DZIAL BIF.ĄCY

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1929 R.7 Nr2

(Kongresy, zjazdy itp, związane z r. W. K. zestawimy w jednym z późniejszych numerów "Kroniki"). Przeróbki w Zamku zakończono.- W maju odbyły się wybory do izb rzemieślniczych i izb rolniczych. - Jubileusz pracy zawodowej obchodzili: dyrektor szkoły budowy maszyn p. inż. Wiktor Maćkowiak (25 1.), literat p. Bolesław KOfreywo (25 1.], artysta dram. p. Edmund Zaleski (25 l,), artystka dramatyczn.a p. Marja Czerniakowa, 10 marca odbył się zjazd Tow. Nauczycieli Szkół Wyższych, w początku maja zjazd matematyków, zjazd pr,asy i zjazd młodzieży polskiej. Po zgonie marsz:.ł.lka Focha nadały korporacje miejskie złączonym ulicom Głogowskiej i Lazarskiej nazwę ulicy marszałka Focha. - W marcu bawił w Poznaniu p. min Kwiatkowski. - W nowym ratuszu umieszczono nowe okna witrażowe, oświetlające klatkę schodową. - Biskup-sufragan Radoński przeniesiony został na biskupstwo Włocławskie. - Biskupem-suf,raganem poznańskim mianowany został ks. kanonik Walenty Dymek, radny miejski. - W dniach 29 i 30 kwietnia odbył się w Poznaniu zjazd episkopatu polskiego. - Ku czci śp. dyr. Antoniego Borzuckiego ufundowana została tablica pamiątkowa w gimnazjum im. K, Marcinkowskiego. - W kwietniu obchodzono lO-lecie szkolnictwa polskiego w Poznaniu, - Dyrektor opery p. Ste,rmicz-Valcrociata przenosi się od września 1929 r. do Warszawy, następcą jego został dotychczasowy kapelmistrz p. Wojciechowski.

Z RUCHU WYDAWNICZEGO.

K s i ę g a P a m i ą t k o waM i a s t a P o z n a n i a. Poznań 1929. Wydawnictwo Magistratu stoI. miasta Poznania. Drukowano w Drukarni Św. Wojciecha w IPoznaniu. Poraz pierwszy wydało miasto Poznań księgę pamiątkową o działalności zarządu miasta w r. 1911 przy sposobności wysta. wy wschodn.ioniemieckiej, Wydawnictwo to wykonane było na bardzo drogim papierze, było wielkich rozmiarów, .ozdobione było licznemi ilustracjami i wyszło pod tytułem "Die Residenzstadt Posen und ihre V erwaltung"'. Księga ta je'st poprzednikiem polskiej księgi pamiątkowej, przyjętym bo

()

