EUGENIUSZ SKOTNICKI

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1980.01/03 R.48 Nr1

NACZELNA ORGANIZACJA TECHNICZNA W POZNANIU (1947 -1977)

W 1945 R. W POZNANIU reaktywowało działalność Stowarzyszenie Elektryków Polskich i Stowarzyszenie Techniczne Cukrowników, a w wyniku zebrania geodetów utworzył się Związek Mierniczych Rzeczypospolitej Polskiej (późniejsze Stowarzyszenie Geodetów Polskich). W 1946 r. powstały: Stowarzyszenie Inżynierów Mechaników Polskich; Polskie Zrzeszenie Gazowników, Wodociągowców i Techników Sanitarnych; Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Rolnego i Spożywczego; Komunikacji; Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Wodnych i Melioracyjnych; Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. W 1947 r. powstał Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa.

Zadaniem stowarzyszeń technicznych była m. in. aktywna działalność w uruchamianiu urządzeń i odbudowie zakładów przemysłowych. Równolegle prowadzono działalność ocganizacyjną, której głównym celem było zwołanie I. Kongresu Techników Polskich w Katowicach (1- 3 XII 1946). W Kongresie tym uczestniczyli delegaci z poznańskich stowarzyszeń naukowo-technicznych. Zgodnie z uchwałami I Kongresu dążono do organizacyjnego scalenia ruchu technicznego. W rezultacie uległy rozwiązaniu dwie dawne i zasłużone dla Poznania organizacje: Stowarzyszenie Inżynierów i Stowarzyszenie Techników. Członkowie tych stowarzyszeń przeszli do Stowarzyszeń: Inżynierów Mechaników Polskich i Inżynierów Techników Komunikacji oraz Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa. Oddział Wojewódzki Naczelnej Organizacji Technicznej został powołany w dniu 10 kwietnia 1947 r. w siedzibie Zjednoczenia Energetycznego Okręgu Poznańskiego przy Al. Marcinkowskiego 27'. Referat wygłosił Jarosław Ulatowski. W skład Komitetu Organizacyjnego weszli wszyscy obecni na posiedzeniu przedstawiciele stowarzyszeń technicznych: Kazimierz Bieroński, Stanisław Bogusławski, Antoni Dziurzyński, Karol Mackiewicz, Zbigniew Mroczkowski, Stefan Seidel, Antoni Swinarski i Jarosław Ulatowski. Przewodniczącym został Kazimierz Bieroński wiceprzewodniczącym - Antoni Swinarski, sekretarzem - Jarosław Ulatowski. Reprezentowali oni poznański oddział na posiedzeniu organizacyjnym Naczelnej Organizacji Technicznej w Warszawie w dniu 12 kwietnia 1947 r.

Po utworzeniu Oddziału Wojewódzkiego Naczelnej Organizacji Technicznej jego pierwszą siedzibą (od dnia 7 maAa 1947 r.) był naipierw jeden, a później dwa pokoje w budynku będącej w likwidacji Korporacji Budowniczych Poznańskich

1 Oddział Wojewódzki powołano z uoowaznlenia prezesa Naczelnej Organizacji Technicznej Boles'awa Rumińskiego i sekretarza generalnego Franciszka Cieciory. Pismo z dnia 14 TI 1947 r. Nr 251/47/22 skierowane co Kazimierza Bierońskiego, ówczesnego naczelnego dyrektora Zjednoczenia Energetycznego Okręgu Poznańskiego.

Eugeniusz

Skotnicki

"Strzecha" przy ul. Seweryna Mielżyńskiego 21. Później władze miasta przydzieliły kilka izb i salę w tym samym budynku. Pomieszczenia Oddziału Wojewódzkiego były również siedzibami wszystkich działających ówcześnie stowarzyszeń naukowo-technicznych. Drugą siedzibą władz wojewódzkich Naczelnej Organizacji Technicznej były pomieszczenia w gmachu Powszechnej Kasy Oszczędności (całe IV piętro) przy pi. Wolności 3. Przeniesienie z ul. Mielżyńskiego nastąpiło w dniu 15 stycznia 191>9 r. N owa siedziba poprawiła warunki pracy Oddziału Wojewódzkiego i stowarzyszeń. Długotrwałe starania o budowę Domu Technika przy ul. Stalingradzkiej 5/9 uwieńczone zostały powodzeniem 2 . W lutym 1961 r. brygady Poznańskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego Nr 3 przystąpiły do prac budowlanych. Dom Technika oddano inwestorowi w dniu 31 grudnia 1962 r., a przeniesienie Oddziału Wojewódzkiego do nowej siedziby nastąpiło w dniu 11 stycznia 1963 r. Z działalności lat 1947 -1950 na podkreślenie zasługują starania o Szkołę Inżynierską. Na posiedzeniu plenarnym zarządu oddziału w dniu 11 października 1949 r. wybrano komitet organizacyjny, na czele którego stanął Jarosław Ulatowski. Przy wydatnej pomocy Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej uzyskano w kwietniu 1950 r. zgodę Ministerstwa Oświaty na utworzenie Szkoły Inżynierskiej Naczelnej Organizacji Technicznej z Wydziałami: Mechanicznym, Elektrycznym oraz Inżynierii Lądowej i Wodnej. Kierownictwo uczelni objął Jarosław Ulatowski. N a pierwszy rok studiów przyjęto: na Wydział Mechaniczny - 115 słuchaczy; Elektryczny - 86; Inżynierii Lądowej i Wodnej - 107. W dniu 2 X 1950 r. rozpoczęły się wykłady, zaś uroczysta inauguracja roku akademickiego odbyła się dnia 18 listopada 1950 r. w auli Wyższej Szkoły Ekonomicznej. Zajęcia odbywały się w lokalach Ośrodka Szkolenia Zawodowego Taboru Kolejowego przy Zjednoczeniu "Tasko" przy ul. Dzierżyńskiego. Od dnia 1 stycznia 1951 r. Szkoła Inżynierska Naczelnej Organizacji Technicznej jako Wieczorowa Szkoła Inżynierska została podporządkowana Ministerstwu Szkolnictwa Wyższego. W latach 1947 - 1950 miał miejsce burzliwy rozwój organizacyjny. W 1950 r. obok istnieiących stu ośmiu kół stowarzyszeń naukowo-technicznych powstały dalsze osiemdziesiąt cztery koła terenowe i zakładowe w Ostrowie Wlkp., Kaliszu, Gorzowie, Gnieźnie i Zielonej Górze. Powstały dwa koła międzystowarzyszeniowe w Gorzowie i Gnieźnie. Zorganizowane w 1951 r. koło międzystowarzyszeniowe w Zielonej Górze zostało w 1952 r. przekształcone w samodzielny oddział w nowo utworzonym województwie zielonogórskim. W Kaliszu już 30 IX 1955 r. zorganizowano oddział powiatowy. W dniu 30 IX 1955 r. powołano Wojewódzką Radę N aukowo- Techniczną, do której m. in. należała koordynacja działalności branżowych rad naukowo-technicznych. Dla skupienia wysiłków na rzecz rozwoju techniki, na konferencji sprawozdawczej Oddziału Wojewódzkiego w dniu 29 X 1956 r. postanowiono kierować się następującymi zasadami: koła zakładowe, rady naukowo-techniczne oraz kluby techniki i racjonalizacji winny mieć jednolite kierownictwo w postaci zarządu koła. Na dorobek Oddziału Wojewódzkiego Naczelnej Organizacji Technicznej w latach 1947 -1977 składa się działalność komisji problemowych, komitetów 1 ze

· U chwała Rady Ministrów Nr 58 z dnia 9 II 1%1 r. Dokum«>ntac1ę budowy Drzveotowalo Przedsiębiorstwo Proj ektowania B" dow"iotwa Miejskiego "Miastoprojekt" . Projektantami byli: Henryk Jarosz, Jerzy Liśniewicz i Jan Wellenger.

Dom Technika (al. Stalingradzka 5/9) - siedziba Rady Oddziału Wojewódzkiego Naczelnej Organizacji Technicznej

społów będących społecznymi organami opiniodawczymi zarządu Oddziału Wojewódzkiego. W centrum zainteresowania znajdowało się doskonalenie kadr technicznych. W początkowym okresie najczęściej stosowaną formą szkolenia były odczyty. Już w 1950 r. wygłoszono trzydzieści odczytów przy średniej frekwencji sto osób. Dla koordynacji działalności szkoleniowej powołano w 1953 r. Komisję Szkoleniowo- Publikacyjną; w latach 1955 - 1963 działała Komisja Szkoleniowo-Odczytowa, a w latach 1964 - 1966 Komisja Odczytowa.

Jarosław Ulatowski, przewodniczący oddziału (28 X 1949 - 22 V 1952), sekretarz (10 IV 1947-28 X 194.»

Eugeniusz Skotnicki

Mi

Kazimierz Bieroński, przewodniczący Komitetu Organizacyjnego i przewodniczący oddziału (10 IV - l IX 1947)

Bolesław Orgelbrand, przewodniczący oddziału (l IX 1948 - 28 X 1949)

Także konferencje naukowo-techniczne należały do podstawowych form działalności. Jedną z pierwszych była Wojewódzka Konferencja Inżynieryjno- Techniczna poświęcona zagadnieniom paliw i racjonalnemu wykorzystaniu urządzeń cieplnych, zwołana w dniu 18 X 1951 r. w sali Domu Drukarza. W 1957 r. zorganizowano m. in. konferencję naukowo-techniczną na temat aktualnych zagadnień gospodarczych województwa poznańskiego i problemów organizacji przedsiębiorstw. W 1955 r. Naczelna Organizacja Techniczna wystąpiła z inicjatywą zorganizowania na XXV Międzynarodowych Targach Poznańskich (1956) instytucji informacji techniczne/. Założenia programowe informacji technicznej, naj ogólniej formułując, dotyczyły zapewnienia specjalistycznej obsługi gości krajowych i zag-anicznych, ułatwienia wymiany naj nowszych zdobyczy techniki pomiędzy wystawcami zagranicznymi i polskimi specjalistami. Dla wykonania tych założeń powołano sześć sekcji roboczych: administracyjno-gospodarczą; propagandowo-prasową; obsługi pawilonu Naczelnej Organizacji Technicznej i terenów targowych; obsługi Klubu Techniki; obsługi delegacji zagranicznych i wycieczek krajowych; wydawnictwa potargowego oraz sekretariat wykonawczy. Działacze stowarzyszeń naukowo-technicznych od chwili powołania do życia Biura Informacji Technicznej pełnili społecznie szereg funkcji: doradców, specjalistów branżowych, informatorów, przewodników wycieczek i delegacji oraz obsługi tzw. dni branżowych. Przygotowywali - i opracowywali katalogi branżowe. Podczas XXVI Międzynarodowych Targów Poznańskich (1957) zorganizowano siedemnaście konferencji naukowo-technicznych, dwadzieścia pięć spotkań ze specjalistami zagranicznymi, wyświetlono sto dwadzieścia cztery filmy itp. Na podstawie porozumienia z dnia 15 stycznia 1968 r. zawarto umowę miedzy Zarządem Międzynarodowych Targów Poznańskich i zarządem Oddziału Woje

3 W marcu 1956 r. utworzono odoowiednią komisję, a w dniu 26 kwietnia 1977 r. stałą Komisję Gówna Naczelnej Organizacji Technicznej pod nazwą "Informacja Techniczna NOT na MTP".

Edmund Mularczyk, przewodniczący oddziału (22 V 1952 - 25 IV 1953)

Aleksander Reinhercs, przewodniczący oddziału (25 IV 1953 - 20 I 1954)wódzkiego Naczelnej Organizacji Technicznej o działalności Biura Informacji Technicznej4. Biuro Informacji Technicznej realizowało swoje zadania m. in. poprzez organizowanie konferencji technicznych, wycieczek polskiej kadry te ch - nicznej na Targi oraz prowadzenie informacji technicznej dla zwiedzających Targi inżynierów i techników. Stały rozwój Międzynarodowych Targów Poznańskich miał wpływ na działalność Biura Informacji Technicznej. Bardziej zorganizowane formy działalności merytorycznej i organizacyjnej podjęło Biuro od 1968 r. W latach 1969 - 1975 rozszerzyło swoją działalność na okres międzytargowy, organizu ąc specjalistyczne konferencje z udziałem wybranych firm zagranicznych. Działalnością Biura zoslały objęte także niektóre ośrodki przemysłowe w kraju: Gdańsk, Katowice, Kraków, Lublin i Warszawa. Na uwagę zasługują również konferencje naukowo-techniczne organizowane przez Biuro wspólnie ze stowarzyszeniami naukowo-technicznymi, przede wszystkim ze S towarzyszeniem Geodetów Polskich, Polskim Zrzeszeniem Inżynierów i Techników Sanitarnych, Stowarzyszeniem Inżynierów i Techników Przemysłu Spożywczego i in. Z dniem 1 lipca 1975 r. Biuro Informacji Technicznej zostało bezpośrednio podporządkowane Zarządowi Głównemu Naczelnej Organizacji Technicznej. W 1957 r. na miejsce oddziałów Naczelnej Organizacji Technicznej powołana Wojewódzkie Komitety Porozumiewawcze. W dniu 31 marca 1957 r. odbyło się zebranie plenarne, na którym wybrano Wojewódzki Komitet Porozumiewawczy Naczelnej Organizacji Technicznej, na czele którego stanął Franciszek Tatara.

« Prezes Polskiej Izby Handlu Zagranicznego i sekretarz generalny Naczelnej Organizacji Technicznej ustalili w d-mu 12 I 1<:W r. zasady i zakres działania Biura Informacji Technicznej na Międzynarodowych Targach Poznańskich oraz N aczelnej Organizacji Technicznej w dziedzinie wykorzystania Targów jako źródła informacji o postęp) i technicznym. Regulując działalność Biura Informadji Technicznej na Międzynarodowych Targach Foznańskich opracowano odpowiedni akt normatywny, co stanowiło podstawę do zawarcia porozumienia w dniu l XII 1%7 r. pomiędzy Ministerstwem Handlu Zbgi anicznego i prezesem Zarządu Głównego Naczelnej Organizacji Technicznej w sprawić zadań l zasad działalności Biura Informacji Technicznej Naczelnej Organizacji Technicznej.

2 Kronika m. Poznania lfJ)

Eugeniusz Skotnicki

Stanisław Bogusławski, przewodniczący oddziału (20 I 1954 - 16 IV 1955)

Postanowiono, że niektórzy członkowie Komitetu sprawować będą społeczny nadzór nad wybranymi formami działalności. I tak wiceprezesowi Władysławowi Surynowi powierzono nadzór nad działalnością Informacji Technicznej na Międzynarodowych Targach Poznańskich; Tadeuszowi Dembińskiemu nad działalnością biura Komitetu; Stefanowi Woźniakowi nad sprawami finansowo-administracyjnymi, a Władysławowi Klincewiczowi nad klubem, który utworzono w ówczesnej siedzibie przy ul. Mielżyńskiego 21. Rozszerzała się i zmieniała swój charakter działalność szkoleniowa. W 1966 r.

rozpoczęto systematyczne szkolenie kursowe, głównie dzięki Komisji Zastosowań Matematyki i Maszyn Matematycznych w Przemyśle oraz Wojewódzkiej Komisji Racjonalizacji i Wynalazczości. Zorganizowane początkowo trzy kursy w zakresie programowania maszyn cyfrowych i zastosowania ich w dziedzinie przetwarzania danych pozwoliły w sposób praktyczny przyspieszyć wdrażanie elektronicznej techniki obliczeniowej w gospodarce regionu. Przygotowano także grupę około dwustu osób mogących praktycznie stosować elektroniczną technikę obliczeniową w konstruowaniu, projektowaniu i organizacji. Po wybudowaniu Domu Technika zwiększyła się liczba, zakres i zasięg organizowanych konferencji problemowych. Z wielu konferencji międzybranżowych, krajowych oraz regionalnych dla przykładu należy wymienić: krajową konferencję na temat zastosowania maszyn matematycznych w technice (23 II 1965); konferencję pracowników przemysłu spożywczego na temat możliwości zastosowania

Teobald Olejnik, przewodniczący oddziału (16 IV 1955 - 3 1 I I I 1957)

Franciszek Tatara, przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Porozumiewawczego (31 III 1957 -18 XI . 1963)

Vii .

izotopów promieniotwórczych w przemyśle spożywczym (październik 1965); III krajową naradę normalizacyjną, na której uczestnicy omówili kierunki normalizacji w świetle zadań wytyczonych przez VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (25 IV 1967); konferencję na temat problemów jakości produkcji przy współudziale Centralnego Urzędu Jakości i Miar (22 IX 1967); konferencję na temat zwiększenia efektywności badań naukowych i rozwoju technicznego, zorganizowaną w ramach dyskusji przed V Zjazdem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wspólnie z Komitetem N auki i Techniki (11 X 1968); konferencję na temat jakości w nauce i technice przy współudziale Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego (19 XI 1968); konferencję środowiskową poświęconą nowoczesnym systemom przetwarzania informacji w Wielkopolsce (23 X 1969); konferencję krajową poświęconą roli fizyków w przemyśle (2 XI 1970), V Krajową Konferencję Metrologii i Budowy Aparatury Pomiarowej (7 II 1972) i II krajową Konferencję Automatyków (11 III 1973). Jedną z form uaktywnienia środowiska technicznego Wielkopolski były i są organizowane od lat konkursy. W 1963 r. Wojewódzki Komitet Porozumiewawczy ogłosił konkurs czytelniczy z zakresu techniki dla młodzieży szkół średnich ogólnokształcących i technicznych. W latach 1964 - 1965 był organizatorem konkursów mających na celu popularyzację ruchu racjonalizatorskiego, wyłonienie twór

Alfred Ziętkowiak, przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Porozumiewawczego (18 XI 19S3- 26 XI 1966), przewodniczący rad y oddziału (od 15 XII 1978)

. . j',

Eugeniusz Skotnicki

Tabela 1

WOJEWÓDZKIE NAGRODY NACZELNEJ ORGANIZACJI TECHNICZNEf (1967-1977)

Liczba Rok przyznanych w tym vvy- Nagrody zgłoszonych różnień ho- w tys. zł wniosków nagród norovvych 1967 88 11 3 211 1968 41 17 8 248 1969 70 16 7 ,255 1970 63 13 4 240 1971 56 11 2 210 1972 51 13 6 198 1973 50 9 2 198 1974 66 17 10 250 1975 50 17 11 185 1976 47 16 7 310 1977 60 18 12 390 Razem 642 158 72 2695l Szczegółowe omOWleme Nagród zob.: Krzysztof Bobiński; Wojewódzkie Nagrody Naczeinej Organizacji Technicznej w latach 1967 - 1969; w; "Kronice Miasta Poznania" R. 1971, Nr 2, s. 113 - 117; Eugeniusz Skotnicki: Wojewódzkie (00.) w latach 1970 - 1974, tamże, R. 1976, Nr 3, s. 101 - 105ców postępU technicznego, oszczędzania paliw i energu. W tym czaSIe ogłoszone i zakończono konkursy: na najlepszego palacza i zespół palaczy centralnego ogrzewania; najlepszy Klub Techniki i Racjonalizacji, Racjonalizatora Czynu XX-lecia. W wyniku zmiany statutu Naczelnej Organizacji Technicznej w 1966 r. dotychczasowe Wojewódzkie Komitety Porozumiewawcze Naczelnej Organizacji Technicznej zostały zastąpione przez Oddziały Wojewódzkie. Utworzenie Oddziału Wojewódzkiego nastąpiło na Walnym Zgromadzeniu Delegatów w dniu 26 XI 1966 r. ZgodrJ e z obowiązującym wówczas statutem w skład władz wojewódzkich weszło trzydzieści osób. Z tego grona dokonano wyboru jedenastoosobowego prezydium, na czele którego stanął Lechosław Gruszczyński. Dla rozwiązywania zagadnień międzybranżowych zarząd Oddziału Wojewódzkiego powołał Komisj e : Upowszechniania Prasy i Książki Technicznej; Jakości; Doskonalenia Kadr Technicznych; Informacji N aukowo- Technicznej; do spraw Biura Informacji Technicznej; do spraw Realizacji Wniosków Kongresowych; Klubową; Komitety: Automatycznego Przetwarzania Informacji; Gospodarki Energetycznej; Techniki Jądrowej; do spraw Zaplecza Naukowo-Technicznego; Wojewódzki Komitet Nagród Naczelnej Organizacji Technicznej; Wojewódzką Komisję Racjonalizacji i Wynalazczości. Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych powstały Komisje Koordynacyjne w Pile (1969), Lesznie (1970) i Jarocinie (1972). W styczniu 1969 r. utworzono także Komisję w Gnieźnie, która po dwóch latach istnienia przerwała działalność. N a obszarze Wielkopolski (do momentu podziału administracyjnego) czynne były agendy Naczelnej Organizacji Technicznej: Oddział Rejonowy w Kaliszu oraz pięć Komisji Koordynacyjnych w Jarocinie, Koninie, Lesznie, Ostrowie Wlkp.

Lechosław Gruszczyński przewodniczący zarządu (26 XI 1966 -19 X 1976), przewodniczący rady oddziału (19 X 1976 -15 XII 1978)i Pile. Komisje realizowały programy i plany pracy związane z koordynacją działalności kół zakładowych i wspólnych kroków na rzecz rozwoju techniki. W związku z nowym podziałem administracyjnym kraju, w dniu 1 lipca 1975 r.

Komisje Koordynacyjne w Jarocinie i Ostrowie Wlkp. przekazane zostały Oddziałowi Wojewódzkiemu w Kaliszu. Komisje w Koninie, Lesznie i Pile zostały przekształcone w komisje organizacyjne mających tam powstać oddziałów wojewódzkich. W latach 1970 - 1972 dzięki współpracy Komisji Szkoleniowej z innymi komisjami zorganizowano czterdzieści kursów obejmujących łącznie 4276 godzin zajęć. Grupa absolwentów tych kursów wynosiła 1054 osoby. W liczbie tej 743 osoby uzyskały absolutorium na trzydziestu jeden kursach trzeciego stopnia (doskonalące w zawodzie).

Tabela 2

WIELKOPOLSKIE DNI TECHNIKI U972 -1977)

Wielkopolskie Dni Techniki w roku Lp. Rodzaj imprezy Razem 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1 Konferencja 8 14 11 6 11 7 57 2 Narada 4 16 14 14 17 16 81 3 Sympozjum 2 10 4 8 9 33 4 Spotkanie środowiskowe 4 11 8 8 10 41 5 Odczyt 40 47 38 51 48 52 276 6 Pokaz 4 12 5 5 4 3 33 7 Wystawa 10 13 9 11 16 9 68 Razem: 70 115 87 99 112 106 I 589

Hasła Wielkopolskich Dni Techniki: I (22-27 V 1972) - Realizacja zadań nakreślonych w Uchwale VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej dla kadry inżynieryjno-technicznej. Popularyzacja dorobku społeczno-gospodarczego i technicznego regionu; II (21 - 26 V 1973); - Postęp techniczny w przemyśle, budownictwie i transporcie czynnikiem rozwoju rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczegoIII (20 - 25 V 1974) - Kształcenie i ochrona środowiska człowieka w Wielkopolsce; IV (19-24 V 1975) - Udział inżynierów i techników w usprawnianiu gospodarki surowcowo-materiałowej; V (24- 29 V 1976) - Nowoczesna technika i organizacja pracy czynnikiem postępu w produkcji; VI (23 - 28 V 1977) - Postęp techniczny i organizacyjny źródłem oszczędności paliw i energii.

Euceniusz Skotnicki

Dnia 1 kwietnia 1973 r. powołano już wcześniej postulowany Ośrodek Doskonalenia Kadr Technicznych z siedzibą w Domu Technika. Wykorzystując liczne grono wykładowców stale współpracujących z Oddziałem Wojewódzkim Ośrodek zorganizował (1973 - 1977) sto sześćdziesiąt pięć kursów drugiego i trzeciego stopnia o łącznej liczbie 16 871 godzin programowych. Kursy ukończyło z wynikiem dodatnim 3956 słuchaczy. Opracowano i wydano szereg poradników technicznych i skryptów przeznaczonych dla słuchaczy kursów. Z szeregu organizowanych w tym okresie konferencji naukowo-technicznych na wyróżnienie zasługują: VII międzynarodowa konferencja naukowa organizacji inżynierskich krajów socjalistycznych poświęcona problemom adaptacji społeczno-zawodowej absolwentów szkół wyższych i średnich (5 XI 1973); konferencja krajowa "Informatyka w informacji" (16 V 1974); VI krajowa konferencja automatyki "Automatyka w służbie gospodarki" (9 XI 1974); krajowa konferencja "Antropotechnika i wynalazczość w pracach projektowych i procesach produkcyjnych" (6 III 1975); II krajowe sympozjum zastosowania informatyki w energetyce (15 V 1975); IV krajowa konferencja na temat roli i znaczenia normalizacji i metrologii w problematyce jakości produkcji (17 V 1975); IX i X międzynarodowe sympozjum technologii kształcenia zorganizowane wspólnie z Instytutem Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego oraz Politechniki Poznańskiej (15 IX 1975 i 10 XI 1976); krajowa konferencja na temat adaptacji dokumentacji licencyjnej w zakresie normalizacji (6 XII 1976); cykl międzynarodowych seminariów poświęconych metodom krytycznej analizy danych eksperymentalnych wspólnie z Ośrodkiem Informacji N aukowej i Komitetem Metrologii Polskiej Akademii Nauk (5 - 24 IX 1977); konferencja środowiskowa z udziałem przedstawicieli organizacji technicznych Plowdiw (Bułgaria) na temat elementów infrastruktury technicznej na obszarze Wielkopolskiego Parku Narodowego (26 X 1977). Konferencje, w których uczestniczyli wybitni naukowcy i specjaliści-praktycy, dostarczyły wiele materiału pomocnego przy podejmowaniu decyzji gospodarczych przez władze administracyjne kraju i regionu. W celu wyłonienia twórców postępu technicznego wspólnie z redakcją "Gazety Poznańskiej" zorganizowano w latach 1971 - 1974 coroczny Konkurs o Nagrodę "Złotego Suwaka". Dla wytworzenia w przedsiębiorstwach regionu atmosfery wysokiego zaangażowania, wywołania twórczej inicjatywy oraz gospodarskiego myślenia, zmierzających ćTo stałej poprawy jakości pracy wyrażającej się wzrostem efektywności gospodarowania a także aktywizowania społecznego ruchu dobrej roboty - Oddział Wojewódzki wspólnie z redakcją "Głosu Wielkopolskiego" był organizatorem Konkursu "Wielkopolska gospodarna"; był popularyzatorem i współorganizatorem III Ogólnopolskiego Konkursu Dobrej Roboty (1973) i IV Konkursu (1976).

