WYDAWNICTWO MIEJSKIE

Kronika Miasta Poznania 1996 R.64 Nr1; Mury miejskie

KRONIKA MIASTA POZNANIA 61-768 Poznań, ul. Zamkowa 7a Kwartalnik wydawany na zlecenie Rady Miejskiej Poznania

KOLEGIUM REDAKCYJNE Jacek Wiesiołowski (przewodniczący i redaktor naczelny), Jan Skuratowicz, Lech Trzeciakowski, Bogdan Walczak, Magdalena Warkoczewska, Marek Ziółkowski

PRZEDSTAWICIEL ZARZĄDU MIASTA wiceprezydent Jacek Łukomski

PRZEDSTAWICIEL RADY MIEJSKIE} Janusz Pazder

SEKRETARZ REDAKCJI Danuta Książkiewicz-Bartkowiak

REDAKTOR PROWADZĄCY Jacek Wiesiołowski

Projekt okładki i karty tytułowej Grzegorz Marszałek

Na okładce: Plan Poznania z 1704 roku, miedzioryt S. Fabera

ISSN 0137-3552

Skład i łamanie komputerowe perfekt s.c. Poznań, ul Grodziska 11

Druk i oprawa ABEDIK, Poznań, ul. Ługańska l ;t 9551.ł- II --" t1A I99,h SPIS TRESCI

Od redakcji . . . . . .

MURY MIEJSKIE

Józef Łukaszewicz, Opis obwarowań miasta Poznania 7 Adolf Warschauer, Opis murów i fos miejskich Poznania 16 Józef Łukaszewicz, Kronika czasów "Potopu" . . 22 Józef Łukaszewicz, Krońika wielkiej wojny północnej . 27 Józef Łukaszewicz, Kronika wojny siedmioletniej i czasów konfederacji barskiej 33 Jacek Wiesiołowski, Wizje i wykazy murów, wykuszy i baszt miejskich 44 Eugeniusz Linette, Zburzenie murów i dzieje ich pozostałości do czasów najnowszych .. ................................... 60 Zbigniew Pilarczyk, Nowożytne fortyfikacje Poznania w planach i widokach z XVII i XVIII wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . _ . . . . . . . . . . . . . . 66 Zygmunt Dolczewski, Zamek książęcy czy królewskie "palatium"? 83 Baszta mennicza .. . .. .. .. .. .. . .. . .. . .. .. .. 94 Podzamcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Zbigniew Arndt, Projekt przebudowy zespołu obiektów straży pożarnej 100 Zbigniew Karolczak, Aleksander Werc, Baszta narożna muru zewnętrznego 107 Ewa Leszczyńska, Dwie baszty wewnętrznego muru obronnego przy ul. Masztalarskiej .. _ . . . . . . . _ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 113 Alfred Kaniecki, Adaptacja Bogdanki dla celów obronnych i gospodarczych miasta . . . . . . _ . . . _ . . 122 Brama Wroniecka ...... _ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 127 Ewa Leszczyńska, Przyczynek do dziejów funkcjonowania poznańskiej dzielnicy żydowskiej .................... . . . . . . . . . . . . . . 138 Tomasz Stępnik, Zewnętrzny mur obronny miasta przy zbiegu ulic Stawnej i Garbary , 152 Furta Dominikańska 159 Zbigniew Pilarczyk, Brama Wielka 160

Bibł. UAM

Spis treści

Jacek Wiesiołowski, Baszta katowska, jej lokatorzy i sąsiedzi. Opowieści z wykusza katowskiego na Woźnej ..... Zbigniew Pilarczyk, Zbigniew Karo1czak, Brama Wodna Andrzej Ryżyński, Południowo-wschodnia przeprawa mostowa Psałteria . . . . . . . . . . . . . . , _ , _ .

Budynek z Ciemną Bramką . _ . . . . . . . . . . . . .

Hugo Sommer, O dziejach "Ciemnej Bramki" w Poznaniu Wizja budynku szkoły miejskiej w 1700 roku .........,........... Paweł Pawlak, Elementy miejskiego systemu obronnego odkryte na dziedzińcu byłego Kolegium Jezuickiego w Poznaniu .....,............ Zofia Kurzawa, Andrzej Kusztelski, XVIII-wieczny mur obronny przy drugim Kolegium Jezuickim . . . . . .

Piotr Wawrzyniak, Średniowieczna Brama Wrocławska . . . .

Zbigniew Pilarczyk, Brama Wrocławska ,............ Alfred Kaniecki, Adaptacja sieci rzecznej dla potrzeb obronnych południowej i wschodniej części Poznania ..... . . . . . . . . . Ewa Leszczyńska, Baszta armatnia na dziedzińcu Szpitala Miejskiego Tomasz Stęp nik, Baszta armatnia przy ul. Koziej Wieża Zegarna, czyli Czerwona Glinne Wrota 180 188 206 208 211 215 234 243 254 261 264 269

MISCELLANEA

Andrzej Gulczyński, Zamek cesarski w Poznaniu . , . . . . . . . . 271 Olgierd Kiec, Polski Zbór Ewangelicko-Augsburski w Poznaniu 1920-1939 278 Stanisław Antczak, Samorząd miejski Poznania w latach 1919-1933 288 Jacek Kornaszewski, Grzegorz Sporakowski, Niezwykłe dzieje poznańskiej kaponiery '" ' . . . . . . . . . .. .......... 301 Magdalena Warkoczewska, Czarodziejski świat dawnych pocztówek . 313

ŻYCIE AKADEMICKIE

Jadwiga Rotnicka, Wspomnienie o profesorze Michale Żurawskim (1927-1985) 321 Andrzej Stoiński, Wspomnienie o Stefanie Marianie Stoińskim 325 Ignacy Lewandowski, Nie zrealizowane plany i pozafilologiczne życie filologa klasycznego, czyli Jan Horowski w dwudziestą rocznicę śmierci (1909-1976) 329

PRZEGLĄD WYDARZEŃ W POZNANIU

Andrzej Król, Przegląd wydarzeń w Poznaniu (listopad 1995 - styczeń 1996) 337