EWA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1980.10/12 R.48 Nr4

SERAFINOWSKA-SŁOMKOWA

I BIENNALE SZTUKI DLA DZIECKA (9 - 13 V 1973 r.)

W DNIACH 9-113 maja 1073 r. w Poznaniu zorganizowano po raz pierwszy ogólnopolską imprezę cykliczną pod nazwą Biennale Sztuki dla Dziecka, której celem było zaprezentowanie dorobku artystycznego współczesnych twór- .:..... - ców w dziedzinie sztuki dla dzieci; stworzenie platformy umożliwiającej twórcom konfrontację artystycznego dorobku adresowanego do dziecka; zaktywizowanie środowisk twórczych wokół problematyki 'literatury i sztuki dla dzieci; zainteresowanie wybitnych artystów tworzeniem dla _""__ _'._ _ dzieci i uzyskanie w ten sposób nowych wartościowych pozycji służących art y - stycznemu rozwojowi i wychowaniu dziecka; stworzeniu bogatego programu imprez dla dzieci; szerokie spopularyzowanie społeczne 'polskiej twórczości artystycznej dla dzieci i podniesienie rangi tego działu sztuki; wykorzystanie dorobku Biennale w pracy dydaktyczno-wychowawczej z dziećmi i młodzieżą. I Biennale poświęcono problemom trzech dziedzin twórczości artystycznej, stąd jego hasło: Literatura - Teatr - Film.

- s f

W skład organizatorów I Biennale Sztuki dla Dziecka weszło siedemnaście instytucji i organizacji. W dniu 20 I 1973 r. powołano Komitet Organizacyjny, na czele którego stanął Andrzej Wituski - zastępca przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania. Zastępcami przewodniczącego zostali: Leokadia Serafinowicz (do spraw teatru), Janusz Dembski (do spraw literatury), Jerzy Tuszyński (do spraw filmu). Sekretarzem Komitetu został Jan Szajek. Merytoryczne przygotowanie poszczególnych dziedzin Biennale należało do sekcji specjalistycznych. W celu kordynowania spraw organizacyjnych powołano Biuro Wykonawcze, którego kierownikiem został Piotr Szczeahowiak. Program Biennale obejmował sympozjum naukowe, wystawy i przeglądy konkursowe i był konsultowany z naukowcami oraz twórcami zainteresowanymi problematyką twórczości dla dzieci i młodzieży. Nie sposób w tym miejscu przecenić roli, jaką odegrali: doc. Jan Berdyszak - artysta plastyk, prof. dr Jerzy Cieślikowski - badacz literatury dla dzieci i folkloru dziecięcego, doc. dr Henryk Jurkowski - historyk i krytyk teatru lalek, doc. dr Janina Koblewska - psycholog, Krystyna Mazur - krytyk teatru lalek, Halina Skrobiszewska - krytyk literacki oraz doc. dr Władysław Zaczyński - pedagog. Protektorat nad Biennale przyjęli ministrowie: kultury i sztuki - Stanisław Wroński oraz oświaty i wychowania - Jerzy Kuberski.

W środę, 9 maja 1973 r. o godzinie 11.00 w Pałacu Kultury rozległ się hejnał zapowiadający otwarcie Biennale. Oficjalną inaugurację poprzedziły popisy tanecz

Ewa

Serafinowska-Slomkowa

ne dziecięcych zespołów artystycznych z Pałacu Kultury. Pęki kolorowych wiatraczków będących symbolem plastycznym Biennale wręczono obecnym w sali Wielkiej gościom. W imieniu Prezydium Rady Narodowej m. Poznania, przewodniczący Komitetu Andrzej Wituski powitał wiceministra kultury i sztuki Bogusława Płazę, przewodniczącego Prezydium Rady Stanisława Cozasia, kierownika Wydziału Propagandy i Kultury Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Mariana Jakubowicza, działaczy politycznych, społecznych, kulturalnych oraz reprezentantów środowisk twórczych. Obecni byli obserwatorzy z Czechosłowacji, Danii, Francji, Kuby, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Republiki Federalnej Niemiec i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.

"Nie często twórcy różnych dziedzin szitulki - powiedział Andrzej Wituski - mają okazję do spotkań, do porównania dorobku z dziełem innych i to w twórczości, której adresatem jest dziecko, odbiorca krytyczny, wymagający i wrażliwy. Dziecko nie\,mniej, nie ubożej niż dorośli rozumie sztukę. Myśli o niej jednak inaczej. Samodzielnie: z książek, rozmów, spotkań, doświadczeń życiowych, snuje własny, na swoją miarę, światopogląd i własną wybiera drogę. Stąd nasza

Siedziba Teatru Lalki i Aktora "Marcinek" przy ul. Czerwonej Armii w dniach Biennale. N a otwarcie "Konfrontacji 73" udają się od lewej: przewodniczący Sądu Konkursowego Henryk Jurkowski, wiceminister kultury i sztuki Czesław Wiśniewski, dyrektor Wydziału Kultury l Sztuki Urzędu Miejskiego Andrzej Goćwinski

troska o dotarcie do umysłów i serc naszych młodych współobywateli. Pragnęlibyśmy, aby pomagała nam w tym sztuka: autentyczna i zaangażowana, OSWlecona myślą Maksyma Gorkiego, który twierdził, że tworzyć dla dzieci to znaczy tworzyć tak jak dla dorosłych - tylko jeszcze lepiej. Stąd nasza dzisiejsza próba bilansu najnowszego dorobku artystów po>lskich w twórczości dla dzieci i młodzieży. "Poznań nieprzypadkowo stał się miejscem tego spotkania. Nasze bowiem środowiska twórcze i naukowe wykazują wiele zainteresowania dla sztuki i problemów wychowawczych nowego pokolenia [...] Wydaje się, że Poznań zasłużył sobie na to, by właśnie w jego murach odbyło się I Ogólnopolskie Biennale Sztuki dla Dziecka".

Uroczystego otwarcia Biennale dokonał Bogusław Płaza. Część artystyczną inauguracji wypełnił koncert w wykonaniu Poznańskiego Chóru Chłopięcego pod dyrekcją Jerzego Kurczewskiego. Dokonano też otwarcia wystaw towarzyszących: ,,25 lat .Mimu dziecięcego w Polsce" i "Interpretacj e polskiego folkloru w scenografii teatrów lalek". W hallu szatniowym urządzono wystawę grafiki w książkach dla dzieci, przygotowaną przez Zbigniewa Rychlickiego z Instytutu Wydawniczego "Nasza Księgarnia". Wystawa miała charakter konkursowy. Jej celem było szerokie ukazanie aktualnego dorobku w grafice książkowej dla dzieci oraz inspirowanie twórców. Do udziału zaproszono wszystkich grafików zajmujących się twórczością dla dziecka. Wyeksponowano prace opublikowane po raz pierwszy w ostatnich czterech latach poprzedzających Biennale. Jury pod przewodnictwem Mariana Sztuki przyznało grafikom sześć nagród i pięć wyróżnień. Grand Prix - Złote Koziołki otrzymał Zbigniew Rychlicki. Drugą ekspozycję książek i czasopism dla dzieci przygotował Wincenty Basiński, także z Instytutu Wydawniczego "Nasza Księgarnia". Do udziału zaproszono

, 'i

, , V' l f: - *Ń & & & < '<'''''''' >'-'». f!_ :*

Ewa

Serafinowska-Słomkowa

Prof. dr Jerzy Cleślikowski przewodniczący obrad sympozjum Sekcji Literatury

wszystkie wydawnictwa krajowe. Eksponowane książki stanowiły dorobek edytorski ostatnich czterech lat poprzedzających Biennale. Ogółem eksponowano ok. 500 książek z dziesięciu wydawnictw . Jury pod przewodniotwem Leona Urbańskiego przyznało sześć nagród i pięć wyróżnień. Grand Prix - Złote Koziołki przyznano Polskiemu 'Wydawnictwu Muzycznemu z Krakowa za serię siedemnastu utworów muzycznych. W sali Marmurowej Pałacu urządzono wystawę "Interpretacje polskiego folkloru w scenografii teatrów lalek" przygotowaną przez Zdzisława Łosińskiego. Wystawa miała na celu ukazanie różnych sposobów posługiwani się folklorem w plastyce polskich teatrów lalek ze szczególnym uwzględnieniem architektury szopki. Ambicje twórcze prezentowanych dzieł scenograficznych były manifestacją na rzecz dziecka. W ramach wystawy wystąpił gościnnie Państwowy Teatr Lalki i Aktora z Lublina prezentując fragment Tryptyku Staropolskiego pt. Ścięcie Panny Doroty. (Zebrał i opracował na podstawie tekstów polskich i angielskich z XVII i XVIII w. Henryk Jurkowski, reżyseria - Stanisław Ochmański, scenografia - Zenobiusz Strzelecki, opracowanie muzyczne - Stefan Sutkowski.).

Ostatnią z wystaw pt. ,,25 lat filmu dziecięcego w Polsce" przygotowała Sekcja Filmu; wzięły w niej udział: Studio Filmów Rysunkowych w Bielsku Białej, Studio Małych Form Filmowych "Semafor" w Łodzi i Studio Miniatur Firnowych w Warszawę. Ekspozycję modna było oglądać w bezpośrednim sąsiedztwie sali, w której odbywały się pokazy filmów festiwalowych. O godz. 13.00 uczestnicy Biennale zgromadzili się w sali Wielkiej na obradach plenarnych, którym przewodniczył dr Kazimierz Witkowski - zastępca dyrektora Centralnego Ośrodka Metodyki Upowszechniania Kultury. Wprowadzeniem do dyskusji plenarnej były referaty: doc. dra Seweryna Dziamskiego i prof. dra Boleława Hornowskiego z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Po południu w sali Kominkowej Pałacu Kultury odbyła się konferencja prasowa, na którą przybyło osiemdziesięciu przedstawicieli prasy, radia i telewizji. Pierwszego dnia Biennale o godzinie 18.00 w gmachu Opery Poznańskiej Leokadia Serafinowicz - przewodnicząca Sekcji Teatru otworzyła tzw. blok teatralny. Przegląd konkursowy "Konfrontacje-73" rozpoczęła opera Rossiniego Kopciuszek w wykonaniu zespołu Opery Poznańskiej. W drugim dniu Biennale (10 maja) o godz. 10.00 rozpoczął się III Ogólnopolski

Lalka ze sztuki Marii Kownackiej Lajkonik prezentowana na wystawie scenografii. Projektowała Leokadia Serafi - nowicz

Festiwal Filmów dla Dzieci i Młodzieży, nad którym protektorat przyjął wiceminister kultury i sztuki Czesław Wiśniewski. Gospodarzami Festiwalu były dzieci przy organizacyjnym wsparciu Komendy Chorągwi Wielkopolskiej Związku Harcerstwa Polskiego. Oficjalnego otwarcia Festiwalu dokonał dyrektor Zespołu Programu i Rozpowszechniania Naczelnego Zarządu Kinematografii - Jan Z. Pastuszko. Jako pierwszy zaprezentowano publiczności film Janusza N esfetera Motyle. Drugi i trzeci dzień Biennale poświęcono festiwalowym prezentacjom konkursowym i sympozjom naukowym w sekcjach: teatralnej, filmowej i literackiej. Pełne teksty referatów i opracowania dyskusji ze wszystkich sympozjów zostały opublikowane w tomie Sztuka i dziecko wydanym na zlecenie Wydziału Kultury Prezydium Rady Narodowej m. Poznania, staraniem Wielkopolskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki. (Sztuka i Dziecko. Materiały I Biennale Sztuki dla Dziecka, Poznań 1973).

