GLINNE WROTA, CZYLI BRAMA GLINNA

Kronika Miasta Poznania 1996 R.64 Nr1; Mury miejskie

Czas czytania: ok. 3 min.

Nazwa bramy nie pochodzi od tworzywa, z którego ją wybudowano, lecz do tego, iż prowadziła na Glinki, przedmieście Poznania położone między obecnym placem Wolności, Alejami Marcinkowskiego i dalej przylegające do osady przy Świętym Marcinie. Była to najpierw nazwa topograficzna, potem na tym terenie od pocz. XVI w. zaczęły powstawać budynki mieszkalne. Brama Glinna jest najbardziej zagadkowym obiektem w murach miejskich Poznania.

Lokowano ją rozmaicie w przestrzeni miejskiej. Czasem uważano, iż była identyczna z furtką zamkową, którą również można było, nieco okrążając, wyjść na Glinki. Zapiski miejskich

.. ,....

' '-' -,,;....,.:.,..:.....=

----- -- -;.

lOOJjfi

.4'-_ .? )?

,l ", +j '.(+ ;. t . 'i ",..: . "j. .. ::. '" +_.

'I"".. ; \ ' , A .' .. 1t:l"..iL ':f r i ; ' j r;ir, E: ; '. ' Q,:, ;:'ł'ę::: . ,JCd!:"

J'r'

;.

'::

-..'

Ryc. 107. Mury miejskie na odcinku zach. z tzw. Glinnymi Wrotami. Na pierwszym planie ul. Wilhelmowska (ob. Aleje Marcinkowskiego) w głębi widoczny kościół Franciszkanów, ok. 1798, gwasz K. Albertiegoksiąg rezygnacji wspominające o Bramie GIlimej dotyczą nieruchomości dość chaotycznie rozlokowanych w zaułkach Podgórcza pod murami miasta. Nie można dokładnie ich zlokalizować. Mieściła się ona na pewno na Podgórczu a nie koło furtki zamkowej. Decydująca o jej umiejscowieniu jest wzmianka z 1477 r, o nieruchomości mieszczącej się pod Wieżą Zegarną koło Bramy Glinnej (sub turri zegarna penes walwa Glynna). Inna nieruchomość położona z prawej strony uliczki Koziej, pod murem, określona jest w 1491 r. jako będąca naprzeciw "glynnych wroth". Istnienie bramy wymaga ulicy, która do niej prowadzi. Skoro Kozia kończyła się koło bramy zegarnej, to "Wrota Glinne" mogły być położone na końcu ulicy wychodzącej z rogu rynku i prowadzącej do murów po osi obecnej ulicy Paderewskiego. Przy lokalizacji Bramy Glinnej na uwagę zasługuje nota o sprzedaży w 1477 r. przez Marcina złotnika innemu złotnikowi Maciejowi wykusza i gruntu położonego między Białą Wieżą a zrujnowaną, czyli starą wieżą. Wieżę Białą identyfikuje się - trudno powiedzieć czy trafnie - z Wieżą Zegaraną. czyli późniejszą Czerwoną. W takim razie wieża zrujnowana, czyli stara mogłaby być ułomkiem wieży nad Bramą Glinną. Złotnik Maciej w dwa lata później sprzedał domek na Podgórczu przed Zamkiem i przy murze. Czy to był domek wzniesiony na nabytym w 1477 r. gruncie, nie wiadomo. Mógł on sąsiadować z wjazdem do Zamku od strony obecnego kościoła Franciszkanów i mieścić się gdzieś przy obecnej uliczce Ludgardy. Zrujnowana brama, czyli stara z 1477 r., być może była identyczna ze starą bramą (antiqua porta civitatis) wspomnianą w 1501 r., która mieściła się przed Zamkiem, Stara (antiqua) brama w słownictwie średniowiecznym identyczna jest z bramą już nie używaną, Odpowiadałoby to charakterystyce Bramy Glinnej jako niewykorzystywanej bramy miejskiej. Wiadomo, że uliczka wiodąca do niej, regularnie wytyczona w okresie lokacji, nie była używana już w późnym średniowieczu. Przypuszczalną przyczyną była jej nieprzejezdność wynikła z wytyczenia na zbyt stromym stoku. Możliwe, iż zrujnowanie bramy i wieży nastąpiło wskutek zawalenia się budowli. Zagadkę "Glinnych Wrót" może odsłonić archeolog. historyk może tylko przy pomocy bardziej kompletnych informacji z XVI w. podjąć próbę dokładnej lokalizacji bramy. [red.]

Rycmy pochodzą ze zbiorów: Muzeum Narodowego w Poznaniu, Oddział Muzeum Historii m. Poznania: 1, 2, 4, 6, 8, 11, 19, 22, 34, 50, 52, 53, 55, 61, 62, 65, 68, 89, 98, 103, 106; Muzeum Narodowego w Poznaniu: 18, 41, 42, 67, 96, 107; Biblioteki Kórnickiej: 5; Staatsarchiv, Drezno: 9; Deutsche Staatsbliothek Berlin: 10, 12; Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków: 16,23,26,27,77,100; Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu: 24, 64; Archiwum Państwowego w Poznaniu: 51

Autorzy fotografii: A. Maćkowiak: 87, 91, 92; R.S, Ulatowski: 100; P.Pawlak: 83; W. Wolny, Instytut Sztuki PAN: 86; G. Maćkowiak: 7, 16, 23, 26, 27, 77, 88

Autorzy reprodukcji: B. Drzewiecka: 1, 2, 4, 5, 8, 11, 18, 19, 22, 24, 40, 42, 51, 52, 53, 61, 62, 64, 65, 67, 85, 96, 98, 99, 103, 107; G. Maćkowiak: 3; Pracownia Fotograficzna Muzeum Narodowego w Poznaniu: 6, 10, 12, 15; J. Nowakowski: 34, 50, 55, 68, 71, 73, 74, 75, 89, 106

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania 1996 R.64 Nr1; Mury miejskie dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry