CZESŁAW KNOLL

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1985.10/12 R.53 Nr4

OCHRONA POMNIKÓW WALKI I MĘCZEŃSTWA W POZNANIU w latach 1945 - 1985

Druga wojna światowa pochłonęła ponad 50 min istnień ludzkich, w tym ok. 6 min Polaków, którzy polegli w walce z najeźdźcą hitlerowskim lub zostali bestialsko zamordowani w katowniach gestapo i obozach śmierci. Tak liczne ofiary ludzkie utwierdziły przekonanie, że II wojna światowa była największą, najokrutniejszą i najbardziej niszczycielską ze wszystkich wojen, jakie przetrwała ludzkość. Zachowaniem tych wydarzeń w świadomości narodu zajęła się Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, powołana do życia przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 2 lipca 1947 r.

Wielkopolska była "specjalnie" traktowana przez najeźdźców hitlerowskich; polityka ludnościowa okupanta nakierowana była tu na biologiczne wyniszczenie Polaków. W pierwszym rzędzie unicestwiano działaczy politycznych, uczestników Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 i powstań śląskich, działaczy społecznych, twórców, nauczycieli, duchownych i urzędników państwowych. Zbrodnie dokonywane przez okupanta hitlerowskiego pozostawiły po so bie niezatarte ślady. Społeczeństwo o nich pamięta, a miejsca uświęcone krwią Polaków otacza czcią, powierzając koordynację wysiłków nad godn y m uczczeniem pamięci ofiar faszyzmu spontanicznie powstałym terenowym komitetom ochrony pomników walki i męczeństwa. Jednakże wzniesienie niektórych pomników przerastało możliwości lokalnych komitetów, dlatego powołanie komitetu na szczeblu wojewódzkim stało się konieczne. Inicjatorem zwołania organizacyjnego posiedzenia Komitetu w dniu 3 czerwca 1961 r. było Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Posiedzenie odbyło się w sali konferencyjnej Rady, a zagaił je przewodniczący Prezydium - Franciszek Szczerba!. Uczestniczył w nim sekretarz generalny Rady Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa Józef Piętru skiego, poległych podczas walk w ramach operacji berlińskiej w 1945 rsiński. Referat o stanie ok. 250 miejsc pamięci na obszarze województwa poznańskiego wygłosił prezes zarządu okręgu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Henryk Mazur. Dokonano wyborów Komitetu dla miasta Poznania i województwa poznańskiego, i trzech komisji: propagandy, historycznej oraz opieki nad miejscami walki i straceń. Działalność Wojewódzkiego Komitetu opierała się na pracy społecznej, a sekretariat prowadzony był przez biuro Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Od momentu ukonstytuowania się Komitetu, przystąpiono do upamiętniania wszystkich ważniejszych miejsc walki i martyrologii narodu. Troską zostały otoczone cmentarze, wzniesiono wiele pomników i obelisków, oznakowano miejsca pamięci tablicami pamiątkowymi. Dokonywano ewidencji i weryfikacji miejsc walki i męczeństwa. Wszystkie te poczynania były możliwe dzięki pełnemu zaangażowaniu Komitetu oraz poparciu społeczeństwa. W latach 1961 - 1965 dzięki aktywności Komitetu wykonano następujące zadania: Zewidencjonowano wszystkie miejsca związane z walką narodu polskiego od Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 poprzez działalność lewicy społecznej w latach międzywojennych (1918 -1939) i w okresie okupacji hitlerowskiej oraz miejsc walki i męczeństwa z lat 1939-1945. Pierwszą ogólną ewidencję wykonali pracownicy placówek konserwator

skich. Polegała ona na przeglądzie terenowym, zebraniu informacji i odszukaniu prowizorycznych tablic, krzyży (przeważnie drewnianych) czy też nagrobków na cmentarzach. Dalsze prace polegały na szczegółowych opisach, przeprowadzaniu badań archiwalnych, opracowaniu kart ewidencyjnych, a także przesłuchiwaniu naocznych świadków wydarzeń. Trwałym upamiętnianiem miejsc pamięci zajmował się Komitet przy współudziale Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Komisji Upamiętniania Miejsc Walki i Męczeństwa przy zarządzie okręgu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację oraz prezydiów dzielnicowych rad narodowych. Do współpracy wciągnięto szkoły, organizacje młodzieżowe, środowiska kombatanckie, żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego, zakłady p r a c y i stowarzyszenia. Pomagali dziennikarze prasy, radia i telewizji. N iektóre miejsca pamięci objęto patronatami szkół, zakładów pracy i organizacji młodzieżowych. Z pomocą przyszli także historycy, publicyści i wydawcy. W latach 1961 - 1965 ukazały się publikacje: Ludwika Gomolca i Stanisława Kubiaka Terror hitlerowski w Wielkopolsce 1939 - 1956. (Wydawnictwo Poznańskie 1962), Ludwika Gomolca Z lat walki PPR w powiecie poznańskim, Fort VII - folder-przewodnik, plakat ,.Fort VII oskarża-ostrzeg a". Koło Przewodników przy Polskim Towarzystwie Turystyczno- Krajoznawczym ogłosiło konkurs na opis miejsc pamięci narodowej, co miało głównie na celu wzbogacenie wiedzy dla informacji przewodnickiej. Dzięki życzliwości Dowództwa Wojsk Lotniczych, udostępniono społeczeństwu część Fortu VII (1 IX 1963), wyeksponowanego jako obiekt muzealny - oddział Muzeum Historii Ruchu Robotniczego im. Marcina Kasprzaka. Obiekt obejmuje tzw. ścianę śmierci, mauzoleum z nazwiskami ofiar, które zginęły w tym więzieniu, gabloty z pamiątkami po nich. W latach 1961 - 1965 w Poznaniu porządkowano oraz wznoszono pomniki w miejscach pamięci w ramach czynów społecznych ludności i ze środków budżetowych miasta. Należały do nich m. in.: - pomnik na miejscu każni i rozstrzeliwań w Lasku Dębińskim; - głaz na miejscu stracenia ok. 2 tys. ludzi nad jeziorem Rusałka; pomniki w innych miejscach straceń 20 i 40 osób nad tymże jeziorem; - głaz na miejscu istnienia obozu przesiedleńczego dla Polaków na Głównej (ul. Bałtycka); - dwie zbiorowe mogiły na cmentarzu górczyńskim osób zamordowanych i spalonych przez okupanta hitlerowskiego; - głaz poświęcony poległym i zamęczonym pracownikom Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" (przed budynkiem dyrekcji); pomniki na cmentarzu cytadelowskim: żołnierzy 3. Pułku Lotniczego, którzy zginęli w czasie bombardowania lotniska w Ławicy we

Pomnik żołnierzy_7. Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich na cmentarzu na Cytadeli (1961). Dzieło arty ty-rzeźbiarza Jana M. Jakubawrześniu 1939 r.; poległych w latach 1939 -1945 żołnierzy 7. Pułku Strzelców Konnych Wlkp. (ufundowali byli żołnierze pułku w 1961 r.); mogiły cytadelowców, którzy polegli w czasie ostatniego szturmu na Cytadelę w lutym 1945 r.; Uporządkowano kwatery poległych w 1945 r. żołnierzy radzieckich na cmentarzu w Miłostowie. Uporządkowano mogiłę zbiorową na cmentarzu górczyńskim, pIerwszych poległych powstańców w dniu 27 grudnia 1918 r. Wzniesiono pomnik Powstańców Wielkopolskich 1918/1919 na pl.

Drwęskiego (1965).

Wzniesiono monumentalny pomnik w obozie karnym w Zabikowie.

W Luboniu i Zabikowie umieszczono tablice upamiętniające postacie działaczy podziemnej Polskiej Partii Robotniczej: Jana Mazurka, Leona Koczaskiego i Zbigniewa Migają.

W latach następnych Komitet doskonalił swoją działalność oraz inicjował nowe formy pracy. Szczególną troską otoczył Park - Pomnik Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko- Radzieckiej na Cytadeli, gdzie odnowiono wszystkie nagrobki żołnierzy radzieckich poległych w walkach o wyzwolenie Poznania i Wielkopolski (1945). W rocznicę wyzwolenia , Poznania urządzano imprezy poetycko-muzyczne "Swiatło i dźwięk" i uroczyste apele poległych w rocznice zwycięstwa nad faszyzmem. Przystąpiono do gromadzenia funduszy na budowę Pomnika Centrum Zdrowia Dziecka i pomnika Armii "Poznań". Każdego roku powiększała się liczba uporządkowanych miejsc pamię

CI. 'We wrześniu 1974 r. odsłonięto na cmentarzu cytadelowskim obelisk ku czci poległych żołnierzy 57. Pułku Piechoty Wlkp., ufundowany przez , towarzyszy broni. Na murach tzw. Małej Sluzy na Cytadeli byli żołnierze pułków wchodzących w skład Armii "Poznań" zawiesili osiem tablic pamiątkowych ku czci poległych w II wojnie światowej żołnierzy 14. Wielkopolskiej Dywizji Piechoty, 55., 57., i 58. Pułków Piechoty, Wielkopolskiej Brygady Obrony Narodowej i in. W 1967 r. powrócił na dawne miejsce na rozwidleniu ul. Grunwaldz, kiej i ul. Swierczewskiego pomnik Tadeusza Kościuszki. W 1968 r. wzniesiono pomnik upamiętniający uruchomienie w dniu 12 lutego 1945 r. pierwszej w mieście po wyzwoleniu szkoły podstawowej przy ul. Jarochowskiego. N a cmentarzu na Cytadeli przybył nagrobek zgładzonych przez gestapo działaczy Związku Walki Młodych (1975). W 1968 r. byli żołnierze 7. Pułku Artylerii Ciężkiej ufundowali tablicę pamiątkową ku czci poległych towarzyszy broni. Została ona wmurowana we frontową ścianę kościoła na Sołaczu. W 1969 r. Izba Rzemieślnicza ufundowała tablicę pamiątkową ku czci ofiar osób wywodzących się z rzemiosła poznańskiego. Umieszczono ją na frontowej ścianie budynku przy ul. Niezłomnych. W latach 1970- 1975 podobne tablice ufundowali byli żołnierze: 14. Pułku Artylerii Lekkiej, 57. Pułku Piechoty Wlkp., 7. Dywizjonu Artylerii Konnej, 15.

Pułku Ułanów Poznańskich oraz takie organizacje jak np.: Związek Harcerstwa Polskiego, Związek Nauczycielstwa Polskiego i in. Do wydatnie pomagającej Komitetowi Komisji Upamiętniania Miejsc Walki i Męczeństwa przy Zarządzie Wojewódzkim Związku Bojowników o "Wolność i Demokrację doszedł jeszcze jeden partner - Wojewódzki Społeczny Ośrodek Metodyczny Izb Pamięci Narodowej, powstały w 1970 r. Główny akcent kładł on na zbieranie materiałów związanych z ruchem robotniczym, z walką z okupantem hitlerowskim i martyrologią narodu polskiego w latach okupacji. Na przełomie lat 1977/1978 w Komitecie Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa nastąpiła reorganizacja, związana ze zmianą nazwy z dotychczasowej na: Wojewódzki Obywatelski Komitet Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, a w dniu 9 lutego 1978 r. powołano Miejski Obywatelski Komitet Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa. Przypływ nowych działaczy społecznych wpłynął korzystnie na dalszą działalność Komitetu. Organizowano rajdy i wycieczki szkolne w ramach wychowania patriotycznego do miejsc pamięci narodowej. Nastąpił dalszy rozwój szkolnych izb pamięci i izb tradycji, w ramach których stworzono warunki do nawiązywania stałych kontaktów z Ludowym Wojskiem Polskim, kombatantami, byłymi więźniami obozów koncentra

Czesław Knoll

Lasek nad jeziorem Rusałka. Miejsce stracenia w grudniu 1940 r. 40 Polaków. Dzieło artysty-rzeźbiarza Jana M. Jakuba, wg projektu archi tekta Jana Cieślińskiegocyjnych oraz twórcami zrębów władzy ludowej w 1945 r. Wyróżniającą się pod względem dobrej roboty Szkolną Izbę Pamięci w Suchym Lesie uhonorowano Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Tablicę pamiątkową związaną z Powstaniem Wielkopolskim 1918/1919 i pobytem w Poznaniu Ignacego Paderewskiego umieszczono na hotelu B " " azar.

W latach 1981 - 1984 praca Komitetu koncentrowała się głównie na przygotowywaniu uroczystości związanych z rocznicami Powstania Wielkopolskiego 1918/1919. Kontynuowano zapoczątkowaną w 1979 r. akcję "Pamięć wiecznie żywa"; weryfikowano i aktualizowano listy patronów nad miejscami pamięci narodowej. Upamiętniono pomordowanych w Żabikowie obywateli polskich pochodzenia żydowskiego. W pobliżu terenu byłego obozu karno-śledczego w Żabikowie wzniesiono obelisk. Na terenie obozu tego odsłonięto też obelisk ku czci zamęczonych tam w czasie okupacji hitlerowskiej obywateli radzieckich. Umacniano współpracę z Zarządem Wojewódzkim Związku Bojowników o Wolność i Demokrację oraz z innymi organizacjami społeczno- politycznymi.

Każdego roku grupy kombatantów, głównie z Armii "Poznań", brały udział w uroczystościach wrześniowych w Kutnie, w Laskach pod Warszawą na cmentarzu wojennym 1939 -1945 r., przed Muzeum Bitwy nad Bzurą w Kutnie, w Muzeum Ziemi Sochaczewskiej w Sochaczewie, w "Walewicach, Brochowie i in. Za owocną pracę społeczną wyróżniających się działaczy uhonorowano Odznakami i Medalami Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Komitet organizował w Miesiącach Pamięci Narodowej uroczyste posiedzenia, z udziałem przedstawicieli władz politycznych i państwowych, wojskowych, młodzieżowych oraz kombatantów i członków Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W Forcie VII odbywały się każdego roku manifestacje patriotyczne z udziałem byłych więźniów obozów koncentracyjnych. Organizowano spotkania młodzieży z działaczami-bojownikami o woln ość i demokrację oraz z byłymi więźniami obozów koncentracyjnych. Porządkowano miejsca pamięci narodowej, organizowano uroczyste apele poległych z okazji rocznic i świąt. Opracowano mapę z oznaczeniem wszystkich miejsc pamięci na obszar z e województwa poznańskiego i Poznania. W ramach wieloletniej współpracy, zorganizowano spotkania z delegacją partyjną w Nordhausen (Niemiecka Republika Demokratyczna) i z przedstawicielami dyrekcji muzeum byłego obozu Mittelbau-Dora. 50-osobowa grupa byłych więźniów obozów koncentracyjnych brała udział w uroczystości otwarcia muzeum w byłym obozie Gross Rosen. Od dnia 9 lutego 1978 r. sprawy miejsc pamięci narodowej w mieście przeszły w gestię Miejskiego Obywatelskiego Komitetu Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, który powołany został Zarządzeniem prezydenta Poznania Nr 4/78. Wydzielenie Komitetu dla Poznania nastąpiło na wniosek przewodniczącego Rady Ochrony Pomników ministra Janusza Wieczorka. Obsługę techniczno-administracyjną Komitetu powierzono Wydziałowi Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego. Przewodnictwo Komit e t u objął ówczesny wiceprezydent Poznania Andrzej Wituski. W skład lego Komitetu wybrani zostali: Mirosław Pindur (zastępca przewodniczącego) i Ludomira Brzozowska (sekretarz) oraz: Mirosław Kopiński, Zbigniew Kowalski, Henryk Michalak, Włodzimierz Raczyński, Szczepan Soboń, Jerzy SzukaIski, Zenon Szymankiewicz i Edmund Smiejak (członkowie) . Do najważniejszych zadań Komitetu należały różne poczynanIa nawiązujące do wielkich rocznic, jak: wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, wyzwolenia Poznania w 1945 f., ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego oraz powstania Ludowego Wojska Polskiego. Dalej: przygotowania do uruchomienia pełnej ekspozycji muzealnej w Forcie VII i ujednolicenie nagrobków na mogiłach powstańców wielkopolskich.

Czesław Knol/

Zakłady_ Naprawcze Taboru Kolejowego przy ul. Roboczej 4. Pomnik wzniesiony ku czci p 0ległych l zamordowanych pracowników. Dzieło Romana Gruby

Z inicjatywy Komitetu rozpoczęto kompleksowe porządkowanie ikonserwację Cmentarza Zasłużonych Wielkopolan na Wzgórzu Sw. Wojciecha, wymieniono nagrobki na Cmentarzu Bohaterów Radzieckich, poddano konserwacji nagrobki na dawnym cmentarzu parafialnym na Cytadeli oraz wymieniono zdewastowane nagrobki na Cmentarzu Garnizonowym. Prace porządkowe i modernizacyjne cmentarzy na Cytadeli objęły: kwaterę ofiar terroru hitlerowskiego z mogiłą dra Franciszka Witaszka (wykonano elementy przestrzenne oraz odlewy napisów z brązu); kwaterę cytadelowców i działaczy Polskiej Partii Robotniczej (przebudowano drogę spacerową oraz dokonano renowacji zieleni); kwaterę żołnierzy radzieckich (zmodernizowano schody główne, wymieniono tablice kamienne z treścią rozkazu Józefa Stalina na tablice z brązu, u podnóża obelisku wykonano podwyższenie dla składanych kwiatów i wieńców, nagrobki z piaskowca zastąpiono granitowymi, dokonano renowacji dróg, uporządkowano zadrzewienie oraz założono nowe trawniki); Cmentarz Garnizonowy (wymieniono ponad tysiąc zdewastowanych nagrobków mogił żołnierskich); kwaterę lotników polskich (rozebrano zdewastowane nagrobki i ustawiono jednolite kamienne, zbudowano ozdobny murek

oporowy, a przy wejściu wykonano z betonu stylizowane skrzydło l nap i s "Poległym Lotnikom Polskim". N a cmentarzach na Cytadeli zainstalowano sieć wodociągową oraz dokonano częściowej wymiany parkanu. Na pi. Mickiewicza wzniesiono pomnik "Jedność", upamiętniający poznańskie wydarzenia z czerwca 1956 r., odsłonięty w dniu 28 czerwca 1981 r.

Biuro Dokumentacji Zabytków Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego przystąpiło do tworzenia nowej kartoteki ewidencyjnej, według wymogów Ministerstwa Kultury i Sztuki. Takimi osiągnięciami zakończył w dniu 4 kwietnia 1982 r. swą pierwszą kadencję Miejski Obywatelski Komitet Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa. Zarządzeniem Nr 9/82 z dnia 5 kwietnia 1982 r. prezydent dokonał zmian w składzie osobowym Komitetu, który teraz tworzyli: Andrzej Wituski (przewodniczący), Jerzy Nowakowski (wiceprzewodniczący), Czesław Knoll (sekretarz); Prezydium: Tadeusz Bartkowiak, Aleksander Daniel, Alina Koczewska, Karol Mikołajewski; członkowie: Jan Danielak, Jerzy Drygas, Laura Filipiak, Antoni Juszczak, Zygfryd Klaus, Olgierd Matuszewski, Ewa Nowak, Franciszek Pachura, Czesław Parysek, Mirosław Pindur, Bogdan Szewczyk, Jerzy SzukaIski, Zenon Szymankiewicz i Edmund Smiejak. W odróżnieniu od dotychczasowego sys t e m u prowadzenia spraw Komitetu, od tej kadencji całkowitą działalność - łącznie z prowadzeniem sekretariatu - realizowano na zasadzie działalności społecznej. Nowy Komitet na posiedzeniu w dniu 6 maja 1982 r. ustalił program prac na 1982 r. Program ten został w całości wykonany, a obejmował: postawienie obelisku przy ul. Estkowskiego, upamiętniającego dywersyjną akcję "BolIwerk" (spalenie magazynów portowych w czasie okupacji hitlerowskiej); postawienie obelisku przy ul. Małe Garbary, upamiętniaj ącego powstanie pierwszej w mieście socjalistycznej organizacji związkowej; pomoc w odbudowie pomnika 15. Pułku Ułanów Poznańskich przy ul. Ludgardy (odsłonięcie nastąpiło 15 września 1982 r.); kontynuacja współudziału ze Społecznym Komitetem Budowy Pomnika Armii "Pozn a ń" w budowie tego monumentu przy organizowaniu Muzeum Armii , "Poznań" w tzw. Małej Sluzie (otwarcie Muzeum nastąpiło 31 sierpnia 1982 f., a odsłonięcie pomnika w dniu 1 września 1982 r.).

Sporządzono ewidencję wszystkich miejsc pamięci na obszarze miasta; oznaczono wszystkie cmentarze tablicami orientacyjnymi; ustalono patronaty zakładów pracy dla utrzymywania porządku w miejscach pamięci narodowej. Podjęło się tego również Poznańskie Przedsiębiorstwo Zieleni (Zakład Konserwacji). Do naj aktywniej szych patronów należały: Fabryka Obrabiarek "Wiepofama", Fabryka Aparatury i Urządzeń Ko

Czesław Knollmunalnych "Po-Wo-Gaz", Poznańskie Zakłady Opon Samochodowych "Stomil", Przedsiębiorstwo Przemysłu Chłodniczego, Związek Harcerstwa Polskiego, młodzież szkół podstawowych, średnich i wyższych, koła Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, Związek Wędkarski, Zarząd Dróg i Mostów itd.

W roku 1983 odsłonięto tablice pamiątkowe: na budynku Teatru Wielkiego, informującą o punkcie dowodzenia ostatnim szturmem na Cytadelę w lutym 1945 r. (22 II); przy ul. Grobla - na byłej siedzibie Polskiej Partii Socjalistycznej-Lewicy oraz przy ul. Szewskiej - na , byłej siedzibie Towarzystwa Oświaty Robotniczej "Swit" (1 V). W dniu 1 września 1983 r. przed wejściem do Fabryki Wagonów i Lokomotyw Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" przy ul. 28 Czerwca 1956 odsłonięto obelisk upamiętniający obronę przeciwlotniczą Zakładów we wrześniu 1939 r.; w dniu 29 października 1983 r. od, słonięta została tablica w "Małej Sluzie", upamiętniająca udział lotnictwa poznańskiego w walkach Armii "Poznań"; w dniu 31 października 1983 r. przy ul. Młyńskiej narożnik ul. Solnej złożono pierwsze kwiaty przed obeliskiem upamiętniającym zgilotynowanych w latach okupacji patriotów polskich, a przy Stadionie im. 22 Lipca odsłonięto obelisk upamiętniający miejsce obozu zagłady obywateli polskich pochodzenia żydowskiego. Wykonano kapitalny remont pomnika żołnierzy 7. Pułku Strzelców Konnych Wlkp. na Cytadeli, łącznie z umieszczeniem nowych tablic (odlewy) z nazwiskami poległych.

Prowadzono wstępne badania podziemi kościoła św. Wojciecha w ramach przygotowań do rozpoczęcia robót adaptacyjnych, mających na celu udostępnienie ich dla zwiedzających. Zorganizowano w dniu 9 maja 1983 r. uroczystość przemianowania części ul. Północnej na ul. Gen. Tadeusza Kutrzeby - dowódcy Armii "Poznań". Dokonano wizji lokalnych wszystkich miejsc pamięci narodowej, łącznie z wykonaniem dokumentacji fotograficznej. Przeprowadzono lustrację szkolnych izb pamięci narodowej oraz sal tradycji i perspektyw. W dniu 6 stycznia 1984 r. przed portem lotniczym na Ławicy odsłonięto obelisk upamiętniający zdobycie lotniska w 1919 r. przez powstańców wielkopolskich. Przy dziedzińcu kościoła Sw. Marcina usytuowano tablicę związaną z Powstaniem Wielkopolskim 1918/1919. Na budynku przy ul. Niezłomnych 1 wymieniono tablicę upamiętniającą miejsce kaźni w latach okupacji. Przy ul. Chopina 34 na budynku mieszkalnym zawieszono tablicę ku czci byłego prezydenta miasta Cyryla Ratajskiego. Na cmentarzu parafialnym przy ul. Wojciechowskiego odtworzono mogiłę 28 poległych żołnierzy radzieckich. Na cmentarzu parafialnym na

Budynek Szkoły Podstawowej Nr 25 przy ul. Prądzyńskiego. Tablica pamiątkowa ku czci pomordowanych w latach 1939-1945 członków Związku Nauczycielstwa Polskiego dzielnicy wildeckiej. Dzieło artysty-rzeźbiarza Józefa Stasińskiego

Górczynie zmodernizowano dwie zbiorowe mogiły kryjące prochy spalonych ciał ofiar okupanta hitlerowskiego. W dniu 31 sierpnia 1984 r. do, konano w "Małej Sluzie" odsłonięcia tablicy upamiętniającej poległych kawalerzystów z Wielkopolskiej Brygady Kawalerii. Wykonano prace przygotowawcze do odtworzenia na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan obelisku-grobu Hipolita Cegielskiego; dokonano b ad ań archeologicznych na byłym cmentarzu przy ul. Towarowej-Składowej. Grobu nie odnaleziono, pobrano ziemię, którą złożono w podziem i u Ratusza Poznańskiego do czasu zbudowania obelisku. W czterdziestą rocznicę wyzwolenia Poznania oraz zwycięstwa nad faszyzmem, odbyła się 1 kwietnia 1985 r. w Sali Białej Urzędu Miejskiego inauguracja Miesiąca Pamięci Narodowej, poprzedzona złożeniem wiązanek kwiatów przez opiekunów miejsc pamięci pod pomnikami, tablicami i na mogiłach poległych i pomordowanych. W dniu tym zostały również złożone pierwsze kwiaty pod nowymi tablicami upamiętniającymi siedziby ruchu oporu w czasie okupacji hitlerowskiej: na budynkach przy ul. Dominikańskiej 8, ul. Wrocławskiej 5, ul. Mostowej 15 i ul. Kra, marskiej 15, a w "Małej Sluzie" otwarta została wystawa Wielkopolska walcząca w 1939- 1945. Z inicjatywy Komitetu Osiedlowego Górczyn Zachodni odsłonięta została (4 V 1985 r.) na budynku mieszkalnym przy ul. Rogalińskiego 3 tablica upamiętniająca postój Sztabu II Armii Wojska Polskiego w 1945 r.

Według stanu na dzień 9 maja 1985 r., w Poznaniu było ogółem 147 miejsc pamięci, z tego: 45 pomników i obelisków, 75 tablic pamiątkowych, 27 mogił zbiorowych i pojedynczych. Czynne były 52 szkolne izby

Czesław Knoll

pamięci narodowej. Do wydzielonej grupy izb pamIęCI narodowej zaliczają się wojskowe izby pamięci i sale tradycji oraz - do innej grupy izb - zakładowe sale tradycji i perspektyw (11).

ANEKS 1

MIEJSCA PAMTĘCI NARODOWEJ W POZNANIU (na dzień 9 V 1985 r.)

Określenie l

Lokalizacja

Pomniki Żołnierzy i oficerów radzieckich poległych w walkach o Poznań w 1945 r. (z mogiłami) Cytadelowców (z mogiłami) Działaczy podziemnego Komitetu Miejskiego Polskiej Partii Robotniczej Żołnierzy i oficerów alianckich (z mogiłami) tzw. kwatera Anglików Poległych żołnierzy 57. Pułku Piechoty z lat 1939 - 1945 Poległych żołnierzy z 7. Pułku Strzelców Konnych Wlkp. z lat 1939 - 1945 Żołnierza z 7. Pułku Saperów, który zginął w akcji ratunkowej podczas powodzi w Poznaniu (mogiła) Żołnierzy Armii "Poznań" Poległych harcerzy-powstańców wielkopolskich (1918/1919) Poległych żołnierzy z 15. Pułku Ułanów Poznańskich Powstańców Wielkopolskich 1918/1919 Poległych harcerzy Czterdziestu zgładzonych Dwóch tysięcy zgładzonych Muzeum, miejsce kaźni i zagłady w Forcie VII Gen. Karola Świerczewskiego Poległych funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa Tadeusza Kościuszki Marcina Kasprzaka Otwarcie pierwszej szkoły w Poznaniu po wyzwoleniu w 1945 r. Mogiła poległych powstańców wielkopolskich 1918/1919cmentarz na Cytadeli

>);>

*>

>);>

I I

Wzgórze Św. Wojciecha ul. Za Cytadeląul. Ludgardypi. Drwęskiego ul. Widna 3 lasek przy jeziorze Rusałka >)>

Al. Polska ul. Grochowska ul. Matejkiul. Świerczewskiego park Kasprzaka ul. J arochowskiego (przed budynkiem Szkoły Podstawowej Nr 33) cmentarz górczyński

Miej sce rozstrzeliwań Polaków M o g i ł a powstańców wielkopolskich Mogiły żołnierzy radzieckich Zwycięstwa - 9 maja 1945 r.

Poległych w bratobójczych walkach w 1956 r.

Zestrzelenia samolotu w dniu 1 września 1939 r.

Poległych i zamordowanych pracowników Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego M o g i ł a zbiorowa zmarłych żołnierzy francuskich 1870/1871 Mogiły poległych bojowników w walkach o utrwalenie władzy ludowej Mogiła zbiorowa żołnierzy rosyjskich (1914- 1918) Wyp adków poznańskich 28 czerwca 1956 r.

Obeliski

Marszałka Wasilija Czujkowa Przypominający siedzibę komunistów poznańskich K. u pamięci akcji sabotażowej "BolIwerk" Upamiętniający zamęczonych pracowników Zakładów HCP Miejsce poległych żołnierzy radzieckich w walkach o wyzwolenie Poznania Poległych harcerzy w Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919 Miejsce obozu wysiedleńców w czasie okupacji hitlerowskiej Profesora, powstańca wielkopolskiego i więźnia hitlerowskiego Kazimierza Nowakowskiego Zdobycie lotniska przez powstańców wielkopolskich

Zgilotynowanych patriotów polskich

Martyrologii żydowskich obywateli polskich

Upamiętniający 50 rocznicę powstania Związku Harcerstwa Polskiego na Osiedlu Warszawskim Głazy

Miejsce stracenia 20 Polaków

Tablice

Żołnierzy 14. Dywizji Piechoty Wlkp.

Żołnierzy 55. Pułku Piechoty

5 Kronika ID. Poznania 4/85

Lasek Dębiński cmentarz w Starołęce cmentarz w Miłostowie Park Zwycięstwa (ul. Reymonta ul. Grunwaldzka) pi. Mickiewicza przed wejściem do Fabryki Wagonów i Lokomotyw HCP. Teren Zakładów teren Zakładów przy ul. Roboczej 4cmentarz na Cytadeli

ul. Gajowa, przed wjazdem do wozowni Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego

Cytadela ul. Solna przy ul. Garbary ul. Estkowskiego ul. 28 Czerwca 1956 r. (przed gmachem HCP) ul. Majakowskiego (Kobylepole )

Lasek Maltański (przy jeziorze)ul. Bałtyckapi. K. Nowakowskiegolotnisko cywilne w Ławicy (skwer przed wejściem) ul. Młyńska (skwer naprzeciw bramy wjazdowej do więzienia) ul. Olimpijska (placyk przed Stadionem im. 22 Lipca od strony północnej w kierunku do ul. Marchlewskiego) pi. przed Szkołą Podstawową przy ul. Mińskiejlasek przy jeziorze Rusałka

"Mała Śluza" na Cytadeli

Czesław Knoll Żołnierzy 57. Pułku Piechoty Żołnierzy 58. Pułku Piechoty Żołnierzy 14. Pułku Artylerii Żołnierzy 14. Pułku Artylerii Lekkiej Żołnierzy 7. Batalionu Telegrafistów I Kompanii Łączności 14. Dywizji Piechoty Żołnierzy Wielkopolskiej Brygady Obrony Narododowej Żołnierzy 1 Batalionu Czołgów i Samochodów Pancernych Poległych i zmarłych powstańców wielkopolskich z Koła Zegrze Żołnierzy 7. Pułku Artylerii Ciężkiej Żołnierzy 7. Pułku Strzelców Konnych WIkp.

Żołnierzy 15. Pułku Ułanów Poznańskich Żołnierzy 57. Pułku Piechoty Żołnierzy poległych w II wojnie światowej Żołnierzy 7. Dywizjonu Artylerii Konnej

Żołnierzy 58. Pułku Piechoty

Poległych i pomordowanych nauczycieli i uczniów

Róży Luksemburg

Ofiar nauczycieli wildeckich

Zamęczonych harcerzy

Poległego oficera radzieckiego w walce o wyzwolenie Wildy Pracowników Zakładów Przemysłu Metalowego " H. Cegielski" (28 VI 1956) Marcina Kasprzaka

Siedziba Polskiej Partii Socjalistycznej-Lewicy

Pierwszego pochodu l-majowego

Siedziba Głównej Komendy Skautowej i Polskiej Organizacji Wojskowej Siedziba Towarzystwa Robotniczego Oświaty" Świt" Siedziba Komunistycznej Partii Robotniczej Polski

Siedziba Stronnictwa Demokratycznego

Sklep Hipolita Cegielskiego "Mała Śluza" na Cytadeli

J»

>Jb>

» łkościół Św. Rocha kościół Św. Jana Vianney kościół Św. Michała

>)) kościół przy ul. Szamarzewskiego M Kościół Garnizonowy na Wzgórzu Św. Wojciecha

>>>>budynek Szkoły Zawodowej przy ul. Śniadeckich budynek mieszkalny przy ul. Szamarzewskiego 21 budynek szkolny przy ul. Prądzyń - skiego budynek mieszkalny przy ul. Sikorskiego budynek Politechniki Poznańskiej przy pi. Skłodowskiej Curie ul. 28 Czerwca 1956 r. (wejście na teren Zakładów) budynek mieszkalny przy ul. Zielonf*i S I l CJ J budynek mieszkalny przy ul. Grobla 11 budynek mieszkalny przy pi. Bernardyńskim budynek mieszkalny przy ul. Garbary 28 parkan murowany przy ul. Szewskiej budynek mieszkalny przy ul. Zam - kowej 7 budynek Pałacu Działyńskich przy Starym Rynku budynek hotelu "Bazar" przy ul. Paderewskiego P o b y t Ignacego Paderewskiego

Walki z germanizacją

Ślubowania powstańców wielkopolskich 1918/1919

Przekazania sztandaru żołnierzom II Armii Wojska Polskiego Pierwszych poległych w Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919 Siedziba sztabu Powstania Wielkopolskiego 1918/ /1919 Śmierci dziewięciu kolejarzy

Siedziba punktu dowodzenia szturmem na Cytadelę poznańską w lutym 1945 r. Miejsce kaźni w latach okupacji hitlerowskiej

U pamiętnienie ofiar spośród rzemieślników poznańskich Prof. dra Stanisława Pawłowskiego

Prof. dra Stanisława Kalandyki U pamiętnienie ofiar spośród kolejarzy

Poległych powstańców wielkopolskich 1918/1919 Upamiętnienie "Krwawej niedzieli" w 1945 r.

Ś mi e rc i 21 mieszkańców Krzesin

Zamęczonych farmaceutów poznańskich

Zamęczonych pracowników Zakładów "Stomil"

Zamęczonych pracowników poczty

Zamęczonych pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Poległych cytadelowców w lutym 1945 r.

Zamęczonych w czasie okupacji mieszkańców Piątkowa i Suchego Lasu Wypadków poznańskich w czerwcu 1956 r.

Wypadków poznańskich w czerwcu 1956 r.

Ofiar II wojny światowej - mieszkańców Głównej Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego

*.

budynek hotelu "Bazar" przy al. Marcinkowskiego hol hotelu "Bazar" przy AJ. Marcinkowskiego pi. Wolności - skwer od strony północnej

budynek mieszkalny przy ul. Ratajczaka, narożnik pi. Wolności ul. Czerwonej Armii 71

budynek Pałacu Kultury (od ul. Stalingradzkiej) budynek Teatru Wielkiego od ul. Stalingradzkiej budynek Kasyna Oficerskiego przy ul. Niezłomnych budynek Izby Rzemieślniczej przy ul. Niezłomnych budynek Akademii Medycznej (hol) przy ul. Fredrybudynek DOKP (I piętro) przy ul. Marchlewskiego kościół w Spławiu budynek przedszkola w Krzesinach skałka bylinowa w Krzesinach (przy przedszkolu) apteka "Pod Białym Orłem" przy Starym Rynku Zakłady Opon Samochodowych "Stomil" w Starołęce Okręgowa Dyrekcja Poczt i Telegrafów przy ul. Kościuszki 77 Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ul. Dąbrowskiego budynek Szkoły Podstawowej Nr 13 przy ul. Gen. Kutrzeby budynek mieszkalny przy ul. Obornickiej 298 Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego przy ul. Roboczej 4 Fabryka Lokomotyw i Wagonów H CP ul. 28 Czerwca 1956 r.

kościół w Głównej budynek mieszkalny przy Starym Rynku 91

Czesław Knoll Siedziba Poczty Polskiej w 1778 - 1793 r.

Józefa Strusia - lekarza i burmistrza Poznania

Pierwszego zebrania Komitetu Miejskiego Polskiej Partii Robotniczej we wrześniu 1942 r ·

Siedziba Polskiej Partii Robotniczej

Siedziba Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Partii Robotniczej Walk lotnictwa poznańskiego w Armii "Poznań" Poległych i zmarłych, walczących o powrót Polski na ziemie piastowskie, działaczy organizacji "Ojczyzna" (3 tablice) Poległych i pomordowanych dziennikarzy wielkopolskich Ofiar hitlerowskiego barbarzyństwa

Cyryla Ratajskiego

Poległych żołnierzy Wielkopolskiej Brygady Kawa1erii w latach 1939 - 1945 Poległych i straconych pracowników Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego Siedziba Sztabu II Armii Wojska Polskiego w 1945 r.