KRONIKA MIASTA POZNA.nA

wiem zwyczajem miasta wystawowe opracowują dla uświetnienia swych wystaw znaczniejsze monografje własne. Aby z góry ustalić stosunek ksiąg z r. 1911 i 1929, stwierdzamy, że redakcja księgi z r. 1929 pragnęła zachować i na przyszłość warrtość księgi niemieckiej, nie opracowywab przeto tych tematów, które w księdze z r. 1911 posiadają wartość samodzielną, tak np. zachowały w całej pełni znaczenie pierwotne prace o dokumencie lokacyjnym miasta Poznania. o archiwum, o (\sobliwościach i zabytkach poznańskich. o powodziach itp., nie reprodukowa.no również planu z 17 wieku tamże umieszczonego, a nawet w dziedzinach objętych programem księgi polskiej w ramach najściślejszych nie naruszano szczegółów pracy poprzednio dokonanych. Księga Pamiątkow.a z r. 1929 jest zwie'rciadkm pracy polskiego zarządu miasta po wielkiej wojnie, a równocześnie sprawdzianiem stanu piśm:.ennictwa o mieście (Poznaniu w chwili obecnej, zawiera przeto przzgląd działalności władz polskich w mieście - rzucając światło w czasy dawniejsz'2 o tyle tylko, o ile jest to potrzebne dla zrozumienia postępów i wysiłków tychże władz - a prócz tego zarys historyczno-geograficzny mbsta Poznania. Pod względem wyp')s,ażenia technicznego wybrano papier znacznie lżejszy niż w r. 1911 położono natomiast ogromny nacisk na pełne wykorzyst.anie nainowszych zdobyczy drukarskich i wykonanie w formie wzorowej artystycznej, a równocześnie praktycznej. Tekst dwukrotnie obszerniejszy ujęto zewnętrznie w całość bezwzględnie piękną, harmonijną ze wszech miar sympatyczną. Zaczynając od strony zewnętrznej wskażemy na kilka właściwości Księgi, które gwarantują jej wartość bibljofiIską. Odchyliwszy "anwelop" spostrzegamy silną. trwałą oprawę rypsową w kolorze granatu z głębokiem tłoczeniem złotem (tytuł i herb mi.asta). Artysta zdobiący oprawę, p. Józef Henkc, pragnął wyrazić powagę przedmiotu i uzyskał bardzo szczęśliwie wrażenie mocn' a kształtne i bogate. Przepięknym darem bibljofilskim jest niezwykle cenna przedkładka projektowana przez tegoż artystę i wzorowo w litografji drukarni Św. Wojciecha wykonana. Przedkładka (podlepka) ad hoc na dwie strony z osobna wykonand. już jalm taka należy do wielkich I'zadkości. Dobór kolorów i motywów idealny; złote klucze herbu miasta stanowią obramienie pól, w których umieszczone są na p:rzemian białe sylwetId Ratusza oraz orła z wieży ratuszowej _ symbole miasta i państwa z nawiązaniem do tradycji miejscowej - na płaszczyznach specyficznego koloru mniejwięcej błękitnego, który łączy kolor he'rbu i sztandaru miasta z wrażeniem optyczn'2m koloru zewnętrznej malatury Ratusza. Tuż za tytułem ochronnym mieści Księga Pamiątkowa drugą wspaniałą ozdobę graficzną, wielobarwną rotograwurę Ratusza wykonalną przez Drukarnię Św. Wojciecha według przepięknej akwareli Karola Tomasza PrausmiiIIlera. Rotograwura wielobarwna pozostaje dotychczas w grafice polskiej w stadjum prób. Księg.a Pamiątkowa dała natomiast reprezentatywną plauszę, któr.a stanowi niewątpliwie pewnego rodz.aju etap w rozwoju polskiej sztuki graficznej. Następnie wymienić należy 24 plausze rotograwur jednotonowych, w trzech różnych tonach barw utrzymanych (piękny kolor sepja, żywa barwa w przybliżen.iu niebiesko-zielonawa, wreszcie ciepły kolor IiIjowy). Plausze te zawierają razem 26 ilustracyj, a mianowicie: portret prezydenta Ratajskiego, portret przewodniczącego Rady miejskiej Witolda Hedinger.a, portret Jarogniewa Drwęskiego, plan miasta Poznania z początków 18 wieku, stary mur miejski, sala Odrodzenia w Ratuszu, gabinet p'rezydenta miasta, przed Ratuszem, studzienka Prozerpiny, figura św. Jana, fragment park w Sołaczu, staw w parku Wilsona, fragment Starego Rynku, widok miasta z wieży ratuszowej, zamek Przemysławowski, pałac Działyńskich, plac Wolności, Teatr Wielki, główne wejście na Targi Poznańskie, portal w kościele podominikańskim, portal w pałacu Górków, Ostrów Tumski z Katedrą. Bibljoteka Raczyńskich, sta're domki na starym rynku, stare domy przy ul. Żydowskiej, itp. Wszystkie rotograwury zabytków wykonano według do'Skonałych zdjęć K. T. Pr.ausmiilIera i R. S. Ulatowskiego. Wielki kolorowy plan całego obszaru miejskiego dołączono do księgi, na planie dodano spis ulic z odsyłaczami do przedziałki siatkowej. Pozatem zawiera Księga Pamiątkowa ogromnie bogaty zbiór ilustracyj w

6"

KRONIKA MU "T A POZN ANIAtekście, których jest razem przeszło 400 w nienagannem wykonaniu. Księga obejmuje VIII+715 numerowanych skon druku, łącznie z kartkami włączonemi bez numeracji około 800 stron wielkiego formatu 4-ki. Część jej, strony 33 do 304, zawierająca nieilustrowany kliszami siatkowemi dział ogólny, drukowana jest na papierze matowym papie,rni "Malt.a" osobno odlanemi czystemi czcionkami formatu cicero w jednostajnej kolumnie; część ta urozmaicona jest rysunkami tudzież wkładkami rotograwurowemi. Reszta składana jest corpusem - z wyjątkiem dwóch przyczynków - zastosowaniem paginae fractae na pa.pierze s.atynowanym i zawiera olbrzymie bogactwo najróżn01rodniejszych ilustracyj z życia miasta w ostatnich dziesięciu latach or,az obecnegO' stanu miasta. Przedstawiwszy stronę techniczną miejskiej księgi jubileuszO'wej poświęcimy słów kilka jej treści. Nie wypada nam pisać recenzji, poniew.aż Księgę !Pamiątkową redagował redaktor "K,roniki", zaznaczamy jednakż.e, iż Księga spotkała się z zasłużonem ogromnem uznaniem ze wszech stron, szkoda tylko, że zbyt mało jest znawców piśmiennictwa samorządowego w Polsce, którzyby dzieło to dokładnie i głęboko zrozumieli, docenili i odpowiednio o niem zareferowali. Jak w każdem dziele zbiorowem, tak są i w Księdze Pamiątkowej prace rozmaitej wartości, brak bowiem niekiedy pisarzy mogących oświetlić pewne spec,jalne zagadnienia działalności samorządowej, zwłaszcza w zakresie lokalnym. Niemniej jednak składa się materjał Księgi na c.ałaść doskonale sharmoni'zowamą, zorganizowaną pierwszorzędnie, usystematyzowan przejrzyście i logicznie, przeprowadzoną konsekwentnie. Wszystkie dziedziny życia społecznego opracowane są przez wybitnych znawców przedmiotu. Całość stanowi trwały, piękny pomnik trudów lO-letnich zarządu miasta. Introdukcję do Księgi stanowi słowo wstępne napisane przez prezydenta miasta Ratajskiego. Pierwszy wielki dział zawiera pierwszy pełny za'rys historji miasta Poznania w języku ,polskim: prehistorj (Kostrzewski), topografję (Za