacheckiego w Kaliszu 1753 - 55, p ref. studiów w Gdańsku 1756 - 59, rektor w Gdańsku 1759 - 63 oraz pref. studiów w Poznaniu 1763 - 64. KUSZEWICZ Jan Kazimierz, ks., ur. 1647 na Rusi Czerwonej, wst. 17 VIII 1664 w Krakowie, zm. 26 VII 1721 w Krośnie. Prof, retoryki w Poznaniu 1679 - 80, pref. szkół w Toruniu 1682-83, sekretarz prowincjała 1684-85, rektor w Toruniu 1693-96, misjonarz dworski Stanisława Dąmbskiego, biskupa włocławskiego 1696 - 1700 i krakowskiego 1700 - l , rektor w Jarosławiu 1706 - 9 oraz prepozyt domu profesów w Krakowie 1709 -16. Wydał Fragmentu epistolarum S. Francisa Xaverii (Kai 1716). KWAPICH Szymon, ks., ur. 28 X 1606 na Podkarpaciu, wst. 9 II 1633 w Krakowie, zm. 31 VIII 1676 w Rawie. Prof, filoz. we Lwowie 1638-40, Lublinie 1640-42 i Poznaniu 1642-45, prof. teol. moralnej w Sandomierzu 1645-46, teol. polemicznej we Lwowie 1646 -48, teol. moralnej we Lwowie 1648-49 i Rawie 1649-50 oraz teol. polemicznej i Pisma św. we Lwowie 1654-55, pref. szkół w Lublinie 1661 -62, prof. teol. moralnej w Jarosławiu 1665-66, prof. teol. moralnej oraz pref. studiów w Sandomierzu 1666-68 i Rawie 167276. W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofii i teologii.

KWIATKIEWICZ Marcin, ks., ur. 25 11657 w Małopolsce, wst. 31 VII 1675 w Krakowie, zm. 8 II1705 w Sandomierzu. Prof, retoryki w Krośnie 1692 - 93 i Rawie 1693 - 94 oraz filoz. i matematyki w Rawie 1694-96, pref. szkół w Wałczu 1697 -99, prof. te ol. moralnej w Poznaniu 1700-2, pref. szkół w Sandomierzu 1703-4 oraz prof. teol. moralnej i pref. szkół w Jarosławiu 1704-5. KWIATKOWSKI Piotr, ks., ur. 5 IX 1664 w Małopolsce, wst. 24 II 1689 w Krakowie, ks.

1698 w Krakowie, zm. 30 IV 1747 w Krakowie. Syn Krzysztofa i ZofIi z d. Brzechfa. Prof, etyki i matematyki w Lublinie 1703-4 i 1709-10, misjonarz w Jordanowie 1704-5, kaznodzieja

O. Ludwik Grzebieńw Jarosławiu, Krośnie, Krakowie, Ostrogu i Sandomierzu, pref. szkół w Ostrogu 1711-12, prof. prawa kanonicznego i te ol. moralnej w Poznaniu 1713 - 15, prof. prawa kanonicznego i Pisma Św. w Krakowie 1726 -33 oraz duchowny domu w Krakowie (św. Piotra) 1733-47. Ogłosił Theatrum żYcia ludzkiego (Kr 1736), Collectanea ascetica exercitiis spiritualibus S. Ignatii accomodata (Augustae Vind. 1741), Historia Veteris et Novi Testamenti (Augustae Vind. 1741) oraz tłumaczenie M. d'Agreda Miasto święte (Kai 1731). KWOLEK Franciszek, ks., ur. 1666 na Rusi Czerwonej, wst. 16 VIII 1682 w Krakowie, zm. 27 IV 1729 w Krakowie. Prof. retoryki w Kaliszu 1698 - 99, etyki i matematyki w Kaliszu 1699-1700, flloz. w Poznaniu 1700-2, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Poznaniu 1702-3 i Sandomierzu 1704-5, misjonarz w Żywcu 1705-10, rektor w Krośnie 1710- 12, prof. teol. moralnej we Lwowie 1712 - 13, misjonarz na Podolu 1717 - 20 oraz pref. szkół w Kamieńcu Podoi. 1720-21. Kaznodzieja. Autor dramatów szkolnych.

LAUS (Lans) Jan, ks., ur. 1557 w Aat we Flandrii, wst. 6 VII 1583 w Braniewie, ks.

l V 1586 w Gnieźnie, zm. 3 XII 1591 w Jarosławiu. Studiował filoz. i te ol. w Lowanium oraz prawo w Bolonii. Prof. poetyki i historii w Poznaniu 1584-85, retoryki i języka greckiego w Poznaniu 1585 - 9 l. Opiekował się teatrem szkolnym i wystawiał dramaty własnego pióra. Polemista, wydał odpowiedź na pamflet antyjezuicki Equitis Poloni in Jesuitas actio prima plo Nobilis Poloni pro Societatis Jesu clericis oratio prima (pz 1590). W 1591 zajął się organizacją Seminarium pedagogicznego w Jarosławiu.

LAVICIUS (Ławicki) Andrzej, ks., ur. ok. 1571 w Poznaniu, wst. 1587 w Wilnie, ks.

29 VII 1601 w Poznaniu, zm. 24 III 1631 w Krakowie. Prof. retoryki w Poznaniu 1602-3.

Kapelan oddziałów polskich warmii Dymitra Samozwańca 1604 - 6, w 1606 jako poseł carski pośredniczył w wymianie listów między Dymitrem a pap. Pawłem V. Po powrocie do kraju prof. teol. moralnej i pref. szkół w Jarosławiu 1611 - 15, pref. studiów w Lublinie 1615 - 17, misjonarz obozowy Stanisława Żółkiewskiego w wyprawie moskiewskiej 1617 - 19, superior w Barze 1620-27 oraz rektor w Jarosławiu 1627-28. LEOPOLIENSIS (Leopolita, Parvus, Wąchała, Wuchalski) Jan, ks., ur. ok. 1546 we Lwowie, wst. 31 III 1571 w Rzymie, ks. 1575 w Poznaniu, zm. 12 III 1608 w Poznaniu. Syn Stanisława i Barbary. Prof. flloz. w Poznaniu 1573-85. Rektor w Kaliszu 1587-93 oraz superior we Lwowie 1595- 1600. Autor Wizerunku żywota chrześcijańskiego (pz 1584). Kaznodzieja we Lwowie i Kaliszu. LEWICZ Andrzej, ks., ur. 19 XI 1662 w Poznaniu, wst. 13 V 1681 w Krakowie, zm. 5 VI 1713 w Gdańsku. Prof. te ol. moralnej w Krasnymstawie 1693-94, etyki i matematyki w Kaliszu 1694-95, logiki w Poznaniu 1695-96, filoz. w Poznaniu 1696-97 i Kaliszu 16971700 oraz rektor w Gdańsku l 71 0-13.

LISOWSKI Stanisław, ks., ur. 21 IV 1663 na Rusi Czerwonej, wst. 16 VIII 1678 w Krakowie, zm. 31 III 1728 w Sandomierzu. Prof. retoryki w Przemyślu 1692-93, matematyki w Lublinie 1693-94, filoz. i matematyki w Sandomierzu 1694-96 i te ol. moralnej w Krasnymstawie 1696-98, pref. szkół i konwiktu szlacheckiego w Rawie 1700-2, prof. teol. moralnej w Gdańsku 1702 - 3 oraz prawa kanonicznego w Krakowie 1703 - 4, superior w Piotrkowie 1705-7, prof. prawa kanonicznego w Poznaniu 1709-10, superior w Kowlu 1710-12, misjonarz dworski kasztelana sandomierskiego l 712 - 2 O, rektor w Kaliszu l 720 - 2 3 oraz misjonarz dworski Myszkowskich 1723 - 25. LOVENSTEIN (L6wenstein) Teodor, ks., ur. 1609 w Inflantach, wst. 21 VIII 1635 w Krakowie, ks. 1642 w Poznaniu, zm. 21 I 1664 we Lwowie. Prof. filoz. w Kaliszu 1645-48, kaznodzieja niemiecki w Poznaniu 1648 - 50 oraz prof. teol. scholastycznej, polemicznej i moralnej w Kaliszu 1652 - 53. W 1.1656 - 58 przebywał w Prow. Austriackiej. Po powrocie prof. teol. w Poznaniu 1658 - 60, Krakowie 1660 - 61 i Lwowie 1661 - 64. Autor broszury polemicznej; w rękopisie pozostały jego wykłady z filoz. i teologii. LUCIDUS Tomasz, ks., ur. ok. 1582 w U rbiventana w diec. Orvieto, wst. 8 X 1600 w Rzymie, ks. 1610 w Poznaniu, zm. 10 IX 1629 w Loreto. Do Polski przybył w 1603. Prof. te ol. moralnej w Poznaniu 1612 - 13, flloz. w Kaliszu 1613 -18 oraz teol. scholastycznej w Poznaniu 1618-21. Do Włoch powrócił w 1621. Rektor w Loreto 1628-29. W rękopisie pozostały jego wykłady z teol.

LUTIUS (Lucius) Andrzej, ks., ur. ok. 1574 w Rzymie, wst. 8 IX 1592 w Rzymie, ks.

1605 w Rzymie, zm. 29 III 1621 w Firmi we Włoszech. Prof. filoz. w Kaliszu 1605 -8 i Poznaniu 1608 - 11. ŁACHODOWSKI (Łahodowski) Jerzy, ks., ur. 23 VIII 1605 na Rusi Czerwonej, wst.

18 VIII 1620 w Krakowie, zm. 4 I 1671 w Sandomierzu. Syn Hieronima i Zofii z Piaseckich.

Prof. retoryki w Toruniu 1634 - 35, superior w Bydgoszczy 1641 - 42, pref. szkół w Poznaniu 1643-44, superior w Barze 1646-48, rektor w Kamieńcu Podoi. 1651 -55 oraz prof. teol.

moralnej w Łucku 1659-65. łASZCZ Marcin, ks., ur. 11 XI 1551 w Kaliszu, wst. 1 II 1570 w Pułtusku, ks. IV 1576, zm. 24 V 1615 w Krakowie. Prof. gramatyki i retoryki w Wilnie 1574 - 75, kaznodzieja i pref. szkół w Pułtusku 1575-79, kaznodzieja i prof. logiki w Poznaniu od 1579, kapelan Katarzyny Wapowskiej w Dynowie, wicerektor w Lublinie 1590 - 93, kaznodzieja w Wilnie 1593 -98 i Toruniu, misjonarz we Lwowie, kaznodzieja w Krakowie 1609 -13 oraz prepozyt domu profesów w Krakowie 1613-15. Należał do cenzorów Biblii w tłumaczeniu Jakuba Wujka. Był pierwszym propagatorem 40-godzinnego nabożeństwa w Polsce. Autor dialogów eucharystycznych oraz wielu rozpraw polemicznych wydawanych pod różnymi pseudonimami. Nie posiadając jednak gruntownego wykształcenia teol., spłycił kontrreformacyjne polemiki. ŁAZUROWICZ Stefan, ks., ur. 15 XI 1698 na Rusi Czerwonej, wst. 1718 w Krakowie, ks. 1727 w Krakowie, zm. 31 XII 1755 w Rylsku. Prof, retoryki i poetyki w Ostrogu 1728-29 i Krośnie 1730-31, prof. etyki i matematyki w Ostrogu 1731-32, wiceregens konwiktu i prof. teol. moralnej w Ostrogu 1732-33, prof. filoz. 1733-36 i teol. 1736-37 w Toruniu oraz prawa kanonicznego i teol. moralnej w Poznaniu 1738-39, kaznodzieja w Krakowie 1739-46, regens konwiktu szlacheckiego w Sandomierzu 1746-51, pref. drukarni w Sandomierzu 1752 - 54 oraz rektor w Rawie 1754 - 55. Autor anonimowego panegiryku Majestas et honor (Kr 1732). ŁĄCZYŃSKI Andrzej, ks., ur. 29 XI 1697 w Skokach k. Rogoźna, wst. 13 VIII 1714 w Krakowie, ks. 1724 w Poznaniu, zm. 6 II 1763 w Krakowie. Syn Floriana i Katarzyny z d. Kamieniewskiej. Studiował flloz. w Kaliszu 1717-20 oraz teol. w Poznaniu 1722-25. Prof, etyki i matematyki w Kaliszu 1726 - 27, filoz. w Poznaniu 1727 - 31, Pisma św. i prawa kanonicznego w Toruniu 1731 -33 oraz teol. scholastycznej we Lwowie 1733-41, pref. studiów we Lwowie 1741 -42 i 1746-49, rektor we Lwowie 1742-45, instruktor III probacji w Jarosławiu 1749-55, rektor w Sandomierzu 1755-58 i Krakowie (św. Piotra) 1760-63. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii.

ŁOBŻYŃSKI Jan (Dionizy), ks., ur. ok. 1593 na Rusi Czerwonej, wst. 4 II 1616 w Krakowie, dym. 1633, (wg Wielewickiego dopiero IV 1637), zm. 26 XI 1654 w Częstochowie. Prof, retoryki w Kaliszu 1629 - 30, Poznaniu 1630 - 31 i Krakowie 1631 - 32. Po dymisji z zakonu proboszcz sielecki i siechniewski na Litwie. Od 1642 w zakonie paulinów. Kaznodzieja i historyk zakonu paulinów. ŁODZIŃSKI Stefan, ks., ur. 21 XII 1627 w Małopolsce, wst. 9 I 1648 w Krakowie, dym.

IX 1664 w Rawie. W l. 1655-58 studiował teol. w Czechach. Prof, filoz. w Rawie 1660-62 oraz teol. polemicznej i Pisma św. w Poznaniu 1663-64. ŁOKAŃSKI Jan Alojzy, ks., ur. 6 V 1699 w Małopolsce, wst. 12 VIII 1717 w Krakowie, ks. 11 VI 1729 w Krakowie, zm. 5 III 1761 we Lwowie. Prof, filoz. w Poznaniu 1733-35 i Kaliszu 1735-38, prof. te ol. schol. i pref. szkół w Toruniu 1738-42 i Gdańsku 1742-46, pref. studiów w Lublinie 1746-49 i Lwowie 1749-51, rektor w Piotrkowie 1752-56, pref. studiów w Przemyślu 1756-57, Lublinie 1759-60 i Lwowie 1760-61. Wg nekrologu pozostawił rkps De controversiis inter catholicos et haereticos. WYKO Józef, ks., ur. 13 III 1728 w Miejskiej Górce w Wielkopolsce, wst. 11 VIII 1742 w Krakowie, zm. 10 X 1779 w Warszawie. Syn Karola i Teresy z d. Woynarowskiej. Prof, retoryki w Toruniu 1757 - 59, filoz. w Toruniu 1759 - 61 i Poznaniu 1761 - 64, teol. moralnej i historii Kościoła w Poznaniu 1764-65, teol. moralnej i prawa kanonicznego w Gdańsku 1765-66 oraz teol. w Kaliszu 1766-72 i Krakowie 1772-73. Po kasacie zakonu prof. teol.

w Poznaniu 1775-79.

O. Ludwik Grzebień

ŁUBIEŃSKI Marcin, ks., ur. 4 XI 1586 w Sieradzkim, wst. 13 VII 1607 w Krakowie, zm.

30 IX 1653 w Kaliszu. Brat prymasa Macieja Ł. Prof. teol. moralnej w Jarosławiu 1614-15 i Kaliszu 1616 -1 7 oraz flloz. w Kaliszu 1617 - 26, pref. szkół w Kaliszu 1623 - 24, misjonarz dworski biskupa Macieja Łubieńskiego 1626-28, prof. teol. moralnej we Lwowie 1628-29, prof. flloz. i pref. szkół we Lwowie 1629-30, prof. te ol. w Poznaniu 1630-34, pref. szkół w Poznaniu 1634-35, prof. teol. moralnej we Lwowie 1635-36, pref. studiów w Ostrogu 1640 - 41 i Kaliszu 1641 - 42, rektor w Kaliszu 1642 - 46, pref. szkół w Kaliszu 1646 - 49 oraz prepozyt domu profesów w Krakowie 1650-53. MAJEWSKI Michał, ks., ur. 16 IX 1729 w Małopolsce, wst. 12 VIII 1749 w Krakowie, zm. prawdopodobnie 1813 w Sędziszowie Małopol. Prof, retoryki w Poznaniu 1763-64, Bydgoszczy 1764-66 i Brześciu Lit. 1766-67, prof. flloz. i pref. szkół w Toruniu 1767 -69 i Gdańsku 1769-71, prof. teol. moralnej i prawa kanonicznego w Toruniu 1771-73. Po kasacie zakonu proboszcz w Swiniarzewie. Być może był również proboszczem w Sędziszowie Małop. 1788 -1813. Opublikował kazanie na pogrzebie Antonina Dąmbskiego. MALCZEWSKI (Skarbek-Malczewski) Adam, ks., ur. 1 XI 1680 w Wielkopolsce, wst.

15 VIII 1696 w Krakowie, ks. 31 V 1708 w Poznaniu, zm. 7 VI 1754 w Poznaniu.

Syn Ignacego i ZofIi z Rydzyńskich. Prof, retoryki w Gdańsku 1710 -11 i Toruniu 1711 - 12, flloz. i matematyki w Gdańsku 1712-14, teol. w Krakowie 1714-16, Lwowie 1716-17 i Sandomierzu l 71 7 -19, regens Seminarium Diec. w Sandomierzu l 719 - 20, prof. teol. i prawa kanonicznego we Lwowie 1720-27, rektor w Sandomierzu 1727 -30, pref. szkół w Kaliszu 1730-32 i Lwowie 1733-34, instruktor III probacji w Jarosławiu 1732-33, rektor w Ostrogu 1736-40, pref. bursy w Ostrogu 1743-44, duchowny domu we Lwowie 1741 - 42, Krakowie 1742-43 i Poznaniu 1744-54. Autor książek Umbra ligatae, praecursio solutae eloąuentiae (pz 1747), dotyczącej teorii wymowy, w której opowiadał się za barokową stylistyką, oraz Theophrastus, sive novae philosophiae opinionum de principiis corporum discussio (pz 1758), w której zwalczał poglądy Kartezjusza na istotę materii.

MALCZEWSKI Andrzej, ks., ur. 25 III 1704 w Wielkopolsce, wst. 19 VIII 1725 w Krakowie, ks. 12 VI 1735 w Kaliszu, zm. 18 V 1771 w Poznaniu. Pref. szkół w Łęczycy 1737-38, Brześciu Lit. 1739-41, Owruczu 1741-43 i Ostrogu 1743-44, prof. prawa kanonicznego we Lwowie l 744-45, pref. bursy we Lwowie l 745 -47, prof. prawa kanonicznego i pref. bursy muzyków w Krakowie 1747 - 49, kaznodzieja w Krakowie 1748 - 50, misjonarz w Rożniatowie 1750-54, pref. szkół w Krasnymstawie 1754-55, prof. teol. moralnej w Brześciu Lit. 1755-56, pref. bursy muzyków i pref. Kongregacji Dobrej Śmierci w Krakowie (Św.

Piotra) 1756-57, prof. prawa kanonicznego oraz te ol. moralnej i polemicznej w Poznaniu l 758 - 59, misjonarz w Mechlinie l 760 - 6 3 i Jeziorkach 1763 - 71. Kaznodzieja. Ogłosił tezy z teologii. MASUCCI (Massucius) Tomasz, ks., ur. 1570 w Recanati we Włoszech, wst. 1 XI 1587 w Rzymie, zm. 5 III 1636 w Rzymie. W Polsce przebywał od 1602. Prof, flloz. 1602-5 i te ol. polemicznej 1605 - 6 w Kaliszu oraz teol. w Poznaniu 1607 -14, mistrz nowicjatu w Krakowie 1614 -16. W 1616 wrócił do Rzymu. Autor książek: De caelesti conversatione (R 1622) oraz Paulus Apostolus (Ly 1633). Z okresu polskiego zachowały się rękopisy wykładów teologicznych. MIASKOWSKI Adrian, ks., ur. 25 XII 1657 w Wielkopolsce, wst. 4 XII 1672 w Krakowie, ks. 1685 w Poznaniu, zm. 28 II 1737 w Krakowie. Syn Franciszka Kazimierza i Florentyny z d. Wierusz Kowalskiej. Prof, matematyki w Kaliszu 1679 - 82 i 1686 - 88 oraz Poznaniu 1682 -83 i 1688-90, flloz. w Poznaniu 1688-90 i Kaliszu 1690-93 oraz te ol. dogmatycznej w Krakowie 1694 - 1702, sekretarz prowincjała 1702 - 3, rektor w Poznaniu 1703 - 6 i Krakowie 1706- 8, prowincjał 1708-12, rektor w Poznaniu 1712-17, Jarosławiu (św. Jana) 1717-21 i Krakowie (św. Piotra) 1721 -26, prepozyt domu profesów w Krakowie 1726-30, pref. studiów w Poznaniu 1730-33 i Krakowie 1735-37. Napisał podręcznik flloz. lntroductio in universam Aristotelis philosophiam seu dialectica (Sd 1720), kilka dzieł te ol. : Deus in essentia unus, in personis trinus (Praga 1723), Deus Homo seu lncarnatio Verbi Divini et excellentia (...J Virginis Mariae (Praga 1728), Angeli theologicae propugnati (pz 1730), Tractatus define ultimo et beatitudine creaturae rationalis (pz 1731) i Tractatus theologicus de actibus humanis (Sd 1742) oraz dwa dziełkao tematyce rekolekcyjnej: Expedita salutis via per Exercitia spiritualia (Sd 1718) i Nieomylna do zbawienia droga w Ćwiczeniach duchownych pokazana (Sd 1719). Dobry administrator, przygotował jako rektor materiał do budowy gmachu kolegium w Poznaniu, a jako prowincjał wydał w 1711 ordynację w sprawie studiów humanistycznych i kaznodziejskich. MIKUŁOWSKI Adam, ks., ur. 1 III 1708 w Sandomierzu, wst. 6 IX 1724 w Krakowie, ks. 1737 w Lublinie, zm. po 1773. Syn Benedykta i Katarzyny z d. Laskowskiej. Prof. retoryki i poetyki w Krzemieńcu 1732-33, Toruniu 1740-41, Lublinie 1741-42 i Sandomierzu 1742 - 43, f1loz. w Sandomierzu 1743 - 45 i Ostrogu 1745 - 48, teol. w Poznaniu 1748 - 49 i Lublinie 1749-55, misjonarz w Lorecie k. Lublina 1756-58, rektor Collegium nobilium w Ostrogu 1758 - 62 i kolegium w Stanisławowie 1762 - 65, prokurator spraw spornych w Lublinie 1765 -66, pref. studiów w Łucku 1766-67 i Sandomierzu 1767-73. Losy po kasacie zakonu nie są znane. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. MŁODZIANOWSKI Tomasz, ks., ur. 21 XII 1622 na Mazowszu, wst. 29 VII 1637 w Krakowie, ks. 1648 w Krakowie, zm. 9 X 1686 w Wolbromiu. Syn Stanisława. Prof. retoryki, etyki i logiki w Kaliszu 1651 - 53. W 1653 wyjechał na misje w Persji. W Isfahanie pracował do 1656, ale zniechęcony niepowodzeniami powrócił w 1658 do Polski. Prof. teol. i pref. studiów w Poznaniu 1658-66, instruktor III probacji w Jarosławiu 1666-67, pref. studiów i kaznodzieja trybunalski w Lublinie 1667 -69, kaznodzieja i pref. studiów w Poznaniu 1669 - 73, kapelan obozowy wojewody Michała Lubomirskiego, a później kapelan dworski jego wdowy Heleny Tekli z Ossolińskich 1673-80. W 1674 głosił kazanie w katedrze krakowskiej podczas sejmu koronacyjnego po wyborze Jana III Sobieskiego. Rektor w Poznaniu 168083. Kapelan biskupa Jana Małachowskiego 1683 - 86, a zarazem pref. studiów w Krakowie 1684-85. Wybitny f1lozof i teolog, wydał m. in. Integer cursus theologicus et philosophicus (Mainz-Gdańsk 1682). Jako kaznodzieja opublikował Kazania i Homilie na niedziele doroczne, także święta uroczyste (pz 1681), a jako pisarz ascetyczny: Rozmyślania albo lekcja duchowna (pz ok. 1680) oraz Akty przygotowania się na śmierć (Kr 1685). MODZELEWSKI Paweł, ks., ur. 19 I 1628 na Rusi Czerwonej, wst. 16 III 1644 w Krakowie, ks. 1657 w Wiedniu, zm. 10 IX 1668 w Poznaniu. W l. 1656-58 studiował teol. w Wiedniu, następnie 1657 -58 prof. retoryki w Odenburgu. W kraju prof. matematyki 1659 -60 i f1loz. 1660-66 w Kaliszu oraz teol. scholastycznej w Poznaniu 1666-68.

MOHYLOWSKI Stefan, ks., ur. 22 XII 1666 na Podkarpaciu, wst. 22 VIII 1684 w Krakowie, zm. 9 V 1720 w Rawie. Prof, filoz. w Sandomierzu 1700-2, pref. szkół w Ostrogu 1702-3, misjonarz w Rożniatowie 1703-5, pref. studiów w Ostrogu 1705-7 i Rawie 1708 - 9, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Chojnicach 1709-11, prof. teol. moralnej i prawa kanonicznego w Poznaniu l 711-12, superior w Chojnicach l 712 -15, prof. teol. moralnej w Rawie 1718 - 20. Misjonarz dworski wojewody sieradzkiego Koniecpolskiego. MOKRSKI (Hączel, Henczel- Mokrski, Honczel) Andrzej, ks., ur. 1598 w Wielkopolsce, wst. 15 III 1615 w Krakowie, ks. 1627 w Krakowie, dym. 1646, zm. 1649 we Lwowie. Studiował f1loz. w Kaliszu 1617 - 20 oraz te ol. w Krakowie 1623 - 27. Prof, syntaksy i poetyki we Lwowie 1620-22 i retoryki w Łucku 1622-23, tam też prawdopodobnie był nauczycielem Bohdana Chmielnickiego, prof. retoryki w Poznaniu 1627 - 28, filoz. w Kaliszu 1629 - 33, teol. w Poznaniu 1633 - 37 oraz teol. 1639 - 41 i egzegezy biblijnej 1641 - 43 w Akad. Wileńskiej, prokanclerz Akad. Wileńskiej 1643-44, prof. teol. moralnej i kaznodzieja w Ostrogu 1644-45 i Krakowie 1645 - 46. W 1646 wstąpił do klasztoru bożogrobowców w Miechowie, a potem do kanoników laterańskich w Trzemesznie. Kaznodzieja Władysława IV i negocjator w pertraktacjach polsko- kozackich. Wybitny kaznodzieja.

MORAWSKI Jan, ks., ur. 20 XII 1633 w Małopolsce, wst. 9 XI 1651 w Krakowie, zm.

24 VI 1700 w Poznaniu. Prawdopodobnie syn Marcina i Katarzyny z d. Godlewskiej. Studiował teol. w Rzymie 1655-59. Prof, etyki i matematyki 1660-61 i filoz. 1661 -64 w Kaliszu, teol. pozytywnej, polemicznej i moralnej w Poznaniu 1664 - 78, rektor w Jarosławiu (NMP) 1678- 80, prof. teol. moralnej i pref. studiów w Poznaniu 1680-82, pref. studiów w Krakowie 1682 - 83, rektor i mistrz nowicjatu w Krakowie 1683 - 89, rektor 1689 - 96 i pref. studiów 1696 -1700 w Poznaniu. W 1687 delegat na XIII Kongregację Generalną w Rzymie. Pisarz f1loz. i teol. Wydał Totius philosophiae principia {..] de ente in communi (pz 1666), gdzie my św. Tomasza wydał Quaestiones de Verbo Incarnato et de eiusdem admirabili Matre Virgine (pz 1671), Quaestiones de Deo uno et trino (pz 1674) oraz Quaestiones theologicae selectae ad totam Summam Divi Thomae Aąuinatis (Kai 1681). Dla sodalisów opracował przewodnik religijno-moralny Palaestra christianae pietatis (pz 1669), który do połowy XVIII wieku miał 20 wydań. Płodny pisarz ascetyczny.

MOSTOWSKI Jakub, ks., ur. ok. 1560 w Mostowie na Mazowszu, wst. X 1579 w Braniewie, zm. 24 VI 1624 w Toruniu. Pref. studiów w Jarosławiu 1598 - 99 i Lublinie 1602 - 3 oraz prof. te ol. moralnej w Poznaniu 1604-8. Operariusz. MOSZCZYŃSKI Jan, ks., ur. 8 XII 1660 w Wielkopolsce, wst. 8 I 1679 w Krakowie, zm. 24 II 1718 w Bydgoszczy. Prof. flloz. i matematyki w Poznaniu 1694-95 i Bydgoszczy 1695-96, prof. te ol. pozytywnej i moralnej w Poznaniu 1696-97, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Bydgoszczy 1697 - 99, 1701 - 4, 1708 - 9 i 1714 -18, Toruniu 1699 - 1701 i 1710 -13 oraz Grudziądzu 1704 - 8 i 1709-10. MOSZYŃSKI Franciszek, ks., ur. 14 IV 1623 w Małopolsce, wst. 26 VII 1637 w Krakowie, dym. ok. 1655 w Kaliszu. Prof, etyki i matematyki w Kaliszu 1652 - 53 oraz flloz. w Poznaniu 1653-54 i Kaliszu 1654-55. Po opuszczeniu zakonu wyjechał na Węgry i dalsze jego losy nie są znane. MOŚCICKI Paweł, ks., ur. ok. 1600 we Lwowie, wst. 15 VIII 1616 w Krakowie, ks. 1624 w Krakowie, zm. 2 III 1648 w Kaliszu. Prof, matematyki w Lublinie 1627-28 i Poznaniu 1628 - 29, filoz. w Lublinie 1629 - 32, matematyki 1632 - 33 i metafizyki 1933 - 34 w Kaliszu, teol. scholastycznej w Poznaniu 1634 - 37 oraz teol. moralnej we Lwowie 1638 - 39, duchowny domu w Ostrogu 1640-41, rektor w Ostrogu 1645-46, pref. szkół w Poznaniu 164647 i Kaliszu 1647 - 48 .

MROCZYŃSKI Andrzej, ks., ur. 30 XI 1709 w Prusach Królewskich, wst. 13 VIII 1726 w Krakowie, zm. 24 VI 1784 w Kaliszu. Misjonarz w Prużanach 1743-44, prof. flloz. w Sandomierzu 1744-46 i Kaliszu 1746-49, teol. i prawa kanonicznego w Sandomierzu 174950, teol. moralnej w Lublinie 1750-53, pref. bursy w Lublinie 1750-53, pref. szkół i prof.

teol. w Sandomierzu 1753-54, prof. teol. scholastycznej w Kaliszu 1754-62, prof. Pisma św. i pref. studiów w Poznaniu 1762-63, misjonarz w Kościelcu 1763-64, pref. studiów w Kaliszu 1764-65 oraz regens konwiktu Karnkowskiego w Kaliszu 1766-73. Po kasacie zakonu pozostał na swoim stanowisku do końca istnienia konwiktu w 1779. Potem został pomocnikiem kaznodziei szkolnego. MROWIŃSKI Stanisław, ks., ur. 25 VII 1680 w Wielkopolsce, wst. 11 VIII 1696 w Krakowie, zm. 19 VIII 1742 w Warszawie. Prof, poetyki i retoryki w Kamieńcu Podoi. 1711 - 12, matematyki w Kaliszu 1713-14 oraz flloz. w Gdańsku 1714-15 i Poznaniu 1716-17, superior w Wałczu 1731 - 32. NARAMOWSKI Mikołaj, ks., ur. 4 XII 1669 w Wielkopolsce, wst. 4 XII 1685 w Krakowie, zm. 25 VIII 1738 w Jarosławiu. Prof, poetyki w Jarosławiu 1698-99, retoryki w Toruniu 1699-1700 i Kaliszu l 700 -1, etyki i matematyki w Kaliszu 17 01- 2 oraz flloz. w Toruniu 1702-4 i Poznaniu 1704-5, pref. szkół oraz prof. teol. polemicznej i prawa kanonicznego w Sandomierzu 1705-6, pref. szkół i prof. teol. polemicznej w Kaliszu 1706-7, pref. szkół w Poznaniu 1708-9, regens konwiktu szlacheckiego w Kaliszu 1710-12, rektor w Łucku l 712-15, regens konwiktu w Sandomierzu 1717 -18, sekretarz wizytatora prowincji 1718-19, sekretarz prowincjała 1719-24, rektor w Jarosławiu (NMP) 1723-29, Krakowie (św. Piotra) 1729-32, Poznaniu 1733-36 i Jarosławiu (św. Jana) 1738. Autor utworów dramatycznych dla teatru szkolnego.

DUCHOWNA

THE9,LO,G lA D {)O <AŁ ra

To «1t

CZŁOWIEK DOSKONAŁY.

Z HAVKJ.

PiGra S*'i«ego, i Oycow Świętych.

Oi'ISANY

MATŁRIY KAZAN

J sa iNŁ-dzide i U roczyfte Sw«*a

W7EY XIEDZrfN

Z pozwoleniem StJrfżych.

ntZBD&rnoŻfjiNj.

3 Je l.!« ff *

W DRUKARNI.

*»»«««<**'łtoku i*<<aai*jj<< MDCOYiŁ

O. Ludwik Grzebień

NARBUTH Bazyli, ks., ur. 9 II 1662 na Wołyniu, wst. 9 V 1681 w Krakowie, zm. 6 11722 w Sandomierzu. Prof. retoryki w Brześciu Lit. 1695-96 i Łucku 1696-97, matematyki oraz języka hebrajskiego i greckiego w Poznaniu 1697 - 1700, filoz. i języka greckiego w Kaliszu 1700 - 3, te ol. polemicznej i języka hebrajskiego w Krakowie 1703 - 6, Lwowie l 706 - 7, Sandomierzu 1707-14 i Poznaniu 1714-15 oraz prof. prawa kanonicznego i pref. studiów w Sandomierzu 1716 - 19, pref. studiów w Toruniu 1719 - 20, regens Seminarium Diec. 1720 -21, prof. prawa kanonicznego 1720-22 i pref. studiów 1721 -22 w Sandomierzu. Zmarł w opinii świętości. Sejm z 1733 postanowił czynić starania o jego beatyfikację. NIEPOKOYCZYCKI Krzysztof, ks., ur. 15 VII 1695 na Litwie, wst. 25 VIII 1713 w Krakowie, ks. 1725 w Poznaniu, zm. 13 XI 1771 w Lublinie. Studiował flloz. w Kaliszu 1717 - 20 oraz te ol. w Poznaniu 1722 - 26. Prof, flloz. w Piotrkowie 1728 - 30, Poznaniu 1731 - 33 i Kaliszu 1733-36, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Przemyślu 1730-31, misjonarz w Broniszewicach 1736-38, rektor w Przemyślu 1738-41 i Ostrogu 1741 -44, regens konwiktu szlacheckiego w Ostrogu 1750-52, pref. studiów w Ostrogu 1753-54 i Łucku 1754-55, prof. teol. moralnej w Krzemieńcu 1757-58, pref. studiów w Ostrogu 1758-59, misjonarz w Mużyłowicach 1759-65. Wieloletni kaznodzieja. Przetłumaczył i wydał dzieła P. Segneri'ego Czlowiek chrześcijański (cz. 1-2, W-wa 1759-1760) i Niewierny żadnej nie mający wymówki (Lw 1759) oraz św. Ignacego Loyoli Ćwiczenia duchowne (Lb 1771). NIGRICIUS (Nigritius) Wojciech, ks., ur. ok. 13 IV 1620 w Małopolsce, wst. 13 VIII 1637 w Krakowie, zm. 15 VIII 1692 w Gdańsku. Prof. Pisma św. i języka hebrajskiego w Poznaniu 1652-54 i 1658-60, misjonarz we Wrocławiu 1655-58 i Międzyrzeczu 1660-64, prof. teol.

moralnej ijęzyka hebrajskiego w Poznaniu 1667 - 68 i Kaliszu 1672 - 73, superior w Chojnicach 1669-72, prof. teol. polemicznej w Kaliszu 1679-80, pref. szkół w Wałczu 1681 -83, prof.

języka hebrajskiego w Poznaniu 1683-84 oraz prof. te ol. moralnej w Gdańsku 1692. NIKOWSKI (Kochański, Lobzenicensis) Szymon, ks., ur. ok. 1551 w Łobżenicy k. Nakła, wst. 15 X 1575 w Rzymie, ks. IX 1579 w Wilnie, zm. 11 IX 1591 w Krakowie na posłudze zarażonym. Syn Mikołaja i Katarzyny. Studiował w Akad. Lubrańskiego w Poznaniu i w Akad. Krakowskiej. Prof, retoryki w Wilnie 1578 - 79, kaznodzieja w Wilnie 1579 - 80, od 1580 następca S. Warszewickiego na misji szwedzkiej, kapelan brygidek w Vadstena, a od 1582 spowiednik i kaznodzieja królowej Katarzyny oraz przełożony misji. Prowadził pertraktacje w celu pojednania króla Jana III Wazy z Rzymem. Po śmierci Katarzyny (1583) pozostał w Szwecji jako wychowawca Zygmunta Wazy. W 1585 powrócił do kraju. Pref. szkół, prof. retoryki i kaznodzieja w Poznaniu 1586 - 87, pref. Seminarium Pap. w Braniewie 1587 - 89, prof. retoryki w Wilnie 1589 - 91 oraz zastępca superiora w Krakowie (św. Barbary) 1591. Przetłumaczył i wydał Martyrologium Kościola Rzymskiego (Kr 1591). NOSKOWSKI Franciszek, ks., ur. 1 X 1678 w Małopolsce, wst. 9 VIII 1696 w Krakowie, ks. VII 1707 w Krakowie, zm. 15 XII 1761 w Krakowie. Prof, retoryki w Jarosławiu 171011, flloz. w Poznaniu 1711 -13 i Kaliszu 1713 -15 oraz Pisma św. i teol. w Krakowie 1716 -19 i 1722-28 oraz Poznaniu 1719-22, sekretarz prowincjała 1728-31, prepozyt domu profesów w Krakowie 1731 - 40 oraz rektor w Ostrogu 1740 - 41. Wydał drukiem podręcznik rekolekcyjny dla kobiet Skarb niebieski na ziemi znaleziony (Kr 1751). W rękopisie pozostawił wykłady z fllozofri. NOSKOWSKI Hieronim, ks., ur. IX 1641 w Wielkopolsce, wst. 27 X 1659 w Krakowie, zm. 31 III 1705 w Brześciu Litewskim. Prof, retoryki w Lublinie 1672-73 i Poznaniu 1674 - 75, flloz. w Toruniu 1676 - 77 i teol. moralnej w Sandomierzu 1678 - 79, pref. szkół w Sandomierzu 1682-83, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Brześciu Litewskim 1689-1705. OBORNICENSIS Bartłomiej, ks., ur. 1577 w Obornikach w Wielkopolsce, wst. 9 XI1598 w Krakowie, ks. 1610 w Poznaniu, zm. 13 I 1656 we Lwowie. Syn Jakuba. Prof, retoryki w Poznaniu 1610 -11 i Kaliszu 1614 - 15, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Kamieńcu Podoi. 1612-14, superior w Bydgoszczy 1616-20 i Faustowie 1622-27.

OBRĘBSKI Michał, ks., ur. 27 IX 1677 na Rusi Czerwonej, wst. 7 VIII 1693 w Krakowie, zm. 1 XI1753 w Brześciu Litewskim. Prof. teol. moralnej w Kaliszu 1709 - 10, flloz. w Lublinie l 71 0-13, prof. te ol. i regens konwiktu w Kaliszu l 714- 22, regens konwiktu, prof. prawa kanonicznego i pref. studiów w Kaliszu 1722-24, rektor w Kaliszu 1724-27, pref.

O. Ludwik Grzebieństudiów w Poznaniu 1727 - 28, misjonarz dworski 1729 - 31, rektor i pref. studiów w Lublinie 1733 - 36, misjonarz dworski i pref. budowy w Lorecie k. Lublina 1736 - 40, rektor w Brześciu Lit. 1743-46 oraz misjonarz w Lorecie 1747-49. Autor kazania na pogrzebie Antoniny z Zahorowskich Zamojskiej. OBRĘBSKI Wiktor, ks., ur. 5 IX 1683 na Rusi Czerwonej, wst. 7 VIII 1698 w Krakowie, zm. 17 V 1741 w Nieświeżu. Prof. retoryki w Jarosławiu 1712 - 13, logiki w Piotrkowie 1713 - 14 oraz fizyki i matematyki w Toruniu 1714- 15 i Poznaniu 1716 -17, pref. szkół w Grodnie 1722-23, misjonarz w Persji 1738-39 oraz kaznodzieja i pisarz książek w Nieświeżu 1740- 41. Natura niespokojna, należał do Prow. Polskiej, Litewskiej i Austriackiej. Rok przebywał w zakonie cystersów. Odbywał karę w karcerze w Nieświeżu. ODYNIEC Mikołaj, ks., ur. 9 XI 1709 na Rusi Czerwonej, wst. 11 VIII 1724 w Krakowie, ks. 22 V 1736, zm. po 1774. Prof. filoz. w Gdańsku 1739-41 i Poznaniu 1744-46, prof. prawa kanonicznego i pref. bursy w Poznaniu 1741 -44 i 1746- 55, regens konwiktu w Poznaniu 1757-59, superior we Wschowie 1759-62, regens konwiktu i pref. studiów w Poznaniu 1765-69, misjonarz w Mechlinie 1769-70 i Jeziorkach 1772-74. Losy po kasacie zakonu nie są znane. OGILVIE (Scotus) Wilhelm, ks., ur. ok. 1557 w Szkocji, wst. 8 XII 1583 w Rzymie, zm.

V 1631 w Szkocji. Na katolicyzm przeszedł we Francji i studiował filoz. w Mont- Mousson oraz teol. w Rzymie i Padwie. W Polsce prof. poetyki w Poznaniu 1585 - 87. Potem powrócił do Szkocji i pracował w duszpasterstwie. Był stryjem św. Jana Ogilvie SI. OLĘDZKI (Olendzki) Jan, ks., ur. 15 VII 1630 w Wielkopolsce, wst. 30 VII 1648 w Krakowie, zm. 21 X 1700 w Bydgoszczy. Prof, retoryki i poetyki w Chojnicach 1664-65 oraz języka hebrajskiego w Poznaniu 1665-66, pref. szkół w Bydgoszczy 1672-73, pref. bursy Karnkowskiego w Kaliszu 1679-80, pref. szkół 1682-85, rektor 1692-95 oraz prof. te ol.

moralnej 1695-97 w Bydgoszczy. OLSZEWSKI Marcin, ks., ur. 1608 w Wielkopolsce, wst. 1623 w Krakowie, ks. 1634 w Krakowie, zm. 30 III 1667 w Poznaniu. Syn Wojciecha i Jadwigi z Makowskich. Studiował w Krakowie filoz. i matematykę 1626-29 oraz te ol. 1630-34. Prof, filoz. w Kaliszu 1635-38 i Ostrogu 1638-41 oraz teol. w Poznaniu 1641-50. Na Colloąuium charitativum w Toruniu 1645 pełnił obowiązki notariusza sesji. Pref. studiów w Poznaniu 1650 - 52, rektor w Jarosławiu 1652-53, Poznaniu 1654-57 i Krakowie (Św. Piotra i Pawła) 1659, wizytator prowincji i wiceprowincjał 1658 - 61. W 1661 brał udział w XI Kongregacji Generalnej w Rzymie. Starał się o zatwierdzenie przez papieża przywileju Jana Kazimierza na założenie akademii jezuickiej we Lwowie. Prowincjał 1662-65. Autor dziełka Rozsądek według theologiey o rozgrzeszaniu (b.m. 1663), w którym potępił "Związek Święcony", jako konfederację żołnierską. Zachowały się też jego rękopisy wykładów z teologii. ORŁOWSKI Michał, ks., ur. 9 V 1710 w Wielkiej Łące k. Wąbrzeźna, wst. 22 VIII 1725 w Krakowie, ks. 20 VI 1735 w Poznaniu, zm. po 1780. Syn Władysława i Katarzyny. Prof, poetyki w Rawie 1736-37, matematyki w Krośnie 1737-38, etyki i matematyki w Kaliszu 1739-40, filoz. w Poznaniu 1740-42 i Kaliszu 1742-45, teol. i prawa kanonicznego we Lwowie 1745-55, rektor w Brześciu Lit. 1757-61, Grudziądzu 1762-63, Krakowie 176366 i Poznaniu 1766-71 oraz prowincjał wielkopolski 1771 -73. Po kasacie zakonu w Królestwie pełnił nadal obowiązki prowincjała jezuitów pod zaborem pruskim, gdzie kasatę przeprowadzono dopiero w 1780. Opublikował dwa kazania okolicznościowe. W rękopisie pozostały jego wykłady z teol. ORTIZ (Ortisius) Jakub, ks., ur. ok. 1564 w Chabra w Andaluzji, wst. 16 XI1583 w Kordobie, ks. 31 III 1591 w Poznaniu, zm. 11 X 1625 w Nieświeżu. Syn Krzysztofa. W 1587 rozpoczął działalność kontrreformacyjną w Siedmiogrodzie, a po wydaleniu jezuitów z Siedmiogrodu w 1588 przybył do Polski. Prof, syntaksy i poetyki w Lublinie 1588 - 90, filoz. w Poznaniu 1591 - 94 i Wilnie 1594 - 97 oraz teol. w Poznaniu 1598 - 1601, Wilnie 1601 - 10, Pułtusku 1610-13 i znowu w Wilnie 1613 -19, kanclerz Akad. Wileńskiej 1613 -19. Autor wielu rękopisów z wykładami z filozofii i teologii. OSSOWSKI (Osowski) Michał, ks., ur. 26 IX 1743 w Zblewie k. Tczewa, wst. 2 VIII 1759 w Krakowie, ks. 1772 w Poznaniu, zm. po 1797. Syn Marcina i Teresy z d. Deduńskiejz Młyńska. Prof. historii powszechnej i geografii w konwikcie w Poznaniu 1772 - 73. Po kasacie zakonu nauczyciel Prota Potockiego, którego inspirował do działalności gospodarczej i finansowej. Plenipotent banku Potockiego, zorganizował kantor w Chersoniu. Przedstawiciel banku Piotra de Haara. N a sejmie w 1790 powołany w skład deputacji do ułożenia projektu "względem ekonomiki kraju". Postulował stworzenie banku narodowego. W 1792 z upoważnienia sejmu załatwił pożyczkę dla skarbu państwa w banku de Haana. Znany i ceniony finansista. Opublikował dziełko O pomnażaniu dochodów publicznych (W-wa 1789). OSTEN (Oesten) Jan, ks., ur. 7 V 1690 w Prusach, wst. 30 VII 1711 w Krakowie, zm. 13 V 1754 w Międzyrzeczu. Prof. te ol. moralnej i kaznodzieja niemiecki w Chojnicach 1726-27, Grudziądzu 1727-28 i Poznaniu 1728-29, prof. flloz. w Toruniu 1729-31, misjonarz w Tucznie 1731 - 32, superior w Międzyrzeczu 1732 - 36, pref. szkół w Wałczu i misjonarz w Tucznie 1736-37, superior w Wałczu 1738-41, prof. te ol. moralnej w Grudziądzu 1747-48 oraz superior w Międzyrzeczu 1750 - 54. OSTROWSKI Ignacy, ks., ur. 7 VIII 1703 w Małopolsce, wst. 17 VIII 1718 w Krakowie, zm. 9 IV 1755 w Bydgoszczy. Prof, retoryki w Jarosławiu 1733-35, filoz. i matematyki w Poznaniu 1738-40 oraz teol. w Poznaniu 1740-41, pref. szkół w Poznaniu 1744-45 i 1749-50 oraz rektor w Bydgoszczy 1752-55. Autor kazania na pogrzebie Józefa Radolińskiego (pz 1741). OSTROWSKI Kazimierz, ks., ur. 4 III 1669 w woj. sieradzkim, wst. 11 IX 1684 w Krakowie, ks. VI1695 w Poznaniu, zm. 4 VII 1732 w Brześciu Litewskim. Prof, retoryki w Krośnie 1697-98 i Jarosławiu 1698-99, flloz. i matematyki we Lwowie 1699-1701, matematyki i etyki w Lublinie 170 1- 2, flloz. w Kaliszu 170 2 - 8 oraz teol. w Sandomierzu 170 8 -12 i Poznaniu 1712-19, pref. studiów w Poznaniu 1717-19, rektor w Łucku 1719-24, prof. prawa kanonicznego i pref. studiów w Kaliszu 1724 - 25, rektor w Krośnie 1725 - 28 i Brześciu Lit. 1728-32. Jako rektor w Brześciu otworzył w 1729 kurs filoz. dla studentów świeckich.

Upiększał zewnętrzne ściany budynków jezuickich freskami i konserwował obrazy. Był mecenasem malarza Marcina Sitkiewicza. Wydał drukiem z dziedziny flloz. Singulares universae rationalis scientiae controversiae (Sd 1719). OSTROWSKI Marcin, ks., ur. XI1650 na Rusi Czerwonej, wst. 22 VII 1667 w Krakowie, dym. przed 1693. Prof, matematyki dla kleryków jezuickich w Jarosławiu 1680-82, matematyki i te ol. polemicznej i moralnej w Kaliszu 1683 - 84, pref. szkół oraz prof. etyki i matematyki w Kaliszu 1684 - 85, prof. filoz. w Kaliszu 1685 - 88 oraz teol. scholastycznej w Poznaniu 1688-90, regens konwiktu szlacheckiego w Kaliszu 1690-91. OTOCKI Franciszek, ks., ur. 8 X 1716 na Rusi Czerwonej, wst. 11 VIII 1731 w Krakowie, ks. 14 VII 1743 w Lublinie, zm. 24 IV 1760 w Rutce k. Łucka. Pref. bursy muzyków w Przemyślu 1748-51 i Krośnie 1751-52, regens konwiktu szlacheckiego w Poznaniu 1756-57 i Łucku 1757 -60. OYRZANOWSKI Kazimierz, ks., ur. 18 II 1668 w Sieradzkiem, wst. 4 XI 1685 w Krakowie, ks. 1698. zm. 5 IV 1712 w Przemyślu. Prof, infimy w Poznaniu i Lublinie, syntaksy w Toruniu, poetyki w Toruniu i Jarosławiu, retoryki w Wałczu oraz teol. moralnej w Jarosławiu. Misjonarz ludowy i prokurator majątków. PAKOSŁAWSKI Maciej, ks., ur. 22 II 1699 na Rusi Czerwonej, wst. 13 VIII 1718 w Krakowie, zm. 6 VII 1762 w Bydgoszczy. Prof, filoz. i matematyki w Poznaniu 1736-38, etyki i matematyki w Kaliszu 1738-39 oraz prawa kanonicznego w Krakowie 1739-41, pref. studiów i prof. teol. moralnej w Łucku 175 O - 51, pref. szkół w Krasnymstawie l 752 - 5 3, misjonarz w Kobryniu 1753-54, pref. studiów w Brześciu Lit. 1756-57, instruktor III probacji w Poznaniu 1757-59 i Bydgoszczy 1759-62. Autor dramatów szkolnych. PALLAVICINI (Palavicinus) Fabrycy, ks., ur. 1555 w Genui, wst. 29 V 1571 w Rzymie, ks. 1581 w Rzymie, zm. 7 IX 1600 w Genui. Studia odbył w Rzymie. Prof, języka greckiego i matematyki w Rzymie oraz filoz. we Florencji. W Polsce od 1585 do 1591. Prof, filoz. i matematyki w Poznaniu 1585-87 oraz rektor i mistrz nowicjatu w Krakowie 1587 -90. W 1591 powrócił do Włoch, a następnie pracował we Francji jako rektor w Awinionie. Autor rękopiśmiennych traktatów ascetycznych przeznaczonych dla nowicjatu w Krakowie.

O. Ludwik Grzebień

PALUSZKIEWICZ Mateusz, ks., ur. 21 IX 1600 w Wielkopolsce, wst. 17 VIII 1616 w Krakowie, zm. l III 1668 w Krakowie. Prof, retoryki w Jarosławiu 1631 -32 oraz flloz. w Krakowie 1633-35 i Kaliszu 1636-39, pref. studiów w Krakowie 1641 -43 i Lublinie 1644-46, rektor w Toruniu 1650 - 53, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Poznaniu 1653 - 55, prepozyt domu profesów w Krakowie 1657-59, prof. Pisma św. w Krakowie 1659-64 oraz pref. budowy w Krakowie (Św. Piotra) 1664-68. Pisarz. PAPROCKI Bartłomiej, ks., ur. 1589 w Łęczycy w Wielkopolsce, wst. 28 VIII 1606 w Krakowie, zm. 10 VI 1650 w Bydgoszczy. Studiował flloz. i matematykę w Kaliszu 1613-16 oraz te ol. w Poznaniu 1618-20. Prof, retoryki w Poznaniu 1616-18, Lwowie 1621-23, Lublinie 1623 - 24 i Toruniu 1624 - 26, kaznodzieja w Toruniu 1626 - 28, Krakowie 1628 - 33 (św. Szczepana) i 1635-43 (św. Piotra), Poznaniu 1643-45, Kaliszu 1645-46 i Bydgoszczy 1646 - 5 O. Od jesieni 1633 kapelan wojskowy regimentu Stanisława Daniłowicza w wyprawie moskiewskiej. Teoretyk wymowy i pisarz, pozostawił liczne drukowane panegiryki. Zwolennik nienapuszonej , jasnej i prostej wymowy polskiej. PAPROCKI Jan, ks., ur. 27 XII 1738 w Brudzewie w Wielkopolsce, wst. 17 VIII 1754 w Krakowie, ks. 1764 w Poznaniu, zm. 1784 w Poznaniu. Syn Wojciecha i Marianny. Studiował flloz. w Kaliszu 1756-59, w Poznaniu matematykę, fIZykę (1759-61) i te ol. 1761 -65. Prof, matematyki 1765 - 70 i filoz. 1770 - 74 w Poznaniu. Po kasacie zakonu pracował w szkołach KEN w Poznaniu jako pref. szkoły 1774-81 i rektor wydze szkolnego wielkopolskiego 1781-84.

PASZKOWSKI Aleksander, ks., ur. 1620 na Mazowszu, wst. 18 X 1638 w Krakowie, zm. 10 VII 1673 w Jarosławiu. Prof, matematyki w Poznaniu 1652-53 i flloz. w Lublinie 1653 - 55, misjonarz dworski chorążego koronnego 1660 - 61, prof. te ol. moralnej i pref. bursy muzyków w Lublinie 1661 -62, pref. szkół w Sandomierzu 1664-65 i Przemyślu 1666-67 oraz prof. teol. moralnej w Łucku 1667-68. PASZKOWSKI Tadeusz Fabian, ks., ur. 12 I 1744 w Prużanie k. Brześcia Lit., wst. 13 VIII 1760 w Krakowie, ks. 1772 w Poznaniu, zm. po 1792.

Syn Jana i Katarzyny. Po kasacie zakonu prof. matematyki w szkołach KEN w Poznaniu 1774 -78. Protonotariusz apostolski. W 1781 kanonik katedry płockiej, w 1792 prałat i kanonik płocki. Archidiakon podlaski. Autor Kazania na uroczystość św. Stanisława B. i M. (W-wa 1783). PAWŁOWSKI Daniel, ks., ur. 24 XII 1627 na Wołyniu, wst. 10 IX 1642 w Krakowie, ks.

1654 w Poznaniu, zm. 21 VIII 1673 w Rawie. Urodził się w rodzinie prawosławnej i na katolicyzm przeszedł w szkołach jezuickich w Ostrogu. W l. 1655 - 58 przebywał w Prow. Niemieckiej, odbył III probację w Ottingen 1655 - 56 i wykładał dialektykę i logikę w Eichstatt 1657- 58. Po powrocie do kraju prof. kontrowersji w Kaliszu 1658 - 59, flloz. i matematyki w Poznaniu 1659 - 60, teol. polemicznej w Poznaniu 1660 - 62 oraz teol. dogmatycznej we Lwowie 1662 - 63 i Poznaniu 1663 - 68, pref. studiów w Kaliszu 1668 - 69, prof. teol. dogmatycznej w Krakowie 1669 - 72 oraz instruktor III probacji w Jarosławiu 1672 - 73. Teolog i pisarz religijny. Autor popularnego dzieła Locutio Dei ad cor religiosi (Kai 1673 i 28 późniejszych wydań), żywotu Kaspra Drużbickiego Vita P. Gasparis Drużbicki Poloni S.l (Kr 1670) oraz mów i kazań. PAWŁOWSKI Jakub, ks., ur. ok. 1591 w Wielkopolsce, wst. 13 IX 1603 w Krakowie, zm. 9 IX 1630 w Poznaniu. Rektor w Sandomierzu 1620-22, Kaliszu 1627-28 i Poznaniu 1629-30 oraz sekretarz prowincjała 1628-29.

PELIKAN Jan, ks., ur. VI 1628 w Lublinie, wst. 17 VIII 1648 w Krakowie, zm. 20 VII 1692 we Lwowie. Podczas wojen szwedzkich uszedł do Wiednia, gdzie ukończył studia teol.

1655 - 56 i wykładał poetykę w Tyrnawie 1656 - 57. Po powrocie do kraju prof. retoryki w Poznaniu 1658-59, filoz. w Sandomierzu 1660-62, teol. polemicznej w Poznaniu 1662-63 i Krakowie 1663 - 65, te ol. polemicznej i Pisma św. we Lwowie 1665 - 68 oraz teol. w Poznaniu 1668- 69, instruktor III probacji w Jarosławiu 1672 - 73, kaznodzieja w Poznaniu 1673 - 77, Gdańsku 1677-78 i Lwowie 1678-81, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Kaliszu 1681-82, kaznodzieja we Lwowie 1682 - 83, pref. studiów w Sandomierzu 1683 - 84 oraz rektor w Łucku 1686-88. PERKOWICZ Paweł, ks., ur. 24 11659 w Wielkopolsce, wst. 12 VIII 1674 w Krakowie, ks.

1687 w Krakowie, zm. 6 II1726 w Jarosławiu. Prof, poetyki i retoryki w Jarosławiu 1689-90,teol. moralnej w Jarosławiu 1690 - 91,1708 - 9 i 1716 - 20, Krasnymstawie 1692 - 93 i 1700 -1, Sandomierzu 1693-95 i 1711-12, Grudziądzu 1696-97, Brześciu Lit. 1701-2 i 1713-14, Ostrogu 1702 - 3, Krośnie 1707 - 8, Kamieńcu Podoi. 1709 - 11 i Samborze 1712 - 13 oraz te ol.

polemicznej w Poznaniu 1699 -1700, misjonarz w Urowie 1714 -15 i Mużyłowicach 1720 - 22. Autor dramatów szkolnych. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii.

PESZKOWSKI Aleksander, ks., ur. 18 III 1668 na Rusi Czerwonej, wst. 10 XI1685 w Krakowie, ks. 1697 w Poznaniu, zm. 11 V 1723 w Ostrogu. Prof. retoryki w Rawie 1701 - 3 , etyki i matematyki w Lublinie 1704-5 oraz filoz. i matematyki w Poznaniu 1705-7, kaznodzieja w Kaliszu 1707 - 9, Toruniu 1709 - 10 i Krakowie 1710 -12, pref. szkół w Ostrogu 1712-14, Brześciu Lit. 1714-16 i Rawie 1716-17, rektor i pref. szkół w Rawie 1717 - 21 oraz pref. szkół i prof. teol. moralnej w Ostrogu 1721 - 2 3. PĘTKOWSKI Kasper, ks., ur. X 1554 w Pętkowie na Mazowszu, wst. 1 II 1574 w Braniewie, zm. 16 II 1612 w Krakowie. Syn Piotra i Doroty. Prof. matematyki w Wilnie 1591 - 92, kaznodzieja i pref. szkół w Jarosławiu 1593-94, kapelan wojsk koronnych na Podolu 1596, prof. teol. moralnej w Kaliszu 1596-97, pref. szkół w Jarosławiu 1602-5, prof. Pisma św. i te ol. polemicznej w Poznaniu 1605 - 6 oraz misjonarz dworski biskupa Piotra Tylickiego 1607 - 12. Autor wielu dialogów szkolnych, pastoralnych, umoralniających i panegirycznych w języku łacińskim i polskim, wydanych drukiem dopiero w XX wieku. Tłumaczył i ogłosił A. Abrama Święty a powszechny sobór we Florencji odprawiony (Kr 1609).

PIASTUS Marcin, ks., ur. ok. 1600 w Wielkopolsce, wst. 17 VIII 1616 w Krakowie, zm.

21 XII 1652 w Gdańsku. Prof, retoryki w Kamieńcu Podoi. 1631 -32, Krakowie (św. Piotra) 1633 - 34 i Poznaniu 1634 - 35, języka hebrajskiego w Poznaniu 1642 - 43 oraz teol. moralnej w Rawie 1643-44, Lublinie 1645-46, Bydgoszczy 1649-50 i Gdańsku 1652. PICHERT (Gedanensis) Henryk, ks., ur. ok. 1579 w Gdańsku, wst. 10 VI 1598 w Krakowie, zm. 29 VI 1636 w Sandomierzu. Prof, matematyki w Poznaniu 1609-10 i Kaliszu 1611 -13, pref. szkół w Toruniu 1613 -14, wicerektor w Gdańsku 1614 - 19, pref. szkół w Toruniu 1619-20, sekretarz prowincjała 1620-23, rektor w Lublinie 1623-24, prowincjał polski 1626-29, rektor w Gdańsku 1630-34 oraz prepozyt domu profesów w Krakowie 1634-36. Organizator.

PIGŁOWSKI Jan, ks., ur. 1606 w Wielkopolsce, wst. 1624 w Krakowie, zm. 27 VI 1687 w Poznaniu. Studiował flloz. w Kaliszu 1632-35 oraz te ol. w Krakowie 1637 -41. Prof, retoryki w Toruniu 1638-39, pref. szkół w Kamieńcu Podoi. 1641 -42, wicerektor w Przemyślu 1648 - 49, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Poznaniu 1649 - 50, rektor w Rawie 1653 - 55 oraz pref. szkół we Lwowie 1659 - 60. Kaznodzieja. Autor dramatów szkolnych. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii moralnej. PIKARSKI (błędnie Piekarski) Adrian, ks., ur. 6 III 1615 w Rawie Mazowieckiej, wst.

18 VI 1631 w Krakowie, ks. 24 IV 1644 w Gnieźnie, zm. 21 III 1679 w Grodnie. Syn Jana i N. Nowomiejskiej. Studiował flloz. w Kaliszu 1634-37 oraz teol. w Poznaniu 1640-44. Prof, filoz. w Poznaniu 1645-47 i Kaliszu 1647-52 oraz teol. w Poznaniu 1652-55. Prawdopodobnie od 1655 kapelan obozowy Stefana Czarnieckiego, przebył z nim wszystkie kampanie wojenne, pozostawiając kroniki wypraw. W 1661 przeszedł na dwór królewski Jana Kazimierza jako kaznodzieja i poufny sekretarz. W kazaniach nawoływał do zgody wewnętrznej. Należał do francuskiej partii królowej Marii Ludwiki. Zwolennik obozu reform i silnej władzy królewskiej. Kaznodzieja królewski Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego. Polemista z Joanicym Galatowskim w obronie prymatu papieża. Doprowadził do otwarcia szkół jezuickich w Warszawie w 1671. Autor panegiryków. PIKARSKI (Piekarski) Wawrzyniec, ks., ur. 14 VIII 1595 w Sieradzkiem, wst. 26 VIII 1612 w Krakowie, zm. 24 VIII 1660 w Krakowie. Syn Jana i N. Nowomiejskiej. Studia filoz.

i teol. odbył w Rzymie 1614-21. Prof, filoz. w Krakowie 1626-28 i Kaliszu 1628-29 oraz te ol. scholastycznej w Krakowie 1629 - 37, pref. studiów w Krakowie 1636 - 37, rektor w Poznaniu 1638 - 44, pref. studiów oraz prof. Pisma św. i teol. polemicznej 1644 - 60 w Krakowie. Delegat na VIII (1645) i X (1652) Kongregację Generalną w Rzymie.

PISANUS (De Pisa) Alfons, ks., ur. 16 IX 1528 w Toledo w Hiszpanii, wst. 14 VIII 1552 w Alcali, ks. 12 IX 1555 w Rzymie, zm. 9 XII 1598 w Kaliszu. Studiował matematykę i języko. Ludwik Grzebieńgrecki na U niw. w Alcali i medycynę w Salamance i praktykował jako lekarz w Salamance. Teol. studiował w Rzymie 1554-56. Prof. teol. moralnej i matematyki w Loreto 1556-58, metafizyki w Rzymie 1558 - 59, teol. i Pisma św. wIngolstadzie 1559 - 67 iDylindze 1567 - 71 oraz teol. moralnej w Hall 1571 - 75. W 1577 przybył do Poznania i przystąpił do działalności kontrreformacyjnej. Prof. te ol. polemicznej w Poznaniu 1581 - 84 i Kaliszu 1584 - 98. Wybitny teolog i płodny pisarz polemiczny, doradca biskupów i kapituł w sprawach teologicznych i prawnych. W 1582 opracował memoriał do generała zakonu na temat konieczności zorganizowania pracy pisarskiej w Polsce w celu przeciwstawienia szerzącemu się innowierstwu. PlAWICKI Maciej, ks., ur. 21 IX 1604 w Małopolsce, wst. 30 VIII 1627 w Krakowie, zm.

1648 koło Turowa na Polesiu. Pref. szkół w Jarosławiu, Poznaniu i Winnicy. Superior w Owruczu 1641 - 44. Podczas tumultów kozackich został zamordowany przez Kozaków w nieokreślonym bliżej dniu i miejscu. PŁOCHOCKI Józef, ks., ur. 15 VIII 1719 w Stanisławowie, wst. 29 VIII 1735 w Krakowie, ks. 1747 w Poznaniu, zm. 11 X 1787 w Chobienicach. Pref. szkół w Owruczu 1750-55, kaznodzieja i pref. biblioteki w Krakowie (św. Piotra) 1756-58 i Poznaniu 1769-70. Po kasacie zakonu spowiednik szkół KEN w Poznaniu, kapelan dworski Mielżyńskich w Chobienicach 178 O - 8 8 oraz spowiednik studencki 1783 - 8 8. Promotor kultu Serca Bożego. Kaznodzieja, wydał kilka zbiorów kazań niedzielnych, świątecznych i okolicznościowych. PODLESKI (Podleski) Marcin, ks., ur. 16 IX 1634 w Małopolsce, wst. 15 VIII 1650 w Krakowie, zm. 23 V 1679 w Krakowie. W l. 1655-58 studiował filoz. i teol. w Czechach. Prof. retoryki dla eksternów we Lwowie 1664-65 i Sandomierzu 1665-66 oraz dla kleryków jezuickich w Sandomierzu 1666-67, prof. filoz. i matematyki w Lublinie 1672-73 i Kaliszu 1673-76, prof. te ol. moralnej i pozytywnej oraz pref. szkół w Poznaniu 1676-77 oraz prof.

teol. scholastycznej w Krakowie 1678 - 79. Humanista i kaznodzieja. POKRZYWNICKI Ignacy, ks., ur. 1 I 1714 w Wielkopolsce (Jakscensis), wst. 6 IX 1728 w Krakowie, ks. 1740 w Poznaniu, zm. 13 VIII 1770 w Kaliszu. Syn Samuela i Zofii z d. Niewieścińskiej. Prof, filoz. i matematyki w Toruniu 1746-48 i Poznaniu 1748-50, prof. te ol. i pref. szkół w Toruniu 1750-54, prof. teol. w Poznaniu 1754-55, ponownie prof. teol. i pref. szkół w Toruniu 1756 - 64 oraz pref. studiów w Krakowie 1764 - 66 i Kaliszu 1766 - 70. POLESKI Wojciech Ignacy, ks., ur. 20 II 1671 w Prusach, wst. 24 VIII 1688 w Krakowie, ks. 1700, zm. 5 IX 1752 w Gdańsku. Prof, etyki i matematyki w Kaliszu 1707 - 9, flloz. i matematyki w Poznaniu 1709- 10 i Kaliszu 1711-13, teol. moralnej i polemicznej w Toruniu 1713-14, prof. teol. i pref. szkół w Gdańsku 1717-30, pref. szkół w Toruniu 1731-33, wicerektor w Toruniu 1734 - 35, pref. studiów w Gdańsku 1735 - 36 oraz misjonarz dworski 1739-46. Prawnik.

PONIATOWSKI Stefan, ks., ur. 1646 na Rusi Czerwonej, wst. 26 VIII 1662 w Krakowie, dym. 1689, przeszedł do zakonu cystersów w Koronowie. Prof, retoryki 1676 - 77 i filoz. 1681 - 8 3 w Poznaniu. Autor panegiryków. Kaznodzieja.

PONIŃSKI Franciszek, ks., ur. 4 X 1661 w Wielkopolsce, wst. 9 IX 1676 w Krakowie, ks. 1685 w Rzymie, zm. 28 VII 1714 w Krakowie. Syn Zygmunta i Doroty z Mieszkowskich. Studiował teol. w Poznaniu 1682-84 i Rzymie 1684-86. Prof, filoz. w Poznaniu 1687-89 i Kaliszu 1689-95. W 1688 wybrał się drogą lądową na misje do Chin, ale zachorował w Wilnie i powrócił do wykładów filoz. Prof. teol. polemicznej i dogmatycznej w Poznaniu 1695-1706, kaznodzieja w katedrze we Lwowie 1706-7, kapelan i kaznodzieja króla Stanisława Leszczyńskiego 1707-9, p ref. studiów w Kaliszu 1710-11 i Poznaniu 1709-10 i 1711-13 oraz rektor i mistrz nowicjatu w Krakowie 1713 -14. Opublikował kazania pogrzebowe. PONIŃSKI Stefan, ks., ur. 1 11657 w Wielkopolsce, wst. 20 IX 1672 w Krakowie, ks. 1684 w Poznaniu, zm. 21 IX 1733 w Poznaniu. Syn Zygmunta i Doroty z Mieszkowskich. Prof, retoryki w Toruniu 1680-81 i Kaliszu 1685-86, kaznodzieja w katedrze we Lwowie 168788 i Krasnymstawie 1688-90, superior w Krasnymstawie 1688-90, otworzył tam publiczne szkoły jezuickie, kaznodzieja w Kaliszu 1690-91, Poznaniu 1691-93, Piotrkowie 1693-94 i Lwowie 1694 - 95, regens konwiktu Karnkowskiego w Kaliszu 1695 - 97, instruktor III probacji w Jarosławiu 1697-99, rektor w Łucku 1700-4, regens konwiktu w Sandomierzu 1704-5,

sekretarz prowincjała 1705 - 6, kaznodzieja trybunalski w Lublinie 1706 - 7, kaznodzieja w kolegiacie w Poznaniu 1707 -11, rektor we Lwowie 1711 - 14, pref. szkół w Poznaniu 1714 -16, misjonarz w Siekierkach 1716-19, rektor w Poznaniu 1720 - 23 oraz kaznodzieja w Poznaniu 1723 - 33. Autor zbiorów kazań i książek ascetycznych.

POPIEL Stanisław, ks., ur. 2 VII 1688 w woj. sandomierskim, wst. 10 VIII 1706 w Krakowie, ks. VI 1718 w Krakowie, zm. 17 I 1760 w Lublinie. Prof. retoryki w Piotrkowie l 719 - 20 i Poznaniu 1720-21 oraz etyki i matematyki w Lublinie 1721 -22, teolog poselstwa do Konstantynopola 1722, prof. flloz. w Przemyślu 1722-25 i Lublinie 1725-28, prof. teol. moralnej i prawa kanonicznego oraz pref. szkół w Lublinie 1728-37, rektor i pref. studiów w Sandomierzu 1739-40, misjonarz dworski 1741 -44, pref. studiów we Lwowie 1744-46, sekretarz prowincjała 1746-48, rektor i mistrz nowicjatu w Krakowie 1748-50, prowincjał 1750-53, rektor w Jarosławiu 1753 - 57, misjonarz w Lorecie k. Chodla 1757 - 58 oraz duchowny w Lublinie 1758-60. W 1749 delegat na Kongregację Prokuratorów i w 1751 na XVII Kongregację Generalną w Rzymie. Jako prowincjał sfinalizował układ fundacyjny królowej francuskiej Marii Leszczyńskiej na rzecz misji ludowych w Polsce. Wiele uwagi poświęcił reformie szkół średnich. Jako rektor w Jarosławiu przeprowadził koronację obrazu NMP w 1755. POPIEL Tomasz, ks., ur. 21 IX 1721 na Rusi Czerwonej, wst. 10 VIII 1735 w Krakowie, ks. 1747 w Poznaniu, zm. 1781. Syn Michała i Anny z d. Dembickiej. Prof, retoryki w Gdańsku 1749-50, filoz. i matematyki w Toruniu 1750-52, Poznaniu 1752-54, Kaliszu 1754-57 i Łucku 1757-60, prof. te ol. i prawa kanonicznego oraz dziekan Wydze Filoz. we Lwowie 1760 - 63, prof. teol. scholastycznej i polemicznej w Lublinie 1763 - 71, prokurator w Lublinie l 771- 7 3 oraz pref. drukarni we Lwowie l 761- 63 i Lublinie l 763 - 73. Losy po kasacie zakonu nie są znane. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. PORĘB SKI (Porembski) Baltazar, ks., ur. ok. 1573 w Księstwie Oświęcimskim, wst.

9 11591 w Krakowie, ks. 20 IX 1603 w Poznaniu, zm. 24 II1605 w Poznaniu. Syn Stanisława.

Prof, retoryki dla kleryków jezuickich w Jarosławiu 1597 - 99 oraz Pisma Św. i teol. polemicznej w Poznaniu 1604-5. PROSKI Maciej, ks., ur. ok. 1600 w Wielkopolsce, wst. 13 IX 1618 w Krakowie, zm. 13 III 1650 w Poznaniu. Syn Kaspra i Małgorzaty z d. Łąckiej. Prof, retoryki w Rawie 1632 - 34, prof.

matematyki oraz pref. szkół i bursy w Poznaniu 1634 - 35, rektor w Łucku 1636 - 41, superior w Przemyślu 1643 -45 oraz rektor w Poznaniu 1648 - 51. PRUSZAK Aleksander, ks., ur. 1 II 1730 w Prusach, wst. 25 VIII 1745 w Krakowie, zm.

15 VIII 1779 w Chełmży. Syn Józefa. Prof, retoryki w Rawie 1758-59, etyki i matematyki w konwikcie szlacheckim w Kaliszu 1759 - 60, filoz. w Poznaniu 1760 - 66, Pisma św. i teol. polemicznej w Poznaniu 1766 - 67 oraz te ol. scholastycznej w Poznaniu 1767 - 73. Po kasacie zakonu prałat scholastyk katedry chełmińskiej, proboszcz tygenhageński na Żuławach i oficjał generalny chełmiński. W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofii i teologii. PRZANOWSKI Andrzej, ks., ur. 20 XI 1709 w Prusach, wst. 4 X 1726 w Krakowie, zm.

10 I 1757 w Kaliszu. Studiował filoz. w Kaliszu 1728-31 oraz te ol. w Lublinie 1735-36 i Krakowie 1736 - 39. Prof, filoz. i matematyki w Gdańsku 1742 - 44, teol. moralnej w Poznaniu 1744-45, teol. i prawa kanonicznego 1745-54, a równocześnie pref. drukarni 1747-51 i bursy 1751 - 54 w Kaliszu, pref. szkół w Gdańsku 1754 - 55 i Kaliszu 1756 - 57. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. PRZANOWSKI Maciej, ks., ur. 23 II 1683 w Prusach, wst. 13 X 1703 w Krakowie, ks.

VI 1712 w Krakowie, zm. 13 VI 1764 w Krakowie. Prof, retoryki w Krzemieńcu 1713-14, Jarosławiu 1715-16 i Lublinie 1716-17, flloz. i matematyki w Poznaniu 1717-19, Sandomierzu 1719 - 20 i Lublinie 1720 - 23 oraz te ol. scholastycznej w Toruniu 1723 - 29 i Lublinie 1729-33, pref. studiów w Poznaniu 1734-35, rektor, pref. studiów w Gdańsku 1736-38, sekretarz prowincjała 1738-40, rektor i pref. studiów w Poznaniu 1740-44, gdzie rozbudował i upiększał kolegium z myślą o przekształceniu go w Akademię, Kaliszu 1744 - 47, gdzie poszerzył zakres nauczanych przedmiotów szkolnych i zainicjował działalność kolegium szlacheckiego, i Łucku 1755-57. Wybitny kaznodzieja i organizator. Wydał drukiem kazania okolicznościowe po wydarzeniach toruńskich z 1724 oraz pozostawił w rękopisie wykłady z filozofIi.

O. Ludwik Grzebień

PRZEBOROWSKI Adam, ks., ur. 6 VI 1629 w Wielkopolsce, wst. 29 VII 1647 w Krakowie, ks. 1660 w Poznaniu, zm. 2 X 1683 w Bratysławie. Studiował filoz. w Kaliszu 165053 oraz teol. w Poznaniu 1658-62. Prof, poetyki i retoryki w Głogowie 1655-57, retoryki we Lwowie 1663-64 i Poznaniu 1664-65, flloz. i matematyki w Lublinie 1665-67 oraz kaznodzieja we Lwowie 1668 - 69. Od 1669 kapelan Jana Sobieskiego, towarzyszył mu w wojnach na Ukrainie, potem pod Chocimiem. Po elekcji Sobieskiego na króla kapelan, spowiednik i sekretarz listów królewskich. Uczestnik wyprawy pod Wiedeń, zmarł w Preszburgu (Bratysława) podczas posługi duchowej wśród żołnierzy dotkniętych epidemią. Wybitny kaznodzieja, opublikował jednak tylko dwa kazania. PRZESPOLEWSKI Aleksander, ks., ur. ok. 1585 w Wielkopolsce, wst. 16 IV 1603 w Krakowie, ks. 1612 w Poznaniu, zm. 31 VIII 1629 w Prusach. Syn Jakuba. Prof. teol. moralnej w Poznaniu 1613 - 14, teol. polemicznej we Lwowie 1616-18, Pisma św. we Lwowie 1617-18 oraz flloz. w Kaliszu 1619-20, wicerektor w Rawie 1622-26, prof. flloz. w Kaliszu 1626-27 oraz spowiednik królewicza Władysława 1627-29. PRZYGODZKI Wojciech, ks., ur. III 1617 na Wołyniu, wst. 8 IX 1635 w Krakowie, zm.

2 X 1683 w Jarosławiu. Prof, flloz. w Lublinie 1649-50, Toruniu 1652-53 i Kaliszu 1653-55, w l. 1655 - 58 przebywał w Prow. Czeskiej, prof. teol. w Krakowie 1658 - 64, rektor w Łucku 1665 - 68, pref. studiów w Poznaniu 1674 - 75, rektor w Toruniu 1675 - 78 i Jarosławiu (NMP) 1680-83.

PRZYŁUSKI Józef, ks., ur. 16 III 1733 w Ostrowicie k. Konina, wst. 18 VIII 1751 w Krakowie, ks. 1761 w Poznaniu, zm. 21 X 1810 w Poznaniu. Syn Jakuba i Anny z d. Marszowskiej. Prof, retoryki w Łęczycy 1763 - 65, pref. szkół oraz prof. flloz. i matematyki w Krośnie 1765-67, Poznaniu 1767-70 i Kaliszu 1770-73, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Kaliszu 1773 - 74. Po kasacie zakonu pref. szkoły wojewódzkiej w Kaliszu 1774 - 82. W 1783 otrzymał od Szkoły Głównej doktorat Pisma św. i patent na rektora wydziału szkolnego wielkopolskiego. Kierował szkołami poznańskimi do 1802. Od 1792 kanonik i dziekan kapituły poznańskiej. PRZYWlCKI Jakub, ks., ur. 30 IV 1656 na Rusi Czerwonej, wst. 5 VIII 1671 w Krakowie, zm. 22 V 1709 w Łucku. Prof, retoryki w Krośnie 1685-86, Poznaniu 1687-88, Lublinie 1688-89 i Kaliszu 1689-90, kaznodzieja w Rawie 1690-92, Lwowie 1692-93 i katedrze łuckiej 1693 - 95, kapelan na dworze Marianny Gołuchowskiej i Wilhelma Eustachego Grothuza 1693-1704 i 1707 -9. W wolnym czasie zajmował się haftowaniem ornatów, antepediów i innych paramentów kościelnych. PSARSKI Jan, ks., ur. 24 II 1598 w Małopolsce, wst. 15 VIII 1616 w Krakowie, zm. 3 VI 1657 w Opawie. Prof, retoryki w Ostrogu 1630-31, pref. szkół w Krośnie 1632-33, rektor w Krakowie (św. Szczepana) 1633 - 36, prof. teol. w Poznaniu 1636 - 37, instruktor III probacji w Jarosławiu 1638 -39, rektor w Jarosławiu (św. Jana) 1641 -44, sekretarz prowincjała 1646 -47, rektor w Krakowie (św. Piotra) 1647-50, instruktor III probacji w Jarosławiu 165253 oraz prepozyt domu profesów w Krakowie 1653-56. Podczas najazdu Szwedów przebywał na Śląsku. PSTROKOŃSKI Stanisław, ks., ur. ok. 1590 w Polsce, wst. 7 IX 1613 w Rzymie, ks.

1622 w Poznaniu, dym. 6 III 1644 w Wilnie, zm. 17 VI 1657 na Węgrzech. Studiował flloz., matematykę i astronomię w Kaliszu 1615-17 oraz te ol. w Poznaniu 1619-22. Prof, matematyki w Poznaniu 1618 -19 i Kaliszu 1623 - 25, misjonarz w Lublinie 1626 - 27, pref. szkół i spowiednik ksieni benedyktynek w Sandomierzu 1627 -30 oraz spowiednik księcia, a następnie króla Władysława IV Wazy 1630 - 44. Po dymisji z zakonu biskup chełmski, konsekrowany w Warszawie 19 III 1645. PTASZYŃSKI Jan Krzysztof, ks., ur. 30 V 1706 w Chyrowie, wst. 10 VIII 1722 w Krakowie, zm. 13 I 1758 w Nastasowie. Syn Stanisława i Katarzyny z d. Janowskiej. Misjonarz w Białej i Rylsku 1735 - 36, prof. teol. moralnej w Bydgoszczy 1738 - 39, filoz. i matematyki w Toruniu 1739 - 41, prof. teol. i pref. szkół w Sandomierzu 1741 - 42, prof. teol. polemicznej w Poznaniu 1742-43, prof. teol. moralnej w Samborze 1743-45, superior w Żytomierzu 1751 -52 oraz prof. teol. moralnej w Winnicy 1752-54.

PUŁASKI (Puławski) Karol, ks., ur. 2 XI 1705 na Rusi Czerwonej, wst. 16 X 1722 w Krakowie, ks. 1733 w Lublinie, zm. 19 IV 1758 we Lwowie. Syn Szymona Franciszka i Rozaliiz Winklerów. Prof. teol. moralnej w Krasnymstawie 1734 - 37, filoz. i matematyki we Lwowie 1737-39 i Lublinie 1739-41 oraz te ol. w Gdańsku 1742-43, Toruniu 1743-44 i Poznaniu 1744-52, pref. studiów w Kaliszu 1752-55 i Lwowie 1756-58. W rękopisie pozostały wykłady z teologii. QUECK (Kweck) Walenty, ks., ur. 9 II 1641 w Prusach, wst. 4 IX 1660 w Krakowie, ks.

1671 w Poznaniu, zm. 11 III 1725 w Rzymie. Studiował filoz. w Kaliszu 1664-67 oraz teol.

w Poznaniu 1668 - 72. Prof. etyki i matematyki w Kaliszu 1673 - 74, flloz. w Kaliszu 1674 - 77, te ol. polemicznej i pozytywnej w Poznaniu 1677 - 7 8 i Krakowie 1678 - 91, pref. studiów w Krakowie 1689 - 91, rektor w Kaliszu 1691 - 92, sekretarz prowincjała 1692 - 95, prowincjał 1695 -1700, rektor w Krakowie (św. Piotra) 1700 - 2, asystent Asystencji Niemieckiej w Rzymie 1702 - 6 i 1716 - 25, spełniał też inne obowiązki w domach rzymskich 1702 - 25. W 1695 delegat na XIV, a w 1705 na XV Kongregację Generalną w Rzymie. Jako prowincjał dbał o podniesienie poziomu szkół jezuickich i seminariów diecezjalnych prowadzonych przez jezuitów, zabiegał bezskutecznie o wprowadzenie wśród jezuitów polskich obrządku wschodniego. Sprzyjał jezuitom koronnym w utrzymaniu i rozwoju swego terragium na terenie Warszawy. Pozostały w rękopisie wykłady z teologii. RADOMINSKI Jan, ks., ur. 10 VI 1687 w Prusach, wst. 13 XII 1702 w Krakowie, ks.

1714 w Krakowie, zm. 18 I 1756 w Wersalu. Studiował flloz. w Lublinie 1704-7 oraz teol.

w Krakowie 1711 -15. Prof. retoryki i poetyki w Ostrogu 1710 - 11 i Krośnie 1715 - 16, teol. moralnej w Jarosławiu 1717-18, filoz. w Poznaniu 1718-22 i Kaliszu 1722-25 oraz Pisma św. i teol. polemicznej w Poznaniu 1725 -27, sekretarz prowincjała 1727-28, prof. te ol. scholastycznej w Poznaniu 1728-33, misjonarz na dworze Katarzyny Leszczyńskiej w St. Cyr i Luneville w Lotaryngii 1733 - 47, a potem spowiednik królowej francuskiej Marii w Wersalu 1747 -56. Szerzył kult Serca Bożego, popierał fundację Leszczyńskich dla stworzenia grupy misjonarzy ludowych, najpierw w dobrach Leszczyńskiego 1739, a potem w Polsce 1749. Opiekował się polskimi jezuitami studiującymi w Paryżu. Autor kazania panegirycznego. RADOMINSKI Piotr, ks., ur. 31 VII 1700 w Prusach, wst. 29 VIII 1720 w Krakowie, ks. 14 VI 1732 w Poznaniu, zm. 10 I 1781 w Pułtusku. Prof. retoryki 1734-35 i pref. szkól 1735-36 w Grudziądzu, prof. filoz. i matematyki w Sandomierzu 1736-38 i Lublinie 1738 -40, prof. prawa kanonicznego i teol. moralnej w Poznaniu 1740-41, superior w Łęczycy 1741-45 i Łaszczowie 1746-49, minister w Krakowie (św. Barbary) 1745-46, Jarosławiu 1749 - 50 i Lublinie 1750 - 51, misjonarz w Połonnem 1751 - 52, kaznodzieja i pref. biblioteki w Krośnie 1752-53 i Krasnymstawie 1753-54, rekolekcjonista w Krakowie 1754-55, superior we Wschowie 1756-59, pref. bursy muzycznej i rekolekcjonista w Grudziądzu 1759 -65 i Poznaniu 1769-73, misjonarz wCzepielsku 1765-68 i Zarszynie 1768-69. Po kasacie zakonu wydał tłumaczenie książki Pinamontiego Zwierciadło niezawodne (Kai. 1778). Ostatnie lata życia spędził w domu swego bratanka Franciszka. RADZIMIŃSKI Adrian, ks., ur. XI 1557 w Radzyminie na Mazowszu, wst. 11 V 1574 w Braniewie, ks. ok. 1587 w Rzymie, zm. 12 IV 1615 w Sandomierzu. Syn Jana i Zofii z d. Warszawickiej. Studiował te ol. w Rzymie 1584-88. Prof, retoryki w Pułtusku 158384, penitencjarz w bazylice św. Piotra w Rzymie 1588-90, prof. teol. polemicznej i pref.

szkół w Lublinie 1590-93, prof. teol. polemicznej 1593-98 i pref. studiów 1598-99 w Poznaniu, superior we Lwowie 1599 -1606 oraz wicesuperior i pref. budowy w Sandomierzu 1608 -15. Kaznodzieja i polemista, prowadził dysputy teol. z arianami i kalwinistami. Przeprowadzał rewizję tłumaczenia Biblii, dokonanego przez Jakuba Wujka, kierował budowami placówek jezuickich we Lwowie i Sandomierzu. RAKOWSKI Marcin, ks., ur. 9 XI 1642 na Kaszubach, wst. 19 VIII 1664 w Krakowie, ks. 1676 w Poznaniu, zm. 21 I 1711 w Godowie k. Lublina. Misjonarz dworski Radziwiłłów 1676-77, prof. filoz. i matematyki w Rawie 1679-81 oraz teol. pozytywnej i polemicznej w Krakowie 1681-83, rektor w Brześciu Lit. 1683-89, Gdańsku 1692-98, Kaliszu 16981702, Lwowie 1703-6 i Poznaniu 1706-10, regens Seminarium Duch. w Lublinie 1702-3, sekretarz prowincjała 1689 - 91. Jako rektor budował jezuickie kolegia i kościoły. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologiio. Ludwik Grzebień

RAKOWSKI Mikołaj, ks., ur. 1564 lub 1565 w Rakowie na Mazowszu, wst. IX 1581 w Wiedniu, ks. 1593 w Rzymie, dym. 1606 w Warszawie, wst. ponownie 16 XI 1608 w Rzymie, zm. 4 I 1618 w Lublinie. Syn Jana i Doroty z Oborskich. Studiował filoz. w Ołomuńcu 1584-87 oraz teol. w Grazu 1590-91 i Rzymie 1592-94. Do Polski powrócił w 1594. Prof.

teol. polemicznej w Kaliszu 1594-96, prof. teol. polemicznej i pref. studiów w Poznaniu 1596-1600, filoz. w Pułtusku 1600-3 oraz kaznodzieja w Warszawie 1603-6. Po powtórnym wstąpieniu do zakonu penitencjarz w Bazylice św. Piotra w Rzymie 1610-12, kaznodzieja w Toruniu 1612-14, Poznaniu 1614-17 i Lublinie 1617-18. Wybitny kaznodzieja. Doradca biskupa Wawrzyńca Gembickiego i autor Diariusza Komisji Bydgoskiej z 1614.

RAYCHLICKI (Rajchlicki) Kazimierz, ks., ur. 16 II 1695 na Rusi Czerwonej, wst. 11 VIII 1718 w Krakowie, ks. 1727 w Poznaniu, zm. 15 XII 1768 w Sandomierzu. Studiował te ol.

w Poznaniu 1724-28. Prof. retoryki w Wałczu 1728-29, Piotrkowie Trybunalskim 1730-31 i Toruniu 1731-32, filoz. w Krośnie 1732-34, teol. moralnej w Jarosławiu 1734-35, pref. szkół w Kamieńcu Podolskim 1735 - 37, Brześciu Litewskim 1737 - 39 i Krasnymstawie 1739 -40, superior w Łaszczowie 1740-42, pref. studiów i prof. teol. moralnej w Przemyślu 1742-44 i Krośnie 1744-47, prof. teol. moralnej w Bydgoszczy 1749-50, Grudziądzu 1751 - 52, Poznaniu 1752 - 53 i Łęczycy 1753 - 56. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii.

REICH (Reuch) Jan, ks., ur. 18 I 1656 w Wałczu, wst. 17 IX 1674 w Krakowie, zm. 19 VII 1709 w Gdańsku na posłudze zarażonym. Prof, filoz. w Poznaniu 1689-91, pref. szkół w Wałczu 1693-94 i Chojnicach 1699-1700 oraz superior w Malborku 1704-7. Misjonarz ludowy zaangażowany w nawracanie protestantów. ROEMER (Romer) Krystian, ks., ur. ok. 1587 w Kolonii, wst. 28 X 1611 w Krakowie, zm. 4 III 1625 w Gdańsku na posłudze zarażonym. Prof, retoryki w Poznaniu 1619-20 i Gdańsku 1622-23 oraz dla kleryków jezuickich w Sandomierzu 1721 -22. ROGALIŃSKI Józef Feliks, ks., ur. 20 XI 1728 w Jurkowie k. Krzywinia, wst. 15 VIII 1746 w Krakowie, zm. 5 XI 1802 w Poznaniu. Syn Antoniego i Heleny z Rogalińskich. Studiował teol. w Rzymie 1754-58, oraz fizykę, astronomię i architekturę w Paryżu 1758-62. Pomocnik sekretarza Asystencji Polskiej w Rzymie 1758 - 59, prof. fizyki, matematyki i architektury w Poznaniu 1762-73. Zorganizował pracownię fizyki i obserwatorium astronomiczne. Wydał drukiem publiczne popisy uczniów z architektury O sztuce budowniczej (pz 1764). W swoim nauczaniu dbał o podniesienie gospodarcze kraju i rozwój nauk doświadczalnych. Wykłady z fizyki doświadczalnej wydał plo Doświadczenia skutków rzeczy pod zmysły podpadających (t. 1-4, pz 1765-1776). Po kasacie zakonu prof. i wizytator szkół KEN. Zabiegał o stworzenie w kolegium pojezuickim Akad. Wielkopolskiej. Kiedy w KEN przeważył głos Kołłątaja i w 1780 zamiast Akademii utworzono w Poznaniu tylko szkołę wydziałową, podał się do dymisji i przeszedł do pracy duszpasterskiej. Koadiutor katedry poznańskiej i archidiakon śremski, potem dziekan katedry poznańskiej i proboszcz wschowski. Własnym sumptem utrzymywał szkołę parafialną we Wschowie. Prawdopodobnie był też autorem anonimowego dzieła Pięć porządków budowniczych (1791). ROGERIUS (Ruggieri) Ludwik, ks., ur. 20 I 1558 w Arezzo we Włoszech, wst. I 1578, zm. 24 XII 1602 w Pułtusku. Prof, flloz. i teol. w kolegiach włoskich. Do Polski przybył w 1599. Prof. teol. polemicznej w Poznaniu 1599 -160 l. Autor dwóch książek w obronie Roberta BellarminaDefensio librorum [...] De translatione imperii (Moguntiae 1601) oraz Defensio pro libris, De p urga to rio (pz 1602). ROGOWSKI Józef, ks., ur. 13 II 1728 w Prusach, wst. 26 VIII 1746 w Krakowie, zm.

6 III 1800 w Koniecpolu. Prof, retoryki w Grudziądzu 1759 - 62 i Bydgoszczy 1762 - 63, prof.

flloz. i pref. szkół w Gdańsku 1763-65, prof. filoz. w Toruniu 1765-67, teol. moralnej i historii w Poznaniu 1767- 68, prawa kanonicznego w Poznaniu 1768 - 69 oraz teol. moralnej i prawa kanonicznego w Toruniu 1769 - 70. Po kasacie zakonu pracował w duszpasterstwie. W 1778 został prepozytem koniecpolskim i kanonikiem łęczyckim.

ROGUSKI Jan, ks., ur. 1576 w diec. poznańskiej, wst. 11 XII 1596 w Krakowie, ks.

15 VII 1606 w Krakowie, zm. 20 VIII 1647 w Kaliszu. Syn Walentego. Prof. teol. polemicznej 1607 - 8, flloz. 1608 -17 oraz teol. moralnej 1617 - 21, a równocześnie pref. szkół i bursy 1617 - 21 w Kaliszu, prof. te ol. w Poznaniu 1622 - 24, prof. teol. oraz pref. szkół w Krakowie

1626-29, pref. szkół w Poznaniu 1629-30, prof. teol. moralnej oraz pref. szkół we Lwowie 1630-31, pref. szkół w Krakowie 1631 -35 i Kaliszu 1636-39. W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofIi. ROHOZIŃSKI Andrzej, ks., ur. 19 XI 1712 w Małopolsce, wst. 24 XII 1735 w Krakowie, zm. po 1773. Studiował teol. w Rzymie 1743 -47. Prof, filoz. i matematyki oraz pref. szkół w Kaliszu 1748-50, Poznaniu 1750-52 i Ostrogu 1752-55, prof. teol. scholastycznej i pref. szkół w Łucku 1756-57, prof. te ol. scholastycznej w Sandomierzu 1762-69, pref. studiów w Łucku 1769-73. Losy po kasacie zakonu nie są znane. ROWF (Rollofi) Adam Paweł, ks., ur. 14 VI1659 w Gdańsku, wst. 3 XII 1675 w Krakowie, zm. 20 IV 1712 w Kamieńcu Podolskim. Prof, języka hebrajskiego w Poznaniu 1689-90, misjonarz w Międzyrzeczu 1695-96 oraz prof. te ol. moralnej w Kamieńcu Podoi. 1711 - 12. RONENBERG (Ronnenberg) Abraham, ks., ur. ok. 1595 w Małopolsce, wst. 23 IV 1616 w Krakowie, zm. 27 VII 1639 w Krakowie. Syn Abrahama. Prof, matematyki we Lwowie 1631 -32, te ol. moralnej i matematyki w Ostrogu 1632-33 oraz filoz. w Ostrogu 1633-34 i Poznaniu 1634 - 35. RORER Franciszek Stanisław Michał, ks., ur. 30 IX 1742 w Poznaniu, wst. 15 VIII 1757 w Krakowie, zm. po 1789. Syn Antoniego i Elżbiety. Prof, retoryki w Brześciu Lit. 177071. Po kasacie zakonu prof. Pisma Św., języka greckiego i hebrajskiego l 774 - 81 oraz te ol.

1782-83 w szkołach KEN w Poznaniu.

ROSCIUS (Rossius, Rubeus) Joachim Jan, ks., ur. XII 1576 w Mondovi w Italii, wst.

1593, zm. 6 VI1656 w Rzymie. Prof. te ol. w Poznaniu 1614 - 18. W 1618 wyjechał do Rzymu.

Wybitny prof. filoz. (9 lat) i te ol. (12 lat), rektor w Turynie, w końcu 22 lata cenzor ksiąg w Rzymie. Autor dzieł z filozofIi i teologii. ROSTKOWSKI Dominik, ks., ur. 10 VIII 1711 w Tyszowcach k. Tomaszowa Lubelskiego, wst. 29 X 1725 w Krakowie, ks. 1736 w Poznaniu, zm. X 1773 w Jarosławiu. Syn Stanisława i Petroneli. Prof, filoz. w Krośnie 1741-42 i Sandomierzu 1742-44, prawa kanonicznego i Pisma św. w Krakowie 1744-46, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Stanisławowie 1746-48, prof. te ol. moralnej w Jarosławiu 1748-50, teol. scholastycznej w Kaliszu 175051 oraz prawa kanonicznego i te ol. moralnej w Poznaniu 1751 - 52, pref. studiów i biblioteki w Sandomierzu 1752-54, Przemyślu 1754-55 i 1757-61, Ostrogu 1756-57 i Krasnymstawie 1761 -63, misjonarz w Kniahininie 1763-64. ROŚCISZEWSKI Wojciech, (pseud. Jan Bobola, Albert Borkowicz, Olbracht Borkowski, Andrzej Międzybórz, Jan Przedborowski), ks., ur. ok. 1560 w Borkowie k. Sierpca, wst. 3 VI 1586 w Krakowie, ks. 1593 w Wilnie, zm. 7 VI 1619 w Sandomierzu. Syn Jana. Wychowanek Akad. Krak. i Wileńskiej. Prof, filoz. w Kaliszu 1597 -1600, wicerektor w Lublinie 1601, prof.

teol. w Poznaniu 1601-4, kaznodzieja w Lublinie 1604-9, Poznaniu 1609-10 i Krakowie 1610 -16. Pisarz apologetyczny i polemiczny. Opublikował kilkanaście druków skierowanych głównie przeciwko innowiercom. ROUCHON (Rouschon) Józef, ks., ur. 23 XII 1734 we Francji, wst. 7 IX 1752 w Awinionie.

W Polsce od 1763. Prof, geografii, historii i języka francuskiego w Krośnie 1767 -68, prof.

prawa kanonicznego i rytów w Poznaniu 1768 - 71. W 1771 prawdopodobnie opuścił Polskę. RUDNICKI Przemysław Jakub, ks., ur. ok. 1584 w woj. sieradzkim, wst. 31 X 1601 w Rzymie, ks. 1606 w Rzymie, zm. 24 VII 1650 w Przemyślu. Przed wstąpieniem do zakonu studiował w Wiirzburgu i Rzymie. W zakonie studiował teol. w Rzymie 1603 - 7. Prof, filoz. w Kaliszu 1610-13 i teol. moralnej we Lwowie 1613 -15, misjonarz na Białorusi 1615 -16, wicerektor, a następnie rektor we Lwowie 1616-19, prof. teol. w Poznaniu 1619-22, wychowawca książąt Wazów na dworze królewskim 1622 - 29; miał duży wpływ na wychowanie Jana Kazimierza. Nie mieszał się do spraw politycznych, prowadził natomiast szeroką akcję religijną. Po odejściu z dworu był wicerektorem, a następnie rektorem w Krakowie (św. Piotra) 1630 - 34. Zakupił dla kolegium majątek Uście nad Wisłą i Kamionna k. Wiśnicza.

Pośredniczył w sprawach spornych między jezuitami a dworem i Akad. Krakowską. Bronił szkół jezuickich. W 1633 brał udział w zwołanym przez Władysława IV colloquium teologów na temat stosunków między kościołami: prawosławnym i unickim. Następnie był rektorem w Ostrogu 1634-37, prowincjałem polskim 1639-43, rektorem w Jarosławiu (św. Jana)o. Ludwik Grzebień

1644 -48. Uczestnik Colloquium charitativum w Toruniu 1645. Związany z osobą Władysława IV. Gruntownie wykształcony, dbał o poziom szkolnictwa jezuickiego, a jako rektor prowadził budowy i upiększanie kolegiów. RUDOLSKI Marcin, ks., ur. 19 XI 1662 w Wielkopolsce, wst. 14 IX 1677 w Krakowie, ks. 1690 w Poznaniu, zm. 12 IV 1726 w Brześciu Litewskim. Studiował f1loz. w Kaliszu 1680 - 83 oraz teol. w Poznaniu 1687 - 91. Prof. retoryki dla eksternów w Brześciu Litewskim 1684-85, Jarosławiu 1693-94, Poznaniu 1694-96 i Lwowie 1697-99 oraz dla kleryków jezuickich w Jarosławiu 1701 - 2, kaznodzieja i prof. teol. moralnej w Jarosławiu 1699 -1700, 1705-6 i 1713- 15, Krakowie 1703-5, Łucku 1706-8 i 1709-10, Lublinie 1708-9, Sandomierzu 1710- 11 i Bydgoszczy 1711 - 13, duchowny domu w Krasnymstawie 1716- 17, Łucku 171 7 -18, Lublinie 1718 -19 i Brześciu Lit. 1719 - 26. Ogłosił anonimowo kilka panegiryków. W rękopisie pozostały wykłady z teologii moralnej. RUTKA Bogumił Teof1l, ks., ur. 27 XII 1622 w woj. kijowskim, wst. 13 VIII 1643 w Krakowie, ks. 1652 w Poznaniu, zm. 18 V 1700 we Lwowie. Prof, poetyki w Gdańsku 1653-54, retoryki w Kaliszu 1655 i Głogowie 1656 - 57, misjonarz dworski prawdopodobnie Krzysztofa Żegockiego 1657- 58, prof. retoryki w Kaliszu 1658-59 i Lublinie 1659-60, misjonarz w poselstwie Władysława Szmelinga do chana krymskiego 1661, prof. f1loz. w Lublinie 1661 -63, penitencjarz w Loreto 1663 - 64, prof. f1loz. w Poznaniu 1664 - 66 oraz te ol. polemicznej w Kaliszu 1666-67, teol. moralnej oraz pref. szkół w Poznaniu 1667-68, Rawie 1668-69, Sandomierzu 1669-70, Lublinie 1670-71, Lwowie 1671-72 i Łucku 1672, misjonarz w Konstantynopolu 1672 - 73, prof. teol. moralnej w Kaliszu 1673 - 75, instruktor III probacji w Jarosławiu 1675 - 76, w końcu misjonarz dworski wojewody Stanisława Jana Jabłonowskiego 1676 -1700.

Doskonały retor, pozostawił cenny podręcznik do nauczania retoryki Rhetor polonus (liczne odpisy). Płodny pisarz polemiczny, patrystyczny i ascetyczny; opublikował wiele książek i broszur głównie na tematy Kościoła wschodniego. Mobilizował w osobnych drukach panujących chrześcijańskich do ligi antytureckiej i poświęcał się nawracaniu muzułmanów. RYBCZOWSKI (Rybczewski) Wojciech, ks., ur. 20 X 1630 na Podolu, wst. 18 VIII 1648 w Krakowie, zm. IV 1694 w Przemyślu. W l. 1656-59 studiował teol. w Wiedniu. Prof. retoryki w Lublinie 1660-62, filoz. w Poznaniu 1663-64 oraz teol. moralnej w Kamieńcu Podoi. 1664 - 65, Lwowie 1666 - 67 i Jarosławiu 1667 - 68, prof. etyki i pref. szkół w Kaliszu 1672 - 73, prof. te ol. moralnej w Łucku 1674 - 77 i Jarosławiu 1678 - 79, prof. te ol. pozytywnej i polemicznej we Lwowie 1679-80 i 1682-83 oraz w Poznaniu 1680-81, teol. moralnej w Łucku 1681 - 82 i 1688 - 91, Jarosławiu 1683 - 85 oraz Przemyślu 1687 - 88, rektor w Przemyślu 1692-94. Kapelan legacji Jana Gnińskiego do Turcji. RYBEN Adam, ks., ur. 20 III 1670 w Prusach, wst. 28 VIII 1686 w Krakowie, ks. 1698, zm.

15IV 1727 w Poznaniu. Prof, retoryki w Toruniu 1701 - 2 i Poznaniu 1702 - 4, f1loz. w Poznaniu 1704-6, teol. polemicznej i moralnej w Sandomierzu 1706-7 oraz f1loz. w Kaliszu 1707-10, prof. te ol. polemicznej i pref. szkół l 71 O -11, prof. teol. scholastycznej l 711-19 oraz pref. studiów 1719-27 w Poznaniu. Kaznodzieja. RYBEN Jan, ks., ur. 1 II 1727 w Żukowie na Pomorzu, wst. 18 VIII 1742 w Krakowie, ks. 1753 w Poznaniu, zm. lVIII 1779 w Koniecpolu. Syn Michała i Teresy. Misjonarz dworski arcybiskupa gnieźnieńskiego A. L Komorowskiego 1756-57, prof. f1loz. i matematyki w Krośnie 1757-59, prof. filoz. i pref. szkół w Piotrkowie 1759 -61, następnie prof. prawa kanonicznego i p ref. drukarni 1761-62, prof. filoz. 1762-65 oraz teol. moralnej i historii Kościoła 1765 - 67 w Poznaniu, prof. teol. polemicznej, prawa kanonicznego i liturgii w Krakowie 1767 - 70 oraz sekretarz prowincjała 1770 - 73. Po kasacie zakonu pracował do śmierci w duszpasterstwie w Koniecpolu. RYCHŁOWSKI Karol Ignacy, ks., ur. 9 II 1716 w Opatówku w Wielkopolsce, wst. 14 VIII 1730 w Krakowie, ks. 1741 w Rzymie, zm. 14II1762 w Rawie. Syn Kazimierza i Agnieszki z d. Rogolińskiej. Studiował te ol. w Rzymie 1739-42. Prof, etyki i matematyki oraz regens konwiktu w Kaliszu 1744 - 45, prof. filoz. i matematyki w Poznaniu 1745 - 47 i Kaliszu 1747 - 50, prof. teol. w Krakowie 1750 - 52 i Poznaniu 1752 - 59 oraz rektor w Rawie 175962. Wydał drukiem opis pogrzebu Władysława Szołdrskiego Zebrane żale senatu (pz 1757), a w rękopisie pozostawił wykłady z teologii.

RYCHWWSKI Maciej Joachim Aleksander, ks., ur. 30 I 1723 wLewkowie k. Ostrowa Wkp., wst. 21 IX 1739 w Krakowie, ks. lVI 1751 w Krasnymstawie, zm. po 1781. Syn Kazimierza i Barbary z d. Koźmińskiej. Studiował filoz. w Ostrogu 1741 - 44 oraz teol. w Lublinie 1748 - 52. Prof. etyki, matematyki i języka greckiego w Kaliszu 1754 - 55, filoz. w Kaliszu 1756-59 oraz teol. scholastycznej w Poznaniu 1759- 67, pref. studiów w Krakowie 176770 oraz rektor w Grudziądzu 1770 - 75. Po kasacie zakonu pref. szkoły KEN we Wschowie 1775-81. Wydał opis pogrzebu Władysława Szołdrskiego (pz 1757), a w rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. RZĄCZYŃSKI Gabriel, ks., ur. 12 VIII 1664 na Podlasiu, wst. 6 VIII 1682 w Krakowie, ks. 1695 w Krakowie, zm. 12 XI 1737 w Gdańsku. Studiował filoz. w Kaliszu 1686 - 89 i teol. w Krakowie 1692-96. Prof. retoryki w Toruniu 1697-98, Poznaniu 1698- 1700, 1701-2, 1704 - 6 i 1710 - 15 oraz Lublinie 1700 - l, prof. flloz. w Łucku 1702 - 4, p ref. szkół we Lwowie 1706-9, regens Seminarium Diec. w Sandomierzu 1709-10 i 1720-21, prof. Pisma św.

i duchowny domu w Gdańsku 1715- 19 i 1724-37, prof. prawa kanonicznego i teol. moralnej w Sandomierzu 1719 - 20 oraz rektor w Ostrogu 1721 - 24. Dla uczniów retoryki wydał Gemmae antiquiorum quinquaginta et trium poetarum (pz 1700), czyli wypisy ze starożytnych poetów dobrane do polskich herbów. Autor pierwszego obszernego opisu przyrody Polski Historia naturalis curiosa (Sd 1721) oraz Auctuarium historiae naturalis (Gd 1742).

RZEPCZYNSKI Jan, ks., ur. 24 II 1634 w Wielkopolsce, wst. 7 VIII 1650 w Krakowie, zm. 4 IV 1685 w Łucku. Studiował teol. w Czechach 1655-58. Prof, retoryki w Sandomierzu 1666-67 i Lwowie 1667-68 oraz filoz. w Poznaniu 1672-73, pref. szkół w Gdańsku 1674 - 76, prof. teol. scholastycznej w Krakowie 1676 - 77 i Lwowie 1678 - 81, prof. teol.

moralnej w Przemyślu 1681 -82 oraz pref. szkół i prof. teol. moralnej w Łucku 1684-85. RZEPECKI (mylnie Rzepnicki) Kazimierz, ks., ur. IV 1649 w Wielkopolsce, wst. 21 VII 1665 w Krakowie, zm. 23 IV 1722 w Godowie. Prof, retoryki we Lwowie 1678 - 79, Jarosławiu 1680 - 81 i 1683 - 84, Gdańsku 1681 - 82 oraz Poznaniu 1682 - 83, pref. bursy muzyków w Jarosławiu 1690-91, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Krośnie 1692-93, regens Seminarium Duch. w Sandomierzu 1696-98, superior w Chojnicach 1698-1701, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Jarosławiu 1702-3, pref. szkół w Lublinie 1703-4, regens konwiktu szlacheckiego w Ostrogu 1704-6 oraz superior w Samborze 1706-8. Autor panegiryku. RZYMNIK (Rzymnicki) Walenty, ks., ur. 14 II 1601 na Rusi Czerwonej, wst. 6 X 1620 w Krakowie, zm. 29 VI1670 w Łucku. Prof, retoryki w Ostrogu 1636 - 37, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Winnicy 1641 -42, superior w Owruczu 1644-45, prof. te ol. polemicznej we Lwowie 1645 - 46 i Poznaniu 1646 - 47, prof. etyki w Kaliszu 1647 - 48, pref. szkół w Brześciu Lit. 1654 - 60, pref. studiów i prof. teol. moralnej w Sandomierzu 1664 - 65 i Jarosławiu 1666 - 67.

RZYSZCZEWSKI (Ryszczewski) Piotr Leon, ks., ur. 28 VI1708 w Złoczówce na Wołyniu, wst. 11 VIII 1723 w Krakowie, zm. po 1773. Syn Jana i Franciszki z d. Moszyńskiej. Prof, filoz. i matematyki w Łucku 1739-41, Poznaniu 1741-43 i Kaliszu 1743-46, prof. teol. w Krakowie 1746 - 55, pref. studiów 1756 - 69 oraz pref. bursy muzyków 1771 - 73 w Łucku. Losy po kasacie zakonu nie są znane.

SADECIUS (Gariophilus) Sebastian, ks., ur. ok. 1556 w Szadku k. Sieradza, wst. 27 IV 1575 w Rzymie, ks. 1587, zm. 8 IX 1636 w Płocku. Syn Macieja i Krystyny. Penitencjarz w Loreto 1584 oraz pref. Seminarium Duch. w Poznaniu 1591 - 92. Kaznodzieja. SADOWSKI Stanisław, ks., ur. 27 VIII 1661 na Rusi Czerwonej, wst. 30 VII 1677 w Krakowie, zm. 12 IV 1723 w Malborku. Prof. teol. moralnej w Krasnymstawie 1694-96, Krośnie 1696-97 i 1717-18 oraz Kaliszu 1697-99, prof. prawa kanonicznego w Poznaniu 16991700, pref. szkół w Grudziądzu 1701 - 2, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Chojnicach 1707 - 9, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Bydgoszczy 1718 - 20, w końcu misjonarz w Koźliczkach 1720-22. SAMPŁAWSKI Antoni Jan, ks., ur. 1 VI 1726 w Borucinie k. Kartuz, wst. 24 VIII 1744 w Krakowie, zm. po 1791. Syn Adama i Anny. Studiował filoz. w Kaliszu 1746-49 oraz te ol. w Poznaniu 1753-57. Prof, retoryki w Toruniu 1759-60 i Poznaniu 1761 -63, kaznodzieja i pref. biblioteki w Krakowie 1766-72 i Toruniu 1772-74. Po kasacie zakonu pref. szkół KEN w Toruniu 1773 - 81. Autor okolicznościowego kazania.

O. Ludwik Grzebień

SAWICKI Antoni, ks., ur. ok. 1659 w Małopolsce, wst. 31 VII 1675 w Krakowie, zm. 6 11733 w Krakowie. Syn Melchiora, wojewody brzesko-litewskiego. Probację odbył w Rzymie 1688-89. Prof. filoz. w Lublinie 1689-95, prof. teol. moralnej i pref. studiów w Przemyślu 1695-96, prof. teol. polemicznej i pozytywnej w Krakowie 1696-98, prof. teol. scholastycznej we Lwowie 1698 - 1700, Krakowie 1700 - 3 i Poznaniu 1703 - 6, prof. te ol. polemicznej i pref. studiów w Kaliszu 1707-9, prof. teol. moralnej i pref. studiów w Toruniu 1709-10, regens Seminarium Diec. i pref. studiów w Sandomierzu 1710 - 11 , prof. prawa kanonicznego i p ref. studiów w Krakowie l 714 -18 i l 721- 23, rektor w Brześciu Lit. 1 718 - 21, pref. studiów w Sandomierzu 1723-25 i Krakowie 1728-33. SAWICKI Karol Piotr, ks., ur. 5 II 1661 w Małopolsce, wst. 4 VIII 1676 w Krakowie, zm. 23 III 1733 we Lwowie. Syn Melchiora, wojewody brzesko-litewskiego. Teol. ukończył w Rzymie 1688-89. Prof, flloz. i pref. bursy w Poznaniu 1690-94 i Kaliszu 1694-97, prof. teol. moralnej i pref. bursy w Poznaniu 1697 -99, prof. te ol. polemicznej i scholastycznej we Lwowie 1700 - 6 i Poznaniu 1706 - 11, rektor w Sandomierzu 1712 -15, sekretarz prowincjała i wizytatora Prowincji 1716-18, pref. studiów w Lublinie 1718-22, rektor i pref. studiów w Gdańsku 1722-26 i Krakowie (św. Piotra) 1726-29 oraz pref. budowy we Lwowie 1730 - 33. Ogłosił tłumaczenie żywotu św. Alojzego Gonzagi Prawdziwe zwierciadło niewinności (pz 1725) pióra J. Hevenesi. Autor kazań panegirycznych.

SCHEIER Jan, ks., ur. ok. 1582 w Niemczech, wst. 28 VII 1604 w Krakowie, zm. 23 XII 1622 w Wałczu. Regens Seminarium Diec. 1611-14 i prof. teol. moralnej 1616-17 w Poznaniu, misjonarz i superior w Wałczu 1618-22. Kaznodzieja niemiecki, przywrócił katolikom kościół w J astrowie . SCHEMER (Szemer) Andrzej, ks., ur. 7 XI1665 w Małopolsce, wst. 7 VII 1682 w Krakowie, zm. 18 VIII 1719 w Sandomierzu. Socjusz regensa Seminarium Diec. w Sandomierzu 1696 - 98, prof. flloz. i matematyki w Rawie 1700 - 2 oraz teol. moralnej w Chojnicach 1703 - 4 i Gdańsku 1705-6, misjonarz w Ostaszewie 1709- 10, prof. te ol. moralnej i polemicznej w Kaliszu 1710 -12, prawa kanonicznego w Poznaniu 1712 - 13 oraz teol. moralnej w Grudziądzu l 716 -19.

SCHROTER (Schreter) Szymon, ks., ur. ok. 1570 w Reszlu, wst. 25 III 1591 w Rydze, ks. 29 VII 1601 w Poznaniu, zm. 19 IV 1634 w Gdańsku. Prof, retoryki w Lublinie 1602-3 i 1608-9, Jarosławiu 1607-8 oraz Kaliszu 1609-10, pref. Seminarium Diec. w Poznaniu 1610-11, superior w Gdańsku 1611-14, Chojnicach 1620-22 i Malborku 1622-26.

SCZANIECKI (Szczaniecki) Józef, ks., ur. 18 III 1709 w Wielkopolsce, wst. 12 X 1725 w Krakowie, ks. 22 V 1736 w Krakowie, zm. po 1773. Prof, filoz. w Kaliszu 1740-41, Toruniu 1741 -43 i Ostrogu 1743-46, prof. te ol. i prawa kanonicznego w Gdańsku 1746-49 i 1750-58 oraz Toruniu 1749-50, sekretarz prowincjała 1758-62, rektor nowicjatu w Krakowie 1762-65, pref. studiów w Poznaniu 1765-69, rektor w Kaliszu 1769-72 oraz pref. studiów w Piotrkowie 1773. Losy po kasacie zakonu nie są znane. SCZANIECKI (Szczaniecki) Stefan (Szczepan), ks _ 1 U r _ 2 XI 1 6 5 8 w Wielkopolsce, wst. 15 XI 1673 w Krakowie, ks. 1684 w Poznaniu, zm. 26 IV 1737 w P znaniu. _ 1 Abrf4ąIna Andfłejf i Anny z , Cheł'msldej. L"Studiowa1 1 flloz. w KalIszu 167 790razteo1 wPoznaniu 1681 -85 Prof fi10z wPo

S C Z E R A PRAWOA P'RZ <. EH£ M{j.

ALi::> /. 6tv¥.r

*,,* ' , 0:1[£ Z . F, s w i f t e S o 1 £ # <? .

wiff1z Kato1icKa' g rta WYKrętne, K»A D<<iirm>t>, ttwugWM ZKxmt " DjJfim&u. . gp-\ XSIHm\ Ammkm A" ,» .,i< AESN Thflłw Y/s S & .

D>«<ii ni feS ii zJAmtm iN swwferi 1 , "'YY. ZZZZT' '" ----yTyygggrgr**A** * :Di<M y. f s«.

znaniu 1686 - 8 8 i Kaliszu 1688 - 94 oraz teol. w PozMF> J694 1703" rektor pref. s udiów w Kal szu 1703 - 6, pref. studiów w Krakowie 1706 - 7, rektor w Lublinie 1708-10 i Kaliszu 1710-13, socjusz P A T 3 1 * S J "S prepoz>: \ dom" p A 6 5 A wrJkHWCWipdłJ&nTu2qq Q <ibtbfiJ JaioąJłOw-, znani u l 727 - 28, rektor we Lwowie 1728 - 3 l, duchowny domu vv Kaliszu 1732-34 i Poznaniu 1734 - 37. Jako prowincjał dbał o poziom szkół jezuicJESU, .7* k i c h Teolog, filozof, kaznodzieja i pisarz ascetyczny

Wydał m.in. Szczera prawda przeciw obłudnemu fałszowi (pz 1719), Fragmentu philosophiae (Kai 1694, Lb 1710) oraz praktyczny podręcznik pedagogiki Professio circa puerorum in virtute, sapientia et politie institutionem (Kai 1715). SCZYTNICKI (Szczytnicki) Stanisław, ks., ur. 1594 w Wielkopolsce, wst. 15 XI 1616 w Krakowie, zm. lIII 1667 w Poznaniu. Prof. filoz. w Poznaniu 1627-30, rektor w Gdańsku 1634-35 i Poznaniu 1636-38, pref. budowy w Poznaniu 1638-39, rektor w Gdańsku 1641 -44 i Poznaniu 1647-48, prowincjał polski 1648-50, superior misji w Jassach 165262, działał na terenie Mołdawii, Turcji i "Tartarii" . Odnowił misję w Mołdawii. Dobra dziedziczne zapisał kolegium w Poznaniu. W 1649 uczestniczył w IX Kongregacji Generalnej w Rzymie. W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofii. SIEKIERZECKI Daniel, ks., ur. 3 X 1595 w Szamotułach, wst. 16 VIII 1617 w Krakowie, zm. 25 VI 1655 w Malborku. Pref. szkól w Sandomierzu 1627 - 28, prof. filoz. w Poznaniu 1630-33, pref. szkół w Ostrogu 1633-34, prof. flloz. w Krakowie 1636-39 oraz te ol. moralnej w Toruniu 1641 -42, pref. szkół w Toruniu 1642-43 i Gdańsku 1643-44, prof. Pisma św. w Poznaniu 1647-48, rektor w Grudziądzu 1648-52 oraz p ref. szkół w Gdańsku 1652-54. W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofii.

SIKORSKI Andrzej, ks., ur. 28 XI1621 na Rusi Czerwonej, wst. 13 VIII 1638 w Krakowie, zm. 25 VII 1662 w Warszawie. Prof, retoryki w Poznaniu 1652-54, prof. matematyki i pref. szkół we Lwowie 1654-55, misjonarz obozowy 1658-59 oraz spowiednik kanclerza koronnego w Warszawie 1659-62. Autor mowy do Stefana Czarnieckiego Oratio (Lw 1657). SILVIUS (Sylvius) Bartłomiej, ks., ur. ok. 1586 w Prusach, wst. 28 VIII 1613 w Krakowie, zm. 8 I 1639 na misji w Zamościu. Prof, retoryki w Poznaniu 1623 - 24 oraz misjonarz u Tomasza Zamojskiego w Zamościu 1629 - 39. Autor kazania na pogrzebie tegoż Zamojskiego. SIMONETII Franciszek, ks., ur. 16 VIII 1689 w Mediolanie, wst. 19 X 1704 w Krakowie, zm. po 1773. Teol. studiował w Rzymie 1716-18. Prof, filoz. w Lublinie 1719-22, teol. i Pisma Św. we Lwowie 1722 - 25, prof. teol. i pref. szkół w Gdańsku 1725 - 35, pref. studiów i szkół w Toruniu 1735-36, prof. prawa kanonicznego i pref. studiów w Poznaniu 1736-40, regens Seminarium Duch. i pref. studiów w Sandomierzu 1740-43, pref. studiów w Krakowie 1743 - 45, rektor i pref. budowy w Ostrogu 1745 - 48, pref. studiów w Jarosławiu 1748 -49 i Gdańsku 1749-54 oraz pref. kościoła i bursy muzycznej w Gdańsku 1758-60. Losy po kasacie zakonu nie są znane. SINGLETON (Singletonius) Ryszard, ks., ur. ok. 1565 w Anglii, wst. 19 III 1584 w Neapolu, zm. 13IV1602 w Wilnie podczas zarazy. Po studiach filoz. w Neapolu i teol. w Rzymie przybył do Polski w 1591. Prof, filoz. w Braniewie 1592-95, te ol. moralnej i polemicznej w Pułtusku 1596-97 oraz teol. dogmatycznej w Poznaniu 1598-99 i Wilnie 1600-2.

SKAŁECKI Wojciech, ks., ur. 22 IV 1642 w Kaliszu, wst. 9 XI 1659 w Krakowie, zm. 30 VIII 1691 w Przemyślu. Prof, retoryki w Przemyślu 1672-73, Lublinie 1674-75 i Rawie 1675-76, flloz. w Sandomierzu 1676-78 i Kaliszu 1678-81 oraz teol. scholastycznej we Lwowie 1681 -84 i Poznaniu 1684-85, rektor w Rawie 1686-88 oraz prof. teol. moralnej i pref. studiów w Przemyślu 1688 - 91. SKARŻYŃSKI Jerzy, ks., ur. ok. 1557 w Skarżynie na Mazowszu, wst. jako ks. 10 VI 1584 w Wilnie, zm. 17 II 1611 w Pułtusku na posłudze zarażonym. Pref. Seminarium Duch.

w Poznaniu 1598 - 99. Operariusz. SKIWSKI Szymon, ks., ur. 20 VI 1741 w Małopolsce, wst. 27 VII 1757 w Krakowie, zm. 29 III 1811 w Liksnie. Prof, prawa naturalnego oraz języka greckiego i hebrajskiego w Poznaniu 1771 - 74. Po kasacie zakonu emeryt KEN i kanonik gnieźnieński. N a Białorusi od 1809. Prof, języka hebrajskiego w Połocku 1809-10, duchowny domu i pref. biblioteki w Dyneburgu 1810-11. SKOLMOWSKI (Skolimowski) Paweł, ks., ur. 8IX 1619 na Podlasiu, wst. 11 X 1635 w Krakowie, zm. 2 VI 1652 zabity pod Batohem. Prof, retoryki w Bydgoszczy 1649-50. Prof, klas niższych w Poznaniu, Brześciu Lit., Kamieńcu Podoi., Bydgoszczy, Lwowie i Łucku. SKRZYNECKI Rafał Szymon, ks., ur. 20 X 1714 w Goszczonowie w Wielkopolsce, wst.

29 IX 1732 w Krakowie, ks. 29 VI 1745 w Lublinie, zm. 1788. Syn Ludwika i Agnieszki z d. Boguckiej. Studiował filoz. w Ostrogu 1735-38 oraz teol. w Lublinie 1742-46. Prof.

O. Ludwik Grzebieńf1loz. w Poznaniu 1747-49 i Ostrogu 1749-52, prawa kanonicznego w Krakowie 1752-53 oraz teol. w Lublinie 1753-55, Krakowie 1755-56, Kaliszu 1756-59 i Poznaniu 1759-64, rektor w Krośnie 1767-68, Krakowie (św. Szczepana) 1768-72 i (św. Piotra) 1772-73. Po kasacie zakonu pozostał w kolegium pojezuickim w Krakowie. Żył jeszcze w 1780. Wydał drukiem Żywot wielebnego księdza Wojciecha Męciriskiego (Kai 1781), kilka tłumaczeń, m.in. Listy św. Franciszka Ksawerego (Kai 1777- 1778), a w rękopisie pozostawił cenne dzieło historyczne o początkach zakonu jezuitów w Polsce Provinciae Poloniae SJ ortus et progressus (BOssol).

SŁOWICKI Łukasz, ks., ur. III 1654 na Rusi Czerwonej, wst. 25 VIII 1670 w Krakowie, ks. 1683 w Poznaniu, zm. 4 V 1717 w Brześciu Litewskim. Prof. retoryki w Poznaniu 1684 - 87 oraz teol. moralnej w Sandomierzu 1688 - 89, pref. szkół w Sandomierzu 1689 - 90, prof.

f1loz. w Sandomierzu 1690 - 92, teol. polemicznej we Lwowie 1692 - 93, retoryki dla kleryków jezuickich w Jarosławiu 1693 - 1701, teol. moralnej w Jarosławiu 1701 - 2, prof. te ol. moralnej i pref. szkół w Sandomierzu 1702-3, regens Seminarium Diec. w Sandomierzu 1703-4, pref. szkół w Lublinie 1704-6 oraz regens Seminarium Duch. w Lublinie 1706-11. Autor panegiryków wydanych przeważnie anonimowo. SŁUPECKI Jan, ks., ur. 24 VI 1609 w Wielkopolsce, wst. 27 XI 1628 w Krakowie, zm.

27 X 1651 w Kamieńcu Podolskim na posłudze zarażonym. Prof, retoryki w Rawie 1644-45 i Lublinie 1646-47, pref. szkół w Krośnie 1647-48 i Poznaniu 1648-49, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Krośnie 1649 - 50. SŁUPSKI Andrzej, ks., ur. 18 II 1614 w Wielkopolsce, wst. 27 X 1632 w Krakowie, zm.

15 III 1679 w Sandomierzu. Prof, retoryki w Ostrogu 1647-48, pref. szkół w Bydgoszczy 1649-50, p ref. szkół i prof. teol. moralnej w Poznaniu 1651-53, pref. szkół w Poznaniu 1657 - 58, rektor w Ostrogu 1658 - 62, pref. bursy Karnkowskiego w Kaliszu 1662 - 63, rektor w Gdańsku 1664-67, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Toruniu 1667 -68, prof. te ol. moralnej w Krośnie 1672 - 73, regens bursy Karnkowskiego w Kaliszu 1674 - 77 oraz konwiktu w Sandomierzu 1678 - 79. SMAGA Tomasz, ks., ur. 21 XII 1592 w Lublinie, wst. 3 V 1609 w Krakowie, zm. 28 IX 1647 w Ostrogu. Prof, f1loz. w Poznaniu 1623-27 i Kaliszu 1627-30, Pisma św. i teol.

polemicznej w Krakowie 163 O - 31 oraz teol. scholastycznej w Krakowie 1631- 39, rektor w Sandomierzu 1641 -42, sekretarz prowincjała 1643-45, rektor w Krakowie (św. Piotra) 1645 -46 oraz prowincjał polski 1646-47. W rękopisie pozostały jego wykłady z f1lozofii.

SMARŻEWSKI Aleksander, ks., ur. 9 II 1671 na Rusi Czerwonej, wst. 30 VIII 1687 w Krakowie, zm. 17 V 1722 w Jarosławiu. Prof, retoryki w Sandomierzu 1701 -2 i Lwowie 1702 - 4, filoz. i matematyki we Lwowie 1704 - 8, Kaliszu 1709 -11 i Lublinie 1711-12 oraz teol. polemicznej i pref. szkół we Lwowie 1712 - 13 i Poznaniu 1713 -14, pref. budowy w Jarosławiu 1721-22. Autor druku Nowy Adam (Kai 1715). SMOGORZEWSKI Jakub, ks., ur. 26 IV 1615 na Mazowszu, wst. 20 VIII 1637 w Krakowie, zm. 27 I 1688 w Krakowie. Prof, etyki i teol. moralnej w Kaliszu 1653-54 oraz filoz. w Poznaniu 1654 - 56, rektor w Kamieńcu Podoi. 1657 - 62, superior w Barze 1663 - 66, rektor w Ostrogu 1667 - 75, Lwowie 1675 - 78 i Krakowie (św. Piotra) 1678 - 81 oraz prepozyt domu profesów w Krakowie 1682-83 i 1685-88. SOJECKI Jan Kanty Karol, ks., ur. 19 X 1726 w Dobrej w Wielkopolsce, wst. 10 VIII 1742 w Krakowie, zm. 3 V 1760 w Poznaniu. Syn Andrzeja i Małgorzaty. Prof, etyki i matematyki w Kaliszu 1757 -58 oraz f1loz. i matematyki w Poznaniu 1758-60. SOKOŁOWSKI (Sokolovius) Wojciech (Albertus), ks., ur. ok. 1586 w Wielkopolsce, wst.

25 VIII 1606 w Krakowie, ks. 1613 w Poznaniu, zm. 21 IX 1631 w Poznaniu. Syn Jarosława.

Prof, retoryki w Poznaniu 1615 -16, te ol. polemicznej w Kaliszu 1617 -18, filoz. w Kaliszu 1618-21 i teol. scholastycznej w Poznaniu 1622-30 oraz pref. szkół w Poznaniu 1630-31.

Autor zestawu tez z filoz. Decreta prudentissimi Peripatetici Senatus Principe Aristotele (Kai 1621). Obszernie zajmował się etyką. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii.

SOLSKI Kasper, ks., ur. I 1620 w Wielkopolsce, wst. 11 VIII 1636 w Krakowie, zm. 24 III 1670 w Malborku. Prof, filoz. w Rawie 1652-54, matematyki w Kaliszu 1654-55 oraz f1loz. w Lublinie 1656-59, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Jarosławiu 1659-60, prof.

Pisma św. w Poznaniu 1660-62, rektor w Sandomierzu 1664-65 oraz prof. teol. moralnej w Przemyślu 1666 - 67. STADFELDIUS (Stadtfeld) Mikołaj, ks., ur. ok. 1571 w Felde w diec. Trewir, wst. 12 VII 1592 w Kolonii, ks. 6 IV 1602 w Poznaniu, zm. 27 IX 1612 w Braniewie podczas zarazy.

Syn Lamberta. W 1593 przeniesiony do nowicjatu w Krakowie. Studiował teol. w Wilnie i Poznaniu. Prof, gramatyki w Braniewie 1595-97 i Poznaniu 1597-99. Prof. teol. moralnej w Nieświeżu i filoz. w Wilnie 1604 - 5 oraz rektor w Rydze 1607 - 10 i Braniewie 1610 -12. STANIASZEK (Siradensis, Stanisius) Tomasz, ks., ur. XII 1567 w Sieradzu, wst. 25 VI 1584 w Braniewie, zm. 5 VI1647 w Poznaniu. Syn Melchiora. Pref. Seminarium Duch. w Poznaniu 1593-96, pref. budowy we Lwowie 1610- Iloraz pref. szkół i bursy ubogich w Poznaniu 1616 - 21. Ekonom, opracował normy postępowania w sprawach ekonomicznych. STEFANOWSKI (Stephanowski) Hieronim, ks., ur. ok. 1566 k. Sandomierza, wst. 9 III 1587 w Rzymie, zm. 22 VII 1606 w Wilnie. Studia filoz. i teol. odbył w Rzymie. Do Polski powrócił w 1594. Prof, filoz. w Poznaniu 1594-97 i Wilnie 1597-99, teol. w Wilnie 15991600 i Poznaniu 1600 - 4 oraz Pisma św. w Poznaniu 1604 - 6. Polemista katolicki, wydał kilka druków polemicznych: Termin nadprotestacją ministrajednego ewangelickiego (WI1599), Censura dysputacjej wileńskiej (Wl1600), Odpór przedniejszym powieściom ewangelickim o sakramencie Ciala i Krwi Pańskiej (Wl 1600). Pozostawił też kilka rękopisów z dziedziny teologii i filozofii. STĘP SKI (Stempski) Paweł, ks., ur. 20 I 1714 w Prusach, wst. 21 VIII 1731 w Krakowie, ks. 26 VI1742 w Poznaniu. Prof, filoz. i pref. szkół w Rawie 1747 - 49, prof. teol. moralnej i pref. drukarni w Poznaniu 1749-51, prof. teol. w Gdańsku 1751 -52, filoz. w Gdańsku 1752-54 i Poznaniu 1754 - 56 oraz teol. polemicznej w Toruniu 1756 - 57 i Poznaniu 1757 - 59, pref. drukarni w Poznaniu 1758 - 59, prof. teol. scholastycznej w Kaliszu 1759 - 61 i Toruniu 1764 - 67, pref. szkół i biblioteki w Toruniu 1762-70 oraz rektor w Chojnicach 1771 -73. Po kasacie zakonu pozostał rektorem w Chojnicach do zniesienia zakonu w zaborze pruskim w 1780. STRUMIŁOWSKI Sebastian, ks., ur. 1617 na Wołyniu, wst. 13 VIII 1634 w Krakowie, zm. 23 IV 1658 w Łucku. Prof. Pisma św. i języka hebrajskiego w Poznaniu 1648 -49, te ol. moralnej w Kaliszu 1649 - 5 O oraz Pisma św. i języka hebrajskiego w Krakowie 1652 - 55. STRZEMESKI Andrzej, ks., ur. 1651 na Rusi Czerwonej, wst. 2 VIII 1666 w Krakowie, zm. 16 VII 1725 w Krasnymstawie. Prof, matematyki i filoz. w Sandomierzu 1680-82, filoz. w Poznaniu 1682-84 i Kaliszu 1684-87 oraz teol. pozytywnej i polemicznej w Poznaniu 1687 - 88 i Lwowie 1688 - 96, regens konwiktu szlacheckiego w Sandomierzu 1696 - 98, rektor w Sandomierzu 1698 - 1701 i Lublinie 1701 - 5, pref. studiów we Lwowie 1705 - 6, Poznaniu 1706-9 i Lublinie 1713-18 oraz rektor w Lublinie 1718-21.

SUCHOCKI Jan, ks., ur. VI 1645 na Podkarpaciu, wst. 7 VIII 1663 w Krakowie, zm.

30 III 1721 w Ostrogu. Prof, retoryki w Rawie 1678-79, Jarosławiu 1679-80 i Przemyślu 1680 - 81 oraz filoz. i matematyki w Rawie 1681 - 83, pref. szkół i prof. etyki w Kaliszu 1683 - 84, pref. szkół i prof. te ol. moralnej w Rawie 1684 - 85, Jarosławiu 1686 - 87 i Brześciu Lit. 1688-89, pref. szkół i budowy w Krośnie 1690-91, prof. teol. moralnej w Jarosławiu 1692-93 i Gdańsku 1697-1701, pref. szkół w Toruniu 1701-2 i Gdańsku 1702-4, prof.

prawa kanonicznego i teol. moralnej w Poznaniu 170 5 - 6, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Gdańsku 1707 - 9, pref. szkół w Rawie 1711-12 i Chojnicach l 712 -13. Kaznodzieja. SUFFCZYŃSKI Józef, ks., ur. 9 III 1698 w Skorczycach w Małopolsce, wst. 20 VIII 1713 w Krakowie, ks. 2 VII 1725 w Krakowie, zm. 27 VIII 1733 w Ostrogu. Syn Józefa i Marianny. Prof, filoz. i matematyki w Gdańsku 1728-30, Poznaniu 1730-32 i Ostrogu 1732-33.

SULIKOWSKI Jan, ks., ur. 27 XII 1658 na Rusi Czerwonej, wst. 30 VIII 1676 w Krakowie, zm. 3 VIII 1709 w Poznaniu na posłudze zarażonym. Prof, etyki i matematyki w Kaliszu 1690 - 91 oraz filoz. i matematyki w Poznaniu 1691 - 93 i Kaliszu 1693 - 96, pref. szkół w Kaliszu 1696-97, regens konwiktu szlacheckiego w Sandomierzu 1698-1701, prof. teol. moralnej w Krośnie 1701 - 2, rektor w Rawie 1702 - 5 oraz prof. prawa kanonicznego w Poznaniu 1706-9.

SWINARSKI (Świniarski) Stefan, ks., ur. 26 XII 1693 w Wielkopolsce, wst. 24 IX 1708 w Krakowie, zm. 8 VII 1748 w Ostrogu. Prof, filoz. i matematyki w Poznaniu 1725-27 i Lublinie 1727-30, prof. teol., Pisma św. i prawa kanonicznego oraz pref. studiów w Po regens konwiktu szlacheckiego w Ostrogu 1746-48. SYMOŃSKI (Simonski) Jan, ks., ur. 10 IV 1652 w Wielkopolsce, wst. 15 VIII 1671 w Krakowie, zm. 15 X 1733 w Poznaniu. Pref. szkół i prof. teol. moralnej w Gdańsku 1686-87, flloz. w Kaliszu 1687-90 oraz teol. scholastycznej w Poznaniu 1690-98, pref. szkół w Poznaniu 1698-99, sekretarz prowincjała 1700-2 i 1707-9, rektor w Krakowie (św. Piotra) 1702-6, pref. studiów w Krakowie 1709-10, Poznaniu 1710-11, Gdańsku 1712-14 i Toruniu 1714-15 oraz rektor w Poznaniu 1716-20. SZEMBEK (Schembek) Fryderyk, ks., ur. 1575 w Krakowie, wst. 2 II 1597 w Rzymie, ks. 8 IV 1601 w Poznaniu, zm. 10 I 1644 w Toruniu. Syn Bartłomieja. Studiował w Akad. Krakowskiej i w Rzymie. Kaznodzieja i pref. szkół w Poznaniu 1602-3, prof. teol. moralnej w Lublinie 1604-9, operariusz i opiekun kongregacji studenckiej w Krakowie (św. Barbary) 1609-26 i 1627-33, rektor w Krakowie (św. Piotra) 1626-27, prepozyt domu profesów w Krakowie 1633 - 34 oraz duchowny domu i opiekun kongregacji studenckiej w Toruniu 1634 - 44. Zwolennik i obrońca publicznych szkół jezuickich w Krakowie, autor odpowiedzi na Gratis Jana Brożka plo Gratis plebański (pz 1627). Polemista katolicki, historyk Kościoła i hagiograf. Tłumacz i wydawca pierwszych polskich druków o tematyce misyjnej. SZOŁOWSKI Felicjan, ks., ur. 14 VI 1684 w Wielkopolsce, wst. 28 X 1701 w Krakowie, ks. 1714 w Krakowie, zm. 14 XII 1750 w Ostrogu. Prof, retoryki w Rawie 1716-17, pref. szkół w Kaliszu 1719-21, kaznodzieja w Kaliszu 1719-21 i 1731-32, Lwowie 1721-22 i 1729-30, Piotrkowie 1722-24, Jarosławiu 1724-25 i 1727-29, Poznaniu 1726-27 i Krakowie 1730-31, rektor w Kamieńcu Podoi. 1732-36, instruktor III probacji w Jarosławiu (św. Jana) 1736-42 oraz duchowny w Sandomierzu 1742-46 i Ostrogu 1746-50.

SZYDŁOWSKI Piotr, ks., ur. ok. 1554 wTwanowicach k. Kalisza, wst. 2 I 1573 w Braniewie, zm. 19 VI 1586 w Waradynie w Siedmiogrodzie. Syn Pawła i Katarzyny. Prof, szkół jezuickich oraz prof. retoryki w Poznaniu 1580. SZYMANOWSKI Stanisław, ks., ur. ok. 1573 w Szymanowie na Mazowszu, wst. 20 III 1590 w Krakowie, ks. 1603 w Poznaniu, zm. 27 VI 1605 we Lwowie. Syn Piotra. Prof, retoryki i poetyki. SZYMBORSKI Kasper, ks., ur. 3 I 1634 na Mazowszu, wst. 19 IX 1651 w Lublinie, zm.

l V 1678 w Krakowie. Podczas wojen szwedzkich 1655-57 studiował flloz. w Czechach. Prof, retoryki i poetyki w Kamieńcu Podoi. 1667-68 i Poznaniu 1672-73 oraz pref. szkół w Bydgoszczy 1674 - 76. SZYNKIEWICZ (Szymkiewicz, Szynkowicz) Krzysztof, ks., ur. 26 I 1653 na Rusi Czerwonej, wst. 30 VII 1668 w Krakowie, ks. 1681 w Krakowie, zm. 25 I 1704 w Sandomierzu. Prof, retoryki w Rawie 1682 - 83 oraz filoz. i matematyki w Lublinie 1685-88, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Jarosławiu 1689-90, prof. teol. pozytywnej i polemicznej w Poznaniu 1690-91 oraz teol. moralnej w Przemyślu 1692-93, penitencjarz w Loreto 1693-94, prof. teol. moralnej w Lublinie 1695 - 97, i prawa kanonicznego w Krakowie 1697 - 1700 oraz rektor w Przemyślu 17003. Poeta łaciński.

ŚMIGLECKI Marcin, ks., ur. 11 XI 1563 we Lwowie, wst. 3 X 1581 w Rzymie, zm. 26 VII 1618 w Kaliszu. Studiował w Rzymie filoz. 1582-84 i te ol. 1584-86, m.in. pod kierunkiem Suareza i Bellarmina. Po powrocie do Polski wykładał filoz. 1586 - 90 i teol. scholastyczną 1591 - 99 w Akad. Wileńskiej, gdzie w 1594 uzyskał promocję na doktora teol. W 1586/87 należał do komisji opracowującej Ratio studiorum. Był rektorem w Pułtusku 1600 - 2, Poznaniu 1602-7 i Kaliszu 1607-9, prepozytem domu profesów w Krakowie 1609-11 oraz pref. studiów w Kaliszu 1611 -18. W1608 i 1615 uczestniczył w VI i VII Kongregacjio LICHWIE

OWyderkach, Czynfzach, (_ .Spolnych Zaroblc'Silib".

Naym&ch, Arendach, y oSamokupftric, KROTKA NAVKAplfiM Pr A x: MARCIW*SMir..I.¥fKI/CO socsctui» [si r. X 'Hmlf&)Dtii<-i.

Cumgu;ii UPriuikginS B. M

W KRAKOWIE.

Książka M. Śmigleckiego

O. Ludwik Grzebień

Generalnej w Rzymie. Filozof i pisarz polemiczny, jest autorem dzieł: O Bóstwie przedwiecznym Syna Bożego (Wl 1595), Absurda synodu toruńskiego (b. m. 1596), Dysputacja wileńska (Wl 1599), O jednej widomej Glowie Kościola (W11600), Nodus gordius (Kr 1609) i innych, oraz cenionej Logiki (Ingolstadt 1618, Oksford 1634,1638,1658) i rozprawy O lichwie i trzech przedniej szYch traktatach: wyderkowym, czYnszowym i Towarzystwa Kupieckiego, nauka krótka (W11596). Jest najwybitniejszym logikiem i najlepszym pisarzem filozoficznym dawnej Polski. Obszerny jego traktat plo Logica (ss. 1632), który wyrósł z wykładów prowadzonych w Akad. Wileńskiej 1586/87 (rkps 147 w Arch. Archidiec. w Poznaniu plo Commentaria in Organum Aristotelis, wyd. L. N owak, t. 1- 2 , W-wa 1987), uwzględniający wiele problemów metafizycznych, był przez długi czas jednym z najlepszych i najbardziej rozpowszechnionych podręczników na Zachodzie, zwłaszcza w Anglii, gdzie używano go aż do połowy XIX w. W filozofIi opiera się na Arystotelesie, uwzględnia jednak jego komentatorów, zwł. Tomasza z Akwinu i Suareza, a w wielu kwestiach przedstawia własne poglądy. Nowsze badania wykazują, że Śmiglecki jest w Polsce inicjatorem nurtu metafizyki neoscholastycznej, którego kontynuacją jest w jakimś sensie metafizyka Leibniza i WoltIa. SWIESZEWSKI (Świeżewski) Samuel Michał, ks., ur. 24 X 1719 w Horodku na Litwie, wst. 31 VII 1734 w Krakowie, ks. 1747 w Poznaniu, zm. 27 XII 1764 w Toruniu. Syn Józefa i Teofili z d. Zaborowskiej. Pref. kongregacji studenckiej w Krzemieńcu 1749 - 50, prof. etyki i matematyki w Ostrogu 1750-51 oraz filoz. i matematyki w Poznaniu 1751 - 53, pref. szkół w Piotrkowie 1754-60, pref. biblioteki w Toruniu 1761 -62 oraz pref. szkól we Wschowie 1763-64. Autor kazania na powitanie trybunału koronnego w Piotrkowie.

ŚWIĘTOSŁAWSKI Jan, ks., ur. ok. 1583 na Kujawach, wst. 31 VII 1602 w Krakowie, ks. 1610 w Poznaniu, zm. 4 V 1637 w Lublinie. Syn Mikołaja. Prof. te ol. moralnej w Lublinie 1611-14, Łucku 1614-16, Jarosławiu 1616-17, Poznaniu 1617- 18,Lwowie 1622-24 i 1634-35 oraz filoz. w Poznaniu 1618-21, superior w Grudziądzu 1627-28, prof. Pisma św. i teol. polemicznej w Poznaniu 1628-34 oraz pref. szkół w Lublinie 1636-37. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. ŚWIRCZYNSKI (Świerczynski) Antoni, ks., ur. 1511670 w Wielkopolsce, wst. 18 VIII 1688 w Krakowie, ks. 1700 w Poznaniu, zm. 10 VII 1727 w Krakowie. Prof, etyki i matematyki w Lublinie 1702-3, flloz. w Poznaniu 1703-4 i Kaliszu 1704-7, teol. w Krakowie 1707-9 i Lwowie 1709 -1 7, duchowny i pref. studiów w Krakowie 1718 -19 i Sandomierzu 1719 - 20, rektor w Bydgoszczy 1720 - 24 oraz rektor i mistrz nowicjatu w Krakowie 1724 - 27. Autor książek ascetycznych w języku polskim (Droga do zbawienia, Lw 1727) i łacińskim (Dies vitae religiosae, Kr 1726; Via caelestis, Sand 1727) oraz komentarzy homiletycznych do Księgi Mądrości (Atrium sapientiae apertum, Lw 1716). W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii.

TACZANOWSKI Rafał, ks., ur. 12 I 1654 w Wielkopolsce, wst. 25 VII 1669 w Krakowie, zm. 16 I 1721 w Krakowie. Syn Jana i Zofii z d. Złotnickiej. Prof, retoryki 1683-84 i pref. szkół 1686-87 w Krośnie, regens konwiktu 1692-95 i rektor 1695-98 w Kaliszu, następnie rektor w Lublinie 1698 -170 l, Toruniu 1703 - 6, Jarosławiu (NMP) 1706 - 10 i Poznaniu 1710-12, prowincjał polski 1712-15, w końcu ponownie rektor w Jarosławiu 1715-18.

TCHORZEWSKI (Thorzewski) Jakub, ks., ur. 24 VII 1706 w Rzeszowie, wst. 10 VIII 1722 w Krakowie, ks. 1733 w Krakowie, zm. X 1779 w Jarosławiu. Syn Stanisława i Barbary.

Prof, filoz. w Sandomierzu 1737 -39 oraz prawa kanonicznego w Poznaniu 1739-40, pref.

studiów w Piotrkowie 1740 - 43, rektor w Stanisławowie 1757 - 61 oraz instruktor III probacji w Jarosławiu 1762 - 73. Po kasacie zakonu kapelan u benedyktynek w Jarosławiu 1773 - 79. Autor kazań okolicznościowych.

TEMEZWARY Andrzej, ks., ur. 30 XI1691 na Podkarpaciu, wst. 15 VIII 1709 w Krakowie, zm. 21 VI 1743 w Łęczycy. Prof, retoryki w Jarosławiu 1725 - 26, filoz. i matematyki w Rawie 1727 -29, Pisma Św., te ol. polemicznej i prawa kanonicznego w Poznaniu 1729-30 oraz te ol. moralnej w Jarosławiu 1732-34, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Przemyślu 173536, pref. studiów w Kamieńcu Podoi. 1736-37, Krośnie 1738-40, Krasnymstawie 1740-41 i Łęczycy 1741-42. THEOBOLTIUS (Toboiski) Wojciech, ks., ur. ok. 1540 w Ujaździe na Śląsku, wst. 4 IV 1561 w Wiedniu, ks. 1568, zm. 10 XII 1611 w Poznaniu. Teol. studiował w Wilnie i Poznaniu.

O. Ludwik Grzebień

Prof. nauk humanistycznych ok. 20 lat (Pułtusk, Wilno, Braniewo, Poznań), języka hebrajskiego siedem lat, teol. polemicznej trzy lata, języka greckiego i teol. moralnej w Poznaniu 1602-8. Kaznodzieja, polemista i matematyk.

THUNIAGI (Tuniagi) Franciszek, ks., ur. ok. 1614 na Węgrzech, wst. 23 VI 1633 w Krakowie, zm. 26 IV 1683 w Kaliszu. Prof. retoryki w Jarosławiu 1644-45, Toruniu 1646-"'47, Kaliszu 1647 - 48 i Poznaniu 1648 - 49 oraz filoz. we Lwowie 1652 - 53, Rawie 1654 - 55 i Krakowie 1657-58, rektor w Przemyślu 1658 -61, prof. te ol. polemicznej w Krakowie 1661 -62, regens konwiktu Boboli w Sandomierzu 1664 - 65, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Kaliszu 1665-66, superior w ChojnicachI667-69, pref. szkół i prof. te ol. moralnej w Jarosławiu 1672-75, pref. szkół w Kaliszu 1675-77, regens bursy Karnkowskiego w Kaliszu 1678-79 oraz prof. teol. moralnej w Kaliszu 1679-81. TRAFANOWICZ Marcin, ks., ur. 10 XI 1629 w Kościanie k. Poznania, wst. 30 VII 1649 w Krakowie, zm. 23 11693 w Krakowie. W l. 1655 - 58 studiował w Prow. Niemieckiej. Prof, retoryki w Poznaniu 1665 - 68 i Lwowie 1672 - 73 oraz rektor w Łucku 1679 - 83. Kaznodzieja. TRĄBCZYŃSKI (Trąpczyński) Marcin, ks., ur. 5 XI 1671 w Wielkopolsce, wst. 11 VIII 1686 w Krakowie, ks. 1698 w Poznaniu, zm. 6 XI1732 w Poznaniu. Prof, retoryki w Poznaniu l 7 O 0-1, filoz. we Lwowie 170 1- 3 i Lublinie 170 3 - 5, oraz te ol. scholastycznej w Sandomierzu 1706-7, Lwowie 1707 -8 i Krakowie 1708-14, rektor i pref. studiów we Lwowie 1714-21 i Jarosławiu (NMP) 1721-23, prowincjał polski 1723-27, rektor w Jarosławiu (św. Jana) 1727-31 i Poznaniu 1731 -32. W 1730 delegat na XVI Kongregację Generalną w Rzymie. Jako prowincjał zabiegał o podniesienie poziomu szkół jezuickich. Autor panegiryków. W rękopisie zostały jego wykłady z teologii. TREMBECKI (Trębecki) Grzegorz, ks., ur. 12 III 1599 w Małopolsce, wst. 20*VII 1622 w Krakowie, zm. IX 1648, zabity przez Kozaków w Starym Konstantynowie. Prof, klas niższych w Poznaniu, Faustowie, Toruniu, Ostrogu i Perejasławiu, minister w Perejsławiu, misjonarz w Surażu oraz operariusz w Ostrogu. Znawca muzyki. TREMBECKI Stanisław, ks., ur. 25 XI 1688 w Prusach, wst. 7 IX 1704 w Krakowie, ks.

1716 w Poznaniu, zm. 1911737 w Lublinie. Syn Jakuba Teodora i Joanny z d. Niezabitowskiej.

Studiował filoz. w Lublinie 1706 - 9 oraz teol. w Poznaniu 1713 -17. Prof, retoryki w Gdańsku 1717-18, filoz. i matematyki w Gdańsku 1720-22, Lwowie 1722-24 i Kaliszu 172427, Pisma św. i teol. polemicznej w Poznaniu 1727-28 oraz teol. scholastycznej we Lwowie 1728-31 i Krakowie 1731 -36, rektor w Lublinie 1736-37. W rękopisie pozostały jego wykłady filozofIi i teologii. TRĘBICKI (Trembicki) Bogusław, ks., ur. 11 XI 1696 w Zbierowie na Rusi Czerwonej, wst. 18 VIII 1715 w Krakowie, ks. 1726 w Krakowie, zm. 30 VIII 1759 w Brześciu Litewskim. Prof, retoryki w Brześciu Lit. 1729-30 i Lublinie 1730-31, etyki i teol. moralnej w Lublinie 1731 -32, filoz. w Lublinie 1732-33 i Łucku 1733-34 oraz teol. polemicznej i prawa kanonicznego w Poznaniu 1735-36, pref. szkół w Kaliszu 1736-37, superior w Krzemieńcu 1737-40, rektor w Rawie 1740-44, regens Seminarium Diec. w Lublinie 1744-48, rektor w Krośnie 1748 - 51, superior w Łaszczowie 1751 - 52, prokurator prowincji w Krakowie 1752-55 oraz kaznodzieja, pref. biblioteki i duchowny domu w Brześciu Lit. 1755-59.

TRZASKOWSKI Mikołaj, ks., ur. ok. 1598 na Rusi Czerwonej, wst. 19 VIII 1617 w Krakowie, ks. 1630 w Poznaniu, zm. 26 IX 1645 w Toruniu. Studiował flloz. w Kaliszu 1620 - 23 oraz teol. w Krakowie 1627 - 31. Prof, retoryki w Sandomierzu 1619 - 20, filoz. w Kaliszu 1632 - 35 oraz teol. moralnej w Kamieńcu Podoi. 1636-37 i te ol. dogmatycznej w Poznaniu 1638-45. W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofIi i teologii.

TRZEBICKI Stanisław, ks., ur. 20 IX 1647 w Wielkopolsce, wst. 23 VII 1666 w Krakowie, zm. 2 VII 1708 w Krakowie na posłudze zarażonym. Syn Macieja i Jadwigi Piotrowskiej. Krewny biskupa Andrzeja Trzebickiego. Studiował teol. w Rzymie 1672 - 77. Prof, filoz. i matematyki w Toruniu 1678-80 i Poznaniu 1680-82, superior w Piotrkowie 1683-86, regens konwiktu Karnkowskiego w Kaliszu 1686 - 90, rektor w Sandomierzu 1690 - 94, regens konwiktu w Ostrogu 1695-97, rektor w Rawie 1699-1702 i Przemyślu 1703-6 oraz prepozyt domu profesów w Krakowie 1706 - 8. Misjonarz dworski biskupa Kazimierza Łubieńskiego.

TRZEBUCHOWSKI Bonawentura, ks., ur. 19 III 1731 w Prusach, wst. 13 IX 1747 w Krakowie, zm. 1 X 1781 w Toruniu. Prof. retoryki i regens konwiktu w Toruniu 1760 - 61, prof. flloz. w Gdańsku 1761 -63, Toruniu 1763-55 i Poznaniu 1765-68, teol. moralnej i historii Kościoła w Poznaniu 1768 - 70, prof. teol. scholastycznej i polemicznej oraz pref. szkół i regens konwiktu w Toruniu 1770 - 73. Po kasacie zakonu prof. teol., a następnie kaznodzieja w szkołach KEN w Toruniu 1773-81. TUCHOŁKA Józef, ks., ur. XII 1694 w Prusach, wst. 8 X 1709 w Krakowie, zm. 31 VII 1742 w Chojnicach. Studiował te ol. w Rzymie 1721 - 23. Prof, filoz. i matematyki w Poznaniu 1724-26 i Kaliszu 1726-29, prof. teol. scholastycznej i pref. szkół w Toruniu 1729-32, rektor i pref. budowy w Kaliszu 1733 - 3 7 i Lublinie 1737 - 3 8 oraz superior i pref. budowy w Chojnicach 1738-42. TUROWSKI Jan, ks., ur. ok. 1570 w woj. krakowskim, wst. 18 VII 1596 w Krakowie, ks. 1605 w Poznaniu, zm. II 1621 zabity przez Tatarów. Syn Stanisława. Absolwent Akad. Krakowskiej. Pref. Seminarium Duch. w Poznaniu 1605 - 6, pref. szkół w Jarosławiu 1608 - 9 i Kamieńcu Podoi. 1619 - 20. Misjonarz na Ukrainie. W 1620 został zabrany przez Tatarów do niewoli. TYMIŃSKI Stanisław, ks., ur. 6 II 1734 w Małopolsce, wst. 31 VII 1749 w Krakowie, zm. po 1780. Studiował teol. w Paryżu 1761 -62 i Rzymie 1762-64. Prof, retoryki w Sandomierzu 1764-66, etyki w Krasnymstawie 1766-67 oraz retoryki w Toruniu 1767-70, misjonarz dworski 1770 - 72 oraz prof. prawa kanonicznego i ceremonii w Poznaniu 177274. Po kasacie zakonu mieszkał w Poznaniu, miał też probostwo. W 1780 pobierał emeryturę KEN. TYRGART (Thyrgart, Tirgart) Stanisław, (Franciszek), ks., ur. ok. 1618 w Prusach, wst.

6 VIII 1633 w Krakowie, zm. 10 XII 1682 w Malborku. Prof, retoryki w Toruniu 1647-48 i 1649 - 50 oraz Kaliszu 1648 - 49, prof. teol. moralnej w Toruniu 1652 - 54, superior w Wałczu 1660 - 63, rektor w Toruniu 1663 - 66, prof. teol. moralnej, pref. szkół i bursy w Lublinie 1667 - 68, superior 1768 - 72 i pref. szkół 1672 - 75 w Chojnicach, Poznaniu 1675 - 76, Wałczu 1676-77 i Malborku 1682.

TYSZKIEWICZ Jerzy, ks., ur. ok. 1574 na Podlasiu, wst. 23 XI 1593 w Rzymie, zm.

14 VIII 1625 w Krakowie. Syn Jerzego i Teodory z d. Wołłowicz. Studia filoz. i teol. odbył w Rzymie. Prof, filoz. w Kaliszu 1603-6 oraz teol. w Wilnie 1607-8 i Poznaniu 1608-11, superior w Toruniu 1611 -13, rektor w Kaliszu 1613 - 16 i Poznaniu 1616 - 19, instruktor III probacji w Jarosławiu 1619-22 oraz prowincjał polski 1622-25. Opublikował kilka broszur polemicznych w obronie Kościoła i zakonu jezuitów oraz książkę ascetyczną De perfectione Christiana (Kr 1624). W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofIi i teologii.

UBER (Huber, Huberus) Jan, ks., ur. 1559 w Wiirzburgu, wst. 8 IX 1583 w Rzymie, zm.

7 VII 1612 w Gdańsku. W Polsce od 1585. Prof. teol. polemicznej 1585 - 87, regens Seminarium Diec. 1587 - 90 oraz rektor 1593 - 95 w Braniewie, prof. teol. moralnej i polemicznej w Poznaniu 1595 - 96, kaznodzieja niemiecki i pref. Seminarium Duch. w Poznaniu 1596-98, superior i kaznodzieja niemiecki w Gdańsku 1598- 1609 oraz kaznodzieja niemiecki w Toruniu 1609 -12. Autor rozpraw polemicznych w języku łacińskim i niemieckim. UBERMANOWICZ Sebastian, ks., ur. 4 I 1698 na Rusi Czerwonej, wst. 11 XII 1711 w Krakowie, ks. 1723 w Poznaniu, zm. 14 XII 1764 w Luneville w Lotaryngii.

Studiował flloz. w Lublinie 1716-19 oraz teol. w Poznaniu 1720 - 24. Prof, retoryki dla eksternów w Piotrkowie 1724 - 25, etyki i matematyki w Lublinie 1725 - 26, flloz. i matematyki w Poznaniu 1726 - 28 i Lublinie 1728 - 31 oraz te ol. w Gdańsku 1732 - 34 i Sandomierzu 1734-35, następnie kaznodzieja we Lwowie 1731-32 i Krakowie 1735 - 36. Od 1736 spowiednik i kapelan na dworze Stanisława Leszczyńskiego w Luneville w Lotaryngii. Utrzymywał stałe kontakty z krajem, m.in. z biskupemJ. A. Załuskim. Opublikował

RELIGIA, Cnota, y Dofkonafość CHRZESCIANSKA, Wytmt) A, Pn« W.X. SEBASTYANA UBERMANOWICZA, Soc JESU, TMEOŁOGA [ KAZNOPtt&1 KRÓLA

"JMO POLSKIEGO, XIAZECIA

LOTARYNGII Y BARU,

ST l

TOMU i. CZESC i.

W KALiSZyv> th*Xi-m J. K- R O*jTM. SK ItStf,

» 13>uk'1ri Gon,», iWr«*:ot, *sk« IT&t

O. Ludwik Grzebień

w siedmiu częściach zbiór kazań Religia, cnota i doskonalość chrześcijańska po kaznodziejska wylożona (Kał 1760 -1769). ULATOWSKI Tomasz, ks., ur. 8 XII 1648 w Wielkopolsce, wst. 20 VIII 1665 w Krakowie, zm. 5 IX 1722 w Kaliszu. Prof. retoryki w Kaliszu 1678-79, Toruniu 1679-80 i Lwowie 1681 -82 oraz filoz. w Sandomierzu 1682-84 i Poznaniu 1684-85, misjonarz dworski wojewody poznańskiego i łęczyckiego Leszczyńskiego 1687-1714. UMIŃSKI Józef, ks., ur. 16 III 1739 w Wielkopolsce, wst. 17 VIII 1756 w Krakowie, zm. po 1799. Prof. retoryki w Poznaniu 1770-72, prof. retoryki i pref. szkół we Wschowie 1772-73.

Po kasacie zakonu prof. w szkołach KEN we Wschowie 1773 - 74. Od 1780 proboszcz w Ostrogu. Architekt amator, miał od 1781 przebudowywać kościół pojezuicki w Łucku przeznaczony na katedrę. W1792 kanonik łucki. Wizytator kościołów i klasztorów w Łucku 1796, archidiakon katedry łuckiej 1798, wizytator kościołów w dekanacie zasławskim 1799. WABER (Weber) Szymon Franciszek, ks., ur. 24 X 1707 w Wielkopolsce, wst. 13 VIII 1724 w Krakowie, zm. III 1759 w Poznaniu. Prof, retoryki w Jarosławiu 1741-42, flloz.

i matematyki w Toruniu 1743-45 oraz teol. moralnej w Poznaniu 1745-46, pref. szkół w Bydgoszczy 1746-48, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Grudziądzu 1759-50. Misjonarz ludowy i obozowy. WAJEROWICZ Andrzej, ks., ur. ok. XI 1584 w Seceminie, wst. 1 V 1604 w Krakowie, zm. 4 XII 1671 w Brześciu. Poddany z Secemina, wstąpił do zakonu bez zgody swego dziedzica Szafrańca. Rozpoznany i porwany przez niego, został uwięziony i dopiero po procesach z jezuitami został zwolniony. Prof, retoryki w Lublinie 1617 -18, Łucku i Poznaniu oraz pref. szkół w Brześciu Lit. 1638-39. Kaznodzieja. Autor rękopisu logiki na retoryce. WALIGÓRSKI Jan Michał, ks., ur. 5 VI1700 w Małopolsce, wst. 9 VIII 1716 w Krakowie, ks. 19 VI1729 w Poznaniu, zm. 17 VII 1758 w Krakowie. Syn Jana i Felicjany z d. Czapskiej. Pref. szkół w Piotrkowie 1738-39 i Brześciu Lit. 1742-43, prof. teol. moralnej w Poznaniu 1743 - 44 i Owruczu 1747 - 48, misjonarz w Kniahininie 1748 - 49, prof. prawa kanonicznego w Krakowie 1751 - 52, misjonarz w Czerminie 1754 - 55 i Uściu 1756 - 57, prof. prawa kanonicznego w Krakowie 1757 -58. Kaznodzieja, autor panegiryków, m.in. z okazji kanonizacji św. Stanisława Kostki plo Capitolium sanctioris triumphi (Kr 1727). WAPOWSKI Stanisław Michał, ks., ur. ok. 1608 w Małopolsce, wst. 18 VII 1622 w Krakowie, zm. 12 III 1673 w Krakowie. Pref. szkół i prof. te ol. moralnej w Łucku 1638-39, rektor w Lublinie 1646-50, misjonarz dworski kasztelana Łukasza Opalińskiego 1653-54, rektor w Jarosławiu (św. Jana) 1654 - 57 i Poznaniu 1665 - 66, prepozyt domu profesów w Krakowie 1666-71 oraz wiceprowincjał 1667. Kaznodzieja na dworze Klemensa Branickiego.

WARGOCKI (Vargotius) Ambroży, ks., ur. ok. 1563 w Przemyślu, wst. XII 1580 w Braniewie, zm. 1 XI1598 w Jarosławiu. Pref. szkół oraz studiów w Lublinie 1593-94 i Poznaniu 1595-96.

WAŻYŃSKI Jan, ks., ur. ok. 1633 na Mazowszu, wst. 27 IX 1649 w Wilnie, zm. 25 IX 1661 w Poznaniu. W l. 1655 - 5 8 studiował teol. w Collegium Romanum, a następnie przebywał w Prow. Czeskiej 1658-59. Prof, filoz. w Poznaniu 1660-61. WĄGLIKOWSKI (Węglikowski) Mikołaj, ks., ur. 28 X 1665 w Prusach, wst. 24 VIII 1681 w Krakowie, zm. 18 V 1727 w Łucku. Prof, etyki i matematyki w Kaliszu 1700 -1 oraz filoz. i matematyki w Poznaniu 1702-4, pref. szkół w Kaliszu 1704-5, superior w Chojnicach 1705 - 9, prof. teol. moralnej w Samborze 1709- 10, pref. szkół i prof. te ol. moralnej w Przemyślu 1710-12, rektor w Przemyślu 1712-16, prof. teol. moralnej 1716-17 i pref. szkół l 718 - 21 w Krośnie, rektor i pref. budowy w Brześciu Lit. 1721 - 24 oraz pref. szkół w Łucku 1724-25.

WĄSOWSKI Bartłomiej Natanael, ks., ur. 29 XII 1617 na Kujawach, wst. 29 VIII 1634 w Krakowie, ks. 1646 w Poznaniu, zm. 4 X 1687 w Poznaniu. Prof, retoryki i poetyki w Gdańsku 1649-50, pedagog Mikołaja i Zygmunta Grudzińskich, podróżował w l. 1650-56 po Europie Zachodniej i pozostawił dokładną relację z tej podróży, rektor w Bydgoszczy 1657 - 61, misjonarz dworski Aleksandra Michała Lubomirskiego 1661 - 71 oraz rektor w Jarosławiu (św. Jana) 1671 - 74. W 1673 założył w Jarosławiu studium matematyczne i planował otwarcie szkoły rycerskiej, w 1674 ufortyfikował otoczenie kolegium. Instruktor III probacji

w Jarosławiu 1674 - 75. Rektor w Poznaniu 1675 - 78, gdzie kontynuował budowę kościoła jezuickiego. Wystarał się w 1678 o przywilej erekcyjny na Akademię w Poznaniu. Prowincjał 1678-82, wznowił studium matematyczne w Jarosławiu i dbał o poziom szkolnictwa jezuickiego. Rektor i pref. budowy w Bydgoszczy 1682-83, ponownie rektor w Poznaniu 1683-86. Architekt i artysta, opublikował Callitectonicum seu de pulchro architecturae (pz 1678). Teolog praktyk, autor książki teologicznej Apparatus sacerdotum (cz. 1 - 2, pz 1685) oraz książki ascetycznej Podniety nabożeństwa zakonnego (pz 1687). W rękopisie (BCzart 3031) zostawił Europea Peregrinatio z lat 1650-1656.

WDZIEMBORSKI Stanisław, ks., ur. 28 IV 1645 w woj. sandomierskim, wst. 24 VI1663 w Krakowie, zm. 11 XI1709 w Krakowie. Prof, retoryki w Rawie 1676-77, filoz. 1679- 81 oraz te ol. pozytywnej i polemicznej 1681 - 83 w Poznaniu, pref. szkół w Bydgoszczy 1683 - 84, rektor w Sandomierzu 1685 - 88, Rawie 1688 - 92 i Lublinie 1692 - 95, sekretarz prowincjała 1695 -1700, rektor w Krakowie (Św. Szczepana) 1700-1, (św. Piotra) 1701 -2, prowincjał 1702-8 oraz rektor w Krakowie (Św. Piotra) 1708-9. Jako prowincjał dbał o poziom szkolnictwa jezuickiego i otworzył w Sandomierzu studia teol. oraz języka niemieckiego i francuskiego, utworzył też misje w Krzemieńcu i Markowicach. WICK (Vieh, Wykus) Jan, ks., ur. ok. 1544 w Oxford w Anglii, wst. 1563 w Lowanium, zm. 5 IX 1588 w Rzymie. W Polsce pracował od 1576. Prof. teol. moralnej i polemicznej oraz logiki w Braniewie 1576 - 78 oraz prof. teol. moralnej w Poznaniu 1578 - 79. Potem prof. w Dylindze i Ingo1stadzie. WIDZIEWICZ (Matthaei, Widzisz) Marcin, ks., ur. ok. 1575 w Wilnie, wst. VIII 1590 w Krakowie, ks. 1605 w Poznaniu, zm. 24 II 1623 w Wilnie. Syn Macieja. Prof, retoryki w Poznaniu 1597, pref. szkół w Jarosławiu 1607-8 oraz prof. teol. polemicznej we Lwowie 1608 - 9. Autor kazań okolicznościowych.

WIELEWICKI Jan, ks., ur. ok. 1566 we wsi Wielowicz k. Sępólna Krajeńskiego, wst. 20 XII 1584 w Braniewie, zm. 24 VII 1639 w Jarosławiu. Studiował filoz. w Poznaniu 1591 -94 oraz teol. w Wilnie 1594-98. Sekretarz prowincjała 1599, prof. filoz. w Kaliszu 1599-1602, kaznodzieja w Krakowie (Św. Barbary) 1602-4, prof. teol. moralnej w Poznaniu 1604-5, sekretarz prowincjała 1607, superior w Toruniu 1608-9, pref. studiów i prof. te ol. moralnej w Kaliszu 1609 - 11, superior w Przemyślu 1611-13, rektor we Lwowie 1613 - l 7 i Poznaniu 1625-29, prepozyt domu profesów w Krakowie 1619-23, 1629-33 i 1636, sekretarz prowincjała 1623. Opracował diariusz domu profesów przy kościele św. Barbary w Krakowie za lata 1579-1639 Historia diarii domus professae Societatis Jesu Cracoviensis, wyd. w serii Scriptores Rerum Polonicarum (t. 7, 10, 14 i 17; tom ostatni pozostaje w rękopisie). Współpracował z F. Alegambe w wydaniu Bibliotheca scriptorum Societatis Jesu (An 1643), uzupełnił i wydał Żywoty świętych Piotra Skargi (Kr 1626) oraz przełożył na język polski O naśladowaniu Pana Chrystusa Tomasza a Kempis (Kr 1608). Był też autorem utworów polemicznych.

WIEWWIEYSKI Stefan, ks., ur. 24 XII 1654 w Wielkopolsce, wst. 1 VIII 1671 w Krakowie, ks. 1683 w Poznaniu, zm. 7 XI 1721 w Rawie. Studiował flloz. w Kaliszu 1674- 77 oraz teol. w Poznaniu 1680 - 84. Prof, retoryki w Łucku 1686 - 87 i Rawie 1687 - 88, prof. flloz. w Rawie 1688-90, pref. szkół i prof. teol. moralnej 1690-91, teol. polemicznej 1692-93 oraz prawa kanonicznego 1693-98 w Poznaniu, pref. szkół i prof. teol. moralnej w Kaliszu 1698-1702 i Lwowie 1702-4, prof. prawa kanonicznego 1704-6, prof. teol. moralnej i pref. studiów w Toruniu 1706 - 8 i Grudziądzu 1708 - 9, kaznodzieja w Toruniu 1709 -11, misjonarz w majątkach kolegium w Kaliszu l 711-13 i Rawie l 713 -14, prof. te ol. moralnej i pref. studiów w Rawie 1714-15, misjonarz w Siekierkach 1719-20 oraz pref. studiów w Rawie 1720-21. Opublikował Nowe żywoty świętych (Kai 1735-39) oraz kazania i broszury ascetyczne.

WIERUSZEWSKI Kazimierz, ks., ur. 6 I 1682 w Wielkopolsce, wst. 3 VIII 1697 w Krakowie, zm. 10 VI 1744 w Łęczycy. Prof, retoryki w Łucku 1712 -13, Kamieńcu Podoi.

O. Ludwik Grzebień

1713-14, Krośnie 1714-15 i Poznaniu 1716-17, następnie prof. flloz. i matematyki 171921, prof. prawa kanonicznego i teol. moralnej 1721 - 22 w Poznaniu, misjonarz w Koniecpolu 1723-24, misjonarz dworski prymasa Teodora Potockiego w Łowiczu 1724-32 i 1735-37, superior w Łęczycy 1732-34 i 1737 -38, misjonarz dworski 1738-39, pref. budowy w Łęczycy 1739-43 oraz regens konwiktu szlacheckiego w Łęczycy 1743-44. Zwolennik tradycTInej retoryki szkolnej. Oprócz kilku panegiryków, druków ascetycznych i kazań wydał w 1720 Famę polską publiczne stany i młódź szlachetną informującą (pz 1720) oraz Laurea poetica (Kai 1726), zawierające utwory na cześć wybitnych jezuitów polskich.

WIERZBICKI Jacek, ks., ur. 10 IX 1645 w Małopolsce, wst. 9 XII 1661 w Krakowie, zm.

27 V 1714 w Jarosławiu. Wicerektor w Lublinie 1683-84, rektor w Przemyślu 1689-92, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Poznaniu 1693-95, rektor w Lublinie 1695-98 i Lwowie 1699-1703. Kaznodzieja.

WIETRZYŃSKI Władysław, ks., ur. 26 XII 1704 w Małopolsce, wst. 20 VIII 1719 w Krakowie, zm. 4 V 1765 w Krakowie. Syn Mikołaja i Aleksandry z d. Zamiechowskiej. Studiował flloz. w Lublinie 1723 - 26 oraz teol. w Krakowie 1729 - 30 i Rzymie 1730 - 33. Prof, retoryki w Chojnicach 1727-28 i Samborze 1728-29, flloz. i matematyki w Sandomierzu 1735-37 i Krośnie 1737 - 39 oraz teol. pozytywnej i polemicznej w Lublinie 1739 - 43, misjonarz dworski w Brześciu Lit. 1743- 44, prof. teol. polemicznej i pozytywnej 1744-48 oraz teol. scholastycznej 1748-56 w Poznaniu, pref. kościoła i biblioteki w Poznaniu 1756-57, sekretarz prowincjała 1757 - 58, rektor w Poznaniu 1758 - 61 i Kaliszu 1761 - 64. W rękopisie pozostały jego wykłady z filozofii i teologii. WIEWIERSKI Zygmunt, ks., ur. ok. 1607 w Prusach, wst. 24 III 1627 w Krakowie, dym.

1655. Prof, retoryki w Poznaniu 1638 -39, filoz. we Lwowie 1641 -42 oraz teol. polemicznej w Krakowie 1654-55. WILCZEK Ignacy, ks., ur. 29 VII 1728 na Słowacji, wst. 23 IX 1747 w Krakowie, ks. 1758 w Krakowie, zm. 18 VI1797 w Krakowie. Prof, retoryki w Krośnie 1760 - 61, filoz. w Krośnie 1761 - 63, Kaliszu 1763 - 66 i Poznaniu 1766 - 69, prof. teol., Pisma Św., prawa kanonicznego i rytów w Krakowie 1769-73. Po kasacie zakonu pozostał w Krakowie. W 1778 należał do komitetu redakcyjnego do opracowania nowych podręczników dla Wydze Teol. Szkoły Głównej Koronnej. Poeta łaciński, opublikował swoje Carmina (Kai 1785, Kr 1788). WILCZEWSKI Franciszek Rafał, ks., ur. 5 X 1716 w Trzebieniu k. Bydgoszczy, wst.

l XI 1731 w Krakowie, ks. 26 VI 1742 w Poznaniu, zm. 27 III 1756 w Gdańsku. Syn Adama i Anny z Tuchołków. Studiował flloz. w Kaliszu 1733-36 oraz teol. w Poznaniu 1739-43. Prof, retoryki w Gdańsku 1745-46, Toruniu 1746-47, Lwowie 1747-49 i Poznaniu 174950, w Gdańsku prof. filoz. 1750-52, pref. szkół 1751-53 i prof. teol. 1752-56. Autor kilku panegiryków, m. in. Aestus lachrymarum Stephano Rupniewski [...] effusi (Kr 1731) i Munus superum [...] Stanislaus Leski (To 1737). WITKOWSKI Jan, ks., ur. 13 VI 1670 na Rusi Czerwonej, wst. 2 IX 1687 w Krakowie, ks. 1700, zm. 4 XI 1732 w Chambord we Francji. Syn Pawła i Bogumiły z d. Bielskiej. Prof, retoryki w Sandomierzu 1702 - 3, teol. moralnej w Lublinie 1706 - 7, filoz. i matematyki w Sandomierzu l 707 - 9, teol. moralnej i regens konwiktu w Sandomierzu 1709 - 22, pref. szkół we Lwowie 1722-24, sekretarz prowincjała 1725-26, rektor i pref. studiów w Poznaniu 172631. W 1731 wyjechał do Francji jako misjonarz dworski Leszczyńskich. Kaznodzieja, opublikował Obserwacje święte czasu rocznego (pz 1730). W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. WŁODEK Ignacy Dominik, ks., ur. 24 VII 1723 w Tarnopolu, wst. 1 VIII 1741 w Krakowie, ks. 16 VII 1752 w Brzozowie, zm. pod koniec 1780 w Rzymie. Syn Józefa i Franciszki. Studiował filoz. w Ostrogu 1743-46 oraz teol. w Krakowie 1749-53. Prof, retoryki dla eksternów w Łucku 1753-54, filoz. w Poznaniu 1756-57 oraz retoryki dla kleryków jezuickich w Krakowie 1757-66, sekretarz asystenta polskiego w Rzymie 1766-68 oraz prokurator Asystencji Polskiej w Rzymie 1768 - 73. Po kasacie zakonu pozostał nadal w Rzymie, oddając się studiom filozoficznym i humanistycznym. Utrzymywał kontakty listowne z Polską. Jeden z prekursorów teorii nauki w Polsce. Pozostawił rozprawę o języku polskim plo O naukach wyzwolonych w powszechności i szczególności księgi dwie (R 1780), którą po śmierci autora wydał Karol Korycki.

WŁOSZYNOWSKI (Włosinowski) Wojciech, ks., ur. 21 IV 1635 w Wielkopolsce, wst.

24 VII 1651 w Krakowie, zm. 16 VI1688 w Lublinie. Studiował flloz. w Chomotowie w Czechach 1754-57 i te ol. w Krakowie 1660-64. Prof. retoryki w Rawie 1665-66 oraz flloz. w Lublinie 1667-69, pref. studiów w Kaliszu 1669-70, prof. filoz. w Poznaniu 1670-72, prof. Pisma Św. i teol. polemicznej oraz pref. szkół w Poznaniu 1672 - 75, prokurator w Rzymie 1675-84 oraz rektor w Lublinie 1685-88. WOJCIECHOWSKI Jan, ks., ur. 1 VI1676 w Wielkopolsce, wst. 8 VIII 1693 w Krakowie, zm. 24 I 1742 w Poznaniu. Prof, retoryki w Kaliszu 1708-9 i Poznaniu 1709-10, filoz. i matematyki w Łucku 1711 - 13 i Lwowie 1713 - 14, teol. polemicznej i pozytywnej we Lwowie 1714-15, Pisma św. i teol. polemicznej w Poznaniu 1717-20 oraz teol. scholastycznej w Kaliszu 1720-22, pref. studiów i prof. prawa kanonicznego w Sandomierzu 1728-30, regens Seminarium Diec. w Sandomierzu 1730 - 34, pref. studiów we Lwowie 1734 - 35 oraz rektor w Bydgoszczy 1735 - 3 8 . WOJENSKI Ludwik, ks., ur. 8 I 1634 w Małopolsce, wst. 8 XI 1652 w Wiedniu, zm. 24 V 1707 w Lublinie. Syn Macieja i Aleksandry Barbary z d. Ochockiej. Nowicjat odbył w Wiedniu 1652 - 54, a następnie prof. gramatyki w Spiśska Kapituła 1655 - 56 i Tyrnawie 1657. Studiował teol. w Grazu 1658-61. Prof, flloz. i matematyki w Sandomierzu 1664-66, pref. studiów w Rawie 1666 - 67, prof. teol. polemicznej i pozytywnej w Poznaniu 1667 - 68 oraz te ol. moralnej w Lublinie 1672 - 76, a równocześnie pref. studiów 1674 - 76, rektor w Grudziądzu 1677 - 80 i Przemyślu 1681 - 86, pref. szkół, konwiktu i bursy w Lublinie 1686 - 87, regens konwiktu Boboli w Sandomierzu 1687 - 88, instruktor III probacji w Jarosławiu 1693 - 95, prepozyt domu profesów w Krakowie 1695 - 1700 oraz rektor w Jarosławiu (NMP) 1700 - 3. WOJNICZ (Woynicz) Wojciech, ks., ur. IV 1600 w Wielkopolsce, wst. 4 XI 1623 w Krakowie, zm. 30 XII 1672 w Krakowie. Prof, retoryki 1634-35 i filoz. 1635-39 w Poznaniu oraz misjonarz dworski podkomorzego poznańskiego Krzysztofa Opalińskiego 1644-62. WOLBORIUS (Volborius) Baltazar, ks., ur. ok. 1571 na Mazowszu, wst. 18 IX 1597 w Pułtusku, zm. 29 VIII 1638 w Poznaniu. Prof. Pisma św. i języka hebrajskiego w Poznaniu 1608-14 i 1615-38. Miał przygotować nowe tłumaczenie Biblii lub też znacznie poprawić przekład Wujka. W rękopisie pozostały jego wykłady Pisma św. Zaopatrzył wstępem i wydał Condoms Stanisława Grodzickiego (t. 1- 8, Ig 1614). W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii i Pisma św. WOLFF (Wolt) de Liidinghausen Jerzy, ks., ur. 1646 w Inflantach, wst. 10 V 1663 w Krakowie, zm. 15 IX 1712 w Siuwaldzie. Syn Fryderyka i Anny z d. Denhoff. Prof, retoryki i poetyki w Bydgoszczy 1675 - 76 oraz flloz. w Poznaniu 1676 - 77, misjonarz w dobrach rodzinnych w Inflantach 1678 - 89 oraz misjonarz dworski swojej siostry, wojewodziny chełmińskiej Marianny Kos 1689-1712. Medyk. WOLSKI Andrzej Mikołaj, ks., ur. 9 XII 1726 w Jeziorkach w Wielkopolsce, wst. 10 VIII 1742 w Krakowie. Syn Józefa i Anny z d. Olszańskiej Prof, etyki i matematyki w konwikcie szlacheckim w Kaliszu 1758-59, flloz. w kolegium w Kaliszu 1759-62, Pisma św. i teol. polemicznej w Poznaniu 1763-64 oraz teol. scholastycznej w Toruniu 1764-67 i Krakowie 1767-72, misjonarz w Nowym Dworze 1773-74. Losy po kasacie zakonu nie są znane.

Publikował tezy z teologii.

WOLSKI Ignacy Michał, ks., ur. 18 IV 1736 w Wałczu, wst. 13 VIII 1751 w Krakowie, zm. 24 V 1767 w Piotrkowie. Syn Antoniego i Róży z d. Rudnickiej. Prof, geografii w konwikcie w Poznaniu 1763-64 oraz kaznodzieja i pref. szkoły w Piotrkowie 1766-67. Opublikował dwa kazania okolicznościowe. WOLSKI (Ogończyk) Kazimierz, ks., ur. III 1644 na Rusi Czerwonej, wst. 22 VIII 1661 w Krakowie, ks. 1672 w Poznaniu, zm. 25 IV 1690 w Poznaniu. Prof, flloz. w Poznaniu 1674 - 7 5 i Kaliszu 1675 - 7 8, kaznodzieja w Lublmie 1678 - 79, prof. teol. scholastycznej w Poznaniu 1679-88, kaznodzieja we Lwowie 1688 - 89 i Poznaniu 1689 - 90. Opublikował kazanie na pogrzebie biskupa Macieja Kurskiego. Po śmierci wydano jego dzieło o predestynacji Vindiciae S. Augustini et D. Thomae (pz 1695). WORONOWSKI Benedykt Gabriel, ks., ur. 25 III 1743 w Korycinie k. Sokółki, wst.

14 VIII 1760 w Krakowie, zm. 1790 w Swarzędzu. Syn Józefa i Marianny z d. Wolkownej.

O. Ludwik Grzebień

Studiował filoz. w Kaliszu 1763 - 66, matematykę w Poznaniu 1767 - 69 oraz te ol. w Poznaniu 1769 - 73. Prof. arytmetyki, geometrii oraz architektury w konwikcie w Poznaniu. Po kasacie zakonu pozostał w szkołach KEN. W l. 1774-76 nauczyciel Stanisława Staszica. Protonotariusz apostolski i kanonik łęczycki. Geometra przysięgły. Po reorganizacji w 1780 Akad. Wielkopolskiej na szkołę wydziałową pozostał w Poznaniu jako "profesor bez katedry", a następnie osiadł na probostwie w Swarzędzu. Wydał słownik polsko-łaciński (skrót Knapiusza) w Kaliszu w 1769 i 1787. WRONECENSIS Wojciech, ks., ur. ok. 1560 we Wronkach k. Poznania, wst. jako ks.

18 VIII 1588 w Krakowie, zm. 6 XII 1632 we Lwowie. Pref. Seminarium Pap. w Poznaniu 1607-9 oraz misjonarz dworski Radziwiłłów 1616-17.

WRÓBLEWSKI Antoni, ks., ur. 17 I 1711 na Rusi Czerwonej, wst. 14 VIII 1725 w Krakowie, zm. po 1773. Prof. te ol. moralnej w Piotrkowie 1738-39, prokurator spraw spornych Prowincji w Piotrkowie 1740 - 41, prof. filoz. i matematyki w Piotrkowie 1741 - 43 i Poznaniu 1743 - 45, te ol. moralnej w Grudziądzu 1745 - 47, teol. polemicznej, pozytywnej i prawa kanonicznego w Kaliszu l 747 - 5 O oraz teol. scholastycznej w T oruni u l 750 - 57, pref. studiów w Toruniu 1758 - 66 oraz rektor w Grudziądzu 1766 - 70 i Toruniu 1770 - 73. Losy po kasacie zakonu nie są znane. WUJEK (Wagrovitius) Jakub, ks., ur. 1541 w Wągrowcu k. Poznania, wst. 25 VII 1565 w Rzymie, ks. 1568 w Pułtusku, zm. 27 VII 1597 w Krakowie. N auki pobierał u cystersów w Wągrowcu, a od 1555 studiował na Śląsku, prawdopodobnie we Wrocławiu, skąd w 1558 został zabrany przez rodziców, ponieważ zaczął sprzyjać nowinkom religijnym. W 1558 zapisał się na Akad. Krakowską i w roku następnym uzyskał bakalaureat nauk wyzwolonych. U dał się następnie na dwór biskupa kujawskiego Jakuba Uchańskiego i nauczał w jego szkole pałacowej 1559 - 62. Potem znów studiował flloz., matematykę i język grecki w Wiedniu 1562 - 64. Później kanonik łęczycki i sekretarz prymasa Jakuba Uchańskiego. W zakonie studiował te ol. w Rzymie 1565 - 67 pod kierunkiem Jakuba Ledesmy, Franciszka Toletusa i Achillesa Gagliardi. Po powrocie do kraju uzupełnił studia te ol. i wykładał retorykę w Pułtusku 1567 - 70. Rektor w Poznaniu 1571 - 78 i Wilnie 1578 - 79. W 1579 stanął na czele misji w Siedmiogrodzie, gdzie zorganizował kilka placówek jezuickich i prowadził działalność kontrreformacyjną i piśmienniczą. W I pol. 1584 powrócił do kraju, a jesienią uczestniczył w V Kongregacji Generalnej w Rzymie. Wiceprowincjał polski 1586 - 87 i w Siedmiogrodzie 1587 - 89 oraz prepozyt domu profesów w Krakowie 1589 - 92. Od 1592 poświęcił się prawie wyłącznie pracy nad nowym przekładem Pisma Św., przerywając ją jedynie wyjazdami do Rzymu w 1593 i 1594 oraz do Siedmiogrodu w l. 1595-96. Oprócz wiekopomnego dzieła - polskiego przekładu Pisma św. ogłosił wiele cennych, oryginalnych dzieł i rozpraw teologicznych (O Kościele Pana Chrystusowym. pz 1580), polemicznych (Judicium. Kr 1570), katechetycznych, homiletycznych (Postiłla catho/ica. Kr 1573; Postille mniejszej część pierwsza. pz 1579- 80) i ascetycznych, zarówno w języku polskim, jak i łacińskim. Przełożył również na język polski kilka dzieł ascetycznych, m.in. O naśladowaniu Pana Chrystusa (Kr 1571) Tomasza a Kempis.

WYGONOWSKI Jan, ks., ur. 16 VI 1711 na Litwie, wst. 25 VIII 1728 w Krakowie, zm.

15 III 1767 w Chojnicach. Prof. etyki i matematyki w Ostrogu 1743 - 44, prof. te ol. moralnej i pref. szkół w Ostrogu 1744-45, prof. flloz. i matematyki w Toruniu 1745-47 i Gdańsku 1747 - 49, prof. prawa kanonicznego i teol. moralnej oraz pref. bursy w Lublinie 1749- 50, prof. te ol. scholastycznej w Kaliszu 1750-55 i Poznaniu 1756-59, pref. studiów w Kaliszu 1759-63 oraz superior w Chojnicach 1764-67.

WYSOCKI Konstanty, ks., ur. 14 II 1712 w Głowczewicach k. Chojnic, wst. 2 VIII 1727 w Krakowie, zm. po 1774. Syn Macieja i Julianny z d. Gliszczyńskiej. Prof. flloz. i matematyki w Gdańsku 1744 - 46 i Poznaniu 1746 - 48, regens konwiktu i pref. szkół w Kamieńcu Podoi. 1748 - 50, prof. teol. polemicznej w Sandomierzu 1750 - 51 oraz te ol. moralnej w Piotrkowie 1751 - 52, misjonarz dworski w Gdańsku 1753 - 71 oraz misjonarz ludowy w Doręgowicach 1771 -73 i Bochlewie 1773-74. Losy po kasacie zakonu nie są znane.

ZALESKI Marcin, ks., ur. 1582 w Wielkopolsce, wst. 20 III 1600 w Krakowie, zm. 13 VII 1655 w Łucku. Prof. flloz. we Lwowie 1618-21 i Poznaniu 1621 -23, pref. szkół w Łucku

1623 - 24, superior w Winnicy 1627- 31 i Krośnie 1631- 33, misjonarz obozowy 1634- 3 5 oraz dworski Czartoryskich 1638 - 55. ZAŁUSKOWSKI Jan, ks., ur. 8 III 1727 w Wielkopolsce, wst. 14 IX 1743 w Krakowie, zm. po 1773. Misjonarz w Żyrzynie 1756-57, prof. retoryki dla eksternów w Poznaniu 1757-62 i Kaliszu 1762-66 oraz dla kleryków jezuickich w Krakowie 1766-73. Losy po kasacie zakonu nie są znane. Autor rozprawy Disputatio de societate virtutis ac naturae (Kai 1764) na temat stosunku obyczajowości do natury i życia społecznego.

ZAPŁATYŃSKI Józef, ks., ur. 10 III 1716 na Rusi Czerwonej, wst. 12 VIII 1732 w Krakowie, ks. 9 VII 1743 w Poznaniu, zm. po 1773. Prof. flloz. i matematyki w Sandomierzu 1746-48 i Jarosławiu 1748 - 51, prof. teol. polemicznej i pref. bursy muzyków w Krakowie 1751 - 52, prof. teol. polemicznej i moralnej oraz pref. szkół w Poznaniu 1752 - 54, prof. teol.

polemicznej i moralnej w Gdańsku 1754-57, pref. studiów w Lublinie 1757-59, prof. teol. scholastycznej w Łucku 1759-64 i Przemyślu 1764-66, superior w Nastasowie 1766-67, pref. studiów w Kamieńcu Podoi. 1767 - 70 i Ostrogu 1772 - 73. Losy po kasacie zakonu nie są znane. ZAPOLSKI Ignacy Franciszek, ks., ur. 28 X 1645 w woj. sieradzkim, wst. 30 VIII 1663 w Krakowie, ks. 1672 w Poznaniu, zm. 6 XI1703 w Sawie k. Gandży w Persji. Syn Stanisława. Studiował flloz. w Kaliszu 1665-68 oraz teol. w Poznaniu 1670-74. Prof, retoryki 1675-76 i flloz. 1676 - 79 w Kaliszu oraz teol. scholastycznej i polemicznej w Poznaniu 1679 - 84, rektor w Toruniu 1686-88. W 1689 wyruszył na misje chińskie, ale nie mogąc dostać się do Chin drogą lądową na skutek sprzeciwu cara, dostał się do Persji, gdzie pracował jako misjonarz i ambasador polski przy dworze szacha. W celu propagowania misji perskiej i zebrania potrzebnych funduszy podróżował po Polsce. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. ZARANEK Zygmunt, ks., ur. 1607 na Podlasiu, wst. 16 V 1625 w Krakowie, ks. 1634 w Poznaniu, zm. 16 X 1667 w Poznaniu. Urodził się w rodzinie ariańskiej. Prof, flloz. w Kaliszu 1638 - 44 oraz teol. dogmatycznej w Poznaniu 1644 - 51, rektor w Poznaniu 1651 - 54, sekretarz prowincjała 1654 - 57, rektor w Kaliszu 1657 - 61 i Krakowie (św. Piotra) 1662 - 65. Rozpoczął budowę nowego kościoła jezuickiego w Poznaniu. W1661 delegat na XI Kongregację Generalną w Rzymie. Wydał drukiem Theses theologicae (pz 1655). ZAWISTOWSKI Florian, ks., ur. 2 V 1741 na Litwie (Buchovecensis), wst. 20 VIII 1756 w Krakowie. Syn Tomasza i Teresy z d. Kościanki. Prof, historii w konwikcie w Poznaniu 1769 - 70, prof. poetyki i pref. szkół we Wschowie 1770 - 71, prof. etyki i matematyki w Kaliszu 1772-73 oraz prof. filoz. w Krośnie 1773. Po kasacie zakonu prorektor szkoły KEN w Mozyrzu 1782-85. W 1792 kanonik żmudzki i inflancki. ZBIJEWSKI Samuel, ks., ur. ok. 1597 na Rusi Czerwonej, wst. 9 VIII 1616 w Krakowie, zm. 24 VIII 1643 w Lublinie. Prof, retoryki w Rawie 1631-32 i Jarosławiu 1633-34 oraz języka hebrajskiego w Krakowie 1632-33 i Poznaniu 1634-39. ZBIJEWSKI Stefan, ks., ur. 14 I 1683 w Wielkopolsce, wst. 19 XII 1697 w Krakowie, zm.

l XI 1714 w Kaliszu. Studiował teol. w Rzymie 1706-10. Prof, retoryki w Kaliszu 171112, flloz. i matematyki w Poznaniu 1712-14 oraz logiki w Kaliszu 1714. Autor dramatów szkolnych. ZYCHOWICZ Kasper, ks., ur. ok. 1587 w Krakowie, wst. 17 IX 1603 w Krakowie, zm.

27 IV 1646 w Łucku. Syn Macieja i Reginy. Prof, retoryki w Poznaniu 1618 -19 i Jarosławiu 1620-21, prof. teol. moralnej i pref. szkół we Lwowie 1622-24, kaznodzieja i pref. szkół w Jarosławiu 1626-28, prof. teol. moralnej i pref. szkół w Rawie 1628-29, Ostrogu 1629-31 i Łucku 1631 - 34, misjonarz dworski Czartoryskich w Klewaniu 1641 - 46. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. ZYGIELEWSKI Piotr, ks" ur. 12 II 1648 w Prusach, wst. 12 VIII 1668 w Krakowie, zm.

12 VI 1713 w Krasnymstawie. Prof, retoryki w Bydgoszczy 1681-82 i Lwowie 1683-85, prof. filoz. i matematyki w Rawie 1685 - 87, pref. studiów i budowy oraz prof. teol. moralnej w Rawie 1687 -88, pref. budowy i regens konwiktu w Rawie 1688-89, rektor w Ostrogu 1690 - 93 i Przemyślu 1694 - 97, prof. teol. moralnej w Jarosławiu 1700 - l , prof. prawa kanonicznego w Poznaniu 1701 - 2, pref. szkół w Kaliszu 1703-4, prof. teol. moralnej w Przemyślu 1707-9, Lublinie 1709-10 i Krasnymstawie 1711-13o. Ludwik Grzebień

ŻEGOCKI Łukasz, ks., ur. 24 II 1644 w Wielkopolsce, wst. 9 XI 1659 w Krakowie, zm.

16 IV 1679 w Poznaniu. Syn Piotra. Prof. flloz. i matematyki oraz pref. szkół w Rawie 1674 - 75, prof. etyki i teol. moralnej w Kaliszu 1675 - 77 oraz filoz. w Poznaniu 1678 - 79. Autor dramatu szkolnego. ŻEROŃSKI (Żerowski) Wojciech, ks., ur. 12 IV 1619 w Wielkopolsce, wst. 8 VIII 1635 w Krakowie, zm. 4 III 1671 w Kamieńcu Podolskim. Prof, retoryki w Lublinie 1649-50, prof. matematyki 1652 - 53 i filoz. 1653 - 55 w Toruniu. W l. 1655 - 57 przebywał w Prow. Czeskiej. Po powrocie do kraju prof. flloz. w Kaliszu 1657 - 60, teol. w Poznaniu 1660 - 62, prof. teol.

i pref. szkół w Kaliszu 1662 - 65 i 1666 - 68, instruktor III probacji w Jarosławiu 1665 - 66, prof. teol. moralnej w Kaliszu 1666 - 68 oraz rektor w Kamieńcu Podolskim 1668 - 71. ŻÓŁKIEWSKI Bernard, ks., ur. 2 IV 1662 na Rusi Czerwonej, wst. 9 VIII 1678 w Krakowie, zm. 19 IV 1729 w Stanisławowie. Prof, retoryki w Jarosławiu 1692-93, filoz. i matematyki w Poznaniu 1693-95 i Lublinie 1695-98, teol. pozytywnej i polemicznej w Poznaniu 1698-99, prof. teol. polemicznej i pref. szkół w Poznaniu 1699-1702, prof. teol. scholastycznej we Lwowie 1702-3 i 1708-10 oraz Krakowie 1703-8, pref. studiów w Lublinie 1710 -12 i Sandomierzu 1712 -13, prof. teol. moralnej i pref. studiów we Lwowie l 713 -14, prof. teol. moralnej w Krasnymstawie l 714 -15, prof. te ol. moralnej i regens Seminarium Diec. w Lublinie 1716-17, prof. te ol. moralnej w Krasnymstawie 1717 -18 i Ostrogu 1718-19 oraz pref. szkół w Stanisławowie 1721 -29. ŻÓŁTOWSKI Władysław, ks., ur. 25 III 1682 w Wielkopolsce, wst. 15 VIII 1698 w Krakowie, ks. 1710 w Krakowie, zm. 26 II 1760 w Krakowie. Syn Sebastiana. Studiował filoz. w Lublinie 1701 -4 oraz teol. w Krakowie 1707 -11. Prof, poetyki w Sandomierzu 1706-7, retoryki w Krośnie 1712-13, filoz. i matematyki w Poznaniu 1713-15 i Lublinie 1716-18 oraz Pisma św. i te ol. we Lwowie 1718-28, pref. studiów we Lwowie 1728-32, rektor w Krakowie (św. Piotra) 1732-35, prowincjał 1735-40, prepozyt domu profesów w Krakowie 1740-43, rektor w Jarosławiu (NMP) 1743-45, Lwowie 1745-51 i Krakowie (św. Piotra) 1754-60. W 1755 delegat na XVIII Kongregację Generalną w Rzymie. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii. ŻORAWSKI Mikołaj, ks., ur. ok. 1585 w Poznaniu, wst. 21 VIII 1602 w Krakowie, zm.

4 VI 1621 w Krakowie. Studiował filoz. w Kaliszu 1605-8 oraz te ol. w Poznaniu 1610-14.

Prof. teol. moralnej we Lwowie 1615 -1 7 i Poznaniu 1618 -19 oraz filoz. w Kaliszu 161718, kaznodzieja w Jarosławiu 1619-21. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii.

KATAWGÓW OSOBOWYCH SWEGO KOLEGIUM (XVI - XVIII W.)

Opracował i przełożył JACEK WIESIOŁOWSKI

W ykazy ojców i braci jezuickich stanowią osobny wkład Towarzystwa Jezusowego do kultury zgromadzeń zakonnych. Wczesnośredniowieczne zgromadzenia mnisze (benedyktyni czy cystersi) przechowywały informacje o swych braciach z opactwa wyłącznie dla celów liturgicznych. W kalendarzach notowano imiona zmarłych, by wspominać o nich w czasie mszy. Dopiero w końcu średniowiecza zainteresowano się wiadomościami o zmarłych braciach z innego zaprzyjaźnionego opactwa, dokonując wzajemnej wymiany nekrologów lub znacznie częściej ich partii z ostatnich lat, by wzajemnie zapewnić sobie większą ilość modłów za swoich zmarłych. Podobnie czyniły klasztory różnych zgromadzeń kanoniczych. Dopiero powstałe w XIII w. zakony żebracze Gak dominikanie, franciszkanie czy karmelici), dysponując zcentralizowaną organizacją, tworzyły nekrologi centralne w ramach swych prowincji. Były to jednak nadal nekrologi służące liturgii. Nie dbano o wykazy żyjących braci. Jezuici posługiwali się także tego typu nekrologami, ale jako zakon o bardzo silnej władzy centralnej i prowincjonalnej pierwsi wprowadzili obowiązek sporządzania aktualnych wykazów obsady poszczególnych domów zakonnych. Rokrocznie przełożony jezuickiej placówki sporządzał wykaz podległych sobie jezuitów wraz z jednoczesnym wskazaniem, jakie obowiązki dany jezuita pełni. Jedna kopia tego wykazu była przesyłana do prowincjała, druga do Kurii Generalnej (tzw. katalog krótki, catalogus brevis). Co trzy lata aktualni przełożeni przesyłali do swych władz dodatkowo wykaz swych podwładnych z trzech ostatnich lat (tzw. katalog trzyletni, catalogus triennalis). Tym razem podawano inne informacje - o pochodzeniu, wykształceniu, dotychczasowych funkcjach w zakonie, posiadanych stopniach czy ślubach zakonnych. Dzięki temu generał jezuitów czy inny wysoki funkcjonariusz Kurii w Rzymie mógł sprawdzić, kto jest aktualnie w kolegium poznańskim, w rezydencji jezuickiej

Jacek Wiesiołowskiw Wałczu, w domu misyjnym w Międzyrzeczu bądź w Siekierkach Wielkich koło Pyzdr oraz jakie posiada wykształcenie i doświadczenie. Prowincjał zaś mógł, korzystając z tych danych, przesunąć ojca jezuitę, gdy osoba o jego kwalifikacjach była nagle potrzebna w jakimś kresowym kolegium czy na dworze któregoś z magnatów. Tej władzy przełożonych jezuickich nad podwładnymi jezuitami historycy zawdzięczają kapitalne źródła do poznania dziejów różnych placówek zakonnych, a także karier i prac poszczególnych osób. Katalogi trzyletnie były podzielone na trzy części. Pierwsza podawała dane personalne, druga (tajna) oceny wystawiane podwładnym przez przełożonego placówki (jemu przez prowincjała), trzecia zaś była bilansem gospodarczym danego kolegium czy rezydencji podsumowującym rezultaty finansowe z trzech ostatnich lat. Ta część katalogów trzyletnich jest zwykle dość pobieżna i często rozczarowująca badaczy lokalnych. Może spowodowane jest to faktem, iż prowincjał mógł ewentualne nadwyżki bilansowe skierować na potrzeby innej placówki bądź nowobudowanego domu. Informacje personalne i finansowe nie były jedynymi sporządzanymi przez przełożonych jezuickich. Corocznie wypisywali tzw. listy roczne (literae annuae) z wiadomościami o życiu, osiągnięciach i trudnościach swych wspólnot. Co kilka lat - często w rytmie trzyletnim - przekazywali władzom historię swej placówki z ostatnich lat, niezależnie od prowadzonej własnej kroniki. Zarówno liczne listy roczne (już od 1571 r.), jak odcinki historii kolegium poznańskiego zachowały się szczęśliwie w archiwach jezuickich w Rzymie, a kronika domu poznańskiego wraz z innymi jego archiwaliami zawędrowała do Biblioteki Jagiellońskiej i pozostaje w jej zbiorach. Zwięzłe i ścisłe informacje o zawartości jezuickich serii źródłowych podają W. Gramatowski, I. Kanduiska, Dokumenty polskie w zbiorach Archivum Romanum Societatis Iesu, (w:) Staropolska kultura rękopisu, Warszawa 1990, s. 163 - 189 oraz Encyklopedia wiedzy o jezuitach, red. L. Grzebień, Kraków 1996 s.v. Znaczenie katalogów jezuickich jest inne dla historyków Towarzystwa Jezusowego, inne dla historii Poznania. Dla dziejów miasta ważne jest, jak liczną była kadra nauczająca w największej i najlepszej szkole w Poznaniu i Wielkopolsce, jakie miała wykształcenie i doświadczenie, kto i czego w poszczególnych latach nauczał, co robił w poznańskim kolegium, kto wygłaszał kazania czy pisał panegiryki. Tych właśnie ojców jezuitów spotykamy jako autorów dzieł drukowanych, ich tłumaczy czy wydawców. Istotne są też niektóre funkcje zwykłych braci jezuickich opiekujących się np. apteką czy pracujących w drukarni albo prowadzących budowy czy sporządzających listy wyposażenia kościołów i kolegiów. Przy lekturze katalogów konieczne jest przypomnienie szczegółów z organizacji poznańskiego kolegium, będącego otwartą uczelnią dającą dobre średnie wykształcenie, a jednocześnie studium teologii dla jezuitów i swoistym "seminarium nauczycielskim" przygotowującym kadry nauczające.

Klerycy jezuiccy kończyli dwuletni nowicjat złożeniem trzech pierwszych ślubów zakonnych. Następnie odbywali roczny kurs retoryki i trzyletnie studium filozofii przygotowujące ich tak do zawodu nauczycielskiego, jak późniejszegostudiowania teologii. Do nauczania przystępowali jako nauczyciele aprobowani (scholasticus approbarus) przez władze zakonne. Zwani byli magistrami. Przed dalszymi studiami teologicznymi musieli zaliczyć nauczanie w naj niższych klasach - infimie i retoryce. Równolegle ze studiowaniem teologii nauczali w kolegiach, najczęściej w trakcie trzeciego roku studiów teologicznych (o ile posiadali już odpowiedni wiek) przyjmując święcenia kapłańskie. Czteroletnie studium teologii kończyło w zasadzie kształcenie jezuity. Później składał śluby ostateczne (tzw. czwarty ślub posłuszeństwa Ojcu Św.), zostając już pełnoprawnym członkiem (profesem czterech ślubów) Towarzystwa Jezusowego, mógł również pozostać przy trzech ślubach jako koadjutor duchowny. Władze zakonne mogły go nadal zatrudniać w szkolnictwie, tak otwartym (humaniora, poetyka, filozofia) jak zakonnym (filozofia, teologia), bądź wykorzystywać jako kaznodzieję, spowiednika, misjonarza lub operariusza, spełniającego różne zlecone przez przełożonych zadania duszpasterskie. Mógł też być wyznaczony na poszczególne stanowiska w kolegium: rektora, wicerektora, prefekta bądź inne stanowiska w strukturze zakonnej (ojcowie duchowni). Bracia laicy składali trzy śluby po co najmniej 10 latach wykonywania prac pomocniczych i uzyskiwali stopień koadjutorów doczesnych. Pełnili różne funkcje gospodarcze - oddźwiernych, szatniarzy, stolarzy, drukarzy czy introligatorów.

Aby ukazać pierwsze pokolenia profesorów i nauczycieli z końca XVI wieku, wybrano na początek dwa Katalogi - trymestralny z 1576 roku i trzyletni z 1590 roku. Widoczne staje się dobre wyształcenie jezuitów uzyskane na różnych uniwersytetach europejskich oraz w czołowej wówczas uczelni, jaką było jezuickie Collegium Romanum w Rzymie. Dobrze widoczny jest międzynarodowy charakter zakonu, który do zakładania pierwszych polskich kolegiów wykorzystuje kadrę przerzucaną z całej Europy. Dalej przetłumaczono dwa tabelaryczne katalogi trzyletnie z lat 1651 i 1660, by pokazać jezuitów przed i po "potopie" szwedzkim i spustoszeniu kolegium przez Szwedów. Widoczną jest zmiana w rekrutacji profesury jezuickiej. Uformowana ona została w kolegiach jezuickich i przekazuje swą formację dalej. U derza jednak siła zakonu, który po ciężkich ciosach okresu wojen szwedzkich potrafił szybko odbudować swą kadrę. W końcu publikujemy w przekładzie dwa katalogi krótkie z lat 1726 i 1774, by ukazać specyfikę tego źródła i podać wykaz jezuitów poznańskich w momencie zamknięcia kolegium. Jest on imponujący pod względem kadrowym. Poznańskie kolegium jezuickie zostało zlikwidowane w szczytowym momencie swego rozwoju, mając ustabilizowaną, dobrą i bardzo dobrą kadrę profesorską, szerokie grono współpracowników nauczycielskich (repetytorów) i nowoczesny program nauczania. Dodajmy do tego nowo wybudowane gmachy kolegium, nowoczesne pracownie (obserwatorium, muzeum), nowourządzoną bibliotekę i świetnie wyposażony kościół. W takim momencie nastąpiła kasata zakonu. Nie wydaje się, by do momentu powstania Uniwersytetu Poznańskiego, istniała w mieście placówka oświatowa mogąca dorównać jezuickiemu kolegium z roku szkolnego 1773/74.

Jacek Wiesiołowski

"Katalog trymestralny kolegium poznańskiego Czlcigodnemu] O. Generalowi posIany w kwietnia roku 1576.

[Ojcowie:] 1. O. Jakub [Wujek] Z Wągrowca, rektor i prokurator kolegium, nadzorca wsi i prefekt budowy, kaznodzieja zwykly w świątyni Sw. Marii Magdaleny. 2. O. Jan Konarius, Polak, pomocnik kaznodzieji zwyklego w świątyni Sw. Marii Magdaleny, doradca i admoniior rektora, prefekt scholarzy, prefekt śpiewów i kazań refektarza, spowiednik świątyni. 3. O. SzYmon Wysocki, Rusin, katecheta świątyni Sw. Marii Magdaleny w dni świąteczne, prefekt świątyni i spowiednik, doradca rektora, spowiednik części uczniów klasy najniższej. 4. O. Jan [Viger] OjJalensis, Niemiec, doradca rektora, kaznodzieja niemiecki, spowiednik uczniów klasy syntaksy, prefekt biblioteki. 5. O. Jan Vieri, Niemiec, lektor w klasie retoryki, doradca rektora, korektor akcentów w refektarzu.

6. o. Jan ze Lwowa, Rusin, lektor Pisma św. i dialektyki w klasie retoryki, wyglaszającyegzorty do braci, spowiednik Sodalicji Mariańskiej i części klas retoryki i humanistyki.

Ryc. 1. Pierwsze wydanie Biblii w tłumaczeniu J. Wujka

7. O. Tomasz [Zywek] z Poznania, Polak, pomocnik o. rektora w urzędzie prokuratora, spowiednik świątyni i drugiej klasy gramatyki, prefekt chorych. 8. O. Stanisław Rozdrażewski, Polak, spowiednik domowników i eksternów.

9. O. Marcin ze Środy, Polak, minister kolegium.

[Magistrzy: ] 10. Jan BrantzPoznania, Polak, lektor w klasie humanistyki.

11. Piotr Potrzeba Polak, lektor w pierwszej klasie gramatyki, prefekt ćwiczeń.

12. Stanisław Z Łęczycy, Polak, lektor w drugiej klasie gramatyki.

13. Stanisław Pętkowski, Mazur" słuchacz retoryki, wizytator medytacji, opiekun izbyo. rektora.

14. Jan Rufus Z Wągrowca, Polak, słuchacz retoryki, nadzorca zegara (custos horologii).

15. Piotr SzYdłowski, Polak, słuchacz retoryki, dozorca godzin (horarum obserwator).

[Bracia: ] 16. Wojciech Kołakowski, Mazur, szafarz kolegium i dozorca ogrodu.

17. Jakub Modzelewski, Mazur, nadzorca wsi.

18. Jan Psarski, Mazur, krawiec, szatny, wizYtator nocny.

19. Aleksander z Pułtuska, Mazur, oddźwierny kolegium i ekscytator.

20. Wojciech Z Pułtuska, Mazur, kucharz.

21. Kasper Z Wilna, Litwin, zakrystianin.

22. Grzegorz Pałucki, Polak, szafarz.

23. Baltazar Schochert, Niemiec, stolarz.

Jest także jeden chłopiec do posług Subrocus [!], jeden woźnica f tek. We wsi, odległej o 4 mile, jest nafolwarku włodarz Z żoną, którzY dbają o sprawy wiejskie i bydło i piorą szaty dla kolegium. Liczba uczniów: Wklasie retoryki U, wszyscy Polacy, czterej szlachcice.

Wklasie humanistyki 35, wSzYscy Polacy próczjednego Francuza i Rusina, liczni szlachcice.

Wklasie pierwszej gramatyki 115, wSzYscy Polacy, prócz dwóch Ślązaków, liczni szlachcice.

W klasie drugiej gramatyki 188, trzej Ślązacy, reszta Polacy i liczni szlachcice.

WSzYscy w liczbie 349. "J. Terlaga, Działalność ks. Jakóba Wujka T.J.jako rektora kolegjum poznańskiego, Kraków 1936, s. 71 - 73.

II "KatalogpierwszY osób kolegium poznańskiego roku pańskiego 1590 przezprokuratora posłany do Rzymu.

[Ojcowie:] 1. O. Jan Konarius Z Pyzdr, Wielkopolanin, łat - jak mówi - 44, dość silnego zdrowia. PrzYjęty do TowarzYstawa 4 lipca 1566. Studiował przed wstąpieniem w różnych miastach polskich gramatykę i humanistykę aż do 18 roku ŻYcia. W Towarzystwie zaś słuchał logiki ad do drugiej księgi [Arystotelesa] De interpretatione. Wykładał w Pułtusku w klasie infimy przez parę miesięcy, gramatyki przez rok, syntaksy [składni] przezpółtora roku, humanistyki ponad pół roku. Byłw Wilnie przez rok prefektem i spowiednikiem nowicjuszy drugiego roku, doradcą rektora, kaznodziejąpopołudniowym i spowiednikiem świątyni. W Poznaniu minister kolegium przez dwa lata, prefekt studiów tamże przezponad trzY lata, pomocnik kaznodzieji przez lat 15, spowiednik świątyni, doradca rektora przez lat 5, rektor kolegium przez prawie lat 12. Promowany do licznych stopni, prócz kapłaństwa [uzYskanego] w Pułtusku 24 grudnia 1570, w tymże czasie złożył trzY śluby.

2. O. Jakub Egger, KliwijczYk w księstwie Klewe urodzony, lat 37, zdrowy, silny. PrzYjęty do Towarzystwa w Trewirze 1574. Nauczał w Kolonii w klasach gramatyki, humanistyki, retoryki,filozofii lat 7. Studiował przed wstąpieniem sztuki wyzwolone ifilozofię i został magistrem w Kolonii. W TowarzYstwie zaś studiował teologię w Wurtzburgu przez trzy lata, opiekował się seminarium i konwiktem. W Poznan iu jest ponad pół roku, kaznodzieja i spowiednik niemiecki oraz minister kolegium. W Kolonii wyświęcony na księdza 1577. Jest nauczycielem aprobowanym.

Jacek Wiesiołowski

3. O. Szymon Frydel z Nowego Miasta, Rusin, lat 53, zawsze dobrego zdrowia. Przyjęty do Towarzystwa 6 października 1566 w Rzymie. Przed wstąpieniem studiował gramatykę i humanistykę w różnych miejscach na Rusi przez kilka lat, w Krakowie przez rok, tamże filozofię przez rok. W Towarzystwie w Rzymie [studiował j teologię, zwłaszcza kazuistykę prawie przez 4 lata. Byłpomocnikiem ministra Kolegium Rzymskiego przez kilka lat. Rektor w Jarosławiu przez dwa lata, prefekt świątyni w Wilnie przez dwa lata, w Poznaniu przez dwa lata, tamże minister przez rok, prefekt seminarium przez lat 6, spowiednik świątyni przez lat prawie 9 i katecheta przez lat 4. Tamże uczył kazuistyki przezponad rok. Doradca rektora tak w Wilniejak w Poznaniu przez lat prawie 8. Jest mistrzem sztuk wyzwolonych promowanym w Krakowie. Kapłanem ,jak twierdzi, [został j w Rzymie 1570, tam w tymże czasie złoŻYł profesję trzech ślubów. 4. O. Wojciech Theobolt Z miasta Ujazd na granicy Śląska i Małopolski, latprawie 51, atletycznej postawy. Wstąpił do Towarzystwa w Wilnie 4 kwietnia 1561. Studiował nauki humanistyczne w Wiedniu, zanim wstąpił do Towarzystwa, przez lat około 5, w Towarzystwie tamże wysłuchał kursufilozofii, teologii ijęzyka herbrajskiego przez 7 miesięcy, w Wilnie i Poznaniu zaś teologii przez miesiące 3. Uczył w Wilnie w syntaksie rok, w humanistyce pół roku, w Pułtusku zaczynając od syntaksy do retoryki włącznie ponad 6 lat, w Braniewie przez 3 lata retorykę, w Posnaniugrekę i dialektykęprzezpółtora roku. W różnych kolegiach objaśniał w wyższych klasach ewangelię i katechizm. Uczyłw Wilnie matematyki i wprowadzenia do Poifiriusza przez kilka miesięcy. Kaznodzieja często w Wilnie, Pułtusku, w kościele katedralnym Poznaniu. Byłw Wilnie spowiednikiem domowników przez 3 lata, prefektem studiów przezprawie półtora roku i w Pułtusku przez rok, w Poznaniu przez lat 9. Spowiednik w świątyni i prefekt nowicjuszy przez lat 3, doradca rektorów w Pułtusku, Wilnie, Braniewie i Poznaniu, gdy tamprzebywał. Prom o wanyprzez naszych [współbracijw Wiedniu na magistra sztuk ifilozofii. Współpracownik duchowny mianowany w Pułtusku 14 września 1577 i kapłan tamże 1568. 5. O. Jakub Basgrave [Bosgrave j, Anglik, urodzony mniej więcej 41 temu, zdrowy. Przyjęty do Towarzystwa w Rzymie, jak podaje, w 1566. Studiował nauki humanistyczne w Anglii i w Lowanium, w Towarzystwie wysłuchałfilozofii i teologii. Nauczał humanistyki, w Towarzystwie retoryki,filozofii i teologii, greckiego i hebrajskiego języka oraz matematyki przez ponad 12 lat. Jest nauczycielem aprobowanym w Rzymie i kapłanem [wyświęconymjw Ołomuńcu w 1572. 6. O. Wawrzyniec Artur Faunteus [Fanteusj, Anglik, lat około 38, zdrowy. Wstąpił do Towarzystwa w Lowanium w roku - jak podaje - 1570 w maju. Studiował w świecie nauki humanistyczne, retorykę ijęzykgrecki, w Towarzystwie przez półtora roku, filozofię przez 3 lata, teologię w Rzymie przez lat 4. Był repetytorem fizyki w seminarium rzymskim przez rok, metafizyki pół roku, wykładowcą kazuistyki i kontrowersji. 7. O. Jan Brant Z Poznania, 31 lat, dość dobrego zdrowia. Przyjęty do Towarzystwa w Braniewie 1571, przed wstąpieniem studiował nauki humanistyczne w Poznaniu, retorykę w Braniewie. WTowarzystwie wysłuchał kursu filozofii w Wilnie, teologii w Rzymie, nauczał od syntaksy do retoryki przez lat 6. Prefekt studiów przez ponad 3 lata w Poznaniu, penitencjarz w bazylice św. Piotra w Rzymie prawie przez dwa lata, spowiednik i kaznodzieja w Krakowie i Poznaniu ponad 3 lata. Jest nauczycielem aprobowanym w Wilnie, kapłanem wyświęcony w Poznaniu 1578.

8. O. Adrian Junga Z Płońska na Mazowszu, lat - jak podaje - 39, średnio zdrowy. Wstąpił do Towarzystwa 1573 w Pułtusku. Studiował w kraju przed wstąpieniem, następnie gramatykę w Pułtusku, humanistykę, dialektykę, retorykę w... , tamże przez rok nauki humanistyczne, potem w Pułtusku dialektykę, retorykę prawie przez 3 lata, w Wiedniu przez 2 lata retorykę, w Krakowie filozofię prawie przez rok. W Towarzystwie wysłuchał w Wilnie kursu [filozofii j przez ponad trzy lata, teologii tamże prawie przez 3 lata ijęzyka hebrajskiego. Nauczał w Wilnie przez 3 lata wszelkich lekcji w klasie retoryki, w Poznaniu przez 3 lata lekcje nadzwyczajne komputu, arytmetyki ifizyki w klasie retoryki. Uczył w Wilnie matematyki przez półtora roku, w Poznaniu podobnie. Stał na czele seminarium biskupiego przez kilka lat. Był kaznodzieją południowym w Poznaniu przez 2 lata, w Wilnie przez 3 lata. W Poznaniu był kaznodzieją zwyczajnym ponad 4 lata, tamże też wysłuchiwał spowiedzi zwłaszcza na misjach. Jest magistrem sztuk ifilozofii promowanym w Wilnie 158624 stycznia, kapłanem wyświęconym w Poznaniu w poście 1580. Jest nauczycielem aprobowanym. 9. O. Wojciech Z [Chjwaliszewa, Wielkopolanin, lat - jak podaje - 37, przeciętnie zdrowy.

Przyjęty do Towarzystwa w Braniewie 1574. Studiował przed wstąpieniem w kolegium poznańskim w syntaksie prawie przez rok, w Towarzystwie nauki humanistyczne. Był ministrem w Jarosławiu

6lat. Nauczałw infimie przez 2 lata, w syntaksie pół roku tamże, kaznodzieja popołudniowy w Poznaniu i spowiednik świątyni przez te 2 lata. fest nauczycielem aprobowanym, kapłanem wyświęconym w Jarosławiu w 1580. 10. O. Jan Laus Z miasta Atthme [AaiJ w Hanowii prowincji Flandrii Belgijskiej, lat 33, słabego zdrowia. Wstąpił do Towarzystwa w Wilnie 14 czerwca 1583. Wysłuchał przed wstąpieniem w swej ojczyźnie nauk humanistycznych przez łat 6 w Lowanium, filozofii przez dwa i pół roku, teologii tamże przez dwa lata, prawa w Augusta Taurinorum lat 3, w Bolonii zaś lat półtora. UCzYłpierwotnie szlachetnych młodzieńców nauk humanistycznych, logiki przez lat 4, w Vercelli uczeń seminarium przez miesiąc. W Towarzystwie nauczał w Poznaniu w klasie humanistycznej przez rok i dłużej, w retorycznej przez lat prawie 5. Był ojcem kongregacji Najświętszej Marii Panny [Sodalicji Mariańskiej} ponad dwa lata. Jest doktorem praw promowanym w Bolonii 1572, kapłanem wyświęconym w Gnieźnie w roku 1586. fest nauczycielem aprobowanym.

[Magistrzy: ] 11. Mikołaj Sermitensis (?) z miasta litewskiego, lat 26, zdrowy, silny. Przyjęty do Towarzystwa w Wilnie na święto św. Stefana 1580. Studiował przed wstąpieniem w Wilnie ażpo syntaksę włącznie, w Towarzystwie zaś w Pułtusku syntaksę przez rok, w Poznaniu humanistykę przez rok i retorykę bez mała przez rok. Tamże wysłychał kursufilozofii. Nauczał w Poznaniu w gramatyce prawie 2 lata, w syntaksie ponad rok oraz [uczył} katechizmu w kościele parafialnym św. Wojciecha prawie przez pół roku. fest nauczycielem aprobowanym w Pułtusku na święto Wzniebowzięcia NMP 1583. 12. Hieronim Laelius Auritius Printenas (?), Włoch, zdrowy, silny, lat 26. Przyjęty do Towarzystwa w Rzymie 16 listopada 1584. Wysłuchał przed wstąpieniem do Towarzystwa w Kolegium Rzymskim Towarzystwa gramatykę przez rok, humanistykę i retorykę przez 3 lata,filozofię tamże prawie przez rok, w Poznaniu prawie przez dwa lata. Nauczał gramatyki w Poznaniu przezpół roku, humanistyki prawie dwa lata, dialektyki ijęzYka greckiego tamże przez rok. fest nauczycielem aprobowanym w Poznaniu 1587w [dniu} katedry św. Piotra. 13. Wojciech Rościszewski ze wsi Borków w powiecie płockim, urodzony przed 30 laty, zdrowy.

Przyjęty do Towarzystwa w ostatnim dniu Obrzezania - skr. w czerwcu 1586. Studiował przed wstąpieniem syntaksę w Poznaniu przezpól roku, w Krakowie humanistykęprawie dwa lata, w Wilnie kursfilozofii wysłuchał. Nauczał w Poznaniu gram a tyki przez półtora roku, syn taksy przez pół roku. fest nauczycielem aprobowanym we wrześniu 1588. 14. Andrzej Nowak (Novacius) Wilnianin Z Litwy luka w tekście na podanie wieku, ur. ok. 1570, zdrowy, silny. Przyjęty do Towarzystwa w Wilnie 1585 po świętach Bożego Narodzenia. Uczył się przed wstąpieniem w Wilnie aż do klasy retoryki, w której pozostał tamże przez rok, w Poznaniu zaś po wstąpieniu [słuchał} retoryki przez rok, tamże wysłuchał kursu filozofii. Uczył w klasie najniższej [infimie} tamże przez miesięcy trzy. fest nauczycielem aprobowanym. 15. KrzYsztofz Drohobycza, Rusin lat - jak podaje - 29, zdrowia dość dobrego. Przyjęty do Towarzystwa w Wilnie 1583. Studiował poza Towarzystwem gramatykę i nauki humanistyczne w Wilnie oraz retorykę przez pół roku. Nauczał w Jarosławiu w infimie i gramatyce przez dwa lata, a w Alba Julia [w Siedmiogrodzie} gramatyki przez pół roku, w Cluj [w Siedmiogrodzie} syntaksy przez kilka miesięcy, w Poznaniu w infimie przez kilka miesięcy. Uczyniony nauczycielem aprobowanym w Jarosławiu 1586. 16. Florian Gośliriki [GoślickiJ Podlasianin, lat 28, silny, zdrowy. Przyjęty do Towarzystwa w Wilnie w sierpniu 1586. Uczył się od infimy do retoryki w Wilnie, tamże wysłuchał Introductionem. Nauczał w Poznaniu w infimie przez rok i wykonywał różne domowe obowiązki. Wyprowadzony Z nowicjatu i uczyniony nauczycielem aprobowanym w Poznaniu w czerwcu 1590.

17. Alexander Debokai (?) Węgier lat 24, średnio zdrowy. Przyjęty w Transylwanii 1587. Studiował przed wstąpieniem nauki humanistyczne i retorykę i logikę, w Towarzystwie ukończył w Poznaniu pozostały kursfilozofii, przerwany zpowodu słabego zdrowia. Uczyniony nauczycielem aprobowanym w Poznaniu 10 czerwca 1590. 18. Andrzej Z Brzozowa, Rusin, lat 21, dobrego zdrowia. Przyjęty do Towarzystwa w Jarosławiu 1586. Uczył się przed wstąpieniem gramatyki i humanistyki w farosławiu , w Poznaniu studiuje retorykę od kilku miesięcy. Był socjuszem w misjach na Podolu przez rok. Uczyniony nauczycielem aprobowanym w Poznaniu w czerwcu 1590.

Jacek Wiesiołowski

19. Wojciech Z Rohatyna, Rusin, lat 22, silny, zdrowy. Przyjęty do Towarzystwa 1586 w Jarosławiu. Uczył się gramatyki, syntaksy przed wstąpieniem, w Towarzystwie humanistyki w Kaliszu prawie dwa lata, w Poznaniu przez kilka miesięcy retoryki. Uczyniony nauczycielem aprobowanym w Poznaniu w czerwcu 1590. 20. Michał Alart [Alard] Z Cluj, TransylwańczYk, lat 18, zdrowy, silny. Przyjęty do Towarzystwa 1587 w Cluj. Uczył się przed wstąpieniem gramatyki i humanistyki, w Towarzystwie w Kaliszu humanistyki prawie przez 2 lata, w Poznaniu retoryki przez kilka miesięcy. Uczyniony nauczycielem aprobowanym w Poznaniu w czerwcu 1590.

[Bracia: ] 21. Jakub Modzelewski Z Mazowsza, lat 40, średniego zdrowia. Przyjęty do Towarzystwa w Braniewie w kwietniu 1570. Uczył się przed wstąpieniem gramatyki w Pułtusku, tamże w Towarzystwie, po nowicjacie sprawował różne obowiązki domowe przez kilka lat. W Poznaniu nadzoruje wsie od kilku lat ... , różne inne urzędy domowe uprzednio wykonywał. Jest uczyniony w Poznaniu współpracownikiemformalnym doczesnym 27 kwietnia 1579. 22. Jan Bronko Z miasta Chochłowa na Litwie, lat 49. Wstąpił do Towarzystwa - jak podaje - 1571 w poście. Był w Wilnie, Połocku, Pułtusku, Kaliszu we wszelkich prawie powinnościach.

Jest współpracownikiem doczesnym.

23. Gabriel Resii (?) z Pułtuska na Mazowszu, lat - jak podaje - 30, zdrowy. Przyjęty do Towarzystwa w Pułtusku w dniu św. Bartłomieja 1581. Jest socjuszem i aptekarzem. Był w Poznaniu przez kilka latoddzwiernym, szafarzem, infirmarzem,piwniczym, zarządcą, szatnym. Jestwspółpracownikiem doczesnym. 24. Bartłomiej Imgewic (?) ze wsi Utenie na Litwie, lat 29, zdrowy, silny. Przyjęty do Towarzystwa w Wilnie około święta św. Piotra i Pawła 1583. Był w Poznaniu na różnych drobnych posługach przez lata. Jest współpracownikiem doczesnym. 25. Marcin Arteszewic (?) Litwin, lat 31, zdrów. Przyjęty do Towarzystwa po święcie Bożego Ciała roku 1584 w Braniewie. Był w Poznaniu zarządcą ponad rok, piekarzem ponad pół roku, zakrystianinem prawie pól roku, szafarzem ponad 4 lata. Jest współpracownikiem doczesnym. 26. Jan Sędkowic z miasta Cielemini (?) w Małopolsce, lat około 27, średnio zdrowy. Przyjęty do Towarzystwa w Krakowie 1586. W Poznaniu był zakrystianinem i piwniczym przez rok, kucharzem i zarządcą ponad pół roku. Jest współpracownikiem doczesnym. ARSI, Pol. 7 II k.1 03 -107. Fotokopia warchiwumjezuickim w Krakowie.

III Katalogpierwszy kolegium poznańskiego Towarzystwa Jezusowego roku pańskiego 1651 10 września

[Ojcowie:] 1. Cz. O. Zygmunt Zaranek, Podlasianin, lat 44, ur. 1608, sił przeciętnych. [W Towarzystwie] lat 27, wstąpił 1624. Wysłuchał w świecie retoryki lat 4, w Towarzystwie retoryki rok,filozofii lat 3, teologii lat 4. Nauczał matematyki rok,filozofii w Kaliszu lat 6, teologii w Poznaniu lat 7. Profes 4 ślubów 16 kwietnia 1643.

2. O. Adrian Nieborowski, Wielkopolanin, lat 46, ur. 1605, sił przeciętnych. [W Towarzystwie] lat 25, [od] sierpnia 1626. Wysłuchał w Towarzystwie retoryki,filozofii lat 3, teologii lat 4. Nauczał gramatyki lat 2, syntaksy lat 3, kaznodzieja w ... lat 3, minister lat 2, pozostałe lata na misjach. Profes 4 ślubów 19 marca 1648.

3. O. Wojciech Czarnocki, Podlasianin, lat 59, ur. 1592, siłprzeciętnych. [W Towarzystwie] lat 39, wstąpił 1613. Wysłuchał w świeciefilozofii przez rok, w Towarzystwie retoryki rok,filozofii lat 3, teologii lat 4. Nauczał humanistyki rok, retoryki rok, był pomocnikiem magistra nowicjatu i ministrem rok, instruktorem trzeciej probacji lat 2, kaznodzieją lat U, ... rok, ojcem duchownym lat 2, superiorem w rezydencji lat 3. Profes 4 ślubów 10 listopada 1630. 4. O. Wojciech Obrizius, Wielkopolanin, lat 49, ur. 1602, sił przeciętnych. [WTowarzYstwie] lat 15, wstąpił 1636. Studia odbył w świecie. Nauczał gramatyki lat 3, był ministrem w Barze lat 2, Bydgoszczy rok, na misji rok. DuszPasterz lat 9. Współpracownik duchowny uformowany.

5. O. Andrzej Dąbrowski, Małopolanin, lat 44, ur. 1605 ?,przeciętnych [sił]. [WTowarzYstwie] lat 23, wstąpił 1628. Wysłuchałw TowarzYstwie retoryki lat 2,filozofii lat 3, teologii lat 4. Nauczał poetyki lat 2, matematyki lat 2, duszPasterz lat 3, wykładał filozofię w Poznaniu lat 4. Profes 4 ślubów 16 grudnia 1646.

6. o. Andrzej PrzYgodzki, Mazowszanin , lat 33, ur. 1618, przeciętnych [sił]. [W TowarzYstwie] lat 17, wstąpił 1634. UCzYł się w TowarzYstwie retoryki rok, filozofii lat 3, teologii lat 4. Był dwa lata ministrem w Krakowie u św. Piotra, nauczał w Chojnicach lat 3 do poetyki włącznie. NauczYciel uformowany. 7. O.Andrzej Słupski, Wielkopolanin, [ur.] 18 lutego 1613. dobregozdrowiajWTowarzYstwieod] 21października 1632. Wysłuchał retoryki rok, filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczałgramatykiw Kaliszu rok, syntaksy w Toruniu rok, poetyki tamże rok, w Ostrogu retoryki rok, minister w Poznaniu, profesor kazuistyki w Bydgoszczy, kaznodzieja w Grudziądzu rok. Profes 4 ślubów 10 maja 1648. 8. O. Daniel Mancke [Mancki], Prusak, lat 44, ur. 1607,przeciętnuych sił. [W TowarzYstwie] lat 24, wstąpił 1627? Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 2 lata. Nauczał infimę rok, syntaksę rok, kaznodzieja... rok, ... w Poznaniu. Współpracownik duchowny uformowany. 9. o. Jan Bieżanowski, Rusin, lat 31, ur. 1 maja 1620,przeciętnych [sił]. [W TowarzYstwie] lat 13, wstąpił 18 sierpnia 1638. Wysłuchał w TowarzYstwie retoryki lat 4, teologii lat 3, pozatym filozofię ukończYł w świecie. Nauczał poetyki w Sandomierzu lat 3, poetyki i retoryki w Chojnicach lat 2, retoryki w Poznaniu lat 3, początki i infimę w Grudziądzu rok, retorykę w Kaliszu lat 2. Nauczyciel aprobowany.

10. O.fan Nowowiejski, Wielkopolanin, lat 42, ur. 1609, dobrego zdrowia. [W TowarzYstwie] lat 20, wstąpił 1631. Wysłuchał retoryki rok, filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał gramatyki rok, kaznodzieja poobiedni w Poznaniu rok, w BydgoszczY [kaznodzieja] poranny lat 4, minister w Poznaniu półtora roku, ... tyleż, na misji na dworze podkomorzYny inowrocławskiej. Profes 4 ślubów 25listopada 1647.

11. O.fan Odorovius, Wielkopolanin, lat 69, ur. 1582, słaby. jW TowarzYstwie] lat 49, wstąpił 1602. Wysłuchał retoryki rok. logiki rok. kazuistyki lat 2. Nauczał w infimie w Poznaniu rok, w gramatyce rok, w gramatyce i syntaksie rok, w syntaksie lat 4, kaznodzieja w BydgoszczY rok, minister w Poznaniu rok, pozatym duszPasterz. Współpracownik duchowny uformowany 1617. 12. O. Jan Pigłowski, Wielkopolanin, lat 44, ur. 1607,przeciętnych [sił]. [W TowarzYstwie] lat 27, wstąpił 1624. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał syntaksy rok, poetyki rok, retoryki 2 lata, minister rok, kaznodzieja lat ... ,profesor kazuistyki lat 2, prefekt szkół lat 4. Profes 4 ślubów 16 kwietnia 1643.

13. O. Marcin Olszewski, Wielkopolanin, lat 44, ur. 1607, przeciętnych [sił]. [W TowarzYstwie] lat 23, wstąpił 1628. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał poetyki we Lwowie rok, filozofii w Kaliszu lat 3, w Ostrogu lat 3, teologii w Poznaniu lat 9, prefekt szkół w Poznaniu lat 2, tamże kaznodzieja rok. Profes 4 ślubów 8 grudnia 1641. 14. O. Mateusz Liwczewic [Liwczewski], Wielkopolanin, lat 43, przeciętnych [sił]. [WTowarzYstwie] od 13 sierpnia 1636. Wysłuchał w TowarzYstwie teologię scholastyczną rok, kazuistykę rok. Na uczał grama tyki w infimie, średniej [gramatyce], syntaksie w Lublinie lat 3, poetyki we Lwowie rok, w Łucku rok, w Lublinie rok. Pozostawał na misji w Aleksandrii koło Ostrogajako duszPasterz. Współpracownik duchowny uformowany 14 lutego 1649.

15. O. Mikołaj Konarzewski, Wielkopolanin, lat... , dobrego [zdrowia]. [W TowarzYstwie] lat 23, wstąpił 1628. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczałgramatyki rok, syntaksy rok, poetyki rok, był ministrem 3 lata, na misji rok, rektor w BydgoszczY półtora roku, tyleż w Przemyślu, zarządca wsi w Poznaniu rok. Współpracownik duchowny uformowany. 16. O. Paweł KaczYński, Podlasianin, lat 41, ur. 1610, przeciętnych (sił]. [W TowarzYstwie] lat 23, wstąpił 1628. Wysłuchał filozofii lat 3, teologii lat 4. Nauczałpoetyki rok, retoryki 2 lata ,prefekt szkół rok, kaznodzieja we Lwowie w naszej świątyni lat 4, w Krakowie u św. Piotra rok. Wykładał filozofię w Kaliszu lat 6, teologię w Poznaniu rok. Profes 4 ślubów 25 marca 1645. 17. O. Piotr Glinicki [Gliniecki], Wielkopolanin, lat 36,przeciętnych [sił]. [W TowarzYstwie od] 12 sierpnia 1633. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 2 lata. Nauczał gramatykę średnią we L wowie rok, wyższą tamże rok, poetykę rok, toż w Jarosławiu rok, Lublinie rok, tamże na misjach rok, kaznodzieja w Przemyślu i Brześciu. Nie majeszcze stopni [zakonnych].

Jacek Wiesiołowski

18. O. SamuelObiezierski, Wielkopolanin, lat 41, ur. 1610, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 24, wstąpił 1627. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 2 lata. Nauczał infimę rok, syntaksę 2 lata, gramatykę rok, na misji 2 lata, duszpasterz w Krakowie rok, w Poznaniu 2 lata, kaznodzieja popołudniowy w Poznaniu 2 lata, poranny u św. Marii Magdaleny 2 lata. Współpracownik duchowny uformowany. 19. O. Sebastian Strumiłowski, Wołyniak, lat 34, ur. 1617, przeciętnych [sił]. [WTowarzYstwie] lat 16, wstąpił 1635. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał humanistyki lat 3, języka hebrajskiego lat 3, teologii moralnej rok, w Poznaniu rok. Nauczyciel aprobowany. 20. O. Sebastian Kierzyriski, Wielkopolanin, lat 33, ur. 1618, dobrego[zdrowia].[WTowarzystwie] lat 18, wstąpił 1633. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał syntaksy rok, poetyki w Kaliszu rok, w Poznaniu rok, retoryki w Kaliszu rok, w Poznaniu rok. Nauczyciel aprobowany. 21.0. Stanisław Krzykoski [KrzYkowski], Wielkopolanin, lat 42, ur. 1609, przeciętnych [sił].

[W Towarzystwie] lat 26, wstąpił 1625. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał filozofii w Poznaniu lat 3, kazuistyki lat 2, teologii pozytywnej lat 4, w III probacji lat 6, kaznodzieja w Poznaniu w kościele katedralnym lat 3, prefekt wyższych szkół rok, średnich 3 lata. Profes 4 ślubów 26 kwietnia 1643.

22. O. Stanisław Kański, Małopolanin, lat 45, ur. 1606, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 19, wstąpił 1632. W Towarzystwie wysłuchał teologii lat 3. Nauczał infimę w Lublinie rok, gramatykę we Lwowie rok, syntaksę w Rawie rok, duszpasterz i prokurator w Poznaniu lat 8, przełożony budowy rok. Współpracownik duchowny uformowany 1648. 23. O. Stanisław Woysza, Rusin, lat 39, ur. 1612, przeciętnych [sił]. [W Towarzystwie ] lat 22, wstąpił 1629. Wysłuchał retoryki rok. filozofii rok, teologii 2 lata. Nauczał infimę w Krakowie rok. w Jarosławiu rok, gramatykę w Ostrogu rok, syntaksę lat 10. Współpracownik duchowny uformowany. 24. O. Tomasz Dore, Rusin, [ur.] 2 grudnia 1621, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie od] 30 sierpnia 1637. Wysłuchał... ,filozofii 5 (?), teologii 4 lata. Nauczał poetyki w Kaliszu rok, retoryki tamże 2 lata, to samo wykłada w Poznaniu. Jeszcze nie ma stopnia [zakonnego]. 25. O. Walenty Bohyński (?), Podlasiak, [ur.] 1617, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie od] 28 sierpnia 1638. Wysłuchał filozofii lat 3, teologii lat 4. Nauczał syntaksę rok, następnego roku kustosz, poetykę w Lublinie rok, tegoż roku uczy w Poznaniu. Nie ma jeszcze stopnia [zakonnego]. [Magistrzy:] 26. M. Wojciech Wolski, Rusin, lat 23, ur. 1628, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 7, wstąpił 1644. Wysłuchał retoryki,filozofii 3 lata. Nauczał infimę w Poznaniu rok, teraz uczy gramatykę. Nauczyciel aprobowany. 2Z M Jan Vosdasius, Małopolanin, lat 23, ur. 1628, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 7, wstąpił 1644. Wysłuchał retoryki rok, filozofii 3 lata. Nauczał gramatyki w Poznaniu rok, najwyższą [klasę] obecnie uczy. Nauczyciel aprobowany.

28. M. Maksylinian Pruskowski [Pruszkowski], Wielkopolanin, lat 24, ur. 1627, przeciętnych [sił]. [W Towarzystwie] lat 6, wstąpił 1645. Wysłuchałfilozofii lat 3. Nauczał infimę w Poznaniu lat 3. Nauczyciel aprobowany. 29. M. Paweł Modzelewski, Rusin, lat 23, ur. 1629. [W Towarzystwie] lat 6, wstąpił 1645.

Wysłuchał retorykę rok, filozofię 3 lata. Nauczał gramatykę 2 lata w Sandomierzu, najwyższą [klasę] uczy teraz w Poznaniu. Nauczyciel aprobowany. 30. O. Joachim Tideman, Prusak, lat 27, ur. 1624, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat U, wstąpił 1640. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3 lata, słuchacz teologii 4 roku. Nauczał gramatykę rok, poetykę lat 3 w Gdańsku i Chojnicach. Nauczyciel aprobowany. 31. O. LeopoldZeysius [Zejzius], Nowomarchijczyk, lat 30, ur. 1621, dobrego [zdrowia]. [WTowarzystwie] lat 12, wstąpił 1639. Wysłuchał retoryki rok, filozofii 3, słuchacz teologii 4 roku. Nauczał w gramatyce 3 lata w Gdańsku. Nauczyciel aprobowany. 32. O. Piotr Martini, Westfalczyk, lat 30, ur. 1621, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 11, wstąpił 1640. Wysłuchał filozofii lat 3, słuchacz teologii 4 roku. Nauczał gramatyki 3 lata w Gdańsku. Nauczyciel aprobowany.

33. Jakub Nigran, Wielkopolanin, lat 32, ur. 1629, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 11, wstąpił 1640. Wysłuchał retoryki rok. filozofii 3 lata, słuchacz teologii 3 roku. Nauczał gramatykę w Kaliszu rok, w Brześciu rok, poetykę w Ostrogu rok. Nauczyciel aprobowany.

34. Jan Grodzki (?), Wielkopolanin, lat 25, ur. 1636, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 11, wstąpił 1640. Wysłuchał retorykę lat 1,filozofię lat 3; na trzecim roku teologii. Nauczał gramatykę 2 lata w Lublinie, poetykę rok w Rawie. Nauczyciel aprobowany.

35. Jan Stano [Stan n o], Rusin, lat 28, ur. 1623, dobrego [zdrowia], [W Towarzystwie] lat 10, wstąpił 1641. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3 lata; na trzecim roku teologii. Nauczał gramatykę rok, syntaksę 2 lata w Brześciu i Bydgoszczy. Nauczyciel aprobowany. 36. o. Jan Suchocki, Małopolanin, lat 31, ur. 1620, dobrego [zdrowia], [W Towarzystwie] lat 10, wstąpił 1641. Wysłuchałfilozofii 3 lata; na trzecim roku teologii. Nauczał infimę 2 lata, gramatykę rok w Toruniu i Chojnicach. Nauczyciel aprobowany. 37. Piotr Abramowicz, Małopolanin, lat 32, ur. 1619, dobrych sił.[W Towarzystwie] lat 11, wstąpił 1640. Wysłuchał retoryki rok. filozofii 3, teologii 3 lata. Nauczał syntaksę rok, matematykę w Kaliszu 2 lata. Nauczyciel aprobowany. 38. Stanisław Wilkowski, Mazur, lat 28, ur. 1623, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 10, wstąpił 1641. Wysłuchał filozofii lat 3; na trzecim roku teologii. Nauczał gramatykę lat 3 w Bydgoszczy i Poznaniu. Nauczyciel aprobowany. 39. Teofil Rutka, Rusin, lat 29, ur. 1622, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 9, wstąpił 1643. Wysłuchał retoryki rok, filozofię studiował w świecie; na trzecim roku teologii. Nauczał gramatykę rok w Kamieńcu, poetykę rok, socjusz na misji rok. Nauczyciel aprobowany. 40. Ludwik Hoffman, Małopolanin, lat 26, ur. 1625, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 10, przyjęty 1641. Wysłuchał retoryki rok, filozofii 3 lata; na drugim roku teologii. Nauczał matematyki w Lublinie rok, syntaksę i humanistykę w Chojnicach rok, poetykę w Samborze (?) rok. Nauczyciel aprobowany.

41. Marcin Solski, Wielkopolanin, lat 24, ur. 1627, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat U, wstąpił 1641. Wysłuchał retoryki 2 lata, filozofii 3; na drugim roku teologii. Nauczał infimę rok, gramatykę rok, syntaksę rok w Poznaniu, Kaliszu. Nauczyciel aprobowany. 42. Mikołaj Pyszkowski [Piskowski], Po do lak, lat 24, ur. 1627, dobrego [zdrowia]. [WTowarz:ystwie] lat 11, wstąpił 1640. Wysłuchał retorykę 2 lata ,filozofię 3; na drugim roku teologii. Nauczał gramatykę 2 lata, syntaksę rok we Lwowie, Bydgoszczy, Poznaniu. Nauczyciel aprobowany. 43. Stanisław Branicki, Małopolanin, lat 28, ur. 1623, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 8, wstąpił 1643. Wysłuchał retorykę rok, filozofię 3 lata, teologię 2 lata. Nauczał gramatykę rok w Sandomierzu. Nauczyciel aprobowany. 44. Daniel Pawłowski, Rusin, lat 23, ur. 1628, przeciętnego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 9, wstąpił 1642. Wysłuchał retoryki 2 lata,filozofii 3. Nauczał humanistykę w Bydgoszczy rok, matematyki w Poznaniu rok. Nauczyciel aprobowany. 45. Jakub Paczariski, Małopolanin, lat 24, ur. 1627, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie] lat 9, wstąpił 1642. Wysłuchał retoryki rok, filozofii 3 łata. Nauczał infimę rok, gramatykę rok, syntaksę rok w Toruniu, Poznaniu. Nauczyciel aprobowany. 46. Jan Bułakowski, Wielkopolanin, lat 26, ur. 1625, przeciętnego [zdrowia]. [WTowarz:ystwie] lat 10, wstąpił 1641. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał [!]jako socjusz na misji w Kaliszu i Toruniu. Nauczyciel aprobowany. 47. Jan Pade, Wielkopolanin, lat 27, średniego [zdrowia]. [W Towarzystwie od] 28 września 1642. Wysłuchał retoryki rok. ,filozofii 3 lata, rozpoczął teologię. Nauczał gramatyki aż do najwyższej włącznie lat 3 w Gdańsku. Nauczyciel aprobowany. [Bracia:] 48. Wojciech Sajewicz, Małopolanin, lat 52, ur. 1599, dobrego [zdrowia]. [W Towarz:ystwie] lat 20, wstąpił 1632. Wykonywał roboty kowalskie w różnych miejscach przez lat 19, kredensarz w Poznaniu rok, w Kaliszu, Ostrogu. Współpracownik doczesny uformowany. 49. Błażej Zawodzinensis, chorowity i ślepy, współpracownik doczesny uformowany 1633.

50. Franciszek Stropp, Rusin, [ur.] 1617, dobrego [zdrowia]. [W Towarzystwie od] 17 sierpnia 1644. Świetnie zna się na aptece i chirurgii, potrafi czytać, pisać, liczyć. lnfirmarz w Przemyślu, Lublinie i w domu profesów lat 2, szafarz w Bydgoszczy pół roku, teraz w Poznaniu. Nie ma jeszcze stopnia. 51. Franciszek Wysocki, Wielkopolanin, lat 51, ur. 15 kwietnia 1600, dobrego [zdrowia] [W Towarzystwie] lat 26, wstąpił 1625. Znajęzyk łaciński. [Był] w misji bydgoskiej lat 2, zakrystianinem

Jacek Wiesiołowski

przez cały czas w Łucku, Sandomierzu, Ostrogu, Lwowie, Poznaniu. Współpracownik doczesny uformowany. 52. Jan Sienkiewicz, Rusin, lat 43, ur. 24 czerwca 1608, zdobrego [zdrowia]. [W TowarzystwieJ lat 16, wstąpił 25 grudnia 1635. Potrafi czYtać. Przezprawie wSzYstkie lata oddźwierny, kredensarz, piwniczY, Z zawodu murarz, w nowicjacie i w Poznaniu. Współpracownik doczesny uformowany. 53. Łukasz KruszYński, Chełmianin, lat 26, dobrego [zdrowia]. [W TowarzYstwie odJ 21 lipca 1649. CzYta, pisze, rozumie łacinę. Był w TowarzYstwie w Pułtusku, teraz w Poznaniu szafarzem.

Nie ma jeszcze stopni [zakonnych].

54. Łukasz Olstinius, Wielkopolanin, [ur.J 1595, średniego [zdrowia]. [W Towarzystwie odJ 1625.

CzYta, pisze, rozumie łacinę, kuśnierz. Oddźwierny w Jarosławiu lat 9, w Łucku lat 6, kredensarz 2, piwniczY lat 5, zakrystianin tamże, na misji tamże rok, w Poznaniu przeznaczony na socjusza misji. Współpracownik doczesny uformowany. 55. Mateusz Budziak, Prusak, lat 46, ur. 1602, dobrego [zdrowia]. [W TowarzYstwiej lat 14, wstąpił 30 lipca 1637. Kredensarz i refektarz w nowicjacie i Poznaniu. Współpracownik doczesny uformowany. 56. MaciejChwiedorowicz, Moskwicin, lat 28, ur. 1623, dobrego [zdrowia]. [WTowarzYstwieJ lat 10, wstąpił 1641. PodczYtuje (O. Szafarz lat 5, oddźwierny lat 2 w Poznaniu. Współpracownik doczesny. ARSI, Pol. 12 k.87 -92. Fotokopia w archiwumjezuickim w Krakowie. Za pomoc w rOZSzYfrowaniu licznych, nieczYtelnych wyrazów w rubrykach katalogu serdecznie dziękują O. Jerzemu Paszendzie T J.

IV.

Katalog kolegium poznańskiego ['.J 1660

1. Cz. O. Kasper Drużbicki, Wielkopolanin, [ur.J 1589, słabego [zdrowia]. [WstąpiłJ 1608. Studiowałw TowarzYstwie retorykę rok,filozofię 3, teologię 4 lata. Nauczał poetyki rok, retoryki ifilozofii 3 lata, rektor i mistrz nowicjuszY lat 7, prowincjał lat 7, instruktor III probacji rok, rektor w Poznaniu lat 6, w Kaliszu 2, Ostrogu 2, w Krakowie rok, kaznodzieja lat 7, [ojciecJ duchowny i prefekt ... lat 5. Profes 4 ślubów 3 maja 1626. 2. O. Adrian Pikarski, Wielkopolanin, dobrego [zdrowia]. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał syntaksę rok we Lwowie, humanistyki rok, retoryki w Kaliszu rok,filozofii w Poznaniu, przedtem w Kaliszu lat 5, tamże kaznodzieja rok,jnauczałJ teologii scholastycznej lat 3, na misji w Kościanie lat 6. Profes 4 ślubów. 3. O. Wojciech Nigricius, Małopolanin, [ur.J 1614, dobrego [zdrowia]. [WstąpiłJ 1627. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał infimę rok, gramatykę rok, poetykę rok,jęzYka hebrajskiego 5 lat, Pisma świętego 7lat, kontrowersji lat 2. Profes 4 ślubów. 4. O. Wojciech Obrizius, Małopolanin, [ur.J 1603, średniego [zdrowia]. [WstąpiłJ 1636. Na świecie nauki kończYł. Nauczał gramatyki lat 4, minister lat 3, na misji rok, duszPasterz 4 lata. Współpracownik duchowny uformowany. 5. O. Daniel Mancki, Prusak, [ur.J 1607J, średniego [zdrowia].[WstąpiłJ 1622. Wysłuchałretorykł rok.filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał infimę rok, gramatykę rok, syntaksę rok, kaznodzieja seminarium lat 23. Współpracownik duchowny uformowany. 6. O. Daniel Pawłowski, Rusin, [ur.J 1626, średniego [zdowia]. [WstąpiłJ 1648. Wysłuchałretoryki rok,filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał gramatykę rok, matematyki lat 2,filozofii lat 4. Profes 4 ślubów.

Z O. Felicjan Dąbrowski, Prusak, [ur.J 9 czerwca 1618, dobrego [zdrowia]. [WstąpiłJ 13wrześnil 1636. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3 lata, teologii scholastycznej 2 lata, moralnej rok. Nauczał gramatykę w Toruniu rok, tamże syntaksę i poetykę 2 lata, vicerektorw Barze ponad rok, na misjach rok, w misji kościańskiej lat 6. Współpracownik duchowny uformowany. 8. O. Jakub KrzYcki, Rusin, [ur.J 1619, średnego [zdrowia]. [WstąpiłJ 1638. Wysłuchałfilozofii 3, teologii 2 lata. Nauczałgramatykę rok, syntaksę 3 lata, humanistykę rok, na misji 2 lata, duszpasterz lat Z Współpracownik duchowny uformowany.

9. O.fan Nowowiejski, Wielkopolanin, [ur.} 1609, dobrego [zdrowia]. [Wstąpił 1626]. Wysłuchał retoryki rok, filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał gramatykę rok, kaznodzieja lat 6, na misjach 15 lat. Profes 4 ślubów. 10. O. Jan Czeski, Wielkopolanin, [ur.} 1613, dobrego [zdrowia]. [Wstąpił} 1629. Wysłuchałfilozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał gramatykę rok, syntaksę rok, humanistykę rok, retorykę 2 lata, kaznodzieja 2 lata, na misjach u obcych 8 lat, w innych misjach lat 4, [nauczał} teologii moralnej lat 2, prefekt szkół lat 2. Nie ma jeszcze stopni [zakonnych]. 11. O.fan Gawęcki, Rusin, [ur.} 1614, średniego [zdrowia]. [Wstąpił} 1631. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3 , teologii 4 lata. Nauczał syntaksę 2 lata, humanistyki 2 lata, retoryki 32 lata, etyki rok,filozofii 2, teologii moralnej 2 lata, teologii polemicznej (kontrowersji) lat 3, kaznodzieja lat 2, minister rok, socjusz mistrza nowicjuszY lat 2, ojciec duchowny, ... 12. O.fan Pelikan, Małopolanin, [ur.] 1626, dobrego [zdrowia]. [Wstąpił} 1648. Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał gramatykę rok, syntaksę rok, humanistyki 2 lata , retoryki 2 lata. Profes 4 ślubów. 13. O. SamuelObiezierski, Wielkopolanin, [ur.} 1609, dobrego [zdowia]. [Wstąpił} 1627.

Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3 lata, teologii 4 lata. Nauczał infimę rok, gramatykę rok, syntaksę 2 lata, kaznodzieja lat 5, misjonarz lat 3, Ryc. 2. Kasper Drużbicki ostatnimi laty duszPasterz. Współpracownik duchowny uformowany. 14. O. Stanisław Goryszewski, Małopolanin, [ur.[ 1604, słabego [zdrowia]. [Wstąpił} 1622. Wysłuchał retoryki rok, filozofii 3, teologii 3 lata. Nauczał gramatykę lat 2, teologię moralną lat 6, minister lat 2, rektor lat 3, prefekt szkół i ojciec duchowny kilka lat. Profes 4 ślubów. 15. O. Stanisław Kański, Małopolanin, }ur.} 1606, dobrego [zdrowia]. [Wstąpił} 1632. Studiował w TowarzYstwie teologię lat 3. Nauczał infimę rok, gramatykę rok, syntaksę rok, kauzariusz kolegium poznańskiego lat 12. Współpracownik duchowny uformowany. 16. O. Stanisław Marszewski, VJielkopolanin, [ur.} 1619, dobrego [zdrowia]. [Wstąpił} 1636.

Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3, teologii 3 lata. Nauczał syntaksę lat 4, minister 2 lata, prokurator wsi lat 7. Współpracownik duchowny uformowany. 17. Stanisław Raczyński, Wielkopolanin, [ur.J 1622, dobrego [zdrowia]. [Wstąpił} 1637. Wysłuchał retoryki rok, filozofii 3, teologii 2 lata. Nauczał gramatykę lat 4, na misji lat 2, minister lat 3, kaznodzieja rok, pozostałe lata duszpasterz. Współpracownik duchowny uformowany. 18. O. Teodor Lo ven ste in [Loevenstein}, KurlandczYk, [ur. 1609}, dobrego [zdrowia]. [Wstąpił} 1634. Wysłuchałfilozofii 3, teologii 4 lata. Nauczał matematyki lat 6,filozofii lat 5, teologii scholastycznej lat 7, kaznodzieja niemiecki lat 3, na misji lat 3. Profes 4 ślubów. 19. O. TomaszMłodzianowski, Wielkopolanin, [ur.} 1622, dobrego [zdrowia]. [Wstąpił} 1637.

Wysłuchał retoryki rok,filozofii 3 , teologii 4 lata. Nauczał infimę rok, syntaksę rok, humanistyki rok, etyki rok, logiki rok, teologii scholastycznej 2 lata, na misji lat 5. Profes 4 ślubów. 20. O. TomaszDobrzYcki, Wielkopolanin, [ur.} 1622, dobrego [zdrowia}, [Wstąpił} 1641. Wysłuchał teologii 4 lata. Nauczał infimę rok, gramatykę rok, syntaksę rok, humanistyki rok, minister lat 5, kaznodzieja 2 lata. Profes 4 ślubów.

Jacek Wiesiołowski

Magistrzy: 21. M. Franciszek Grabowski, Wielkopolanin, [ur.] 1635, dobrego [zdrowia}, [Wstąpii} 1651.

Wysluchal retorykę rok, filozofię 3 lata. Nauczal infimę rok, humanistyki lat 2. NauczYciel aprobowany. 22. M. Jan Hagi (?), Wielkopolanin, [ur.] 1636, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1652. Studiowal w Towarzystwie retorykę rok,filozofię 3 lata. Na ucza l gramatykę rok. NauczYciel aprobowany. 23. M Piotr Brosycki [Broiycki}, Wielkopolanin, [ur.} 1635, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1651.

Wysluchal retoryki rok,filozofii 3 lata. Nauczal infimę rok, syntaksę rok. NauczYciel aprobowany.

24. M. Remigiusz Ryniewicz, Malopolanin, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1657. Studiowal na świeciefilozofię. Nauczal infimę rok. NauczYciel aprobowany.

Teologowie czwartego roku: 25.0. Franciszek Tomanowicz, Rusin, [ur.} 1631, dobrego [zrowia]. [Wstąpii} 1647. Wysluchal retoryki rok,filozofii 3 lata, teologii 4 rok. Nauczal syntaksę lat 2, humanistyki rok. Nie majeszcze stopni [zakonnych]. 26. O. Franciszek Fa b rycjusz, Wielkopolanin, [ur.} 1632, dobrego [zdrowia]. [Wstąpil} 1650. Wysluchalfilozofii 3 lata, teologii 4 rok. Na uczai gramatyki rok. Nie majeszcze stopnia [zakonnego]. Teologowie drugiego roku: 27. O.AdamPrzeborowski, Wielkopolanin, [ur.} 1629, dobrego [zdrowia]. [Wstąpil} 1647. Wysluchal retoryki rok,filozofii 3 lata, teologii 2 rok. Nauczal humanistyki lat 3, retoryki lat 2. Nie ma jeszcze stopnia [zakonnego]. 28. O.Aleksander Milkowski, Malopolanin, [ur.} 1630, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1647. Wysluchal retoryki rok,filozofii 3 lata, teologii 2 rok. Na uczai gramatykę rok, syntaksę 2 lata, humanistyki rok. Nie majeszcze stopnia [zakonnego]. 29. O. Andrzej Sawicki, Rusin, [ur. 1623, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1646. Studiowalw TowarzYstwie retorykę rok, filozofię 3 lata, teologię 2 rok. Nauczal syntaksę rok, humanistyki rok, retoryki lat 4. Nie ma jeszcze stopnia [zakonnego]. 30. O. Konstanty MaluszYcki, Rusin, [ur. 1620, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1649. Wysluchal filozofii 3 lata, teologię 2 rok. Nauczal gramatykę 4 lata. Nie majeszcze stopni [zakonnych]. 31. O. Marcin Bogacki, Rusin, [ur.} 1626, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1647. Wysluchalfilozofii 2 [I} lata, teologii 2 rok. Nauczal syntaksę rok, humanistyki 2 lata, na misji 3 lata. Nie majeszcze stopnia [zakonnego]. 32. O. PiotrŁukowski, Wielkopolanin, [ur. 1630, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1647. Wysluchal filozofii lat 3, teologii 2 rok. Nauczal infimę rok, gramatykę 2 lata, syntaksę rok, humanistyki 2 lata. Nie majeszcze stopnia [zakonnego].

33. Andrzej Jaslowski, Wielkopolanin, [ur.] 1631, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1647. Wysluchal retoryki rok, filozofii 3 lata, teologii 2 rok. Nauczal gramatykę rok, syntaksę rok, humanistyki rok, retoryki 2 lata. Nauczyciel aprobowany. 34. Franciszek Busiński, Wielkopolanin, [ur.} 1632, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1647. Wysluchał retoryki rok, filozofii 3 lata, teologii 2 rok. Nauczal infimę rok, gramatykę 3 lata, syntaksę 3 lata. Nauczyciel aprobowany.

35. Jerzy Treug, Prusak, [ur.] 1631, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1650. Wysluchalfilozofii 3 lata, teologii 2 rok. Nie nauczal dotychczas. NauczYciel aprobowany. 36. Jan Bieganowski, Wielkopolanin, [ur. l 1632, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1647. Studiowal w Towarzystwie retorykę rok, filozofię 3 lata, teologię 2 rok. Nauczal infimę rok, gramatykę rok, syntaksę rok, na misji lat 2. Nauczyciel aprobowany. 37. Jan Olędzki, Wielkopolanin, [ur.} 1631, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1648. Wysluchalretorykj rok, filozofii 3 lata, teologii 2 rok. Nauczal infimę rok, gramatykę rok. NauczYciel aprobowany. 38. Marcin Faszczewski, Rusin, [ur. 1626, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1647. Wysluchalretoryki rok,filozofii 3 lata, teologii 2 rok. Nauczal infimę rok, gramatykę 3 lata. NauczYciel aprobowany. 39. Marcin Cykler, Wielkopolanin, [ur. 1631, średniego [zdrowia}, [Wstąpii} 1650. Wysluchal retoryki rok, filozofii 3 lata, teologii 2 rok. Na u czai gramatykę 2 lata. Nauczyciel aprobowany. 40. Stanislaw Bieczyriski, Wielkopolanin, [ur.] 1631, dobrego [zdrowia]. [Wstąpii} 1648. Wysluchal retoryki rok, filozofii 3 lata, teologii 2 rok. NauczYciel aprobowany.

Teologowie pierwszego roku: 41. Jan Maniecki, Wielkopolanin, [ur.] 1630, dobrego [zdrowia]. [WstąpilJ 1653. Wysluchalfilozofii 3 lata, teologii rok. Nauczalgramatykę rok. NauczYciel aprobowany. 41.fan Rzepczyriski, Wielkopolanin, [ur. 1633J, dobrego [zdrowia]. [WstąpilJ 1650. Wysluchal filozofii 3 lata, teologii rok. Nauczal infimę rok. humanistykę rok, matematyki rok. NauczYciel aprobowany. 43. Maciej Orzewski, Spisak, [ur.J 1631, dobrego [zdrowia]. [WstąpilJ 1650. Wysluchalfilozofii 3 lata, teologii rok. Nauczal syntaksę rok, humanistyki rok, matematyki rok. NauczYciel aprobowany.

Współpracownicy docześni [bracia]: 44. Wojciech PrzYbylkowicz, Wielkopolanin, [ur.J 1597, średniego [zdrowia]. [Wstąp il 1618].

Umie czYtać, prefekt budowy i architekt przez caly czas. Wspólpracownik doczesny uformowany.

45. Wojciech BieniaszYc, Wielkopolanin, [ur. 1631J, dobrego [zdrowia]. [WstąpilJ 1651. Zna lacinę, kucharz 7lat. Nie majeszcze stopni zakonnych. 46. Aleksy Mielewicz, Wielkopolanin, [ur.[ 1617, dobrego [zdrowia]. [WstąpilJ 1641. Umie czytać, szatny 15 lat. Wspólpracownik doczesny uformowany. 47. Andrzej Skoniewski, Malopolanin, [ur.J 1613, dobrego [zdrowia]. [WstąpilJ 1640. Zna lacinę, zakrystian in lal 1 O, kredensarz lat 6, oddzwierny lat 1. Wspólpracownik doczesny. 48. Franciszek Wysocki, Wielkopolanin, [urJ 1600, slabego [zdrowia]. [WstąpilJ 1619. Zna lacinę, zakrystian in 19 lat. Wspólpracownik doczesny uformowany. 49. ŁukaszOls[z[tynius, Wielkopolanin, [ur.J 1659, średniego [zdrowia]. [WstąpilJ 1615. Umie czYtać, oddzwierny lat 11, zakrystianin lat 4, na misjach lat 9. Wspólpracownik doczesny uformowany. 50. Łukasz KruszYński, Prusak, [ur.J 1630, dobrego [zdrowia]. [WstąpilJ 1649. Zna lacinę, oddzwierny lat 5, szafarz lat 9. Wspólpracownik doczesny uformowany. 51. Marcin Solski, Wielkopolanin, [ur. 1614]. [WstąpilJ 1639. Bylnauczycielem lat 11,przeszedl do grona wspólpracowników duchownych od 9 lat. Szafarz, zarządca, socjuszprokuratora. Wspólpracownik doczesny uformowany. 51. Maciej Karowicz, Litwin, [ur.J 1610, średniego [zdrowia]. [WstąpilJ 1650. Umie czYtać, stolarz. Wspólpracownik doczesny uformowany. 53. Piotr Malachowski, Wielkopolanin, [ur.J 1604, dobrego [zdrowia]. [WstąpilJ 1634. Umie czYtać, prokurator wsi 14 lata. Wspólpracownik doczesny uformowany. 54. Stanislaw Cwieliński, Malopolanin, [ur. 1615J, średniego [zdrowia]. [WstąpilJ 1651. Zna lacinę, infirmarz i aptekarz 7lat. Nie majeszcze stopni zakonnych. Katalog.. na rok 1716, (Poznań b.d.)

Kolegium poznańskie w diecezji poznańskiej [lJ Cz. o. Stefan Sczaniecki, rektor od 8 sierpnia 1713 [IJ O. Jan Radomiriski, minister, profesor Pisma Św., teologiipolemicznej, moralnej, duszpasterz [3J O. [JanjAdam Ryben, prefekt scholarów, spowiednik świątyni, duszPasterz [4J O. Wojciech Dobijewski, profesor prawa kanonicznego, teologii moralnej dla obcych, prefekt szkól, duszpasterz [5J O. Antoni Lgocki, profesor retoryki, spowiednik, duszPasterz [6J O. Felicjan Szolowski, kaznodzieja poranny kolegium, spowiednik, duszpasterz [7J O. Franciszek Koczorowski, profesor teologii scholastycznej, spowiednik, duszpasterz [8J O. Franciszek Krosnowski, profesor teologii scholastycznej, spowiednik, duszpasterz [9J O. Jan Poradowski, prefekt budowy, prokurator domu i spraw, spowiednik, duszPasterz [10J O. Jan Symoriski, prefekt duchowny, spowiednik, duszPasterz świątyni [UJ o. Józef Tu ch olka, p rofeso rfizYki, metafizYki, matematyki, spowiednik, ..., duszPasterz [IIJ O. Mich al Krassowski, kaznodzieja poobiedni w kolegium, duszPasterz [13J O. Stanislaw Naramowski, socjusz kuratora w Jeziorku

Jacek Wiesiołowski

[14J o. Stefan Poniński, admonitor exhortacji, ojciec kongregacji Dobrej Śmierci, duszPasterz świątyni [15J o. Stefan Swinarski, profesor prawa, kaznodzieja świątyni, duszPasterz

T eologowie czwartego roku: [16J O. Andrzej Kurowski, [17J o. KrzYsztof NiepokoyczYcki, [18J O. Franciszek LeszczYński, [19J O. Stanisław DobrzYński, [20J O. Tomasz Czechucki, [21 J Tomasz Temberski

T eologowie trzeciego roku: [22J Wojciech Bystrzanowski, [23J Antoni Byszewski, [24J Felicjan Zawadzki, J25J Franciszek Hampel, [26J, Jakub Fossowicz, [27J Jan Fidler, [28J Michał Kaszubski

Teologowie drugiego roku: [29JAntoni Reijf, [3JAntoni Swipp, [31J Kasper Raychlicki [32JO. Józef Kowalski, [33J Marcin Grabiewski, [34J SzYmon Zaczkowski, [35J Tomasz Gdowski

Teologowie pierwszego roku: [36J Antoni Czacki, [37J Antoni Saganowski, [38J Franciszek Hermann, [39J Józef Barth, [40J JózefTemezwary, [41J Maciej Długoriski, [42J Stefan Prusiecki, [43J Wacław Podleski

Magistrzy: [44J magister Aleksander Sobieszczanski, profesor infimy, [45J magister Franciszek Koźmiński profesor humanistyki, [46J magister Ignacy Ostrowski profesor syntaksy, [47J magister JózefWilewski profesor gramatyki

Współpracownicy [docześni - bracia]: [48J Maciej Galeśki, zakrystian, socjusz wychodzących [49J Kasper Ch o dakowski, kurator w Siekierkach [50J JerzY Klenowski, aptekarz i infirmarz [51J JerzY Schrall, stolarz [52J Jacek Pogrodka, szatny, socjusz wychodzących [53J Jan Hesller, socjusz wychodzących [54J Jan Mordt, kredensarz, piwniczy [55J Jan Seiner, socjusz o. prefekta budowy [56J JózefPremor, nadzorca drukarni [57J Józef Wolski, szafarz [58J Maciej PrzYbyszewski, kurator w Jeziorku [59J Szymon Krzyczyński, zarządca, nadzorca kuchni [60J Tomasz Jaskulski, oddźwierny.

VI.

Katalogprowincji Wielkopolskiej... od roku 1773 do roku 1774, (Poznań, b.r.) [druk w sierpniu 1773]

Kolegium poznańskie w diecezji poznańskiej [1 J Wielebny O. Adam Chrzanowski rektor od dnia 5 marca 1771 [2J o. Józef Roemer [RoemerJ minister, prefekt zdrowia, kaznodzieja świąteczny ósmy rok, duszpasterz [3J O. Aleksander Pruszak, profesor teologii scholastycznej siódmy rok, prefekt świątyni i bursy muzycznej, spowiednik, duszpasterz [4J O. Andrzej Gawroński, profesor matematyki, prefekt obserwatorium astronomicznego, wykłada kwestie sporne teologom i filozofom, duszpasterz [5J O. Andrzej GrochowaIski, profesor metafizYki ósmy rok, spowiednik, duszPasterz

[6J O. Antoni de Strachwitz, misjonarz dworski [7J O. Bruno Zadarnowski, kaznodzieja niedzielny trzeci rok, prefekt początkujących kaznodziejów, spowiednik, protokułuje obrady, duszpasterz [8J O. Kajetan Krupski, profesor teologii moralnej i historii kościelnej dla naszYch [jezuitów J,korektor czYtania przY pierwszYm stole l duszpasterz [9J O. Konstanty Markowski, socjusz prokura tora w Mechlinie [1 OJ O. Franciszek Bębnowski, profesor drugi rok teologii scholastycznej, prefekt szkoły i biblioteki, ojciec kongregacji więk szej 2, spowiednik, duszpasterz [11 J O. Franciszek Krosnowski, profesor Pisma Św. i teologii polemicznej, kaznodzieja w naszYm kościele, duszpasterz [ 12 J O. Franciszek Misterski, spowiednik, udziela ćwiczeń duchownych obcym, duszpasterz [13J O. Ignacy Jaskulecki, kaznodzieja popołudniowy i wielkopostny w kolegium, ojciec Kongregacji Dobrej Śmierci, daje braciom punkta [tematyj do rannej medytacji, duszpasterz [14J O. Jan Badowski, prokurator w Piotrowie [15J O. Jan Langer, wspomaga Ojców kaznodziejów duszpasterz [16J O. Jan Paprocki, profesor logiki czwarty rok, minister kleryków, spowiednik, korektor czYtania przy drugim stole, duszpasterz

Jacek Wiesiołowski

[17J o. Józef Lisowski, prokurator w Siekierkach [18J o. Józef Płochocki, prefekt duchowny kleryków, ojciec Kongregacji Banku Pobożnego i misjonarz, głosi egzorty (kazania) do zakonników, spowiednik, duszpasterz [19J o. Józef Rogaliński, profesor fizyki eksperymentalnej, prefekt muzeum *, spowiednik, duszpasterz [20J O. Leon Rożecki, prokurator w Mechlinie [21J O. Marcin Kotarbski, prokurator domowy i spraw, duszpasterz.

[22J O. Maciej Bartochowski,prefekt studiów*, udziela ćwiczeń duchownych obcym, spowiednik, duszpasterz. [23J O. Maciej Turno, misjonarz i socjusz kuratora w Siekierkach.

[24J O. Michał Kociełkowski, profesor retoryki piąty rok, pisze historię kolegium, ojciec kongregacji średniej, wykłada kontrowersje studentom retoryki i poetyki, duszpasterz. [25J O. Michał Słuiyński, kaznodzieja niemiecki lat 11, ojciec Kongregacji św. Barbary, duszpasterz. [26J O. Mikołaj Odyniec, socjuszprokuratora w Jeziorkach.

[27J O. Paweł Jastrzębo wski, profesor fizyki piąty rok, ojciec Kongregacji mniejszej, duszpasterz.

[28J O. Paweł Kollaczprefekt drukarni, wspomaga kaznodziejów niemieckich, duszpasterz.

[29J O. Piotr Radomiński, admonitor, ojciec duchowny, katechista braci, duszpasterz.

[30J O. Szymon Skiwski, profesor prawa naturalnego, matematyki,jęzYka hebrajskiego i greckiego, prefekt Koła Naukowego studentów, duszpasterz. [31J O. Stanisław Tymiński, profesor prawa kanonicznego i liturgii, ojciec Kongregacji Serca Jezusowego, duszpasterz.

Konwikt szlachecki: A327 O. [JanJ Kanty Gładysz, regens konwiktu, prefekt budowy.

[33J O. Adam Fryza, prof historii i geografii, teolog 4 roku.

[34 J magister Józef Rogaliński [mł.] profesor rok 2 poetyki i arytmetyki, geometrii i architektury.

[35J magister Samuel Schmidt profesor języka niemieckiego, teolog roku 1.

Teologowie czwartego roku: [36J O. Antoni Bogucki, [37J o. Józef Ernh ardt, [38J o. Józef de Goldsteyn, [39J O. Tadeusz Grabowski, [40J O. Walenty Gołębowski.

Teologowie trzeciego roku: [41J Antoni Baczyński, [42J Jakub Chrzanowski, [43J Ignacy Giecy, J44J Jan Koniecer, [45J Wawrzyniec Dunin.

Teologowie drugiego roku: [46J Wojciech Rzuchowski, [47J Bartłomiej Zdrojowski, [48J Kazimierz Gołecki, [49[ Joachim Kulesza, [50J Michał Owsiany, [51J Mikołaj Bielicki, [52J Piotr Świtkowski.

Teologowie pierwszego roku: [53J Wojciech Czachurski, [54JAntoniJaworski, [55J Baltazar Rykaczewski, socjuszO.prefekta obserwatorium astronomicznego, [56J Ignacy Bardziński, J57J JózefGuyski, [58J JózefWarzYcki, [59J Wawrzyniec Sadowski, [60J [JanJ Nepomucen Lutomski.

teolog moralny drugiego roku: [61 J Gabriel Jerowski. teolog moralny pierwszego roku: [62J Andrzej Kiedrzyriski.

Magistrzy: [63 J magister Alojzy Czarnocki profesor rok 1 gramatyki.

[64J magister Ludwik Kuczkowski, profesor rok 1 syntaksy.

[65J magister Ksawery Trzebiatowski, profesor rok 2 infimy.

Studenci matematyki: [66J Antoni Lewiński, [67J jerzY Miroszezuski, [68J Michał Miszewski, [69J Pius Kiciński.

Studenci metafizyki: [70J Adam Hornowski, [71J Jakub Barłl, [72J JózefMieliński, [74J Marcin Piotrowski.

S tudenci fIZyki: [75J Wojciech Skibiński, [76J Kazimierz Hornowski, [77J Franciszek Szczepański, [78J Onufry Trębiriski, [79J Piotr Konicer.

Studenci logiki: [80J Antoni Olszewski, [81J Kajetan Bielski, [82J Dominik Widziński, [83J Gabriel Rykaczewski, [84J Leopold Wieszeniewski.

Współpracownicy [docześni - bracia]: [85J Andrzej Laurenkiewicz, zakrystian, socjusz wychodzących.

[86J Kajetan Bielecki, oddźwierny, nadzorujący sprzątanie domu [87J Karol Lincke, nadzorujący sprzątanie domu, socjusz wychodzących.

[88J Franciszek Schultz, skupujący5, socjusz o. prefekta drukarni i wychodzących [89J Franciszek Stefański, aptekarz, infirmarz, socjusz wychodzących.

[90J Józef Sierawski, szatny, kustosz, nadzorujący sprzątanie domu, socjusz wychodzących.

[91 J Józef Więckowski, myje i ustawia naczYnia stołowe, socjusz wychodzących.

[92J Marcin Orłowski, prokurator w Jeziorkach.

[93J Michał Krzekotowski, szafarz, nadzoruje kuchnię i sprzątanie6 Kapłanów 38, magistrów 4, kleryków 41, braci 9, łącznie 93.

PRZYPISY:

1 W czasie stołu (obiadu, kolacji) kleryk głośno czytał, a prefekt lektury poprawiał zaraz akcenty. Po posiłku jedli ci, którzy w czasie jego trwania byli zajęci (lektor, prefekt lektury) i to nazywano tzw. "drugim stołem". 2 W większych szkołach kongregacja uczniowska dzieliła się na większą, średnią i mniejszą, czyli starszych, średnich i młodszych. 3 Muzeum to pracownia naukowa z przyrządami do ćwiczeń i doświadczeń fizycznych.

4 Studiów wyższych, w odróżnieniu od prefekta szkoły niższej (do retoryki włącznie).

5 Ten, który chodzi na zakupy.

6 Katalog nie wymienia kucharza, to znaczy, że w kuchni byli zatrudnieni sami świeccy.

POZNAŃSKIE UWAG KILKA

J est sprawą wstydliwą dla poznańskich historyków uniwersyteckich, że zaniedbali badań nad korzeniami poznańskiego Uniwersytetu. Od 70 lat nie powstały żadne istotne prace o Akademii Lubrańskiego, jednej z nielicznych humanistycznych i katolickich akademii w ówczesnej Europie. Zabiegi o powstanie kolejnej akademii (czyli uniwersytetu) najpełniej opisał w 1889 roku, czyli ponad sto lat temu, niemiecki uczony Lucian Scherman, po znalezieniu w rzymskim Archivio di Stato woluminu akt zawierających m.in. dokumenty i korespondencję w sprawach pierwszej (1611 - 15) i drugiej (1678 -1685) próby powołania jezuickiej akademii w Poznaniu. Informacje Schermana, znane nauce polskiej dzięki badaniom zasłużonego historyka jezuickiego Stanisława Zaleskiego, których wyniki znalazły się w II i III tomie jego "Jezuitów w Polsce" (Lwów-Kraków 1900-1906), do tej pory są wykorzystywane we wszelkich syntetycznych opracowaniach pisanych przez wielkopolskich i polskich historyków. Natomiast o trwających do 1780 roku wysiłkach znakomitego uczonego, jezuity Józefa Rogalińskiego, którego pragnieniem było utworzenie na ruinach pojezuickiej szkoły Akademii Wielkopolskiej, najwięcej napisał Franciszek Chłapowski w latach 1902 - 05. Choć o uczoności Rogalińskiego dowiedzieliśmy się potem wiele, to o przyczynach jego porażki w bojach o utworzenie, a potem utrzymanie Akademii Wielkopolskiej nadal wiemy mało. Już bez mała sto lat czekamy na rzeczowe wyjaśnienie, dlaczego Poznań już w XVII czy XVIII wieku nie został miastem akademickim.

Kanon wiadomości o akademiach jezuickich przedstawia się w sposób następujący: 1. W sierpniu 1611 roku pierwsza polska Kongregacja prowincji zadecydowała o utworzeniu akademii w Poznaniu, na wzór już istniejącej Akademii Wileńskiej dla Litwy. Mimo oporów biskupa krakowskiego Piotra Tylickiego na najbliższym sejmie, 28 października 1611 roku, król Zygmunt III Waza wystawił przywilej fundacyjny, który wymagał zatwierdzenia papieskiego. Mówiłon o ufundowaniu kolegium poznańskiego, które podniesione teraz zostaje do godności "Akademii i U niversytetu", a mieści się "w mieście Poznaniu, które w naszych czasach splendorem mieszkańców, elegancją obyczajów, wystrojem budynków, znaczeniem handlowym, rozległością murów między innymi miastami Wielkiej Polski prym wiedzie". Dzięki wspólnej akcji władz Akademii Krakowskiej i biskupa krakowskiego sprawa została zablokowana w Rzymie, gdzie przez długi czas spierano się o wydanie bądź nie wydanie przywileju papieskiego. Zabrakło wyraźnego dla Kurii Rzymskiej poparcia króla Zygmunta. Biskup krakowski i władze uniwersytetu uzyskali poparcie sejmików i grupy senatorów, a król w początku 1616 roku stracił zainteresowanie dla popierania sprawy akademii jezuickiej w Poznaniu. 2. W 1678 roku, działając pod wpływem swych dworskich jezuitów, Jan III Sobieski wystawił w Jaworowie przywilej dla kolegium poznańskiego, zezwalający na nadawanie stopni naukowych w zakresie filozofii i teologii. Także ten, skromniejszy przecież przywilej został w wyniku nacisków politycznych odwołany 7 marca 1685 r. 3. Po zniesieniu zakonu jezuitów na czele szkoły poznańskiej stanął słynny uczony, eksjezuita Józef Rogaliński, który wylansował dla niej nazwę Akademii Wielkopolskiej, choć nie zdołał wywalczyć prawa nadawania stopni naukowych. Gdy uznał się za przegranego w walce z warszawskimi władzami, wycofał się demonstracyjnie z udziału w pracach Komisji Edukacji Narodowej.

Tyle wiadomo od bez mała stu lat. Rzadko kiedy, najczęściej na marginesach innych prac badawczych, pojawiają się dalsze, nowe informacje. Z ujawnionych archiwaliów jezuickich wiadomo, że już w 1584 roku na Kongregacji prowincji jezuickiej pojawił się pomysł zorganizowania jezuickiej akademii w Poznaniu. Ponownie dyskutowali o tym jezuici polscy w dwa lata później, w czasie opracowywania polskiej opinii o Ratio studiorum, czyli programie wszelkich szkół jezuickich, a więc korzenie tej akademii są jeszcze starsze niż 1611 rok. Wiadomo, że tuż przed zabiegami władz prowincji z 1611 roku w kolegium poznańskim intensywnie pozyskuje się kolejne księgozbiory i w latach 1609 -10 spisuje się nowy katalog kilkutysięcznej już biblioteki kolegium. Czy miał on służyć kolegium, czy nowej akademii? Jakiś kolejny projekt wznowienia akademii miał uzyskać aprobatę od króla Jana Kazimierza w 1650 r., ale o tej próbie, jej inicjatorach i wrogach prawie nic nie wiemy. Niejasne są losy starań o przywilej Jana III Sobieskiego z 1678 roku, albowiem z jezuickich archiwaliów wynika, że już w październiku 1677 roku Bartłomiej Wąsowski, rektor kolegium jezuckiego w Poznaniu, zaczął nadawać stopnie akademickie. W tym samym roku tenże rektor Wąsowski uruchomił drukarnię w Poznaniu. Czy miała ona służyć tylko kolegium jezuickiemu, czy już akademii jezuickiej? Co się działo przez następne siedem lat, nim nastąpiło w 1685 roku cofnięcie przywileju królewskiego, znowu nie wiadomo. Okres działania Komisji Edukacji Narodowej, jej stosunek do Akademii Wielkopolskiej i jej pozycję naukową też oświetlają tylko nieliczne nowe informacje, głównie pochodzące od przeciwników poznańskiej akademii, którzy w słowach dyskwalifikują wartośćpoznańskiej uczelni, ale jednocześnie skrupulatnie wywożą do Warszawy i do Krakowa wszelkie wartościowe księgi z biblioteki, instrumenty z obserwatorium i muzeum jezuickiego. Potem - z czystym sumieniem - w trakcie kolejnych wizytacji i w wyrażanych opiniach zgodnie twierdzą, że zbiory poznańskie są mało wartościowe i ich sława niezasłużona, a tylko Akademia Krakowska i Akademia Wileńska zasługują na poparcie finansowe władz.

Materiału do badania dziejów powstawania i upadków akademii poznańskiej nie brakuje. Nie sięgnięto do rozproszonych, ale istniejących źródeł. Istnieją dwa obszerne, rękopiśmienne tomy historii kolegium jezuickiego w Poznaniu w latach 1570 -1773 (w zbiorach oczywiście Biblioteki Jagiellońskiej) oraz jeszcze wcześniejsza, częściowo brulionowa historia kolegium z lat 1574 -1606 (w Bibliotece Seminarium Warszawskiego). Trzebaje przebadać pod tym kątem, a poza tym zabrać się wreszcie do ich publikacji. Istnieje w Bibliotece Jagiellońskiej księga konsult kolegium poznańskiego z lat 1684 - 1773 i nieco innych materiałów po poznańskich jezuitach. Należy też przebadać na podstawie zachowanych tekstów w archiwum rzymskim, a dostępnych w fotokopiach w archiwum jezuickim w Krakowie, katalogi jezuickie tak" trzyletnie", jak "krótkie", by zobaczyć, jak wyglądał wówczas ruch kadrowy u jezuitów, czy i kiedy wzmacniano obsadę kolegium poznańskiego. Trzeba również przebadać korespondencję prowincjałów polskich z rzymskimi władzami zakonu. Materiały o Akademii powinny się znajdować również w zachowanych w Archiwum Watykańskim aktach nuncjatury polskiej. Poprzez nuncjuszy odbywało się uzgadnianie i opiniowanie projektów powoływania akademii i tymiż drogami ustosunkowywano się do nieznanych bliżej zabiegów Akademii Krakowskiej czynionych w dykasteriach Kurii Rzymskiej.

Przebadanie materiałów jezuickich i watykańskich pozwoli na przystąpienie do kolejnego etapu badań, tym razem w archiwach poznańskich. Trzeba, zwłaszcza w aktach kapituły poznańskiej, odnaleźć materiały o stosunku kapituły do jezuitów i prowadzonego przez nich seminarium diecezjalnego, stosunku do Akademii Lubrańskiego i podporządkowaniajej, jako kolonii akademickiej, Akademii Krakowskiej. Zdaje się, iż opinia kapituły była wówczas bardziej znacząca od opinii biskupów poznańskich, którą też trzeba - mimo trudności - poznać. Trójkąt: Akademia Lubrańskiego - seminarium duchowne - akademia jezuicka, to być może prawdziwy trójkąt bermudzki, w którym ginęły interesy kultury i oświaty miasta Poznania i całej Wielkopolski. N ależy też, mimo iż jest to najmniej obiecujący kierunek badań, poznać opinię władz miasta Poznania o jezuickich planach utworzenia w nim akademii. Przecież władze miasta były realnymi fundatorami kolegium jezuickiego. Przekazywały jezuitom cząstki miejskiego majątku, pośredniczyły i pomagały w różnych negocjacjach majątkowych, zezwalały im nawet na obalanie murów miejskich, by pomieścić nowe, jezuickie budynki niezbędne dla nauczania młodzieży. Starania jezuickie trzeba każdorazowo umieszczać w kontekstach politycznych, by zrozumieć decyzje posłów i senatorów. Przecież poparcie szlachty małopolskiej dla Akademii Krakowskiej w latach 1611-15 nie wypływało tylkoz umiłowania do uniwersytetu - bojkotowanego przecież przez szlachtę ze względu na nędzny poziom nauczania - ale było decyzją antykrólewską, podjętą z satysfakcją przez dawnych uczestników rokoszu wojewody Zebrzydowskiego. Ale dlaczego szlachta wielkopolska na sejmikach średzkich popierała, wbrew swym regionalnym interesom, pretensje Akademii Krakowskiej? Kto wpływał na takie decyzje? Czyżby wpływowe resztki szlachty różnowierczej? Może istniały inne polityczne powody, które trzeba dopiero wyczytać z uchwał sejmikowych. Trzeba też przejrzeć diariusze sejmowe - tak izby poselskiej, jak senatu - a także zapoznać się z układem sił w opiniotwórczych kręgach dworu królewskiego, gdyż to król zmuszany był każdorazowo do wycofywania się ze swej decyzji. Wreszcie należy zapoznać się z archiwum Uniwersytetu w Krakowie i poznać racje drugiej strony konfliktu. Widoczne jest, że walka Uniwersytetu z poznańską akademią to tylko fragment ich lokalnej walki z jezuitami w Krakowie i ówczesnymi próbami otwarcia tam właśnie kolegium jezuickiego oraz włączenia uczonych jezuitów w skład krakowskiej profesury. W archiwach krakowskich powinny być materiały skądinąd nieznane w swym poznańskim aspekcie, a mówiące o tych sporach. Dodajmy, iż odbywać się to winno jednocześnie z badaniem stosunku uniwersytetu do jego kolonii akademickiej w Poznaniu. Walka z jezuitami zmuszała przynajmniej okresowo Uniwersytet Jagielloński do zadbania o poziom prowadzonej przez nich poznańskiej szkoły.

Poznań jednak coś zyskiwał na tym, ale bardzo niewiele w porównaniu ze sławą miasta uniwersyteckiego.

Redakcji "Kroniki Miasta Poznania" nie udało się uzyskać tekstu, który choćby wstępnie zrealizował taki program badawczy, wyszedł poza powtarzane ogólniki. Jest bowiem czas właściwy, aby poznańscy historycy zabrali się do współczesnych badań nad swymi poprzednikami z Akademii Lubrańskiego i akademii jezuickiej.

* * *

Do odległych czasów i zabiegów o akademię w Poznaniu historia dopisała swoje puenty. W 1919 roku, nim Poznańskie objęły różne regulacje ogólnopolskie, Naczelna Rada Ludowa przystąpiła od razu i to skutecznie do utworzenia Uniwersytetu Poznańskiego. Podkupując młodych docentów i profesorów z Krakowa, Lwowa, Warszawy, stworzyła fakty dokonane, kreując jeden z najlepszych w wielu dziedzinach środkowoeuropejskich uniwersytetów w okresie międzywojennym. W latach 1990-91, gdy powstały nowe władze samorządowe i pełni złudzeń otworzyliśmy się na Zachód, rozeszły się po Poznaniu wiadomości o zamiarze utworzenia nowego jezuickiego uniwersytetu, opartego o kadry sławnych amerykańskich jezuickich uczelni. I choć o oporze wobec tego pomysłu nic nie wiadomo, raz jeszcze jezuicka akademia nie powstała w Poznaniu.

(Red. ) W ŚWIETLE ZACHOWANYCH W SZWECJI KATALOGÓW BIBLIOTECZNYCH

C harakter działalności jezuitów powodował, iż każdemu powstaniu stałej placówki jezuickiej: rezydencji, stacji misyjnej czy wreszcie kolegium towarzyszyło gromadzenie księgozbioru. Było to postanowione w regułach i konstytucjach zakonnych, więc nie można mieć wątpliwości, że początki kolegium poznańskiego są równocześnie początkami biblioteki jezuickiej. Otwarcie kursów szkolnych wymagało zgromadzenia książek dla personelu nauczającego, co gwarantowały również wspomniane zasady działania zakonu. O bibliotece do lat 1609-10 mamy dość chaotyczne wiadomości, płynące głównie z zapisek kroniki jezuickiej oraz wyłapywanych przez bibliotekarzy zapisek proweniencyjnych na dawnych książkach z tej biblioteki. Wiadomo, że biblioteka poznańska otrzymała znaczne dary książkowe od swych dobrodziejów: Piotra Wedelicjusza z Obornik, biskupa sufragana poznańskiego Stanisława Szedzińskiego (1572), biskupa poznańskiego Adama Konarskiego (1579), arcybiskupa gnieźnieńskiego Stanisława Karnkowskiego (1583 lub 1585), kolejnego sufragana poznańskiego Jakuba Brzeźnickiego (1604) i biskupa Wawrzyńca Goślickiego (1603). Trafiły do niej fragmenty bibliotek kard. Stanisława Hozjusza i następnego sufragana poznańskiego Kaspra Happa. Swoje książki podarowali bibliotece również poznańscy mieszczanie, zwłaszcza lekarze, jak dr Jan Kosz, patrycjusz poznański dr Andrzej Grodzicki, kanonik poznański i gnieźnieński, a także Jakub Grodzicki, dr Stanisław Chrościejewski, dr Adam Paulini i inni. W zbiorach biblioteki uniwersyteckiej w Uppsali zachowały się dwa rękopiśmienne katalogi biblioteki jeziuckiej, wywiezione z Poznania w roku 1656, a sporządzone w 1609 (katalog ogólny) i 1610 roku (katalog dzieł autorów jezuickich). Oba katalogi były kontynuowane do ok. 1631 roku, kiedy to po wpisaniu sporego i starego księgozbioru ofiarowanego przez Grodzickich niektóre karty katalogu zostały zapełnione w sposób utrudniający nanoszenienowych informacji. Możliwe, że wpisywanie ksiąg zostało przerwane nieco wcześniej, gdyż w drugiej połowie lat 20. stosunkowo niewiele ksiąg zostało dopisanych do katalogu. Prawdopodobnie ok. 1630 roku powstał kolejny (nie zachowany) katalog zbiorów. Zapewne omyłkowo, po długiej przerwie, dopisano w 1647 roku jeszcze kilka pozycji do starego katalogu książek jezuickich. Katalogi poznańskie należą do najwcześniejszych zachowanych katalogów bibliotek jezuickich. Również w Szwecji znajduje się katalog kolegium jezuitów z Braniewa, sporządzony w 1570 i uzupełniony w 1605 roku, natomiast w Krakowie są katalogi krakowskiego domu probacji przy kościele św. Szczepana z 1594 roku i domu nowicjackiego przy kościele św. Barbary z 1621 roku. Oba krakowskie katalogi należały do bibliotek bardzo specjalistycznych i nie są reprezentatywne dla polskich kolegiów jezuickich. Żaden z tych katalogów nie był nawet wstępnie przebadany, choć znane są z ogólnych wzmianek w litera turze l . Katalogi poznańskie pozwalają na oszacowanie stanu opisanego w nich księgozbioru na przełomie 1609 -10 roku oraz na ocenę jego rozwoju do ok. 1530 roku; pozwalają więc na dość dynamiczne określenie rozwoju biblioteki.

Katalog ogólny zawiera kilkadziesiąt działów rzeczowych; w ich obrębie książki są ułożone według kolejnych liter alfabetu [czynnikiem porządkującym było imię (!) autora] i dalej według formatów od folio regali do najmniejszych 24°. Znaczy to, iż były one ustawione rzeczowo na półkach bibliotecznych według formatów. Wewnątrz takich grup (np. Historici latini, B, folio czy Mathematici, C, quarto) książki przypuszczalnie nie były porządkowane. Zapewne ostatnie pozycje z poszczególnych grup były dopisywane w pocz. XVII wieku, przed 1609 czy 1610 rokiem, być może w ogóle książki w działach były dopisywane chronologicznie w miarę ich pozyskiwania. Pozwoliłoby to nawet na ostrożne dotarcie do warstwy książek z czasów działalności ks. Jakuba Wujka. Schemat rzeczowy wydaje się być wzorowany na jakimś dużym księgozbiorze, może włoskim lub niemieckim, zapewne jezuickim. Być może jego autorem był naj starszy ze znanych prefektów biblioteki poznańskiej Jan Viger Offalensis (1576), Holender wykształcony w Rzymie. Schemat ten nie dawał się bezbłędnie zrealizować przez gorzej wykształconych i bardzo często zmieniających się prefektów biblioteki i zakwalifikowanie przez nich książek do poszczególnych grup rzeczowych nie jest pozbawione błędów. Największy kłopot w prawidłowym ustawieniu rzeczowym księgozbioru sprawiały druki pochodzące z darów, współoprawne przez swych dawniejszych właścicieli. Zgodnie ze zwyczajem oprawiali oni po kilka - kilkanaście książek jednego formatu, niejednokrotnie dotyczących różnych dziedzin. Wskutek tego taki zbiorczy wolumen nie dawał się dobrze ustawić w bibliotece.

W katalogu opisywano go w którymś z działów rzeczowych, wymieniając wszystkie umieszczone w nim druki i umieszczając odsyłacze do poszczególnych pozycji w innych działach. Takie zbiorcze woluminy są często opisane mniej starannie, nie zawsze też zaznaczano daty druku jego typograficznie odrębnych części. Często nie wiadomo, czy chodzi o książkę zbierającą teksty

kilku autorów czy kilka ich książek wtórnie współoprawionych. Bez szczegółowej analizy bibliograficznej każdej pozycji nie da się określić rzeczywistej wielkości księgozbioru. Podawane niżej informacje są danymi minimalnymi, rzeczywista wielkość księgozbioru może być nawet o 10% większa. Poza odsyłaczami wewnątrz katalogu ogólnego występują również w działach rzeczowych odsyłacze do osobnego, zachowanego katalogu autorów jezuickich oraz sporadycznie do osobnego, nie zachowanego katalogu prohibitów. Prohibita, zgodnie z zasadami jezuickimi, były przechowywane osobno i pod zamknięciem. Zapewne też książki autorów jezuickich były ustawione w bibliotece w osobnym ciągu z własnymi działami rzeczowymi, zbliżonymi, choć nie identycznymi, do tych w katalogu ogólnym. Przedstawienie zbiorów jezuickich według działów rzeczowych katalogów nie wydaje się celowe, zwłaszcza przy rozdrobnieniu rzeczowym książek teologicznych, dziś całkowicie nieczytelnym i nieprzejrzystym, tym bardziej że tego typu działy wydają się być charakterystyczne dla poznańskiego księgozbioru i nie tworzą danych porównawczych z innymi, nieco tylko inaczej ustawionymi księgozbiorami. Można natomiast zebrać w jeden dział całą literaturę religijną od Pisma św. z komentarzami i pism ojców Kościoła poprzez dzieła teologiczne różnego rodzaju po kazania i utwory katechetyczne. Dość jasnym wydaje się blok książek filozoficznych, jednym działem może być cała literatura humanistyczna, od historyków i oratorów po poetów i gramatyków. Dość konsekwentnie można wyodrębnić prawo oraz nauki matematyczno-przyrodnicze. Osobnym blokiem jest literatura wewnątrzzakonna, przeznaczona tylko dla jezuitów - reguły i konstytucje, pisma generałów, listy roczne itp. wydawane przez jezuitów dla jezuitów i nie przeznaczone do szerszego użytku. W 1609 roku w katalogu ogólnym opisano co najmniej 3582 książki, w ciągu następnych ok. 20 lat dopisano dalszych 1146 zakupionych lub pozyskanych książek, tak że wykaz ok. 1630 roku zawierał najmniej 4728 pozycji. Układ działowy był następujący:lit. religijna filozofia nauki mat.-przyrod. prawo lit. humanistyczna jezuitica Z zestawienia tego wynika, że kierunek rozwoju księgozbioru był dość konsekwentnie realizowany. Zauważalne jest, że nieco intensywniej uzupełnia się ten księgozbiór w książki prawnicze, początkowo dość słabo reprezentowane, oraz nieco mniej intensywnie rozbudowuje się nauki matematyczno-przyrodnicze (wraz z medycyną i kartografią) oraz filozofię. Ten rozwój dokonuje się kosztem pewnego pomniejszego udziału książek religijnych w księgozbiorze. Nie wszystkie działy zresztą warto było ciągle rozbudowywać, skoro już w 1609 roku w bibliotece był nieomal kompletny zestaw starożytnychstan w 1609 46% 10% 6% 5% 33%zakupy 31% 12% 9% 14% 34%stan ok. 1630 42% 11% 7% 7% 33%

poetów, mówców, filozofów czy historyków , tak łacińskich jak greckich. N atomiast dość dynamicznie rozwijał się rynek książek religijnych pisanych w językach narodowych, co znalazło odbicie w księgozbiorze. Tempo dokupywania i pozyskiwania książek jest imponujące, rocznie przybywało ok. 60 nowych pozycji. Fakt, iż są to nieomal wyłącznie książki samodzielnie oprawione, wskazuje, że zakupy księgarskie miały tym razem dominującą rolę, a po 1609 - 10 roku dary (np. Grodzickich, A. Brzeźnickiego ) wyłącznie uzupełniały księgozbiór. N a pływ książek jednak osłabł, gdyż od powstania kolegium do roku 1609 musiało przybywać średnio po ok. 90 książek rocznie. Część księgozbioru złożona z dzieł autorów jezuickich, opisana w drugim z zachowanych katalogów, liczyła w 1610 r. ok. 946 książek. W ciągu następnych 20 lat powiększono ją o ok. 657 prac, tak że całość liczyła w 1630 r. ok. 1603 pozycje. Ich układ działowy był następujący:lit. religijna filozofia nauki mat.-przyrod. prawo lit. humanistyczna jezuiticastan w 1610 57% 3%

19% 21%

TAL(DGV j X A JLLJLvjll TM_ __"_AA i U H» <mi *Wi* POSNANlt .. 50 ClE TAI 1 iE£v:

#t.<B. C/X 9R1C: $u[żśmdżc S.f W, Igpal

Ryc. 1. Katalog ogólny Biblioteki Jezuickiej, 1609 r.

zakupy 74% 2%stan ok. 1630 64% 3%

17% 7%

18% 15%

Księgozbiór ten pokazuje, jakie były kierunki badań jezuickich na przełomie XVI i XVII wieku. Bezwzględny prymat w twórczości wiedzie piśmiennictwo religijne dzieł o zróżnicowanym poziomie, od uczonych komentarzy i rozważań po dziełka popularne i kazania. U derza stosunkowo nikłe zainteresowanie filozofią, mimo iż była ona przedmiotem nauczania dla wszystkich kleryków jezuickich i istotnym elementem formacji jezuickiej. Silny nacisk na humanistykę wynika przede wszystkim z faktu prowadzenia szkół publicznych oraz wykorzystywania humanistyki do szkolenia kleryków zakonnych. Natomiast brak zainteresowania jezuickiego dla prawa, nawet prawa kanonicznego, oraznauk matematyczno-przyrodniczych, w których takie sukcesy odnosili po swej reformie w XVIII wieku. Tempo uzupełniania księgozbioru prac jezuickich było niższe niż księgozbioru ogólnego, pozyskiwano ok. 30 książek rocznie. Było to jednak o kilka pozycji więcej niż na przełomie XVI i XVII wieku.

Oba katalogi - ogólny i jezuicki - zezwalają na określenie wielkości skatalogowanego w nich księgozbioru. Liczył on w chwili sporządzania katalogów co najmniej 4528 pozycji, uzyskano w ciągu następnego dwudziestolecia ok. 1803 dalsze, co łącznie tworzyło księgozbiór złożony z przynajmniej 6331 książeklit. religijna filozofia nauki mat.-przyrod. prawo lit. humanistyczna j ezuiticastan 1609/10 48% 9% 5% 4% 30% 4%nabytki 47% 8,5% 6% 9% 28% 2,5%stan ok. 1630 48% 9% 5% 5% 29% 4%

Połączony księgozbiór jezuicki wykazuje daleko idącą stabilizację swego profilu. Jest on podporządkowany działalności Towarzystwa Jezusowego. Wszelka literatura humanistyczna stanowiła podstawę działalności szkoły jezuickiej, mającej charakter gimnazjum humanistycznego. Szkoła poznańska, prawdopodobnie najliczniejsza w Polsce, czego jakoś dziwnie wciąż niedoceniamy , była doskonale przygotowana do działania, mając zaplecze nie tylko w kadrze profesorskiej, ale przede wszyskim w świetnie zaopatrzonej w literaturę starożytną bibliotece. Posiadała też sporo literatury w języku polskim; te polonica (polskie i polsko-łacińskie) wykazywane przez oba katalogi należałoby porządnie zbadać, gdyż można podejrzewać, że jest wśród nich nieco nieznanych druków polskich z XVI wieku. N auki matematyczno-przyrodnicze były jednym tylko z elementów nauczania gimnazjalnego w kolegium i stąd ich podrzędna rola. Druga z dominant księgozbioru - piśmiennictwo teologiczne i religijne - związana jest z jednej strony z prowadzeniem w kolegium stałego, czteroletniego studium teologii dla kleryków jezuickich, którzy ukończyli praktyki nauczycielskie w niższych klasach różnych szkół i otrzymywali w Poznaniu solidne teologiczne wykształcenie przygotowujące ich do święceń kapłańskich i pełnego członkostwa w Towarzystwie. Z drugiej strony ten sam księgozbiór teologiczny służył profesurze kolegium poznańskiego, tak do przygotowania wykładów i pisania książek, jak do przygotowywania się do różnych prac duszpasterskich, jakie zwierzchnicy (prowincjał, rektorzy) im stale zlecali. Książki z filozofii i prawa były książkami pomocniczymi w kształceniu teologów jezuickich oraz w przygotowaniu do duszpasterstwa.

Na księgozbiór jezuitów poznańskich z lat 1609 - 10 można jeszcze spojrzeć poprzez dzieje kolegium, zwłaszcza w kontekście czekającej je próby zamiany w 1611 roku na uniwersytet z wydziałami filozofii (tj. sztuk wyzwolonych, literaturoznawstwa i filozofii właściwej) oraz teologii. Księgozbiór poznański pod względem jakościowym już w latach 1609 - 10 odpowiadał księgozbiorowi takiego dwuwydziałowego uniwersytetu. Wymaga to oczywiście szczegółowego porównania z księgozbiorami uniwersyteckimi. Przypomnieć jednak trzeba, że księgozbiór uniwersytetu krakowskiego w poło XVII w. szacowany jest na zaledwie 10 tys. książek, w tym ok. 2 tys. inkunabułów. Na przełomie XVI i XVIIw. - poza darami - uniwersytet nabywał po kilka nowych książek rocznie 2 , podczas gdy zbiór poznański powiększał się o prawie setkę nowych pozycji. Był też księgozbiorem, w którym dominowały pozycje współczesne i wydane w ostatnim półwieczu. Sondaż wśród głównych grup książek wskazuje, że biblioteka ok. 1630 roku składała się w 5% z inkunabułów, w 32% z druków wydanych w I poło XVI w., w aż 50% z książek z II poło XVI w., w 12% z druków z XVII wieku, a w 1% z rękopisów. Uniwersytet krakowski, mimo wysiłków, znacznie ponad połowę swej biblioteki zgromadził do końca I połowy XVI w. Poznański księgozbiór był po prostu nowocześniejszy jako podstawa do działalności obu planowanych wydziałów uniwersyteckich. Zestawienie ok. 6331 książek z obu katalogów jezuickich nie jest jednak odpowiedzią na pytanie, ile książek liczyła biblioteka kolegium poznańskiego. Ze względu na trudności w katalogowaniu rzeczowym, po szczegółowym opracowniu bibliograficznym katalogów zapewne będzie tam ok. 7 tys. książek. Nie wiemy, ile książek - i jakie - było zarejestrowanych w katalogu prohibitów. Wiadomo, iż prowincjał Kasper Drużbicki, były rektor poznański, polecił w 1653 roku przenieść prohibita do osobnego pomieszczenia i zabezpieczyć przed niszczeniem. Każde kolegium jezuickie, niezależnie od głównego księgozbioru, utrzymywało liczne księgozbiory podręczne w pokojach funkcyjnych zakonników. Profesor czy kaznodzieja przenoszony z jednego kolegium do drugiego zastawał w swej nowej celi cały księgozbiór podręczny, skompletowany przez swych poprzedników i umożliwiający mu działalność bez zaglądania do biblioteki ogólnej. Istniały ogólnozakonne minima programowe w zestawach podstawowych książek dla każdego stanowiska, znane z wykazów właśnie z pocz. XVII wieku. W kolegium poznańskim nauczyciele magistrzy nauczający w gimnazjum dysponowali takimi księgozbiorami, nie zarejestrowanymi w obu znanych nam katalogach. Istniały osobne księgozbiory profesorów retoryki, poezji, syntaksy, gramatyki. Była biblioteka profesora filozofii i profesorów teologii zajmujących się kształceniem czterech roczników" teologów". Istniała osobna biblioteka retoryki dla przyszłych nauczycieli oraz osobna, podręczna biblioteczka dla wszystkich kleryków. Do 1614 roku jezuici poznańscy prowadzili miejscowe seminarium diecezjalne, zgodnie z regułami działania jezuitów. Posiadało ono osobny księgozbiór. Podstawowe księgozbiory podręczne przypisane były dla ojców funkcyjnych w konwencie. Posiadali je rektor domu, ojciec duchowny, minister i prokurator domu, zawsze spory był księgozbiór kaznodziei lub kaznodziejów,o <M- 9C 11'M CI> O. SS J7JO

7CNT

QJVAS

. MOJIUM%,

VCL C O G<KOMrJi% "'3 J T ««

ŹEs C CIITXTti/f j.y.

42,? O XT. * 3003tr-il£J<. 'T'3 JX $i* J>l OTHZC-31 CO-LltOliifoJJCAJUA X>CSIS£ITjy£M SOC1JTATIJ

Qjv&ajs j- TCjo< oc

C'AT'ALOU

J"VJ <. Tj >zjcxjJ: T Jb,

< .'0 0 .""'."'i"" .A«fcHllłJlt«* 7AJKJ7J j U

A/Ł .fin a 20Jt ortu* nUitv.@jimń

9v(, l >coc

jak w Poznaniu. Poza tym istniała niewielka biblioteka braci zakonnych, bursy muzycznej, dla Poznania w poło XVII wieku poświadczona jest biblioteka apteki. Wszystkie te księgozbiory były przypisane do służbowych pokoi, a ich katalożki udostępniane były w bibliotece ogólnej. Szacuje się, że te liczne księgozbiory podręczne mogły liczyć do 25 % księgozbioru głównego3. Uwzględniając to, można przyjąć, że około 1630 roku wszystkie biblioteki i biblioteczki podręczne jezuitów z kolegium poznańskiego mogły łącznie liczyć ok. 9 - 10 tys. pozycji (z dubletami), prawie dorównując ilościowo księgozbiorowi uniwersytetu krakowskiego (też pełnemu dubletów). Trzeba więc patrzeć na katalogi kolegium poznańskiego jako na katalogi niedoszłego uniwersytetu i przebadać je także pod tym kątem.

Ryc. 2. Indeks do katalogu Biblioteki Autorów Jezuickich, 1610 r. Porównanie księgozbioru jezuickiego z innymi współczesnymi księgozbiorami poznańskimi nie jest możliwe wskutek braku badań. Biblioteka katedralna, znacząca pod koniec XV wieku, chyba nie miała wówczas nawet 2 tys. książek. O bibliotece Akademii Lubrańskiego, znajdującej się w upadku od poło XVI w., brak w ogóle wiadomości. Wątpliwe, by księgozbiory dominikanów, bernardynów czy karmelitów sięgały liczby 2 tys. książek. Tak więc biblioteka jezuicka była większą od połączonych bibliotek pozostałych instytucji kościelnych Poznania. Podobnie było w całej Wielkopolsce, łącznie z bibliotekami starych opactw benedyktyńskich czy cysterskich. Można zaryzykować stwierdzenie, że biblioteka jezuitów poznańskich zajmowała drugie lub trzecie miejsce w państwie polskim, tuż po bibliotece uniwersytetu krakowskiego, a na równi zapewne z biblioteką jezuickiego uniwersytetu wileńskiego. Oznacza to, że należała ona do grona liczących się bibliotek europejskich. Utworzenie tak wielkiego księgozbioru wymagało utrzymywania kontaktów bibliotecznych i księgarskich. Wiadomo, że już w latach 1580 - 82 kolegium poznańskie utrzymywało kontakty z księgarzami z Frankfurtu na Menem, korzystając z odbywających się tam dwa razy w roku targów książki. Drugim ośrodkiem handlu książką była Kolonia, z którą utrzymywano tak intensywne kontakty w I poło XVII w., że wzbudziły zainteresowanie prowincjałów, zakazujących nabywania tam książek celem dalszej odsprzedaży. Wiadomo, że kolegium poznańskie nabywało wtedy książki dla innych polskich

kolegiów. Większość nabytków czyniono zapewne za pośrednictwem poznańskich księgarzy. Dopiero znacznie późniejsze powstanie własnej drukarni umożliwiło uruchomienie wymiany z pozostałymi drukarniami jezuickimi.

Losy biblioteki jezuickiej po latach 20. XVII w. trzeba będzie dopiero szczegółowo odtworzyć, wykorzystując tak historię kolegium, jak sprawozdania ustępujących rektorów, rachunki i wszelkie inne źródła pojezuickie wraz z proweniencjami starodruków. Na razie warto podać w skrócie podstawowe znane fakty. W 1656 roku Clas Ralamb, szwedzki radca dworski i wojenny króla Karola X Gustawa, wywiózł z Poznania ok. 8 tys. książek pochodzących głównie z biblioteki jezuickiej i biblioteki bernardynów, wraz z omawianymi wyżej katalogami. Zbiory Ralamba w 1693 roku dostały się do biblioteki w Uppsali i tam się częściowo znajdują po dzień dzisiejszy. Po potopie szwedzkim jezuici szybko odbudowali podniszczone i wyrabowane kolegium wraz z biblioteką, za rektoratu Bartłomieja Wąsowskiego otworzyli własną drukarnię, a władze prowincji wznowiły w 1678 roku starania o otwarcie i utrzymanie uniwersytetu. Trudno powiedzieć, czy udało im się zbudować księgozbiór uniwersytecki tej jakości, jaki posiadali w czasie poprzedniej próby zakładania uniwersytetu z 1611 roku. Jest to możliwe, choć zapewne wymagałoby to wsparcia całej prowincji, a nie tylko kolegium poznańskiego. W kilka lat po epizodzie uniwersyteckim do kolegium wpłynęły spore, choć nieznane bliżej, dary ks. Andrzeja Wilczka (1685), ks. Jana Modrzyńskiego (1699), nieco później ks. Wojciecha Chełczyńskiego, Franciszka Ponińskiego i Adriana Miaskowskiego (1716). W Poznaniu od pocz. do poł. XVIII wieku przechowywano biblioteczkę rezydencji międzyrzeckiej, darowaną przez biskupa poznańskiego Wojciecha Tolibowskiego. Około 1691 roku bibliotekę przeniesiono do nowego, obszerniejszego pomieszczenia po auli wykładów teologicznych. Do kolejnego, nowego, piętrowego pomieszczenia w nowym skrzydle kolegium przeniesiono ją w latach 1 745 - 52. Posiadało ono na dole 16, a u góry 14 specjalnych, reprezentacyjnych szaf bibliotecznych. Dwanaście z tych szaf było dawnych, odnowionych, a osiemnaście nowych, rzeźbionych i złoconych (1766). W nowej sali nie pomieścił się cały księgozbiór, w osobnym pomieszczeniu na IV piętrze kolegium umieszczono prohibita, rękopisy i najstarsze książki. Wkrótce kolejne dary jezuitów Ignacego Biegańskiego , Marcina Trąmpczyńskiego i Sebastiana Ubermanowicza wzbogaciły księgozbiór (1766).

Jednocześnie powstawały kolejne księgozbiory specjalne, jak biblioteka kolegium szlacheckiego (1754), biblioteka drukarni (od 1677), dzięki działalności ks. Józefa Rogalińskiego osobne księgozbiory powstały dla obserwatorium astronomicznego (posiadało własny superekslibris) i muzeum matematyczno-fizyczno-przyrodniczego. Te ostatnie biblioteczki zapewne w niezwykle istotny sposób wzmocniły dział matematyczno-przyrodniczy biblioteki ogólnej. Wprowadzenie języka francuskiego do programu szkoły owocować musiało powstaniem - przewidzianej przez reguły - biblioteczki profesora francuskiego. Przypomnieć trzeba o bliskich stosunkach jezuitów poznańskich z królową francuską Marią Leszczyńską i jej ojcem królem Stanisławem Leszczyńskim.

W chwili kasaty zakonu biblioteka poznańska liczyć miała ok. 20 tys. tomów. Kurczyła się jednak gwałtownie po wizytach warszawskich przedstawicieli Komisji Edukacji Narodowej. Najpierw zniknęły instrumenty, eksponaty i książki z obserwatorium i muzeum, których trochę tylko udało się uratować Rogalińskiemu. Szwajcarski astronom i matematyk Johann Bernoulli zwiedzał kolegium pojezuickie w 1778 r. Opisał najpierw wyrabowane obserwatorium i muzeum, potem napisał: "Sala biblioteczna była natomiast wypełniona książkami, głównie teologicznymi. Podobnie jak zakrystia [kościoła pojezuickiego] ma ona boazerie z brązowego drzewa ze złotymi ozdobami i dookoła galeryjkę, która ułatwia dostęp do książek leżących na najwyższych półkach. Ponadto za tą salą był jeszcze jeden, mniejszy pokój wypełniony książkami"4. Po kilku latach obliczono, że pozostało już tylko 4625 książek. Drobna ich część przeszła do bibliotek szkolnych w Wielkopolsce. Reszta rozpłynęła się i w pojedynczych egzemplarzach pozostaje dziś w większych księgozbiorach publicznych. Najwięcej książek poznańskich jezuitów jest od poło XVII wieku w Szwecji, w Uppsali i Link6ping. Badania proweniencyjne starych druków pozwolą kiedyś zweryfikować powszechną opinię, że najwięcej poznańskich książek jest w Krakowie, głównie w Bibliotece Jagiellońskiej. Taki jest koniec księgozbioru, który trzykrotnie zostawał biblioteką uniwersytecką i nigdy nią nie został. [Red.]

PRZYPISY:lO katalogu poznańskim napisali nieco E. BalWiński, L. Birkenmajer i J. Łoś, autorzy "Sprawozdania z poszukiwań w Szwecji dokonanych z ramienia Akademii Umiejętności", określając jego zawartość na zaledwie ok. 2 tys. tomów, Kraków 1914, ss. IX -X, 174- 175. Cz. Pilichowski szacował wielkość biblioteki na ok. 8 tys. książek, uważając, iż kontynuowano go do czasów "Potopu". Cz. Pilichowski, Z dziejów produkcji, handlu i kultury książki w Poznaniu u schyłku XVI w., "Przegląd Zachodni" 1965, zesz. 11 -12, s. 670-673. "Encyklopedia wiedzy o jezuitach" szacuje zawartość katalogu ogólnego na ok. 5 tys. (jw., Kraków 19%, s. 535). Por. też 1. Trypućko, Polonica vetera uppsalensia, Uppsala 1958. Przed wojną staranny odpis obu katalogów sporządziła dr Z. Skompska, późniejszy wieloletni kustosz Biblioteki Kórnickiej. lej odpisy znajdują się obecnie w Kórniku, rkps BK 11249-11250.

2 Por. Historia Biblioteki Jagiellońskiej, T. I, Kraków 1%6, s. 15-210.

3 Por. L. Grzebień, Organizacja bibliotek jezuickich w Polsce od XVI do XVIII wieku, Archiwa, Biblioteki, Muzea Kościelne, T. xxx, 1975, s. 223-278, T. XXXI, 1975, s. 225-281.

4 Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wyd. W. Zawadzki, Warszawa 1%3, T. I, s. 460.