Oswobodzenia Ziem Zachodnich spod jarzma pruskiego Siedziba wojskowej organizacji konspiracyjnej w czasie okupacji hitlerowskiej Siedziba Poznańskiego Okręgu Związku Walki Zbrojnej Siedziba punktu dowodzenia Poznańskiego Okręgu Związku Walki Zbrojnej Siedziba punktu kontaktowego Komendy poznańskiego okręgu Armii Krajowej Poległych i pomordowanych lekarzy, sanitariuszy i farmaceutówbudynek mieszkalny przy Starym Rynku 95/96 budynek mieszkalny przy Starym Rynku 97/100 budynek mieszkalny przy ul. Głogowskiej 185

budynek mieszkalny przy ul Matejki 59 budynek mieszkalny przy ul. Matejki 50 "Mała Śluza" na Cytadeli podcienia kościoła Dominikanów przy ul. Stalingradzkiej

budynek RSW "Prasa" przy ul. Grunwaldzkiej 19 budynek Collegium Anatomicum przy ul. Święcickiego 6 budynek mieszkalny przy ul. Chopina 3A "Mała Śluza" na Cytadeli

ul. Słowackiego 21 - Dom Tramwajarza budynek mieszkalny przy ul. Rogalińskiego, narożnik ul. Hetmańskiej ul. Czerwonej Armii - teren przy kościele Św. Marcina budynek mieszkalny przy ul. Dominikańskiej 8 budynek mieszkalny przy ul. Kramarskiej 15 budynek mieszkalny przy ul. Wrocławskiej 5 budynek mieszkalny przy ul. Mostowej 15 budynek Collegium Anatomicum przy ul. Święcickiego 6

Mogiły Lotników polskich cmentarz na Cytadeli Żołnierzy polskich Powstańców styczniowych 1963 r.

Powstańców wielkopolskich 1918/1919 Ofiar Czerwca 1956 r.

Pomordowanych działaczy Związku Walki Zbrojnej Pomordowanych działaczy młodzieży socjalistycznej Lotników polskich (1 IX 1939)l 2

Pomordowanych w Forcie VII Pomordowanych w siedzibie gestapo w Domu Żołnierza Pomordowanych w Żabikowie Pomordowanych w więzieniu przy ul. Młyńskiej Pomordowanych w Lasach Palędzkich Pomordowanych w Lasach Rożnowskich Zasłużonych Wielkopolan O fiar pomordowanych i spalonych w latach 1939 - - 1945 Ofiar pomordowanych i spalonych w latach 1939 - - 1945 Zasłużonej nauczycielki Żołnierzy polskich

Ofiar nalotu w dniu 1 września 1939 r.

Zamęczonych w latach 1939 - 1945 64 poległych w 1945 r. żołnierzy radzieckich Sylwestra Wietrzykowskiego 28 poległych żołnierzy radzieckich w 1945 r.

139 poległych żołnierzy radzieckich w 1945 r.

Zmarłych wyznania prawosławnego G e n. bryg. Oswalda Frankał»t*

9»ł) cmentarz na Wzgórzu Św. Wojciecha cmentarz górczyńskicmentarz w Starołęce cmentarz w Miłostowie (wejście od Osiedla Warszawskiego)

II cmentarz przy ul. Głównej cmentarz sołacki przy ul. Lutyckiej

>>>>

cmentarz winiarski przy ul. Wojciechowskiego cmentarz w Głuszynie cmentarz na Cytadeli

>>>>

ANEKS 2

SZKOLNE IZBY PAMIĘCI NARODOWEJ ORAZ IZBY TRADYCJI I PERSPEKTYW 1

Nr szkoły Imienia Ulica l 2 3 6 9 11 12 18 21 25 30

Szkolne izby pamięci Romualda Traugutta Hipolita Cegielskiego Franciszka Witaszka Dezyderego Chłapowskiego Gen. Zygmunta Berlinga Zofri Nałkowskiej Filipiny Płaskowickiej Bohaterów Monte Cassino Bolesława Bierutanarodowej Traugutta 42 Os. Rusa Łukaszewicza 9/13 Os. Kraju Rad Os. Zwycięstwa Os. Manifestu Lipcowego Łozowa 77 Prądzyńskiego 53 Os. Przyjaźni - blok 136

Czesław Knol/ 33 36 39 43 49 51 53 57 63 64 75 79 84 85 88 90 Zdobywców Cytadeli Poznańskiej Mjra Henryka Sucharskiego Juliana Marchlewskiego Poczty Polskiej w Gdańsku Michała Kajki Bronisława Szwarca Pawia E. Strzeleckiego Józefa Kostrzewskiego Ksawerego Zakrzewskiego Marii Konopnickiej Powstańców Wielkopolskich J anka Krasickiego Tadeusza Kościuszki Aleksandra Zawadzkiego Gen. Karola Świerczewskiego Wandy Wasilewskiej Wyspiańskiego 27 Słowackiego 54/56 Jerzego 6/10 Stalingradzka 32/40 Łozowa 53/55 Os. Lecha 37 Głuszyna 187 Leśnowolska 35 Starołęcka 142 Obotrycka 25/27 Powstańców Wielkopolskich Jesionowa 14 Szczepana 3 Tomickiego 16 Swoboda 53/55 Chociszewskiego 56

W pracowniach, gabinetach i innych pomieszczeniach szkół 3 Bolesława Krzywoustego Os. Piastowskie 27 4 Armii "Poznań" Rawicka 12/14 20 Stefana Batorego Os. Rzeczypospolitej 45 Ludwika Waryńskiego Harcerska 3 46 Marii Dąbrowskiej Inowrocławska 19 56 J anka Krasickiego Tarnowska 27 61 Komisji Edukacji Narodowej Szczepankowo 74 66 Marii Skłodowskiej-Curie Os. Przyjaźni 77 Pawła Findera Findera 50 97 Marii Dąbrowskiej Rutkowskiego 38 in V VII IX XI XII

Nr2

Licea Karola Marcinkowskiego Marcina Kasprzaka Marii Koszutskiej Dąbrówki Karola Libelta Georgi Dymitrowa Marii Skłodowskiej-Curie

Ogólnokształcąc e Świerczewskiego 16 Strzelecka 10 Koszutskiej 10 Żeromskiego 8/12 Wawrzyna 24 Ściegiennego 1/3 Stalingradzka 32/40

Zespoły szkół: Budownictwa im. Feliksa Dzierżyńskiego Rolniczych im. Michała Drzymały Fabryki Obrabiarek Specjalnych "Ponar" im. Aleksandra Kowalskiego Mechanicznych im. Janka Krasickiego Gastronomiczno- Hotelarskich im. Karola Libelta Budowlanych im. Ludwika Waryńskiego Handlowych im. Oskara Langego Fabryki Samochodów Rolniczych" Poirno" im. Franciszka Danielaka

Raszyńska 48 Golęcińska 9

Floriana 3 Dzierżyńskiego 360

Podkomorska 49 Grunwaldzka 152 Śniadeckich 54/58

Warszawska 345a Medyczne Studium Zawodowe Nr 1 im.

Janusza Korczaka Garncarska 7 W pracowniach, gabinetach i innych pomieszczeniach Zespól Szkól Elektrycznych im. Aleksandra Zawadzkiego Dąbrowskiego 163 Zespół Szkół Zawodowych im. Joachima Lelewela Różana 17 Zespół Szkół Zawodowych im. Mjra Henryka Sucharskiego Inżynierska

Sale tradycji i inne Gabinet Tradycji 1 Postępu

Izba Historii

Izba Pamiątek

Izba Pamięci

Izba Tradycji 1 Perspektyw

Izba Tradycji 1 Perspektyw

Muzeum Zakładowe

Ośrodek Tradycji Ruchu Młodzieżowego

Sala Historii

Sala Tradycji Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa

Sala Tradycji Przyjaźni Polsko-Radzieckiej i Ruchu Robotniczego

Dyrekcja Okręgowa Poczty i Telekomunikacji, ul. Kościuszki 77 Zakłady Przemysłu Elektrotech - nicznego "Centra", ul. Michała 43 Poznańskie Zakłady Opon Samochodowych "Stomil", ul. Starolęcka 18 Rejonowa Komenda Straży Pożarnych Oddział II Zawodowej Szkoły Pożarnej, ul. Grunwaldzka 16a Dom Kultury Tramwajarza, ul. Słowackiego 19/21 Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, ul. Robocza 4 Zakłady Przemysłu Metalowego "H. Cegielski", ul. 28 Czerwca 1956 r.

Pałac Kultury, ul. Czerwonej Armii 80/82 Zakłady Metalurgiczne "Po met" , ul. Krańcowa 15 Dom Kultury Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej, ul. Grunwaldzka 22 Poznańska Spółdzielnia Mieszkaniowa, Osiedle Przyjaźni 5K

NAGRODY MIASTA POZNANIA W DZIEDZINIE KULTURY I SZTUKI ZA ROK 1984 Dokończenie

JAN BERDYSZAK

U rodził się dnia 15 czerwca 1934 r. w Zaworach koło Śremu w rodzinie rzeźbiarza Józefa Berdyszaka i jego żony Pelagii N owak. W latach okupacji (1939- 1945) przebywał wraz z rodzicami w Zaworach. W 1948 r. wstąpił do Liceum Ogólnokształcącego w Śremie, w którym w 1952 r. złożył egzamin maturalny . Zainteresowania artystyczne Jana Berdyszaka budziły się pod wpływem twórczości rzeźbiarskiej ojca. Pierwszych wskazówek udzielał mu także zaprzyjaźniony z ojcem artysta-grafik prof. Jan Wroniecki. W 1952 r. Jan Berdyszak przyjęty został do poznańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych, na studia w pracowni rzeźby Bazylego Wojtowicza. Równocześnie samodzielnie uprawiał malarstwo. Aktywnie działał także w kole naukowym. Studia ukończył w 1958 r. dyplomem artysty-plastyka w dziedzinie rzeźby. W 1965 r. powołany został na stanowisko wykładowcy Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych i poprowadził pracownię rzeźby. Tytuł docenta otrzymał w 1972 r., a profesorem nadzwyczajnym mianowany został w 1982 r. W latach 1972 -1977 był organizatorem i kierownikiem Katedry Malarstwa i Rzeźby w Architekturze i Urbanistyce.

Od 1978 r. kierował Katedrą Rzeźby, a od 1984 r. pełni funkcję prorektora do spraw nauki. Od wielu lat prowadzi Pracownię Rzeźby i Otoczenia.

Przez pierwsze dwa lata po studiach uprawiał wyłącznie malarstwo i grafikę, później poświęcił się rzeźbie w metalu, odkrywając w tym tworzywie możliwości potwierdzenia swoich koncepcji twórczych.

Laureaci Nagród

Jeszcze podczas studiów, Jan Berdyszak rozpoczął działalność w poznańskim szkolnictwie podstawowym, w którym poprzez organizację kółek plastycznych rozniecał zainteresowania dzieci plastyką. Później nawiązał współpracę z amatorskim ruchem plastycznym w Koszalinie. W tym samym czasie związał się z działalnością Klubu Studenckiego "Od Nowa", równocześnie pracował w Młodzieżowym Domu Kultury, a następnie w Pałacu Kultury, w którym prowadził pracownię malarstwa dla dzieci oraz dla plastyków-amatorów. Prace dzieci z pracowni Jana Berdyszaka prezentowane były na wystawach w Czechosłowacji, Francji, Niemieckiej Republice Demokratycznej, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Stanach Zjednoczonych Ameryki Płn. i na światowej wystawie w Indii. Za działalność tę otrzymał dwukrotnie 0963 i 1964) N agrody Ministra Kultury i Sztuki. W 1961 r. Jan Berdyszak projektował scenografię do sztuki Goethego Pieśń o lisie w Teatrze Lalki i Aktora "Marcinek". Od tej pory związał się z eksperymentalnym teatrem dla młodego widza. Jest również autorem scenografii dla teatrów dramatycznych. Jego osiągnięcia na tym polu potwierdzają wyróżnienia za scenografię do Szkoly żon Moliera na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych (1964) i międzynarodowa nagroda za scenografię na III Światowym Festiwalu Teatrów Lalkowych w Bukareszcie (1965). W latach 1962-1964 związany był także z "Teatrem 5" prowadzonym przez Stanisława Hebanowskiego. Dla tej sceny przygotowywał projekty scenografii oraz plakaty. Brał udział w międzynarodowych festiwalach i spotkaniach teatralnych w Liege (1969 i 1970), Wenecji (1970), Berlinie Zachodnim (1971) i Lyonie (1979) · oTIłZ kilku międzynarodowych wystawach scenografii. N a Biennale Sztuki <ila Dziecka w Poznaniu przypadły mu nagrody za scenografię w latach 1973 i 1977 (I) oraz 1984 (II). Za całokształt

działalności artystycznej dla dzieci i m ł 0dz.eży otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów (1980).

W latach 1966 -1970 stworzył siedem pokazów przestrzeni animowanej, które były modelami "spektakli efemerycznych", nie mieszczących się w formule teatru, happeningu ani performensu. Od 1977 r. uprawia refleksję nad teatrem w formie projektów i instalacji. J ego poszukiwania plastyczne nie ograniczają się do rzeźby, malarstwa i scenografii. Jan Berdyszak ma duże osiągnięcia w dziedzinie animacji przestrzeni: jest założycielem i kierownikiem specjalnego zespołu, który zdobył duży rozgłos, wprowadzając do naszych doświadczeń plastycznych światło i ruch. "Dalszy rozwój koncepcji Jana Berdyszaka - pisała znany krytyk i teoretyk Bożena Kowalska - widzę w śmiałych kompleksowych rozwiązaniach rozległych wnętrz czy terenów pod otwartym niebem. Będzie to zerwanie z malarstwem j ak i rzeźbą. Nie równoznaczne jednak 7. wejściem w architekturę" (" Gazeta Poznańska", 23 VII 1971).

On sam w wywiadzie dla "Głosu Wielkopolskiego" (21 - 23 III 1975 r.) powiedział Czesławowi Grzelakowi: "Rozumiem świat spoiście. N a spoistość tę składa się to, co człowieka otacza i sam człowiek, jego refleksja nad światem, nad sobą. Mnie interesuje przede wszystkim refleksja człowieka nad samym sobą [...]. Obszar mego działania ma być obszarem koncentracji człowieka. Ten obszar zawiera program, a w centrum konstrukcji tego programu znajduje się - miejsce puste". W kilka lat później, w katalogu wysiawy Jana Berdyszaka Alicja Kępińska pisała: "Jan Berdyszak pojmuje działalność sztuki jako działalność poznawczą, poznanie środkami sztuki zaś - jako specyficzną dziedzinę aktywności umysłu. Jest to rodzaj poznania totalnego, obejmującego całość doświadczenia, intuicji i wiedzy twórcy, ale nie będącego ani ich sumą, ani czymś «obok», anic z y m ś «ponadto». Artysta nazywa je <'Poznaniem między poznaniami»: odkrywa ono sensy środkami sztuki i konstyt u uj e zarazem jej zawartość. Tego rodz aj u aktywność, odmienna od wszelki c h innych form poznania, np. naukowego, rodzi pytanie, które jak się wyd aj e skupia szczególną uwagę artysty: jak i e warunki są niezbędne, aby pow s t a ł a konstrukcj a sztuki". I dalej: "Postępowanie Berdyszaka polega na konstruowaniu kolejnych modeli przybliż e ń , przy czym każdy model przybiera charakter cyklu, w ramach którego, pop r z e z rozważenie mutacji hasła wyjściov« g o, zostaje ono «rozpoznane» jako instrumen t poznania...". Swój dorobek artystyczny prezentował J a n Berdyszak - poczynając od 1960 r.

na wystawach zespołowych i indywidualnych w kraju, a także w państwach Europy, Ameryki Płn. i Płd. o r a z w Japonii. Prace jego znajdują się w zbiorach Muzeów Narodowych w Warszawie i Poznaniu; w muzeach w: Bydgoszczy, Gdańsku, Kaliszu, Kielcach, Koszalinie, Krakowie, Łodzi, Radomiu, Słupsku, Toruniu, Wrocławiu i galerii .. Studio" w Warszawie. Są w zbiorach UNESCO w Paryżu, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Skopje (Jugosławia), Ins t Y t u t u Sztuki Nowoczesnej w Kamakura (Japonia), Museum of Fine Art w Bostonie (Stany Zjednoczone Ameryki Płn.), Alvar Aalto Museum w Yyvaskyla (Finlandia), The Kościuszko Foundation w Nowym Jorku, muzeum w Berlinie Zachodnim oraz w kolekcjach prywatnych. Z wystaw indywidualnych warto odr-.otować ekspozycje w Galerii "Od Nowa " (1960), Biurze Wystaw Artystyczn y c h (1962), Galerii "Krzysztofory" w Krakowie (1965), "Akiyama Gallery" w Tokio (1968), "Galerie in der Biberstrass e" w Wiedniu (1961), w warszawskiej "Zachęcie" i londyńskiej galerii Grabowskiego (1969), w Dum Panu z Konstatu w Brnie (1971), w poznańskim Muzeum Narodowym (1974), łódzkim Ośrodku

Propagandy Sztuki (1976), wrocławskim Muzeum Architektury (1977), Warszawskim Domu Artysty Plastyka (1979), gdańskiej galerii AUT (1979), wrocławskiej Galerii "Foto Medium Art" i warszawskiej "Galerii Krytyków" (1980), ponownie w Galerii "Krzysztofory" w Krakowie (1981), hamburskiej galerii "Tolerance", hanowerskiej galerii "Kobus", poznańskim "Arsenale" (1982) i w "Galerii ON" w Poznaniu (1983). Uczestniczył w wystawach zbiorowych: Biennale de Paris (.969), International Festival Exhibition w Edynburgu (1969), Exposition des Artistes Atrangers UNESCO w Paryżu (1979), Praskim Quadriennale (1971, 1979 i 1983), "Man and his World" w Montrealu (1972), Biennale Internationale d'Arte de Menton (1974), Międzynarodowym Triennale Rysunku we Wrocławiu (1974, 1978, 1981), "Graaphica Creativa" w Alvar Aalto M useum lyvaskyla w Finlandii (1975), Międzynarodowym Biennale Grafiki w Krakowie (1974, 1976, 1978. 1980 i 1984), 16 Contemporary Polish Artists - - Aldrich Museum Ridgefield - Connesticout (1977), International Contemporary Art w New Delhi (1978), Biennale der Europaischen Graphik w Baden-Baden (1983), Internationalistische Triennale w Fellbach (.983). W 1983 r. był pomysłodawcą i komisarzem działu polskiego na Międzynarodowym Quadriennale Scenograiii w Pradze. W grudniu 1983 r. zorganizował w Poznaniu cykl imprez pl. Wokół sztuki teatru, ukazujących najciekawsze awangardowe teatry polskie i dokonania p.astyki teatralnej. Imprezę tę uznano za najciekawsze wydarzenie w dziedzinie sztuki w latach 1980 -1985 wśród propozycji zrealizowanych w Poznaniu. Jan Berdyszak jest laureatem wielu nagród i wyróżnień, m. in. I nagrody w konkursie na plakat przeciwko użyciu bomby atomowej (1959), wyróżnienia za projekt pomnika ku czci ofiar faszyzmu w Chełmnie nad N erem (1962), nagrody

Laureaci Nagródza malarstwo 1 rzeźbę uzyskanej na Wystawie XX-lecia plastyki PRL (1965), wyróżnienia krytyki francuskiej na wystawie UNESCO w Paryżu (1970), I N agrody Międzynarodowego Triennale Rysunku we Wrocławiu (1974), Nagrody i/n. Jana Cybisa (1978), równorzędnej nagrody za "Rzeźbę roku 1979" w Krakowie (1979), nagrody za rzeźbę na wystawie Tendencje i osobowości 1974 - -1979 w Warszawie (1979), III Nagrody na ogólnopolskiej wystawie grafiki w Warszawie (1981), Nagrody "Projektu" na X Międzynarodowym Biennale Grafiki W Krakowie (1984).

Odbył liczne podróże artystyczne. Był stypendystą rządu francuskiego (1970)i Fundacji Kościuszkowskiej (1975) w Nowym Jorku.

Jest laureatem Nagrody Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego w dziedzinie upowszechniania kultury za rołc 1965 oraz laureatem Nagrody Ministra Kultury i Sztuki za twórczość artystyczną (1971). Jan Berdyszak posiada Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury, Złotą Odznakę Związku Polskich Artystów Plastyków. U dekorowany został Złotym Krzyżem Zasługi. W 1957 r. zawarł związek małżeński z Marią Mrozek, historykiem sztuki. 2 małżeństwa tego urodził się syn Marcin (1964).

MARIAN KOUBA

Urodził się dnia 21 marca 1920 r. we Lwowie, w rodzinie stolarza Piotra Kouby i jego żony Marii z Magdziarczyków. Do szkoły powszechnej (im. Marii Konopnickiej), a następnie gimnazjum (im. Mikołaja Kopernika) uczęszczał w rodzinnym mieście. Po maturze w 1938 r., Marian Kouba powołany został do odbycia służby wojskowej w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii w Zambrowie, skąd przed wybuchem wojny polsko-niemieckiej (1939) przeniesiony został do 7. Pułku Artylerii Ciężkiej w Poznaniu. Bojowy szlak 7. Pułku zakończył się w Puszczy Kampinoskiej w dniu 24 września 1939 r. Podchorąży Marian Kouba dostał się do niewoli i został skierowany do Oflagu XIa Osterrode, a następnie do Stalagu w Oberlangen. W 1942 r. grupa jeńców - w której się znajdował - przeniesiona została do obozu w Hoffnungsthal koło Kolonii, a później Hangelar koło Bonn. Stamtąd udało mu się zbiec, razem z Leonardem Budzyńskim. Powrócił do kraju w grudniu 1946 r. i zatrzymał się u brata w Krakowie. Tam też podjął pracę zarobkową jako urzędnik w Polskim Towarzystwie Zootechnicznym. Jednocześnie zapisał się na U niwersytet Jagielloński i ukończył w latach 1947-1949 Szkołę Nauk Politycznych prof. dra Ludwika Ehrlicha. Zdradzał talent śpiewaczy od wczesnej młodości. W latach gimnazjalnych śpiewał w chórze amatorskim. Poziom tegochóru skłonił Adama Didura - wówczas kierownika klasy śpiewu w Konserwatorium Lwowskim do angażowania go do występów w Operze Lwowskiej, co odbywało się w tzw. Szkole Operowej Adama Didura. W ten sposób Mar i a n Kouba po raz pierwszy znalazł się na deskach sceny operowej i śpiewał w operach: Faworyta Gaetano Donizettiego (1936) i Janek Władysława Żeleńskiego (1937). W 1947 r. zapisał się do Krakowskiej Szkoły Operowej Czesława Zaremby i Anieli Szlemińskiej . Przedstawiony w 1948 r. dyrektorowi Opery Krakowskiej Walerianowi Bierdiajewowi, zyskał jego v. ysokie uznanie. Dyrygent Adam Kopyciński przygotował Koubę do partii Jontka w Halce Stanisława Moniuszki.

Debiut odbył się w dniu 24 maja 1948 r.

Bezpośrednio po tym, Bolesław Jankows ki i Kopyciński - organizatorzy "Opery rzek polskich" - zaangażowali Koubę do zespołu, w którym śpiewał na zmianą z Witoldem Łuczyńskim partię Franka w operze Flis Moniuszki. Płynąc sta tkiem po Odrze - od Opola do Szczec i n a - w ciągu kilku tygodni wystawiano Flisa pod gołym niebem, na rzece. N adziej e na pracę w teatrze rozwiały się, bowiem Opera Krakowska zawiesiła działalność (1949). Kouba stanął do Konkursu Amatorów Śpiewaków w Krakowie, w którym zajął drugie miejsce, a w nagrodę otrzymał stypendium Zarządu Miasta, które umożliwiło mu ukończenie studiów śpiewaczych. Kilkakrotnie śpiewał jako solista podczas koncertów symfonicznych orkiestry Filharmonii Krakowskiej, pod dyrekcją Piotra Perkowskiego . W grudniu 1951 r. dyrektor Adam Kopyciński zaangażował Koubę do Opery Wrocławskiej, a dyrektor Opery Poznańskiej Walerian Bierdiajew zaprosił go w 1953 r. na gościnny występ w partii Pinkertona w operze Madame Butlerjly Giacomo Pucciniego. Pierwszy występ w Poznaniu (23 V 1953) wypadł pomyślnie . Od początku sezonu 1953/1954 Marian Kouba przeniósł się na stałe do Poznania.

W Operze Poznańskiej śpiewał ponad pięćdziesiąt czołowych partii tenorowych z repertuaru polskiego i światowego. Jego stopniowy rozkwit artystyczny obserwowali z zainteresowaniem recenzenci muzyczni, nie szczędząc życzliwych uwag - od krótkich wzmianek do sążnistych i pogłębionych esejów. "Ze wzruszeniem słuchałem pięknego głosu Mariana Kouby- Ricarda piszącego pożegnalny list do Amelii - notował recenzent "Tygodnika Zachodniego" (4 IV 1954). - Siłą ekspresji dramatycznej i autentycznym uczuciem trafił do nas duet zakochanych w trzecim akcie" (Balu maskowego Giuseppe Verdiego). Po premierze Holendra tułacza Ryszarda Wagnera (14 X 1956) Kazimierz Nowowiejski podkreślił w "Głosie Wielkopolskim" (13 X 1956): "Partię Eryka (narzeczonego Senty) śpiewał Marian Kcuba, który ujął słuchaczy zarówno pięknością głosu tenorowego jak i szczerą bezpośredniością swej interpretacji". Głośna premiera opery Turandot Giacomo Pucciniego, przygotowana przez Zdzisława Górzyńskiego (12 I 1958), przyniosła wiele znakomitych ocen wykonania partii Kalafa przez Mariana Koubę. "Głos Mariana Kouby - pisał Norbert Karaśkiewicz w "Tygodniku Zachodnim" (25 I 1958) - posiada dużą świeżość, obok siły i ładnego brzmienia. Staranność w prowadzeniu frazy, unikanie anuzycznych, tanich efektów dowodzi dbałości o wykonanie swojej partii Trudno mówić o aktorstwie Kouby. Polega ono na zbyt często powtarzającym się, bardzo już ogranym patetycznym geście rozkładania rąk. Poszukiwanie z-ćżnicowanego wyrazu aktorskiego powinno być dalszym etapem doskonalenia się tego artysty. Jeżeli wspomniane gesty nie rażą u Kouby jak u innych i tępych w dodatku muzycznie tenorów operowych, to przyczyną tego jest młodzieńczość i uboga w swoim wyrazie

Laureaci Nagródnaturalność poruszania się po scenie. A może po prostu skromność, jaka przebija z jego wykonawstwa". "Marian Kouba- Kalaf - pisał Jerzy Młodziejowski w "Expressie Poznanskim" (13 1 1958) - śpiewał prześlicznym głosem; zadziwiał wyrazistą dykcją i bardzo opanowaną a zarazem przemyślaną ekspresją'. A Czesiaw Sikorski dodawał w "Gazecie Poznańskiej" (13 I 1958): "Z welką przyjemnością stwierdzamy, że Kouba w ciągu kilkuletniego pobytu w Poznaniu rozwinął się bardzo pod względem wokalnym i śmiało możemy zaryzykować stwierdzenie, że w partii Kaiafa stworzył on najlepszą ze wszystkich odtwarzanych dotąd przez siebie postaci. Twierdzenie to dotyczy zarówno strony wokalnej jak i aktorskiej . Jego świeży pod względem barwy głos, stosunkowo nośny, płynie swobodnie, a chociaż zwraca on uwagę na wyrównanie brzmienia, nie zapomina jednak o poprawnej dykcji i pod tym względem cbok J. Katina wyróżniał się spośród całego zespołu solistów. Aktorsko cechoWaia go wielka naturalność, zwolniona oJ wszelkich szablonowych gierek scenicznych" . Z okazji premiery ParU Moniuszki (13 VIII 1958), Jerzy Młodziejowski napisał w "Expressie Poznaaskim" (25 IX 1958): "Marian Kouba nie tylko bardzo pięknie interpretował muzykę, lecz również przekonywająco grał swą rolę; głos dalekonośny, dźwięczny, kryształowo czysty" . O Balu maskowym (premiera, 22 III 1959) ten sam recenzent pisał (26 III): "Równie doskona.ym był Marian Kouba jako Ryszard. Miękkość śpiewanych fraz i dyskretna, a zarazem zupełnie swobodna gra, każą nam w tym artyście widzieć równie dobrego muzyKa. W szeregach śpiewaków właśnie »tacy« rzadko się zdarzają". A Kazimierz Nowowiejski dodał w "Głosie Wielkopolskim" (27 III 1959): "Spośród grona sr-listów piękny sukces odniósł w Balu maskowym M. Kouba (jako Gubernator), śpiewający okazałym, dźwięcznymtenorem, o nośnej i okrągłej górze". "Marian Kouba był świetny jako hrabia Ryszard" - uzupełniał Wiesław Kiser w "Gazecie Poznańskiej" (27 I I I 1959).

Wystawienie opery Mozarta Czarodziejski flet (18 VI 1967) było wydarzeniem artystycznym. Recenzent "Ruchu Muzycznego" (1-15 XII 1967) Józef Kański, tak odnotował występ Mariana Kouby: "Wśród wykonawców głównych partii, na pierwszym miejscu postawiłbym zdecydowanie Mariana Koubę. Jego Tarnino, śpiewany pięknym, doskonale wyrównanym głosem, z dużą muzyczną kulturą - to była kreacja dająca słuchaczowi wiele satysfakcji". Podobnie p-j wystawieniu Łucji z Lammermour Gaetano Donizettiego (7 IX 1968), Sławomir Pietras napisał w "Gazacie Poznańskiej" (9 IX 1968): "Dawno już n.e słyszeliśmy tak dobrze śp;ewającego Mariana Kouby. Partia Edgara powinna być wykonana z dużym wyczuciem kantyleny, głosem dźwięcznym, żarliwym, w/ruszającym. Tak właśnie zaprezentował ją nasz znakomity tenor". "Podczas aktualnej premiery - pisał Kazimierz N owowiej ski w "Głosie Wielkopolskim" (12 IX 1968) - główne role amantów powierzono: B. Zagórzance i M. Koubie. Oba głosy zabrzmiały znakomicie.

Zwłaszcza scenę obłędu młoda primadonna odśpiewała sopranem pełnym blasku i zarazem lekkości. Ta solistka umie połączyć wyraz dramatyczny z techniką koloratury. Zyskała sobie owacje audytorium. Także Kouba zaimponował metaliczną barwą pięknego głosu tenorowego i kulturą prowadzenia frazy. Artysta może Edgara zaliczyć do swych wzorowych partii" . "Jeszcze nie słyszałem - dodawał brat Kazimierza Feliks Maria - równie idealnie śpiewającego M. Kouby (obszerna partia nieszczęśliwego kochanka, Edgara)". ("Ilustrowany Kurier Polski", 15 - 16 IX 1968).

Podobnie brzmiały recenzje z Rycerskości wieśniaczej Mascagniego 1 Pajacóiu Leoncavalla (9 i 16 IV 1983). W pierwszej inscenizacji M. Kouba śpiewał Turiddu, w drugiej - genialnie - Cania. Zofia Kwiczaia-Kubacka w "Nurc i e" (1983, nr VI) napisała po prostu: " T o wielkie dokonanie tego zasłużonego i cenionego artysty". Wszechstronny repertuar, w połączeniu ze znakomitymi warunkami głosowymi, s t a ł siQ podstawą szerokiej współpracy artysty z teatrami operowymi w Polsce, otwierając jednocześnie drogę na sceny zagraniczne. W 1968 r. Marian Kouba uczestniczył w festiwalu wagnerowskim w Dessau (Niemiecka Republika Demokratyczna), gdzie śpiewał partię Eryka w Holendrze tułaczu Wagnera. Na przedstawieniu byli obecni członkowie zarządu opery berlińskiej, którzy zaproponowali mu wys t ę P w Berlinie w partii Jontka w Moniuszkowskiej Halce. Tak rozpoczęła się współpraca Kouby z berlińską Staatscper, w której śpiewał (również w języku niemieckim) partię Manrico w operz e Trubadur Verdiego (1961). W latach 1962-1965 został zaangażowany do opery berlińskiej jako solista. Śpiewał tam w: Tosce i Madame Butterjly, Eugeniuszu On ieginie, Nabuchodonozorze, Travtacie, Kawalerze srebrnej róży i in. Poza Berlinem i Dessau, Marian Kouba śpiewał na scenie budapeszteńskiej (Rigoletlo, Rycerskość wieśniacza i Turun do t), na scenie drezdeńskiej (Tosca i Madame Bu tterjly) , w Belgradzie i Zagrzebiu (Jugosławia), Moskwie, Woroneżu, Kijowie, Odessie i Ułan Ude (Związ e k Socjalistycznych Republik Radzieckich), Pradze i Brnie (Czechosłowacja), Cottbus (Niemiecka Republika Demokratyczna), Jassy (Rumunia), Plovdiv (Bułgaria), Hanowerze (Republika Federalna Niemiec), Hawanie (Kuba), Genui (Włochy), Liege, Brukseli i Gandawie (Belgia), w Tokio (Halka), w Berlinie Zachodnim, w Stanach Zjednoczonych Ameryki Płn. i Holandii.

Z dniem 1 września 1978 r., dyrektor Teatru Wielkiego w Warszawie Antoni

Wicherek zaangażował M. Koubę na ; tały etat do 31 grudnia 1983 r. Śpiewał tam wszystkie partie tenorowe bieżącego repertuaru. Wystąpił ponadto w premierowych obsadach Balu maskowego i Rycerskości wieśniaczej. Marian Kouba wystąpił kilkadziesiąt razy jako solista w Filharmonii Poznańskiej i innych filharmoniach w Polsce w wielkich dziełach oratoryjnych. Głos jego został utrwaiony na płytach: jubileuszowej z okazji 50-lecia Opery Poznańskiej (1969) i nagranej w 1974 r. w Lipsku (Niemiecka Republika Demokratyczna), gdzie wykonał partię tenorową w oratorium Karla Kocora Wiosna. Towarzyszyła mu Orkiestra Radia i Telewizji w Lipsku. Przed polskimi kamerami telewizyjnymi śpiewał arie z oper: Cyganeria, Faust, Madame Butterjly, llazzpa, Pajace, Tosca, Trubadur i in. W latach 1953 - 1974 występował w licznych koncertach upowszechnieniowych i szkolnych. Od 1969 r. Marian Kouba prowadzi działalność dydaktyczną w poznańskiej Akademii Muzycznej, gdzie z dniem 1 października 1976 r. został docentem. Ceniony jest za swą fachowość, odpowiedzialność i osobistą skromność. Wychowankowie kiasy Mariara Kouby śpiewają na wielu scenach operowych, ni. in.: Michał Marzec i Krzysztof Szarnecki w Poznaniu, Adam Wiśniewski w Bytomiu, Janusz Gregorowicz w Berlinie Zachodnim a Konrad Dębski w 01denburgu (Republika Federalna Niemiec) . W dniu 3 grudnia 1983 r. na scenie Teatru Wielkiego odbyło się uroczyste przedstawienie Turandot Pucciniego z okazji 30-1ecia pracy artystycznej Mariana Kouby. Jubilat wystąpił w partii Kalafa, w towarzystwie Krystyny Kujawińskiej, Magdaleny Krzyńskiej, Aleksandra Burandta, Jerzego Fechnera, Michała Marca, Jerzego Kulczyckiego, Krzysztofa Szanieckiego 1 Ryszarda Wróblewskiego. Orkiestrą dyrygował Mieczysław Dondajewski.

Laureaci Nagród

Sprawozdawca "Expressu Poznańskiego" tak spisał wraż enia z tego niezwy kłego wieczoru: "Owacje, naręcza kwiatów i Sto lat dla M. Kouby za poznańskie 30-1ecie. Bardzo liczne grono wielbicieli Mariana Kouby wypełniło w sobotę Teatr Wielki, by podziękować artyście za 30 lat śpiewania na poznańskiej scenie. Soliści wszystkich pokoleń, z wielce zasłużonymi weteranami tego Teatru na czele, dyrygenci, chórzyści, tancerze i muzycy z orkiestry, przedstaw. ciele techniki i administracj i te a tralnej, a nade wszystko melomani, pamiętający pierwsze kroki Mariana Kouby w Poznaniu i śledzący rozwój jego kariery poprzez 40 największych tenorowych partii... Wszyscy razem zgotowali Jubilatowi długie, serdeczne owacje w trakcie przedstawienia Turandot Pucciniego, a w III akcie zmusili solistę do powtórnego zaśpiewania słynnej arii. W antrakcie natomiast odbyła się urocrystość oficjalna, podczas której odczytano listy gratulacyjne, nadesłane na adres Mariana Kouby od ministra kultury i sztuki Kazimierza 2ygulskiego, I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Poznaniu Edwarda Łukasika, wojewody poznańskiego Mariana Króla i prezydenta miasta Andrzeja Wituskiego, ki.ory był również wśród gości przybyłych na przedstawienie. "Ze szczególnym wzruszeniem słuchaliśmy tekstu gratulacji Karola U rbanowicza, bodaj najstarszego żyjącego śpiewaka i reżysera naszej poznańskiej sceny operowej. Bardzo pięknie przemówił też dyrektor Teatru - Mieczysław Dondajewski, kreśląc sylwetkę Mariana Kouby jako artysty i człowieka. Niezliczone ilości kwiatów wypełniły scenę, a mury gmachu pod Pegazem rozbrzmiewały na koniec ogólnym Sto lat. "Muzyczny Poznań podziękował wybitnemu artyście za wczoraj i za dzisiaj, a jednocześnie pozostaje z nadzieją na wiele jeszcze przeżyć i wzruszeń, jakich może od Niego doznać", (rp)

Jubileusz Mariana Kouby stał się okazją do podsumowania dotychczasowego dorobku artystycznego słynnego tenora polskiego, wielu refleksji i wspomnień. "J est to przypadek raczej bez p r e c e - densu w życiu polskich teatrów muzycznych - pisał Romuald Połczyński w "Expressie Poznańskim" (1 XII 1983) -.

by czołowy śpiewak związany był z j e dną i tą samą sceną bez przerwy przez trzydzieści lat". Przysłuchując się nagraniom telewizyjnym prowadzonym przez komentatora Piotra N ędzyńskiego, Połczyński zanotował. "Razem [...] usiłujemy wydobyć tajemnicę: co tak związało Mariana Koubę z Poznaniem? - Solidna robota - powiada - jaka zawsze obowiązywała i obowiązuje w teatrze. Nie jest to żadna tajemnica, to fakt. Byliśmy i jesteśmy nadal czołową sceną. Mamy dobrych śpiewaków, a na śpiewakach stoi opera". W wywiadzie dla "Głosu Wielkopolskiego" (3-4 XII 1983) Marian Kouba powiedział: "Miałem szczęście pracować niemal od początku pod dyrekcją świetnych i mądrych szefów-dyrygentów, dla których arkana sztuki operowej i wokalnej nie miały tajemnic: Waleriana Bierd-ajewa, Zdzisława Górzyńskiego. Dla nich interes solisty był równie ważny jak interes całej placówki operowej. Wystarczająco też często powtarzał mi mój profesor Czesław Zaremba: Pamiętaj, że masz jeden skarb - to dźwięk; jeżeli stracisz ów dźwięk to stracisz głos, całe twoje bogactwo. Nie sięgałem więc po pozycje przekraczające w danym momencie moje możliwości i siły wokalne [...] prawie każdy młody solista chciałby, co poniekąd zrozumiale, jak najszybciej zabłysnąć. Wielu więc próbuje śpiewać od razu wielkie role. I... ryzykuje". "Będąc przez bodaj sześć sezonów - powiedział M. Kouba w innym miejscu wywiadu stałym solistą sławnej i bezsprzecznie doskonalej opery berlińskiej (Staatsoper) otrzymałem sporo ciekawych propozycji. I z prawie wszystkich zrezygnowałem. Dlaczego? Przedewszystkim z obawy przed nadmierną eksploatacją głosu, którą przeczuwałem pi zeglądając teksty umów proponowain y c h przez impresariów". Rozumna i oszczędna "gospodarka"" głosem umożliwiła M. Koubie po czterdziestu latach śpiewania niebywały sukc e s, jaki odniósł w Pajacach Leoncavalla w partii Cania. Był członkiem władz poznańskiego oddziału Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu. U dekorowany został Krzyżem Kawa

Opera 1 1

Aida Bal maskowy

Baron cygański Borys Godunow

Carmen ChowańszczYzna Cyganeria Czarodziejski flet Dama Pikowa

Don Carlos Eros i Psyche Eugeniusz Oniegin Faust Flis

Gioconda

Halka

Harnasie

Holender tułacz Hrabina

Janek Kawaler srebrnej róży Książę Igor Komendant Paryżalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1969). Posiada Odznakę Honorową Miasta Poznania, Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury, Krzyż Grunwaldu i inne odznaczenia woj skowe. Jest laureatem Nagrody Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego w dziedżinie upowszechniania kultury za rok 1967.

W 1955 r. zawarł związek małżeński z solistką poznańskiego Teatru Wielkiego Jadwigą Myszkowską. Z małżeństwa tego urodziła się córka Jadwiga (1965).

REPERTUAR OPEROWY MARIANA KOUBY

Rola 2 1 Radames Hrabia Ryszard Barinkai Dymi tr Don Jose Andrzej

Rudolf Tarnino

Hermantytułowa Eros Leńskitytułowa Franek

Enzo

Jontek

Głos za sceną Eryk Kazimierztytułowa S piewak Włodzi - mierz Ludwik

6 Kronika ffi. Poznania 4/85

Kompozytor 3 G. Verdi G. Verdi

S. Strauss M. Musorgski G. Bizet M. Musorgski G. Puccini W.A.

Mozart P. Czajkowski G. Verdi L. Różycki P. Czajkowski Ch. Gounod S. Moniuszko A. Ponchieli; ii S. Moniuszko S. Szymanowski R. Wagner S. Moniuszko W. Żeleński J. Strauss

A. Borodin

W. Rudziński

Opera Rola Kompozytor l 2 3 Kraina uśmie- Sou- F. Lehar chu Czong Krutniawa Ondrej E.Suchoń Lakme Gerald L. Delibes Legenda Bałty- Demon F. Nowoku wiejski Pan leśniczY Henryk K. Kurpiński Łucja Z Lam- Edgar G. Donimermoor zetti Madame Butler- Pinkerton G. Puccini fly Manon Des J. Massenet Grieux Mazepa Andrzej P. Czajkowski Niziny Pedro E. d'Albert Nabucco Izmacl G. Verdi Opo wieści tytułowa J. Offenbach Hoffmanna Oifeusz w pie- tytułowa J. Offenbach kle Pajace Canio R. Leoncavallo Paria Idamor S. Moniuszko Rigole tto Książę G. Verdi Mantui Rycerskość Turiddu P. Mascawieśniacza gni Sprzedana na- J e nik B. Smetana rzeczona S. MoniuszStraszny dwór Stefan ko Syrena Króle- W. Maliwicz szewski Szkoła żon Horacy R.Lieberman

Laureaci Nagródl 2 3 Tannhiiuser Walter R. Wagner Tosca Carava- G. Puccini dossi Traviata Alfred G. Verdi Trubadur Manrico G. Verdi

Turandot Wolny strzelec

Kalaf Max

G. Puccini C. M. Weber E. Krenek

Zagraj nam Jonny

Max

REPERTUAR ORATORYJNY MARIANA KOUBY

Kompozytor J. S. Bach J. S. Bach

Oratorium Magnificat Pasja wg św. Mateusza IX Symfonia Joanna d'Are na stosie

L. van Beethoven A. Honegger

Kompozytor Oratorium S. Moniuszko Sonety Krymskie W. A. Mozart Msza Koronacyjna W. A. Mozart Requiem S. Poradowski Rapsod Poznański S. Szymanowski Harnasie

KAZIMIERZ MŁYNARZ

Urodził się dnia 11 stycznia 1933 r.

w Biniewie koło Ostrowa Wielkopolskiego jako syn urzędnika kolejowego, powstańca wielkopolskiego Franciszka Młynarza i jego żony Zofii z Gondów. Lata okupacji hitlerowskiej spędził w Krotoszynie, uczęszczając tam przez pewien czas do niemieckiej szkoły dla dzieci polskich, a następnie terminując w zawodzie cukiernika. Po wyzwoleniu w 1945 r. ukończył

szkołę podstawową w Krotoszynie, a następnie w Kościanie szkołę średnią, gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości (1951). Po kilkumiesięcznym pobycie w ramach Powszechnej Organizacji "Służba Polsce" w Nowej Hucie, zakończonym zdobyciem tytułu przodownika pracy, zapisał się na polonistykę na Wydziale Filozoficzno- Historycznym Uniwersytetu Pcznańskiego. W trakcie studiów brał czynny udział w pracach Studenckiego Kcła Naukowego. Specjalizował się w zakresie edytorstwa staropolskiego na seminarium u prof. dra Romana Pollaka. W 1955 r. uzyskał stopień magistra filozofii za pracę na temat unikatów Andrzeja Zbylitowskiego.

Pracę zawodową podjął w oddziale poznańskim Towarzystwa Wiedzy Powszechnej na stanowisku instruktora (1955 -1956). Działając na obszarze pięciu powiatów województwa poznańskiego, rozwijał ożywioną działalność odczytową na tematy literackie. W latach 1957 -1965 pracował jako bibliotekarz w Bibliotece Głównej U niwersytetu im. Adama Mickiewicza. Od 1956 r. związał się na stałe z ruchemdyskusyjnych klubów filmowych. Swoje zainteresowania w tej dziedzinie rozwij ał początkowo jako uczestnik klubowyc h dyskusji, a później jako prelegent, prezes oraz kierownik programowy Dyskusyjnego Klubu Filmowego "Kamera". KI u b powstał w dniu 5 marca 1953 r.

jako placówka Związku Zawodowego Pracowników Kultury i jest obecnie jednym z kilku najstarszych w kraju. W latach 1959 - 1961 programował pierwsze w Polsce kino szkolne, w nie istniejącym już kinie "Warta". W latach 1968 -1975 Kazimierz Młynar z był członkiem Krajowej Rady Artystycznej Kin Studyjnych. Pełnił równolegle funkcję kierownika artystycznego kina studyjnego "Muza". Debiutował na łamach "Gazety Poznańskiej" (1955) pamfletem na krytyków i recenzentów. W latach 1956 -1957 był członkiem zespołu redakcyjnego tygodnika "Wyboje". Od połowy 1960 r. do końca 1982 r. wygłaszał - pod pseudonimem "Krzysztof Kazimierski" (zbitka imion Krzysztofa Kostyrki i Kazimier z a Młynarza, niegdyś spółki felietonistów) - cotygodniowe felietony filmowe przed mikrofonami poznańskiego radia. Od dnia 1 listopada 1965 r. pracuje w redakcji "N urtu": jako sekretarz redakcj i, zastępca redaktora naczelnego i - od 1 grudnia 1974 r. - jako redaktor naczelny. Obok felietonów radiowych, zamieszczał liczne artykuły i rozprawy filmowe w prasie, poświęcone szczególnie historii filmu w Wielkopolsce oraz kinematografii radzieckiej, niemieckiej i japońskiej. Inspirował i współorganizował wiele ciekawych konkursów i imprez filmowych w Poznaniu i na terenie województwa, które cieszyły się dużą popularnością. Jego dziełem są także: wstęp, redakcja i tłumaczenie książki Ingmara Bergmana Scenariusze (Warszawa 1973 i 1977) oraz wstęp do Scen Z życia małżeńskiego I. Bergmana (Poznań 1976); wybór

6*

1 opracowanie (wraz z Edmundem Makowskim) wspomnień wielkopolskich uczestników kampanii wrześniowej Dni klaski, dni chwały (Poznań 1970); przygotowanie do druku i wstęp do gawęd Stanisława Strugarka Wuja Ceśku opowiada (Poznań 1977); przygotowanie (wraz z Wojciechem Jamroziakiem) obszernego tomu pamiętników o życiu codziennym w okupowanej Wielkopolsce Z lat okupacji (Poznań 1984); Panorama kultury Poznania w Polsce Ludowej" (1985).

Animator ruchu pamiętnikarskiego Wielkopolan, był pomysłodawcą i organizatorem konkursów pamiętnikarskich, n un.: "Dni klęski, dni chwały", "U rodzeni nad Odrą, Nysą i Bałtykiem", "Młodzież przed ekranem", "Mój nauczyciel", " Wczoraj i dziś polskiego lotnictwa", "Zycie codzienne w okupowanej Wielkopolsce", "Ruch oporu: Wielkopolska 1939 - 1945", "Poznań, moje życie" .

Jest współzałożycielem Klubu Pamiętnikarzy przy Wielkopolskim T owarzystwie Kulturalnym (1981) i wiceprezesem zarządu Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego. Posiada odznaczenia: Złoty Krzyż Zasługi, Medal Komisji Edukacji N arodowej, Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury, Brązowy Medal "Za zasługi dla obronności kraju", Medal 30-1ecia PRL, Odznaki Honorowe Miasta Poznania oraz , Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" . W dwudziestą rocznicę powstania miesięcznika " Nurt", udekorowany został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1985). Za działalność na polu kultury filmowej w Wielkopolsce został laureatem Zespołowej Nagrody Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego (1964) - z Czesławem Radomińskim i Zdzisławem Bery tern. Wyróżniono go też Nagrodą Kiubu Krytyki Filmowej Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1978). Jest członkiem honorowym poznańskiej "Pro Sin

Laureaci Nagród

fóniki" i posiadaczem Medalu im Marcina Kasprzaka (1985). W 1965 r. zawarł związek małżeński

z bibliotekarką Marią Lemke. Z małżeństwa tego urodziły się dzieci: Miłosz (1972) i Dobrochna (1974).

MARIA TRZECIAKOWSKA

Urodziła się w Poznaniu, w dniu 16 listopada 1928 r., w rodzinie robotnika kolejowego Andrzeja Dolaty i jego żony Katarzyny z Ogrodowczyków. Kiedy ukończyła cztery klasy Szkoły Podstawowej Nr 34 przy ul. Jarochowskiego, wybuchła wojna. Od połowy lipca 1941 r. podzieliła los setek tysięcy dzieci polskich. Jedenastoletnią dziewczynkę okupanci zmusili do ciężkiej pracy w fabryce zbrojeniowej {De u tsch e Waffen und MunitionsJabriken (okupacyjna nazwa Zakładów "H. Cegielski"), skąd po trzech latach (1943) wywieziona została na roboty przymusowe do macierzystej fabryki w Karlsruhe, a następnie Grotz-.ngen (dziś Republika Federalna Niemiec). Pracowała tam jako tokarz i szlifierz. W dniu 10 sierpnia 1945 r., drogą

okrężną przez Czechosłowację, powróciła do rodzinnego miasta, gdzie ukończyła w 1946 r. szkołę podstawową. N astępnie wyjechała do Krakowa, gdzie uczęszczała do gimnazjum w Krzeszowi - cach. Po powrocie do Poznania, rozpoczęła w 1949 r. pracę jako urzędniczka W Narodowym Banku Polskim.

Równocześnie kontynuowała naukę w Liceum dla Pracujących Nr 1, gdzie zdała maturę (1953). Z zamiarem poświęcenia się pracy nauczycielskiej, dalej uczęszczała na kursy pedagogiczne, na których zdobyła pełne kwalifikacje w 1964 r. Od 1963 r. pracowała jako p 0lonistka w oświacie dla dorosłych i w Szkole Podstawowej Nr 83 (przy ul.

Kanclerskiej) .

Małżeństwo z historykiem Lechem Trzeciakowskim (1955), skierowało Jej zainteresowania na historię regionalną. Przesiadując w bibliotekach, gromadziła skrzętnie informacje o życiu codziennym Wielkopolan i obyczajach poznaniaków. Z tych dziedzin opublikowała kilka artykułów (m. in. o zwyczajach wielkanocnych) w "Nurcie" i "Expressie Poznańskim". Jej specjalnością stały się niebawem indeksy do dzieł naukowych, poświęconych dziejom Wielkopolski i Ziemi Poznańskiej pod zaborem pruskim. Nic więc dziwnego, że kiedy małż on - kowie Trzeciakowscy postanowili na p isać wspólnie książkę o życiu codziennym Poznania (1815 - 1914), zatytułowaną W dziewiętnastowiecznym Poznaniu, dzięki jej badaniom dysponowali wspan:ałym warsztatem twórczym i skrupulatnie sporządzoną bibliografią. Publikacja ta stała się wydarzeniem na pozn a ń s k i m rynku czytelniczym 1982 r., głównie dlatego, że autorzy poświęcili ją troskom i radościom dnia codziennego n a s z y c h przodków, rzeczom przyziemn y m, takim jak: rozkład dnia poznaniak a, "zdobywanie środków do życia, ubier a n i e się, warunki mieszkaniowe, jedzen i e, stosunki rodzinne i zdobywanie edukacj i, spędzanie wolnego czasu". " Wgląd w życie codzienne naszych przodków jest rzeczą nie tylko interesującą, ale i wielce pouczającą, pozwal aj ą c ą nieco innymi oczyma spojrzeć na upływanie naszego czasu" czytamy we wstępie do książki. I dalej: "Wychodząc z założenia, że pełniejsze zrozumienie przeszłości Poznania wymaga również spojrzenia na jego dzieje p r z e z pryzmat losów przeciętnego poznańczyka, podjęto próbę zrekonstruowan i a jego życia codziennego w XIX wiek u, koncentrując się na latach 1815- 1914, tzn. od chwili, gdy Gród Przemys ł a w a powtórnie znalazł się pod panowaniem pruskim, aż do wybuchu pierws z ej wojny światowej, kiedy to rzeczywiście zakończyło się dziewiętnaste stulecie. Poza tym autorami książki kier o wał a chęć przybliżenia historii rodzinn e g o miasta współczesnemu poznaniakowi. Wydaje się nam bowiem, że stanie sie. ono jeszcze bliższe sercu jego mieszkańców, gdy spojrzą na niezbyt odległe dziej e grodu nad Wartą, poznając codzienne radości i troski swoich przodk ów. Może pozwoli to lepiej zrozumieć di "'ień dzisiejszy. "W trakcie badań nad odtwarzaniem życia codziennego natrafiono na poważne trudności [...] Niewiele materiałów dostarczyły źródła archiwalne. Akta mias t a Poznania są wprawdzie bardzo obfi te, w nieznacznym jednak stopniu dotyczą omawianej problematyki. W tej sytuacji ciężar przesunął się między innymi na wspomnienia - tak opublikowane, jak i znajdujące się w rękopisach. Na czoło wysuwają się tu niezas t ąp i o n e Przechadzki po mieście M ar

celego Mottego. Sięgnięto do prasy dziewiętnastowiecznej, poradników gospodarstwa domowego, utworów literackich, kalendarzy. Materiały te uzupełniono wywiadami przeprowadzonymi wśród ludzi pamiętających tamte lata. Uzyskano relacje od. osób wywodzących się z różnych sfer społecznych - z kręgów robotniczych, mieszczańskich, inteligenckich i ziemiańskich. Wyjątkowe znaczenie miała ikonografia: ryciny, obrazy, fotografie. Przestudiowanie kilkuset tego typu źródeł pozwoliło na zebranie wielu ważnych informacji, dotyczących wyglądu domów, mieszkań, ruchu ulicznego, rozmiarów klęsk żywiołowych, strojów, spędzania wolnego czasu itp. Istotne były także źródła kartograficzne, dostarczające wiadomości o rozwoju urbanistycznym miasta, układzie ulic, terenów wypoczynkowych. Wiadomości czerpano również z różnego typu zabytków kultury materialnej, jak meble, przedmioty codziennego użytku, zabawki itp. Zapoznano się również z wystrojem zewnętrznym i wewnętrznym zachowanych z owych czasów domów, z układem mieszkań, zarówno należących do zamożnego mieszczaństwa, jak i warstw uboższych" . Maria Trzeciakowska wróciła z okupacyjnej tułaczki chora. Miała siedemnaście lat. Któż w takim wieku myśli o następstwach choroby? Rzuciła się w wir nauki, działalności harcerskiej 1 sportowej, pojawiała się na skoczni i bieżni w Krakowie, na torze wioślarskim na Warcie. Urodzenie dzieci ograniczyło jej aktywność publiczną, ale z czynnej pracy zawodowej wycofała się dopiero w 1969 r. Maria i Lech Trzeciakowscy posiadają dwoje dzieci: Aleksandrę (1956) będącą dziś starszym asystentem w Instytucie Psychologii U niwersytetu im. Adama Mickiewicza i Zbyszka (1957) - asysten - ta w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych.

Laureaci Nagród

PROF. DR HAB. LECH TRZECIAKOWSKI

Urodził się dnia 24 grudnia 1931 r. w Poznaniu, w rodzinie urzędnika Mariana Trzeciakowskiego, weterana Powstania Wielkopolskiego 1918/19:9, i jego żony Stefanii z domu Dębickiej. W 1938 r.

rozpoczął naukę w prywatnej Szkole Powszechnej Czajkowskiego przy ul.

Mylnej. W latach okupacji hitlerowskiej (1939 - 1945) mieszkał w Poznaniu i uczył się na tajnych kompletach. Po wyzwoleniu miasta w 1945 r., po kilkumiesięcznej nauce w Szkole Podstawowej Nr 35 przy ul. Słowackiego, zdał egzamin do Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Karola Marcinkowskiego. Ucząc się. pracował aktywnie w organizacjach młodzieżowych: najpierw w drużynie harcerskiej im. Stanisława Żółkiewskiego ("Błękitna Czternastka"), a od 1948 r. w Związku Młodzieży Polskiej. U prawiał także szermierkę w Akademickim Związku Sportowym.

W 1951 r. Lech Trzeciakowski uzyskał świadectwo maturalne i po pomyślnym zdaniu egzaminu wstępnego, rozpoczął studia historyczne na Uniwersytecie Poznańskim. Równocześnie, w latach 1951 - -1952, pracował jako nauczyciel w szkolnictwie podstawowym dla dorosłych. W trakcie studiów zaczął specjalizować się w dziejach Wielkopolski oraz historii stosunków polsko-niemieckich. Prac e magisterską, poświęconą politycznemu ruchowi mieszczańskiemu w Poznańskiem w XIX w., przygotował pod kierunkiem prof. dra Witolda Jakóbczyka. W czasie studiów działał aktywnie w Związku Młodzieży Polskiej i w Zrzeszeniu Studentów Polskich. Z tych organizacji rekomendowany został na kandydata do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1953) - członkiem partii jest od 1955 r. W październiku 1955 r. uzyskał aspiranturę przy Instytucie Historii U niwersytetu im. Adama Mickiewicza. W czasie jej trwania przygotował dysertacj ę doktorską pl. Polityka Wielkopolan w erze Capriviego 1890 - 1894. Promotorem był prof. dr Witold Jakóbczyk. Ukazała się ona drukiem (Polityka polskich klas posiadających w Wielkopolsce w erze Capriviego 1890 - 1894. Poznań 1959). w październiku 1958 r. objął stanowisko starszego asystenta, a w czerwcu 1959 r. uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych. We wrześniu 1959 r. otrzymał adiunkturę przy Katedrze Historii Polski XIX i XX w. na Uniwersytecie irn. Adama Mickiewicza. Przystąpił do przygotowywania pracy habilitacyjnej na temat stosunków panujących w Wielkim Księstwie Poznańskim. Wydanie książki pl. Ważka o polskość miast Poznańskiego na przełomie XIX i XX w. (Poznań (1964) stało się podstawą do uzyskania stopnia naukowego docenta habilitowanego (doktora habilitowanego) w czerwcu 1964 r.

W styczniu 1965 r. otrzymał docenturę w Instytucie Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Kolejnym jego dziełc-m naukowym była monografia pl. Kulturkampf w zaborze pruskim (Poznań 1970), po raz pierwszy w polskim piś

rniennictwie podejmująca ten temat. Nas t ę P n i e opracował syntezę dziejów zaboi a pruskiego, zatytułowaną Pod pruskim zaborem 1850-1918 (Warszawa 1974). Wspólnie z doc. drem Zygmuntem Bor a s e m przygotował książkę popularnonaukową pt. W dawnym Poznaniu (1969), k t ó r a doczekała się już trzech wydań. N a p i s a ł sześć książek oraz kilkanaście opracowań wchodzących w skład publikacji zbiorowych. Jest m. in. współautor e m: Dziejów Gniezna; Dziejów Wielkopolski; Powstania Wielkopolskiego JgiS - 1919; Dziejów Polski, pod redakcją p r o f. dra Jerzego Topolskiego, gdzie oprac o wał Ziemie polskie pod panowaniem państw zaborczych 1815-1914 (Warszawa Poznań 1975). Napisał część Polityka Prus na polskich ziemiach zachodnich to X I X u >. w historiografii polskiej i niemieckiej w pracy: Stosunki polsko-niemieckie w historiografii. Część II (P o z n ań 1984). Z żoną Marią opublikował książkę pt. W dziewiętnastowiecznym. Poznaniu. Książka ta prezentuje d z i ej e Poznania we wszystkich możliw y c h do ogarnięcia przez naukę aspekt a c h. Wykorzystując skrupulatnie różnor o d n e, zgromadzone wielkim wysiłkiem Ź ród ł a historyczne, autorzy kreślą barwny obraz życia mieszkańców stolicy Wielkopolski na tle stosunków politycznych, narodowościowych, religijnych, obyczaj owyc h, kulturalnych. Panorama wyglądu jest pełna, zawarta między problen i a m i pierwszorzędnej wagi adro bnymi szczegółami wpływającymi jednak znac z ąc o na specyficzny klimat tamtej dob y . Uwzględnienie w równej mierze historiografii polskiej i niemieckiej zap e w n i a książce walor wysokiego o biekt ywiz m u. W zakresie formy wyróżnia się. ona wzorową konstrukcją, łączącą przenikliwość i głębie dociekań z wielka jasnością i systematycznością wykład u . Odbiór znakomicie ułatwia bogaty sj rw i s ilustracyjny (faktograficzny). Książkę określić można bez przesady jak o bestseller, który stał się znaczącą pozycją w bibliotekach miłośników prze

szłości naszego regionu. Należy nadmienić, że omawiana monografia jest ukoronowaniem wieloletnich wysiłków badawczych autorów. Poza książkami, Lech Trzeciakowski opublikował liczne artykuły w periodykach polskich, a także w Niemieckiej Republice Demokratycznej, Berlinie Zachodnim, Republice Federalnej Niemiec i w Stanach Zjednoczonych Ameryki Płn. Trzeba również podkreślić, iż prof.

Lech Trzeciakowski był generalnym konsultantem telewizyjnego filmu pl. Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy. Za prace naukowe został kilkakrotnie wyróżniony nagro darni Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Techniki; Zespołową Nagrodą Ministerstwa Obrony Narodowej oraz Zespołową Nagrodą Państwową I stopnia (1978). Jest laureatem Nagrody Naukowej Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego za rok 1974 (za dorobek naukowy w dziedzinie dziejów Wielkopolski). W 1973 r. Rada Państwa nadała mu tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 19&1 r. - profesora zwyczajnego.

Pro f. Lech Trzeciakowski pełnił i pełni wiele funkcji w organizacjach naukowych. Od 1 czerwca 1973 r. do 30 września 1978 r. był dyrektorem Instytutu Zachodniego, kierownikiem Zakładu Badań nad Polonią Zagraniczną Polskiej Akademii Nauk (1974 - 1978), kierownikiem Zakładu Historii Kultury U niwersytetu im. Adama Mickiewicza (1972- 1978). Od 1979 r. kieruje Zakładem Historii Polski XIX i XX w. na tymże Uniwersytecie.

Jest wiceprzewodniczącym Komitetu N a uk Historycznych Polskiej Akademii Nauk i członkiem Komitetu Badań Polonii Zagranicznej; członkiem Stałej Komisji do Spraw Podręczników Szkolnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Republiki Federalnej Niemiec; członkiem Commission Interiationale des Etudes S;aves; członkiem Poznańskiego Towar2ystwa Przyjaciół Nauk i członkiem jego zarządu (od 1981 r.); był przewód

Laureaci Nagród

niczącym Zespołu do Badań nad Dziejami Kultury w Wielkopolsce, działającego przy Wielkopolskim Towarzystwie Kulturalnym Pełni funkcję członka rad naukowych kilku instytutów. Był przewodniczącym komitetu redakcyjnego "Studiów i Materiałów do Dziejów Kultury w Wielkopolsce", wiceprzewodniczącym komitetów redakcyjnych: Polish Western Affairs" i "Documenta Occupationis"; jest także członkiem komitetów redakcyjnych wielu innych periodyków, m. in. "K wartalnika Historycznego", "Przeglądu Polonijnego", "Przeglądu Zachodniego', "Studia Historica Slavo-Germanica", "Kroniki Miasta Poznania'. Nasz kwartalnik zawdzięcza Lechowi Trzeciakowskiemu m. in. znakomity esej, będący krytycznym oświetleniem programu redakcyjnego pisma w latach 1923 - 1983 ("Kronika" źródłem refleksji nad losami miasta. "Kronika Miasta Poznania" r. 1983, nr 4). Na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza od lat prowadzi seminaria magisterskie dla studentów stacjonarnych i zaocznych oraz seminarium doktoranckie, na które uczęszczają także studen - ci z Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Republiki Federalnej Niemiec ł Stanów Zjednoczonych Ameryki Pin. Do tej pory promował ok. dwustu magistrów i dziesięciu doktorów. Wśród n eh znalazła się doktorantka z Egiptu. Roztaczał opiekę nad trzema habilitacjami. Prowadził również zajęcia dydaktyczne jako visiting ProJessor poza granicami kraju, w zakresie dziejów Europy środkowej w XIX i XX w. W 1970 r. wykładał na California State University of Harvard (Stany Zjednoczone Ameryki Pin.); w 1974 r. wygłosił i poprowadził cykl wykładów oraz seminariów poświęconych historii Polski XIX w. na U niwersytecie im. Marcina Lutra w Halle (Niemiecka Republika Demokratyczna), a w 1977 r. - na University of Florida

Gainesville (Stany Zjednoczone Ameryki Pin.). Wygłaszał odczyty na uniwersytetach Columbia i Kansas (Stany Zjednoczone Ameryki Płn.), w Halle i Lipsku (Niemiecka Republika Demokratyczna), w Bonn, Bielefeld, Hanowerze, Kilonii, Kolonii, Monachium, Saarbrucken i Tybindze oraz w Technische Hochschule Darmstadt i Institut fur Europaische Geschichte w Moguncji (Republika Federalna Niemiec), w Wiedniu (Austria), Londynie i Reading (Wielka Brytania) .

Brał aktywny udział w konferencjach naukowych w Dreźnie, Halle i Schwedt (Niemiecka Republika Demokratyczna), Brunszwiku (Republika Federalna Niemiec) i Berlinie Zachodnim oraz w XV Kongresie Nauk Historycznych w Bukareszcie (1980) i XVI w Stuttgarcie (1985). Pełnił również wiele funkcji społecznych i politycznych. W latach 1967 -1968 sprawował funkcję I sekretarza oddziałowej organizacji partyjnej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na Wydziale Filozof iczno- Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Działał w Związku Nauczycielstwa Polskiego. W latach 1969-1971 był przewodniczącym Rady Zakładowej Uniwersytetu, a następnie wiceprezesem Zarządu Okręgu Związku N auczycielstwa Polskiego i przewodniczącym sekcji nauki. Działa w Towarzystwie Łączności z Polonią Zagraniczną . Polonia" - jest członkiem Rady Naczelnej Towarzystwa oraz kierownikiem Komisji Kultury oddziału w Poznaniu.

Prof. dr Lech Trzeciakowski udekorowany został Krzyżami Oficerskim (1984) i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1976), Złotym Krzyżem Zasługi, Medalami XXX-lecia i Czterdziestolecia, Odznakami Honorowymi Miasta Poznaniu oraz "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego" i województw zielonogórskiego oraz koszalińskiego.

Laureaci Nagród

MARIAN WALCZAK

Urodził się dnia 28 listopada 1926 r.

(W Poznaniu, w rodzinie Jana Walczaka i j e g o żony Marianny także z Walczak ów. Ojciec prowadził wytwórnię kwiat ó w sztucznych, założoną w 1906 r. w P o z n a n i u przy ul. Wrocławskiej przez dziadka - Jana Walczaka. Ojciec do s w e g o zawodu przygotowywał się w Par y ż u i w Lipsku. Przejął firmę po śmierci dziadka (1927) i prowadził ją niemal b e z przerwy do 1943 r. Bez przerwy, pon i e waż wysiedleni przez okupanta do Mielca, od października 1939 r. do roku 1945 Walczakowie nadal utrzymywali "dziadkowy fach". W Mielcu przy ul.

Kościuszki 37, mimo wojny, można było n a b yw a ć sztuczne kwiaty ich wyrobu. T y l e, że po śmierci ojca (1943) zakład prowadziła matka. Ojciec zmarł wskutek c h o rób nabytych w obozie przesiedleńc z y m na Głównej. Po powrocie do Poznania (1945) okaz a ł o się, że dom przy ul. Wrocławskiej z o s t a ł w znacznym stopniu uszkodzony p o d c z a s walk o wyzwolenie Poznania a mieszkanie było całkowicie puste. Po wyremontowaniu mieszkania udało się t ak ż e odzyskać meble. Sąsiedzi wiedzieli b o w i e m kto i dokąd je wywoził. Dozorca d o m u przyniósł wyrzucone przez Niemców książki. Na czas remontu Walcząko w i e zamieszkiwali kątem w stróżówce u Hoffmanów. M a r i a n Walczak podczas spotkania z przyjaciółmi w "Cafe George" przy Al. Marcinkowskiego poznał przyszłą żonę Marię Kopydlowską. Dnia 28 styczn: a 1956 r. odbył się ich ślub. Walcząko w i e mają troje dzieci: Marię (1956), k t ó r a pracuj e z rodzicami w ich wyt wór n i; Piotra (1957), pracownika Miejs ki e g o Przedsiębiorstwa Gospodarki Korr. unalnej i Pawła (1965), ucznia I Lic e u m Ogólnokształcącego i pracownika Woj ewó dzkiej Spółdzielni Spożywców "Społem". 20na Mariana Walczaka Maria ukończyła kurs czeladniczy i zdałaegzamin mistrzowski. Razem prowadzą Wytwórnię Kwiatów Sztucznych.

Ale życiową pasją Mariana Walczaka stały się nie sztuczne kwiaty, lecz życ:e i twórczość Józefa Kraszewskiego. J ego mieszkanie w ciągu ostatnich czterdriestu lat wypełniło 15 tys. tomów, obejmujących m.in. dzieła z zakresu bibiiografii i bibliologii, a także ok. 2500 tomów zarówno dzieł Kraszewskiego jak i książek o wielkim pisarzu i jego twórczości. Są w nim również obrazy, portrety, popiersia, medaliony Kraszewskiego, dizeworyty według jego szkiców. Obok cennych muzealiów "kraszewścianów" stoją na pólkach dzwonki - holenderki, sowy z najdalszych zakątków świata - coś w rodzaju "przerywnika" vv tych najważniejszych dla Mariana Walczaka zbiorach. "Bo - mówi kolekcjoner - to się zawsze tak zaczyna, że ktoś coś przyniesie, podaruje, jak na przykład właśnie jedną z sów - symbol mądrości, a potem jak gdzieś zobaczę drugą dokupię, trzecią... Nagle robi się kolekcja" . Z Kraszewskim było podobnie. Zaczęło się od tomu Nad Spreą. Chociaż zainteresowania bibliofilskie Marian Walczak

Laureaci Nagródzdradzał już jako młodzieniec, kiedy to gromadził serię bardzo w latach międzywojennych popularnej literatury wydawanej przez Wendego po 95 gr za egzemplarz. "Nie zawsze były to pozycje ambitne - wspomina Marian Walczak - ale ciekawe, w kolorowych okładkach". Później zainteresowania Mariana Walczaka skierowały się ku pozycjom czysto bibliofilskim, obejmującym poza techniką wszystkie dziedziny. Stąd w jego zbiorach takie pozycje jak: Krótki przegląd polskiej literatury o alkoholizmie (1912); Polska Bibliografia Żeglarska (1923); Bibliografia Leśna i Łowiecka (1924). Kiedy Marian Walczak na dobre zajął się Kraszewskim, znalazł i gorącego sprzymierzeńca swojej pasji - nie żyjącego już dziennikarza Antoniego Trepińskiego, z którym serdecznie się zaprzyjaźnił i który dopomógł mu w znaiezieniu wielu ciekawostek o pisarzu. Swoje zbiory Marian Walczak udostępnia wszystkim, którzy bliżej interesują się życiem i twórczością wielkiego pisarza. W dniu 3 maja 1979 r. Marian Walczak, od 1978 r. piastuj ący funkcj ę wiceprezesa Wielkopolskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki, zbiory swe - obejmujące dzieła Józefa I. Kraszewskiego oraz wszystko, co wiąże się z pisarzem -. przekazał Poznaniowi, na ręce prezydenta miasta, zastrzegając jedynie, by dar ten nie rozproszony służył dalej popularyzacji twórczości i osoby pisarza. Marian Walczak nadal jednak, chociaż s<.ans na zdobycie rzeczy wyjątkowej j(.st coraz mniej, tropi pamiątki po J. I. Kiaszewskim. Ostatnio intrygują go ogromnie, rysowane piórkiem przez Prospera Górskiego jubileuszowe chusteczki. Górski narysował ich dwanaście. Wszystkie znaczone kolejnymi numerami. Marian Walczak ma ich pięć. Gdzie są pozostałe? Czy aby już ktoś nimi zwyczajnie nosa nie wyciera? - niepokoi się zbieracz» U dołu karykatury Mariana Walczaka Stanisława Mrowińskiego ten ostatni zacytował dowcipną fraszkę Artura M. Swinarskiego: "Chciałby być raz Kr aszewskim i zaraz powiem dlaczego. Bo byłby wtedy jedynym, co zna wszystkie powieści Kraszewskiego" . Zdzisiaw Bery t w artykule pl. Bezcenne hobby ("Gazeta Poznańska", 23 II 1984) tak pisał o M. Walczaku: "J est on przede wszystkim człowiekiem kochającym książkę. Jest to miłość dawna, trwała, niezmiennie gorąca. A przy tym miłość mądra, bo polegająca nie tylko na stałym kontakcie z książkami, nie tylko na ich gromadzeniu, ale nade wszystko na zdobywaniu i stałym poszerzaniu wiedzy o nich. Niewielu jest nawet wśród naukowców-specjalistów ludzi, którzy tyle wiedzą o książkach. I którzy tyle potrafili zgromadzić dzieł właśnie o książkach traktujących". A na zakończenie: "Już po opisaniu mego spotkania z Marianem Walczakiem zdobyłem książkę pięknie wydaną przez wrocławskie »Ossolineum« - Cecylii i Janusza Duninów pl. Philobiblion polski z serii »Książki o książce«. Przeczytałem w niej o Marianie Walczaku: »(zbieracz) który gromadził od wielu la t materiały do twórczości jednego z płodnych pisarzy XIX wieku. W tym celu nabył szereg podstawowych dzieł pomocniczych, głównie bibliografii literackich i ogólnych, z Estreicherem i Korbutem na czele. Rozbudowana żyłka kolekcjonerska spowodowała, że rychło to co miało być li tylko materiałem podrzędnym, stało się kolejnym zbiorem. Zbieracz ten, będąc z zawodu rzemieślnikiem, posiada dziś zbiór bibliografii oi az teoretycznych opracowań księgozi:awczych, który mógłby zawstydzić niejedną bibliotekę wojewódzką«".