Od 1971 r. Oddział Wojewódzki bierze udział w popularyzacji i przeprowadza eliminacje ogłoszonego przez Naczelną Organizację Techniczną i Centralną Radę Związków Zawodowych ogólnopolskiego konkursu w dziedzinie poprawy warunków pracy. Wspólnie z Urzędem Wojewódzkim ogłoszono konkurs na usprawnienie gospodarki surowcowo-materwłowej (1973). W 1973 r. Oddział Wojewódzki przy współudziale Stowarzyszenia Architektów Polskich zorganizował konkurs na projekt domku kempingowego. Wpłynęły trzydzieści trzy projekty koncepcyjne, które zostały wykorzystane przez szereg instytucji budujących ośrodki wypoczynku niedzielnego. W celu pobudzenia wynalazczości i racjonalizacji zmierzającej do zmniejszenia masy ścieków i zawartych w nich zanieczyszczeń, jak również spopularyzowania problemów ochrony środowiska, Oddział Wojewódzki wspólnie z Ligą Ochrony Przyrody był organizatorem cyklicznego otwartego konkursu w zakresie ochrony

Tabela 3

ODDZIAŁ WOJEWÓDZKI NACZELNEJ ORGANIZACJI TECHNICZNEJ W CYFRACH W LATACH 1947 - 1977 (województwo poznańskie)

Liczba: Rok oddziałów stowarzyszeń kół zakłaczłonków naukowo-technicznych dowych 1947 750 8 39 1951 4273 10 192 1956 13310 14 401 1961 11406 17 494 1963 13970 18 581 1966 16591 19 631 1969 21323 21 756 1972 27879 21 902 1974 31633 20 1041 1975 19961 17 561 1976 20823 17 584 1977 22507 18 622

wód przed zanieczyszczeniem. Od 1974 r. Oddział Wojewódzki wspólnie z Kuratorium Oświaty i Wychowania oraz Związkiem Harcerstwa Polskiego jest organizatorem zawodów technicznych dla młodzieży szkół średnich pod nazwą Olimpiady Wiedzy Technicznej. Zarząd Oddziału Wojewódzkiego powołał Wojewódzki Komitet Nagród, który swą działalność rozpoczął pod koniec 1966 r. 5 Zadaniem Komitetu jest rozpatrywanie, weryfikowanie oraz przedstawianie zarządowi Oddziału wniosków o nagrody. W latach 1967 - 1972 Komitet Nagród, w skład którego wchodzili przedstawiciele wszystkich oddziałów stowarzyszeń, pracował pod przewodnictwem Zbigniewa Jasickiego - rektora Politechniki Poznańskiej, zaś od 1973 r. - Bolesława Wojciechowicza, rektora Politechniki Poznańskiej. W ciągu jedenastu lat (1967- 1977) przyznano sto pięćdziesiąt osiem nagród i wyróżnień. Nagrodzone prace przyniosły gospodarce narodowej znaczne korzyści, ponadto były wyznacznikiem stałego wzrostu poziomu techniki i rozwoju myśli twórczej. Inicjatorom organizowania Wielkopolskich Dni Techniki przyświecała idea zapoznania szerokiego ogółu inżynierów i techników, załóg produkcyjnych, a także społeczeństwa z istotnymi problemami nurtującymi środowisko techniczne regionu w zakresie poprawy poziomu technicznego, organizacyjnego i produkcji. Jednocześnie "Dni Techniki" miały stać się okazją do popularyzacji dorobku społeczno-gospodarczego i technicznego Wielkopolski oraz zaktywizować środowisko techniczne i załogi zakładów pracy do przedterminowego wykonywania zadań produkcyjnych. Pierwsze Wielkopolskie Dni Techniki odbyły się w dniach 22 - 27 maja 1972 r.

W oparciu o doświadczenia i wnioski zarząd Oddziału Wojewódzkiego podjął de

« U chwała Rady Ministrów Nr 29 z dnia l II 1966 r.

Eugeniusz

Skotnicki

cyzję, iż następne "Dni Techniki" będą podporządkowywane tematyce najistotniejszej dla rozwoju regionu. Do tradycji Wielkopolskich "Dni Techniki" należą uroczyste ich inauguracje, podczas których wygłaszane są referaty programowe, połączone z wręczaniem Wojewódzkich Nagród Naczelnej Organizacji Technicznej. Dokonywano również podsumowania Turnieju Młodych Mistrzów Techniki.

Nowy statut Naczelnej Organizacji Technicznej (21 IV 1976) stwierdza, że Naczelna Organizacja Techniczna jest federacją stowarzyszeń o charakterze naukowo-technicznym; określa także, że władzą oddziału terenowego Naczelnej Organizacji Technicznej jest rada oddziału. W dniu 19 października 1976 r. odbyła się Konferencja Sprawozdawczo-Wyborcza, która m. in.: przyjęła sprawozdanie z działalności zarządu Oddziału Wojewódzkiego w latach 1973 - 1976, zatwierdziła program działania na lata 1977-1981; przyjęła do wiadomości skład Rady Oddziału Wojewódzkiego, która ze swego grona dokonała wyboru prezesa i członków prezydium Rady: Lechosław Gruszczyński (prezes), Alfred Ziętkowiak (I wiceprezes), Eugeniusz Kolny (wiceprezes), Witold Kawecki (wiceprezes), Eugeniusz Skotnic ki (sekretarz), członkowie: Ryszard Chmielowiec, Eugeniusz Kwiatkowski, Henryk Marciniak, Jerzy Piotrowski, Wacław Waligóra. Prezydium na pierwszym posiedzeniu za główne cele działania uznało doprowadzenie do dalszej integracji ruchu stowarzyszeniowego i współdziałanie w realizacji planów rozwoju gospodarki oraz nauki i techniki regionu.

Tabela 4

ODDZIAŁY STOWARZYSZEŃ NAUKOWO-TECHNICZNYCH NALEŻĄCE DO ODDZIAŁU WOJEWÓDZKIEGO STAN NA DZIEŃ 31 XII 1977 r.

(Województwo poznańskie)

Liczba Lp. Nazwa członków kół zakłaI dowych 1 Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa 1973 62 2 Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych 1956 81 3 Stowarzyszenie Elektryków Polskich 2 656 58 4 Stowarzyszenie Geodetów Polskich 691 17 5 Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa 124 3 6 Komunikacji 1430 31 7 Leśnictwa i Drzewnictwa 955 31 8 Mechaników Polskich 5 566 104 9 Ogrodnictwa 411 11 10 Przemysłu Chemicznego 603 15 11 Przemysłu Materiałów Budowlanych 390 17 12 Przemysłu Naftowego 180 2 13 Przemysłu Spożywczego 1 745 59 14 Rolnictwa 2 347 88 15 Wodnych i Melioracyjnych 483 17 16 Stowarzyszenie Techniczne Odlewników Polskich 254 '5 17 Stowarzyszenie Techników Cukrowników 226 5 18 Stowarzyszenie Włókienników Polskich 517 16 Razem: 22 507 622

Bardzo ważną rolę w doskonaleniu działalności i określeniu zadań oraz roli kadry technicznej w realizacji programów rozwoju kraju stanowiły Kongresy Techników Polskich, zwłaszcza od 1956 roku 6.

Przygotowania do III Kongresu rozpoczęły się we wrześniu 1956 r. Uchwałą zarządu Oddziału z dnia 12 X 1956 r. powołano Wojewódzki Komitet Organizacyjny Kongresu i wybrano prezydium w składzie: Władysław Suryn (przewodniczący), Franciszek Tatara (zastępca), Władysław Klincewicz (sekretarz) i Władysław Hanzewniak (zastępca). Spotkanie konsultacyjne przedstawicieli wybranych do pracy w Komitecie odbyło się w dniu 17 X 1956 r. Ustalono na nim zasady organizacji konferencji oddziałowych dla przedyskutowania tez i wniosków na konferencję wojewódzką. W listopadzie 1956 r. Komitet wystosował apel do inżynierów i techników województwa, prosząc o zgłaszania doświadczeń nagromadzonych w latach Planu Sześcioletniego (1950 - 1955), a także postulatów do Planu Pięcioletniego (1956 - 1960).

Wojewódzka Konferencja Przedkongresowa odbyła się dnia 9 stycznia 1957 r.

Z wniosków na niej uchwalonych, na uwagę zasługuje powołanie Wojewódzkiego Komitetu Techniczno-Gospodarczego, na czele którego stanął Witold Staniszkis.

III Kongres Techników Polskich odbył się w dniach 24 - 26 lutego 1957 r. w Warszawie. Województwo poznańskie reprezentowało 122 delegatów. W drugim dziesięcioleciu działalności Naczelnej Organizacji Technicznej odbyły się dwa Kongresy Techników Polskich. Prace przygotowawcze do IV Kongresu rozpoczęto w 1960 r. powołaniem Wojewódzkiego Komitetu Organizacyjnego, a przy nim czternastu sekcji problemowych. N a przewodniczącego wybrano Zbigniewa Łukomskiego, a na wiceprzewodniczących Romana Kozaka i Witolda Staniszkisa.

Wojewódzka Konferencja Przedkongresowa odbyła się w dniu 21 XII 1960 r.

Każda z sekcji problemowych przedstawiła ważniejsze wnioski i dezyderaty dotyczące rozwoju gospodarki narodowej, a po wyborze delegatów na IV Kongres podjęto uchwałę. Postulowano w niej m. in. rozbudowę Politechniki Poznańskiej, a także określenie wymagań stawianych inżynierom zajmującym kierownicze stanowiska. Wybrano 131 delegatów na IV Kongres, który odbył się we Wrocławiu w dniach 12 - 14 lutego 1961 r. W marcu 1965 r. Wojewódzki Komitet Porozumiewawczy powołał Wojewódzki Komitet Organizacyjny V Kongresu, w skład którego weszło osiemdziesięciu jeden członków. Przewodnictwo powierzono rektorowi Politechniki Poznańskiej Zbigniewowi J asickiemu (wiceprzewodniczący - Teobald Olejnik, Alfred Ziętkowiak, Zbigniew Łukomski i Zdzisław Cegłowski). Powołano dwanaście sekcji problemowych. Ogółem w pracach sekcji brało udział ok. czterystu osób. Sekcje problemowe zredagowały tezy, które rozesłano do kół zakładowych. Na plan pierwszy sekcje wysunęły zagadnienia: nowoczesność produkcji i poprawa jej jakości; doskonalenie warsztatu pracy twórczej inżyniera i technika; rozwój produkcji przemysłu elektromaszynowego, mechanizacji i automatyzacji; nowoczesność metod w systemie zarządzania; intensyfikacja produkcji rolnej i przetwórstwa rolno-spożywczego; rozwój zaplecza naukowo-technicznego przemysłu i uczelni. Dyskusja przedkongresowa toczyła się w dobrej atmosferze, także w zakładach pracy, w których nie było jeszcze kół zakładowych stowarzyszeń naukowo-technicznych. W trzystu pięćdziesięciu większych zakładach odbyły się konferencje kół zakładowych i międzyzakładowych. Odbywały się też konferencje rejonowe, międzypowiatowe i środowiskowe.

· I Kongres Techników Polskich odbył się w dniach od l do 3 XII 1946 r. w Katowicach; II Kongres odbył się w Warszawie w dniach od 28 do 29 IX 1952 r.

Eugeniusz Skotnicki

Przygotowania do V Kongresu zostały podsumowane podczas Wielkopolskiej Konferencji Przedkongresowej w auli U niwersytetu im. Adama Mickiewicza (18 XI 1965). W obradach uczestniczyło ponad siedemset osób, w tym czterystu osiemdziesięciu siedmiu delegatów wybranych na konferencjach zakładowych, międzyzakładowych i rejonowych. U chwała podjęta na konferencji zatwierdziła zgłoszone wnioski i zaleciła szybką ich realizację. Przewodniczący Prezydium Rady N arodowej Miasta Poznania Jerzy Kusiak w uznaniu zasług położonych dla rozwoju miasta i przemysłu udekorował Wojewódzki Komitet Porozumiewawczy Odznaką Honorową Miasta Poznania. Delegacja Wielkopolska na V Kongres Techników Polskich, który odbył się w Katowicach w dniach od 10 do 12 lutego 1966 r., liczyła sto trzydzieści dziewięć osób.

Także w trzecim dziesięcioleciu odbyły się dwa Kongresy Techników Polskich, w tym jeden w Poznaniu. Dla przygotowania dyskusji przedkongresowej zarząd Oddziału Wojewódzkiego powołał w dniu 18 listopada 1969 r. Wojewódzki Komitet Organizacyjny VI Kongresu pod przewodnictwem Alfreda Ziętkowiaka oraz trzynaście sekcji. W dyskusji przedkongresowej wzięli udział członkowie trzystu osiemdziesięciu kół zakładowych, które zorganizowały otwarte zebrania z udziałem załóg przedsiębiorstw. Tematyka dyskusji dotyczyła m. in. koncepcji rozwoju informacji naukowo-technicznej i ekonomicznej; korekty programów nauczania w szkolnictwie wyższym technicznym; modernizacji bazy naukowo-technicznej; stworzenia podstaw prawnych oraz bodźców zachęcających do szkolenia podyplomowego; dokonania modernizacji przemysłu elektronicznego; opracowania produkcji kilku nowych, pełnych systemów automatyki. W dniu 24 listopada 1970 r. odbyła się Wielkopolska Konferencja Przedkongresowa z udziałem blisko sześciuset delegatów i stu piętnastu zaproszonych gości. W konferencji udział wzięli: prezes Zarządu Głównego Bolesław Rumiński, I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Kazimierz Barcikowski, przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerbal i Rady Narodowej m. Poznania Stanisław Cozaś. Konferencja podsumowała wielomiesięczny wysiłek wielkopolskiej kadry technicznej w celu jak najlepszego przygotowania materiałów na VI Kongres Techników Polskich. Po dyskusji podjęta została uchwała zalecająca do realizacji pięćdziesiąt pięć wniosków opracowanych przez sekcje Komitetu Organizacyjnego. VI Kongres Techników Polskich obradował w Poznaniu w dniach od 2 do 4 września 1972 r. z udziałem 166 delegatów wielkopolskich. Poznańskie środowisko techniczne dało z siebie szczególnie dużo, by zapewnić harmonijny przebieg Kongresu. Dla zapewnienia sprawnej organizacji prac przygotowawczych powołano tzw. Komitet Gospodarzy, któremu przewodniczyli Jerzy Kusiak, przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania (?O I - 3 VII 1970) i Jerzy Łangowski, zastępca przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania (3 VII 1970 - 1 XII 1971)'.

Zgodnie z założeniami merytorycznymi i organizacyinymi VII Kongresu wybrano koła zakładowe, które miały obowiązek przedyskutowania tez zespołów VII, VIII i IX. Tezy pozostałych zespołów problemowych przekazano zainteresowanym oddziałom stowarzyszeń naukowo-technicznych. Wyniki dyskusji zostały przedstawione w materiałach przygotowanych na Wielkopolską N aradę Przedkongresową

'Eugeniusz Skotnicki Organizacja VI Kongresu Techników Polskich, W: "Kronika Miasta Poznania", R. 1973, Nr l, s. 167 -172. Kierownictwo Biura Komitetu przez cały okres sprawował sekretarz zarządu Oddziału Wojewódzkiego Naczelnej Organizacji Technicznej Eugeniusz Skotnicki. Przygotowania do VII Kongresu Techników Polskich rozpoczęto 24 września 1974 r. zebraniem zarządu Oddziału wojewódzkiego.

(18 III 1975) z udziałem trzystu czterdziestu delegatów i zaproszonych gości. W naradzie uczestniczył I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada. Podjęto uchwałę zatwierdzającą postulaty i wnioski zgłoszone w toku prac zespołów problemowych i zawarte w referatach. U chwała określała priorytety działalności inżynierskiej w dalszym rozwoju regionu oraz zawierała wnioski o dokonanie zmian w strukturze organizacyjnej władz centralnych. Poznańska kadra techniczna okres poprzedzający VII Kongres wypełniła naradami, na których aktualizowano zgłoszone na wojewódzkiej konferencji przedkongresowej (1975) postulaty oraz przygotowano materiały do wystąpień na forum zespołów problemowych Kongresu. W kwietniu 1977 r. prezydium Rady Oddziału Wojewódzkiego odbyło spotkanie z delegatami na Kongres, wybranymi na zebraniach branżowych stowarzyszeń naukowo-technicznych. W składzie studwudziestodziewięcioosobowej delegacji województwa poznańskiego był sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Bogdan Waligórski. VII Kongres Techników Polskich odbył się w dniach od 22 do 24 kwietnia 1977 r. w Warszawie. Na plenarnym posiedzeniu Rady Oddziału Wojewódzkiego w dniu 13 września 1977 r. przyjęto program realizacji uchwały VII Kongresu, który w części merytorycznej precyzował podstawowe zadania kadry technicznej, a w części organizacyjnej określał ramowe formy i sposoby realizacji. Powołano zespół w składzie: Witold Kawecki, Jerzy Matuszewski, Eugeniusz Skotnicki, Wacław Waligóra i Wojciech Weiss - dla koordynowania prac oddziałów stowarzyszeń i komitetów naukowo-technicznych w realizacji uchwały.

Dokończenie w zeszycie następnym

Otwarcie Muzeum Historii Miasta Poznania w dniu 22 lipca 1954 r.