SYLWETKI BERNARDYNÓW POZNAŃSKICH 185

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1929 R.7 Nr3

dapiera 14 marca r. 16(117); gdzie mies2'!kał poprzednia, nie wiemy. Na kapitule generalnej 29 czerwca 1662 7JrZieka 'się kamienicyl) nie wiadoma jednak, czy tu mowa a kurji, czy {) jakim innym damu. Później, 13 stycznia 1664 dastał inny ,dJ:Jm, widocznie wyg';Jdniejszy. paprze dnia zajmowany przez poddziekaniego.. Opis jego. zachawany daje nam wgląd w cadzienne istnienie nietylko Kurskiego. ale duchawieństwa katedralnego. wogóle: 19 ) "W.rota na podwórze dabre. fart a zzamknieniem dJbrym na padwóue, wystawka przed sienią nowo postawiona, izba elka, akn:a całe y.da kazdy (s) akiennica, sJtal, szuflada z zamknien1iem, zydel y dwie ławy, misnik. abrazy 3 stare pro. ;laco: s Urbani VIII Pantificis, Regis Sigismundi, I. Vladislai Jagellanis, 1P0101!1ae regum. Kawnatka z izby w lepi Jnkę, w który (s.) listwy da ,kała zielan całe, okno całe z okienni::.ł. zamknienie do nich dabre, w sieni k.Jmary z rzeczad1ami, skablami. Kuchenna izdebka za kawnatką, piec w ni (s.) niedabry y

- 26. VIII. (324) - 2. IX. (324 v) - 7. IX. (324 v) - 10. IX. (324 v) - 23. IX. (325) - 30. IX. (325) - 7. X. (325) - 14. X. (325 v) - 21. X.

(325 v) - 29. X. (325 v) - 4. XI. (326) - 11. XI. (328 v) - 1676. 13. IV.

(337 v) - 20. IV. (338) - 27. IV. (338) - 4. V. (338 v) - 8. VI. (341) - 15. VI. (341 v) - 21. VI. (342) - 29. VI. (342) - 20. VII. (349 v) - 26. VII. (350) - 3. VIII. (350) - 11. VIII. (351) - 17. VIII. (351) - 25. VIII. (351 v) - 31. VIII. (351 v) - 7. IX. (352) - 15. IX. (352 v) - 22. IX. (352 v) - 28. IX. (353) - 5. X. (353) - 12. X. (353 v) - 19. X. (353 v) - 26. X. «354) - 2. XI. (354) - 9. XI. (355) - 11. XI. (355) - 1677. 4. I. (362 v) - 22. III. (366) - 29. III. (366) - 24. V. (367 v) - 31. V.

(369) - 29. VI. (370) -12. VII. (375 v) - 18. VII. (376) - 9. VIII. (377) - 16. VIII. (377 v) - 6. IX. (378) - 20. IX. (378 v) - 11. X. (379 v) - 2. XI. (379 v) - 6. XI (379 v) - 11. XI. (382 v) - 22. XII. (387 v) - 1678. 25. IV. (395) - 16. V. (396) - 6. VI. (397 v) - 27. VI. 398 v) - 29. VI. (389 v) - Kapituła bez daty, pierwsza po generalnej (402 v) - 28. VII. (403 v) - 12. X. (405 v) - 7. XI. (407) - 11. XI. (408 v) - 1679. 7. VIII. (428 v) - 14. VIII. (428 v) - 21. VIII. (428 v) - 28. VIII. (428 v) - 18. IX. (429 v) - 7. XI. (431) - 28. XII. (437 v) - 1680. 22. I. (438 v) - 24. IV. (443 v) - 20 V. (444) - 24. V. (445) 27. V. (445 v) - 3. VI. (445 v) - 12. VI. (446) - 25. VI. (446 v) - 29. VI. (446 v) - 15. VII. (454) - 29. VII. (462 v) - 5. VIII. (462 v) - 12. VIII. (463) - 19. VIII. (463) - 26. VIII. (463 v) - 23. IX. (464) .- 2. X. 463 v) - 4. XI. (465 v),- 11. XI. (467 v) - 18. XI. (472 v) - 1681. 7. I. (477 v). - 17) Acta cap. 1654-64, 205/6.

18) Ib. 249. Ib. b. pag. - Act. cap.

19) 1664-E4, 4.

KRONIKA MIASTA POZNANIA

o.kna niedabre. Gradzka (s,.) y płot mieyscami nawąt1ane, miey'scami paobalane. Staienki z ku drodz, SDpa dla wazo w za siennemi komoami". AleK i tam Kurski mieszkał niedługo zrzekłsiZY się go. 26 maja tegaż roku. Już 21 czerwca otrzymał dom po Cieleckim wakujący, pod warunkiem, że wystawi ku::hnię czeladną z drzewa i apłoci agród. 20 ) W kilka lat potem nowa przep\rowadzka !nastąpiła: 18 marca 1669 abjął dam po dziekanie', Swinarskim a dotychczasową kurję odstąpił kananikowi Sławieńskiemu 21). Od tego. czasu nie' słycha:ć o zmianie kurj,. ZapeW1ne wię;: uzyskany dom zajm:1wał aż po kaniec życia'. W sprawach kapitulnych Kurski brał udział jak wszyscy inni kanonicy i wykanywał polecenia, jakie mu przeznaczono. Tak po z,goO,ie biskupa T olibowskiego powierrzono mu zarząd klucza! poznańskiego. dóbr biskupich, o ile leżał za WarŁą,22) a .w.ięc, rozumiemy, po lewym brzegu. Wraz z kano.nikiem Lewickim wybmno go deputaltem do nawego biskupa Wierzbowskie'go (1663-87) w sprawie testamentu zmarłego biskupa" 11 listopada 16642). Równocześnie Ikapituła wyz\naczyła go. na adiunkta hiskupiegoi 24 ) akta nie określają je'dnak, 'jakie miały być jego czynności w tym chia:rakterz.e. Stefan Wierzbowski był pie,rwszym biskupem poznańskim, Ceł punkt cięż,kości swojej działalnaści przeniósł da WMszawy.

Tam po dz!ilś dz,ie'ń ulica Wierzbowa (dawniej Wierzbowska) nosi jego nazwisko. Przybrał obok poznańskiego także war. szawskiego biskupa tytuł, sta,rał się a odrębnergo sufragana w,a:rzawskiega2) itp. Ingres do Pa znania odbył dopiera r. 1666. 26 ) Kapituła poznańska wobec tych poczynań biskupa zajmowała stanowis]w niechętne. Niewą)łpliwie Kurski podzielał zapatrywania swoich półkanoników, chociaż nie wysuwał się w pierwszy szeregi zresztą sprawy takie z urzędu nie nal€lżały do niego, lecz. da dziekana i proboszcza. Oczywiśdie, brał udział w ingresie biskupa i wogóle stosi-mek jego do Wierzbawskiego l'Iie

20) Ib. 10.

21) Ib. lG3.

22) Ib. 1654-64, 295.

23) Ib. 1664-84, 41 V.

24) Ib. 42 V.

25) Ib. 302, 261.

26) Ib. 77.

będąc serdecZlny, miał jednak wszelkie cechy poprawno.ści. !Poświęcił także Wierzbowskiemu jedną z swoich ksiązek .o znaczeniu sufragana w ka1pitule dadatnio świadczy szczegół, że kiedy mieszczanie abraz.ili kapitułę, kan:iora obiwszy, a na PIiedzelniu s,pr,aw tę traktując,em KUJ.'1ski był nieobecny: dziekan Ludwik Talibawski wystosował list da niegJ', nie chcąc bez jego. zdania Ił-azpoczynać kraków w tej materji. 2 'i) Obowiązkt.i sufragana w XVII w. nie różniły się od czynnaści stuleci poprzednich. Jak dawniej, tak i teraz, sufragan nie wykanywał funkcyj administracyjnych, lecz. wyręcZ1a,ł biskupa w święceniach, księży, kościołów, altany, apartamentów itp. Te otóż ,zadania Kmski wykanywał z największą stannnaścią. Księży wyświęcił 1131, świeckich i zakannych, m. .in. Je2Juitę Wolskiego co. miał później kazanie na j,ego pagrzebie.

Konsekrował też licroe, kaścioły aprócz w diecezji paznańskiej, także w gnieźnieńskiej i warmińskiej, przy czem :nie,jedna z tych świ-ęceń przypadało caprawda na cz,asy bakawskiej infuły.28) . Te czynnaści swoje Kurski razwijał za:pewne D\ajliczniej w p'Jczątkach 'swojego sufra.gaństwa, jak tego dowadzi ązęsta podówcza 111ieobecnaść na posiedzeniach kapŁulnych. Raz, spotykamy wyraźną zapiskę w si€l,rpniu 1663 r, że 'przyznano mu prawa abecności/") kiedy wyjechał na paświęcenie kościała.

37) Ib. 187.

38) -\Volski. O. 1.: E, E2. - Lukaszewicz wylicza następujące kościoły w dawnej diecezji poznańskiej konsekrowane przez Kurskiego: Wierzbno 17. V. 1660 (II. 386) - Mokronos 29. VIII. 1660 (II. 157) - Grobia 16. VI. 1664 (II 271) - Gołębin 27. VI. 1665 (II 193) Iłówiec 9. XI. 1665 (II 192 - Przyprostynia 30. VII. 1667 (II 351) _ Dłuźyna 9. X. lG67 (II 315. 6) - Wielowieś 31. VII. 1668 (II 156) _ tarogród 5. VII. 1668 (II 155) - Domek Loretański przy kościele Bernardynów poznańskich 27. X. 1668 - J ankowo 1. X. 1670 (Łuk.

II 149) - Kościół Bernardynów w Koźminie 12. X. 1670. Łukomski.

Koźmin. Poznań. 1913, 519 - Świerczyna 23. IV. 1673 (Łuk. II 23) _ Jaraczewo 5. VI. 1676 (II 137) - Koźmin, fara 8. VI. 1677 (II 122) __ Biechowo 7. XI. 1677 (I 364) - Lubosz 1677 (II 433) - Kopanica 19. V.

1679 (II 490) - Wielichowo kościół filialny NMP. 1679 (II 473). _ Do tego dochodzą inne święcenia, z których zapisujemy ołtarzy u Bernardynów w Prasnyszu (N. Golichowski. Przed nowa, epoka,: Kraków 1899, 223, nr. 9 i dzwonów u Bernardynów poznańskich r. 1663 (RK 218: 173).

39) Acta cap. 1654-64, 303, podobnie przyznano mu obecność czterech dni 26. IX. 1672 (Acta cap. 1664-84: 255 v i 12. III. 1673

Ił

KRONIKA MIASTA POZNANIA

Inaczej ;niż wiek temu Dziaduski, zostawsiZY biskupem, Kurski utrzymywał żywy związek z sw.oim zakonem. NO'sił habit, tryb życia wiódł zakO'nnYI a ślubowi ubóstwa pozostał wierny da kańca życia. R. 1676 brał udział w kapi'Ł:ule kaściańskiej ptrowncji wie:Ikapalskiej.29*) Na kongregację poznańsKiej prowincji Bernardynów wielkapalskich r. 1678 padał wni.osek, aby mu dana Zalkonnika jako spO'wiednika i kapelana. Wyznaczo.no mu Hilarego. z Kaźmina. 30) W ostatnich l.atach życia myślał nawet D tern, aby zła żyć infułę i powrócić do klasztoru, wid'ocznie chcąc się na śmieTć przygatować. B1 ). Oe,niony przez spółhraci za;kannych, umiał zarazem zacho.- .. wać stanowiska górujące godne biskupa. iPrzymbty ,jego. z,j>ednały mu agólne p.oważanie. Dzięki temu zdałał w!ziąć' w rękę paślrednictwo pamiędzy Bernardynami ,i Franciszkan\ami poznańskimi i zakańczyć wiebletni zatarg. Od r. 1639 Franciszkani Kanwentutalni paczęli zakłada,ć swój kanwent w Paznaniu. ZaprotestO'wali przeciw temu Belr,. nardyni miejscowi. P.rzyszła do. pracesu, p1'JWadZO'ne,ga przed iW'S)zelkiemi instancJ.ami, a echa tego pr.ocesu, i alkcja w s!amem mieście, pDsługująca się nieledwie siłą, wywaływała zgors'z.eni\. wśród ludności. azd szwecki Pllzerwał na chwilę te spO'lry, atlJH pa uspokojeniu kraju wybuchły na nowO', i dopJiełra int,erwenc,ja KurskiegO' dO'prowadziła d.o zg.:>dy. Szcz,egółów pośrednictwa Kurskieg.o nie zapisano. Cokalwiekbądź, r. 1667 do.szło. o tego, że abie strony ad dały TOIZstrzygnięcie w ręce sądu polubawnegO'. Do sądu tego. wyzn.aczyli F ranciszkani swego gwal1'1djana wielaletniego ZawadzkiegO', Bernardyni wikareg.o i pr2)ełaŻ);Jnego, widacznie pod wakans kustosza, Michała Koźminczyka i spO'wiednilka Fbirentego z Kre(rowaj arbitr:ami zaś obranO' samego. Kurskieg::l', 'Proboszcza paz,nańs,kiega Filipa z Murzyn na Darnna i Stamsława Grudawicza, b. penitencjarza katedralnegO', ad r. 1665 Fi1ipin,a'. Kurski prze. wiJdniczył, i t.o właśnie że nań jaka Bernardyna Pl1zyzwolili Franciszkwni, wO'bec istniejących między .obu zakanami prze.

ciwieństw, :najdadatniej świadczy a nim. (Ib. 268). Obecność (presentia) dawała prawo do udziału w dystrybucjach, z których tylko obecni na nabożeństwie kanonicy mieli prawo korzystać. 20.) Annales III. 475/6.

30) RK. 218 :306. .. 3 1 ) Nekrolog Bernardynów poznańskich: 886.