ZYGMUNT WARCZYGŁOWA

U ro dzi ł się dnia 19 grudnia 1922 r.

· w Poznaniu na Jeżycach, w rodzinie kolej arskiej Rufina Warczygłowy i jego żony Anny z Bartników. Matka zajmował a się wychowaniem sześciu synów: Henryka, Jana, bliźniąt - Mariana i Zygmunta, Kazimierza i najmłodszego - Stanisława. Ojciec, który służbę wojskową odbywał w Berlinie, został tam w technikum przyuczony do zawodu i jak o ślusarz precyzyjny pracował w warsztatach kolejowych przy ul. Roboc z ej, gdzie wyrabiano części do lokom o t yw. Rodzina mieszkała w domu J ózefa Bandy cha przy ul. Mylnej 4. W 1935 r. przeprowadziła się na Wildę, najpierw na ul. Prądzyńskiego, a w 1937 r. do budynków wzniesionych przez Kasę Emerytalną przy ul. Rolnej. W jednym z tych budynków Zygmunt Warczygłowa mieszkał do 1984 r. Po ukończeniu Szkoły Podstawowej p r z y ul. Prądzyńskiego, pracował dorywczo, m. in. w drukarni przy ul. Wybickiego, w której odbijał ulotki z reklamą mydlą "Nivea". W 1939 r., w wieku siedemnastu lat, wywieziony został przez okupanta do Dorf Kossebau koło Osterburga w środkowych Niemczech.

Pi acował tam jako robotnik rolny na dwunasto hektarowym gospodarstwie. Wieczorami natomiast "kiedy to - pisze o Warczygłowie Józef Ratajczak ("Zeszyty Wielkopolskie" nr 8) - po godzin i e policyjnej nie wolno było wychodzić 7. domu - począł ołówkiem na rozmait yc h karteluszkach rysować ni z tego, ni z owego jakieś na poły baśniowe miasta, architekturę swojego dzieciństwa, która nagle nadawała jak gdyby jego życiu nowy, głębszy sens. Potrafił przesiadywać nad tymi rysuneczkami do nocy cyzelując każdą kreseczkę, każdy szczególik, wypracowując obrazek bez końca niby najdroższy talizman". W Kossebau spotkał Warczygłowa uciekinierkę z Dessau, Niemkę będącą nauczycielką. Zwróciła ona uwagę na te

jego rysunki. Z niedowierzaniem, iż mota mieć one jakąkolwiek wartość, przyjmował życzliwe uwagi Niemki, tłumacząc, że po wojnie nauczy się lepiej rysować. Usłyszał wtedy: "Nie, panie Zygmuncie, niech pan to tak rysuje jak teraz..." "Dla niej wspomina Zygmunt Warczygłowa te dziwolągi to właśnie było coś!" We wrześniu 1945 r. Zygmunt Warczygłowa wrócił do Poznania. Podjął prąci; w Zakładach Przemysłu Metalowego ,.H. Cegielski", ale zachorował na tyfus.

Dwa miesiące leżał w szpitalu, potem było jeszcze kilka miesięcy rekonwalescencji i w końcu został z pracy zwolniony ze względu na długotrwałą chorobę. W 1946 r. wyjechał do Łeby i pracował tam jako sekretarz Powiatowego Związku Spółdzielni "Samopomoc Chłopska". Do Poznania powrócił w 1954 r. wiaz z pochodzącą spod Sanoka żoną Marią, z domu Palczarską, którą poślubił w dniu 18 lipca 1948 r., i córką Julią, urodzoną 19 września 1952 r. Podjął tu pracę motorniczego. Jeździł "na tramwaj ach" do 1962 r., kiedy to ze wzglę

Laureaci Nagróddu na pogarszający się stan zdrowia (uszkodzenie centralnego układu nerwowego, astma) przeszedł na rentę. Od tego też roku - jak mówi - "maluje intensywnie". Drugą jego pasją stało się wędkarstwo. Kiedy więc Pałac Kultury w 1965 r. ogłosił w "Expressie Poznańskim" konkurs na prace plastyczne amatorów-wędkarzy - wysłał około czterdziestu swoich rysunków. Zdobył wówczas I nagrodę, a na jego twórczość zwrócili uwagę jurorzy konkursu: Zbigniew Kaja, Adam Kochanowski i Eustachy Wasilkowski. Oni też stali się inicjatorami wystaw rysunków i gwaszy Zygmunta Warczygłowy, członka Klubu Plastyka Amatora przy Zakładach Przer.iysłu Metalowego "H. Cegielski". Od tego momentu jeden z najwybitniejszych polskich twórców samorodnych pracuj e w trzech technikach malarskich - olejnej, temperze i akwareli. Maluje obrazy, ilustracje do książek oraz pocztówki, które wydaje się w masowych nakładach w Polsce i Republice Federalnej Niemiec. Warczygłowa ukazuje w sposób przenikliwy własną, oryginalną wizję świata. Świata wielkich miast, wywołanych z wyobraźni, gdzie rzeczywistość realna przeplata się z subiektywnymi wizjami artysty. Mimo ogromnej sławy, przekraczającej granice kraju i Europy, Zygmunt Warczygłowa pozostał człowiekiem skromnym, bez reszty oddanym sztuce. Po dwudziestu latach od pierwszej

wystawy indywidualnej w Pałacu Kultury, Zygmunt Warczygłowa legitymuje się pokaźną liczbą ekspozycji w kraju i zagranicą: m. in. w Republice Federalnej Niemiec, Holandii, we Włoszech, Francji, Norwegii, Australii. Jego prace, które można nabywać w salonach "Desy", znajdują się również w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeów Etnograficznych w Warszawie i Kiakowie oraz w muzeach Zabrza, Radomia, Gniezna, wreszcie w Altonauer Museum w Hamburgu (Republika Federalna Niemiec). Posiadają je kolekcjor.erzy w kraju i zagranicą: w Australii, Czechosłowacji, Holandii, Niemieckiej Republice Demokratycznej, Republice Federalnej Niemiec, Szwajcarii, Szwecji, Stanach Zjednoczonych Ameryki Płn., Wielkiej Brytanii, Włoszech i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.

Prace Zygmunta Warczygłowy - ciągle ten sam motyw baśniowych uliczek niby Poznania, z elementami pejzaży zapamiętanymi z podróży, jak kopuły cerkwi ze stron rodzinnych żony - uzyskują nadal nagrody na konkursach artystów nieprofesjonalnych. I tak w 1974 r. przypadło mu wyróżnienie na wystawie ogólnopolskiej "Pejzaże" w Poznaniu, a w roku 1976 - 111 nagroda na wystawie ogólnopolskiej "Pejzaże" w Płocku. Zygmunt Warczygłowa wyróżniony został również za swą twórczość Odznaką Honorową Miasta Poznania.

Zebrała:

GrażYna

Banaszkiewicz

150 LAT SŁUŻB ZIELENI MIEJSKIEJ W POZNANIU (1834-1984)

W 1834 r. powstało w Poznaniu, z inicjatywy głównie mieszczaństwa, a l e przy czynnym poparciu postępowych warstw ziemiańskich, Towarzystwo Upiększania Miasta i Okolicy, którego głównym celem było propagowanie idei zieleni ozdobnej w rejonach zwartej zabudowy miejskiej. Utrzymywało się ono początkowo ze składek członkowskich, a w okresie późniejszym - z subwencji Magistratu. Za jego staraniem powstała, na obszarze obecnego parku Marcina Kasprzaka, pierwsza szkółka drzew i krzewów ozdobnych, o powierzchni 7 ha. Dostarczała ona materiału do obsadzania ulic oraz dla powstających coraz liczniej ogrodów prywatnych. Towarzystwo dokonało pierwszych zadrzewień w mieście: m. in. Al.

Marcinkowskiego, placów: Bernardyńskiego i Wolności, Wolnicy i Wielkich Garbar oraz ul. 27 Grudnia. Wysadzano modne wówczas topole włoskie, kasztanowce, jesiony, lipy i akacje. Wśród mieszkańców miasta funkcjonowało przekonanie, iż wydawanie pieniędzy na zakładanie ogrodów jest zbytkiem, jeżeli już nie marnotrawstwem. Działalność Towarzystwa zmierzała do przełamania takiego sposobu myślenia i... udało się. Doceniając znaczenie zieleni publicznej, władze miejskie przejęły na siebie całkowity ciężar utrzymania gospodarstwa ogrodniczego Towarzystwa (1880), a następnie ustanowiły "urząd ogrodnika miejskiego", który przejął w pełni agendy Towarzystwa (1898). Dzisiejsi "ogrodnicy miejscy" spod znaku Poznańskiego Przedsiębiorstwa Zieleni są spadkobiercami chlubnych tradycji Towarzystwa i służą tej samej sprawie. Dlatego sto pięćdziesiątą rocznicę powołania do życia Towarzystwa Upiększania Miasta i Okolicy obchodzili jako swoje święto.

Inicjatywa zorganizowania obchodów zrodziła się w lutym 1984 f., kiedy to grupa entuzjastów zadeklarowała gotowość społecznej pracy przy przygotowaniu jubileuszu. Z tego grona ukonstytuował się Komit e t Organizacyjny, w składzie: Elżbieta Bilska-Smiałek, Mieczysław Broński, Mirosława Czapska, Tadeusz Dembowski, Zbigniew Graczyk, Anna Hreczycho, Antoni Jakubowski, Marek Jankowski, Damian Janowski, Michał Kałwiński, Jan Kłossek, Łukasz Mulczyński, Tadeusz Mulczyński {przewodniczący), Emilian Przedpełski, Krystyna Szukała-Szumacher (se

Jubileuszekretarz), Zbigniew Wągrowski, Zbigniew Weber, Włodzimierz Zalewski, Stanisław Zawodniak.

Opracowano szczegółowy program jubileuszu, który przedstawiono do akceptacji prezydentowi miasta. Centralne uroczystości jubileuszowe postanowiono urządzić podczas Ogólnopolskiej Wystawy Ogrodniczej (5 - 6 X 1984 r.). Służby zieleni już od wczesnej wiosny 1984 r. przygotowywały się, by miasto w roku jubileuszowym było bardziej zielone i ukwiecone niż w inne lata. Były zresztą w 1984 r. również inne okoliczności szczególne, które skłaniały, by wystrój miasta był świąteczny: obchody czterdziestolecia PRL, Ogólnopolska Spartakiada Młodzieży - na którą zjechali uczestnicy i goście z całego kraju i z zagranicy - nie licząc Międzynarodowych Targów Poznańskich. Aura w zasadzie sprzyjała ogrodnikom miejskim - zieleń była kolorowa i bujna. Jubileusz upamiętniono m.in. wybiciem okolicznościowego medalu projektu artysty-plastyka Józefa Stasińskiego. Rewers przedstawia Al. Marcinkowskiego w 1834 f., Z gmachem Biblioteki Raczyńskich i rzędami topoli włoskich, a awers sylwetkę pomnika Adama Mickiewicza i na liściu napis: Poznańskie Przedsiębiorstwo Zieleni 150 lat. Medal przyznawany jest długoletnim, zasłużonym pracownikom Przedsiębiorstwa oraz osobom i instytucjom przyczyniającym się do rozwoju zieleni w mieście. W lipcu 1984 r. prezydent miasta Andrzej Wituski zwrócił się do wojewody poznańskiego Mariana Króla z wnioskiem o wystąpienie do ministra administracji i gospodarki przestrzennej Włodzimierza Oliwy o objęcie patronatu nad uroczystościami jubileuszowymi. Minister nie tylko objął patronat, ale zapowiedział osobisty udział w uroczystościach. Dnia 5 października 1984 r. od wczesnych godzin rannych do siedziby Przedsiębiorstwa przy ul. Mielżyńskiego 23 przybywali zaproszeni na uroczystość goście. Byli wśród nich: prof. dr hab. Alfons Zielonko - honorowy prezes Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Ogrodnictwa Naczelnej Organizacji Technicznej i redaktor naczelny miesięcznika "Ogrodnictwo" - wychowawca wielu pokoleń ogrodników-specjalistów w zakresie terenów zieleni. W godzinach przedpołudniowych przybył minister Włodzimierz Oliwa, który w towarzystwie wiceministra Bogdana Łysaka, wojewody poznańskiego Mariana Króla, prezydenta Poznania Andrzeja Wituskiego i przedstawicieli dyrekcji Poznańskiego Przedsiębiorstwa Zieleni - Bolesława Jaśkiewicza i Tadeusza Mulczyńskiego oraz przedstawicieli organizacji polityczno-społecznych zwiedził obiekty zieleni w Poznaniu: Park-Pomnik Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko-Radzieckiej na Cytadeli, gdzie złożył kwiaty pod Pomnikiem Bohaterów oraz dla upamiętnienia swej wizyty uczestniczył w symbolicznym sadzeniu drzewek, oraz Palmiarnię będącą w generalnym remoncie, połączonym z rozbudową.

O godz. 12 na terenach Międzynarodowych Targów Poznańskich nastąpiło otwarcie Ogólnopolskiej Wystawy Ogrodniczej. Ekspozycja Poznańskiego Przedsiębiorstwa Zieleni, zlokalizowana w centralnym punkcie pawilonu, prezentowała się okazale. Fragment parku w stylu "retro" wzbudzał ogromne zainteresowanie zwiedzających zarówno ze względu na kompozycję, jak i dobór materiału roślinnego, pochodzącego z zakładów produkcji roślinnej Przedsiębiorstwa oraz Palmiarni. Ekspozycja

M i n i s t e r Włodzimierz Oliwa, po zwiedzeniu Palmiarni, wpisał się do Księgi Pamiątkowej

Minister Włodzimierz Oliwa, w towarzystwie wiceprezydenta miasta Zbigniewa H a b e l a (z lewej) i inż. Bernarda Lisiaka (z prawej), zwiedza ekspozycję Poznańs k i e g o Przedsiębiorstwa Zieleni na Ogólnopolskiej Wystawie Ogrodniczej (5 X 1 Q8i)

Jubileuszespotkała się równlez z wysoką oceną jury wystawy. Nagrodzono ja.: "Dyplomem za piękną ekspozycję obrazującą 150 lat działalności", "Dyplomem i złotym medalem za produkcję i kompozycję roślin kwietnikowych dla dekoracji miasta", "Dyplomem i złotym medalem za bogatą produkcję i ekspozycję roślin iglastych", "Medalem za osiągnięcia w pro" dukcji ogrodniczej". O godz. 15 w Teatrze Polskim rozpoczęła się uroczysta akademia.

Fronton teatru zdobił napis: 150 lat zieleni miejskiej. Wśród przybyłych na akademię gości powitano ministra Włodzimierza Oliwę, podsekretarza stanu Bogdana Łysaka, sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisława Piotrowicza, wojewodę poznańskiego Mariana Króla, wicewojewodzinę Zofię Dąbrowską, prezydenta Poznania Andrzeja Wituskiego, wiceprezydenta Bogdana Zastawnego, dyrektora Wydziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Urzędu Wojewódzkiego Jerzego Kuraszyńskiego, kierownika Wydziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Urzędu Miejskiego Bogusława Hołdernego. Pełniący obowiązki dyrektora Bolesław Jaśkiewicz przedstawił historię, dokonania oraz współczesność służb zieleni miejskiej. Wskazał na powierzchniowy rozwój zieleni miejskiej - od 7 ha w 1900 r. do 4939 ha w 1984 r. Szczególną uwagę zwrócił na wysoki wskaźnik zieleni na mieszkańca Poznania - 86,4 m 2 . W wystąpieniu Bolesława Jaśkiewicza zasygnalizowane zostały (obok historycznych osiągnięć szczególnie ostatniego czterdziestolecia) również problemy, z jakimi borykają się służby zieleni i które uniemożliwiają postawienie jej na wyższym poziomie. Pomimo starań ze strony dyrekcji i władz administracyjnych miasta, problemem nr 1 pozostaje zatrudnienie i usprzętowienie. Dyrektor Bolesław Jaśkiewicz zapewnił jednak w imieniu całej załogi, że Przedsiębiorstwo dołoży starań, by zieleń - płuca miasta była naprawdę zadbana, by rekompensowała mieszkańcom wielkomiejskiej aglomeracji jej uciążliwości i szkodliwości. Jest to możliwe dzięki zaangażowaniu załogi, jej ofiarności i fachowości. Wszystkim, którzy przyczynili się do rozwoju zieleni, którzy codzienną pracą dbają o jej utrzymanie, tworzą nowe parki i zieleńce Bolesław J aśkiewicz złożył wyrazy uznania i podziękowania.

Minister administracji i gospodarki przestrzennej Włodzimierz Oliwa, w uznaniu zasług Przedsiębiorstwa, przekazał na ręce Bolesława Jaśkiewicza Dyplom Pamiątkowy z medalem "Za zasługi i wzorową pracę". Wyróżnienie to jest wysoko cenione wśród jednostek komunalnych.

Podniosłą chwilą jubileuszowej akademii było przekazanie Przedsiębiorstwu sztandaru ufundowanego przez miasto, a wręczenia dokonał prezydent Poznania Andrzej Wituski. Poczet sztandarowy stanowili: mistrz produkcji kwiaciarskiej Piotr Golak oraz ogrodniczki Renata Połeć i Hanna Szczepaniak. Uchwałą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, przedsiębiorstwo odznaczone zostało zbiorową Odznaką Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". Aktu dekoracji sztandaru i wręczenia dyplomu dokonał wojewoda Marian Król. Wielu wyróżniających się i zasłużonych pracowników i emerytów Przedsiębiorstwa udekorowanych zostało odznaczeniami państwowymi.

Aubueusze

Akademia w Teatrze Polskim. Gratulacje z okazji jubileuszu przekazuje załodze Przedsiębiorstwa minister Włodzimierz Oliwa

Prezydent miasta Andrzej Wituski wygłasza Przemówienie podczas akademii w Teatrze Polskim. Moment przed Przekazaniem sztandaru Poznańskiemu Przedsiębiorstwu Zieleni

, Kronika ffi. Poznania 4/85

Jubileusze

Bolesław Jaśkiewicz przekazuje sztandar, otrzymany z rąk prezydenta miasta, w ręce mistrza produkcji kwiaciarskiej Piotra Golaka

Dekorował minister Włodzimierz Oliwa. Dekoracji odznakami regionaln y m i dokonali zaś wojewoda Marian Król i prezydent Andrzej Wituski. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski udekorowani zostali: Ludwik Przybylak, Stanisław Zawodniak. Złotym Krzyżem Zasługi: Zbigniew Graczyk, Bolesław Jaśkiewicz, Stanisław Knopczyk, Teresa Kraczek, Wincenty Nowak.

Srebrnym Krzyżem Zasługi: Władysław Adamczak, Mieczysław Broński, Tadeusz Dorna, Stanisław Golski, Anna Hreczycho, Stanisław Janicki, Zdzisław Koralewski, Irena Mańkowska, Tadeusz Mulczynski, Irena Rubach, Bolesław Rydlewski, Bolesław Skrzypczak, Zbigniew Wągrowski, Halina Wiśniewska. Brązowym Krzyżem Zasługi: Lech Banaszak, Henryk Borowski, Czes ł a w Cholewa, Czesław Kubiak, Andrzej Nogieć, Roman Okulicz, Emilian Przedpełski, Henryk Rżysko, Danuta Stefańska, Krystyna Szukała-Szumacher. Medalem Czterdziestolecia Polski Ludowej: Kazimierz Lima, Janusz Matuszewski, Maria Tukałło, Stanisław Zawodniak.

Odznaką Honorową "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskieg o": Władysław Adamczak, Irena Andrzej czak, Łucja BuchaIska, Mirosława Czapska, Bogdan Galas, Irena Kończak, Łukasz Mulczynski, Barbara Nowaczyńska, Elżbieta Piwońska, Danuta Stefańska, Stefan Strzyżewski, Krystyna Swiatłowska, Janina Wojtkowiak.

Odznaką Honorową Miasta Poznania: Eryka Budzyńska, Czesław Czub a ł a, Krystyna Hawryluk, Maria J ałocha, Teresa Januszczak, Stefania Kaleta, Bogdan Kaźmierczak, Jan Krupka, Wojciech Lewandowski, Mar i a n n a Łojewska, Czesław Matuszczak, Elżbieta Odwrót, Roman Pietrzak, Stefan Płotkowiak, Alicja Szczepańska, Jerzy Szmigiel, Bożena Szymankiewicz, Czesław Tomaszewski, Czesław Trocha. Długoletnim i zasłużonym pracownikom wręczono medale pamiątkowe. Wręczenia dokonał dyrektor Bolesław Jaśkiewicz, w towarzystwie przewodniczącego Rady Pracowniczej Mieczysława Brońskiego i przewodniczącego zarządu Związku Zawodowego Antoniego Jakubowskiego. "Wśród wyróżnionych medalem pamiątkowym znaleźli się m.in. byli długoletni dyrektorzy Przedsiębiorstwa: mgr inż. Bernard Lisiak i mgr inż. Zdzisław Szulc. W imieniu odznaczonych podziękowanie złożył Mieczys ł a w Broński. W części artystycznej wystąpili artyści scen poznańskich.

Następnego dnia - w sobotę - ekspozycję Poznańskiego Przedsiębiorstwa Zieleni na Ogólnopolskiej Wystawie Ogrodniczej w dalszym ciągu zwiedzali zaproszeni goście i społeczeństwo Poznania. Prasa i telewizja poświęcały zagadnieniom zieleni w tym okresie szczególnie dużo uwagi, prezentując ciekawsze obiekty, przedstawiając zamierzenia, prob l e m y i ludzi ogrodniczego fachu.

Tadeusz MulczYnski

7karty

WSPOMNIENIE O ZENONIE KALEMBIE {1928 - 1983)

U rodził się dnia 23 grudnia 1928 r. w Pcznaniu, w rodzinie Michała Kalemby i Stanisławy z Wesołowskich. Życiorys j e g o jest życiorysem tak bardzo charak - terystycznym dla wielu Wielkopolan. W l a l a c h okupacji hitlerowskiej, już jako dwunastoletni chłopiec, pracował (1940- 1942) w charakterze gońca w niemieckiej hurtowni papieru w Poznaniu. Maj ą c piętnaście lat, musiał podjąć pracę już jako robotnik w niemieckiej hurtowni materiałów budowlanych, gdzie przetrwał do stycznia 1945 r. Przez cztery pierwsze miesiące po wyzwoleniu Poznania podejmował trud wprowadzania ładu w rodzinnym mieśc i e jako funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej na Łazarzu. Szukał jednak swej drogi życiowej i postanowił się uczyć. Od maja 1945 r. do lipca 1949 r. uczęszczał do Gimnazjum i Liceum Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych w Poznaniu. Obowiązkową służbę wojskową odbył w Szkole Oficerów Rezerwy Piechoty. W październiku 1950 r. rozpoczął studia w poznańskiej Szkole Inżynierskiej i tu odnalazł "swoje powołan i e życiowe. Świat techniki stał się jego pasją. W lutym 1954 r. Zenon Kalemba uzyskał dyplom inżyniera-mechanika i już w marcu tegoż roku podjął pracę w Wojewódzkim Biurze Projektów Budownictwa Wiejskiego. Przeszedł w nim

przez wszystkie szczeble kariery zawodowej - od projektanta, poprzez starszego projektanta do kierownika pracowni projektowej . Na każdym powierzonym stanowisku odznaczał się rzetelną wiedzą, pełnym pasji stosunkiem do pracy i wspaniałym koleżeństwem. Dnia 7 października 1971 r. Zenon Kalemba zakończył pracę w Wojewódzkim Biurze Projektów Budownictwa Wiejskiego, żegnany przez dyrekcję i kolegów z żalem. Objął teraz funkcję zastępcy dyrektora do spraw technicznych w Biurze Projektów i Studiów Cerami

Z żałobnej kartyki Budowlanej w Poznaniu. Pracował tam do dnia 30 kwietnia 1973 r. W tymże roku Poznańskie Zjednoczenie Budownictwa powierzyło mu stanowisko dyrektora Biura Projektowo- Badawczego Budownictwa Ogólnego "Miastoprojekt" .

Okres dyrekcji inż. Zenona Kalemby odznaczał się żywym rozwojem tego znanego w Polsce i za granicą Biura. Dostrzegając pewne zmęczenie i zrutynizowanie kadry projektanckiej, nie wahał się powierzać samodzielnych stanowisk kierowników zespołów proj ektanckich młodym inżynierom. Sprowadzenie z Opola całego zespołu projektanckiego przyczyniło się do ożywienia atmosfery twórczej w Biurze. Konfrontacja myśli technicznej, zdrowa rywalizacja wyłoniły nawe sławy projektanckie. W okresie tym w "Miastoprojekcie" , poza kontynuacją osiedli w N owej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje", powstały m. in. takie projekty jak obiektów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Morasku, wieżowca Akademii Ekonomicznej przy ul. Kościuszki, szpitala wojewódzkiego w Kaliszu, hotelu i ośrodka campingowego w Borowcu (Bułgaria). Były one wspaniałym dowodem rozwoju myśli technicznej, piękna i zgodności architektury i funkcji. Działalność dyrektora Kalemby stwarzała odpowiednią atmosferę do takich poczynań. Wewnętrzne konkursy na najlepszy projekt miesiąca inspirowały załogę do ciągłego doskonalenia prac projektowych. Za swą działalność został inż. Zenon Kalemba odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem XXX -lecia PRL, Złotą Ooznaką "Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych",

Odznaką Honorową Miasta Poznania i odznaczeniami honorowymi miast i organizacji społecznych, dla działania w tych ostatnich znajdował zawsze czas i zrozumienie. Zenon Kalemba był dyrektorem wymagającym, tępiącym niesubordynację i brak dyscypliny, a jednocześnie bardzo ludzkim. Z jego inicjatywy, przyznawanie nagród jubileuszowych, czy żegnanie emerytów miały szczególnie uroczysty i jednocześnie rodzinny charakter. W trudnych latach 1980-1982 zawsze znajdował wspólny język z załogą i wspólną linię postępowania. Toteż gdy doszła do nas wieść o wypadku samochodowym, któremu uległ, ws-zyscy byliśmy wstrząśnięci. Łudziliśmy się stale, słuchając informacji o stanie zdrowia dyrektora, że finał nie będzie tragiczny. Jednakże w dniu 27 listopada 1983 r. nastąpił zgon. Polskie środowisko budowlanych straciło nieodżałowanego Kolegę i wspaniałego Człowieka. Zenon Kalemba pojął w 1952 r. za żonę nauczycielkę Wandę z Chudzińskich. Z małżeństwa tego urodziły się trzy córki: Grażyna (1953) zamężna Szeksztełło - mgr inż. ogrodnictwa, Danuta (1955) - mgr inż. mechanik w Poznańskiej Fabryce Maszyn Żniwnych i Katarzyna (1957) zamężna Szubarga - technik-programista maszyn cyfrowych. Mimo pracy zawodowej, znajdował zawsze czas dla domu, czuwając nad wychowaniem dzieci, przekazując im najlepsze tradycje rodzin poznańskich. Ułatwiło mu to później kierowanie zespołami ludzkimi, dla których był po ojcowsku wymagający, lecz wyrozumiały i sprawiedliwy.

Zebrała: Barbara de Mezer

Od redakcji: Rodzinę Zmarłego i p. Wikti ra Kalembę gorąco przepraszamy za pomylkowo opublikowaną fotografię w Wy la rżeniach w Poznaniu w 1983 roku - "Kronika Miasta Poznania" r. 1985, nr 1, s 155.

SESJA BUDŻETOWA MIEJSKIEJ RADY NARODOWEJ

'W sali sesyjnej Wojewódzkiej Rady N arodowej przy al. Stalingradzkiej 16/18 odbyła się w dniu 7 lutego 1985 r. V S e sj a Miejskiej Rady Narodowej, poświęc o na zatwierdzeniu Planu Społeczno- Gospodarczego i budżetu miasta na rok 1985.

W sesji uczestniczyło dziewięćdziesięc i u siedmiu radnych. Przybyli też: wojewoda poznański Marian Król, prezyd e n t Poznania Andrzej Wituski, wiceprezydenci Zbigniew Habel, Miros ł a w Kopiński, Łucjan Majewski i Bogd a n Zastawny, kierownik Wydziału Społeczno-Ekonomicznego Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Roman Bednarski, przewodniczący Miejskiego Komitetu Stronnic t w a Demokratycznego Jerzy Sabiniewicz i prezes Miejskiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Zenon Tcmczewski, przewodniczący Wojewódzki ej Komisji Planowania Edward Sikor a, dyrektorzy wydziałów Urzędu Wojewódzkiego i przedsiębiorstw oraz przewodniczący dzielnicowych rad narodowych i kierownicy jednostek organizacyjnych Urzędu Miejskiego. Otwarcia sesji dokonał oraz przewodniczył obradom radny Stanisław Antczak. Po zatwierdzeniu porządku obrad - który obejmował m. in.: zatwierdzeni e Planu Społeczno-Gospodarczego i budżetu miasta na rok 1985; uchwalenie Miejskiego Funduszu Rozwoju Kultury;

informację o przebiegu wyborów do organów samorządu mieszkańców; informację o pracy Prezydium Rady w drugim półroczu 1984 r.; podjęcie uchwały Rady w sprawie wykorzystania nadwyżki bużetowej z roku 1984 i in. - wysłuchano interpelacji i wniosków: - radny Władysław Mielcarek zwrócił się z zapytaniem, kiedy ostatecznie zostanie naprawiony dach budynku przy ul. Przybyszewskiego 7/7; - radny Stefan Ratajczak zgłosił wniosek o przeprowadzenie kontroli zasadności podwyższania cen przez Spółdzielnię Inwalidów za parkowanie samochodów na parkingach krytych przy hotelach i pod ul. Roosevelta; - radna Danuta Wojciechowska przedstawiła wniosek o utworzenie w centrum miasta specjalistycznego sklepu z odzieżą i bielizną dla osób nietypowych ; radna Danuta Żywiecka zgłosiła wnioski o przeprowadzenie remontu torowiska na moście Marchlewskiego i polepszenie warunków działalności placówki pocztowej na Osiedlu Oświecenia, która z powodu niedogrzania pawilonu przez kilka tygodni była nieczynna. Rada uchwaliła plan pracy do końca 1985 r., obejmujący m. in. tematy: k w i e c i e ń: sprawozdanie z realizacji zadań Planu Społeczno-Gospodarczego i budżetu Poznania za rok 1984; zatwierdzenie zweryfikowanego programu

Sprawozdaniazamierzeń oszczędnościowych Urzędu Miejskiego na rok 1985 oraz informację O realizacji programu oszczędnościowego za rok 1984; c z e r w i e c: stan i rekonstrukcja zieleni w mieście; perspektywy zaspokajania potrzeb mieszkaniowych w aspekcie Uchwały Nr XXVI/87/83 w sprawie programu budownictwa mieszkaniowego na lata 1983 - 1985 oraz jego założeń do roku 1990 w oparciu o zmiany planu zagospodarowania przestrzennego miasta i uwarunkowania jego realizacji; podiiał nadwyżki budżetowej z roku 1984; w r z e s i e ń: stan bazy oświaty w Poznaniu i jej potrzeby do roku 1990; informacja prezydenta o sposobie realizacji wniosków w zakresie upowszechniania kultury i sztuki; wprowadzenie zmian w budżecie w oparciu o analizę wykonania w I półroczu 1985 r.; l i s t o p a d: węzłowe problemy ochrony środowiska w Poznaniu; informacja o realizacji programu zamierzeń oszczędnościowych Urzędu Miejskiego w III kwartale 1985 r.; informacja o stanie realizacji wniosków i postulatów wyborców. Przewodniczący obrad, radny Stanisław Antczak poinformował, iż projekt Planu Społeczno- Gospodarczego i budżetu na rok 1985 był przedmiotem obrad wszystkich resortowych komisji oraz dwukrotnie Prezydium Rady: 29 stycznia z udziałem przewodniczących dzielnicowych rad narodowych i 6 lutego. Wnikliwe rozpatrywanie projektu było uzasadnione tym, że radni zgłaszali wiele krytycznych uwag związanych z niewystarczającymi nakładami na inwestycje i remonty kapitalne. Prezydium Rady, omawiając w grudniu 1984 r. założenia do projektu Planu i budżetu na rok 1985, wyraziło obawę o stan i funkcjonowanie miasta. W związku z tym, 10 stycznia 1985 r. wystosowano pismo do przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Narodowej, w którym przedstawiono problemy wynikające z określonych dla Poznania wielkości w projekcie Pla

nu i budżetu województwa poznańskiego. Ponadto w dniu 6 lutego przeprowadzono rozmowę z wojewodą poznańskim Marianem Królem oraz dyrektorem Wydziału Finansowego Urzędu Wojewódzkiego i przewodniczącym Wojewódzkiej Komisji Planowania. "Zarówno odpowiedź - mówił dalej Stanisław Antczak - jaką uzyskano na pismo z dnia 10 stycznia, jak i zapewnienia, jakie otrzymano w trakcie rozmowy pozwoliły wyjaśnić wiele wątpliwości. Urząd Wojewódzki zna trudną sytuację miasta i od kilku miesięcy zabiega u władz centralnych o uzyskanie dodatkowych środków dla Poznania, m. in. na rozwiązanie problemów finansowych Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego oraz takich inwestycji jak: Elektrociepłownia Karolin, ujęcie wody w Mosinie oraz Poznański Szybki Tramwaj" .

Przed przystąpieniem do dyskusji nad projektem Planu Społeczno-Gospodarczego i budżetu miasta na rok 1985, Rada powołała Komisję Redakcyjną Projektów Uchwał. Jako pierwszy zabrał głos prezydent Poznania Andrzej Wituski.

"Prezentowany projekt Planu - powiedział mówca uwzględnia dokonane w czerwcu 1984 r. zmiany s trukturalne i organizacyjne i obejmuje zadania w ukiadzie przestrzennym miasta, realizowane w dzielnicach; obejmuje także pięćdziesiąt wniosków i postulatów o charakterze inwestycyjnym i remontowym, zgłoszonych podczas kampanii wyborczej do rad narodowych, a przyjętych do wykonania w roku bieżącym. "Założenia Planu na rok 1985 przedstawione są w kontekście opracowanego w 1982 r. Raportu o aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej Poznania. Osiągnięte w 1984 r. wyniki wykonania zadań wskazują, iż w wielu dziedzinach notujemy utrwalanie i pogłębianie trendów stabilizacyjnych, przy jednoczesnym łagodzeniu i zmniejszaniu się skali zjaw i s k negatywnych. W produkcji wielu wyro b ów osiągnęliśmy lub zbliżamy się do poziomu 1980 r. Społecznie odczuwalną poprawę notujemy w zaopatrzen i u rynku, zarówno w artykuły spożywc z e jak i przemysłowe. "Rozwój miasta w ostatnich latach charakteryzował się zróżnicowanym temp e m, co w konsekwencji doprowadziło do widocznych dzisiaj dysproporcji: w szczególności między rozwojem demograficznym a rozwojem budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego; międ z y rozwojem budownictwa mieszkaniowe g o a rozwojem infrastruktury te ch - nicznej, zwłaszcza komunalnej; między rozwoj em przestrzennym a układem drogo wo- komunikacyjnym. Rozwiązywaniu nabrzmiałych problemów i łagodzeniu w i e l u występujących dysproporcji służ y ć będą zadania ujęte w prezentowan y m dziś projekcie Planu, jakkolwiek świadomi jesteśmy tego, że jest to Plan na miarę aktualnych możliwości, a nie naszych oczekiwań oraz licznych czas e m negatywnie odczuwanych potrzeb. "Plan Społeczno-Gospodarczy województwa poznańskiego na 1985 r. zapewnia Poznaniowi nakłady inwestycyjn e, które wraz z funduszami celowymi wy noszą 2 502,3 min zł. Wobec poważn y c h potrzeb inwestycyjnych miasta, zjawiskiem niekorzystnym jest zmniejszenie w porównaniu z 1984 r. nakładów inwestycyjnych planu podstawowego o GOJ min zł. Zmniejszenie to zmusza do skierowania i koncentracji środków na wykonani u zadań rozpoczętych, których kontynuacja pochłonie ok. 87% globaln y c h nakładów. Przewiduje się jedynie rozpoczęcie jedenastu nowych zadań inwestycyjnych, na realizację których zagwarantowano nakiady w wysokości 18 5 , 5 min zł.

