J6

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1987.04/06 R.55 Nr2

Czas czytania: ok. 8 min.

Marek Przybylski

robionych odpadów kordu w mieszankach oponowych, co w trzech zakładach produkcyjnych, w ciągu trzech lat dało 18 min zł oszczędności. Poza tym opracowano technologię przerobu i zastosowania odpadów styrogumu oraz technologię przerobu i zastosowania mieszanek niepełnowartościowych w produkcji bieżącej. Ta ostatnia technologia tylko w latach 1982- 1984 dała oszczędności rzędu 120 min zł.

Syntetycznym miernikiem osiągnięć Ośrodka mogą być uzyskane przez zakłady produkcyjne efekty ekonomiczne. Tylko w ostatnich czternastu latach wyniosły one 1,6 mld zł. Wartość ich od początku istnienia Ośrodka szacuje się na około 2 mld zł.

NAGRODY, PATENTY, WYNALAZKI

Doskonałą ilustracją wyników prowadzonych prac badawczych 'są przyznane Ośrodkowi w ciągu minionych 30 lat nagrody oraz uzyskane w tym czasie patenty. W ciągu pierwszych 20 lat działalności, pracownicy Ośrodka sporządzili 165 projektów racjonalizatorskich oraz uzyskali 32 patenty. W ostatnich 10 latach uzyskano 20 patentów (6 wdrożono) oraz sporządzono 122 rozwiązania racjonalizatorskie z których 91 wdrożono. Ważniejsze wynalazki zastosowane na skalę przemysłową: Nr 121 748 - Wkład naprawczy do opon i sposób wytwarzania wkładu naprawczego. Wynalazek rozwiązuje zagadnienie wytwarzania wkładów służących do naprawy uszkodzonych mechanicznie opon. Wkład naprawczy według wynalazku składa się z kilku warstw gumowanego kordu nałożonych na siebie pod kątem od O do 90° i posiadających geometrię przystosowaną do rodzaju naprawianych opon. Wkłady naprawcze według wynalazku, w liczbie od 60 tys. do 100 tys. sztuk rocznie, są wytwarzane w Ośrodku oraz przez pięciu licencjobiorców i przynoszą roczne efekty ekonomiczne wartości ok. 5 min zł. Nr P-244 120 - Urządzenie do strumieniowego mieszania i podawania cieczy aktywnych chemicznie. Wynalazek znajduje zastosowanie produkcyjne w postaci linii produkcyjnej służącej do wypełniania opon elastomerem poliuretanowym. Są to opony odporne na skutki przebicia, wypełnione zamiast powietrzem elastycznym materiałem poliuretanowym. Dotychczas wykonano i zainstalowano w przemyśle trzy takie linie, na których wytwarza się ogumienie dla urządzeń wydobywczych, przeznaczonych głównie dla kopalni miedzi. Nr P 240 377, P 244 434, P 249 467, W 75 779 - Element elastyczny sprzęgła. W latach 1979 - 1985 Ośrodek opracował konstrukcję i uruchomił pro

Prace nad nową generacją opon wielkogabarytowych. Siedzi starszy specjalista J ózef Rudecki, stoją (od lewej): główny specjalista Józef Kondej i konstruktor Paweł Kupczak

dukcję tzw. przepon, stanowiących główny zespół sprzęgła wysokoelastycznego, które służy do tłumienia drgań obrotowych oraz przesunięć promieniowych i osiowych w urządzeniach przenoszących znaczne momenty obrotowe, np. w napędach statków, lokomotyw, prądnic itp. Produkcja ta pokrywa ok. SCNo zapotrzebowania krajowego na tego typu przepony i w całości ma charakter antyimportowy. Przed 1982 r. wyroby te były w całości sprowadzane, głównie z Republiki Federalnej Niemiec. Przedmiotem zgłaszanych i realizowanych w Ośrodku projektów racjonalizatorskich jest głównie produkcja doświadczalna oraz działalność warsztatów podległych głównemu mechanikowi. W związku z prototypowym charakterem produkcji, Ośrodek boryka się z trudnościami w skompletowaniu lub przystosowaniu nietypowego oprzyrządowania. Istotną rolę w rozwiązywaniu tych problemów odgrywa działalność racjonalizatorska. Przyjęte do stosowania i realizowane projekty racjonalizatorskie przynoszą średnio 3 min zł efektów ekonomicznych rocznie. Do najważniejszych nagród uzyskanych przez specjalistów Ośrodka w ciągu 30 lat działalności tej placówki należą: "'Nagroda Ministra Przemysłu Chemicznego przyznana w 1969 r. za pracę: "Wdrożenie technologii impregnacji i stabilizacji kordów poliamidowych" .

