STANISŁAW SZAJEK

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1986.07/09 R.54 Nr3

GENEZA I PRZEBIEG DZIAŁALNOŚCI CHÓRU MĘSKIEGO "ARION" (szkic monograficzny)

W Polsce istnieje wiele zespołów chóralnych, które w ostatnich latach obchodziły siedemdziesięciolecie, osiemdziesięciolecie, a nawet stulecie swego istnienia. Nie popełnię jednakże błędu twierdząc, że Chór Męski "Arion" stanowi swego rodzaju fenomen w polskim amatorskim ruchu chóralnym. Nie dlatego, że jest naj starszy z działających chórów męskich w Wielkopolsce, ale przede wszystkim dlatego, że kontynuując stare i wiecznie żywe tradycje wykonywania pieśni chóralnej przetrzymał wszystkie burze dziejowe, zmiany w polityce kulturalnej i niesprzyjające warunki; że mie tylko istniał, ale nieprzerwanie przez kilkadziesiąt lat działał dla chwały polskiej kultury miuzycznej. Jego działalność artystyczna, społeczna i organizacyjna była wzorem i siłą inspirującą dla

Karol Schroeter prezes Chóru w latach 1912 - 1922

Stanisław Szajek

wielu chórów i stawiła go w czołówce najbardziej zasłużonych dla kultury polskiej amatorskich zespołów chóralnych w kraju. Dzieje swoje Chór rozpoczął w 1912 r., gdy grono "lubowników»pieśni", wywodzące się ze Zrzeszenia Kupców Podróżujących i Przedstawicieli Handlowych, postanowiło utworzyć nowe koło śpiewackie. Zebranie konstytuujące odbyło się w dniu 21 września 1912 r. w Resursie Ku, pieckiej przy ul. Sw. Marcin 68. Wówczas to wybrano zarząd koła, którego pierwszym prezesem został inicjator jego założenia Karol Schroeter. Funkcję tę pełnił on do 1922 r. Wiceprezesem został Wojciech Żniński, a sekretarzem - Edmund Januszkiewicz. Na wniosek Żnińskiego, kołu , nadano nazwę Koło Spiewackie "Arion". W 1932 r. nazwa ta została zmieniona na Chór Męski "Arion" l. Ideą przewodnią założenia Chóru i podstawowym celem jego działania było - jak wynika z zachowanych dokumentów - "kultywowanie polskiej pieśni patriotycznej i ludowej oraz przez pieśń i pracę organizacyjną propagowatnie idei wyzwolenia narodowego i społecznego wśród naj szerszych warstw społeczeństwa", a także - jak podkreślono w cytowanym Statucie z 1932 r. - "pielęgnowanie towarzyskości". Z powyższego wynika, że organizatorzy Chóru rozumieli, jak wielką siłę organizacyjną i wychowawczą posiada muzyka, zwłaszcza śpiew chóralny wielogłosowy, z podłożonym aktualnym tekstem. W istocie bowiem wyćwiczenie się w wykonywaniu danej pieśni wymaga bezpośredniego, osobistego kontaktu wielu osób o takim samym nastawieniu myślowym, a śpiew chóralny prowadzi do wspólnego odczuwania, myślenia i przeżywania na gruncie tego właśnie tekstu, a przez to - jak pisał Karol Szymanowski - do "rozpowszechniania innych, ponadczasowych połączeń, jak wspólnota narodowa" 2. Ma ten śpiew zatem ogromne znaczenie dla wychowania patriotycznego i poczucia jedności narodowej. Asocjacyjna siła pieśni łączyła i łączy w amatorskich zespołach śpiewaczych miłośników, "lubowników" - jak pięknie nazywano amatorów śpiewu chóralnego w okresie zaborów - ludzi różnych klas, warstw, zawodów, przyczyniając się do zmniejszenia dystansu społecznego, przerwania izolacji społecznej i zawodowej na gruncie rozwoju świadomości narodowej i przynależności do wspólnej kultury. Dowodem prawdziwości tych słów jest historia Chóru Męskiego "Arion", który od początku swego istnienia oparty był na szerokiej podstawie demokratycznej, jednocząc w swoich szeregach wszystkich, którzy lubili i chcieli śpiewać. Prawdopodobnie ten organizujący i wychowujący wpływ muzyki chó

1 Por. Statut Chóru Męskiego "Arion" w Poznaniu Z dnia 1 VI 1932 r. Arion - grecki poeta, liryk i lutnista z Metymny na Lesbos, postać na pól legendarna - żył na przełomie VII i VI w. p.n.e. 2 K. S z y m a n o w s ki, Wychowawcza rola kultury muzycznej. Kraków 1949, s. 18ralnej, jej zdolność krzepienia serc ludzkich w chwilach przełomowych, pobudzania do działań, do czynów wielkich - jak na to wskazuje historia - spowodował, że "Arion" w okresie międzywojennym (1919 - 1939) mimo wielu przeciwieństw losu nie zniknął, lecz okrzepł w siłę. Później przeciwstawił się wynaradawiającej działalności hitlerowskiego okupanta i od 1945 r. nieprzerwanie angażuje się ofiarnie i owocnie w rozwój kultury muzycznej i jej upowszechnianie w kraju i za granicą. Z dużym zapałem i energią rozpoczęta w 1912 r. praca nad osiągnięciem pewnego poziomu artystycznego, najpierw pod kierunkiem Józefa a następnie Mieczysława Fibaka, została zahamowana w 1915 r. Wielu członków zostało powołanych do wojska pruskiego, a później brało udział w Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919. Pozostali w Poznaniu członkowie prowadzili, choć w bardzo małym zakresie, działalność organizacyjną i społeczną, polegającą na utrzymywaniu kontaktów z kolegami przebywającymi na froncie i z ich rodzinami, udziale w akcjach organizowanych na rzecz wdów i sierot, współdziałaniu w zainicjowanej i przeprowadzonej przez prezesa Chóru Karola Schroetera zbiórce pieniężnej na fundusz pomocy dla zrujnowanych działaniami wojennymi mieszkańców Królestwa.

Lektura dokumentacji Chóru oraz prasy wskazuje, że po ustabilizowaniu się sytuacji politycznej po I wojnie światowej przystąpił on do poszerzenia swoich szeregów, podnoszenia poziomu artystycznego, pragnąc zdobyć czołową pozycję wśród chórów amatorskich. Wysiłki członków , i kolejnych dyrygentów nie poszły na marne. W 1921 r. Koło Spiewackie , "Arion" przystąpiło do Wielkopolskiego Związku Kół Spiewaczych. W , 1922 r. wzięło udział we Wszechpolskim Zjeździe Spiewaczym w Warszawie, gdzie - pod kierownictwem Kazimierza Pendowskiego - zajęło II miejsce wśród sześciu chórów poznańskich. W tym samym roku w , zawodach Wielkopolskiego Związku Kół Spiewaczych w Poznaniu zdobyło II nagrodę, zamykając tym osiągnięciem dziesiątą rocznicę swego istnieniai Rok 1923 przyniósł zmiany w zarządzie Chóru. Ze stanowiska prezesa ustąpił jego założyciel, niestrudzony społecznik Karol Schroeter, mianowany honorowym prezesem "Arionu" , a funkcję tę objął, i pełnił przez następne lata 1923 - 1935, współzałożyciel Chóru Zygmunt Jaworski. "Arion" nadal zajmował, dzięki swojej działalności koncertowej i społecznej, znaczące miejsce wśród amatorskich zespołów chóralnych Poznania i Wielkopolski, lecz tempo jego rozwoju artystycznego zostało zahamowane. Przyczyną tego były trudności finansowe, brak dopływu nowych członków, a przede wszystkim częste zmiany dyrygentów. Po śmierci Kazimierza Pendowskiego (1925), oddanego zespołowi muzyka i zdolnego organizatora, funkcję tę pełnili kolejno: Walenty Paszkiet

Stanisław Szajek

Zygmunt Jaworski prezes Chóru w latach 1923 - 1935 i w roku 1937

IB&n. .......' .

r'i .. -;-,;- j. . · - .......e; :. Jf:o .

(1926-1927), Zygmunt Latoszewski (1928), Stefan Guzikowski i Roman Lubierski (1929). W chwili niemal kompletnego zastoju, kierownictwo artystyczne objął w 1930 r. znany muzyk i śpiewak operowy Aleksander Klichowski, który pełnił ją do 1939 r.

Przeprowadzony z inicjatywy i przy pełnym osobistym zaangażowaniu Józefa Grossmanna, ówczesnego sekretarza zarządu, nabór członków czynnych oraz niezwykle intensywna praca nowego dyrygenta przyniosły wkrótce rezultaty. W dniu 21 czerwca 1930 f., W czasie współzawodnictwa chórów Okręgu Poznańskiego, po mistrzowskim wykonaniu utworu Feliksa Nowowiejskiego Swiąty Ogień, "Ariom" został zaliczony do chórów I kategorii, w której to kategorii utrzymuje się bez przerwy do dziś. Poziom artystyczny zespołu stale wzrastał, o czyrn świadczyło m. in. wykonanie w 1932 r., w czasie koncertu jubileuszowego, zorganizowanego z okazji dwudziestolecia istnienia Chóru, wielkiej i wspaniałej kantaty Bolesława Dembińskiego Pieśń o ziemi naszej. Zapisy w kronice Chóru i enuncjacje prasowe z tego okresu świadczyły, że w szybkim tempie następowała integracja zespołu, rosła jego aktywność koncertowa oraz zaangażowanie społeczne. W 1937 r., z okazji dwudziestopięciolecia Chóru, w "Kurierze Poznańskim" ukazała się na temat "Arion u" następująca notatka: "Można bez przesady powiedzieć, że nie było w Poznaniu większych uroczystości czy obchodu, w którego programie nie byłby umieszczony występ wspomnianego chóru...". Istotnie, liczne koncerty, przeważnie d capella, organizowane w Poznaniu i w większych miastach Wielkopolski oraz w Bydgoszczy i Toruniu, występy przed mikrofonami Poznańskiej Rozgłośni Polskiego Radia, udziały w zawodach śpiewaczych i zajmowanie w nich wysokich lokat, jak również występy z okazji róż

Wiktor Czysz prezes Chóru w roku 1936

Jan Semmler prezes Chóru w latach 1938 - 1939nych licznych uroczystości i obchodów, udział w imprezach, z których dochód przeznaczano na cele społeczne - były najlepszym potwierdzeniem prawdziwości tych słów. Rozwoju Chóru i jego sukcesów nie zakłócały zmiany, jakie zachodziły w kierownictwie. Bowiem po ustąpieniu w 1935 r. Zygmunta Jaworskiego ze stanowiska prezesa, funkcję tę w następujących latach pełnili: Wiktor Czysz (1936), ponownie Zygmunt Jaworski (1937) oraz Jan Semmler (1938 - 1939). Tak dobrze zapowiadający się rozwój Chóru został przerwany przez wybuch w 1939 r. II wojny światowej. Ostatnim znaczącym osiągnięciem artystycznym "Arionu" był znakomity koncert w Bydgoszczy, wykonany , w czasie wielkiego Zjazdu Pomorskiego Związku Spiewaczego. Sumując jego dokonania ostatnich lat przedwojennych można stwierdzić, że wspólne wysiłki i ofiarna praca zarządu, dyrygenta i całej drużyny śpiewaczej - liczącej pięćdziesięciu członków czynnych - sprawiły, że jego dorobek był duży i zasłużył na wysokie uznanie społeczne. Okupacja hitlerowska (1939 - 1945) zmusiła zarząd Chóru do zawieszenia oficjalnej jego działalności. Spowodowały to represje władz, jak również rozproszenie się członków zespołu. Jednakże znów okazało się, jak wielką siłę asocjacyjną i wychowawczą ma śpiew chóralny. Pozostali w Poznaniu chórzyści, mimo grożących im surowych kar, kontynuowali , pracę. Pod nazwą "Osemka" (faktycznie członków było dwudziestu ośmiu), pod kierownictwem artystycznym Edwarda Sterczewskiego, zbie

4 Kronika ill. Poznania 3/86

Stanisław Szajek

Józef Grossmann prezes Chóru w latach 1945 -1952 1 W roku 1956 ·

rali się W różnych mieszkaniach prywatnych i tam opracowywali repertuar oraz koncertowali dla członków swych rodzin i znajomych, publicznie występując tylko w czynnych kościołach poznańskich. W ten sposób krzepili ducha narodowego, umacniali wolę wytrwania, zaszczepiali nadzieję, że Polska znów będzie wolna. , Opierając się na tejże "Osemce", zaraz po wyzwoleniu Poznania przystąpiono do reaktywowania Chóru. Nie było to łatwe, gdyż spustoszenie, jakie przyniosła krajowi II wojna światowa, nie ominęło "Arionu" . Utracił on cały swój onajątek w postaci cennego materiału nutowego i instrumentu - dorobku wielu lat pracy. Niemniej w kronice Chóru czytamy, że "wyzwolenie kraju i naszego miasta w roku 1945 było hasłem do wznowienia działalności Chóru. W kwietniu tegoż roku członkowie "Arionu" złożyli w Wojewódzkim Wydziale Kultury deklarację o podjęciu " pracy. .. . Od tej chwili rozpoczął się nowy, do dziś trwający rozdział w dziejach Chóru. Dzieje te charakteryzowały wzloty i upadki, sukcesy i niepowodzenia, radości i smutki, przy czym, dzięki wspólnej pracy kierowników artystycznych i zarządu Chóru oraz bezprzykładnych nieraz wysiłków i wyrzeczeń wszystkich jego członków, przeważały wzloty, sukcesy i radości. Udział zaś "Arionu" w rozwoju polskiej kultury muzycznej i w jej upowszechnianiu w kraju i poza jego granicami, osiągnięcia w pracy artystycznej, społecznej i organizacyjnej były na tyle znaczące, że ugruntował on swoje czołowe miejsce wśród zespołów chóralnych w Polsce, stał się niejako symbolem trwałości i znaczenia polskiego amatorskiegoruchu chóralnego, i zyskał sobie wysokie uznanie władz oraz szerokich rzesz społecznych, wpisując się złotymi literami do "krajobrazu kulturalnego" miasta. Powojenną działalność artystyczną rozpoczął "Arion" najpierw pod kierownictwem Edwarda Starczewskiego, a następnie - przez krótki okres - kierował nim Stefan Stuligrosz. W kwietniu 1946 r. kierownikiem artystycznym Chóru został muzyk i pedagog, doskonały dyrygent i organizator Witalis Dorożała, który funkcję tę pełnił do 1971 r. Był on inicjatorem i autorem wielu wspaniałych sukcesów. Dzięki wysokim kwalifikacjom zawodowym, znakomitym zdolnościom organizacyjnym, wytrwałej i pełnej oddania sprawom Chóru w dwudziestu pięciu latach z nim pracy, nadał mu tak wysoki poziom artystyczny, że umożliwił "Arionowi" udział w imprezach muzycznych najwyższej rangi i zajmowanie we współzawodnictwie z innymi chórami czołowych miejsc. W 1971 r. batutę dyrygencką przekazał Leszkowi Bajonowi, absolwentowi i pracownikowi Akademii Muzycznej, który kultywuje tradycje artystyczne Chóru, wzbogacając równocześnie repertuar i dokładając starań, by zapewnić mu możliwie wysoki poziom artystyczny. Mimo dużych trudności, które Chór musiał pokonywać w pierwszych latach powojennych, braku stałego lokalu do ćwiczeń, własnego instrumentu, małej stosunkowo liczby członków, dzięki systematycznej i usilnej pracy, stopniowo uzyskiwał on coraz wyższy poziom i zdobywał znaczącą pozycję wśród amatorskich zespołów chóralnych. Pierwsze koncerty z lat 1945 i 1946, aczkolwiek udane, nie odznaczały się wysokim artyzmem, lecz już w 1947 r. "Arion" zaczął wypływać na szersze wody,

Witalis Dorożała kierownik artystyczny Chóru w latach 1946 - 1971

Stanisław Szajeka recenzenci muzyczni coraz częściej pisali w prasie o doskonałym jego zdyscyplinowaniu, o pięknie brzmiących głosach i wysokim poziomie. Osiągnięcia te umożliwiły nawiązanie współpracy ze Spółdzielnią Wydawniczą "Czytelnik". Pod jej patronatem zorganizowano cykl koncertów dla ludności z miejscowości oddalonych od centrów kulturalnych, takich jak Jarocin, Kórnik, Rawicz, Mogilno, Gniezno, Gostyń. Koncerty te, w czasie których występy Chóru przeplatane były recytacjami poezji i prozy polskiej, cieszyły się szerokim zainteresowaniem i uznaniem odbiorców i krytyków muzycznych, tak z Poznania jak i z Warszawy, w której "Arion" koncertował w czasie Krajowej Narady Działaczy Kulturalno-Oświatowych (1948).

Wysoko ocenili występy Chóru przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, świata nauki i sztuki .oraz inni uczestnicy koncertu zorganizowanego w tymże roku z okazji trzydziestej piątej rocznicy założenia "Arionu" , przy współudziale słynnego tenora Opery Poznańskiej Józefa Wolińskiego. O wzrastającym stale poziomie artystycznym zespołu i jego aktywności mogły świadczyć takie fakty, jak: zajęcie w 1949 r. I miejsca w kategorii pierwszej w zawodach kół śpiewaczych Okręgu I; I miejsca w konkursie radiowym pt. Nasze chóry śpiewają; I miejsca w konkursie na najlepsze wykonanie pieśni radzieckich; I miejsca w kategorii pierwszej chórów męskich w czasie współzawodnictwa chórów zorganizowanego w 1951 r. z okazji obchodów sześćdziesięciolecia założe, nia Wielkopolskiego Związku Spiewaczego; powierzenie Chórowi roli reprezentanta chórów woj. poznańskiego w I Festiwalu Muzyki Polskiej i wysoko oceniony przez recenzentów jego występ w sali "Romy" w Warszawie; wreszcie przyznanie mu w 1952 r. przez Radę Naczelną Zjedno, czenia Polskich Zespołów Spiewaczych i Instrumentalnych, z okazji czterdziestolecia "Arionu" , Odznaki Honorowej I stopnia (złotej), za wybitne osiągnięcia na polu upowszechniania polskiej kultury muzycznej. Poziom artystyczny Chóru i jego ranga w amatorskim ruchu chóralnym utrzymywały się w latach następnych, a działalność koncertowa nabierała rozmachu, nie ograniczając się tylko do Poznania i woj. poznańskiego. Spośród licznych występów (por. Aneks 3), wymienię tylko kilkanaście najbardziej charakterystycznych, ilustrujących różne formy i zakresy pracy i działalności artystycznej: koncerty muzyki kompozytorów dawnych i współczesnych; koncerty w różnych miejscowościach w ramach akcji łączności miasta ze wsią; koncerty w .ramach wczasów niedzielnych. W samym tylko 1954 r. w pierwszym koncercie z tego cyklu, zorganizowanym w Kobylempolu, Chór zajął I miejsce i zdobył srebrny puchar ufundowany przez Zarząd Główny Zjednoczenia; nagrał w Polskim Radiu audycję składającą się z kolęd i pastorałek, transmitowaną następnie na falach ogólnopolskiej i zagranicznej; zajął II miejsce w cen

tralnych eliminacjach artystycznych zespołów robotniczych we WrocłaWIU.

Nie mniej bogate pod względem ilościowym i jakościowym były występy w latach następnych. Wyliczyć tu można: koncerty Chóru w ramach imprez organizowanych z okazji Międzynarodowych Targów Poznańskich; udział w Poznańskich Koncertach Symfonicznych, z orkiestrą symfoniczną Filharmonii Poznańskiej, w czasie których wykonywano takie dzieła muzyczne, jak kantata Sergiusza Prokofiewa Aleksander Newski, Josepha Haydna Stworzenie świata, Franciszka Woźniaka oratorium Na cześć Białego Orła i in.; udział w dorocznych współzawodnictwach chórów Okręgu Poznańskiego i zajmowanie najczęściej na nich I miejsca; udział w koncercie najlepszych chórów krajowych, zorganizowanym w Filharmonii Narodowej w Warszawie i w Festiwalu Chórów Męskich w Warszawie; koncerty monograficzne poświęcone twórczości Stanisława Moniuszki, Feliksa Nowowiejskiego, Wacława Lachmanna, Edmunda Maćkowiaka i in.; niezliczone wprost występy i koncerty z okazji różnorodnych festiwali, zawodów, jubileuszów, przeglądów, dni muzyki i kultury, akademii i rocznic, których poziom artystyczny budził zawsze uznanie, a częstokroć i po, dziw słuchaczy i krytyków muzycznych. Swiadczyć o tym mogą liczne nagrody, wyróżnienia, listy dziękczynne i inne formy uznania, a przede wszystkim opinie jurorów, w których "Arion" zawsze zaliczany był do czołowych chórów amatorskich w Polsce, a decyzją Zarządu Głównego , Zjednoczenia Polskich Zespołów Spiewaczych i Instrumentalnych już w 1958 r. został uznany - obok warszawskiej "Harfy" i krakowskiego "Echa" - za chór wzorcowy, i był nim przez wiele lat.

Chór znany jest również z podejmowania cennych inicjatyw artystycznych, mających na celu przybliżenie szerokim masom społecznym najcenniejszych pozycji muzyki polskiej i obcej, ujętych w cykle tematyczne. Wspomniano już wyżej o cyklach koncertów w miejscowościach odległych od większych centrów kulturalnych, organizowanych w ramach akcji łączności miasta ze wsią. W 1967 r. "Arion" zainicjował cykl koncertów pt. MUzYka o zmierzchu. Dziesięć koncertów z tego cyklu, wykonywanych przy świecach w nastrojowym półmroku, w Poznaniu i na terenie województwa, gromadziło liczne rzesze miłośników śpiewu chóralnego. W 1970 f. Chór wystąpił z nową inicjatywą · - zorganizowania cyklu koncertów pod nazwą Muzyka i Architektura. Koncert inauguracyjny odbył się przed zabytkowym pałacem w Miłosławiu, a następne - na tle innych, słynących z piękna swej architektury budowli: w Posadowię, Gułtowach, Pniewach, Manieczkach. Jeszcze nie zakończyły się koncerty z tego cyklu, gdy "Arion" podjął nową inicjatywę - koncertów pod nazwą Moje pieśni. Zainaugurowano je 10 listopada 1975 r. W tym cyklu, trwającym do 1981 f., zorganizowano dziesięć koncertów. Sala

Stanislaw Szajek

Wielka Pałacu Kultury, w której się one odbywały, gromadziła każdorazowo liczną publiczność, która z uznaniem wysłuchiwała znakomitych wykonań utworów kompozytorów polskich i obcych. · Nie można pominąć tutaj udziału Chóru w koncertach cyklicznych i festiwalach organizowanych przez inne organizacje czy instytucje, w których "Arion" uzyskiwał za wysoki poziom wykonania swoich produkcji artystycznych czołowe lokaty, nagrody lub wyróżnienia. Były to m. in.: występy w ramach "Dni Poznania", "Dni Gostynia", "Dni Gniezna", "Dni Piły", ,Dni Szamotuł" i in.; udział w koncertach najlepszych chórów krajowych zorganizowanym w Filharmonii Narodowej w Warszawie (1959), i w Festiwalu Chórów Męskich w Warszawie (1960) - recenzenci uznali wówczas występy "Arionu" za najlepsze wśród występów chórów męskich; udział w centralnych uroczystościach Festiwalu XX-lecia PRL, w którym uczestniczyły najlepsze krajowe chóry męskie (1965) i zdobycie Złotego Lauru XX-lecia PRL; zajęcie I miejsca w kategorii chórów męskich na I Festiwalu Pieśni Zaangażowanej w Katowicach (1968); zdobycie najwyższej nagrody - statuetki "Trygława" na Festiwalu Pieśni Chóralnej w Międzyzdrojach (1970); udział w imprezach zatytułowanych MUzYka i poezja gór, w czasie których "Arion" prawykonał, przy współudziale solisty Jerzego Gruszczyńskiego i Poznańskiego Kwartetu Smyczkowego, poemat Mieczysława Makowskiego Mity halne (1973); danie koncertu dla niewidomych w ramach imprez "Uśmiech za uśmiech" (1976); udział w koncertach pod nazwą "Legnica Cantat" w Legnicy; coroczny niemal udział w Dniach Wielkopolskich Muzyki w Dusznikach; udział w koncertach z cyklu "Musica Sacra"; występ z koncertem w Płocku z okazji setnej rocznicy urodzin Wacława Lachmana, członka honorowego "Arionu" i osiemdziesiątej rocznicy założenia Płockiego Towarzystwa Muzycznego. Wymienione występy Chóru są dowodem na to, jak bogaty wykonywał on repertuar i jak różnorodny był jego charakter oraz jak szeroki był zakres oddziaływania i różnorodność stosowanych form upowszechniania kultury muzycznej. Artystyczna działalność Chóru nie ograniczała się do terenu Polski, lecz utorowała mu drogę również do występów zagranicznych. Swoje muzyczne wyjazdy zagraniczne, mające na celu rozpowszechnianie polskiej kultury muzycznej wśród innych narodów, rozpoczął "Arion" w 1961 f., biorąc udział w Międzynarodowym Konkursie Chórów im. Beli Bartoka w Debreczynie, zorganizowanym z okazji sześćsetlecia założenia tego miasta (13-23 sierpnia 1961) i uzyskując tam wyróżnienie. Na zaproszenie zaprzyjaźnionych z "Arionem" chórów czechosłowackich "BradIan" z Tmavy i "Hutnik" z Trzynca możliwe było zorganizowanie w dniach 11 - 22 sierpnia 1962 r. tournee artystycznego po Czechosłowacji. N astępne koncerty zagraniczne odbyły się w dniach 24 - 27 czerwca 1966 r. w Niemieckiej Republice Demokratycznej, na zaproszenie "Chorgemeinschaft" z Ełsterwerda. To towarzystwo chóralne stało się stałym partnerem "Arionu" . Na jego zaproszenie Chór odbył dwa następne wyjazdy koncertowe do Niemieckiej Republiki Demokratycznej - w dniach '7 - 15 września 1969 r. i w dniach 9-12 maja 1980 r. w 1972 r. "Arion" został zaproszony do wzięcia udziału w Festiwalu Chórów Robotniczych Słowackiej Republiki Demokratycznej (27 kwietnia - 3 maja) i przy tej okazji koncertował w kilku miejscowościach Republiki. W 1974 r. (23- 29 sierpnia) "Arion" rozsławiał muzykę polską na Węgrzech, dając koncerty w kilku miejscowościach i zyskując wysokie uznanie odbiorców. W dwa lata później, na zaproszenie Chóru "Gusła" w Jamboł, Chór udał się do Bułgarii i tam zorganizował kilka koncertów, budząc zachwyt swoimi wykonaniami utworów chóralnych polskich i bułgarskich. Wysoki poziom artystyczny Chóru i jego ruchliwość koncertowa zyskały mu uznanie społeczeństwa i najwyższych władz państwowych i terenowych, o czym świadczą liczne nagrody i wyróżnienia, dyplomy i pamiątki, wypełniające salę prób w Pałacu Kultury. Należy on do nielicznych amatorskich zespołów chóralnych, których repertuar składa się z ponad 430 pozycji utworów ok. 50 kompozytorów, przeważnie polskich, ale również rosyjskich i radzieckich, czeskich, węgierskich, bułgarskich, niemieckich, francuskich, holenderskich. Podziwiać należy pracowitość i wysiłek tak dyrygentów, jak i przede wszystkim śpiewaków - amatorów przecież, którzy poza pracą zawodową wiele czasu i sił poświęcają opanowaniu tych licznych utworów i doprowadzeniu do wspólnego artystycznego ich wykonania, które - zdaniem Karola Szymanowskiego - polega nie tylko na "wyśpiewaniu" umieszczonych na systemie liniowym nut, ale na oddaniu treści, duchowego wyrazu danego utworu, czego nie można osiągnąć bez zrozumienia go przez wykonawców. Każdy z członków zespołu, w miarę ćwiczenia utworu na próbach, coraz więcej go rozumie i ocenia, wpływając na zespołową jego interpretację, a wartości utworu przyjmuje jako własne 3. To wspólne przygotowywanie powoduje, że tworzy się z chóru "owa naj szlachetniej sza społeczna komórka, której genezą było pozornie tylko estetyczne hasło, która jednak w miarę wspólnej pracy - wypełniała się naj czystszą etyczną treścią" 4. Głęboki sens powyższej wypowiedzi K. Szymanowskiego znajduje uzasadnienie w społecznej i organizacyjnej pracy "Arionu" , pozostającej w ścisłym związku z działalnością artystyczną i w poważnym stopniu działalność tę deter. . .

mInUJąceJ. Społeczna działalność "Arionu" (miała szeroki zakres i przybierała różne formy - od koncertów, poprzez organizację zbiórek pieniężnych i ma

8 T .

amze. 4 Tamże, s. 47.

Stanisław Szajekteriałowych, do wykonywania różnych prac użytecznych i fundowania książek oraz pomocy naukowych. Już w 1946 r., sam jeszcze pracujący w trudnych warunkach materialnych, zorganizował koncert, z którego dochód został przeznaczony na pomoc zimową dla najbiedniejszych, oraz koncert w Kórniku - na zakup książek i podręczników dla miejscowego gimnazjum. Społecznie również koncertował Chór w Teatrze Miejskim , w Gorzowie Wielkopolskim z okazji Zjazdu Kół Spiewaczych Ziemi Lubuskiej, chcąc w ten sposób przyczynić się do rozwoju amatorskiego ruchu chóralnego na tej Ziemi, oraz w tamtejszej fabryce "Ursus" dla pracowników i ich rodzin (1949). Nie ma miejsca na wyliczenie tutaj akademii i imprez rocznicowych, które "Arion" bezpłatnie uświetniał swoimi artystycznymi produkcjami. Wspomnieć jedynie należy o występach w czasie imprez organizowanych dla szerokich mas społecznych w ramach wczasów niedzielnych w Chodzieży, Wolsztynie i in. miejscowościach. Ze wzruszeniem wspominają "starzy" arioniści pobyt w Zakładzie dla Niewidomych w Owińskach, koncert dla dzieci tego Zakładu i wręczenie zakupionego z funduszów zespołu urządzenia służącego do nauki pisania systemem Braille'a, koncerty dla dzieci w Sanatorium w Kiekrzu, w Domu Weterana, w szkołach, szpitalach, dla członków Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, dla (niewidomych w ramach imprez "Uśmiech za uśmiech" i in. "Arion" nigdy nie odmawiał swego udziału w imprezach, które niosły radość, pocieszenie i pomoc biednym, słabym, chorym i nieszczęśliwym. Swymi koncertami Chór uświetnił takie uroczystości, jak: 550 rocznica bitwy pod Grunwaldem na polach Grunwaldu, Tysiąclecie Państwa Polskiego, przewiezienie urny z sercem gen. Henryka Dąbrowskiego z Krakowa do Poznania, odsłonięcie pomnika Tadeusza Kościuszki, 60 rocznica Powstania Wielkopolskiego i in.

Nie brakło arionistów tam, gdzie był potrzebny społeczny grosz i gdzie realizowano inicjatywy o ogólnopolskim i regionalnym znaczeniu. Tutaj należy wymienić: udział w zbiórce pieniędzy i metali kolorowych na odbudowę zniszczonego przez okupanta pomnika Stanisława Moniuszki w Poznaniu; organizowanie koncertów w Poznaniu, Kole, Koninie, Włocławku, Ciechocinku i w innych miejscowościach, z których dochód, wraz ze składkami członków Chóru, przekazano na Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy; zbiórka funduszy na budowę Pomnika-Szpitala Centrum Zdrowia Dziecka. Jako pierwszy z chórów zrzeszonych w Zjednoczeniu "Ariom" przeprowadził zbiórkę i przekazał dość wysoką kwotę na odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie. Zbierał też środki na rewaloryzację zabytków Krakowa, na budowę pomnika Armii "Poznań" i brał czynny udział w budowie Parku- Pomnika Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko- Radzieckiej na Cytadeli.

Wymienione w dużym skrócie wybitne osiągnięcia artystyczne, zasługi w zakresie krzewienia polskiej kultury muzycznej w kraju i poza jego , granicami oraz działalność społeczna znalazły szerokie uznanie. Swiadczyć o tym może nadanie Chórowi: Złotego Krzyża Zasługi (1977), Odznaki Honorowej Miasta Poznania (1962), Odzinaki Honorowej "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" (1977), Odznaki Honorowej "Za zasługi w rozwoju województwa płockiego" (1983), Odznaki Honorowej Stop, nia Pierwszego (Złotej) Zjednoczenia Polskich Zespołów Spiewaczych i Instrumentalnych (1952) i Odznaki Honorowej Stopnia Czwartego (Złotej z Laurem) Polskiego Związku Chórów i Orkiestr (1972), Srebrnej Odznaki "Odbudowy Warszawy" (1964), Złotej Odznaki Pałacu Kultury w Poznaniu (1977), Odznaki "Za zasługi dla Związku Bojowników o Wolność i Demokrację" (1983), Złotego Lauru XX-lecia PEL (1965), Medalu Pamiątkowego Wojewódzkiego Frontu Jedności Narodu (1968), Medalu "Za zasługi dla rozwoju życia muzycznego na Ziemi Płockiej" (1980), N agrody Województwa Poznańskiego i Miasta Poznania (1963), Nagrody Ministra Kultury i Sztuki (1966) oraz Złotej Liry - nagrody Prezydium Rady Narodowej m. Poznania za osiągnięcia w pracy społecznej i organizacyjnej (1974). Wymieniona na końcu nagroda przypomina o trzeciej, po artystycznej i społecznej, płaszczyźnie działania Chóru. Bywa tak najczęściej, że prezentując przy różnych okazjach działalność zespołów chóralnych, ich sukcesy i zasługi, eksponuje się nazwiska ich kierowników artystycznych. Rzadko natomiast, albo wcale, wymienia się tych licznych działaczy stanowiących zarządy chórów, a więc prezesów i ich zastępców, sekretarzy i kronikarzy, gospodarzy i bibliotekarzy, od których wytrwałej i pełnej nieraz zaparcia pracy sukcesy te współzależą. Na ich barki bowiem składa się troskę o warunki materialne Chóru, o zapewnienie lokali do prób, materiału nutowego, instrumentu, organizację występów, wyjazdów i całego życia wewnętrznego zespołu, jak również odpowiedzialność za ilościowy wzrost zespołu śpiewaczego, za utrzymanie kontaktów z władzami i innymi chórami itp. Ta trudna i wymagająca dużego poświęcenia, niewidoczna w czasie publicznych występów artystycznych praca, nie dostrzegana często przez własnych członków, zasługuje na specjalne podkreślenie. Po podjęciu działalności przez Chór w 1945 r. na czele zarządu stanął Józef Grossmann, członek od 1925 f., całym sercem i duszą oddany jego sprawom. W okresie międzywojennym pełnił kolejno i równocześnie funkcje sekretarza i kronikarza, gospodarza i wiceprezesa, a w czasie okupacji w jego mieszkaniu - mimo grożącego niebezpieczeństwa - najczęściej , odbywały się spotkania "Osemki". Funkcję prezesa pełnił w latach 1945 -

Stanislaw Szajek

- 1952 i w 1956 r. Za wybitne zasługi dla Chóru wdzięczni arioniści przyznali mu godność honorowego prezesa. Zarząd pod kierunkiem J. Grossmanna musiał pokonać wiele trudności. Wynikały one stąd, że w czasie wojny zniszczony został cały majątek Chóru, brak było lokalu na prowadzenie prób, jak i pieniędzy. Trzeba zaś stwierdzić, że Chór - podobnie jak inne amatorskie zespoły chóralne w tym okresie - nie miał żadnego mecenasa, zapewniającego materialne warunki działania, a swoje wydatki pokrywał ze składek członków, z dochodów z występów i koncertów i z darów otrzymywanych od członków nie czynnych i sympatyków. Tylko nadzwyczajna wprost ofiarność całego zespołu i tychże .sympatyków sprawiła, że systematycznie uzupełniano zbiór nut, w 1947 r. zakupiono instrument do prób, a w latach następnych uzupełniono brakujący sprzęt gospodarczy. Niemało kłopotów sprawiał brak sali do prób. "Arion" zmuszony był do korzystania z bezpłatnej gościny sal parafialnych, świetlic lub sal szkolnych, szczególnie Szkoły Podstawowej przy ul. Różanej i Zasadniczej Szkoły Zawodowej przy ul. Inżynierskiej. Te kłopoty finansowe i lokalowe trwały do roku 1952, gdy Chór wreszcie pozyskał sobie społecznego mecenasa. Został nim Związek Zawodowy Pracowników Budowlanych. W lokalach tego Związku przy ul. Szkolnej 1 Chór otrzymał własny kąt, w którym mógł zabezpieczyć posiadany majątek oraz urządzić salę do prób. Odtąd, aż do 1960 f., tam odbywały się lekcje, występy, zebrania, spotkania towarzyskie i inne imprezy wewnątrzorganizacyjne. Związek przejął również na siebie finansowanie podstawowej działalności Chóru, jak zakupy nut, opłata dyrygenta, zakup jednolitych garniturów, nagrody dla naj aktywniej szych członków itp. W 1952 r., z okazji czterdziestej rocznicy założenia, Związek ufundował proporzec z emblematem "Arionu" , który odtąd towarzyszył mu we wszystkich poważniejszych imprezach. Pod koniec lat pięćdziesiątych zmiany organizacyjne w Związku niekorzystnie wpłynęły na rozwój działalności Chóru, co skłoniło zarząd do przyjęcia mecenatu Wojewódzkiego Domu Kultury, a po jego reorganizacji w 1962 r. - Pałacu Kultury, w którego to murach "Arion" już ponad dwadzieścia lat ma swoją siedzibę. Dyrekcja Pałacu Kultury zagwarantowała Chórowi materialne warunki pracy i pomyślnego rozwoju wszystkich płaszczyzn jego działalności, tak artystycznej, jak i społecznej i organizacyjnej. Stała współpraca zarządu Chóru z Dyrekcją Pałacu przyczyniła się w dużym stopniu do osiągnięcia wymienionych wyżej sukcesów. * Dążąc do podniesienia dyscypliny pracy zespołu, systematyczności udziału członków w próbach i występach, podnoszenia poziomu produkcji artystycznych, wprowadzono w 1950 r. współzawodnictwo indywidualnei między poszczególnymi grupami głosowymi. Wynik tych zabiegów był dobry, o czym świadczyć mogą sukcesy Chóru z lat 1950 - 1952. Wiele wysiłków wkładały wszystkie zarządy w zapewnienie dopływu nowych członków o odpowiednich warunkach głosowych. Wprawdzie Chór liczył w poszczególnych okresach przeciętnie od pięćdziesięciu do osiemdziesięciu pięciu członków czynnych, ale nie zawsze zachowane były proporcje w poszczególnych grupach głosowych. Szczególnym terenem naboru nowych członków były rodziny arionistów. Stąd w Chórze śpiewały całe pokolenia Nowaków, Polczyków, Drajerezaków, Bartkowiaków, Zielińskich, Forysiaków i in. W jednym szeregu stali obok siebie bracia, ojcowie, synowie i wnukowie, przekazując z pokolenia na pokolenie zamiłowanie do śpiewu chóralnego oraz dumę z przynależności do Chóru. Zarządy Chóru zdawały sobie sprawę, że wyniki jego pracy zależą nie tylko od działań podejmowanych przez dyrygenta, ale również od atmosfery wewnętrznej, od przestrzegania przez członków zasad koleżeńskiego współżycia, a także od oparcia, jakie śpiewacy znajdują w swoich rodzinach, w żonach, matkach, dzieciach. Dlatego poszukiwały one różnych form zbliżenia ich do Chóru, związania z jego działalnością, a przy tym dania matkom, żonom, dzieciom pewnej satysfakcji za częstą nieobecność arionistów w domach rodzinnych. Poszukiwania te przyniosły trwałe rezultaty w postaci znanej już dziś powszechnie w amatorskim ruchu chóralnym nieformalnej instytucji, określanej jako "rodzinka arionowska". Jej zadaniem jest organizowanie życia towarzyskiego członków Chóru i ich rodzin, a nawet sympatyków. W ramach tej instytucji już niemal tradycyjnie i corocznie, a czasem i kilka razy w roku, odbywają się wieczorki towarzyskie połączone z koncertami, tańcami, rozrywką i konkursami, spotkania muzyczne z pogadankami muzycznymi, występami "Arionu" i zaproszonych gości, odczytami historycznymi i krajoznawczymi, z wyświetlaniem przeźroczy i filmów, wycieczki rodzinne, w czasie których śpiew przeplatany jest grami, zabawami, zawodami i rajdami pod hasłem "Ruszaj się, bo zardzewiejesz" i inne atrakcyjne imprezy. Dla dzieci członków Chóru zarząd organizował corocznie, począwszy od 1952 r., imprezy noworoczne z zabawami i wręczaniem gwiazdkowych prezentów. Do tradycji pracy organizacyjnej zarządu weszły też spotkania z żonami chórzystów w dniu Międzynarodowego Dnia Kobiet, jak również spotkania z żonami i rodzinami zmarłych członków dla uczczenia ich pamięci i zasług dla "Arionu". Spotkania te służyły również przybliżeniu młodym członkom Chóru sylwetek tych, którzy swoją pracą przyczynili się do jego rozwoju i sławy. Nie można nie wspomnieć tutaj również o "obozach muzycznych", w których brali udział członkowie, a niekiedy i ich rodziny. Dwutygod

