PRZYJĘCIA DO PRAWA MIEJSKIEGO W POZNANIU W LATACH 1576 - 1600 193 Sląska (15,8%); z innych ziem Polski tyko 7,2%, co czyni w sumie 56,6%. Na zagranicę przypada nikła tylko cząsta 13,9%. W literaturze historycznej czasów ubiegłych spotykamy twierdzenia, że na całym obszarze Polski w miastach naszych liczebną i kulturalną przewagę miała ludność pochodzenia obcego, głównie nemieckiego. Sądzę, że trzeźwa interpretacja źródeł z XIII i XIV wieku nakaże nam to ogólne przekonanie o masowym napływie kontyngentu niemieckiego wiekach średnich i czasach późniejszych do Wielkopolski i Poznania znacznie skorygować. Nowi przybysze pochodzili głównie z osad miejskich, jak np. miast śląskich i wielkopolskich. Szlachta polska mimo zakazów królewskich pierwszej połowy XVI wieku osiadła dość licznie w Poznaniu (4,8% ogółu przyjętych).

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania: Antologia 1990 R.58 [Nr3/4]

Wiek XVI jest okresem rozkwitu gospodarczego m. Poznania. Trzy główne dziedziny pracy były motorem rozwoju miasta: h a n d e l, p r z e m y s ł s k ó r - niczy i p r z e m ys ł w łó kie nnic zy 18. Szczególną rolę odegrał przemysł skórniczy w Poznaniu, który był najwybitniejszym ośrodkiem o znaczeniu międzynarodowym. Silnie rozwinięte jest garbarstwo i galanterja. Prze, ważna część rzemieślników z tego przemysłu pochodzi ze Sląska (50%). Liczny jest również napływ rzemieślników z p r z e m ysłu w ł ó ki e n ni c z e g o , (sukiennicy i płóciennicy). I tu także dominuje Sląsk, który na liczbę 49 przybyszów tzn. 35 sukienników i 14 płócienników, dał 28 rzemieślników, co stanowi 57,1%. Nie dziwić się zresztą - Poznań w tym czasie jest głównem centrum przemysłu tkackiego. Starałem się przedstawić metodą statystyczną pochodzenie ludności miejskiej według zawodów na podstawie księgi przyjęć do obywatelstwa. Dalsza praca w tej dziedzinie niejedno jeszcze rozszerzy i uwypukli.

[ KMP 1933, nr 2/3 ]

PRZYPISY.

l St. Kutrzeba: Ludność i majątek Kazimierza w końcu XIV stulecia. R. Krak. III, 1900 r., str. 183 - 201 (omawia księgi przyjęć z lat 1369 - 1401). K. Kaczmarczyk: Księgi przyjęć do prawa miejskiego w Krakowie 1392 - 1506. Kraków 1910. - J. Ptaśnik: Miasta w Polsce Rozdział X pn. Obywatelstwo miejskie str.

115 - 128. - J. Ftaśnik: Obywatelstwo miejskie. Przegląd Warszawski, R. I, nr.

2. Warszawa 1921, str. 145 - 165. - A. Gilewicz: Przyjęcia do prawa miejskiego we Lwowie w latach 1405 - 1604. (Studja z historji społecznej i gospod, poświęcone prof. dr. Fr. Bujakowi). Lwów 1931, str. 375 - 414. 2 Acta iudicii bannitii 1442 - 1445, fol. 4 i inn.; fol. 77 - 80.

3 Acta Consul. 1569, (bruljon) fol. 2.

4 r. 1581, fol. 37. ..."postquam sui honesti ortus et bonae conservationis litteras ex Bohemia autentice produxisset ex magistratu Pragensi exediat..."; r. 1620. ... "productis authenticis litteris sui legit. ortus ac manumissionis actis castrens. Syrad ...".

Marian J.Mika

5 r. 1623, fol. 159. ..."licet ex thoro illegittimo procreatus, verum siquidem per Sacr. at Ser. Reg Maiestatem. Dominum clementissimum e s t l e g i t i m a - t u s, ideo commonstratis memoratis ligitimatinis litteris iuri civili est adscript " us . 6 r. 1579, fol. 31. ... "subditus nobilis Alberti Nieszwiastowsky manumissus et liber factus ab eodem, quod litteris ipsius manu scriptis et sigillo Nałęcz communitis de data f. II. ante f. Rogationum 1579"; r. 1582, fol. 40. ..."Piwko Valentinus łanio de Bolelycze villa generosi Martini Lwowsky castellani Camenecesis manumissus et libertae ab eodem donatu"; r. 1583, fol. 45. ..."postquam legittimi ortus sui et liberationis litteras. .." . 7 r.1617. fol. 135. "N ob. Dnus Adam Swinarski Vicepalatinus Posn. uti emptor domus lapideae olim Joannis Chorąży Czapelka dicti in platea Sutorum suscepit ius civile... data spectabiIi consulatui stipulata manu de iurisdictione et oneribus Reipublicae Regalibus ac civilibus ex eodem fundo ferendis". 8 r.1578, fol. 28. "Omnes nobiles circa perceptionem iuris civilis bona fide spoponderunt manu stipulata, quia omnia onera civilia ex aequo cum aliis civibus racione honorum civilium ferre et pondere volunt successoresque suos obligant" . 9 r. 1577, fol. 25. "Thomas Scheps Judeus baptisatus". -r. 1617, fol. 133.

"Joannes Diettrich cuprifaber de oppido Malterdingen Regione Helvetiorum productis literis ligitimi ortus tum etiam a t t e s t a t i o n e R u d i Patris Andreae Soc. Jesu Germanici Concionatoris d e suscepta religione et communione catholica adscriptus iuri civili". - r. 1617, fol. 135. "Georgius Schyllert Lipsiensis adscriptus iuri civili... fidejusserunt pro eo spect. et famati dni Christpherus Arnold proconsuI et Simon Han civ. Posn., quia in anno et sex septimanis religionem catholicam suscipietet profitebitur sub privatione iuris civilis, et qui a litera leg. ortus ex proxime nundinis Lipsensis adferet" . 10 r. 1579, fol. 31. "Gregorius Burdin nacione de Wągrowiec - ... testimonium honesti ortus ore tenus per famatos Petrum Wieprzek et Baltazar Międzychód cives Posn. per elevationem duorem digitorum factum et bonae conservationis suae quia yden testes coram spect. consulatu...". - r.1582, fol. 40. "Alb e rtus Mythorai de villa Szewcze lanio ... quod infra hinc et decursum unius anni et sex hebdom. li teras sive liberationis et mnumissionis habebit et offeret spectabiIi consulatu Posn...". 11 A. Warschauer; Statbuch von Posen, str. 1%. Patrz: "Calculi Posn." z XVI wieku. 12 r. 1587, fol 54 - 58. ..."cum gladio et pixide longa presentatus ius civile suscepit". - r. 1588, foli. 58 - 60 ..." est ascriptus iuri civili commostratis armis bombarda longa et framea". 13 Podobny przepis istniał w Krakowie (Ptaśnik: Obywatelstwo miejskie, str.

147). Wielu kupców przyjmowało prawo miejskie nie z myślą pozostania na stałe w mieście, ale tyko w tym celu, aby dojść szybko do zamożności i z majątkiem powrócić w strony rodzinne. W Krakowie np. przybysz taki musiał się zobowiązać, że w ciągu roku się ożeni, o ile zaś był żonaty sprowadzi żonę