2 Kronika ffi. Poznania 2/87

Marek PrzYbylski

Nagroda Ministra Przemysłu Maszynowego przyznana w 1972 r. za oponę o rozmiarach 185SB15 do samochodu rolniczego tarpan. Nagroda Ministra Przemysłu Chemicznego przyznana w 1972 r."za pracę: "Wdrożenie do produkcji opon kauczuku butadienowego emulsyjnego ker 8512". Nagroda Ministra Przemysłu Chemicznego przyznana w 1973 r. za pracę: "Opona opasana 165 SB13 do samochodu polski fiat 125p". W 1973 r. Ośrodek został uznany przez ministra przemysłu chemicznego za najlepszą placówkę naukowobadawczą przemysłu chemicznego. Wysoko oceniono także kwalifikacje i zaangażowanie pracowników Ośrodka, a zwłaszcza umiejętność koncentrowania się na zagadnieniach ważnych dla naszej gospodarki. W 1975 r. minister przemysłu chemicznego wyróżnił Ośrodek za wyniki w pracy naukowobadawczej, współpracę z przemysłem oraz wdrożenia opracowanych technologii. Wśród osiągnięć szczególnie akcentowano: opracowanie i wdrożenie do produkcji w "Stomilu" optymalnych bieżników opon 8.25-20/14PR, 9.00-20/12 PR oraz 11.00-20/16PR; opracowanie i wdrożenie do produkcji bieżnikowania opon radialnych 6.50 R16 i 8.25 R20; zagospodarowanie odpadów podgumowanego kordu w mieszankach stosowanych do produkcji opon w Dębickich i Poznańskich Zakładach Opon Samochodowych. W 1980 r. Ośrodek ponownie został uznany przez ministra przemysłu chemicznego za najlepszą jednostkę naukowobadawczą przemysłu chemicznego, za następujące osiągnięcia: opracowanie technologii produkcji dętek butylowych i uruchomienie Centralnej Wytwórni Dętek w Dębickich Zakładach Opon Samochodowych "Stomil"; opracowanie -. we współpracy z zakładami oponiarskimi - kompleksowego wdrożenia do produkcji opon bezdętkowych; opracowanie technologii produkcji opon rozmiaru 29.5-29; opracowanie i wdrożenie do produkcji technologii wypełniania opon elastomerami poliuretanowymi; współpracę z przemysłem, a szczególnie ścisły związek programu badawczego z programem inwestycyjnym branży oponiarskiej; poważne efekty ekonomiczne, a zwłaszcza wskaźnik efektywności równy 3,5. W 1983 r. przypadła Ośrodkowi Nagroda Ministra Przemysłu Chemicznego za "Opracowanie technologii otrzymywania elementów elastycznych do sprzęgieł! typu SP". Ta sama technologia w 1984 r. zajęła IV miejsce w Ogólnokrajowym Konkursie Oszczędności Surowców i Materiałów, zorganizowanym przez Urząd Gospodarki Materiałowej. W 1984 r. Ośrodek otrzymał Nagrodę Ministra Przemysłu Hutniczego za "Opracowanie technologii wypełniania opon elastomerami poliuretano." wymI . Ponadto pracownicy Ośrodka pięciokrotnie uzyskiwali nagrody "Gazet y Poznańskiej" w konkursie "Złotego Suwaka"'. Uznanie dla wyników uzyskanych przez Ośrodek znalazło odbicie w licznych odznaczeniach państwowych, regionalnych, resortowych i zakładowych przyznanych załodze. Pięciu pracowników odznaczono Krzyżami Kawalerskimi Orderu Odrodzenia Polski, dziesięciu - Złotymi, dwudziesta jeden - Srebrnymi i dwunastu - Brązowymi Krzyżami Zasługi.

PRACOWNICY, STRUKTURA ORGANIZACYJNA, ORGANIZACJE SPOŁECZNE Gdy Ośrodek praktycznie zaczynał swoją działalność w 1960 r., zatrudniał 19 osób, w tym 2 pracowników naukowobadawczych. Rekordowe zatrudnienie osiągnięto w 1974 r. Wśród 309 pracowników było 12 specjalistów naukowobadawczych i 167 inżynierów i techników. W 1980 r. zatrudnienie zmniejszyło się do 246 osób, z tym że nie zmalała grupa pracowników naukowo badawczych. W pierwszym półroczu 1986 r. zatrudnienie i jego struktura kształtowały się następująco: ogółem pracowało 180 osób, w tym 7 pracowników naukowych, 4 członków Dyrekcji, 53 pracowników technicznych, 21 ekonomicznych, 10 administracyjnych i 85 robotników. Najdłużej zatrudnionymi pracownikami są: mgr inż. Marian Stachowski - główny specjalista do spraw technologii produkcji opon (od 1959 r.), mgr inż. Zbigniew Bąkowski - zastępca kierownika działu technologiczno-konstrukcyjnego, inż. Marian Malicki - specjalista do spraw inwestycji (od 1960 r.) oraz: Czesław Malicki i Jerzy Warszczyński (od 1961 r.), Barbara Urbańska (od 1963 r.), Galina Krakowiak, Janusz Lewandowski i Andrzej Wiśniewski (od 1964 r.). W 1965 r. podjęli pracę: Henryk Do, kowicz, Andrzej Przybyłowicz, Jadwiga Rotengruber, Barbara Smigielska i Bronisława Wiza. Kierownictwo najważniejszych struktur organizacyjnych w połowie 1986 r. stanowili: dyrektor naczelny mgr inż. Stanisław Cyran, zastępca dyrektora do spraw naukowo-technicznych inż. Borysław Piotrowski, pełnomocnik do spraw naukowobadawczych mgr inż. Tadeusz Czerwiński. Kierownikami ważniejszych zakładów i działów byli: Zakładu Technologiczno- Konstrukcyjnego - mgr inż. Czesława Ornafa; Zakładu Bieżnikowania i «Napraw - mgr Janina U chman; Zakładu Polimerów - dr Zygmunt W. Kornetka; Zakładu Badań i Oceny Ogumienia - dr Janusz Lewandowski; Zakładu Konstrukcji Maszyn i Urządzeń - mgr inż. Jerzy Zamorski; Zakładu Prototypów Wyrobów Gumowych i Badań Fizyko- Mechanicznych - mgr inż. Tadeusz Czerwiński; Działu Mechaniczno- Inwestycy*jnego - inż. Jacek Górecki; Działu Informacji ;- mgr Alojzy Biskupski; Działu Ekonomicznego i Planowania - mgr Aleksander Błaszak. Funkcję rzecznika patentowego pełnił mgr Ryszard Tarczyński; przewod

Marek Przybylski

niczącego Rady Naukowej - prof. dr hab. Bogdan Marciniec z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, a przewodniczącego Rady Załogi - Jerzy Rybarczyk.

Z grona najbardziej zasłużonych dla Ośrodka emerytów wymienić należy: Jerzego Bujakiewicza, Henryka Durskiego, Konstancję Geartig, Ja, nusza Skąpskiego i Sylwestra Switałę. Podstawowa Organizacja Partyjna Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej działa w Ośrodku od dnia 11 października 1963 r. Pierwszym jej sekretarzem wybrany został Jerzy Bujakiewicz; po nim funkcję tę pełnili: Zbigniew Tamborski, Maria Dymaczewska, Ryszard Sendlewski, Władysław Wąsowicz, Borysław Piotrowski i obecnie Andrzej Wiśniewski. Aktywnie działają Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników, z przewodniczącym Markiem Golką oraz Koło Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego, z prezesem Januszem Lewandowskim. Istnieją w Ośrodku koło Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej (przewodnicząca Barbara Szymańska) oraz grupa Społecznego Inspektoratu Ruchu Drogowego Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej - filia Automobilklubu Wielkopolskiego, której członkowie Krzysztof Różewski i Antoni Banaszak zdobywali mistrzostwo i wicemistrzostwo Polski w wyścigach samochodowych. Szeroką działalnością wyróżniał się też Klub Motorowy Ligi Obrony Kraju. Specjaliści Ośrodka prowadzą żywą wymianę myśli technicznej z' przedstawicielami nauki z kraju i zagranicy. Służą temu celowi liczne sympozja i konferencje, również o zasięgu międzynarodowym. Pierwsza Międzynarodowa Konferencja Naukowo- Techniczna odbyła się w 1979 r.

i była poświęcona sposobom zagospodarowania zużytych opon i odpadów gumowych. Drugie podobne spotkanie - w 1981 r. - poświęcono nowoczesnym technologiom oraz maszynom do bieżnikowania opon. W listopadzie 1985 r. dyskutowano na temat technologii sporządzania mieszanek gumowych w warunkach produkcyjnych przemysłu gumowego i kablowego. Czwarta międzynarodowa konferencja, poświęcona nowoczesnym tendencjom w technologii i technice oraz surowcach i materiałach przemysłu gumowego, odbyła się w dniach 24 - 26 marca 1987 r. W konferencjach, organizowanych wspólnie z Naczelną Organizacją Techniczną, uczestniczyli zwykle specjaliści zagraniczni.

REFORMA GOSPODARCZA, ZAMIERZENIA PRZYSZŁOŚCIOWE

W przeszłości, tzn. przed 1982 r., dostęp do źródeł finansowania był stosunkowo łatwy i Ośrodek nie miał kłopotów z pozyskiwaniem i finansowaniem prac. W 1980 r. aż 74% wartości sprzedaży wykonanych pracbyło pokrywanych ze środków Zjednoczenia. Po rozwiązaniu zjednoczeń, w 1982 r., środki otrzymane z resortu na finansowanie prac badawczych stanowiły zaledwie 281% środków otrzymanych w 1981 r. ze Zjednoczenia. Większość prac badawczych zlecają obecnie przedsiębiorstwa, ale te w pierwszych latach wdrażania reformy nie były zbyt zainteresowane rozwiązywaniem problemów przyszłościowych. Sytuacja zaczęła się dopiero polepszać w 1986 r. Brak zamówień spowodował odchodzenie z Ośrodka specjalistów, pracowników o długim stażu. W 1983 r. w stosunku do 1981 r. zatrudnienie w grupie pracowników bezpośrednio związanych z wykonywaniem prac badawczych zmalało o 50%. W tej sytuacji zaczęto szukać nowych kierunków badań oraz rozwinięto na szeroką skalę działalność usługowo-produkcyjną w zakresie wyrobów gumowych na indywidualne zamówienia. Działalność ta objęła wyroby nietypowe, zarówno dla celów produkcyjnych jak i dla utrzymania ruchu. Oferta spotkała się z zainteresowaniem zakładów produkcyjnych, zwłaszcza nie dysponujących środkami dewizowymi. Ośrodek zaoferował im wykonanie licznych nietypowych wyrobów gumowych. Równocześnie, w oparciu o wyniki własnych prac badawczych, uruchomiono produkcję wkładów naprawczych do opon oraz przepon do sprzęgieł. Do 1982 r. nikt w kraju nie chciał się podjąć ich produkcji, mimo że Ośrodek dysponował opracowaną technologią. Do innych ważniejszych wyrobów realizowanych w ramach działalności usługowo-produkcyjnej można zaliczyć: opony wypełniane elastomerem poliuretanowym; wkłady elastyczne do agregatów chłodniczych i przemysłu piwowarskiego; dławiki specjalne; opony do ratraków; pasy i odrzutniki dla kopalni; elementy do sprzęgieł Airflex; odlewy aluminiowe wraz z obróbką; formy do bieżnikowania. A produkcja ta, oferowana przez Ośrodek, ma charakter antyimportowy. Dzięki działalności produkcyjnej, wzrosły zyski Ośrodka. Na fundusz rozwoju np. przeznacza on ok. 70% zysku do podziału. Służy to na finansowanie inwestycji, odtwarzanie majątku trwałego, prowadzenie działalności produkcyjnej oraz finansowanie własnych prac badawczych. Opracowany został zestaw tematów prac badawczyh, nad rozwiązaniem których pracować będą specjaliści Ośrodka do roku 1990. Oto najważniejsze prace zaprogramowane na ten okres: Opracowanie we współpracy z OZOS "Stomil" technologii produkcji radialnych opon rolniczych dla nowego wydziału produkcyjnego. Prace: nad wprowadzeniem do produkcji wyrobów gumowych zmodyfikowanego kauczuku butadienowego; nad wdrożeniem do produkcji wyrobów gumowych przedmieszki kauczukowo-sadzowo-olejowej oraz nad energooszczędną produkcją opon. Opracowanie: technologii produkcji doświadczalnej odlewanych ma

Marek Przybylskiłych opon rolniczych i do wózków przemysłowych; konstrukcji opon do ciągników i maszyn rolniczych o zmniejszonym wsadzie surowcowym i lepszych walorach eksploatacyjnych; technologii napraw opon łącznie z technologią produkcji materiałów naprawczych metodą "na zimno"; technologii produkcji nowej generacji przepon do sprzęgieł typu "S". Można - bez ryzyka popełnienia błędu - stwierdzić, że załoga Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Przemysłu Oponiarskiego "Stomil" znalazła swoje miejsce w nowym systemie gospodarczym. Reforma wyzwoliła w Ośrodku interesujące inicjatywy badawcze i produkcyjne i spowodowała podjęcie szergu badań przydatnych przemysłowi oponiarskiemu i gumowemu. I o tym warto pamiętać dokonując oceny trzydziestoletniej działalności poznańskiego Ośrodka.

ŹRÓDŁA

P. T. B a u er: The Rubber Industry. London 1947.

A. B ł a s z a k i Z. T a m b o r o w s ki: Historia, rozwój i osiągnięcia ośrodka Badawczo-Rozwojowego Przemyślu Oponiarskiego "Stomil" w okresie 1959 -1973. Poznań.

J. D u t k i e w i c z: Kronika Zakładów "Stomil" w skrócie (maszynopis).

M. Jur k i e w i c z: Krótka monografia Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Przemyślu Oponiarskiego (maszynopis).

Z. M a k o w s ki: Lokalizacja Zakładów Przemysłu Gumowego "Stomil" (maszynopis) . Z. M i k a i W. P o r z y c ki: XXV-lecie Zakładów Przemysłu Gumowego "Stomil".

Poznań 1964.

M. P r z yb y l s ki: Opona wartości Fiata. "Głos Wielkopolski" r. 1974, nr 247; Opony no wszystkie drogi, tamże nr 275; Radialne, b ezdątkowe, kolorowe..., tamże r. 1976, nr 262; Dwadzieścia lat ośrodka Badawczo-Rozwojowego Przemyslu Oponiarskiego "Stomil" (1957 -1977). "Kronika Miasta Poznania" r. 1977, nr 3, s. 31 - 46. K. W a n d e l t : Historia Zakładów "Stomil". "Kronika Miasta Poznania" r. 1959, nr 4, s. 55 - 63.

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1987.04/06 R.55 Nr2 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry