2YCIORYS HRABIEGO EDWARDA RACZYŃSKIEGO 87

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1929 R.7 Nr2

Czas czytania: ok. 3 min.

Razem z Janem Voigtem wydał: "Chronicon seu Annales Wigandi Marburgensis" Wydane przez niego, a dotąd po większej części nieznane dzieła do historji polskiej tworzą poważny szereg: "Poselstwo od Zygmunta III. '" do Dymitra, "" cara moskiewskiego, samozwańca"; opracowana według Wespazjana Kochowskiego "Historia Jana Kazimirza"; "Żywoty sławnych Polaków XVII wieku" (w 3 częściach); "Pamiętniki do historyi Stefana. króla polskiego; "lPamiętniki Albrychta Stanisława księcia Radziwiłła"; "Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska"; Pamiętniki do panowania Augusta II; "Listy Jana III....., pisane do królowej Maryi KazimiIry w ciągu wyprawy pod Wiedeń"; "Obraz Po.

laków i Polski w XVIII. wieku" (19 tom.); "Wyprawa generała Dąbrowskiego do Wielkiej Polski w r. 1794"; dalej "Dzieła Tadeusza Czackiego" (w 3 tom.); "Rys statystyczny i polityczny Anglji przez Edwarda księcia Lubomirskiego" (do tego dzieła kazał ulać nowe czcionka u W. Deckera w Berlinie); "Jacobi lParkossii Antiquisgimus de Orthographia Polonica libellus"; "Dwie podróże Jakóba Sobieskiego, ojc.a króla Jana III"; "Kontryma podróż... w roku 1829 po Polesiu"; "iDziennik podróży Józefa Kopcia przez.., Azy'}... do portu Ochocka, Oceanem przez wyspy Kurylskie do niższej Kamczatki i na powrót do tegoż portu..:'. Wszys1tkie te pisma doznały wielkiego rozpowszechnienia.

Niektóre z nich doczekały się kilku wydań i nakładów, jak "Dziennik podrózy Kopcia", który wydany został w Berlinie z innej ręki dwukrotnie a w Paryżu z przedmową Mickiewicza. "Pamiętniki Paska" wydane w samym Poznaniu w trzech nakładach. zostały przetłumaczone na niemieckie przez Gustawa Adolfa Stenzla, na francuskie i na duńskie. Ryciny, których do dzieła tego dostarczył Lewicki, stały się ogóllz1em dobrem narodu polskiego. Nietylko w dziedzinie naukowej. a szczególnie historycznej, ale i pod względem poezji i sztuki, oddał Raczyński swym ziomkom wielkie przysługi. I tak wydał "Zbiór dramatyczny. . . dla teatru amatorów w Poznaniu"; Krasickiego Dzieła poetyckie, tom 1., (wydanie bogate); "Ziemiaństwo polskie Kajetana Koźmiana"; "Poezye Bohdana Zaleskiego"; "IPoezye Seweryna Goszczyńskiego" i romans hr. Fryderyka Skarbka; "Życie i przypadki Faustyna Felixa na Dodosa!ch Dodosińskiego". Oprócz

KRONIKA MIASTA POZNAMA.

tego trzeba tu jeszcze wymienić "Bibliotekę klassyków łacińskich", w którą włączył także Witruwiusza. i własne j-ego pisma o kaplicy tum'skiej w Poznaniu i o ustawieniu w niej 'posągów opydwuch królów polskich. Po krótce podane tytuły ich brzmią: ..'Pomnik pierwszych monarchów polskich w Pozna'niu"; "Sprawozdanie z fabryki kaplicy grobowej Mieczysława I i Bolesława Ch'l"Obrego w Poznaniu (1841)"; tłumaczenia tychże: "Bericht iiber den Ausbau der Grab - KapelIe". " (1841), i "Ve,rhandlungen. betreffend das den beiden ersten christl'ichen Regenten Polens in PO'sen errichtete Denkmal (Berlin, 1844)".

Z ,archiwów w 'Warszawie, Królewcu, Szczecinie, Berlinie, Dreznie, Wenecji. dalej z Watykańskich i z francuskich, .kazał na swe 'koszta porobić ekscerpty z ,tych rękopisów, które zawierały wiadomości o Polsce. Cóż za szereg poważnych i ciekawych dzieł! Życia całego nie byłoby komu innemu 'starczyło, .aby tylko manuskrypty te, które wydał, wybrać, opracować i przygotować do druku, albo wreszcie aby wprzóa już wymienione dzieła samemu napisać. Jakież ofiary 'W czasie. pracy i pieniądzach były potrzebne do zre.a.lizowania takiego zadania' Nikt z jego współczesnych i nikt wogóle aż po dzień dzisiejszy nie dorównał mu wewnątrz dawnych granic jego ojczyzny chociażby w ,tej jednej tylko dziedzinie! Nikt prawie nie zdobył się na szlac'hetną z nim rywalizację. Gdyhy Raczyński był tylko załużył bibl'jotekę podarowaną miastu Poznaniowi i wyposażoną w !boate fundusze, i gdyby pozatein był się w swej działalności ograniczył tylko do dziedziny naukowej i literackiej, to byby sobie zapewnił niezni.. szczalne uznanie i szczerą wdzięczność u 'Ws'półczesnych i potomnych. Ale na tem wcale nie koniec czynów hr. Raczyńskiego dla dobTla ogólnego dokonanych. Musimy podążyć za nim na zupełnie inny teren, Móry chcielibyśmy nazwać jego działalnością budowniczą. Był on pierwszym, który chciał założyć w Poznaniu szkołę realną i udzielić jej 'fundusz 60.000 marek, "gdyby w tejże szkole", są to jego własne słowa, "nauki przynajmniej zarówno w połskim i niemieckim języku dawane .były i gdyby uzyskał udział w patronacie szkoły w stosunku swych świadczeń do kosztów miasta". Chcąc swe przywiązanie do rodzinnego miasta

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1929 R.7 Nr2 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry