KRYZYS W POZNANIU 333 w roku: 1928 1930 1931 1932 - 1933 1934 472% dolarowe 95,5 93,9 86,8 60,1 37,3 43-48 4% konwers. 53,3 41,1 33,3 28,2 35,6 40 A 45

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania: Antologia 1990 R.58 [Nr3/4]

Potwierdzenie niekorzystnego faktu kurczenia się obrotów gospodarczych w Poznaniu dostarczają również przewozy kolejowe. Mianowicie biorąc ogółem, ruch towarowy na poznańskich dworcach kolejowych wynosił do r. 1930 blisko 2 miljony tonn. W r. 1932 następuje spadek na 1 142 500,00, by w r. 1933 okazać pewną zwyżkę na 1 210 800,00. W przywozie różnych towarów i surowców spadek wynosi w ostatnich latach pół milj. tonn. W wywozie natomiast obniżka nastąpiła z 462 700 (w r. 1930) na 341500 (w r. 1933). Za dobry wskaźnik wytwórczości przemysłowej może nam posłużyć ilość przywożonego do Poznania węgla kamiennego i żelaza. Bez węgla bowiem i żelaza nie może się dziś obyć żaden przemysł. A zatem w r. 1927 przywieziono węgla 307 342 t. ; w r. 1928 - 300 993 t. ; w r. 1929 - 344 282 t. ; w r. 1930 - 289 833 t. ; w r. 1931 - 272 406 t.; w r. 1932 - 224 674 t. Spadek w stosunku do r. 1930 nastąpił o przeszło 70 tys. tonn. Dla roku 1933 nie mamy danych. Przywóz żelaza i stali surowej obniżył się z 4,5 tys. tonn w r. 1928 i 4 tys. w r. 1929, na 1300 tonn w r. 1932. żelaza i stali handlowej przywieziono do Poznania w r. 1927 - 29 115 t.

; w r. 1928 - 40317 t.; w r. 1929 - 25826 t.; w r. 1930 - 15704 t.; w r. 1931 - 9 149 t. ; a w r. 1932 - 5 753 t. Przywóz wszelkich innych wyrobów żelaznych spadł z 10 tys. na 5 tys. tonn. Przywóz drzewa użytkowego, przeznaczonego do obróbki, zmalał o przeszło 2 tys. tonn (z 5 i 4 tys. na 2,5 tys. ). Przywóz drzewa obrobionego w latach 1929-1930 wahał się w granicach od 42 tys. do 63 tys. tonn, po r. 1930 spadł poniżej 20 tys. tonn. N awet przywóz soli, tego najpowszechniejszego środka użytku, zniżył się z 13 i 14 tys. na 4 tys. tonn. Na uwagę zasługuje również ruch przedsiębiorstw handlowych i przemysłowych. Chodzi tu o kwestję powstawania nowych przedsiębiorstw oraz likwidowania się istniejących. W każdym czasie, a więc i w okresie dobrej konjunktury, istnieje pewna ilość przedsiębiorstw, które nie wytrzymują wolnej konkurencji na rynku handlowym i dlatego, spadając poniżej granicy opłacalności, muszą się likwidować. Tembardziej zaś zjawisko to przybiera na ostrości w czasie niepomyślnej konjunktury. W Poznaniu taki bardzo krytyczny moment dla działalności przedsiębiorstw przedstawiały lata 1930 i 1931, kiedy należało się z całą bezwzględnością przystosowywać do nowych pogorszonych warunków gospodarczych. Objawiło się to bardzo wyraźnie we wzroście upadłości. W latach 1926-1929 upadłości było: 35 - 11 - 18 i 24. Natomiast w roku 1930 - 43, a w r. 1931 - 44. Potem przyszły ułatwienia prawne, co pozwoliło wielu zachwianym placówkom gospodarczym utrzymać się jednak przy życiu. W r. 1932 jest przeto upadłości tylko 24, a w r. 1933 - 19. W każdym razie zmniejszenie się liczby upadłości po r. 1931 nie świadczy bynajmniej o jakiemś polepszeniu się sytuacji gospodarczej przedsiębiorstw. Podziałały tu raczej względy inne, pozagospodarcze, głównie ochrona prawna. Świadczy choćby o tern stosowanie w szerszym zakresie nadzoru sądowego. Tak np. w r. 1932 zarząd przy

Starnsłavv VVaszakmusowy zaprowadzono w 61 przedsiębiorstwach, co stanowi 100%-owy wzrost w stosunku do roku poprzedniego, a 300 i więcej procent w stosunku do okresu z przed 1930 r. Ruch zapisanych przedsiębiorstw w rejestrze sądowym przedstawiał się od r. 1927 następująco:

W roku: 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 nowo zapisanych frrm 75 78 58 68 46 44 37 nowo zapisanych spółek 43 40 44 35 34 27 27 wykreślono firm 26 17 13 24 33 24 21 wykreślono spółek 24 34 27 24 5 17 9

Po roku 1930 zmniejsza się przedewszystkiem ilość nowo zapisanych firm i spółek. Ciekawych jeszcze danych o warunkach egzystencji przedsiębiorstw handlowych i przemysłowych w Poznaniu dostarcza statystyka wykupywanych co roku świadectw przemysłowych rocznych i półrocznych, według kategoryj ich wielkości. Wśród przedsiębiorstw handlowych opodatkowanych rozróżnia się takich kategoryj 6 (I, II, III, IV, Va i Vb). Wśród przedsiębiorstw przemysłowych jest ich 8. Zwracamy na* te kategorje dlatego uwagę, że właśnie największe zmiany zaszły w ostatnich latach pod tym głównie względem. Mianowicie zaznacza się silny ruch w kierunku kategoryj najniższych. Dla przykładu przytaczam następujące dane. Roczne świadectwo II, III i IV kategorji wykupiło przedsiębiorstw handlowych:

W roku: 1928 1929 1930 1931 1932 1933 wszystkie świadectwa (roczne) 4 704 4 986 5 003 2 495 5 637 5 336 II kat 1023 1238 1225 533 1105 979 III kat. 2 008 2 359 2 247 1271 2 732 2 388 IV kat. 1414 1157 1332 633 1685 1834 Wśród przedsiębiorstw przemysłowych ten sam problem ukształtował się następująco: W roku: 1928 1929 1930 1931 1932 1933 wszystkie świadectwa (roczne) 2 681 2 962 2 625 1033 2 995 3 012 VI kat 126 163 145 59 129 96 VII kat 369 446 436 165 309 283 VIII kat. 1947 2 083 1808 719 2 386 2 482

Charakterystycznie akcentuje się przy wykupie świadectw rok 1931, kiedy panika kryzysowa kulminowała, powodując, że świadectwa te wykupiło zaledwie 40% przedsiębiorstw.