BALBACHY

Kronika Miasta Poznania 1997 R.65 Nr1 ; Śródka, Ostrówek, Św.Roch

JANISŁA W OSIĘGŁOWSKI

N ie sposób dzisiaj ustalić, kiedy nazwa Balbachy przylgnęła do miejsca, w którym na wysokości ulicy Zagórze rzeczka Cybina wpływała do odpływowego koryta Wartyl. Z całą pewnościąjuż w XIX wieku to płytkie, o nieomal stojącej wodzie miejsce było chętnie odwiedzane przez amatorów kąpieli. I zapewne sytuacja ta nie uległaby zmianie, gdyby ten naturalnie ukształtowany zbiornik wodny nie zainteresował poznańskich prekursorów sportu pływackiego. Za datę powstania poznańskiego wyczynowego sportu pływackiego przyjąć należy rok 1910, w którym to powstało niemieckie towarzystwo pływackie - "I. Schwimmverein Posen", skupiające obok niemieckich także polskich i żydowskich sportowców. Jednakże zmagania pływackie odbywały się wyłącznie na Warcie i to zgodnie z kierunkiem jej nurtu. Wyniki wówczas uzyskiwane były nieporównywalne, zależne od zmiennej przecież szybkości nurtu wody. W 1922 r. powstała sekcja pływacka poznańskiej "Unii", a w ciągu najbliższych lat kolejne sekcje raczej o charakterze efemeryd. To zachęciło IV Zjazd Polskiego Związku Pływackiego do podjęcia decyzji o utworzeniu 11 kwietnia 1926 roku Poznańskiego Okręgowego Związku Pływackiego (POZP). Mimo że istniała wymagana liczba 5 sekcji pływackich, POZP istniał tylko na papierze aż do 4 września 1927 r. Mocą ustaleń Polskiego Związku Pływackiego funkcje formalnie tylko istniejącego "O kręgu" pełniła sekcja pływacka "Unii". Do wynikających stąd obowiązków POZP i Unii należało organizowanie corocznych mistrzostw okręgu. Nie mogły odbywać się one na Warcie. Należało zbudować basen pływacki, który zgodnie z przepisami winien powstać na wodzie stojącej i mieć długość 50 metrów. Wybór działaczy" Unii" padł na Balbachy. Tutaj zbudowano pierwszy w Poznaniu basen nadający się do organizowania zawodów o randze mistrzostw okręgu czy nawet kraju. Basen był bardzo prymitywny. Tworzyły go dwa drewniane, równolegle do siebie ustawione w odległości 50 metrów pomosty połączone linami wyznaczającymi tory. Zaplecze stanowił zbudowany z belek i pokryty deskami szałas stanowiący zarówno szatnie jak i miejsce spotkań.

Uroczyste otwarcie i poświęcenie pływalni T owarzystwa S portowego" Unia" odbyło się 25 czerwca 1927 r. Otwarcie poprzedziła uroczysta msza w kościele 00. Filipinów, a akta poświęcenia basenu i szałasu dokonał o godzinie 10 ojciec Krystian. Po południu odbyły się pierwsze w historii Poznania zawody pływackie na pełnowymiarowych dystansach 50 i 100 m stylem dowolnym pań i panów oraz biegi sztafetowe Po zawodach miało miejsce spotkanie towarzyskie w szałasie, w którym zainstalowano nowoczesne radio. Długo i z niecierpliwością oczekiwano na pierwsze w Poznaniu mistrzostwa okręgu, które odbyły się 1 sierpnia 1926 r. "Tor urządzony w odnodze Warty, długość 50 m - odpowiada wymaganiom, zawodnicy jednak, nie mając dłuższego treningu na wodzie stojącej - osiągnęli słabe stosunkowo czasy. Technika brania nawrotów, niezmiernie ważna przy pływaniu w basenie - była bardzo słaba; styl pozostawia również wiele do życzenia, poza klasyczną żabką nic nie można było zobaczyć a o crawlu, bez którego trudno o wyniki - nie ma na razie mowy (...). Startowały jedynie dwa towarzystwa: "U nia" i niemiecki "I. Schwimm verein". Wśród pań na dystansie 100 m stylem dowolnym zwyciężyła N owakówna z Unii z czasem 2:09,4. Na 100 m stylem grzbietowym mistrzynią została Sobolewska (Unia) - 1:50,3, a 200 m stylem dowolnym wygrała Hirschberger (I.SV.) - 4:28,4. Ta sama zawodniczka wygrała 400 m stylem dowolnym - 9:13,2 oraz 1500 m stylem dowolnym - 39:01,2. Wśród panów mistrzem na 100 m stylem grzbietowym został Tadeusz Ciastowski (Unia) z czasem 1:48,5, 200 m stylem klasycznym wygrał Zdzisław Antoniewicz (Unia) 3:55,7, a w stylu dowolnym na 100 m zwyciężył Brzuśkiewicz (I.SV) 1:35,5. Mistrzostwom przyglądało się około 500 osób.

Pływalnia "Unii" na Balbachach posiadała szereg niedogodności. Wysoki stan wody niszczył urządzenia, zbyt niski uniemożliwiał korzystanie z nich. W krótkim czasie pojawiły się nowe baseny pływackie, m.in. Poznańskiego Towarzystwa Pływackiego na ratajskich gliniankach, potem I. Schwimmverein zbudował swoją pływalnię na Chartowie, a przy Drodze Dębińskiego pojawiła sie na starorzeczu Warty pływalnia "Związkowa", którą w 1934 r. zastąpiła kolejna "Związkowa" pływalnia na zapleczu elektrowni na Garbarach. Pływalnia na Balbachach szybko przestała istnieć, chociaż długo jeszcze była kąpieliskiem i to nawet w porze zimowej. Tutaj nieomal codziennie, wśród przepływającej kry kąpał się Max Baum, jeden z twórców poznańskiego wyczynowego sportu pływackiego. 2

PRZYPISY:l Dokładne miejsce, gdzie leżały Balbachy, wskazał mieszkaniec Środki, również pływak Władysław Lewandowski.

2 Materiał zgromadzono na podstawie relacji seniorów poznańskiego pływania, m.in.

zmarłego w 1996 r. 90-letniego Wacława Andrzejczaka i innych pływaków, jak Zenon Kruczkowski, Stefan Taedling, Stanisław Kurnatowski i Stefan Gromadziński.