"Podział nakładów inwestycyjnych zapewnia realizację podstawowych społecznych celów Planu, przy czym szczególną preferencją objęta będzie nadal gospodarka komunalna. W zakresie za

opatrzenia w wodę istotne znaczenie mają wieloletnie inwestycje: budowa ujęcia wody w Krajkowie- Radzewicach (I etap) oraz rozbudowa stacji uzdatniania wody w Mosinie. Istotne znaczenie dla popi awy zaopatrzenia w wodę będą miały też przewidziane do oddania w bieżącym roku zbiorniki akumulacyjne wody czystej o globalnej pojemności 30 tys. ra* W Moraskiej Górze. Zapewnią one odpowiednie ciśnienie wody w wyżej położonych rejonach miasta (Piątkowo, Winogrady i N aramowice). Ich eksploatacja uzależniona jest jednak od rozbudowy, kosztem 60 min zł, pompowni przy ul. Koronnej. Wskutek ograniczenia nakiadów, rozbudowa ta nie mogia być włączona do planu na rok 1985. Podejmierny kroki, by przy poparciu Miejskiej Rady Narodowej znaleźć możliwości rozpoczęcia tej inwestycji jeszcze w bieżącym roku". "W zakresie inwestycji sieciowych mówił dalej Andrzej Wituski - istotne znaczenie mieć będzie zakończenie budowy wodociągu w ul. Umultowskiej oraz sieci wodociągowej dla osiedla Marlewo. Nastąpi również pewna poprawa sytuacji w kanalizacji i oczyszczaniu ścieków. "Opóźnienia w rozbudowie Elektrociepłowni Karolin, a przede wszystkim powolne tempo budowy dwóch dalszych bloków ciepłowniczych budzą uzasadniony niepokój. W celu poprawy sytuacji, władze wojewódzkie zamierzają zmodernizować i rozbudować Elektrociepłownię Garbary, co jednak będzie odczuwalne dopiero na przełomie lat 1987/ /1988. Wobec takiej sytuacji, preferencją w zaopatrzeniu w cieplik objęte może być tylko budownictwo wielorodzinne wraz z infrastrukturą społeczną na nowych osiedlach mieszkaniowych. Jest to podstawowa zasada realizowanej przez władze miejskie polityki w tym zakresie. "Magistra'a cieplna w ul. Umultowskiej pozwoli na podłączenie jeszcze w bieżącym roki: dalszych jednostek mieszkaniowych na osiedlu Piątkowo. Rozbu

Sprawozdania

dowa miejskich urządzeń kanalizacyjnych i ciepłowniczych będzie miała istotny wpływ na pewną poprawę również warunków ekologicznych. Zakłady Metalurgiczne "Pornet" i Zakłady Chemiczne w Luboniu podjęły budowę lub modernizacj ę urządzeń ograniczających emisję zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. Przygotowywana jest dokumentacja na budowę prototypowej, osiedlowej oczyszczalni mechaniczno-biologicznej w rejonie Strzeszyna, co zapewni ochronę wód jezior Strzeszyńskiego i Rusałka. Środki na realizację tego zadania, w wysokości 40 min zł, zagwarantowane zostaną z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska. Prowadzone będą również roboty związane z oczyszczaniem stawów w Parku Sołackim. "Znaczący udział w budowie urządzeń komunalnych związanych z uzbrojeniem terenów pod budownictwo jednorodzinne mają sami mieszkańcy poprzez realizację czynów społecznych. Podobnie jak w latach minionych, również w tym roku przewidujemy realizację czynów o charakterze inwestycyjnym, o ogólnej wartości ponad 150 min zł, i przekazanie do użytku ponad 24 km sieci wodociągowo-kanalizacyjnej i gazowej. Aktualnie czynnych jest w mieście ponad siedemdziesiąt społecznych komitetów budewy, wymagających zaangażowania w bieżącym roku 63 min zł dotacji. Środki >v wysokości 30 min zł zapewni Urząd Wojewódzki, o pozostałe wystąpimy do Wysokiej Rady, by zechciała uwzględnić te potrzeby przy podziale nadwyżki budżetowej. "Zakładamy przekazanie do użytku z wszystkich form budownictwa 3208 mieszkań, w tym 2803 w budownictwie wielorodzinnym. Planowane efekty będą wyższe o 5,8% w stosunku do 1984 r., jednak wskazać należy, że globalne efekty uzyskane w latach 1983-1985 będą w budownictwie wielorodzinnym o 1100 mieszkań niższe w stosunku do założeń planu na ten okres. To społecznie niekorzystne zjawisko jest wynikiem zarówno ograniczonych mocy przerobowych przedsiębiorstw budowlanych, jak i braku uzbrojonych terenów. Jest sprawą oczywistą, że efekty te nie pozwolą na skrócenie okresu wyczekiwania na w ł asne mieszkanie. Pragnę zaakcentować, że spośród ośmiu dużych miast Polski najwyższy wskaźnik mieszkań niesamodzielnych posiada Poznań. W mieszkaniach takich zamieszkuje ponad 80 tys. rodzin. W celu rozgęszczenia tych mieszkań, a także przemieszczenia ponad 3 tys. rodzin mieszkających w barakach i obiektach niemieszkalnych oraz przeznaczonych do rozbiórki, potrzeba nam już dziś ok. 45 tys. mieszkań. Oto skala najpilniejszych potrzeb w tym zakresie. "Większą uwagę zwracać będziemy na kształtowanie warunków sprzyjających zdynamizowaniu budownictwa jednorodzinnego. Zakłada się, że w bieżącym roku zostanie wydanych ok. 800 zezwoleń na budowę. Aktualnie oczekuje na przydział działek budowlanych ok. 5 tys. wnioskodawców. Uwzględniając fakt, że większość z nich stanowią pracownicy uspołecznionych zakładów pracy, pragnę dziś jeszcze raz wskazać na konieczność udziału tych zakładów w finansowaniu kosztów uzbrojenia terenów pod to budownictwo" . Po zreferowaniu problemów remontów kapitalnych starej substancji mieszkaniowej, A. Wituski przeszedł do problemów komunikacji miejskiej. "Dla mieszkańców Osiedla Lecha powiedział - istotne znaczenie mieć b ędzie zakończenie budowy linii tramwajowej w ul. Jedności Słowiańskiej. Przy pełnym współdziałaniu z Urzędem Wojewódzkim, prowadzone są nieustanne rozmowy z producentem o dostawy kabla trakcyjnego, niezbędnego dla zakończenia tej inwestycji. Zakończona zostanie również modernizacja pętli tramwaj owej na Dębcu. Poprawa stanu zaplecza technicznego Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego nastąpi w wyniku przekazania do użytku torów cdstawczych przy ul. Budziszyńskiej na

70 mIeJSC postojowych oraz tymczasowej zaj ezdni autobusowej przy ul. Forteczn ej, z placem postojowym dla 60 autob u s ó w i pięciostanowiskową halą o bsługowo-naprawczą. "Kontynuowane będą roboty przy bud o w i e linii Poznańskiego Szybkiego Tramwaju. W dniu 21 stycznia tego roku, na mocy decyzji wojewody poznańskiego, Urząd Miejski przejął pełną koordynacj ę i prowadzenie tej inwestycji. W dni u dzisiejszym skierowałem do zakła d ó w pracy, którym leży na sercu likwidacj a trudności w dojazdach do pracy swoich pracowników, apel o finansowe poparcie tej inwestycji. "N a remonty kapitalne dróg kierujemy środki w wysokości niespełna 800 m i n zł. Zakończona zostanie budowa m. in. ostatniego odcinka Trasy Niestachows k l e j (w ul. S erbskiej do Rakoczego), wiaduktu w ul. 28 Czerwca 1956 r., ul. D o l n a Wilda (od ul. Hetmańskiej do Piastowskiej) . Jednocześnie podjęta zostanie budowa wiaduktu w rejonie ul. Ci -cstochowskiej. Kontynuowane będą rob o t y modernizacyjne mostu Dworcoweg o . Podjęta zostanie przebudowa tak ważnych skrzyżowań jak: ul. Naramow:cka-Lechicka oraz ul. Połabska- TJmultowska- Lechicka".

Po omówieniu problemów infrastrukt u r y osiedli mieszkaniowych i rozbud o wy bazy handlowo-usługowej, Andrzej Wituski stwierdził, iż w 1985 r. kontyn u o w a n a będzie budowa szpitala w dzielnicy Nowe Miasto na 650 łóżek. Źródłem finansowania tej inwestycji jest N arod o w y Fundusz Ochrony Zdrowia, a w bieżącym roku zostaną zaangażowane nakłady w wysokości 235 min zł. Kontynuowana będzie również rozbudowa Wojewódzkiego Szpitala Onkologicznego przy ul. Garbary. Zakres rozbudowy zos t a ł rozszerzony do 115 łóżek, zamiast pierwotnie planowanych 85, w związku z czym zakończenie inwestycji przesun i ę t o na IV kwartał 1985 r. Dla Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego przy ul. Lutyckiej kontynuowana będzie budowa

pawilonu zakaźnego i pralni, której łączny koszt wyniesie ponad 400 min zł. Zakończenie budowy pralni przewiduje się w 1986 r., natomiast pawilonu zakaźnego (90 łóżek) oczekiwać należy w 1988 r. Zamierza się podjąć prace przygotowawcze do budowy pawilonu ginekologiczno-położniczego dla tegoż Szpitala. Na jego realizację niezbędne są nakłady inwestycyjne rzędu 1 mld zł. Do dyspozycji lecznictwa otwartego przekazano w styczniu przychodnię na Osiedlu Lecha, a w trzecim kwartale tego roku przekazana zostanie przychodnia na Osiedlu Zwycięstwa. Kontynuowana będzie budowa przychodni w centrum Winograd oraz podjęte zostaną prace przy budowie trzech dalszych przychodni na Osiedlach: Rusa, Bolesława Chrobrego i Winiary II. "W dziedzinie oświaty - mówił Andrzej Wituski - podstawowym problemem jest rozbudowa bazy przedszkoli i szkół podstawowych. Nowe przedszkola przekazane zostaną na Osiedlach: Zwycięstwa, Jana III Sobieskiego i Tysiąclecia. 110 miejsc uzyska się w wyniku adaptacji obiektów przy ul. Perzyckiej i na Osiedlu ZMP. Kontynuowana będzie budowa dwóch dalszych przedszkoli przy ul. Szarych Szeregów oraz w Smochowicach. Baza szkolnictwa podstawowego powiększy się o 48 pomieszczeń do nauki wskutek przekazania do użytku szkoły na Osiedlu Bolesława Chrobrego i dwóch sal gimnastycznych na Osiedlu Tysiąclecia, a także zakończenia rozbudowy szkół na Osiedlu Kosmonautów i przy ul. Obodrzyckiej.

.Pragnę wskazać również na wznowienie wstrzymanej w 1981 r. inwestycji dla Muzeum Narodowego. J ej zakończenie przewiduje się w 1987 r., a efektem będzie ok. 20 tys. m S powierzchni użytkowej, w tym ok. 5 tys. m* powierzchni ekspozycyjnej. Remontom poddane zostaną Teatry: Polski, Nowy i Muzyczny. Z Funduszu Ochrony Zabytków finansowane będą dalsze prace konserwatorskie związane z rewaloryzacją komplek

Sprawozdania

su Starego Rynku. Poza robotami elewacyjnymi budynków, kontynuowane będą prace w trzech kamieniczkach przeznaczonych na Muzeum Wnętrz Mieszczańskich i dla przedsiębiorstwa "Desa", a także przy murach miejskich przy ul. Wrocławskiej i Ludgardy" .

"Przystępując do omówienia projektu budżetu na 1985 r. - mówił następnie Andrzej Wituski - pragnę podkreślić, iż projekt budżetu opracowany został z uwzględnieniem nadal trudnej sytuacji gospodarczej i finansowej kraju. Projekt budżetu na 1985 r. w stosunku do budżetu na rok 1984 zakłada wzrost środków o kwotę 4 724,6 min zł, a to dzięki przyznanym miastu kredytom na ochronę zdrowia i opiekę społeczną (2 763,4 min zł), które z dniem 1 stycznia 1985 r. przeszły do budżetu miasta. Ten optymistyczny wskaźnik wzrostu naszego budżetu nabiera jednak innego wymiaru jeżeli dokonamy porównania projektu budżetu z jego wykonaniem w roku ubiegłym. Okazuje się bowiem, że projekt budżetu na rok 1985 zamyka się kwotą, która jest wyższa tylko o 232 min zł, tj. o 2,2%, w stosunku do wykonania budżetu w 1984 r. " Najtrudniejsza sytuacja panuje w zakresie remontów kapitalnych, gdzie kredyty są niższe o 237,3 min zł od kredytów wykorzystanych w roku ubiegłym. Należy tu jednak sprawiedliwie dodać, że zdecydowała o tym Miejska Rada N arodowa przeznaczając na remonty kapitalne z nadwyżki budżetowej kwotę prawie 375 min zł. W sprawie brakujących środków na działalność Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, wpjewoda poznański w pierwszych dniach stycznia bieżącego roku wystąpił do ministrac.a administracji i gospodarki przestrzennej o przyznanie dodatkowych kwot pieniężnych. Muszę również nadmienić, że także w roku ubiegłym istniały poważne trudności z zabezpieczeniem Przedsiębiorstwa w odpowiednie dotacje. Niedobór na koniec roku, jaki to Przedsiębiorstwo ma w wysokości 33min zł, jest wynikiem przede wszystkim przekroczenia zadań planowych w z akresie świadczonych usług komunikacyjnych. Stąd też zmuszony jestem prosić Wysoką Radę o podjęcie uchwały o przeznaczeniu z nadwyżki budżetowej 1984 r. kwoty prawie 33 min zł na pokrycie tego niedoboru. "Przedkładany pod obrady Wysokiej Rady budżet nie jest budżetem naszych życzeń i aspiracji, jest budżetem oszczędnym, budżetem dzisiejszych czasów. Będąc świadomymi sytuacji społeczno-gospodarczej kraju, musimy nasze zamierzenia dostosować do posiadanych możliwości. "Czy posiadamy możliwość złagodzenia napięć, jakie wykazuje budżet miasta na 1985 r.? Odpowiedź jest tu częściowo pozytywna. Pragnę Obywateli Radnych poinformować, że w wyniku korzystnego zamknięcia budżetu w 1984 r. uzyskaliśmy nadwyżkę budżetową w kwocie 1 074 min zł. Są to środki, które po analizie potrzeb będzie można przeznaczyć na te cele, które uzyskają pełną akceptację organów przedstawicielskich. Myślę, że tą drogą może się uda n a m zagwarantować również środki na nie0dzowne dla miasta cele inwestycyjne" .

"Wysoka Rado! - powiedział na zak( ńczenie Andrzej Wituski. - Przedstawiłem zadania Planu i budżetu na rok bieżący w podstawowych dziedzinach gospodarki miejskiej. Świadomi jesteśmy tego, że w aktualnej sytuacji gospodarczej naszego kraju nie możemy orz.ekiwać rozwiązania wszystkich narosłych problemów. Cechą szczególnie istotną jest to. że prezentowane wielkości Planu i budżetu pozwolą na uzyskanie pewnego postępu w funkcjonowaniu podstawowych dziedzin gospodarki miejskiej, pozwolą również na podjęcie i kontynuację dalszych zadań zapewniających poprawę sytuacji w najbliższych latach nowej pięciolatki. Plan IT.a charakter otwarty, a osiągnięta w minionym roku nadwyżka budżetowa, a także podjęte starania władz woje

wódzkich i własne, w sprawie pozyskan i a dodatkowych środków, stwarzają już ć.7-iś realne podstawy zwiększenia zak r e s u realizowanych zadań planowych. Imperatywem naszym jest, by postawione do naszej dyspozycji środki wykorzystać w sposób jak najbardziej racjon a l n y i oszczędnie nimi gospodarować. "Proszę uprzejmie o życzliwe przyjęcie m e g o komentarza do projektu Planu i b u d ż e t u, i ich zatwierdzenie" . Opinię o projekcie Planu i budżetu m i a s t a na 1985 r. przedstawił w imien i u Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego radny Włodzimierz Palacz.

"N ajtrudniej, zdaniem Komisji - powiedział m. in. radny Palacz - przeds t a w i a się problematyka budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego. Jak wiadomo, budownictwo mieszkaniowe w latach osiemdziesiątych przeżywa kryyys. W stosunku do 1978 r. liczba bud o w a n y c h aktualnie w mieście mieszkań s t a n o w i ok. 60 e /o. Konsekwencją tego s t a n u rzeczy jest wydłużenie okresu oczekiwania na mieszkanie do ok. 16 l a t . Jednocześnie nie należy zapominać, że w rejestrach zapisanych jest ok. 110 t Y s . osób oczekujących na mieszkania, a aktualny niedobór w stosunku do r c zby gospodarstw domowych, szacuje się na ok. 46 tys. mieszkań. Przyjęta w planie liczba mieszkań jest wprawdzie minimalnie wyższa od liczby z 1984 r., j e d n a k nie wolno zapominać, że rok 1984 cechowały ilościowo najniższe efekty w o s t a t n i m dziesięcioleciu w budownictwie mieszkaniowym w Poznaniu. Komisja ocenia tę sytuację jako dalsze pogłębien i e trudnej sytuacji mieszkaniowej w Poznaniu.

"Budownictwo mieszkaniowe 1 towarzyszące nierozerwalnie związane jest z rozwoj em infrastruktury technicznej. -Na stronie 38 projektu Planu czytamy: »Przydzielone na 1985 r. nakłady na realizacj ę inwestycji komunalnych w mieśc i e Poznaniu wyrażają się kwotą 1 794,5 m i n zł i nie zabezpieczają realizacji najbardziej pilnych zadań, związanych z uzbrojeniem terenów pod budownictwo mieszkaniowe wielorodzinne i jednorodzinne«. Takie postawienie problemu daje nam radnym pewność, że w najbliższych latach nie tylko nie nastąpi szybszy wzrost budownictwa mieszkaniowego, ale odwrotnie - należy oczekiwać jego ilościowego zmniejszenia. Alternatywą winny być działania na rzecz zwiększenia nakładów na tę sferę działania i pełna realizacja niezbędnych inwestycji, umożliwiających rozszerzenie zakresu budownictwa mieszkaniowego i towarzyszącego. Szczególnego zainteresowania wymagają wszystkie inwestycje w zakresie ciepłownictwa (gdzie sytuacja jest chyba aktualnie najgorsza) , gospodarki wodno-ściekowej oraz drogowo-komunikacyjnej. "Komisja pragnie wyrazić pełne zrozumienie dla aktualnie realizowanej przez państwo polityki inwestycyjnej. Jednak to zrozumienie dotyczy przede wszystkim tych inwestycji, na które aktualnie nas nie stać. Tego zrozumienia nie podzielamy jednak w momencie, gdy do Planu (z braku lub ograniczenia środków inwestycyjnych) nie mogą być włączone tak ważne dla rozwoju miasta radania, jak zakup spulchniacza dla przeciwdziałania spadkowi wydajności ujęcia wody, kolektory deszczowe, wodociągi.

"Nie do przyjęcia - zdaniem Komisji - jest dalsze odwlekanie przez władze centralne decyzji o włączeniu do planu centralnego takich inwestycji jak: program »Woda dla Poznania«, II etap budowy oczyszczalni ścieków, Poznański Szybki Tramwaj i rozbudowa Elektrociepłowni Karolin. Inwestycje te warunkują dalszy etap rozwoju miasta we wszystkich zakresach - od mieszkaniówka począwszy, przez całą sferę spraw komunalnych i na komunikacji oraz zdrowiu kończąc. "W tej sytuacji pozostaje tylko jedno: włączyć do Planu wszystkie najpilniej

Sprawozdania

sze zadania inwestycyjne i podjąć starania o środki na ich realizację". "J est wiele potrzeb - powiedział na zakończenie radny Włodzimierz Palacz - których realizacji pragną się podjąć ludzie bez angażowania przedsiębiorstw i wykonawców. Warunkiem podjęcia tych zamierzeń jest sfinansowanie lub dostawa podstawowych materiałów. Komisja wnioskuje o pełne sfinansowanie wszystkich inicjatyw społecznych w tym zakresie oraz dalsze popularyzowanie przez władze miasta i województwa tej formy działania ludzi. Praca wykonana dla siebie jest satysfakcją osobistą". Radny Marek Ługowski - występując w imieniu Zespołu Radnych Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego - stwierdził, iż przedstawiony budżet miasta nie zapewnia postępu w funkcjonowaniu podstawowych działów gospodarki miejskiej. W związku z tym zaproponował, aby przy realizacji zadań uj ętych w Planie zwrócić szczególną uwagę na wykorzystanie rezerw w poszczególnych działach gospodarki miejskiej. "Każda złotówka wydatkowana - podkreślił Marek Ługowski - winna być oglądana z punktu widzenia: j ak ją podwoić i czy spełnia ona funkcję, jakiej od niej oczekujemy? Stąd nasuwają się pytania: czy dotacje w budżecie potrafią zmobilizować np. komunikację do prawidłowego funkcjonowania? Czy wydając pieniądze na zapewnienie wody dla mieszkańców, nie należy pomyśleć również o zapobieganiu marnotrawstwa wody chociażby przez założenie liczników? Czy nareszcie położymy kres stratom ciepła przez układanie niewłaściwych rur? Czy wreszcie zrobimy gospodarski porządek z chlebem, mlekiem i sklepami, które często są zamknięte bez podania przyczyn? Radny Ługowski stwierdził, iż radni Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będą głosować za przyjęciem przedstawionego Planu i budżetu na 1985 r. Radny Miłosz Stankiewicz - przedstawiając opinię w imieniu Zespołu Radnych Stronnictwa Demokratycznego stwierdził, iż Plan i budżet na rok 1985 nie spełniają nie tylko życzeń i oczekiwań, ale również nie zaspokajają potrzeb tych najbardziej koniecznych. Sytuacja jest bardzo trudna, niezwykle złożona i należy zrobić wszystko, by zadania ujęte w dokumentach były wykonane. Stąd należy przyjąć, że dokumenty są dokumentami otwartymi, stwarzającymi pewne nadzieje. W sumie rok 1985 będzie okresem bardzo trudnym, w którym na bieżąco będzie trzeba uaktualniać cyfry zawarte w prezentowanym materiale i czuwać nad realizacją pianu rzeczowego. Radny Jan Moszyński zabierając głos w imieniu Zespołu Radnych Stowarzyszenia PAX - powiedział, że planowane nakłady inwestycyjne, wobec ich ograniczonych wysokości, charakteryzują się właściwym ustawieniem poprzez koncentrację na gospodarkę komunalną, na ochronę zdrowia, opiekę społeczną, oświatę i wychowanie. Za słuszną należy uznać również koncentrację środków na inwestycjach rozpoczętych i kontynuowanych. "Społeczeństwo oczekuje od władz terenowych - mówił Jan Moszyński - znacznie aktywniejszego stosunku do realnie istniejących potrzeb. Ustawa o systemie rad narodowych i samorządzie terytorialnym daje podstawy, a nawet zobowiązuje władze terenowe do poszukiwania dróg i metod w optymalnym iozwiązywaniu potrzeb społecznych. N p. odnosi się to do wariantowego przedstawienia realizacji zadań, względnie tworzenia nowych jednostek produkcyjnych lub usługowych służących realizacji określonych zadań. Takim pozytywnym przykładem inicjatywy była dyskutowana na jednym z posiedzeń Prezydium Rady sprawa powołania przedsiębiorstwa produkcji materiałów budowalnych dla budownictwa jednorodzinnego indywidualnego". Radny Czesław Knoll - występując w imieniu Komisji Wychowania, Oświaty i Kultury - poruszył sprawę trudnej sytuacji szkolnictwa w nowych osiedl a c h mieszkaniowych S tarego i N owego M.iasta, a w szczególności szkolnictwa podstawowego. Komisja, po przeanalizowani u projektu Planu na rok 1985, stwierdziła, iż Plan ten nie przewiduje żadnej poprawy w tym zakresie. Pewn y m symptomem złagodzenia sytuacji ma być wykorzystanie wolnych sobót, k t ó r e jest przedsięwzięciem nie wymagającym żadnych nakładów finansowych, a pod względem rzeczowym daj ą c y m efekty w postaci skrócenia zajęć szkolnych w jednostkach przeciążonych o 2 godziny lekcyjne. Byłby to tylko półśrodek, bowiem źródłem wywołując y m tę trudną sytuację są opóźnienia w realizacji infrastruktury w budownictwie spółdzielczym. Np. na Osiedlu Bolesława Chrobrego, w jednostce A, gdzie realizacj ę budownictwa mieszkaniowego zakończono w 1983 r., budowę przedszkoli zakłada się na lata 1985-1988, a szkoły - w 1987 r. Radny Czesław Knoll zgłosił wniosek o poddanie rewizj i odległych terminów budowy szkół podstawowych i przedszkoli na nowych osiedlach mieszkaniowych oraz rozważ e ni e możliwości przyspieszenia termin ó w ich realizacji. Radna Danuta Wojciechowska, nawiązuj ąc do przedmówcy, uwypukliła probl e m y występujące w dzielnicy Nowe Mias t o i zgłosiła wniosek o uwzględnienie (przy rozpatrywaniu podziału nadwyżki budżetowej z roku 1984) tak istotnych z a d ań jak: rozpoczęcie budowy przyc ho dni lekarskiej na Osiedlu Czecha, budowę przedszkoli na Osiedlach ZWM, Z M P i Czecha, budowę szkół na Osiedlach Czecha i ZWM. Eadny Bogdan Banasiak zaproponował, w celu uwiarygodnienia zapewnień ze strony władz wojewódzkich, wprowadzenie aneksu do uchwały zatwierdzaj ąc ej Plan miasta na rok 1985. Ponadto zgłosił wnioski o ujęcie dodatkowo w Planie zadań inwestycyjnych związan y c h ze strumieniem Piaśnica, z przy

spieszeniem terminu przeniesienia "Korgazu" z Zegrza - z jednoczesnym przyspieszeniem terminu realizacji rozlewni w Jasieniu - z budową parku na Osiedlu Oświecenia. Radny Eugeniusz Czajkowski - występując w imieniu Komisji Rolnictwa, Gospodarki Żywnościowej i Leśnictwaprzedstawił wnioski o zwiększenie pomocy we wdrażaniu postępu biologicznego i technicznego w pracowniczych ogródkach działkowych oraz - aby władze sanitarne miasta zastanowiły się nad nadmierną ilością psów w mieście. Radny Zenon Korbik stwierdził, iż przedłożony do zatwierdzenia Plan i budżet opracowane zostały na miarę możliwości, tym niemniej nie można przemilczeć tego, że pominięte zostały potrzeby mieszkańców rejonów peryferyjnych, a przede wszystkim osiedli Szczepankowo i Spławie. W takiej sytuacji traci wiarygodność program wyborczy, bowiem przyjęto w nim wiele zadań, które miały być w tych osiedlach realizowane, m. in. budowa dwóch pawilonów handlowych przy ul. Bodawskiej i Gospodarskiej, koncentratora telefonicznego, przedszkola, podłączenie do sieci wodociągowej. Walka o sieć wodociągową dla tych osiedli podyktowana jest głównie potrzebą zapewnienia wody pitnej, bowiem w celach produkcyjnych wykorzystywana jest woda z własnych ujęć. Przewodniczący obrad Stanisław Antczak poinformował, że projekt uchwały w sprawie Miejskiego Funduszu Rozwoju Kultury na rok 1985 został zaopiniowany na posiedzeniach Komisji Wychowania, Oświaty i Kultury w dniu 28 stycznia 1985 r. oraz Prezydium Rady (29 I 1985). Fundusz ten stanowić będzie główne źródło finansowania działalności kulturalnej w Poznaniu. Rada - w wyniku glosowania - podjęła jednomyślną uchwałę w tej sprawie. Plan Miejskiego Funduszu Rozwoju Kultury na rok 1985 opiewa na 1 068 000 zł. Wydatki bieżące ustalono w wysokości 907 870 000 zł.

Sprawozdania

Informację o przebiegu wyborów do organów samorządowych mieszkańców w Poznaniu przedstawił zastępca przewodniczącego Rady, radny Marian Pokrywka Rada przyjęła informację do zatwierdzającej wiadomości, podobnie jak informację o pracy Prezydium Rady w drugim półroczu 1984 r. Rada podjęła następnie uchwały o: wysokości stawek świadczeń na fundusz miejski; skierowaniu z nadwyżki budżetowej 1984 r. kwoty 32 950 000 zł na rzecz Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego; przeznaczeniu kwoty 9 276 410 zł ze środków terenowego funduszu zasobowego miasta na pokrycie niedoboru budżetu miasta; ustaleniu wykazu aktów prawa miejscowego, obowiązujących na - obszarze Poznania, a ustanowionych przed dniem 17 czerwca 1984 r. Dotyczy to U chwał Rady: z dnia 5 lipca 1960 r. w sprawie Odznaki Honorowej Miasta Poznania (VII/15/60); z dnia 5 kwietnia 1966 r. w sprawie zakazu hodowli gołębi w strefie ochronnej lotniska Ławica <VIII/6/66); z dnia 8 października 1968 r.

w sprawie wstępnej koncepcji rozwoju społeczno-gospodarczego w Poznaniu w latach 1965 - 1985 (XXXII/31/68); z dnia 22 kwietnia 1976 r. w sprawie opłaty targowej (XII/26/76); z dnia 20 czerwca 1984 r. w sprawie ustalenia węzłowych problemów ochrony środowiska w mieście Poznaniu w latach 1981 - 1990 (XIV / /-15/80); z dnia 10 lutego 1983 r. w sprawie programu budownictwa mieszkaniowego na lata 1983 - 1985 oraz jego założeń do roku 1990, w oparciu o zmiany planu zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania i uwarunkowania jego realizacji (XXVI/87/83); z dnia 15 czerwca 1983 r. w sprawie programu zamierzeń oszczędnościowych na lata 1983 -1985 (XXXA01/83); z dnia 24 listopada 1983 r.

w sprawie podziału miasta na strefy oraz określenia wysokości stawek czynszowych za najem lokali użytkowych XXX/101/83); z dnia 24 listopada 1983 r.

w sprawie ustanowienia Nagród Miasta Poznania w dziedzinie kultury i sztuki.

Uchwalono także zmiany w Regulaminie Miejskiej Rady Narodowej. Poprawki do projektu uchwały w sprawie Pianu Społeczno-Gospodarczego na rok 1985 zreferował radny Włodzimierz Palacz. Najważniejsza z nich dotyczyła 1 pkt 2, który w proponowanej wersji Komisji otrzymałby następujące brzmienie: "Stwierdza się, że przyznane nak.ady inwestycyjne oraz na remont y kapitalne są niewystarczające w stosunku do potrzeb i nie pozwolą na uzyskanie istotnego postępu w funkcjonowaniu podstawowych działów gospodarki miejskiej". Komisja proponowała też, aby wprowadzić do uchwały nowy 2 o następującym brzmieniu: ,,1. Rada przyjmuje do wIązącej wiadomości informację złożoną na posiedzeniu Miejskiej Rady Narodowej w dniu 6 lutego 1985 r. przez przedstawicieli kierownictwa Urzędu Wojewódzkiego w przedmiocie złagodzenia istniejących napięć w budżecie i planie miasta Poznania przez udzielenie pomocy finansowej w rozwiązywaniu następujących problemów: 1) uzyskania dodatkowych środków na pokrycie niedoborów w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym w pełnej wysokości; 2) przekazania Miejskiej Radzie Narodowej dodatkowych środków na remonty placówek oświatowo-wychowawczych; 3) przekazania dodatkowych środków na rozwiązanie problemów wody na Osiedlu N ararnowickim. 2. Jednocześnie Rada zobowiązuje Prezydium Miejskiej Rady Narodowej do szczególnej staranności w podziale nadwyżki budżetowej za rok 1984 i przeznaczenia jej przede wszystkim na uzupełnienie środków dla realizacji przedsięwzięć, które nie znalazły się w planie, a wymagają pilnego rozwiązania. 3. Rada przyjmuje do wiadomości informację o staraniach w sprawie przyjęcia do p.'anu centralnego następujących inwestycji: Poznański Szybki Tramwaj; ujęcie wody w Mosinie; centralna

oczyszczalnia ścieków; rozbudowa Elektrociepłowni Karolin". Przysłuchujący się obradom wojewoda poznański Marian Król zaproponował, a b y pkt 3 w nowym 2 otrzymał brzmienie: "Miejska Rada Narodowa pop i e r a starania wojewody poznańskiego w zakresie: 1) wprowadzenia do planu centralnego inwestycji: Poznański Szybki Tramwaj i ujęcie wody w Mosinie; 2) wprowadzenia do zamówień rządowych rozbudowy Elektrociepłowni Karolin; 3) zabezpieczenia środków z Centralnego Funduszu Ochrony Środowiska na dalszą realizacj ę centralnej oczyszczalni ścieków". Marian Król wyjaśnił, iż Wojewódzka Rada Narodowa, uchwalając Plan i budżet, określiła zadania i wielkości śro dków inwestycyjnych dla Miejskiej Rady Narodowej. Poziom nakładów inwestycyjnych, jaki został określony w kraj u, zmierza do zagwarantowania i u trzymania osiągniętego już poziomu konsumpcji społecznej. Stanowisko kierownictw Urzędu Miejskiego i Urzędu · Wojewódzkiego zmierza do tego, by nie osłabić pozycji miasta i zwiększać jego możliwości finansowe. Ustalono zasadę przyjmowania do Planu tylko tych zad ań , które są najbardziej konieczne i tylko tych postulatów i wniosków o char ak t e r z e inwestycyjnym, które można zrealizować w ciągu jednej kadencji Rady.

Radny Zbigniew Banasiak ponownie wnioskował o wprowadzenie do uchwały a n e k s u uwzględniającego rozbudowę Elektrociepłowni Karolin i ujęcia wody w Mosinie. Przewodniczący obrad Stanisław Antc z a k wyjaśnił, iż aneks do uchwały może być opracowany do istniejącego już dokumentu, natomiast zadaniem Rady j e s t wypracowanie uchwały zatwierdzaj ą c ej Plan miasta na rok 1985. W glosowaniu Rada podjęła - przy j e d n y m głosie przeciwnym 1 szeSCIU wstrzymujących się - Uchwalę nr V/ /31/85 w sprawie Planu Społeczno-Gospodarczego miasta na 1985 r. oraz -

8 Kronika ID. Poznania 4/85przy jednym głosie wstrzymującym się - Uchwałę Nr V/32/85 w sprawie budżetu miasta na rok 1985. Budżet miasta na rok 1985 zamyka się po stronie dochodów i wydatków kwotą 13 958 582 000 zł.

Na zakończenie obrad, prezydent miasta Andrzej Wituski udzielał odpowiedzi na zgłoszone wnioski i interpelacje: na wnioski w sprawie opłat parkingowych oraz funkcjonowania placówki pocztowej na Osiedlu Oświecenia radni otrzymają odpowiedź na piśmie, po szczegółowym zbadaniu spraw. Sklep dla osób nietypowych zostanie uruchomiony w najbliższym terminie w śródmieściu. Ren.ont torowiska na moście Marchlewskiego zostanie przeprowadzony w II półroczu 1985 r. Około 1 kwietnia zapadną ostateczne decyzje w sprawie zamknięcia "Korgazu" w Zegrzu; podjęte zostały energiczne kroki przy wykańczaniu rozlewni gazu w J asieniu. Piasnica nie została ujęta w Planie, bowiem nie uzyskano na jej regulację środków; wystąpiono w tej sprawie do ministra ochrony środowiska; o postępie w zabiegach Rada będzie informowana na bieżąco. Kwestii podłączenia do sieci wodociągowej osiedli Szczepankowo i Spławie zostanie nadany priorytet; do końca roku zostaną zakończone prace związane z przygotowaniem podkładów geodezyjnych i wierceniami oraz opracowaniem dokumentacji; udział pracy społecznej w tej budowie może być tylko częściowy, z uwagi na konieczność przeprowadzenia magistrali przez tory kolejowe; kontynuowana będzie budowa wodociągu lokalnego w Krzesinkach na bazie istniejącej tam studni, a następnie w Krzesinach. Dyrektor Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Mieszkaniowej Ryszard Ćmielewski poinformował, iż w dniu 7 lutego wysłana zostanie ekipa, która usunie usterkę dachu budynku przy ul. Przybyszewskiego 7, o ile od strony te ch - nicznej będzie to możliwe. Dach ten był kilkakrotnie naprawiany lecz naprawy

Sprawozdaniate nie są skuteczne, z uwagi na zły stan teczniczny całego dachu. Jest opracowana dokumentacja generalnego remontu, który ma rozpocząć się w kwietniu. Aktualnie do wymiany zakwalifikowanych jest 1800 dachów, przy czym przedsiębiorstwo może rocznie wykonać 600 dachów. Dyrektor Zakładu Energetycznego Stanisław Filipiak przedstawiając informację na temat aktualnego stanu oświetlenia miasta stwierdził, iż nie jest on zadowalający. Zakład Energetyczny zajmuje się bieżącą konserwacją istniejącej sieci oświetleniowej. Większość uwag i wniosków dotyczy ulic, które są w złym stanie technicznym i na których wymiana źródeł światła niewiele pomoże. Dotyczy to około 60 ulic w centrum miasta i w ważnych węzłach komunikacyjnych, jak np.: Grunwaldzkiej, Ostroro

ga, Zakrętu, Czerwonej Armii, Marchlewskiego, Przemysłowej, Kraszewskiego, Libelta itd. Program modernizacji jest przygotowany, lecz brak kabla energetycznego jest barierą nie do pokonania. Zakłady Energetyczne, mimo statusu przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, nie posiadają żadnego priorytetu w dostawach materiałowych. Do przedstawionej informacji pytania i uwagi zgłosili radni: Bogdan Banasiak i Waciaw Łukaszewicz. Zamykając obrady V Sesji, radny Stanisław Antczak podziękował radnym oraz gościom za udział w nich, oraz zaprosił wszystkich na uroczystą sesję z okazji czterdziestej rocznicy wyzwolenia miasta, zwołaną na dzień 22 lutego. Obrady zakończono o godz. 13.10.

Marian

Cenowejiak.

ANEKS

UCHWAŁA NR V/31/85 MIEJSKIEJ RADY NARODOWEJ Z DNIA 7 LUTEGO 1985 R.

w sprawie: rocznego Planu miasta Poznania na rok 1985 N a podstawie art. 38 ust. 1 i art. 42 ust. 1 U stawy z dnia 20 lipca 1983 r. o system i e rad narodowych i samorządu terytorialnego ("Dziennik U staw" nr 41 z 1983 r., p o z. 185) oraz na podstawie art. 15 Ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o planowaniu społeczno-gospoaarczym ("Dziennik Ustaw" nr 7 z 1982 r., poz. 51) uchwala się co następuje: 1. U chwala się roczny Plan miasta Poznania na 1985 r. Ustalone w nim zadania wynikają z realnych możliwości finansowych i wykonawczych. 2. Stwierdza się, że przyznane nakiady inwestycyjne oraz na remonty kapitalne są niewystarczające w stosunku do potrzeb i nie pozwolą na uzyskanie istotnego postępu w funkcjonowaniu podstawowych działów gospodarki miejskiej. 1. Rada przyjmuje do wIązącej wiadomości informację złożoną na posiedzeniu Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w dniu 6 lutego 1985 r. przez przedstawicieli kierownictwa Urzędu Wojewódzkiego w przedmiocie złagodzenia istniejących napięć w budżecie i pianie miasta Poznania, przez udzielenie pomocy finansowej w rozwiązaniu następujących problemów: 1) uzyskania dodatkowych środków na pokrycie niedoborów w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym w pełnej wysokości; 2> przekazania Miejskiej Radzie Narodowej dodatkowych środków na remonty piacówek oświatowo-wychowawczych; 3) przekazania dodatkowych środków na rozwiązanie problemów wody na Osiedlu N aramowickim. 2. J e}lnocześnie Rada zobowiązuje Prezydium Miejskiej Rady Narodowej do szczeEOlnej staianności w podziale nadwyżki budżetowej za rok 1984 i przeznaczenia jej przede wszystkim na uzupełnienie środków dla realizacji przedsięwzięć, które nie znalazły się w planie a wymagają pilnego rozwiązania. 3. Rada popiera starania wojewody poznańskiego w zakresie: 1) wprowadzenia do planu centralnego inwestycji: Poznański Szybki Tramwaj i ujęcie wody w Mosinie; 2) wprowadzenia do zamówień rządowych rozbudowy Elektrociepłowni Karolin; 3) zabezpieczenia środków z Centralnego Funduszu Ochrony Srodowiska w celu dalszej realizacji centralnej oczyszczalni ścieków.

Podstawowe wielkości rocznego Planu miasta Poznania na 1985 r. przedstawiają się następująco: 1. N akłady na inwestycje jednostek państwowych planu terenowego wyniosą 2 502,3 min zł, w tym inwestycje planu podstawowego 2 073,6 min zł ogółem, a w robolach budowlano-montażowych 1 429,1 min zł. 2. Nakłady na kapitalne remonty jednostek budżetowych planu terenowego wyniosą 1 507,5 min zł, w tym na gospodarkę komunalną 1 013,0 min zł. 3. Przekazanych zostanie do użytku 3208 mieszkań o powierzchni 200,0 tys. m\ w tym 2803 mieszkań a o powierzchni 155,4 tys. m 2 w ramach uspołecznionego budownictwa wielorodzinnego. 4. N akłady na gospodarkę komunalną wyniosą 1 794,5 min zł, z tego 48,8% na gospodarkę wodociągowo-kanalizacyjną. 5. Opieką przedszkolną objętych będzie 22,6 tys. dzieci w wieku 3-6 lat, w tym wszystkie dzieci sześcioletnie. 6. Liczba miejsc w szpita'ach wynos'c będzie ogółem 5431, w państwowych domach pomocy społecznej - 968, w żłobkach - 2152. 7. PrzedsiŁbiorstwa budownictwa komuna neAo podległe prezydentowi miasta osiągną obrót globa'ry w wysokości 2 188,0 min zł, w tym produkcję podstawową ogółem 1 374,0 min zł.

8«

Sprawozdania

Prezydent miasta Poznania rozpatrzy i zrealizuje w miarę możliwości wnioski zgłoszone podczas obrad Sesji. Wykonanie U chwały powierza się prezydentowi miasta Poznania.

Uchwała podlega ogłoszeniu w "Dzienniku Urzędowym Województwa skiego ".

Poznań/''JI U chwała wchodzi w życie z dniem powzięcia.

UCHWAŁA NR V/32/85 MIEJSKIEJ RADY NARODOWEJ Z DNIA 7 LUTEGO 1985 R.

-w sprawie: budżetu na rok 1985 Na podstawie art. 55 Ustawy z dnia 20 lipca 1983 r. o systemie rad narodow y c h i samorządu terytorialnego ("Dziennik Ustaw" nr 41, poz. 185 wraz z późniejszymi zmianami) oraz art. 3 ust. 2, art. 42 ust. 1, art. 46 ust. 1 i 2, i art. 68 u s t. 1 Ustawy z dnia 3 grudnia 1984 r. - Prawo budżetowe ("Dziennik Ustaw" nr 56, poz. 283)Miejska Rada Narodowa w Poznaniu, po wysłuchaniu opinii Koim i sj i Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego, uchwala co następuj e: 1. U chwala się dochody budżetu miejskiego w wysokości oraz wydatki tego budżetu w wysokości 2. U chwala się rezerwę budżetową na nieprzewidziane · wydatki w wysokości 3. U stala się dotacje budżetowe w kwocie

9199114 000 zł 9 199 114 000 zł 39 560 000 zł 4 029 953 000 zł Przychody zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i środków specjaln y c h budżetu miejskiego wyniosą 583 192 000 zł, w tym dotacje z budżetu 284 800 000 zł, oraz rozchody wyniosą 589 451 000 zł. Przychody funduszów celowych budżetu miejskiego wyniosą 6 500 000 zł oraz rozc h o d y wyniosą 8 000 000 zł. 1. Informacj ę o dochodach i wydatkach budżetu miasta zawiera załącznik nr 3.

2. Informację o przychodach i rozchodach zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i środków specjalnych budżetu miasta zawiera załącznik nr 6. Upoważnia się Prezydium Miejskiej Rady Narodowej do dokonywania przeniesień, kredytów budżetowych między rozdziałami w ramach działów. Informacj ę o zmianach w budżecie miasta dokonanych w ciągu roku Prezydium" Miej skiej Rady Narodowej przedłoży Miejskiej Radzie Narodowej łącznie ze sprawozdaniem z wykonania budżetu. U c h wał a wchodzi w życie z dniem podjęcia, z mocą obowiązującą od dnia 1 stycz-; n i a 1985 r.

Sprawozdania

Załącznik 1

DOCHODY I WYDATKI BUDŻETU MIEJSKIEGO NA ROK 1985 (W Zł)

Dział Nazwa Dochody Wydatki 31 Budownictwo 61 845 000 40 Rolnictwo 5 760 000 1400 000 45 Leśnictwo 78 000 70 Gospodarka komunalna 1 651 568 000 3 109 532000 74 Gospodarka mieszkaniowa oraz niema - terialne usługi komunalne 57 450 000 806 437 000 Razem przedsiębiorstwa i jednostki gospodarcze 1 776 623 000 3 917 447 000 80 Szkolnictwo zawodowe 1000 000 792 388 000 85 Ochrona zdrowia i opieka społeczna 940 000 2 539 866 000 87 Kultura fizyczna i sport 51850 000 88 Turysty ka i wypoczynek 150 000 1500 000 Razem urządzenia socjalne 1 kulturalne 2 090 000 3 385 604 000 89 Różna działalność 131730 000 91 Administracja państwowa 54 200 000 299 003 000 94 Finanse 5 000 000 97 Różne rozliczenia 1 735 190 000 39 500 000 99 Dochody z gospodarki nieuspołecznionej i od ludności 1 464328 000 I Razem Dochody własne 5 169161000 Wydatki bieżące 7 641614 000 II Dotacj e 4 029 953 000 I ni Wydatki na inwestycje i kapitalne remonty l 557 500000 Razem: dochody i wydatki 9199114000 9199114000

Załącznik 2

DOCHODY I WYDATKI BUDŻETU MIEJSKIEGO NA ROK 1985 (W zł)

Dział I Rozdział Nazwa Dochody Wydatki 1 I 2 3 4 5 l Ogółem: 9199114000 9199114000 51 Budownictwo 61 845 000 - 26-3221 Przedsiębiorstwa budowlano-montażowe, pomocnicze i usługowe gospodarki komunalnej 61 845 000 40 Rolnictwo 5 760 000 1400 000 19-4012 Gospodarstwa rolne 3000 000 19-4321 Wojewódzkie zarządy inwestycji rolnych 10 000 19-4333 Spółki wodne 50 000 19-4382 Popieranie produkcji zwierzęcej 60 000 1340 000 19-4491 Rozliczenia z rolniczych spółdzielni produkcyjnych 700 000 19-4496 Rozliczenia z kółkami rolniczymi 2000 000 45 Leśnictwo 78 000 20-4512 Gospodarka leśna i łowiecka 78 000 70 Gospodarka komunalna 1 651 568 000 3 109 532 000 26-7011 Przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej 101000000 2 776 300 000 26-7231 Zieleń w miastach 2 500 000l 2 I 3 1 4 5 26-7261 Ulice, place, mosty i wiadukty 38 460 000 311232 000 08-7391 Podatek od nieruchomości jednostek gospodarki uspołecznionej 1 509 608 000 26-7395 Różna działalność 20000 000 74 Gospodarka mieszkaniowa oraz niematerialne usługi komunalne 57450 000 806437 000 26-7411 Przedsiębiorstwa gospodarki mieszkaniowej 44 750 000 627 500 000 26-7415 N ap rawy prywatnych domów wielomieszkaniowych 70000 000 26-7416 Dopłaty do energii cieplnej prywatnych domów wielomieszkaniowych 8 500 000 26-7421 Różne jednostki obsługi gospodarki mieszkaniowej i komunalnej 2 620 000 8 700 000 26-7541 Wojewódzkie zarządy rozbudowy miast i osiedli wiejskich 6080 000 43 775 000 26-7542 Biura planowania przestrzennego 18 022 000 26-7695 Różna działalność 4000 000 29 940 000 80 Szkolnictwo zawodowe 1000 000 792 388 000 33-8011 Szkoły zasadnicze i równorzędne 150 000 190 946 000 33-8012 Szkoły przyzakładowe 47 338 000 33-8021 T echnika i licea zawodowe 490 000 253 582 000 34-8022 Szkoły artystyczne 123140 000 33-8031 Policealne szkoły zawodowe 14430 000 33-8041 Szkoły zawodowe specjalne 50 000 23 739 000 33-8051 Internaty i stypendia dla uczniów szkół zawodowych 200 000 81 172 000 34-8051 Internaty i stypendia dla uczniów szkół zawodowych 110 000 22 951 000 33-8095 Różna działalność 35 090 000 85 Ochrona zdrowia i opieka społeczna 940 000 2 539 866 000 35-8511 Lecznictwo ogólne 700 000 2 294 386 000 35-8516 rewentoria i półsanatoria 1725 000 35-8521 Złobki 221400 000 35-8522 Domy małego dziecka 240 000 16 267 000 35-8611 Domy pomocy społecznej 2 800 000 35-8695 Różna działalność 3 288 000 87 Kultura fizyczna i sport 51850 000 45-8712 Imprezy sportowe i sport w szkole 4100 000 45-8713 Zadania w zakresie upowszechniania kultury fizycznej 2 250 000 45-8714 Ośrodki sportu i rekreacji 45 500 000 88 Turystyka i wypoczynek 150 000 1500 000 47-8825 Zadania w zakresie upowszechniania turystyki 150 000 1500 000 89 Różna działalność 131730 000 08-8996 Opłaty od środków transportowych od jednostek gospodarki uspołecznionej 80480 000 08-9631 Organizacje społeczne 51250 000 91 Administracja państwowa 54200 000 299 003 000 26-9141 Rady narodowe, komisje i prezydia rad narodowych 274 000 26-9143 U rzędy miejskie 1190 000 276 773 500 26-9145 Różne jednostki i zakłady budżetowe 500 000 26-9191 Kolegia do spraw wykroczeń 11000 000 973 000 26-9192 Komisje poborowe 1 235 500 i 26-9193 Komisje organizacyjne 10 000 65 000 26-9194 26-9195 26-9197 26-9198

08-9411

82-9713

82-9721 82-9722 81-9781

08-9912 08-9913

26-0093 26-0095 26-0093 33-0093 34-0093 45-0093 35-0093

Sprawozdania Wynagrodzenia prowIzYJne z tytułu inkasa podatków Różna działalność Wynagrodzenia sołtysów Odszkodowania Finanse Banki i inne instytucje finansowe i kre- j dytowe Różne rozliczenia Wpływy ustalone w stosunku procentowym do wartości sprzedaży detalicznej towarów i usług Dotacja ogólna Dotacja ze środków budżetu stopnia wojewódzkiego Rezerwy ogólne Dochody z gospodarki nieuspołecznionej i od ludności Podatki i opłaty od indywidualnej działalności usługowo-produkcyjnej Podatki i opłaty od ludności Inwestycje i remonty kapitalne Inwestycje Dotacje na zakupy inwestycyjnych jednostek budżetowych Terenowe fundusze mieszkaniowe Remonty kapitalne Inwestycje i remonty kapitalne jednostek i zakładów budżetowych 17 862 000 350 000 700 000 I 5 765 143 000 144618000

1 A t:: A ':2'1Q (\(\(\ - 1 134476 000 310000 000 80 000 000 4 500 000 40 000 000 90 000 000tt

>>>

J»i»

»>

9>ł»ł»

Załącznik 3a

DOCHODY I WYDATKI BUDŻETU MIASTA POZNANIA NA ROK 1985 WEDŁUG DZIAŁÓW (W Zł)

Dzia Nazwa Dochody Wydatki l 2 3 4 31 Budownictwo 61 845 000 - 40 Rolnictwo 5 760 000 1400 000 45 Leśnictwo - 78 000 70 Gospodarka komunalna 1 794 860 000 3 589 095 000 74 Gospodarka mieszkaniowa oraz niematerialne usługi komunalne 57450 000 806 437 000 Razem przedsiębiorstwa i jednostki gospodarcze 1919915000 4 397 010 000 79 Szkolnictwo ogólnokształcące 1 wychowanie 3 600 000 3 247 445 000 80 Szkolnictwo zawodowe 1000 000 792 388 000 85 Ochrona zdrowia i opieka społeczna 940 000 2 673 366 000 87 Kultura fizyczna i sport - 60 960 000 88 Turystyka i wypoczynek 150 000 3 550 000 Razem urządzenia socjalne i kulturalne 5 690 000 6 777 709 000l 2 3 I 4 89 Różna działalność 131730 000 91 Administracja państwowa 54 200 000 299003 000 94 Finanse 5000 000 97 Różne rozliczenia (rezerwa) 57 360 000 Wpływy ustalone w stosunku procentowym do wartości sprzedaży detalicznej i usług 1 735 190 000 99 Dochody w gospodarce nieuspołecznionej i od ludności 3 708 060 000 Razem: dochody własne 7 559 785 000 wydatki bieżące 11 531082000 n Dotacje 5 798 797 000 - Iii Wydatki na inwestycje i kapitalne remonty - 1 827 500 000 Razem dochody i wydatki 13 358 582 000 13 358 582 000 Budż;t miasta ogółem: 13 358 582 000 13 358 582 000 w tym: Budżet miejski 9 199114 000 9 199114000 Budżety dzielnic 4 159 468 000 4159 468 000 z tego: Nowe Miasto 938 104 200 938 104 200 S tare Miasto 1 226 261 700 1 226 261 700 Grunwald 883 138 200 883 138 200 Jeżyce 637 149 400 637 149 400 Wilda 474 814 500 474 814 500

Załącznik 31>

DOCHODY I WYDATKI BUDŻETU MIASTA POZNANIA NA ROK 1985 WEDŁUG DZIAŁÓW (w zł)

Dział Rozdział Nazwa Dochody Wydatki l 2 3 4 I 5 Ogółem: 13 358 582 000 113 358 582 000 31 Budownictwo 61 845 000 I 26-3221 Przedsiębiorstwa budowlano-montażowe, pomocnicze i usługowe gospodarki komunalnej 61 845 000 40 Rolnictwo 5 760 000 1400 000 19-4012 Gospodarstwa rolne 3000 000 19-4321 Wojewódzkie Zarządy Inwestycji Rolnych 10 000 19-4333 Spółki wodne 50 000 19-4382 Popieranie produkcji zwierzęcej 60 000 1340 000 19-4491 Rozliczenia z rolniczych spółdzielni produkcyjnych 700 000 19-4496 Rozliczenia z kółkami rolniczymi 2000 000 45 Leśnictwo 78 000 20-4512 Gospodarka leśna i łowiecka 78 000 70 Gospodarka komunalna 1 794 860 000 3 589 095 000 26-7011 Przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej 101000 000 2 778 300 000 26-7221 Oczyszczanie miasta 112000 000 26-7231 Zieleń w miastach 2 500 000 178 000 000 26-7261 Ulice, place, mosty i wiadukty 38 460 000 376182 000 26-7262 Oświetlenie ulic 124613000 08-7391 Podatek od nieruchomości jednostek gospodarki uspołecznionej 1652 900 000 26-7395

26-7411

26-7415

26-7416

26-7421

26-7541

26-7542 26-7695

33-7911 33-7912 33-7913 33-7921

33-7931 33-7941

33-7261

33-8211 33-8213

33-8221 33-8222

33-8231 33-8232 33-8241 33-8295

33-8011 33-8012 33-8921 34-8022 33-8031 33-8041 33-8051

33-8051

33-8095

35-8511 35-8516 35-8521 35-8522 35-8611 35-8613 35-8695

33-8711

Sprawozdania Różna działalność Gospodarka mieszkaniowa oraz niematerialne usługi komunalne Przedsiębiorstwa gospodarki mieszkaniowej Naprawy prywatnych domów wie10mieszkaniowych Dopłaty do energii cieplnej prywatnych domów wie1omieszkaniowych Różne jednostki obsługi gospodarki mieszkaniowej i komunalnej Wojewódzkie zarządy rozbudowy miast i osiedli wiejskich Biura planowania przestrzennego Ró żna działalność Szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie Szkoły podstawowe dla młodzieży Szkoły podstawowe dla dorosłych Dowożenie uczniów do szkół Licea ogólnokształcące dla młodzieży i dorosłych Szkoły ogólnokształcące specjalne Internaty i stypendia dla uczniów szkół ogólnokształcących Zespoły ekonomiczno-administracyjne szkół Przedszkola typu miejskiego Przedszkola przy szkołach podstawowych Zakłady opiekuńczo-wychowawcze Pomoc dzieciom w rodzinach zastępczych i własnych Placówki wychowania pozaszkolnego Świetlice dziecięce Kolonie i obozy Różna działalność Szkolnictwo zawodowe Szkoły zasadnicze i równorzędne Szkoły przyzakładowe Technika i licea zawodowe Szkoły artystyczne Policealne szkoły zawodowe Szkoły zawodowe specjalne Internaty i stypendia dla uczniów szkól zawodowych Internaty i stypendia dla uczniów szkół zawodowych Ró żna działalność Ochrona zdrowia i opieka społeczna Lecznictwo ogólne Prewentoria i półsanatoria Żło bki Domy małego dziecka Domy pomocy społecznej Zasiłki i pomoc w naturze Ró żna działalność Kultura fizyczna i sport Jednostki i urządzenia kultury fizycznej 700 000 200 000 300 000 1000 000 150 000 700 000 20000 000 18 022 000 29 940 000 l 489 599 000 8 471000 616 000 125 828 000 950000 000 66 620 000 21 273 000 122150 000 55 000 000 74 558 000 792 388 000 190946 000 47 338 000 253 582 OCO 123 140 000 14 430 000 23 739 000 35 090 000 2 673 366 000 2 294 386 000 1725 000 221 400 000 16 267 000 2 800 000 133 500 000 3 288 000 60 960 000 33-8712 45-8712 45-8713 45-8714

33-8811 47-8825

08-8996

08-9631

26-9141 26-9143 26-9145 26-9159 26-9192 26-9193 26-9194 26-9195 26-9197 26-9198

08-9411

82-9713

82-9721 82-9722 81-9781

08-9911 08-9912 08-9913

26-0093 26-0095 26-0093 33-0093 34-0093 45-0093 35-0093

Sprawozdania Imprezy sportowe i sport w szkole Imprezy sportowe i sport w szkole Zadania w zakresie upowszechniania kultury fizycznej Ośrodki sportu i rekreacji Turystyka i wypoczynek Szkolne schroniska młodzieżowe Zadania w zakresie upowszechniania turystyki Różna działalność Opłaty od środków transportowych odjednostek gospodarki uspołecznionej Organizacje społeczne Administracja państwowa Rady narodowe, komisje i prezydia rad narodowych Urzędy miejskie Różne jednostki i zakłady budżetowe Kolegia do spraw wykroczeń Komisje poborowe Komisje organizacyjne Wynagrodzenia prowizyjne z tytułu inkasa podatków Różna działalność Wynagrodzenia sołtysów Odszkodowania Finanse Banki 1 inne instytucje finansowe i kredytowe Różne rozliczenia Wpływy ustalone w stosunku procentowym do wartości sprzedaży detalicznej towarów i usług Dotacje ogólne Dotacja ze środków budżetu stopnia wojewódzkiego Rezerwy ogólne Dochody z gospodarki nieuspołecznionej i od ludności Podatki i opłaty od indywidualnej gospodarki rolnej Podatki i opłaty od indywidualnej działalności usługowo-produkcyjnej Podatki i opłaty od ludności Inwestycje i remonty kapitalne Inwestycje Dotacje na zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych Terenowe fundusze mieszkaniowe Remonty kapitalne Inwestycje i remonty kapitalne jednostek i zakładów budżetowych »» »» >>>ł»t»t» 131730000 51250 000 54 200 000 11000 000 10000 7 533 987 000 1 508 797 000

'2 '7{\Q {\ {\ {\{\{\ -' vv vvv vvv 2 380 200 000 1 320 860 000 6 867 500 4100 000 2 250 000 45 500 000 3 550 000 2 500 000 1500 000 276 773 500 500 000 973 000 1 235 500 65 000 270 000 17 862 000 350 000 700 000t 827 500 000 310000 000 80000 000 4 500 000 40 000 000 90000 000

Sprawozdania

Załącznik 4 PRZYCHODY I ROZCHODY ZAKŁADÓW BUDŻETOWYCH, ŚKODKĆW SPECJALNYCH I GOSPODARSTW POMOCNICZYCH BUDŻETU MIEJSKIEGO (w tys. zł)

Lp.

Treść

Stan funduszu o brotowego (środ - ków obrotowych) na początek roku

Rozchody

Stan funduszu o brotowe - go ( środ - ków obrotowych) na konIec roku

Suma bilansu - Jąca 81599 26 013 61675

Załącznik 5 PRZYCHODY I ROZCHODY FUNDUSZÓW CELOWYCH BUDŻETU MIEJSKIEGO (w tys. zł)

W tym: Suma dotacja bilansuz budżetu J ąca

Przy - chody

72113 I 533 367 I 269 700 605 480 536 767 68 713 21 599 60 000 81599 65 000 16 599

Zakłady budżetowe I w tym: dział 31 Budownictwo " 40 Rolnictwo " 87 Kultura fizyczna i sport " 89 Różna działalność " 85 Ochrona zdrowia i opieka , społeczna Srodki specjalne w tym: dział 80 Szkolnictwo zawodowe " 85 Ochrona zdrowia i opieka społeczna Gospodarstwa pomocnIcze I Razem [ + H I

Stan fun- Stan funduszu ob- duszu obrotowego W tym: Suma rotowego Suma Lp. Treść ( środków Przy - dotacja bilansu - Roz- ( środków bilanobroto- chody z budże- Jąca chody obrotowych) na tu 3+4 wych) na sUJąca początek koniec roku roku l 2 3 4 5 6 7 8 9 Fundusze celowe 3 551 6 500 10 051 8 000 2 051 10 051 w tym: Fundusz miejski 3 551 6 500 10 051 8000 2 051 10 051

II

ID II 850 49 825 15 100 61675 52 684 8 991

83 963 583 192 284 800 I 667 155 I 589 451 I 77 704

PRZYCHODY I ROZCHODY ZAKŁADÓW BUDŻETOWYCH, ŚRODKÓW SPECJALNYCH I GOSPODARSTW POMOCNICZYCH BUDŻETU MIASTA POZNANIA (w tys. Zł)

Stan fundu- Stan funduszu obroto- szu obrotowego (środ- W tym: Suma wego (środ- Suma L.p. Treść ków obroto- Przychody dotacja bilansująca Rozchody ków obroto- bilansująca wych) na z budżetu wych) na początek koniec roku roku I Zakłady budżetowe 118813 1 742 567 1 276 750 1 861 380 1 695 997 165 383 1 861 380 w tym: dział 31 Budownictwo 170 3 600 - 3 770 3 600 170 3 770 dział 40 Rolnictwo 21 599 60 000 - 81 559 65 000 16 599 81599 dział 79 Szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie 46 500 1 205 100 1005 000 1 251 600 1 155 300 96 300 1 251 600 dział 85 Ochrona zdrowia i opieka społeczna 12 576 308 667 224 200 321 243 307 267 13 976 321 243 dział 87 Kultura fizyczna i sport 26 955 145 900 45 500 172 855 145 900 26 955 172 855 dział 88 Turystyka i wypoczynek 200 4100 2 050 4 300 3 930 370 4 300 qział 89 Różna działalność 10813 15 200 - 26 013 15000 11 013 26 013 n Srodki specjalne 16110 106 325 18 600 122 435 110144 12 291 122 435 w tym: dział 79 Szkolnictwo ogólno- 4 260 56 500 3 500 60 760 57 460 3 300 60 760 kształcące i wychowanie dział 80 Szkolnictwo zawodowe 4600 35 000 15 100 39 600 35 000 4 600 39 600 dział 85 Ochrona zdrowia i opieka społeczna 7 250 14 825 - 22 075 17 684 4 391 22 075 III Gospodarstwa pomocnicze - - - - - - - Razem I + II 134 923 1 848 892 1 295 350 1983 815 1 806 141 177 674 1983 815 w 1984 roku

Część druga

1.4. W salonie Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego otwarto pokonkursową wystawę Warszawskiego Towarzystwa Fotograficznego pl. Male formaty 82.

W Domu Drukarza odbyła się akademia z okazji rocznicy wyzwolenia Węgier spod faszystowskiej okupacji. Dzieje przyjaźni narodów węgierskiego i polskiego przedstawił prof. dr Janusz Paj ewski.

W wieku siedemdziesięciu dziewięciu lat zmarł Jan Stoiński, kurator Okręgu Szkolnego Poznańskiego w latach 1956 - 1969, nauczyciel, wychowawca i przyjaciel młodzieży, organizator tajnego nauczania w latach okupacji hitlerowskiej, dyrektor szkół średnich, zasłużony organizator oświaty wielkopolskiej i inicjator ruchu nowatorstwa pedagogicznego; udekorowany Orderem Sztandaru Pracy II klasy, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, wyróżniony tytułem honorowym "Zasłużony Nauczyciel PRL"'. Dowcipy primaaprilisowe z poznańskiej prasy: "Ostrzegamy! Komu grozi nalepka »Mój kierowca nie szanuje zieleni«"! Prawdziwą plagą,

nie tylko osiedli, są kierowcy, którzy jeżdżą po trawnikach i na nich pozostawiają swoje samochody. Ponieważ ma.o skuteczne jest karanie takich osób mandatami, władze miejskie czynią starania o nabycie odpowiednich dźwigów, które tak parkowane samochody będą wywoziły na specjalnie urządzony parking podmiejski, a ich właściciele ponosić będą odpowiednio wysokie koszty transportu i dodatkowo karani będą grzywnami za naruszanie przepisów porządkowych. Zanim jednak do tego dojdzie, już od niedzieli postanowiono podjąć ostrzegawczą akcję zapobiegawczą. Służby miejskie i administracyjne otrzymają specjalne nalepki, wykonane przez jedną z firm poznańskich, które będą naklejane na samochody parkowane ra zieleńcach. Mają one nadruk o brzmieniu: »Mój kierowca nie szanuje zieleni«. J ak nas poinformowano, nalepki te mają być przytwierdzane przy pomocy nowej substancji klejowej, można je będzie zdjąć dopiero przy użyciu specja'nych odczynników. Nie jesteśmy pewni, czy jest to najwłaściwszy sposób ostrzeżenia i napiętnowania samochodowych niszczycieli zieleni, aie też uważamy, że trzeba położyć kres wandalom społecznego dobra, jakim są trawniki miejskie i osiedlowe" (" Głos Wielkopolski" z 31 III 1984 r.).

"Mieszka ponoć w Poznaniu niewiasta niezwykle podobna do Brigitte Bardol. Na Rataiach widuje się mężczyznę o fizionomii Jeana Pau'a Be'mondo. Po Parku Solackim często przechadza się starszy pan, którego można łatwo pomylić z J anem Kobuszewskim. Ale to tylko - jak zdołaliśmy ustalić - sobowtóry, mato jednak dotychczas popu' arne. Postanowiliśmy zatem zorganizować - wzorem modnych te

Wydarzenia w Poznaniu (1-2.4.)

raz wyborów różnych miss - konkurs sobowtórów. Każdy, kto przypomina swoim wyglądem jakąś postać powszechnie znaną z telewizji czy łamów gazet, ma szanse wygrać atrakcyjną nagrodę, którą ufundował znany plastyk poznański Krystian Langer, który z pasją oddaje się rzeźbieniu figur znanych postaci. Co to będzie - to jeszcze niespodzianka, którą wyjawimy w poniedziałek. Tymczasem w niedzielę zapraszamy wszystkich łudząco podobnych do kogoś znanego - do budynku "Prasy" przy ul. Grunwaldzkiej o godz. 10.30. (Prosimy o zabranie dowodu osobistego). Zwycięzca będzie się co jakiś czas pojawiał na fotografiach na łamach "Głosu" i w specjalnie przygotowywanym wydawnictwie. ("Głos Wielkopolski" z 31 III 1984 r.).

partyjnego z zakładów pracy woj ewództwa. Głównym tematem spotkania była sprawa wprowadzenia zakładowych systemów motywacyjnych. W Sali Czerwonej Pałacu Działyńskich zwołano walne zebranie I nstytutu Zachodniego. Przybyli: kierownik Wydziału Nauki i Oświaty Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej prof. dr Bronisław Ratuś, sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Jan Maćkowiak, wiceprezes Polskiej Akademii Nauk prof. dr Władysław Markiewicz oraz minister sprawiedliwości Lech Domeracki. Władysław Markiewicz wygosił referat pl. Z rozważań nad genezą nowoczesnego narodu polskiego. W Sali Białej Urzędu Miejskiego, z udziałem sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Grzegorza Romanowskiego oraz przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej Stanisława Antczaka, odbyła się uroczysta inauguracja Miesiąca Pamięci N arodowej. Gości powitał przewodniczący Miejskiego Obywatelskiego Komitetu Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, prezydent miasta Andrzej Wituski. Czesław Knoll przedstawił dotychczasowe wyniki pracy Komitetu. Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej otrzymała Maria Szczepaniak, dyrektorka Muzeum Historii Ruchu Robotniczego im. Marcina Kasprzaka. W Galerii Nowej otwarto wystawę autoportretów Elżbiety J ackowskiej, zmarłej tragicznie w listopadzie 1983 r. W Ośrodku Tradycji Ruchu Młodzieżowego w Pałacu Kultury podpisano porozumienie o wspólnym działaniu socjalistycznych związków młodzieży. Reprezentowali je przedstawiciele instancji wojewódzkich: Jerzy Adamczak (Zrzeszenie Studentów Polskich), Zefiryn Grabski (Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej), Andrzej Simon (Związek arcerstwa Polskiego) i Zbigniew Switała (Związek Młodzieży Wiejskiej) . Przybyła do Poznania uczestnicząca w obradach IX Kongresu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowei'o delegacia Generalnego Związku Chłopskiego Syrii.

W Klubie "Nurt" koncertowały

"Wczoraj było 1 kwietnia. Kalendarz sprawił, iż w tym roku ominęła nas możliwość przekazania czytelnikom »primaaprilisowych« wiadomości. Mając nadzieję, że może ten i ów prywatnie nas wyręczył i zdołał kogoś nabrać, zamieszczamy - ku wspomnieniu 1 kwietnia 1984 r. - zdjęcie sprzed gmachu poznańskiego Teatru Wielkiego. Zdaniem jego autora, Pegaz wybrał się na pierwszokwietniowy ... spacer. (" Express Poznański" z 2 IV 1984 r.). 2.4. Obrady plenarne Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego poświęcone wyborom do rad narodowych. Przewodniczył Alojzy BryI. Wprowadzenia do dyskusji dokonał członek Prezydium Hubert Kołecki.

W Komitecie Wojewódzkim Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej odbyła się konferencja aktywugrupy "SOS trio" i "Ostatnie takie trio" z Wrocławia oraz orkiestra Aleksandra Maliszewskiego "Alex Band" i grupy poznańskie: "Klincz", "Turbo", "Racja stanu" i "Mr Zoob" .

W Salonie Muzycznym Tadeusza Szantruczka w "Empiku" gościli Bogna i Jerzy Sokorscy. Repertuar obejmował pieśni od Chopina do Ravela. Akompaniował Jerzy Sokorski. W wieku siedemdziesięciu jeden lat zmarł Ildefons Modzelewski, były kierownik poznańskiej delegatury Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, dyrektor Wojewódzkiego Zjednoczenia Przemysłu Terenowego Materiałów Budowlanych, dyrektor Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Usługowo- Badawczego. U dekorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 3.4. W Muzeum Historii Ruchu Robotniczego im. Marcina Kasprzaka, otwarto wystawę filatelistyczną korespondencji więźniów hitlerowskich obozów koncentracyjnych, ze zbiorów Olafa Lucknera. Obecni byli kombatanci II wojny światowej, z prezesem Zarządu Wojewódzkiego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Marianem Jakubowiczem, byli więźniowie hitlerowskich więzień i obozów. W Sali Białej Urzędu Miejskiego odbył się recital fortepianowy Aleksandry Utrecht. W salonie "Empiku" otwarto wystawę rysunków Zygmunta Januszewskiego pl. Panopticum. W wieku dziewięćdziesięciu siedmiu lat zmarł Adam Czarczyński, uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, radny Rady Miejskiej od 1938 r., we wrześniu 1939 r. komendant Komisariatu Straży Obywatelskiej na Wildzie, więzień Fortu VII. U dekorowany Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. 4.4. Odbyło się spotkanie Sekretariatu Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z przedstawicielami służby zdrowia woj. poznańskiego . Zebranych powitał sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Jan Mielcarek, który podkreślił, iż zbliżające się święto białej służby zbiega się z czterdziestoleciem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

S Kronika ID. Poznania 4/85

Pro f. Bazyli Wojtowicz obchodził osiemdziesiątą piątą rocznicę urodzin i sześćdziesięciopięciolecie pracy twórczej. Jubilata przyjął, przekazując jak najserdeczniejsze życzenia wielu jeszcze twórczych lat, prezydent Poznania Andrzej Wituski. Bazyli Wojtowicz jest autorem m. in. pomnika Adama Mickiewicza, wychowawcą licznego grona wybitnych rzeźbiarzy. W "Arsenale" otwarto wystawę malarstwa Andrzeja Gieragi (Łódź) i Eugeniusza Gepperta (1890-1979). W wieku sześćdziesięciu dziewięciu lat zmarł mgr Franciszek Węcławek, założyciel i pierwszy kierownik Szkoły Podstawowej Nr 4.

5.4. Goście z okręgu Suhl (Niemiecka Republika Demokratyczna), bawiący w Lesznie, przybyli do Poznania i spotkali się z sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Janem Mielcarkiem. Nawiązano do podjętej przez rządy obu krajów uchwały w sprawie rozszerzenia dotychczasowej współpracy organizacji młodzieżowych Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Polski. Goście

Wydarzenia w Poznaniu (5-7.4.)

odwiedzili równIe z kierownictwo Urzędu Wojewódzkiego. W wieku osiemdziesięciu sześciu lat zmarł Kazimierz Górecki, nestor popularyzacji automobilizmu, działacz Automobilklubu Wielkopolskiego. U dekorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 6.4. Gościem organizacji Polskiej Zjeddnoczonej Partii Robotniczej w Akademii Ekonomicznej był członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Stanisław Kałkus. W trakcie spotkania z pracownikami naukowymi i studentami, sekretarz Komitatu Uczelnianego doc. Ryszard Gałecki i rektor prof. dr Janusz Piasny mówili o głównych problemach życia uczelni, kierunkach prowadzonych badań oraz działalności uczelnianej organizacji partyjnej. W siedzibie Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej odbyły się eliminacje środowiskowe X Akademickiego Turnieju Znajomości Języka Rosyjskiego i Wiedzy o Kraju Rad.

Przystąpiło do nich trzydziestu sześciu uczestników - wyłonionych spośród 1400 studentów uczelni poznańskich, Gorzowa Wlkp. oraz Piły. Sześć osób zakwalifikowało się do eliminacji centralnych.

W wieku pięćdziesięciu dziewięciu lat zmarł prof. dr hab. med. mgr chemii Józef Chmiel, organizator i kierownik Katedry Biochemii i Analityki Medycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, kierownik Zakładu Biochemii, wieloletni prodziekan Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej, założyciel i kierownik Oddziału Analityki Medycznej, specjalista krajowy do

spraw analityki medycznej, specjalista wojewódzki w zakresie diagnostyki laboratoryjnej dla woj. poznańskiego i zielonogórskiego, członek Krajowego Zespołu Specjalistycznego do spraw diagnostyki laboratoryjnej, członek wielu krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych. U dekorowany był Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i wyróżniony tytułem ho no - rowym "Zasłużony Nauczyciel PRL".

KONFRONTACJA

BRUNO 4 SCHULZ

I\. I\.

SABIN E VESS

I\.

Ryivnek i QroHka orły»*! tiol»i»d«r»lil«j il»trulqc»j wqlki Prot» trune Sch u I»

W "Arsenale" otwarto wystawę pt. Konfrontacja: Bruno Schulz Sabine Vess. Ekspozycja obejmowała rysunki i grafiki holenderskiej artystki ilustrującej wątki prozy Bruno Schulza.

7.4. W Teatrze Wielkim galowy wieczór baletowy gwiazd Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich z czołowych scen kraju: Moskwy, Leningradu, Kijowa, Mińska i Wilna. Wśród piętnastoosobowego zespołu artystów wyróżnić należy Irinę Kołpakową i jej partnera Siergieja Bierieznoja. Znakomite były też pary z Mińska: Ludmiła Brzozowska i Jurij Trojan oraz Inessa uszkiewicz i Aleksander Kurków. Swietne w hiszpańskich tańcach okazało się małżeństwo Elena i Sergiej Radczenko z Moskwy. Długimi owacjami nagrodzono otwierających i zamykających program - Tatianę Tajakinę i Walerija Kowtuna z Kijowa. W Urzędzie Wojewódzkim zorganizowano spotkanie przedstawicieli służby zdrowia woj. poznańskiego z sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Janem Mielcarkiem i wojewodą poznańskim Marianem Królem. Referat wygłosiła lekarz wojewódzki dr Lucyna Łuczak. Wielu zasłużonych lekarzy i pracowników służby zdrowia wyróżniono odznakami resortowymi i regionalnymi. Tegoż dnia oddano do użytku internat dla siedemdziesięciu pielęgniarek. W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się nadzwyczajny koncert symfoniczny orkiestry Filharmonii Poznańskiej, pod dyrekcją Wilfrieda Garbersa, z udziałem chóru mieszanego Volkssingakademie z Hanoweru (Republika Federalna Niemiec) i solistów: Grażyny Flicińskiej (sopran), Ewy Werki (mezzosopran), Ryszarda Wróblewskiego (tenor), Stanisława Meusa (tenor) i Jerzego Kulczyckiego (bas).

W sali sportowo-widowiskowej "Arena" prezydent Poznania Andrzej Wituski dokonał otwarcia XI Międzynarodowego Turnieju Wiosny w gimnastyce artystycznej.

W wieku osiemdziesięciu jeden lat zmarł Czesław Żakowski, harcmistrz, były komendant I Hufca Harcerzy, zastępca komendanta Chorągwi Wielkopolskiej, komendant Chorągwi Wielkopolskiej w latach 1953 - 1960.

Uruchomienie automatycznego połączenia telefonicznego z Holandią. W Teatrze Polskim otwarto cykl wystaw pl. AktorzY malują. Eksponowano prace Lucjana Rabskiego. W Teatrze Polskim odbyła się premiera sztuki Emila Zegadłowicza Łyżki i księżyc, w inscenizacji i reżyserii Grzegorza Mrówczyńskiego. Muzykę skomponował Grzegorz Stróżniak. Scenografia Henryka Regimowicza, choreografia Zofii Rudnickiej. W premierowej obsadzie grali: Marek Sikora (Wędrowiec), Małgorzata Ostrowska (Poezja), Stanislaw Raczkiewicz (Lotek), Józef Jachowicz (Krzykacz), Maria Skowrońska (Dziewczyna Strojna), Henryk Olszewski (Ajent), Wojciech Kalinowski (Błazen). Renata Husarek (Kucharka), Elżbieta Anusik, Dorota Włodek, Michał Frydrych,

9

Wojciech Kalinowski, Adam Krajewicz, Mieczysław Ostroróg, Sławomir Pietraszewski, Mariusz Szaforz, Piotr Wypart (Osoby z tłumu), J arosiaw Pilarski (Herszt Złoczyńców), Wojciech Kalinowski, Bogdan Kochanowski, Janusz Łagodziński, J arosław Pilarski, Zbigniew Pudzianowski, Wojciech Siedlecki, Piotr Zawadzki (Złoczyńczy) , Janina Jankowska (Nauczycielka), Irena Maślińska, Aleksander Biaszyk (Emeryci), Mariusz Puchaiski (Król Mamert), Irena Grzonka (Królowa Dorota), Olga Dorosz (Królewna Ewa), Michał Frydrych (Sekretarz), Adam Krajewicz (Prezydent Ministrów i Minister Spraw Wojskowych), Stanislaw Raczkiewicz (Minister Spraw Zagranicznych), Grzegorz Mrówczyński (Minister Spraw Wewnętrznych), Mariusz Szaforz (Minister Poczt), Piotr Wypart (Minister Rolnictwa), Sławomir Pietraszewski (Minister Kolei), Henryk Olszewski (Minister Dóbr Państwowych i Skarbu), Janina Jankowska (Minister Zdrowia i Oświaty), Mieczysław Ostroróg (Minister Handlu i Usług), Aleksander Błaszyk (Minister Sztuki i Kultury), Grzegorz Stróżniak (Księżyc) oraz Grupa "Lombard" w sk.adzie: Małgorzata Ostrowska (śpiew), Grzegorz Stróżniak (polymoog, minimoog, clavinet), Piotr Zander (gitara), Zbigniew Foryś (gitara basowa), Włodzimierz Kempf (perskusja) .

Małgorzata Ostrowska (Poezja)

Wj/dorzento to Poznaniu (7 - 10.4.)

Z podróży artystycznej do Belgii powrócił Zespół Filharmonii Poznańskiej, pod dyrekcją Renarda Czajkowskiego. Dano cztery koncerty w Antwerpii oraz w Gandawie i innych miastach. 8.4. Jubileusz dwusetnego przedstawienia Trzy po trzy Aleksandra Fredry na Scenie Szkolnej w Teatrze Polskim. Czterysta kobiet z dzielnicy Jeżyce pracowało społecznie przy porządkowaniu Parku Solackiego. W sali sesyjnej Urzędu Wojewódzkiego obradował II Wojewódzki Zjazd Delegatów Kół Związku Młodzieży Wiejskiej "Wici". Przybyli: członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisław Kalkus, I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Edward Łukasik, prezes Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Tadeusz Zając, przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego Alojzy Bryi, przewodniczący Rady Wojewódzkiej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia N arodowego Augustyn Kogut, wojewoda poznański Marian Król. Zjazd wybrał nowe władze wojewódzkie, którym w nowej kadencji przewodniczyć będzie Czesław Maciuszonek. W XI Turnieju Wiosny w gimnastyce artystycznej zwyciężyła Galina Biełogłazowa, siedemnastoletnia reprezentantka Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Orkiestra Kameralna Polskiego Radia i Telewizji, pod dyrekcją Agnieszki Duczmal, wyjechała w podróż artystyczną do Republiki Federalnej Niemiec.

9.4. Prasa poznańska zamieściła Apel prezydenta Poznania Andrzeja Wituskiego. "Drodzy Przyjaciele. U progu wiosny, w jubileuszowym roku 40-1ecia Polski Ludowej, zwracam się do Was z gorącym apelem o podjęcie inicjatyw związanych z porządkowaniem i kosmetyką naszego miasta oraz zakładaniem nowych i konserwacją już istniejących terenów zielonych. Kierując do Was ten apel, mam świadomość ogromnych sił, energii, twórczej pomysłowości i zapału, drzemiących wśród szerokiej rzeszy najmłodszych Obywateli miasta Poznania. Zapraszając Was do współpracy, pragnę

wyzwolić w Was poczucie współodpowiedzialności za rozwój i op rawę estetyczną Grodu Przemysława, za jego niepowtarzalny urok i piękno. N asze miasto, słynące zawsze ze szczególnej gospodarności i zaangażowania jego mieszkańców, nazywane dumnie "miastem zieleni i czystości" zaczęło w ostatnich latach zatracać swój estetyczny wygląd. Fakt ten musi niepokoić każdego poznaniaka, każdego kto tu żyje, uczy się i pracuje, wreszcie każdego kto z tym miastem wiąże swoje nadzieje i perspektywy. Pokolenie Waszych rodziców, dziś trochę już zmęczone, borykające się z kłopotami dnia codziennego, być może przywiązuje mniejszą uwagę do tego nabrzmiewającego problemu. Do Was więc, Drodzy Przyjaciele, jako przyszłych gospodarzy tego miasta, zwracam się dziś z serdecznym a p elem o podjęcie konkretnych działań w tym zakresie. W dniach od 8 do 20 lipca tego roku w Poznaniu będzie miała miejsce XI Ogólnopolska Spartakiada Młodzieży. Zróomy wspólnie wszystko, aby goście i uczestnicy tej wielkiej sportowej imprezy, będący w większości Waszymi rówieśnikami, znaleźli nasię miasto w pełnej palecie barw i aby pozazdrościli nam naszej rzeczywistej gospodarności. Czekając na Waszą aktywną odpowiedź serdecznie Was pozdrawiam i zapewniam, że wszystkie Wasze inicjatywy spotkają się z moim osobistym poparciem. Andrzej Wituski - prezydent Poznania" .

Dwudniowe obrady rozpoczęli historycy. Konferencję przygotował Zakład Historii Pomorza Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. W kinie "Pałacowym" odbył się pierwszy pokaz filmów Telewizyjnego Studia Filmów Animowanych. Objęto nim jedenaście tytułów.

W Sali Kameralnej Teatru Wielkiego odbył się recital Jadwigi S tępień (mezzosopran) i Janusza Monarchy (bas). Zarząd Dróg i Mostów przystąpił do wymiany nawierzchni na wiadukcie obornickim. Wiadukt zamknięto dla ruchu kołowego. 10.4. Na Międzynarodowych Targach Poznańskich otwarto Salon Maszyn Włókienniczych, Odzieżowych i Obuwniczych "Interrnasz" oraz Salon

N owoczesnej Techniki w Medycynie i Ochronie Zdrowia "Saimed". N a inaugurację przybyli wiceprezes Polskiej Izby Handlu Zagranicznego Jerzy Szopa, przedstawiciele władz administracyjnych i partyjnych województwa poznańskiego, z I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwardem Łukasikiem, minister zdrowia i opieki społecznej Tadeusz Szelachowski.

10- M. 04/84 Poznań

Rektorem Akademii Rolniczej wybrany został prof. dr hab. Kazimierz Szebiot o, dyrektor Instytu'u Technologii Zywności Pochodzenia Roślinnego, kierownik Zakładu Fermentacji, Biosyntezy i Przemysłów Rolnych.

Setne urodziny obchodziła Stanisława Zmujdzin (ul. Gwardii Ludowej), udekorowana tego dnia Odznaką Honorową Miasta Poznania. 11.4. W siedzibie Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego obradowała Wojewódzka Komisja Współdziałania Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, z udziałem sygnatariuszy Deklaracji Lipcowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego z 1982 r. Przewodniczył prezes Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Tadeusz Zając. Przedyskutowano propozycje składu Wojewódzkiego i Miejskiego Kolegium Wyborczego.

Pokłosie IX Kongresu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego było tematem spotkania w siedzibie Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Uczestniczył w nim członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisław Kalkus. Członkowie Sekretariatu Komitetu

Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, z I sekretarzem Edwardem Łukasikiem i sekretarzem Janem Mielcarkiem, spotkali się z nowymi władzami Związku Młodzieży Wiejskiej. W sali Komitetu Wojewódzkiego polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej odbyło się spotkanie byłych więźniów hitlerowskich obozów koncentracyjnych z Sekretariatem Korriitetu Wojewódzkiego. W siedzibie Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania spotkali się członkowie poznańskiego kola T 0warzystwa Opieki nad Oświęcimiem, jednocześnie w salonie wystawowym otwarta została wystawa książek o tematyce martyrologicznej. Powstał Klub im. Stanisława Strugarka, afiliowany przy Towarzystwie Miłośników Miasta Poznania. Dziesięciolecie istnienia obchodziło Ukraińskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne. Jego członkowie spotkali się w Zarządzie Wojewódzkim Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej. O twórczości Tarasa Szewczenki mówił sekretarz Koła Adam Horodyński.

W wieku osiemdziesięciu dziewięciu lat zmarła artystka dramatyczna Maria Rosłan - Bystrzyńska, aktorka Teatrów Polskiego i Nowego. 12.4. Z przedstawicielami leśnictwa i przemysłu drzewnego spotkał się w siedzibie Komitetu Wojewódzkiego polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej I sekretarz Edward Łukasik. Sąd Konkursowy dokonał oceny budynków zgłoszonych do tytułu , Po m z jedynką", a wykonanych w' 1983 r. Przewodniczył red. Marek Przybylski z "Głosu Wielkopolskiego ". Wyróżniono siedem obiektów, w tym budynek przy ul. Fabrycznej 40 A i B (19 mieszkań o powierzchni użytkowej 1057 mi, zbudowany przez Zakład BudowlanO-Remontowy Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Mieszkaniowych, oraz budynek na Osiedlu ZWM nr 13 (60 mieszkań, 4076 m''), zDudowany przez Kombinat Budowlany "Poznań-Wschód". Przebywała w Poznaniu delegacja górników, z członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego PolsKiej Zjednoczonej Partu Robotniczej Jerzym Romanikiem. Delegacja której towarzyszył członek Biura Politycznego Komitetu Central

Wydarzenia to Poznaniu (12-13.4.)nego Stanisław Kałkus, zapoznała się z działalnością organizacji partyjnych w państwowych przedsiębiorstwach rolnych. Jerzy Romanik spotkał się z I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Edwardem Łukasikiem. Inauguracja II Konkursu "Skrzydlata Muza" w sali Pałacu Kultury. Posiedzenie Wojewódzkiego Komitetu Obrony. Przewodniczył wojewoda poznański Marian Król. Zasadniczym tematem dyskusji była ocena zjawiska uchylania się od pracy przez osoby zamieszkałe na obszarze woj. poznańskiego. W Konsulacie Generalnym Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, w obecności radcy Ambasady z Warszawy Leonida Łojki oraz przedstawicieli Północnej Grupy Wojsk Radzieckich, odbyło się spotkanie przewodniczących i sekretarzy zarządów wojewódzkich Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieck:ej z dziesięciu województw: jeleniogórskiego, kaliskiego, konińskiego, legnickiego, leszczyńskiego, opolskiego, poznańskiego, sieradzkiego, wałbrzyskiego i wrocławskiego. W spotkaniu uczestniczyli przewodniczący Zarządu Głównego Towarzystwa Stanisław Wroński i sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Grzegorz Romanowski. Przybyłych z okazji trzydziestej dziewiątej rocznicy podpisan'a między Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich układu o przyjaźni, pomocy wzajemnej i współpracy powitał konsul generalny Iwan Tkaczenko. Przedstawił on aktualną sytuację polityczną, ekonomiczną i socjalną Związku Radzieckiego. 13.4. Posiedzenie plenarne Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, pod przewodnictwem Alujzego Bryla. Prezydium Komitetu przedstawiło wysuniętych przez koła i instancje miejskie Stronnictwa kandydatów na radnych do Wojewódzkiej Rady Narodowej. Gościł w Poznaniu I sekretarz Komitetu Dzielnicowego Socjalistycznej Partii Jedności w Berlinie- Lichtenbergu Horst Bobeliowski, któremu towarzyszył Gunter Robolt - pełniący obowiązki konsu'a generalnego Niemieckiej Republiki Demokratycznej we Wrocławiu. Goście spotkali się z kierownictwem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz z I sekretarzami poznańskich komitetów dzielnicowych. Zwiedzili też salony "Saimed" i "Interrnasz" . Posiedzenie plenarne Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko - Radzieckiej poświęcone trzydziestej dziewiątej rocznicy podpisania układu o przyjaźni, pomocy wzajemnej i współpracy między Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i Polską. Referat na ten temat wygłosiła przewodnicząca Zarządu Maria Rynkiewic/. W obradach uczestniczył wicekonsul Konsulatu Generalnego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu Jurij Bobrowicki. W Sali Tradycji Wojsk Lotniczych odbyło się spotkanie przedstawicieli dowództwa z "Pilotami roku 1983". Na spotkanie przybyli: dowódca Wojsk Lotniczych - gen. dyw.-pilot Tytus Krawczyc, je"'-o zastępcy - gen. bryg.-pilot Michał Polec h i płk Jan Celek oraz I sekretarz komitetu partyjnego płk Marian Gasperowicz. W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się koncert symfoniczny orkiestry Filharmonii Poznańskiej, pod dyrekcją Renarda Czajkowskiego. Solistą był hiszpański pianista Mario Monreal. Spotkanie byłych więźniów hitlerowskich obozów koncentracyjnych. Pod tablicą pamiątkową na Forcie VII złożono wieńce i wiązanki kwiatów.

W wieku dziewięćdziesięciu jeden lat zmarł prof. dr hab. Adam Kwuskowski, kierownik Katedry Okulistyki Akademii Medycznej i Kliniki

Okulistycznej w latach 1956 - 1964, członek honorowy Polskiego Towarzystwa Okulistycznego. U dekorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 14.4. W salach Paiacu Kultury zakończy! się II Konkurs "Skrzydlata Muza". W imprezie wzięli udział: jedenastu recytatorów, jeden wykonawca monodramu oraz trzy teatry poezji. Młodzież zamieszkała na Ratajach, w Zegrzu i Chartowie uporządkowała amfiteatr oraz aleje spacerowe wzdłuż Osiedla Piastowskiego nad Wartą. Czyn społeczny, w którym uczestniczyło ok. 250 młodych ludzi, był odpowiedzią na Apel prezydenta Poznania.

W Zakładach Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" przebywała grupa słuchaczy Wyższej Szkoły N auk Społecznych przy Komitecie Centralnym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Warszawie.

Goście zwiedzili fabryki silników okrętowych oraz lokomotyw i wagonów. W Zakładowym Ośrodku Pracy Ideowo-Wychowawczej spotkali się z członkami Sekretariatu Komitetu Zakładowego. I sekretarz Andrzej Komosiński omówił działamość zakładowej organizacji partyjnej w latach 1980 - 1984. W Teatrze Wielkim odbyła się uroczysta akademia z okazji sześćdziesięciopięciolecia Fabryki Obrabiarek Specjalnych "Wiepofama '*. Przybyli ra nią pracownicy wraz z rodzinami oraz przedstawiciele władz politycznych i administracyjnych województwa i miasta, z członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisławem Kałkusem. W akademii uczestniczył konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu Iwan Tkaczenko. Najbardziej zasłużonych pracowników udekorowano wysokimi odzraczeniarni państwowymi. Krzyże Kawalerskie Orderu Odrodzen:a Polski otrzymali: Marian Adamczak. Stanisław Polaszek i Marian Werner. N a Międzynarodowych Targach Poznańskich dobiegły końca Międzynarodowy Sa'on Medyczny "SaImed" oraz Międzynarodowy Salon Maszyn Włókienniczych, Odzieżowych i Obuwniczych "Interrnasz" .

Inauguracja prezentacji dorobku kulturalnego miast i gmin woj. poznańskiego w Paiacu Kultury. Wystąpiły zespoły artystyczne z Gniezna. W sali sportowo-widowiskowej "Arena" odbyło się podsumowanie ubiegłorocznego współzawodnictwa kół Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej. Przybyli: członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisław Kałkus, I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Edward Łukasik, przewodniczący Zarządu Głównego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej J erzy J askiernia, dowódca Wojsk Lotniczych gen. dyw.-pilot Tytus Krawczyc, przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Tadeusz Czwojdrak, prezydent Poznania Andrzej Wituski. Wśród dziesięciu najlepszych kół Związku W Poznańskiem znalazły się grupy działające w: Fabryce W-8 Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski", Szkole Chorążych Pożarnictwa, Zachodniej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych, Biurze Projektów Budownictwa Wiejskiego.

Gratulacje nagrodzonym i wyróżnionym złożył I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Edward Łukasik.

Podczas spotkania, które zakończył koncert w wykonaniu Orkiestry Polskiego Radia i Telewizji, pod dyrekcją Zbigniewa Górnego, oraz solistów, młodzież skJaHa'a swe podpisy pod apelem o pokój. Pod hasiem: "Nie staniemy w pół drogi" zorganizowano w Politechnice Poznańskiej dyskusję na temat przygotowywanej ustawy o młodzieży oraz zbliżających się wyborów do rad narodowych. Uczestniczył w niej przewodniczący Zarządu Głównego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej Jerzy J askiernia.

W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się 205 Koncert Pozrański z udz;ałem orkiestry symfonicznej Filharmonii Poznańskiej, pod dyrekcją Renarda Czaj

Wydarzenia w Poznaniu (14-16.4.)kowskiego. Solistą był Mieczysław Koczorowski (obój).

Z podróży artystycznej do Republiki Federalnej Niemiec (Bonn i Andernach) powróciła Orkiestra Kameralna Polskiego Radia i Telewizji, pod dyrekcją Agnieszki Duczmal.

15.4. W Muzeum Archeologicznym otwarto wystawę Wielkopolski sezon archeologiczny 1983, na której przedstawiono najważniejsze wyniki naukowe oraz naj ciekawsze z odkrytych zabytków. Z okazji jubileuszu Chóru Akademii Medycznej, założonego w 1959 r., w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się galowy koncert, z udziałem Chóru Akademickiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, orkiestry Państwowego Liceum Muzycznego im. Mieczysława Karłowicza oraz solistów.

16.4. Ukonstytuowało się Miejskie Kolegium Wyborcze. Pierwszemu jego posiedzeniu przewodniczył Augustyn Kogut - przewodniczący Rady Wojewódzkiej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego. W posiedzeniu uczestniczyli: Stanisław Antczak przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej i Alfred Wawrzyniak - przewodniczący Wojewódzkiego Kolegium Wyborczego. Miejskie Kolegium Wyborcze ukonstytuowało się w następującym składzie: przewodniczący Maciej Olejniczak wiceprzewodniczący Rady Wojewódzkiej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego; zastępcy przewodniczącego: Marek Ługowski - sekretarz Miejskiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stanisław Piotrowicz - sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Miłosz Stankiewicz - emeryt, wiceprzewodniczący Miejskiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego; sekretarz Czesław Nowak - kierownik Wojewódzkiego Ośrodka Kształcenia Ideologicznego Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjedno

czonej Partii Robotniczej; członkowie: Wacław Borucki - oficer z Dowództwa Wojsk Lotniczych, Stanisław Chojnacki - członek Prezydium Zarządu Wojewódzkiego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, Aleksander Daniel - kierownik Wydziału Organizacyjnego Komendy Chorągwi Związku Harcerstwa Polskiego, Zygmunt Klorek przewodniczący Zarządu Związku Pracowników Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, Piotr Kucharski - sekretarz Rady Okręgowej Zrzeszenia Studentów Polskich, Andrzej Mierzyński - redaktor "Słowa Powszechnego", Alicja Olesków - pracownica Archiwum Wojewódzkiego, Kazimierz Przygoński - sekretarz Zarządu Wojewódzkiego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, Jan Skrobisz radca prawny Zrzeszenia Państwowych Gospodarstw Rolnych, Ewa Spychalska - przewodnicząca Wojewódzkiej Rady Federacji Związków Zawodowych Pracowników Budownictwa, Marek Ulatowski - wiceprzewodniczący Miejskiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, Julian Wardejn - emeryt, Ligia Wojtkowiak - przewodnicząca Zarządu Miejskiego Ligi Kobiet Polskich, Dorota Zok -pracownica Zarządu Wojewódzkiego Związku Młodzieży Wiejskiej. Na siedzibę Miejskiego Kolegium Wyborczego wyznaczono salę 102 w gmachu Urzędu Miejskiego, pi. Kolegiacki 17. W małej auli Uniwersytetu im.

Adama Mickiewicza wybrano rektora-elekta prof. dra hab. Jerzego Fedorowskiego. Na posiedzeniu plenarnym obradował Komitet Dzielnicowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Grunwald. W czasie obrad, którym przewodniczył I sekretarz Kazimierz Jasiński, dokonano oceny stopnia realizacji zadań zawartych w uchwale IX Plenum Komitetu Centralnego. Uczestniczył sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Jan Mielcarek.

Rozpoczęła się dwudniowa konferencja naukowa na temat uwarunkowania i organizacji wypoczynku i rekreacji pracowników. W obradach uczestniczyło ok. 300 osób z zakładów pracy z całego kraju. Obecna była także delegacja z Bułgarii.

Laureaci eliminacji wojewódzkich konkursów piosenki radzieckiej popisywali się w Sali Wielkiej Pałacu Kultury. W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Bogusław Kaczyński poprowadził monodram poświęcony Janowi Kiepurze i Marcie Eggerth Chłopiec Z Sosnowca.

W Klubie Wojsk Lotniczych otwarta została wystawa prac trzynastu członków Stowarzyszenia Plastyków Nieprofesjonalnych "Dedal". W nocy z niedzieli na poniedziałek (o godz. 2.05) włamywacze · wzniecili pożar 'w sklepie nocnym na rogu ul. Głogowskiej i Engla. Straty oszacowano na ok. 3 min zł.

l 7 . 4. Setną rocznicę urodzin obchodził mistrz stolarski Wojciech Smoczyński (ul. Rycerska 19). Z tej okazji odwiedził Jubilata kierownik Urzędu Stanu Cywilnego Wiesław Nitecki, który wręczył mu oraz jego małżonce Franciszce Odznaki Honorowe Miasta Poznania. W Collegium N ovum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się "Dzień języka francuskiego'. Rozstrzygnięto konkurs ze znajomości języka. Laureatką zosta.a studentka III roku biologii Małgorzata Zych. Kolegium elektorów Akademii Wychowania Fizycznego wybrało na rektora-elekta prof. dr hab. med. Aleksandra Kabscha, pełniącego tę funkcję w poprzedniej kadencji. W Urzędzie Wojewódzkim, z rąk przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Narodowej Tadeusza Czwojdraka, odebrali akty nominacyjne przedstawiciele terenowych komisji -wyborczych. Obecni byli: sekreta'z Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej P artii Robotniczej Jan Mielcarek, wiceprezes Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Andrzej Malinowski, sekretarz Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego Mirosław Kopiński, wojewoda poznański Marian Król. W Sali Odrodzenia w Ratuszu Poznańskim wiceprezydent miasta Zbigniew Kmieciak wręczył Medale "Za długoletnie pożycie małżeńskie" Stanisławowi i Łucji Mikułom (sześćdziesięciolecie) oraz: S tanisławowi i Stanisławie Andruszewskim, Zygmuntowi i Walerii Cecelskim,

Wojciechowi i Marii Ciacherom, Walentemu i Klarze Chrustom, Witoldowi i Walerii Fiszerom, Janowi i Cecylii Garszczyńskim, Janowi i Stanisiawie Graczykom, Janowi i Irenie Grendom, Hieronimowi i Franciszce Horowskim, Władysławowi i Janinie Jareckim, Ignacemu i Zofii Kaczmarkom. Wiktorowi i Zofii Karasiewiczom, Antoniemu i Mariannie Łukaszewskim, Franciszkowi i Agnieszce Maćkowiakom, Stefanowi i Czesławie Majewskim, Janowi i Alinie Mossakowskim, Walentemu i Weronice Nowaczykom, Stefanowi i Pelagii Nowakom, Czesławowi i Stanisiawie Piastom, Romanowi i Kazimierze Skibickim, Marcelowi i Zoiii Tomczakom, Stanisławowi i Mariannie Wargułom, Stanisławowi i Mariannie Wyrzykiewiczom. Odbyło się spotkanie aktywu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, poświęcone omówieniu przebiegu obrad IX Kongresu Stronnictwa oraz podjętych uchwał. W drugiej części spotkania, wspólnie z aktywem Stronnictwa Demokratycznego, debatowano nad przygotowaniami do wyborów do rad narodowych wszystkich szczebli. 18.4. W klubie "Empiku" na Osiedlu Piastowskim Dorota S talińska dala mono dram pl. Utracona cześć Katarzyny Blum wg H Bólla. Posiedzenie Społecznej Rady Konsultacyjnej przy wojewodzie poznańskim, na którym analizowano możliwość udziału środowiska naukowego Poznania w pracach nad planem przestrzennego zagospodarowania województwa do 1995 r. Podczas dyskusji wrócono do sprawy organiza(ji w Poznaniu II Powszechnej Wystawy Krajowej. Rada uznała koncepcję za słuszną, ale obecnie nierealną. W Sali Biiiłej Urzędu Miejskiego odbyło się posiedzenie W ojewódzkiego Społecznego Komitetu Obchodów 40-1ecia Polski Ludowej. Za

Wydarzenia w Poznaniu (18 - 19.4.)

poznano się szczegółowo z przygotowaniami do obchodów 1 Maja i 3 Maja. Przyjęto także poprawioną wersję programu obchodów 40-1ecia Polski Ludowej.

W Sali Odrodzenia Ratusza Poznańskiego wiceprezydent Zbigniew Kmieciak wręczył Medale "Za długoletnie pożycie małżeńskie". Otrzymali je: Antoni i Helena Bebowie, Bernard i Amelia Chrzanowscy, Sylwester i Balbina Dollowie, Stanislaw i Franciszka Głowaccy, Stanisiaw i Leokadia Halasowie, Branis.aw i Helena Kasprzakowie, Leon i Cecylia Kurniczakowie , Wiadysiaw i Pelagia Mazurkowie, Jan i Marta Makowscy, Czesiaw i Irena Michałkowie, Andrzej i Cecylia Mikołajczykowie, Edmund i Leokadia Mydlarzowie, Kazimierz i Józefa Nogajowie, Stefan i Józef Paprzyccy, Mieczysław i Bronisiawa Stefańscy, Antoni i Julianna Suchowiakowie, J ózef i Maria Wiechcińscy. W auli Akademii Wychowania Fizycznego odbyła się wojewódzka akademia z okazji Dnia Olimpijczyka. Dorobek poznańskich sportowców przypomniał dyrektor Wydziału Kultury Fizycznej i Turystyki Urzędu Wojewódzkiego Henryk Szydłowski.

W wieku osiemdziesięciu pięciu łat zmarł Andrzej Sternal, weteran ruchu robotniczego, w latach 1935 - 1938 działacz Komunistycznej Partii Polski, po wyzwoleniu Polskiej Partii Robotniczej. W 1913 r. rozpoczął działalność w socjalistycznej organizacji, uczestniczył w Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919.

W 1922 r. wyemigrował do pracy w kopalni węgla we Francji, skąd za dzia alność polityczną w "935 r. został wydalony. Po powrocie do Po'ski pełnił funkcje sekretarza Konrtetu Dzielnicowego Komunistycznej Partii Po'ski w Luboniu i członka Komitetu Okręgu. Był więźniem

Berezy Kartuskiej, a w okresie o kupacji hitlerowskiej został wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec. Po wyzwoleniu pracował jako robotnik w Wielkopolskich Zakładach Przemysłu Ziemniaczanego w Luboniu. W latach 1946 - 1950 działał w aparacie partyjnym, był m.in. I sekretarzem Komitetu Zakładowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Zakładach Przemysłu Metalowego "H. Cegielski", później kierownikiem Wydziału Komunikacyjnego Komitetu Wojewódzkiego. Do 1957 r. pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Narodowej. Udekorowany Orderem Sztandaru Pracy I i II klasy, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

19.4. Obradował Wojewódzki Komitet Zjednoczonego Stronnictwa L u d owego, z udziałem wiceprezesa N aczelnego Komitetu Dominika Ludwiczaka. Referat o zadaniach ogniw Stronnictwa po IX Kongresie wygłosił prezes Wojewódzkiego Komitetu Tadeusz Zając. Sekretarz Wojewódzkiego Komitetu Andrzej Bobrowski przedstawił zasady zgłaszania kandydatów na radnych do Wojewódzkiej Rady Narodowej. Jednomyślnie przyjęto listę kandydatów na radnych.

Jł; Tf M n ą iiletfiflBIBWig fTfifTTiTI

Plenarne posiedzenie Wojewódzkiego Polskiej nej Partii Robotniczej

Komitetu Zjednoczopoświęcone

ocenie aktualnego stanu i perspektyw budownictwa mieszkaniowego oraz ustaleniu listy kandydatów na radnych Wojewódzkiej Rady N arodowej. W obradach, którym przewodniczył I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Edward Łukasik, udział wzięli członkowie Biura Politycznego: sekretarz Komitetu Centralnego Kazimierz Barcikowski i Stanisław Kaikus. Obecny był również minister budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych Stanisław Kukuryka. Referat wprowadzający do dyskusji wygłosił sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Stanisław Piotrowicz, przedstawiając niezmiernie złożoną sytuacj ę mieszkaniową w Poznańskiem. Poznań należy do tych aglomeracji w kraju, w których nawarstwiły się trudności i niedostatki lat minionych, skutkiem tego jest to, że okres oczekiwania na mieszkanie spółdzielcze sięga tu kilkunastu lat. Gdy obradowały cztery zespoiy problemowe, goście plenum - Kazimierz Barcikowski i Stanisław Kukuryka, w towarzystwie Edwarda Łukasika i wojewody poznańskiego Mariana Króla, odwiedzili kilka placów budów w mieście: budowę fragmentu Osiedla ZWM na Ratajach i biegnącej nie opodal trasy tramwajowej, łączącej oś ul. Hetma.iskiej z pętlą na Osiedlu Rusa; tereny budowy kolektora naramowickiego, Trasy N iestachowskiej - Witosa i odcinka ul. Serbskiej oraz obejrzeli prace ziemne przy budowie Poznańskiego Szybkiego Tramwaju. Pod koniec obrad przemawiali minister Stanisław Kukuryka i Kazimierz Barcikowski. Plenum zatwierdziło listę kandydatów na radnych do Miejskiej i Wojewódzkiej Rad N arodowych z ramienia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Podczas pobytu w Poznaniu, minister S'.anislaw Kukuryka spotkał się z wojewodą poznańskim Marianem Królem. W obecności Kazimierza Barcikowskiego, Stanisława Kalkusa i Edwarda Łukasika podpisano umowę o współpracy pomiędzy resortem budownictwa a U rzędem Wojewódzkim. Przewiduje ona, iż województwo poznańskie stanie się poligonem doświadczalnym dla krajowego budownictwa. W wieku sześćdziesięciu siedmiu lat poniósł śmierć w następstwieą*tf* tragicznego wypadku prof. dr hab. med. Witold Kraśnik, profesor nadzwyczajny Akademii Wychowania Fizycznego, kierownik Zak.adu Medycyny Sportu Wydziału Wychowania Fizycznego, wybitny specjalista w zakresie chorób krwi. U dekorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

23.4. Trzymiesięczny miś w Ogrodzie Zoologicznym otrzymał imię Tobi, wybrane przez czytelników "Expressu Poznanskiego". Nagrodę wylosowała pięcioletnia Ania Stocka. Teatr "Maya", pod kierownictwem Kazimierza Grochmalskiego, udał się w podróż artystyczną do Wielkiej Brytanii.

24.4. Wojewoda poznański powołał Wojewódzki Zespół Koordynacyjny do spraw Kontroli Gospodarki Nieuspołecznionej, w składzie: przewodniczący Józef Adamczyk - dyrektor Delegatury Najwyższej Izby Kontroli, wiceprzewodniczący Wojciech Kłos - prokurator wojewódzki i Wacław Wierzbicki - okręgowy inspektor Państwowej Inspekcji Handlowej. W wieku siedemdziesięciu sied

Wydarzenia w Poznaniu (24 - 26.4.)

miu lat zmarł Zdzisław Cyplik, uczestnik szturmu na Cytadelą w lutym 1945 r., działacz spółdzielczości drzewnej w Poznaniu, prezes Zarządu Spółdzielni "Opakowania Drzewne" (1956 - 1967), a potem członek zarządu Meblarskiej Spółdzielni Pracy. U dekorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

25.4. W sali sesyjnej Urzędu Wojewódzkiego obradowała Rada Wojewódzka Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego. Rada akceptowała założenia programu wyborczego w województwie poznańskim oraz zatwierdziła kandydatów na radnych. Początek XX Sesjj Rady Ochrony i Kształtowania Srodowiska Krajów Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej - Mongolii, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Polski, Rumunii, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich - oraz Jugosławii. Obrady poprzedziło wystąpienie wicepremiera Edwarda Kowalczyka. Wojewodzie poznańskiemu Marianowi Królowi oraz prezydentowi Poznania Andrzejowi Wituskiemu złożył wizytę ambasador Islamskiej Republiki Pakistanu w Polsce Zafar Mahmud. Przedmiotem rozmów byl udział Pakistanu w Międzynarodowych Targach Poznański c h. N a Międzynarodowych Targach Poznańskich rozpoczęły się giełdy obuwnicze. Ofertę przedstawiło 28 przedsiębiorstw przemysłu kluczowego, zgrupowanych w Zrzeszeniu Przedsiębiorstw Przemysłu Skórzanego. Przybyła grupa studentów i młodych urzędników z Hanoweru. Niemieccy goście spotkali się z wiceprezydentem miasta Zbigniewem Kmieciakiem oraz przewodniczącym Prezydium Wojewódzkiej Rady N arodowej Tadeuszem Czwojdrakiem. Gościli również w siedzibie Chorągwi Poznańskiej Związku Harcerstwa Polskiego.

Odbyła się sesja Zakładowej Konferencji Delegatów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Zakładach Przemyślu Metalowego "H. Cegielski". Przybyło 125 delegatów.

Zebrani chwilą ciszy uczcili pamięć Andrzeja Sternala. Sesji przewodniczył I sekretarz Komitetu Zakładowego Andrzej Komosiński.

Bawiący w Polsce Chór Kameralny z Tilburga (Holandia) koncertował w sali Zespołu Szkół M uzycznych przy ul. Solnej. Dyrygował łan Jansen, a współwykonawcami koncertu byli: Wielkopolska Orkiestra Symfoniczna im. Karola Kurpińskiego oraz śpiewacy: Grażyna Flicińska, Wiesława Maliszewska, Stanisław Meus i Krzysztof Szaniecki.

W salonie "Empiku" przy ul. Ratajczaka otwarto wystawę pl. Przekaz wizualny do poezji Broniewskiego i Norwida z notatnika osobistego Bronisława Schlabsa.

W podróż artystyczną do Republiki Federalnej Niemiec, Holandii, Belgii i Francji wyjechał Poznański Chór Katedralny, pod kierownictwem Zdzisława Bernata. 26.4. Tematem IX Olimpiady Wiedzy Społeczno- Politycznej było czterdziestolecie Polski Ludowej. W Domu Kultury Milicji Obywatelskiej odbył się wojewódzki final tej imprezy. Spośród sześćdziesięciu uczestników najlepszymi okazali się Grzegorz Iglewski, Marek Jankowski, Jan Kalicki i Ryszard Mikołajczak. W Urzędzie Wojewódzkim odbyło się założycielskie zebranie oddziału wojewódzkiego Polskiego Komitetu Solidarności zNarodami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej, w którym uczestniczył przewodniczący Komitetu Eugeniusz Szyr. Przewodniczącym oddziału wojewódzkiego został dr Andrzej Malinowski. Tymczasowa siedziba oddziału mieści się w gmachu Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W siedzibie Wojewódzkiego Zarządu Budownictwa zakończyła się szósta edycja konkursu pod hasłem "Dom z jedynką". Odbyło się spotkanie z laureatami ubiegłorocznej rywalizacji, w czasie którego znaki jakości wręczono wykonawcom siedmiu najwyżej ocenionych budynków spośród wybudowanych w roku

1983. W spotkaniu udział wziął m.

in. przedstawiciel Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych Jan Jurek. Wyróżnienia jury przyznało m. in. budynkowi na Osiedlu ZWM nr 23 - 28, blok nr 13, 60 mieszkań (wykonawca Kombinat Budowlany "Poznań- Wschód") i budynkowi przy ul.

Fabrycznej 40 A i B, 19 mieszkań (wykonawca - Zakład Budowlano-Remontowy Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Mieszkaniowych). W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza obradował Nadzwyczajny Zjazd Delegatów "Społem". 164 elektorów Akademii Medycznej dokonało wyboru rektora-elekta. Jedynym kandydatem wysuniętym na to stanowisko był dotychczasowy rektor - prof. dr med. Jer'.y Wojtowicz. Za dalszym piastowaniem funkcji rektora przez prof. Jerzego Wojtowicza głosowało 144 elektorów. Dokonano również wyboru prorektorów-elektów Akademii Rolniczej. Na każde z trzech stanowisk kandydowało dwóch samodzielnych pracowników nauki. Wybrano: doc. dra hab. Jerzego Pudełko (sprawy nauki), prof. dra hab. Zefiryna Adamskiego (sprawy rozwoju badań naukowych i współpracy z zagranicą) oraz doc. dra hab. Czesława Janickiego (sprawy studentów). W ramach obchodów Święta 1 Maja oraz czterdziestolecia Polski Ludowej w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego odbyła się akademia. Przybyli m. in. I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Łukasik i wicewojewoda poznański Romuald Zysnarski. Dwudziestu pięciu pracowników Zakładów zostało udekorowanych odznaczeniami państwowymi, regionalnymi i resortowymijga o B B e n n B s *9£fiiii. i?ri

Praca ideologiczna i zadania partii po XIII Plenum Komitetu Centralnego oraz Krajowej Konferencji Delegatów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej były tematem spot

kania kierowniczego aktywu Poznania i województwa. Wprowadzenia do dyskusji dokonał kierownik Wydziału Ideologicznego Komitetu Centralnego Władysław Loranc. Referat wygłosił sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Grzegorz Romanowski. W Teatrze Wielkim odbyła się premiera scenicznej wersji Stabat Ma ter Karola Szymanowskiego, w inscenizacji i reżyserii Ryszarda Peryta. Kierownictwo muzyczne sprawował Mieczysław Dondajewski, chóry przygotowała Jolanta Dota-Komorowska, solistów Ewa Cwieczkowska, Wanda Echaust, Krystyna Kujawa. Scenografię projektował Andrzej Sadowski. Jej centralnym punktem była rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego dłuta Sławomira Zerdzickiego. W premierowej obsadzie śpiewali: Antonina Kowtunow i Barbara Mądra (soprany),

Od lewej: Antonina Kowtunow (sopran), Ewa Werka (mezzosopran)

Ewa Werka (mezzosopran), Jan Czekay (baryton). W drugiej części wieczoru dano Joanną d'Arc na stosie Artura Honeggera, w francuskiej wersj i językowej. W Teatrze Nowym odbyła się prapremiera montażu teatralnego pl. Miłość czyli życie, śmierć i zmartwychwstanie zaśpiewane, wyplafca

Wydarzenia w Poznaniu (26-27.4.)ne i w niebo wzięte przez Edwarda Stachurę, według scenariusza i w reżyserii Jerzego Satanowskiego, z jego muzyką. Scenografię projektował Jerzy Juk-Kowalski. W prapremierowej obsadzie grali: Elżbieta Jarosik (Olga), Leszek Łotocki (Jan Pradera), Janusz Michałowski (Edward Stachura), Jacek Różański (Michał Kątny) , Waldemar Szczepaniak (Edmund Szerucki) oraz Zenon Dolata, Marian Gajdziej, Stanisław Kaczmarek, Leszek Łuczak, Szymon Melosik, Wojciech Warszawski (muzycy). Przeprowadzono wojewódzkie eliminacje do Olimpiady Wiedzy Społeczno- Prawnej uczniów szkół ponadpodstawowych. Zwycięzcami zostali: Piotr Włodarczyk i Przemysław Sansewicz z II Liceum Ogólnokształcącego oraz Mikoiaj Pietraszak z V Liceum Ogólnokształcącego. Na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza rozpoczęła się sesja naukowa pt. Leninizm twórczą kontynuacją marksizmu. Uczestniczyli przedstawiciele U niwersytetu im. Marcina Lutra w Halle (Niemiecka Republika Demokratyczna).

Wybory do rad narodowych były tematem spotkania dziennikarzy prasy krajowej z przedstawicielami Patriotycznego Ruchu Odrodzenia N arodowego oraz Wojewódzkiego i Miejskiego Kolegiów Wyborczych.

W spotkaniu uczestniczyli m. in.

wiceprzewodniczący Zarządu Stowarzyszenia PAX Wincenty Lewandowski oraz przewodniczący Rady Wojewódzkiej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego Augustyn Kogut.

W salonie Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego otwarto doroczną wystawę prac członków Gorzowskiego Towarzystwa Fotograficznego. Na Cmentarzu Komunalnym w J unikowi e odbył się pogrzeb zmarłego w dniu 17 kwietnia Piotra Pejdy, działacza ruchu robotniczego ilewicowego ruchu młodzieżowego w latach 1935 - 1938, do roku 1977 dyrektora Domu Kultury Milicji Obywatelskiej, udekorowanego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zył 67 lat. 27.4. Inauguracyjne posiedzenie dwudziestoosobowej Wojewódzkiej Rady Plastyki organu opiniodawczo-doradczego wojewody poznańskiego. Przewodniczącym Rady wybrany został artysta-plastyk Antoni Zydroń. Zakończyła się sesja Klubu Pu blicystyki Polityczno - społecznej S t 0warzyszenia Dziennikarzy PRL. Dziennikarze spotkali się w klubie "Empiku" z wiceprzewodniczącym Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego Alfredem Beszterdą. Członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej S t anisław Kałkus spotkał się z aktywem wojewódzkim i prezesami kół terenowych Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. N a organizacyjnym spotkaniu zebrali się działacze oddziału woj ewódzkiego Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem. Uczestniczył sekretarz generalny Towarzystwa Lucjan Motyka. Prezesem oddziału wojewódzkiego został Mirosław Grzędowski. W godzinach popołudniowych Lucjan Motyka złożył wieniec pod ..ścianą śmierci" w Forcie VII.

Zastosowanie najnowszych osiągnięć fizyki w medycynie było tematem sesji zgromadzenia ogólnego poznańskiego oddziału Polskiej Akademii N auk. U dział w niej wzięli członkowie Akademii, naukowcy, pracownicy instytutów i placówek badawczych środowiska poznańskiego, a także zaproszeni goście, z p rezesem Polskiej Akademii Nauk prof. drem hab. Janem K. Kostrzewskim. Wykłady programowe wygłosili prof. dr hab. Witold Michałkiewicz oraz prof. dr Jan S tankowski. Z okazji zbliżającego się Święta Pracy, w gmachu Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej spotkali się weterani ruchu robotniczego. Przybyli: członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Stanisław Kałkus oraz członkowie Sekretariatu Komitetu Wojewódzkiego, z I sekretarzem Edwardem Łukasikiem. N a

wstępie zebrani chwilą ciszy uczcili pamięć zmarłych w ostatnim czasie weteranów ruchu robotniczego z województwa poznańskiego. Przemawiał Edward Łukasik. Orderem Sztandaru Pracy I klasy udekorowany został Adam Filipiak; Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski - Antoni Czajkowski, Waleria Góralska i Michał Rudko; Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski - Andrzej Białek, Eugeniusz Czarnecki, Franciszek Dudziak, Walenty Fojutowski, Antoni Leśniewski, Dominik Nosiadek, Jan Pawlak, Mieczysław Perz, Alfred Rojewski, Stanisław Rutkowski i Aleksy Tylisz; Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski - Czesław Grobelny, Marian Kasprzak, Józef Michalski, Edmund Nowak i Hieronim Olejniczak. Pośmiertnie Krzyż Oficerski przyznano Franciszkowi Krzemieniowi. Następnie weterani podzieltli się wspomnieniami z obchodów Swięta Pracy, zwłaszcza w okresie międzywojennym, kiedy robotnicze pochody pierwszomajowe były nielegalne i często rozpędzane przez policję. Głos zabrał również Stanisław Kałkus, który z okazji Święta Pracy złożył weteranom - w imieniu klasy robotniczej Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" - najlepsze życzenia. Inauguracja otwartego Konkursu Twórczości Filmowej "Młoda Polska-84" w Domu Kultury "Ratajan" . Akademia pierwszomajowa w Zakładach Przemysłu Metalowego "H. Cegielski", z udziałem przodowników pracy, członków partii, Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, związków zawodowych, stowarzyszeń oraz weteranów ruchu robotniczego. Przybyli członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisław Kałkus i sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Stanisław Piotrowicz.

W auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbył się koncert symfoniczny orkiestry Filharmonii Poznańskiej, pod dyrekcją Wojciecha Michniewskiego.

Członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisław Kałkus odwiedził Fabrykę Urządzeń Mechanicznych w Zakładach Przemysłu Metalowego "H. Cegielski", która obchodziła trzydziestolecie istnienia. Rozpoczęło się II Ogólnopolskie Forum Twórców Nauki i Techniki.

28.4. Po trzech latach starań, Zarząd Okręgu Ligi Morskiej otrzymał własną siedzibę w baraku na narożniku al. Wielkopolskiej i ul. Puiaskiego, gdzie też urządzono nautykwariat. Otwarcia siedziby dokonał I wiceprezes Zarządu Głównego kmdr Eugeniusz Koczorowski. Ogólnopolski Czyn Społeczny Młodzieży. Członkowie Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej z Jeżyc porządkowali teren pod boisko dla dzieci na Boninie, a żołnierze jednej z jednostek wojskowych usuwali wiatrołomy w Lasku Marcelińskim. Młodzi z "Cegielskiego" rekultywowali pas zieleni przy al. H e tmańskiej, a z Poznańskiej F a bryki Maszyn Żniwnych - wyremontowali zakładowy autobus. Uczniowie X Liceum Ogólnokształcącego im. Przemysława II porządkowali groby żołnierskie na cmentarzu miłostowskim. Na scenie Teatru Muzycznego rozpoczęły się gościnne występy zespołu warszawskiego Teatru na Woli. Dano czterokrotnie (28 i 29 IV) Norę Henryka Ibsena, w reżyserii Jana Swiderskiego i w znakomitej obsadzie: Anna N ehrebecka, Edmund

Wydarzenia w Poznaniu (28.4. - 1. 5.)

Fetting, Józef Duriasz i Barbara Horowianka.

29.4. Zakończyło się II Ogólnopolskie Forum Młodych Twórców Nauki i T echniki. N a uroczystość zamknięcia przybyli członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisław Kałkus, prezes N aczelnej Organizacji Technicznej Aleksander Kopeć oraz przewodniczący Zarządu Głównego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej Jerzy J askiernia. Obecni byli sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Stanisław Piotrowicz, reprezentanci ministerstwa i urzędów centralnych; wśród delegatów było 185 wynalazców i racjonalizatorów - autorów 2181 projektów wynalazczych, których zastosowanie przyniosło w praktyce 465 min zł oszczędności. Wielotysięczną rzeszę młodych twórców nauki i techniki reprezentowało 118 laureatów Turnieju Młodych Mistrzów Techniki ze wszystkich województw. Zakończenie otwartego Konkursu Twórczości Filmowej "Młoda P J I - ska-84". Zgłoszono 36 filmów, z których do przeglądu jury dopuściło 20. Grand Prix zdobył film Henryka Urbańczyka Ostatni list Doro ty. Z okazji dwudziestolecia Studenckiego Klubu Tanecznego "Dziupla" przy Akademii Rolniczej, w sali sportowo-widowiskowej "Arena" odbył się Wiosenny Turniej Tańca Towarzyskiego .

30.4. W Muzeum Historii Ruchu Robotniczego im. Marcina Kasprzaka wręczono trzydziestosiedmiooso bowej grupie Poznaniaków Medale im. Marcina Kasprzaka, ustanowione dla uczczenia stulecia ruchu robotniczego w Polsce . Na uroczystość przybyli przedstawiciele władz: członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisław Kałkus, I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Edward Łukasik, przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego Alojzy Bryi, prezes Wojewódzkiego

Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Tadeusz Zając, przewodniczący Rady Wojewódzkiej P atriotycznego Ruchu Odrodzenia N arodowego Augustyn Kogut, przewodniczący Wojewódzkiej i Miejskiej Rad Narodowych Tadeusz Czwojdrak i Stanisław Antczak oraz wojewoda poznański Marian Król i prezydent Poznania Andrzej Wituski. W imieniu władz politycznych i administracyjnych miasta oraz województwa głos zabrał Edward Ł ukasik. Medale wręczali Stanisław Kaikus i Edward Łukasik. W imieniu wyróżnionych podziękował Ryszard Matuszak. O godz. 12, przy łoskocie werbli i pochylonych sztandarach woj skowych, delegacje władz wojewódzkich, instytucji i zakładów pracy składały wieńce pod Pomnikiem Bohaterów na Cytadeli.

Mieszkańców Domu Weterana odwiedzili członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej S tanisław Kałkus i I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Edward Łukasik. Uroczysty apel w koszarach Zmechanizowanego Odwodu Milicji Obywatelskiej, w czasie którego sierż. Ireneusz Siedlewski za uratowanie życia trójki dzieci podczas pożaru Domu Dziecka we Wronkach awansowany został do stopn;a sl. sierżanta, a zastępca szefa Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych wręczył mu pamiątkowy zegarek. W fotoplastikonie premiera przeźroczy Władysława Ruta pl. Wiedeń. 1.5.0 godz. 10 z głośników radiowych zainstalowanych na Rondzie Kopernika popłynęły dźwięki hymnu narodowego. Uczestnicy pierwszomajowej manifestacji wysłuchali przemówienia I sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Wojciecha Jaruzelskiego.

Po przemówieniu rozległy się syreny, w niebo wzbiły się gromady gołębi. Ul. Głogowską - pierwszy raz - ruszył pochód. Na czele szli członkowie Wojewódzkiego Społecznego Komitetu Obchodów Czterdziestolecia PRL: członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Stanisław Kałkus i I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Edward Łukasik, przewodniczący Wojewódzkiej

Rady Narodowej Tadeusz Czwojdrak, przewodniczący Wojewódzkiej Rady Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego Augustyn Kogut, zasłużeni poznaniacy, odznaczeni Medalem im. Marcina Kasprzaka, harcerze, członkowie Ochotniczych Hufców Pracy - w galowych strojach swej organizacji - i nie kończąca się rzesza pracowników Poznania, prowadzona przez "cegielszczaków" . Hasła na transparentach głosiły pokój światu, żądały zakazu broni masowej zagłady, nawoływały do pracy dla wspólnego dobra. Zbliżało się południe, kiedy ostatni manifestanci doszli do Parku Marcina Kasprzaka. Kwiaty, składane przez delegacje i osoby prywatne, pokryły podest pomnika rewo1ucjonisty. Pierwszomajowy pochód zakończyło odegranie MiędzYnarodówki przez połączone orkiestry: Dowództwa Wojsk Lotniczych i Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego. Zakończył się międzynarodowy turniej kręglarski. Puchar Poznania powędrował na Węgry. W parach, a więc w głównej konkurencji, Polacy wywalczyli drugie miejsce; natomiast indywidualnie w konkurencji mężczyzn dwie pierwsze lokaty zajęli Roman Żarna i Jerzy Piela. W konkurencji kobiet wygrała reprezentantka Republiki Federalnej Niemiec Karin Wunsch rezultatem 806 punktów, a Polki zajęły drugie i trzecie miejsca. Dźwięki orkiestry dętej Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego i widok potężnych wozów bojowych straży pożarnej przyciągnęły w deszczowe południe tysiące osób do Parku Kasprowicza. Na stadionie "Energetyka" trwały zawody i pokazy sportowe, a strażacy w tym czasie gasili pozorowany pożar "Areny". Mimo niesprzyjającej pogody, demonstrowali też swe umiejętności piloci Aeroklubu Poznańskiego w akrobacjach lotniczych i spadochronowych. O godz. 9 ze stacji "Maltanka' wyruszyła dziecięca kolejka. Tego dnia przewiozła do "Zwierzyńca" 600 małych pasażerów. 2 . 5. Święto branżowe transportowców i drogowców. Przedstawiciele załóg Państwowej Komunikacji Samochodowej z Wielkopolski spotkali się na " akademii z okazji dwudziestolecia r W" 10 Kronika m. Poznania 4/85dwóch oddziałów poznańskich - III Towarowo- Spedycyjnego i Zaopatrzenia. Odznaczeniami państwowymi, odznakami regionalnymi i resortowymi dekorowali zasłużonych I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Łukasik, wicewojewodzina poznańska - Zofia Dąbrowska i prezydent Poznania Andrzej Wituski. Rozpoczęły się "prawybory". We wszystkich dzielnicach odbywały się przedwyborcze zebrania konsultacyjne, podczas których w imieniu miejskiego i dzielnicowych kolegiów wyborczych oraz dzielnicowych rfd Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego po raz pierwszy przedstawili się publicznie kandydaci na kandydatów do rad narodowych. Ok, 160 zestawów mebli zaprezentowali krajowi producenci zagranicznym kontrahentom na otwartej w hali nr 5 Międzynarodowych Targów Poznańskich proeksportowej wystawie "Polskie Meble". Otwarcia dokonał wiceminister leśnictwa i przemysłu drzewnego Józef Kardyś. W inauguracji "Polskich Mebli 85" wzięli również udział: sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisław Piotrowicz i wicewojewodzina poznańska Zofia Dąbrowska. W Poznańskim Teatrze Lalki i Aktora odbyła się premiera sztuki Małgorzaty J okiel Skrzydełka, w reżyserii Teresy Gąsiorowskiej, z muzyką Krzysztofa Knittela. Scenografię projektowali Ewa i Zdzisław Łosińscy. W premierowej obsadzie grali: Rafał Walentowicz (Dziecko; Sw. Mikołaj), Maryla Wcisło (Mateczka; Ptaszek), Bogdan Zyłkowski (Tatuś), Henryk Dąbrowski (Wujo), Stanisław Słomka (Stryjo), Irena Lipczyńska (Cioteczka). Dzieci: Irena Lipczyńska, Przemysław Stróżyk i Bogdan Zyłkowski. Na przedstawieniu obecna była autorka sztuki.

Iffllt

Dwustupięćdziesięcioosobowy zespół Teatru Wielkiego udał się w

Wydarzenia w Poznaniu (2 - 4.5.)

podróż artystyczną do Republiki Federalnej Niemiec, by wziąć udział w międzynarodowym festiwalu sztuki w Wiesbaden oraz występować w Hanowerze. 3.5. W rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja pod pomnikiem Tadeusza Kościuszki odbył się uroczysty apel.

Wieniec złożyła delegacja Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, z przewodniczącym Alojzym Brylem. Na uroczystość przybyli członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stanisław Kałkus oraz delegacja Sekretariatu Komitetu Wojewódzkiego, z I sekretarzem Edwardem Łukasikiem. W Teatrze Wielkim odbył się uroczysty koncert, w czasie którego zasłużonym działaczom Stronnictwa wręczono odznaczenia państwowe. Referat wygłosił Alojzy BryI. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski udekorowano Mieczysława Trafankowskiego, a Krzyżami Kawalerskimi Orderu Odrodzenia Polski - Anielę Brzozowską i Mariana Ruma. W salach Ratusza otwarto wystawę pl. Konstytucja 3 Maja. Historia i tradycje. W Akademii Muzycznej im. Ignacego Paderewskiego 34 elektorów wybierało rektora. Na stanowisko to kandydował dotychczasowy rektor - doc. Waldemar Andrzejewski. On też został jednogośnie wybrany rektorem -elektem. Na "Czwartku Literackim" z prozaikiem Dyszardem Daneckim spotkali się miłośnicy jego twórczości. Spotkanie prowadziła Łucja Danielewska .

W sali Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego przy ul. Swiętosiawskiej 7 odbył się wieczór Estrady Kameralnej w cyklu "Studenci Akademii Muzycznej". Wystąpili: Anna Kozub, Elżbieta Walaszczyk i Bogusław Rottermund.

4.5. Przed południem, w siedzibie Dyrekcji Okręgowej Dróg Publicznych zorganizowano spotkanie z okaiji Dnia Drogowca i Transportowca W uroczystości uczestniczyli I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Łukasik oraz zastępca dyrektora Centralnego Zarządu Dróg Publicznych Andrzej Krzemiński.

W uznaniu zasług, kilkunastu pracowników uhonorowano odznaczeniami państwowymi i resortowymi. Po długiej przerwie otwarto klub studencki Rady Uczelnianej Zrzeszenia Studentów Polskich Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza "Cicibór" przy ul. Obornickiej. Rozpoczęto cykl imprez pod hasłem: "Tylko Cicibór ugasi każde Twoje pragnienie", na który składają się a trakcyjne spotkania z muzyką, piosenką i filmem. Otwarcie Międzynarodowego Salonu Maszyn i Narzędzi do Obróbki Drewna "Drema-84". Obok wystawców polskich, wzięły w nim udział firmy z Belgii, Francji, Republiki Federalnej Niemiec i Włoch. Otwarcia Salonu dokonał wiceminister leśnictwa i przemysłu drzewnego Zbigniew N ocznicki.

W Politechnice Poznańskiej i Akademii Ekonomicznej odbyły się wybory rektorów. W Politechnice Poznańskiej na to stanowisko kandydowali: prof. dr hab. inż. Włodzimierz Gąsowski, prof. dr hab. inż. Tadeusz Puchałka i prof. dr hab.

inż. Andrzej Ryżyński. Wyborów rektora dokonało 73 elektorów. N ajwięcej głosów - 41 - uzyskał prof. dr inż. Tadeusz Puchałka z Instytu tu Elektroniki i on też został rektorem-elektem. W Akademii Ekonomicznej nowego rektora wybierało 107 elektorów. Kandydatem był dotychczasowy rektor tej uczelni - prof. dr hab. Janusz Piasny i on też został wybrany rektorem-elektem. W wieku siedemdziesięciu pięciu lat zmarł dr farm. Michał Linkowski, były kierownik aptek w Poznaniu, znany szczególnie z długoletniej dzalalności w aptece przy Parku Kasprzaka, jeden z głównych orpaniza'orow służby farmaceutycznej w niezupełnie jeszcze wyzwolonym Poznaniu w 1945 r. A "'tor pamiętników pl. Recepturo patriotyczna, opublikowanych w tomie

Ul

Pierwsze lata. Wspomnienia poznaniaków o latach 1945-1918 (Poznań 1980). U dekorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

5.5. W Pałacu Kultury rozpoczęły się przedstawienia teatralne i filmowe związane z VI Biennale Sztuki dla Dziecka. W salonach "Arsenalu" otwarto ekspozycję pn. Sprzęt oraz pomoce naukowe do wyposażenia prucoojn; piuslycznyijh, zaprojektowane na Ogólnopolskim Plenerze Meblarskim w Hajnówce. Jednocześnie Tadeusz Wilkosz prezentował prace pastyczne z wytwórni filmów animowanych: lalki i scenografię do filmów TrzY misie i Przygody misia Co largo la. W Parku Kasprzaka prezentowały się zespoły amatorskie ze Swarzędza. 7.5. Odbyło się spotkanie I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Łukasika z przedstawicielami oddz alu pozna.iskieAo Związku Literatów Polskich, Wydawnictwa Poznanskiego i Poznańskich Zakładów Graficznych im. Marcina Kasprzaka.

Omówiono możliwości druku książek w Poznańskich Zaklacach Graficznych, poprawy i możliwości skrócena cyklu wydawniczego książek pisarzy poznańskiego środowiska literackiego.

Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Technicznego Budownictwa "Zremb" zorganizowało wiosenną giełdę części zamiennych oraz maszyn i urządzeń. Zna aziy się na niej wyroby poszukiwane przez przedsiębiorstwa i odbiorców prywatnych. W salonie Poznańskiego Towarzystwa Fotograiicznego otwarto wystawę Grzegorza Osztynowicza pl. Poezja w joiograjli.

8.5. W godzinach popołudniowych delegacja kombatantów ziożyia kwiaty pod tablicą pamiątkową na Domu Żołnierza przy ul. Nieziomnych.

Ulicami miasta przemaszerował uroczysty capstrzyk, który zakończył się na pi. Wolności. Z okazji Dnia Zwycięstwa, w Zarządzie Wojewódzkim Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej odbyło się spotkanie Polaków - byłych żołnierzy Armii Radzieckiej. W zabytkowej Sali Odrodzenia Ratusza Poznańskiego zorganizowano uroczyste spotkanie uczestników walk z hitlerowskim okupantem oraz przedstawicieli władz miasta i województwa. Obecni byli członkowie Sekretariatu Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, z I sekretarzem Edwardem Łukasikiem, wiceprezes Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Andrzej Malinowski, sekretarz Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego Mirosław Kopiński, przewodniczący Rady Wojewódzkiej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego Augustyn Kogut, wojewoda poznański Marian Król, prezydent miasta Andrzej Wituski, prezesi organizacji kombatanck:ch. W imieniu zebranych glos zabrał prezes Zarządu Wojewódzkiego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Marian Jakubowicz. Podczas uroczystości kilkudziesięciu kombatantom wręczono wysokie odz: aczen:a państwowe. W części artystycznej wystąpili: aktor scen poznańskich Rajmund J akubowicz oraz Poznański Chór Chłopięcy, pod dyrekcją Jerzego Kurczewskiego. Konkursowe przeglądy przedstawień teatralnych i seansów filmowych, zorganizowane w ramach VI Biennale Sztuki dla Dziecka, dobiegły końca. W IX Przegląd cie Teatrów dla Dzieci "Konfrontacje 84" udział wzięło siedem teatrów

Wydarzenia w Poznaniu (8-9.5.)

lalki i aktora z: Łodzi, Opola, Wałbrzycha, Warszawy, Wrocławia, Poznania. Jury, pod przewodnictwem Leokadii Serafinowicz, przyznało dwie równorzędne II nagrody "Srebrne Koziołki" - Teatrowi Lalek z Wałbrzycha za przedstawienie sztuki Zbigniewa Wojciechowskiego Która godzina oraz Teatrowi Lalek z Wrocławia za przedstawienie sztuki Rady Maskowej Dokąd pędzisz koniku. I nagro da przypadła J anowi Dormanowi za reżyserię sztuki Która godzina. Za scenografię sztuki Dokqd pędzisz koniku II nagrodę przyznano Janowi Berdyszakowi. W dziedzinie muzyki nagrody otrzymali: Stanisław Syrewicz za muzykę do przedstawienia Krystyny Miłobędzkiej Wnętrze oraz Krzysztof Knittel za muzykę do przedstawienia Małgorzaty J okiel Skrzydełka.

Ogłoszono wyniki VIII Festiwalu Filmów dla Dzieci i Młodzieży. Jury przewodniczyła Maria Kaniewska. W grupie filmów animowanych "Złote Koziołki" otrzymał film Jesienne bajki Aliny Kotowskiej, a "Srebrne Koziołki" - Aino Stanisława Lenartowicza, "Brązowe Koziotki" ex aequo Rełcsio i Swierszcz H aliny Filek - Marszałek i Sezon ogórkowy Leszka Gałyssa. W grupie filmów aktorskich średnio- i krótkometrażowych "Srebrne Koziołki" otrzymał Ryszard Rydzewski za film Podwójne Calypso, a "Brązowe Koziołki" - Krzysztof N owak za film Grzechy dzieciństwa.

Wśród filmów fabularnych pełnometrażowych "Złote Koziołki" otrzymał film Akademia Pana Kleksa , w reżyserii Krzysztofa Gradowskiego; "Srebrne Koziołki" przypadły Wiktorowi Skrzynieckiemu za reżyserię filmu Wszystko powiem Lilce, a równorzędne "Brązowe Koziołki" przyznano Lechosławowi Marszalkowi za Przygody błękitnego rycerzYka i Wojciechowi Piwkowi za Czerwone węże. Zakończyły się dwie imprezy promocyjne polskiego handlu zagranicznego: proeksportowa wystawa "Polskie Meble" oraz Międzynarodowy Salon Maszyn i Narzędzi do Obrób

ki Drewna "Drema 84". Z ekspozycją polskich mebli zapoznali się przedstawiciele 75 firm zagranicznych z krajów drugiego obszaru płatniczego. Największą grupę stanowili handlowcy Republiki Federalnej Niemiec. Odbyło się dwunaste plenarne posiedzenie wojewódzkiej instancji Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej. W trakcie obrad pierwszy zastępca przewodniczącego Paweł Wilczyński poprosił o zwolnienie w związku z przejściem do innej pracy. Członkowie Plenum przyjęli rezygnację i w tajnym głosowaniu na pierwszego zastępcę przewodniczącego wybrali Henryka Przybylskiego, dotychczasowego przewodniczącego Zarządu Dzielnicowego Wilda. Wyłożone zostały do publicznego wglądu spisy wyborców.

Nieuwaga pracownic laboratorium Zakładu Chemii Instytutu Towaroznawstwa Akademii Ekonomicznej przy ul. Marchlewskiego była przyczyną groźnego w skutkach pożaru, który wybuchł ok. godz. 11.40. Pięć sekcji straży pożarnej po kilkudziesięciu minutach zlokalizowało i ugasiło ogień. Dwie pracownice laboratorium doznały dotkliwych poparzeń. Odbyło się spotkanie egzekutywy Komitetu Dzielnicowego Polskvj Zjednoczonej Partii Robotniczej Wilda z zasłużonymi działaczami dzielnicy, połączone z wpisem do Księgi ludzi dobrej roboty. W spotkaniu uczestniczył I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Edward Łukasik, który dokona! dekoracji działaczy Odznakami Honorowymi Miasta Poznania i "Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego". 9.5. W Pałacu Kultury dokonano oficjalnego otwarcia VI Biennale Sztuki dla Dziecka. Poprzedziło je wieleznaczących imprez, takich jak IX Przegląd Teatrów dla Dzieci "Konfrontacje 84", VIII Ogólnopolski Festiwal Filmów dla Dzieci i Młodzieży, sympozja naukowe itp. Otwarcia Biennale, w imieniu komitetu organizacyjnego i władz miejskich, dokonał prezydent Poznania Andrzej Wituski. Obecni byli m. in. sekretarze Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jan Maćkowiak i Grzegorz Romanowski, wicemini - ster kultury i sztuki Edward Gołębiowski, wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Kultury Bogdan Gawroński, działacze kultury, ludzie profesjonalnie związani ze sztuką dla dzieci, naukowcy, twórcy, a także dzieci. Przybyli również twórcy z Czechosłowacji, Jugosławii, Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Odbył się koncert w wykonaniu dzieci i młodzieży. Wystąpili uczniowie - członkowie Teatru Bardzo Małych Form ze Szkoły Podstawowej Nr 3, Artystyczna Drużyna Harcerska "Ratajanie" i uczniowie Zespołu Szkół Muzycznych Nr 1. Dzień ten zapoczątkował spotkania przedstawicieli różnych dyscyplin sztuki dla dziecka. Odbyły się pokazy filmów nagrodzonych na VIII Ogólnopolskim Festiwalu Filmów dla Dzieci i Młodzieży i spektakle wyróżnionego w "Konfrontacjach 84" "Srebrnymi Koz'o'kami" przedstawienia Która godzina Zbigniewa Wojciechowskiego, w wykonaniu Teatru Lalek z Wałbrzycha.

Otwarto też w Pałacu Kultury wiele wystaw, przygotowanych w ramach Biennale, w tym pokonkursową wystawę projektów graficznych książek dla dzieci i pokonkursową wystawę książek dla dzieci i młodzieży, wydanych w okresie od marca 1979 do lutego 1984 r. N a konkurs projektów graficznych książek d!a dzieci prace nadesłało 52 twórców. "Złote Koziołki" otrzymała Aleksandra Telka-Budka z Ka

towic za il ustracj e do Klechd sezamowych boies»awa Leśmiana, "Srebrne Koziołki" - Tadeusz Bernot z Bestwiny za ilustracje do "Brzydkiego Kaczątka J. Ch. Andersena, a "Brązowe Koziołki" - Joanna Wunderlich-Mlodożeniec z Warszawy za ilustracje do książki Pinokio C. Collodiego.

Wieczorem w Biurze Wystaw Artystycznych otwarto dwie wystawy: sprzętu i pomocy dydaktycznych do wyposażenia pracowni plastycznych oraz Tadeusz Wilkosz plastyka jilmu animowanego. Obradowała Międzyresortowa Rada do spraw Kultury, która pozytywnie zaopiniowała projekt powołania w Poznaniu Ogólnopolskiego Ośrodka Sztuki dla Dzieci i Młodzieży. Na cmentarzu w Miłostowie delegacja władz dzielnicy Nowe Miasto oraz reprezentanci zakładów pracy złożyli kwiaty pod obeliskiem żołnierzy radzieckich, którzy zginęli w walkach o wyzwolenie Ziemi Wielkopolskiej.

Z okazji 39 rocznicy podpisania bezwarunkowej kapitulacji przez Niemcy hitlerowskie, wojewoda Marian Król spotkał się z członkami prezydium Zarządu Wojewódzkiego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Marian Król przekazał wszystkim kombatantom najlepsze życzenia oraz gratulacje z okazji Dnia Zwycięstwa. Z okazji Dnia Zwycięstwa kombatanci -żołnierze 7. Pułku Strzelców Konnych gościli trzydziestopięcioosobową grupę młodzieży ze Szkoły Podstawowej w Izabelinie koło Warszawy. W Szkole Podstawowej Nr 22 im.

Marcelego Nowotki odbyło się spotkanie zorganizowane z okazji Dnia Zwycięstwa. Wiceprezes Zarządu Wojewódzkiego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Henryk Powelski wręczył tej placówce medal "Za zasługi dla ZBoWiD-u", a kilku kombatantom - członkom kola jeżyckiego wręczono medale "Za udział w wojnie obronnej 1939 r. " Uroczystość zakończył występ artystyczny przygotowany przez młodzież. W Zarządzie Wojewódzkim Związku Bojowników o Wolność i Demokracj ę zorganizowano spotkanie z przedstawicielami załogi Poznań