Stanislaw Szajek

Ludwik Porzyński prezes Chóru w latach 1953-1955

niowe takie obozy organizowano w atrakcyjnych miejscowościach górskich i nadmorskich, m. in. w schronisku "Strzecha Akademicka" w Kar, konoszach, w Wiśle, Swieradowie, Dziwnowie i Mrzeżynie oraz w Prądówce i Starej Rogoźnicy. Dawały one uczestnikom zasłużony wypoczynek, a równocześnie umożliwiały "szlifowanie" formy, zwłaszcza przed trudniejszymi sezonami i imprezami artystycznymi. Łączono je również z koncertami dla mieszkańców danych miejscowości oraz dla przebywających w nich wczasowiczów i turystów krajowych i zagranicznych. Ich organizacja była możliwa m. in. dzięki zrozumieniu i pomocy finansowej mecenasów, jak też ofiarności samych członków. Wszystkie wymienione zabiegi i działania zarządów miały na celu scementowanie zespołu, stworzenie rodzinnej w nim atmosfery oraz pozyskanie zaplecza, stanowiącego moralne oparcie dla Chóru tak w czasie sukcesów i zdobywania laurów, jak i w okresach trudnych, wymagających poczucia współodpowiedzialności za losy organizacji, i gwarantującego jej trwałość. Poważny udział w tworzeniu opisanych warunków mieli kolejni prezesi Chóru. Po ustąpieniu z tego stanowiska Józefa Grossmanna, jego funkcję przejął Ludwik Porzyński (1953). Doświadczenie w pracy chóralnej zdobywał on w Chórze, pełniąc funkcje skarbnika (1948 - 1951) i gospodarza (1952). Po zakończeniu w 1955 r. swojej kadencji, brał nadal udział w pracach zarządu Chóru jako wiceprezes (1958 - 1962), a następnie członek zarządu. Kierowany przez Ludwika Porzyńskiego zarząd z powodzeniem kontynuował działalność z lat poprzednich, która przyniosła dalsze sukcesy w pracy artystycznej i społecznej.

Józef Skibiński prezes Chóru w latach 11957 - 1962 i 1966 - 1979

Stanislaw Szajek prezes Chóru w latach 1963 - 1965

W 1956 r. prezesem ponownie został Józef Grossman, jednakże po roku ustąpił z tego stanowiska z uwagi na pogarszający się stan zdrowia. Na jego miejsce wybrany został Józef Skibiński (1957).

Józef Skibiński swoją działalność w amatorskim ruchu śpiewaczym rozpoczął w 1926 r. Na członka Chóru został przyjęty w 1949 r. i odtąd był z nim związany aż do chwili swej śmierci w 1981 r., pełniąc kolejno funkcje: członka komisji rewizyjnej, członka zarządu, wiceprezesa (1963 - - 1965) i prezesa (1957 - 1962). Zaangażowany głęboko w sprawy Chóru, zdolny organizator, bardzo dobry śpiewak, położył nieocenione zasługi dla rozwoju zespołu. Jego twórcze inicjatywy znacznie ożywiły ruchliwość artystyczną "Arionu' , czego dowodem są liczne w latach 1957 - 1962 występy i koncerty o poważnym ciężarze gatunkowym, organizacja "obozów muzycznych" i pierwszy wyjazd zagraniczny na Węgry, jak również przyczyniły się do wzrostu aktywności społecznej i organizacyjnej chórzystów. Mimo poważnych osiągnięć pod koniec 1962 r. nastąpiło chwilowe rozchwianie się spójni wewnątrzorganizacyjnej Chóru, co spowodowało.ustąpienie Skibińskiego. W tych trudnych chwilach obowiązki prezesa przejął Stanisław Szajek, działający w amatorskich zespołach chóralnych od 1936 r. Był organizatorem oddziału Ośrodka Badawczo-Naukowego Zjed

Stanislaw Szajek

Ireneusz Bartkowiak prezes Chóru w latach 1980 - 1982

Stanisław Mikołajczyk prezes Chóru od 1983 r. noczenia Polskich Zespołów Spiewaczych i Instrumentalnych (1948), którym kierował do 1972 r. W latach 1952 -1953 pełnił funkcję sekretarza zarządu Oddziału Wojewódzkiego Zjednoczenia. Do Chóru wstąpił w 1946 r. i jest z nim związany do dnia dzisiejszego. W latach następnych pełnił kolejno, a nieraz równocześnie, funkcje: członka komisji rewizyjnej, gospodarza, zastępcy dyrygenta, wiceprezesa (1951 - 1952 i 1956- 1957) oraz prezesa (1963 - 1965).

Stanisław Szajek 5, we współpracy z zarządem, w skład którego wchodzili jako wiceprezesi Józef Skibiński i również w pełni sprawom Chóru oddany Włodzimierz Rydlewicz, współdziałając z kierownikiem artystycznym Witalisem Dorożałą, swoje działania skoncentrował na scaleniu zespołu, zapewnieniu mu warunków lokalowych i finansowych, zagwarantowaniu należnego mu miejsca w rodzinie amatorskich zespołów chóralnych oraz uznania władz samorządowych i państwowych, jak również utrzymaniu wysokiego poziomu artystycznego. Wysiłki te przyniosły rezultaty, które owocowały również w latach następnych. Przede wszystkim uzyskano stałą opiekę Pałacu Kultury. Zagwarantowało to, i zapewnia do dziś, właściwe warunki do prób, zebrań i innej działalności organizacyjnej, pokrywanie wydatków związanych m. in. z opłacaniem dyrygentów, zakupem materiału nutowego, kosztami przejazdów, zakupem garnitu, .

row Itp.

5 Profesor, dr hab. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 1 kierownik Zakładu Pedagogiki Pracy.

Leszek Bajon kierownik artystyczny Chóru od 1977 r.

Uznanie władz samorządowych i państwowych dla Chóru wyrażało się z jednej strony w przyznawaniu jego członkom odznaczeń państwowych i regionalnych, a, zespołowi Nagrody Zespołowej Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego, z drugiej - w zakwalifikowaniu "Arionu" do chórów amatorskich mogących reprezentować kulturę muzyczną Polski zagranicą. Obowiązki w macierzystej uczelni i praca badawczo-naukowa zmusiły Stanisława Szajka do rezygnacji ze stanowiska prezesa. Jego zasługi Chór nagrodził nadając mu godność członka honorowego. W 1966 r. funkcję prezesa ponownie objął Józef Skibiński i pełnił ją nieprzerwanie do 1979 r. Kontynuując formy i kierunki pracy Chóru zapoczątkowane w poprzedniej kadencji, poszerzał je i uzupełniał licznymi nowymi inicjatywami, dążąc usilnie do umocnienia czołowej pozycji "Arionu" w amatorskim ruchu chóralnym nie tylko w Wielkopolsce, do zapewnienia mu szerokiego uznania społecznego, jak również do pogłębienia pracy organizacyjnej, a szczególnie kontynuowania życia "rodzinki arionowskiej". Ten wytrawny działacz społeczny, nieprzeciętny śpiewak, zapobiegliwy i rzutki organizator, serdeczny druh, przez osiemnaście lat pełnienia funkcji prezesa wielką część swego czasu, energii, zdolności i umiejętności poświęcił ukochanemu "Arionowi", nie szczędząc również swoich zasobów materialnych, gdy zachodziła tego potrzeba. Można bez przesady powiedzieć, że "Arion" - szczególnie w ostatnich latach - był pasją jego życia. Widomym tego znakiem jest sztandar ufundowany Chórowi, Jctóry towarzyszy mu we wszystkich poczynaniach. Arioniści, w uznaniu tych niezapomnianych zasług, obdarzyli go tytułem honorowego prezesa. J. Skibińskiemu przez wiele lat wytrwale sekundował, sumień

Stanislaw Szajek

nie i z inwencją pełniąc funkcję sekretarza i WIceprezesa, Galikan Łuczkowski. Dzieło swoich poprzedników z powodzeniem kontynuował następca J. Skibińskiego - Ireneusz Bartkowiak, wybrany na stanowisko prezesa w 1980 r. i zajmujący je do 1982 r. Doświadczenie potrzebne do pełnienia tej zaszczytnej, ale i trudnej funkcji zdobywał u boku swoich poprzedników, pełniąc funkcje: członka komisji rewizyjnej, skarbnika oraz wiceprezesa, i na każdym z tych stanowisk wykazując duże zaangażowanie, sumienność i troskę o dobro "Arionu" . Kronika Chóru wykazuje, że w czasie jego kadencji nie obniżył się poziom artystyczny zespołu, jak również nie zmniejszyły się liczba występów i koncertów oraz zakres działalności społecznej. W 1983 r. I. Bartkowiak przekazał obowiązki prezesa Stanisławowi Mikołajczykowi, pozostając jednakże w zarządzie na stanowisku wiceprezesa i służąc mu nadal swoją cenną radą i pomocą. Dotychczasowa działalność nowego prezesa, jego energia i znajomość istoty amatorskiego ruchu chóralnego pozwalają sądzić, że "Arion" będzie kroczył drogą dalszych sukcesów. Przedstawiona tu działalność Chóru nie jest pełna i wymaga szczegółowszego opracowania w oparciu o kwerendę w aktach archiwach i czasopismach. Już jednakże ten szkic, w którym starałem się zaprezentować wszystkie dziedziny działalności, egzemplifikując je wybranymi faktami i zjawiskami, uzasadnia owo opracowanie. "Arion" bowiem przez wszystkie lata służył całemu społeczeństwu i był propagatorem chwały polskiej kul tury muzycznej...

ANEKS l

HONOROWI PREZESI, HONOROWI CZŁONKOWIE, PREZESI I KIEROWNICY ARTYSTYCZNI CHÓRU

Honorowi prezesi Karol Schroeter - założyciel Chóru, prezes w latach 1912 - 1922 Zygmunt Jaworski - prezes Chóru w latach 1923 -1935 i 1937 Józef Grossmann - członek Chóru w latach 1923 -1979, długoletni prezes Józef Skibiński - prezes Chóru przez 20 lat

Honorowi członkowie

Władysław Banaszyk Henryk Beychler Wiktor Czysz Witalis Dorożala Władysław liski Tadeusz Jankowski Bolesław Jaśkiewicz

Kazimierz J uniczak Marcin Kamiński Aleksander Klichowski Zygmunt Kuntze Stanisław Kwaśnik Wacław Lachman Stanisław Listing

Galikan Łuczkowski Czesław Perzyński Henryk Polczyk Edward Sterczewski Stanisław Szajek

Prezesi

1912 - 1922 Karol Schroeter 1923 - 1935 Zygmunt Jaworski 1936 Wiktor Czysz 1937 Zygmunt Jaworski 1938 - 1939 Jan Semmler 1945 - 1952 Józef Grossmann 1953 - 1955 Ludwik Porzyński

1956 Józef Grossmann 1957 -1962 Józef Skibiński 1963 - 1965 Stanisław Szajek 1966 - 1979 Józef Skibiński 1980 - 1982 Ireneusz Bartkowiak 1983 - Stanisław Mikołajczyk

Kierownicy artystyczni

1912 Józef Fibak 1913 - 1914 Mieczysław Fibak 1921 - 1925 Kazimierz Pendowski 1926 - 1927 Witold Paszkiet 1928 Zygmunt Latoszewski 1929 Stanisław Guzikowski

1929 Roman Lubierski 1930 - 1939 Aleksander Klichowski 1940 - 1944 Edward Sterczewski 1945 Stefan Stuligrosz 1946 - 1971 Witalis Dorożała 1977 - Leszek Bajon

ANEKS 2

WYRÓŻNIENIA I NAGRODY

Odznaczenia Złoty Krzyż Zasługi (1977)

Odznaki Odznaka Honorowa Miasta Poznania (1962) Odznaka Honorowa "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" (1977) Odznaka Honorowa "Za zasługi w rozwoju województwa płockiego" (1983) Odznaka Honorowa Stopnia Pierwszego (Złota) Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych (1952) Odzraka Honorowa Stopnia Czwartego (Złota z Laurem) Polskiego Związku Chórów i Orkiestr (1972) Srebrna Odznaka "Odbudowy Warszawy" (1964) Złota Odznaka Pałacu Kultury w Poznaniu (1977) Odznaka "Za zasługi dla Związku Bojowników o Wolność 1 Demokrację" (1983) Złoty Laur XX-lecia PRL (1965) Medale Medal Pamiątkowy Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, przyznany z okazji XXV rocznicy powstania Ludowego Wojska Polskiego (1968) Medal "Za zasługi dla rozwoju życia muzycznego na Ziemi Płockiej" (1980)

Nagrody Puchar ufundowany przez Zarząd Główny Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych (1954) NaproSa Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego (1963) N agroda Ministra Kultury i Sztuki (1966) Złota Lira - nagroda Prezydium Rady Narodowej m. Poznania (1974)

5 Kronika ffi. Poznania 3/88

Stanislaw

Szajek

ANEKS 3

NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA W HISTORII CHÓRU (1912 - 1982)

1912 - Zebranie konstytuujące kola śpiewaczego określonego jako Klub Śpiewacki i nadanie mu nazwy Koło Śpiewackie "Arion" (21 IX). 1921 Kolo Śpiewackie "Arion" przystąpiło do Wielkopolskiego Związku Kół Śpiewaczych. 1922 Udział we Wszechpolskim Zjeździe Śpiewaczym w Warszawie (4 i 5 VI); zajęcie II miejsca spośród sześciu zespołów poznańskich. U dział w zawodach Wielkopolskiego Związku Kół Śpiewaczych w Poznaniu; zdobycie II nagrody. 1930 U dział w zawodach Wielkopolskiego Związku Kół Śpiewaczych; awans do I kategorii chórów.

1932 Koncert z okazji dwudziestolecia Chóru; wykonano wielką kantatą Bolesława Dembińskiego Pieśń o ziemi naszej. 1939 U dział w zjeździe śpiewaczym zorganizowanym przez Pomorski Związek Kół Śpiewaczych w Bydgoszczy.

1939 - Zespół dwudziestu ośmiu członków Chóru działa pod zakonspirowano aa-1945 zwą" Ósemka".

1945 W kwietniu złożono w Wojewódzkim Wydziale Kultury deklarację o podjęciu pracy. 1946 W kwietniu kierownictwo artystyczne Chóru objął Witalis Dorożała, który piastował je nieprzerwanie do 1971 r. Koncert Chóru w Kórniku; dochód przeznaczono na zakup książek dla miejscowego gimnazjum. Koncert, z którego dochód przeznaczono na pomoc zimową dla najbiedniejszych. Koncert poświęcony twórczości zmarłego w dniu 18 stycznia Feliksa Nowowiej skiego . 1947 - Nawiązano współpracę ze Spółdzielnią Wydawniczą "Czytelnik", w ramach której Chór organizował w latach 1947 -1948 koncerty w miejscowościach oddalonych od większych środowisk kulturalnych pod hasłem "Ze słowem i pieśnią". 1948 - Udział w Krajowej Naradzie Działaczy Kulturalno-oświatowych, zorganizowanej w Warszawie przez Spółdzielnię Wydawniczą "Czytelnik"; koncert Chóru dla uczestników Narady.

Uroczysty koncert z okazji trzydziestej piątej rocznicy założenia Chóru, z udziałern przedstawicieli władz państwowych i samorządowych, świata nauki i sztuki. Jako solista wystąpił tenor Opery Poznańskiej Józef Woliński. 1949 - Koncert Chóru w sali Teatru Miejskiego w Gorzowie Wielkopolskim z okazji I Zjazdu Kół Śpiewaczych Ziemi Lubuskiej. Koncert Chóru w fabryce "Ursus" w Gorzowie Wielkopolskim dla pracowników i ich rodzin. Udział w zawodach kół śpiewaczych I Okręgu. Chór zajął I miejsce w kategorii pierwszej. U dział w konkursie radiowym pl. Nasze chóry śpiewają; Chór zajął I miejsce.

Chór zajął I miejsce w konkursie na najlepsze wykonanie pieśni radzieckich. 1950 - Udział we współzawodnictwie splewaczym, zorganizowanym z okazji obchodów sześćdziesięciolecia założenia Wielkopolskiego Związku Śpiewaczego t, i stulecia Rewolucyjnej Pieśni Wielkopolskiej; Chór zajął I miejsce w kategorii pierwszej chórów męskich. 1951 - Udział Chóru, jako reprezentanta chórów województwa poznańskiego, w imprezach muzycznych organizowanych w ramach I Festiwalu Muzyki Polskiej. N a podstawie wyników uzyskanych w trzech etapach Festiwalu, Chór został zakwalifikowany do najlepszych chórów w kraju. Koncert własny Chóru w sali "Roma" w Warszawie.

Podjęcie współzawodnictwa indywidualnego i międzygrupowego w Chórze, mającego na celu podniesienie poziomu jego pracy artystycznej, społecznej i organizacyjnej. Udział w zbiórce pieniędzy i metali kolorowych na odbudowę pomnika Stanisława Moniuszki. Udział Chóru, w charakterze zespołu eksperymentalnego, w ogólnopolskiej konferencji szkoleniowej sędziów chóralnych, zorganizowanej w Poznaniu; występy Chóru zostały przez uczestników ocenione bardzo wysoko. 1952 Chór przyjął mecenat Związku Zawodowego Pracowników Budowlanych.

Odbył się koncert Chóru z okazji czterdziestolecia jego działalności. Z tej okazji Rada Naczelna Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych nadała Chórowi Odznakę Honorową I Stopnia (Złotą) za wybitne osiągnięcia na polu upowszechniania polskiej kultury muzycznej. Związek Zawodowy Pracowników Budowlanych wręczył Chórowi proporzec z jego emblematem, a zasłużonym członkom cenne nagrody. Chór brał udział w miejskich i wojewódzkich eliminacjach chórów związków zawodowych, zorganizowanych przez Wojewódzką Komisję Związków Zawodowych i zajął I miejsce. Miejsce to utrzymał również w latach następnych. 1954 - Koncert muzyki kompozytorów dawnych i współczesnych, zorganizowany przez Chór przy współudziale Poznańskiego Towarzystwa Muzycznego. Koncert Chóru w Poniecu i Gostyniu, w ramach akcji łączności miasta ze wsią. U dział Chóru w Święcie Pieśni w Kobylempolu, zorganizowanym w ramach wczasów niedzielnych. Chór zajął I miejsce i zdobył srebrny puchar ufundowany przez Zarząd Główny Zjednoczenia. Udział Chóru, wspólnie z innymi chórami Poznania i Symfoniczną Orkiestrą Objazdową, w imprezie "Wczasy niedzielne nad «Rusałką»". Chór brał udział w centralnych eliminacjach artystycznych zespołów robotniczych we Wrocławiu i zdobył drugą nagrodę. N agranie przez Polskie Radio audycji, składającej Się z piętnastu kolęd i pastorałek w wykonaniu Chóru, transmitowanej następnie na fali ogólnopolskiej i dla zagranicy. 1955 - Zawody chórów działających pod opieką Związku Zawodowego Pracowników Budowlanych Okręgu Poznańskiego. Chór zajął I miejsce. Dwa koncerty Chóru w muszli koncertowej Parku im. Marcina Kasprzaka w ramach imprez organizowanych z okazji XXIV Międzynarodowych Tar. * gów Poznańskich.

_Udział Chóru w piątym i szóstym Poznańskim Koncercie Symfonicznym.

Orkiestra symfoniczna Filharmonii Poznańskiej przy współudziale Chóru

5*

Stanislaw

Szajek

i Poznańskiego Towarzystwa Muzycznego wykonała kantatę Sergiusza Prokofiewa Aleksander Newski. U czestnictwo Chóru w uroczystościach odsłonięcia pomnika na Polach p ru nwaldzkich i wykonanie kilku pieśni w Barczewie przed domkiem-muzeum, w którym urodził się Feliks Nowowiejski. W dorocznym współzawodnictwie chórów Okręgu I Chór zajął I miejsce.

1957 Koncert połączonych chórów ("Arion", Chóry im. Stanisława Moniuszki i Poznańskiego Towarzystwa Muzycznego) z orkiestrą symfoniczną Państwowej Filharmonii. Na zaproszenie Wydziału Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej Chór zorganizował koncert w ramach "Dni Szamotuł" oraz koncerty plenerowe dla uczestników wczasów niedzielnych w Chodzieży i Wolsztynie. U dział Chóru, wspólnie z innymi chórami krajowymi i zagranicznymi oraz orkiestrą symfoniczną Filharmonii Poznańskiej, w koncercie zorganizowanym z okazji sześćdziesięciopięciolecia Wielkopolskiego Związku Śpiewaczego. 1958 - Decyzją Zarządu Głównego Zjednoczenia Chór, obok warszawskiej "Harfy" i krakowskiego "Echa", został uznany za chór wzorcowy. Chór koncertował w sali Operetki Poznańskiej z okazji Tygodnia Ligi Przyjaciół Żołnierza i Dnia Wojska Polskiego. 1959 - Koncert Chóru w Zakładzie dla Niewidomych w Owińskach i wręczenie wychowankom daru - tablicy z aparaturą służącą do nauki pisania systemem Braille'a. Udział w koncercie najlepszych chórów krajowych, zorganizowanym w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Dla uczczenia sto pięćdziesiątej rocznicy śmierci Józefa Haydna, Filharmonia Poznańska zorganizowała w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza koncert, w czasie którego wykonała, przy współudziale Chóru, oratorium Stworzenie świata.