W dniu 10 maja przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Stanisław Cozaś spotkał się w sali Białej Prezydium z gośćmi zagranicznymi Biennale. Spotkanie uświetnił koncert Jana J ańskiego (fortepian) oraz Henryka Tritta (skrzypce).

W dniu 12 maja ponownie odbyło się ogólne sympozjum naukowe, na którym podsumowano obrady plenarne i sekcji. Przedstawiono opracowane podczas obrad wnioski, których realizacja powinna przyczynić się do poprawy poziomu twórczości dla dzieci. Podczas obrad Sekcji Literatury sformułowano wnioski: l. Pod adresem twórców: o traktowanie sztuki dziecka · - zwłaszcza plastyki · - jako źródła inspiracji twórczej dla artysty, jako przedmiotu artystycznego przetwarzania, a nie biernego odtwarzania (dr Irena Słońska ); o większe uwzględnienie psychofizycznej specyfiki dziecka w twórczości dla dzieci (dr Irena Słońska ); o szersze uwzględnianie

Ewa

Sera fin o wsk a-Słomkowaw twórczości dla dzieci problematyki wiejskiej (dr Gertruda Skotnicka). 2. Pod adresem instytucji polityki kulturalnej: o rozpatrzenie problemów upowszechniania i udostępniania prasy dziecięcej; o stworzenie płaszczyzny stałego dialogu nad sprawami sztuki dla dziecka poprzez podejmowanie w sposób poważny problematyki dóbr kulturalnych dla dzieci (Janusz Maruszewski); o zrewidowanie decyzji Naczelnego Zarządu Wydawnictw w sprawie ograniczenia liczby wydawnictw uprawnionych do edycji książek dla dzieci (Halina Skrobiszewska); o utworzenie laboratorium prowadzącego na szeroką skalę badania nad recepcją szituki przez dziecko (doc. dr Krystyna Kuliczkowska); o podjęcie przez Naczelny Zarząd Wydawnictw wysiłków w celu podniesienia rangi kierowników artystyczno-graficznych wydawnictw (Zbigniew Rychlicki) . 3. Pod adresem innych instytucji i organizacji: aby Instytut Wydawniczy "Nasza Księgarnia" kontynuował wysiłki nad edycją serii literatury dziecięcej XXX-lecia PRL (Wojciech Zukrowski); o większe uwzględnianie w programach uczelni kształcących nauczycieli problematyki literatury i sztuki dla dziecka (Stanisław Aleksandrzak); aby Akademie Sztuk Plastycznych w Warszawie, Krakowie i Poznaniu w większym stopniu uwzględniały problemy praktyki edytorskiej, m. in. poprzez wprowadzenie ćwiczeń studentów w wydawnictwach i drukarniach (Zbigniew Rychlicki); aby wydawnictwa i redakcje czasopism uwzględniały potrzeby czytelnicze dzieci pięcio- i sześcioletnich (Maria Dunin-Wąsowiczowa); o wydanie książki poświęconej historii literatury dziecięcej (Bolesław Zagała, Janusz Maruszewski); o podjęcie przez zespoły specjalistów: lekarzy okulistów i psychologów badań nad wpływem na wzrok i psychikę dziecka szeregu elementów graficznych (Halina Skrobiszewska). 4. Pod adresem organizatorów: Przewidzieć specjalizacje problematyki Biennale według bardziej szczegółowych kryteriów wieku (Maria Dunin- Wąsowiczowa); w związku ze społecznym znaczeniem problematyki sztuki dla dziecka celowe jest, aby I Biennale zapoczątkowało stałą tradycję dialogu nad najistotniejszymi zagadnieniami sztuki dla dziecka.

Dokończenie w zeszycie następnym