OBSZAR MIASTA I BUDYNKI W POZNANIU 61niu ra<ni'C w r. 1925 nie posunął się oh:;;zar miasta ku zachodowi w-cwl'e. Gmny wcielone w r. 1925 były w przewadze charakterrysty,oznemi W'sami pJ()idmiegskiemi, żYiącemi w wal'unk1ł!Ch nieijako <pzedmcskiclh. Zdrwdza tlO ich r'OIZIr1Qist ludno Ś dowy. Od r.

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1929 R.7 Nr1

1871 clio 1921 p'OOIDoyła się IUidność Główine przelslzło 9-krot1lxie, Sit1all"lołęki Małeó i W,il11ia prrzeszło 7-okrotnie, Dębca bHsko 5k'l'otnJie, Ra1tag 4-kl"lomie. Jed}'lnie Komandorja i NarramowiJce nie miały I1O'ZTOstu te,go l1oid!zalju, w Komandorji jednakże powstato ball'ldlzo znaiOzne osiedde pr!zemysłowe a N",.ramowice były clila gminy miels'kielj niezlbędine ze Wlz'ględów sanitarrn)'lch. Rozszer1zemie mi,alsrla w r. 1925 byo CIZ}'Inem wysokiej d!onio,słości clIla pTaw'idoiWej zabi1ldoiWY masta i odpowiadało ściśle tendencń:om Ui1"lbanJstyciZiIlym POlws'zecnn,i'e dJrisiaj U'znawanym. Dzięki lOlzszerlZcrniu powlie'zchni miejskiej zmieniła bię rełatywiIla gęlstość za:lwdinienia. Gęstość ta była już wZ!ględrnie kOlI1zys1tna w początkach 20. wieku, ustało bOIwiem wówclzas dężkie prlzidudlnli.ernie końca 19. wieku (w r. 1895: 77,3 osób na hektar ohszaru mieóskieo). W r. 1905 prz)'1padało ś'rednio na 1 ha 41 milzrkańców, w T. 1910 za'ś 46 mies1zkańców. Stawka ta podniosła się w r. 192'1 bez wojska do 47,5 mieszkańców na 1 ha, a w r. 1924 według szacunkowych liczb ludnościowych na 54,2 mieszkańców. Tymczasem na obszarze miasta w granicach z r. 1925 przypadało w r. 1921 na l ha mieszkańców cywilnych tylko 28,0, w dniu 1 stycznia 1925 - 31,2 a na początku r. 1928 - 35,2. Znaczy to, że gęstość zaludnienia na 1 hektar obszaru miejskiego zmniejszyła się wskutek rozszerzenia miasta prawie do połowy i odbiega w chwili obecnej poważnie wniż od stawki z r. 1910 tudzież 1918. Wielkie miasta Polski były - rzecz oczywista - w r. 1921 naogół gęściej zaludnione od Poznania, jedynie Kraków był w lepszem położeniu, a w szczególnie dobrem Bydgoszcz, która nadal wespół z wszystkiemi innemi wydzielonemi z powiatów miastami Wielkopolski i Pomorza ma znacznie rzadsze zaludnienie od Poznania. Według przeznaczenia ui.ytkowego dzieliła się terytorjum miaJsta jak następuje:

Powierzchnia zabudowana c; I Drogi, place, koleje, tereny forte cz. 70 13.7 21.6 14,9 21.8 14,6 23,5 10,3 17,1

KRONIKA MIASTA POZNANIA Parki i ogrody publiczne % 0,9 1 , 2 1,4 1.7 Cmentarze % 1,2 1.2 1.7 1.3 Wody 5" 1 , 8 1.7 1,6 2.0 Inne tereny , 60,8 59,2 57.2 67,4 Znaczne powiększenie obszaru podniosło w pierwszym rzędzie przewagę gruntów niezabudowanych, gdyż gminy podmiejskie były o wiele słabiej zabudowane niż dawne miasto. Z drugiej strony zmniejszył 'się udział powierzchni zabudowanej.

Zmniejszyły się również relatywnie tereny użyteczności publicznej; mimo to rozmiar terenów ulicznych itp. jest w /Poznaniu wielki, a w porównaniu z innemi wielkiemi miastami Polski niezwykły (kwest ja gęstości ulic wzgl. wielkości średniej bloku budowlanego). Najcharakterystyczniejszem zjawiskiem jest wyraźne wzmocnienie pozycyj terenów parkowych. Rozbudowa parków i ogrodów była bowiem bardzo intenzywna. Powierzchnia zabudowana jest relatywnie niewielka. Była taką również; przed wojną międzynarodową. W ciągu r. 1928 zbliżyła się nowa pozycja dość znacznie ku dawniejszej, ale wobec powiększe,n,ia terytorjum miejskiego dogonić ją można dopiero z czasem. Absolutnie było zabudowanej powierzchni w r. 1910 ha 464,04. w r. 1918 ha 506,07, w r. 1924 ha 519,73, w początku zaś r. 1928 ha 694 , 28. Gęstość zaludnienia bezwzględna tj. w stosunku do powierzchni zabudowanej, jest w iPoznaniu dość znaczna. Na 1 hektar obszaru zabudowanego przypadało w r. 1905 mieszkańców 352 , w r. 1910 - 338. w r. 1921 ludności cywilnej! 333, w r. 1924 - 372, na początku r. 1928 wreszcie 34,3. Zwiększanie się gęstości do r. 1924 było następstwem wielkiego rozrostu ludnościowego i r'ównoczesnego zastoju budowlanego. Późniejszą zniżkę przypisać należy w części mniejszej gęstości zaludnienia w nowych dzielnicach i w części liczniejszym budowlom małym otwartym. Ponieważ budownictwo to nie podąża za rozrostem ludnościowym, trwa zasadniczo nadal tendencja zgęszczenia się zaludnienia. Z obs'zaru miejskiego było własnością miasta terenów użytkowych w r. 1918 ogółem 461 ha, w r. 1928 zaś 1564 ha. W r. 1918 było w ręku gminy 13,6% obszaru miejskiego, w r.

1928 natomiast 21.7%. W obu wypadkach nie wlicza się tere