W czasie "obozu muzycznego" w Karkonoszach (31 VII - 14 VIII) Chór dał koncert na Śnieżce dla turystów polskich i czechosłowackich i przed schroniskiem "Samotnia" w Kotlinie Małego Stawu. 1960 Koncert Chóru poświęcony utworom chóralnym Wacława Lachmana.

W czasie Festiwalu Chórów Męskich w Warszawie "Arion" koncertował w sali nowego Domu Kultury na Targówku oraz w sali Filharmonii Narodowej, zyskując duży aplauz publiczności i oficjalnych obserwatorów Festiwalu, którzy produkcje Chóru uznali za najlepsze wśród występów chórów męskich. U dział Chóru w uroczystości odsłonięcia pomnika Adama Mickiewicza w Poznaniu Koncert Chóru z okazji sześćdziesięciolecia Bydgoskiego Okręgu Śpiewaczego w Bydgoszczy. Wspólny koncert Chóru "Arion" z chórem polskim z Francji.

Udział Chóru w koncertach na Polach Grunwaldzkich, zorganizowanych w 550 rocznicę bitwy pod Grunwaldem. Wczasy muzyczne w Dziwnowie (1 - 14 VIII), połączone z koncertami muzyki polskiej epoki Odrodzenia. 1961 U dział Chóru w Międzynarodowym Konkursie Chórów im. Beli Bartoka w Debreczynie (Węgry). 1962 Koncert Chóru pl. Feliksowi Nowowiejskiemu "Arion ' zorganizowany w piętnastą rocznicę śmierci kompozytora.

Uroczysty koncert jubileuszowy z okazji pięćdziesięciolecia działalności Chóru.

Prezydium Rady Narodowej m. Poznania nadało Chórowi Odznakę Honorową Miasta Poznania za zasługi w krzewieniu pieśni i kultury muzycznej. 1963 - U dział Chóru w widowisku plenerowym w Gieczu, podczas inauguracji Roku Kulturalno - Oświatowego.

Koncerty Chóru w Kole, Koninie, Włocławku i Ciechocinku (27 -29 IX), z których dochód przeznaczono na Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy. Udział w koncercie zorganizowanym z okazji XX-lecia ludowego Wojska Polskiego.

Przyznanie Chórowi Zespołowej Nagrody Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego.

1964 - U dział Chóru w eliminacyjnym przeglądzie amatorskich zespołów chóralnych Wielkopolski, zorganizowanym w ramach II Wielkopolskiego Festiwalu Kultury. Udział Chóru w koncercie z cyklu "koncerty poznańskie".

Koncert dla mieszkańców Poznania z okazji XX -lecia Polski Ludowej.

Naczelna Rada Odbudowy Warszawy odznaczyła Chór za działalność na rzecz Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy Srebrną Odznaką "Odbudowy Warszawy". 1965 - Udział Chóru w centralnych uroczystościach Festiwalu XX-lecia PRL, w którym uczestniczyły najlepsze krajowe chóry męskie; Chór zdobył Złoty Laur XX-lecia PRL.

1966 - Udział Chóru w koncercie zorganizowanym z okazji obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego.

W ramach wymiany kulturalnej między Poznaniem a Cottbus (Niemiecka Republika Demokratyczna) Chór odbył podróż artystyczną po Niemieckiej Republice Demokratycznej (24 - 27 VI). Trzy reprezentacyjne koncerty dano w Senftenberg, Elsterwerda i Biele. Udział, wraz z orkiestrą symfoniczną Filharmonii Poznańskiej, w koncercie zorganizowanym z okazji przewiezienia urny z sercem gen. Henryka Dąbrowskiego z Krakowa do Poznania.

Udział w koncercie zorganizowanym w Warszawie z okazji czterdziestolecia powstania Zjednoczenia. 1967 - Jubileuszowy koncert Chóru z okazji pięćdziesiątej piątej rocznicy założenia. Udział Chóru w uroczystości odsłonięcia pomnika Tadeusza Kościuszki.

Chór zainaugurował cykl koncertów "przy świecach" pl. Muzyka o zmierzchu. Występ Chóru przed kamerami Telewizji Poznańskiej.

We współzawodnictwie między chórami, w grupie chórów poznańskich, Chór zajął I miejsce.

1968 - Udział Chóru w Wojewódzkim Przeglądzie Piosenki Żołnierskiej, z okazji ćwierćwiecza Ludowego Wojska Polskiego; Chór uzyskał czołową lokatę i w nagrodę kryształowy puchar. Wojewódzki Komitet Frontu Jedności Narodu wręczył Chórowi Medal Pamiątkowy z okazji dwudziestej piątej rocznicy powstania ludowego Wojska * Polskiego.

Koncert Chóru w Warszawie, z udziałem chórów zagranicznych.

- Udział Chóru w I Festiwalu Pieśni Zaangażowanej w Katowicach 1 zajęcie

Szajek

I mIejSCa w kategorii chórów męskich. Występ Chóru przed kamerami Telewizji Śląskiej i koncert w amfiteatrze na Górze Sw. Anny. Koncert w Krobi z okazji pięćdziesiątej rocznicy Powstania Wielkopolskiego 1918/1919. Wspólnie z orkiestrą symfoniczną Poznańskiej Filharmonii i Poznańskim Chórem Chłopięcym, Chór dwukrotnie wykonał (20 i 28 XII) oratorium Franciszka Woźniaka Na cześć Białego Orla.

Koncert Chóru z okazji sto pięćdziesiątej rocznicy urodzin Stanisława Moni uszki. N a zaproszenie "Chorgemeinschaft" z Niemieckiej Republiki Demokratycznej Chór koncertował w dniach 7 -15 IX w Bad Schandau, Dreźnie i w Elsterwerda.

Koncert Chóru inaugurujący Wielkopolski Festiwal Chórów i Orkiestr.

Koncerty Chóru z udziałem orkiestry symfonicznej Państwowej Filharmonii Poznańskiej i Chóru Mieszanego Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (13 i 16 III).

U dział Chóru w Festiwalu Pieśni Chóralnej w Międzyzdrojach i zdobycie najwyższej nagrody - statuetki "Tryglawa". N agranie przez Telewizję Poznańską audycji piesnI zaangażowanej w wykonaniu Chóru; nagranie przez Polskie Radio audycji muzycznej. Jubileuszowy, sześćdziesiąty rok istnienia Chór zainaugurował nowym cyklem koncertów pl. Muzyka i architektura. Pierwszy koncert z tego cyklu odbył się na tle zabytkowego pałacu w Miłosławiu. Z okazji obchodów sześćdziesiątej rocznicy założenia Chóru zorganizowano dwa uroczyste koncerty. Chór zorganizował koncert dla dzieci w Sanatorium w Kiekrzu.

Wyjazd Chóru do Czechosłowacji (27 IV - 3 V); udział w Festiwalu Chórów Robotniczych Słowackiej Republiki Demokratycznej i koncerty w Kombachy, Trnavie i Trzyncu. Zarząd Główny Polskich Związków Chórów i Orkiestr nadał Chórowi Odznakę Honorową Stopnia 4 (Złotą z Laurem). U dział Chóru w koncercie zorganizowanym z okazji dwudziestej ósmej rocznicy wyzwolenia Poznania. Udział Chóru w imprezie zatytułowanej Muzyka i poezja gór w Rabce-Zdroju; prawykonanie przez Chór, przy współudziale solisty Jerzego Gruszczyńskiego i Poznańskiego Kwartetu Smyczkowego, poematu Mieczysława Makowskiego Mity halne. Koncert Chóru w Płocku w dziesiątą rocznicę śmierci Wacława Lachmana.

Zdobycie na własność przez Chór Złotej Liry - nagrody przechodniej Prezydium Rady Narodowej m. Poznania za najlepsze wyniki w pracy społecznej i organizacyjnej. Podróż artystyczna Chóru po Węgierskiej Republice Ludowej (23 - 29 VIII); koncerty w miejscowościach N agykata, Matva, Toalmac, Ujszlvas i in. Koncert Chóru z okazji otwarcia w Pałacu Kultury wysiawy ilustrującej dorobek i działalność Chóru w latach 1912 - 1974. Występ Chóru w czasie uroczystości otwarcia sali widowiskowo-sportowej "Arena" .

Zespół Zagraniczny Polskiego Radia w Warszawie nagrał audycję muzyczną w wykonaniu Chóru. W ramach cyklu koncertów MUzYka o zmierzchu, z okazji XXX rocznicy wyzwolenia Poznania, Pałac Kultury zorganizował wspólny występ Chóru

Mieszanego "Fiołek" z Republiki Federalnej Niemiec ł Chóru Męskiego "Arion" .

Udział Chóru w festiwalu pieśni rosyjskich i radzieckich w ramach "Dni Kultury Radzieckiej".

Występ Chóru inaugurujący nowy cykl koncertów pl. Moje pzesnl.

Koncert z cyklu Muzyka i architektura w Posadowię; trzeci koncert z tego cyklu w Kombinacie Rolnym Gułtowy. Wyjazd Chóru do Bułgarii (11- 24 IX) na zaproszenie Chóru "Gusła" z Jamboł; koncerty Chóru w Jamboł i Słonecznym Brzegu. Udział Chóru w ogólnopolskim Zjeździe Chórów we Wrocławiu.

Udział Chóru w Wielkopolskich Dniach Muzyki w Dusznikach.

1977 - Z okazji jubileuszu sześćdziesiątej piątej rocznicy założenia odbył się koncert galowy Chóru (22 X). Koncert z cyklu Muzyka i architektura w Pniewach.

Udział Chóru w koncercie zorganizowanym w Katowicach w ramach Festiwalu Pieśni Zaangażowanej "Czerwona Lutnia". > Dekoracja Chóru Złotym Krzyżem Zasługi, Honorową Odznaką "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" i wręczenie mu Złotej Odznaki Pałacu Kultury. 1978 - U dział Chóru w koncercie z okazji trzydziestej piątej rocznicy wyzwolenia Poznania.

Udział Chóru w części artystycznej otwarcia Mistrzostw Europy w koszykówce; koncert Chóru z okazji sześćdziesiątej rocznicy Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 w Pałacu Kultury. 1979 U dział Chóru w inauguracji Wiosny Kulturalnej w Pniewach.

Koncert Chóru z cyklu Muzyka i architektura w Manieczkach.

Udział Chóru w koncertach "Legnica Cantat" w Legnicy.

1980 Koncert Chóru w Kole w ramach imprezy "Konfrontacje 80".

Udział Chóru w IV Wielkopolskich Dniach Muzyki w Dusznikach.

Koncert Chóru w Płocku, z okazji setnej rocznicy urodzin Wacława Lachmana i osiemdziesiątej rocznicy założenia Płockiego Towarzystwa Muzycznego; Zarząd Płockiego Towarzystwa Muzycznego wręczył Chórowi medal pamiątkowy. Na zaproszenie "Chorgemeinschaft" w Elsterwerda Chór przebywał w Niemieckiej Republice Demokratycznej (9 - 12 V), gdzie dał koncerty w Elsterwerda i w Dreźnie. 1981 - Koncert Chóru dla uczczenia dziesiątej rocznicy śmierci Edmunda Maćkowiaka. Koncert Chóru z okazji pięćdziesięciopięciolecia pracy artystycznej Witalisa Dorożały.

Udział Chóru w V Wielkopolskich Dniach Muzyki w Dusznikach.

Dziesiąty i ostatni koncert Chóru z cyklu Moje pieśni.

1982 - Siedemdziesiątą rocznicę swego powstania Chór uczcił dwoma koncertami (22 III i 20 XI). Drugi koncert - galowy - zgromadził w auli Akademii Muzycznej wszystkich sympatyków i przyjaciół Chóru.

Udział w koncercie połączonych chórów poznańskich, z towarzyszeniem Reprezentacyjnej Orkiestry Wojsk Lotniczych, zorganizowanym w Sali Wielkiej Pałacu Kultury z okazji Święta l Maja.

Koncert Chóru przed Ratuszem Poznańskim w ramach imprez organizowanych z okazji Międzynarodowych Targów Poznańskich. Koncert w Zaniemyślu z okazji Święta Odrodzenia.

Stanislaw Szajek

- Udział Chóru w koncercie galowym w auli Uniwersytetu 1m. Adama Mickiewicza z okazji Święta Wojska Polskiego. - Koncert Chóru z okazji dwudziestolecia Pałacu Kultury.

- Udział Chóru w uroczystym koncercie zorganizowanym w ramach oftchodów dziewięćdziesięciolecia Wielkopolskiego Oddziału Polskiego Związku Chórów i Orkiestr.

Koncert Chóru w sali Muzeum w Płocku, zorganizowany z okazji jubileuszu Chóru przez władze Płocka. Udział Chóru w koncercie z cyklu "Musica Sacra" w Katedrze Poznańskiej.

MAJ 1945 ROKU W POZNANIU (Część pierwsza)

1 maja wtorek "Głos Wielkopolski" przyniósł na tytułowej kolumnie symboliczny rysunek Ludomira Kapczyńskiego. Manifestacja, jakiej Poznań jeszcze nie widział, i pogoda piękna. PI.

Wolności nie pomieścił wszystkich uczestników robotniczego święta.

Wm Wmojiolski

L AA[AL.'. święto robotnicze - ''™HHTŚWiętem całego Narodu

Fotokopia pierwszej kolumny "Głosu Wielkopolskiego" z dnia 1 maja 1945 f, z symbolicznym rysunkiem Ludomira Kapczyńskiego

Tadeusz Świtała

Manifestację otwiera Zygmunt Piękniewski

Czołówka pochodu pierwszomajowego w ul. Czerwonej Armii zmierza w kierunku placu uniwersyteckiego, na którym w 1945 r. znajdował się cmentarz bohaterów walk o Poznań

Pierwszy raz bez policyjnych pałek, antyrządowych okrzyków, za to z częstymi wiwatami na cześć Polski Ludowej i sprzymierzeńca - Związku Radzieckiego. Godz. 11.00. Zaszczyt otwarcia manifestacji z balkonu "Arkadii" przypadł Zygmuntowi Piękniewskiemu - przewodniczącemu Miejskiej Rady Narodowej, a pochwałę twórczej pracy wygłosił krasomówca, wicewojewoda Feliks Widy- Wirski. Chwytało za serce przemówienie oficera Wojska Polskiego mjra Adama Nieniewskiego, który mówił o tym, że po. raz pierwszy w dziejach ojczyzny żołnierz polski stoi nad Odrą, a w Berlinie na ruinach zatyka biało-czerwone sztandary. W radosnym uniesieniu dziesiątki tysięcy ludzi podchwyciły strofy Roty. Z orkiestrą Wojska Polskiego na czele, nie kończący się pochód swobodnie oddychających ludzi wyruszył ulicami: Franciszka Rataj czaka, Walki Młodych, brzegiem pi. Stalina - gdzie sztandary kłaniały się grobom poległych - Towarową, Mostem Dworcowym, Focha do siedziby Zarządu Miasta (Matejki 49), gdzie przed przedstawicielami władz przedefilowały szeregi manifestantów. W pochodzie, z uzasadnioną dumą, prezentowano paromiesięczne osiągnięcia. Robotnicy Fabryki Opon "Stomil" nieśli przybraną biało-czerwonymi szarfami pierwszą polską oponę roku 1945, zwulkanizowaną poprzedniego dnia przez majstra Władysława Boruczkowskiego. O godz. 16 w Teatrze Wielkim rozpoczęła się akademia, z częścią artystyczną, w której uczestniczyła Zofia Fedyczkowska, śpiewająca brawurowo piosenki ludowe. Zmuszono ją do bisowania ulubionego przeboju Pamiętasz Janku. Radio poznańskie transmitowało przebieg akademii w całości. W gustownie udekorowanej stołówce tramwajarzy przy ul. Zwierzynieckiej odbyła się pierwszomajowa akademia. Czerwonoarmiści przenieśli do Poznania zwyczaj pierwszomajowych odwiedzin. Kpt. Iwan Malawin zaprosił na żołnierski obiad delegację załogi Państwowej Fabryki Chemiczno- Farmaceutycznej" Pe beco" .

W muszli koncertowej Ogrodu Zoologicznego koncertował zespół muzyczny pod batutą Floriana Ponieckiego. Udostępniono publiczności Ogród Botaniczny przy ul. Dąbrowskiego.

Związek Walki Młodych na Łazarzu otworzył uroczyście swoją świetlicę przy ul. Grottgera 3. W Teatrze Polskim grano Przepióreczką, w Teatrze Marionetek Śpiewaka leśnego, w kinach "Jedność" i "Warta" wyświetlano film Jastrząb, a w "Polonii" i "Wolności" - Strachy. Jedenastka Robotniczego Klubu Sportowego "San" spotkała się na boisku piłkarskim z drużyną "Kakaesu" . Kwesta uliczna na rzecz Miejskiego Komitetu Opieki Społecznej przyniosła 50 032 zł.

Tadeusz Świtała

W Izbie Rzemieślniczej rozpoczęły się pierwsze egzaminy mistrzowskie w zawodzie malarskim. Przy ul. 27 Grudnia podjęła działalność pracownia introligatorska pod zarządem państwowym. W Państwowej S£kole Ogrodnictwa (Dąbrowskiego 169/171) uruchomiono kurs przygotowawczy (praktyczny) dla kandydatów. Józef Glesmann (Ratajczaka 10) otworzył biuro pisania podań, przepisywania na maszynie i tłumaczeń z języka niemieckiego. Jubileusz dwudziestopięciolecia pracy w jednej placówce obchodził inspektor Zakładu Położniczo-Ginekologicznego przy ul. Polnej Wiktor Kurtylewicz. Dr Zdzisław Grot, zaangażowany przez Karola Strzałkowskiego, przystąpił na parterze siedziby Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego przy ul. Zwierzynieckiej do tworzenia Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej. O godz. 8 rano wprowadzono nową taryfę tramwajową, a także bilety miesięczne: na jedną linię - 45 zł, na dwie - 60 zł. Rzemieślnicy i kupcy, którzy otrzymali przydziały lokali a nie uruchomili w nich dotąd zakładów, pozbawieni zostali kartek żywnościowych na maJ.

2 maja środa Pierwszy zastrzyk subwencji od rządu ludowego państwa na odbudowę Poznania - 2100 tys. zł - otrzymał Zarząd Miejski i przekazał do rąk uradowanego dyrektora Wydziału Techniczno- Budowlanego Ignacego Kaczmarka.

Stanisław Miszczyk

Baletmistrz Stanisław Miszczyk uruchomił szkołę baletową przy Teatrze Wielkim. W sali przy ul. Masztalarskiej 8 odbyło się zebranie organizacyjne Związku Właścicieli Nieruchomości. Postanowiono, że czynsz za mieszkania równy będzie dzierżawie z sierpnia 1939 r. +dodatek drożyźniany+opłata za wodę, wywóz śmieci, czyszczenie kominów, stróżowanie itp. Lokatorów z Łazarza, Wildy i Osiedla Grunwaldzkiego czynsz ten miał obowiązywać od dnia 1 lutego, a pozostałych dzielnic - od 1 marca 1945 r. W Oddziale I Zakładów "H. Cegielski" utworzono komórkę Polskiej Partii Robotniczej, liczącą dwudziestu czterech członków. Sekretarzem wybrano Stanisława Nowaka.

......,JJJJJJ.,

Siedziba Ubezpieczalni Społecznej przy ul. Dąb maju 1984 rodjęcie wykonane w

Za odwiedziny i podarki pierwszomajowe otrzymane od delegacji Państwowej Fabryki Chemiczno-Farmaceutycznej "Pebeco", żołnierze grupy kpt. Iwana Ma1awina zrewanżowali się pomagając przez cały dzień murarzom i cieślom przy odbudowie fabryki. W narzędziowni Zakładów "H. Cegielski" (na Głównej) uruchomiono warsztat produk- Wojciech Bąk cji części do zespołów bojowych dla polowego punktu naprawy czołgów. Oficjalne otwarcie Ubezpieczalni Społecznej przy ul. Dąbrowskiego 12, mającej pracować pod dyrekcją Gracjana Daszkiewicza. Pomyślnie zakończyły się egzaminy mistrzowskie w Izbie Rzemieślniczej. Cała dwunastka kandydatów zdała z wynikiem dobrym. Kooperatywa spożywcza Spółdzielni z ograniczoną odpowiedzialnością pracowników Zakładów "H. Cegielski" otworzyła przy ul.

Kanałowej 10 swój ósmy w mieście sklep.

Sensacja w redakcji "Głosu Wielkopolskiego"! Wizytę złożył uznany za zmarłego