JOZEF LOPACZYK

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1978.07/09 R.46 Nr3

MIEJSKA RADA NARODOWA I JEJ ORGANY W LATACH 1975 - 1977

W WYNIKU wprowadzenia w życie z dniem l czerwca 1975 r. przepisów Ustawy z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa oraz zmianie Ustawy o Radach Narodowych, funkcje terenowego organu władzy państwowej w Poznaniu przejęła Miejska Rada Narodowa. Zgodnie z art. 35 tej Ustawy członkami Miejskiej Rady Narodowej stało się trzystu pięćdziesięciu dziewięciu radnych dzielnicowych rad narodowych, których działalność wygasła z dniem 31 maja 1975 r.

Na pierwszej sesji w dniu 7 czerwca 1975 r. Miejska Rada Narodowa, kierując się postanowieniami Uchwały Rady Państwa z dnia 31 maja 1975 r., powołała sześć stałych komisji. Ze względu na dużą liczbę członków Rady, w skład poszczególnych komisji powołano wyłącznie radnych. Dobór członków komisji odbywał się w oparciu o posiadane przygotowanie fachowe oraz nabyte już doświadczenia w pracach komisji dotychczasowych dzielnicowych rad narodowych, przy zachowaniu proporcjonalnej liczby reprezentantów organizacji politycznych, społecznych, młodzieżowych i zawodowych. Działalność Rady ukierunkowana została w latach 1975 - 1977 uchwałami VI i VII Zjazdów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, które określały program dalszego dynamicznego społeczno-gospodarczego rozwoju kraju oraz wytyczały zadania w dziedzinie usprawnienia działalności terenowych organów władzy i administracji państwowej. Podstawowym instrumentem, za pomocą którego Rada wykonywała określone w uchwałach zadania i funkcje, wykorzystując równocześnie swoje uprawnienia, były uchwalane corocznie plany społeczno-gospodarczego rozwoju Poznania. W celu uwzględnienia w tych planach najistotniejszych potrzeb związanych z dalszym rozwojem miasta i poprawą warunków socjalno-bytowych jego mieszkańców, Rada przestrzegała zasady konsultacji projektów planów ze społeczeństwem poprzez prezentowanie założeń na spotkaniach radnych z wyborcami, na posiedzeniach zakładowych zespołów radnych oraz na zebraniach aktywu samorządu mieszkańców. Zgłaszane w toku konsultacji postulaty i wnioski, a także opinie branżowych komisji stanowiły podstawę do ostatecznego ukształtowania projektów planów, zaś po uchwaleniu stanowiły one sumę zadań własnych oraz głównych kierunków działania gospodarczego, społecznego i kulturalnego wszystkich jednostek państwowych, społecznych i spółdzielczych. Niezależnie od tego przewodniczący komitetów osiedlowych uczestniczący w sesjach Rady, jako reprezentanci samorządu mieszkańców, mieli możliwość bezpośrednio zgłaszania uwag, opinii i wniosków. Dowodów efektywności współdziałania Rady i jej organów z ogniwami samorządu mieszkańców jest wiele. W wyniku postulatów wyborców dodatkowo ujęto

Józef Łopaczykw Planie Społeczno-Gospodarczego Rozwoju Poznania na rok 1977 budowę wodociągu w rejonie Podolan, gdzie brak wody występował najostrzej ; pozytywnie rozpatrzono wniosek o przydzielenie dla m. Poznania dziesięciu pawilonów handlowych w celu zaspokojenia najpilniejszych potrzeb w tym zakresie, szczególnie na peryferiach. Wniosek ten został przyjęty do realizacji w 1977 r. Poza uchwalaniem rocznych planów społeczno-gospodarczego rozwoju Poznania i dokonywaniem okresowych ocen ich realizacji, Rada podjęła w latach 1975 - 1977 kilkadziesiąt uchwał o charakterze problemowym, wytyczających zadania do 1980 r., których realizacja przyczyni się do dalszego rozwoju oświaty, poprawy ochrony zdrowia ludności, rozwoju produkcji ogrodniczej, usług, zapewni ład i porządek publiczny. W kadencji 1975 - 1977 Miejska Rada Narodowa odbyła jedenaście sesji, na których rozpatrzyła sześćdziesiąt pięć spraw oraz podjęła czterdzieści cztery uchwały. Wykonując pomyślnie zadania nakreślone w rocznych planach społeczno-gospodarczego rozwoju Poznania dzięki szczególnie korzystnemu klimatowi wytworzonemu przez wojewódzką instancję partyjną, uzyskano realne korzyści gospodarcze oraz wydatną poprawę w funkcjonowaniu jednostek organizacyjnych Urzędu Miejskiego. W latach 1975 - 1977 nastąpił dalszy rozwój urbanistyczny i inwestycyjny Poznania.

W wydatnym stopniu uległy także poprawie warunki socjalne i kulturalne mieszkańców miasta. Pozwala to na stwierdzenie, że nowy model układu administracyjnego przyjęty w ramach reformy władzy i administracji terenowej okazał się słuszny i odpowiada warunkom miasta oraz województwa poznańskiego. N astąpił dynamiczny rozwój wielorodzinnego spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego, szczególnie na wielkich osiedlach: Rataje, Winogrady, Winiary i Kopernika. Wyjątkowo korzystny dla budownictwa mieszkaniowego był rok 1976, w którym oddano do użytku 5300 mieszkań. Na lata 1975 - 1977 przypada także dostrzegalny wzrost zainteresowania budownictwem jednorodzinnym, i to zarówno indywidualnym, spółdzielczym jak i organizowanym przez zakłady pracy. Jest to tym cenniejsze, iż efekty tego budownictwa mają poważny udział w ogólnej poprawie sytuacji mieszkaniowej. Z tej formy budownictwa skorzystało w latach 1975 - 1977 ok. 1300 rodzin. Pewne trudności występujące w realizacji programu budownictwa mieszkaniowego na rok 1977 nie mogą przesłonić faktu, że oddawane w tym okresie do użytku mieszkania posiadały znacznie większy metraż i że poprawił się ich standard. Równocześnie warto przypomnieć, że terminowa realizacja planów budownictwa mieszkaniowego pozostaje w centrum szczególnej uwagi władz politycznych, organów władzy i administracji państwowej naszego miasta. Podjęto szereg konkretnych kroków zmierzających do likwidacji zaległości oraz zapewnienia pełnego wykonania zadań. Znacznej poprawie uległa również jakość przeprowadzanych remontów kapitalnych starej substancji mieszkaniowej. Tylko w 1977 r. oddano do użytku mieszkańców 280 budynków po ukończeniu robót budowlano-remontowych. Coraz szerzej stosowaną formą jest wyprowadzanie wszystkich lokatorów z budynków podlegających remontom, a ponadto wykonywanie prac modernizacyjnych zmierzających do przybliżenia standardów mieszkań w starym budownictwie do warunków mieszkaniowych w nowym budownictwie. Korzystnym przeobrażeniom uległy układy komunikacyjne Poznania. Warto wymienić przebudowę i modernizację ulic Czerwonej Armii, Garbary, Solnej, Obornickiej i Dzierżyńskiego oraz pobudowanie Trasy Katowickiej i zachodniego odcinka Trasy E-8. Godna podkreślenia jest dobra organizacja pracy i pełne zaangażowanie załóg wykonujących te budowy, co umożliwiło przeprowadzenie i zakończenie pracw stosunkowo krótkim terminie. Niebagatelne znaczenie dla ochrony środowiska, poprawy wyglądu estetycznego miasta, jak również dla stworzenia odpowiednich warunków do wypoczynku i rekreacji mieszkańców Poznania miał znaczny przyrost terenów zielonych. Podejmowane w tej dziedzinie inicjatywy przyczyniły się do urządzenia w wielu punktach miasta skwerów i zieleńców. Dla rozszerzenia terenów rekreacyjnych podjęto prace przy zagospodarowaniu gruntów przeznaczonych pod pracownicze ogrody działkowe w Krzesinach, Sypniewie, przy ulicach Słupskiej i Gorajskiej. Z inicjatywy samorządu spółdzielczości mieszkaniowej powstał Park. im. Jurija Gagarina na Winogradach.

Kontynuowano również wprowadzoną w Poznaniu w roku 1974 po raz pierwszy w kraju metodę kompleksowego przekazywania do użytku budynków mieszkalnych i lokali handlowo-socjalnych. Duże osiągnięcia odnotowano w rozwoju sieci placówek handlowo-usługowych i gastronomicznych. Naszemu miastu przybyło kilkadziesiąt nowych placówek handlowych, gastronomicznych i punktów usługowych usytuowanych w nowo wybudowanych pawilonach, głównie na terenach nowych osiedli mieszkaniowych i w rejonach peryferyjnych miasta. Wiele istniejących lokali handlowych i gastronomicznych poddano rekonstrukcji i modernizacji, czego widoczne efekty można zaobserwować na Starym Rynku, w okolicach Rynku Jeżyckiego oraz na ciągach ulic Dąbrowskiego, Głogowskiej, Dzierżyńskiego. Równolegle z rozwojem budownictwa mieszkaniowego i zmianami w infrastrukturze komunalnej, wykonywano program rozbudowy bazy dla oświaty i urządzeń socjalno- kulturalnych. W latach 1975 - 1977 oddano do użytku dziesięć przedszkoli, a trzynaście dalszych uzyskano w ramach działalności pozainwestycyjnej, co pozwoliło na objęcie wychowaniem przedszkolnym wszystkich dzieci sześcioletnich. Znaczna -. choć jeszcze nie wystarczająca -. poprawa nastąpiła w bazie szpitalnej poprzez pobudowanie dwóch nowoczesnych obiektów: Szpitala Ministerstwa Spraw Wewnętrznych przy ul. Wrzoska oraz Szpitala Kolejowego w Niwce k. Poznania. Wydatnej poprawie uległy warunki mieszkaniowe pielęgniarek dzięki zwiększeniu liczby przydzielonych mieszkań, adaptowaniu pomieszczeń biurowych na cele internatowe, jak również oddanie do użytku średniego personelu medycznego nowych internatów. Rozpoczęto roboty adaptacyjne w budynkach przeznaczonych na cele lecznictwa dla przewlekle chorych. Miasto wzbogaciło sie o nowe obiekty dla potrzeb kultury fizycznej; wybudowano kryty basen Klubu Sportowego "Posnania" przy ul. Naramowickiej, rozbudowano ośrodek sportowy przy ul. Chwiałkowskiego, przez co uzyskano dodatkowo halę sportową i pawilon wielofunkcyjny. Zaplecze turystyczno-wypoczynkowe poszerzyło się o wybudowany w 1975 r. nowotel przy Trasie E-8. Polepszono znacznie warunki socjalne młodzieży akademickiej, której oddano do użytku sześć domów studenckich liczących ogółem 3800 miejsc. Realizacji programu poprawy warunków bytowych społeczeństwa towarzyszyły dobre wyniki w sferze produkcji. W przemyśle plany zostały wykonane z nadwyżką przy generalnie korzystnie kształtujących się relacjach ekonomicznych. Do uzyskania pomyślnych wyników przyczyniła się rozbudowa i modernizacja bazy techniczno-produkcyjnej przemysłu, a zwłaszcza Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski", Fabryki Obrabiarek Specjalnych "Ponar- Wiepofama", Zjednoczonych Zakładów Elektrochemicznych "Centra", Wielkopolskich Zakładów Teleelektronicznych "Teletra", Zakładów Rowerowych "Predom - Romet" i Poznańskiej Fabryki Maszyn Żniwnych. Podstawą społeczno-gospodarczego rozwoju naszego miasta oraz modernizacji jego gospodarki była dynamiczna i równocześnie przemyślana polityka inwestycyjna.

Józef Lopac:zyk

Łączne nakłady inwestycyjne dla m. Poznania w latach 1975 - 1977 wynosiły 26,6 mld zł, tj. o 17,2% więcej, niż przewidywano w planach rocznych. Miejska Rada Karodowa wykorzystując swoje inspiratorskie, koordynacyjne i kontrolne uprawnienia przyczyniła się do rozwiązania szeregu problemów oznaczeniu gospodarczym, kulturalnym i społecznym, istotnych dla rozwoju miasta i poprawy bytu jego mieszkańców. W systemie organów Rady szczególne miejsce zajmuje Prezydium, będące bezpośrednim organizatorem pracy Rady, komisji i radnych. Ustalało ono kierunki pracy komisji, m.in. poprzez analizowanie i zatwierdzanie projektów planów pracy oraz dokonywanie okresowych ocen ich realizacji. Prezydium przyjęło generalną wytyczną, iż wszystkie sprawy stanowiące przedmiot obrad sesji i prezydium wymagają zaopiniowania przez branżowo właściwe komisje i że w zdecydowanej większości powinny być poprzedzone społecznymi kontrolami w terenie. Jedną z nowych form działalności Prezydium w kadencji 1975 - 1977 w zakresie udzielania pomocy komisjom było przyjęcie reguły przedkładania tych wniosków na posiedzeniach Prezydium dla uzyskania akceptacji i nadania im postaci postanowień Prezydium. Ta forma działalności gwarantowała trafność i realność wykonania wniosków, a tym samym przyczyniła się do wzrostu autorytetu komisji. W latach 1975 - 1977 Prezydium Rady odbyło trzydzieści pięć posiedzeń, na których rozpatrzono osiemdziesiąt cztery zagadnienia. Naczelnym zadaniem będącym w centrum stałej uwagi Prezydium było opiniowanie projektów rocznych planów społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu m. Poznania oraz dokonywanie okresowych ocen stopnia ich realizacji. Obok tej tematyki Prezydium zajmowało się w swojej działalności tak istotnymi dla rozwoju Poznania i poprawy warunków bytowych jego mieszkańców sprawami jak: zagospodarowanie użytków rolnych w świetle wymogów wynikających z postanowień uchwały IV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; ocena przygotowań Urzędu Miejskiego do realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; wykonanie zadań produkcyjnych poznańskich zakładów pracy; stan uzbrojenia terenów pod budownictwo jednorodzinne; realizacja planów remontów kapitalnych budynków mieszkalnych; zaopatrzenie i funkcjonowanie placówek handlowych i gastronomicznych; poprawa zaopatrzenia w wodę pitną rejonów peryferyjnych; realizacja inwestycji przedsiębiorstw komunalnych; stan bezpieczeństwa i porządku w ruchu drogowym; kształtowanie polityki zatrudnienia i in. Sposób realizacji postanowień Prezydium był przedmiotem okresowych ocen. Prezydium Rady wykazywało duże zainteresowanie właściwym funkcjonowaniem ogniw samorządu mieszkańców. Pierwszym krokiem zmierzającym do ujednolicenia trybu działania ogniw samorządu mieszkańców było opracowanie i uchwalenie Statutu Samorządu Mieszkańców. Niezależnie od tego Prezydium dokonywało na swoich posiedzeniach oceny działania organów samorządu mieszkańców. Jednym z kierunków działania Prezydium było także organizowanie spotkań radnych z wyborcami przy współudziale wojewódzkiego i dzielnicowych komitetów Frontu Jedności N arodu. W latach 1975 - 1977 odbyło się dwieście osiem takich zebrań. Plonem tych spotkań było skierowanie do realizacji ośmiuset osiemdziesięciu jeden wniosków. W znacznej większości zawarte w tych wnioskach propozycje dotyczyły usprawnienia komunikacji miejskiej, poprawy funkcjonowania i zaopatrzenia placówek handlowych, gastronomicznych i usługowych, remontów budynków mieszkalnych, modernizacji i naprawy dróg, ulic, chodników itp. Czuwając nad realizacją tych wniosków, Prezydium dokonywało systematycznych ocen ich wykonania. Spotkania radnych z wyborcami, w których uczestniczyli również przedstawiciele Urzędu Miejskiego,były autentycznym dialogiem pomiędzy przedstawicielami władzy i administracji terenowej a społeczeństwem i pozwoliły na wymianę myśli oraz opracowanie wniosków, którymi w dalszej pracy kierowała się Rada i jej organy. Miejska Rada Narodowa sprawowała swoje funkcje inspiratorskie, koordynacyjne i kontrolne również za pośrednictwem komisji. Podstawową działalnością wszystkich komisji był ich udział w tworzeniu corocznych planów społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu m. Poznania oraz sprawowanie funkcji kontrolnej nad ich realizacją. Komisje dokonywały wstępnych analiz przekładanych projektów planów społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu Poznania w odniesieniu do problematyki wchodzącej w zakres działania poszczególnych komisji oraz zgłaszały swoje uwagi i wnioski, wykorzystując w tym celu również postulaty zgłaszane przez wyborców oraz uwagi i opinie przenoszone przez radnych działających w zakładowych zespołach. Udział w pracach związanych z przygotowaniem sesji Rady oraz w opracowywaniu projektów uchwały - to stałe pozycje działalności wszystkich komisji. W tym wyrażał się ich wpływ na uchwały podejmowane przez Radę, wpływ wzbogacający uchwały o uwagi zebrane w kontaktach ze środowiskami społecznymi, czy też wynikające z kontroli społecznych przeprowadzanych w urzędach, przedsiębiorstwach, na placach budów i innych jednostkach gospodarczych. Podejmując różne problemy wynikające z aktualnej sytuacji w życiu miasta i jego potrzeb rozwojowych, komisje nie ograniczały się tylko do rozpatrywania informacji przedstawianych przez jednostki organizacyjne Urzędu Miejskiego względnie kierownictwa przedsiębiorstw i instytucji, lecz starały się każdorazowo wyrobić sobie własne poglądy i opinie na sprawy omawiane na posiedzeniach, czemu służyły m.in. przeprowadzane przez komisje kontrole społeczne w terenie. W swojej działalności komisje przejęły jako wytyczne inspirowanie aparatu administracji państwowej, zakładów pracy i instytucji do poprawy jakości pracy, pełnego wykorzystania możliwości zwiększenia produkcji wyrobów poszukiwanych na rynku oraz na eksport, do tworzenia lepszych warunków socjalno-bytowych w zakładach pracy oraz wzmożenia dyscypliny procesów inwestycyjnych we wszystkich gałęziach gospodarki miejskiej. Podkreślenia wymaga fakt, że problemy mające niebagatelne znaczenie dla poprawy warunków bytowych mieszkańców Poznania były rozpatrywane kilkakrotnie w ciągu roku poza tematyką wynikającą z opracowanych planów pracy. Tak np. zagadnienie realizacji programu budownictwa mieszkaniowego było w 1977 r. przedmiotem rozważań i analiz na trzech posiedzeniach komisji poprzedzonych kontrolami w terenie. W latach 1975 - 1977 komisje Rady odbyły sto osiemdziesiąt dwa posiedzenia, na których rozpatrzyły dwieście dwadzieścia ważnych dla rozwoju społeczno-gospodarczego miasta problemów, przeprowadziły siedemdziesiąt jeden kontroli, na podstawie których opracowały dwieście trzydzieści jeden konkretnych wniosków, wydały osiemdziesiąt sześć opinii wyrażających społeczny punkt widzenia na sprawy rozpatrywane przez Radę i Prezydium. Obok systematycznej kontroli realizacji zadań wynikających z założeń planów spoieczno-gospodarczyeh rozwoju Poznania komisje objęły również działa"nością kontrolną takie zagadnienia jak np. zaostrzenie dyscypliny inwestycyjnej, funkcjonowanie i zaopatrzenie placówek handlowych, gastronomicznych i usługowych, realizację planów gruntownych remontów budynków mieszkalnych, racjonalne wykorzystanie gruntów rolnych na obszarze Poznania, realizację zadań produkcyjnych poznańskich zakładów pracy, funkcjonowanie placówek służby zdrowia w mieście oraz działalność Urzędu Miejskiego ze szczególnym uwzględnieniem sposobu i terminowości rozpatrywania skarg przez jednostki organizacyjne tego Urzędu. Liczba wniosków oraz częstotliwość i zasięg kontroli świadczą o djażej aktywności i skuteczności działania komisji. W ich ogólnym dorobku jest to jedna z najważniejszych pozycji.

Józef Lopac:zyk

W celu wykorzystania w swej działalności inicjatywy organów samorządu mieszkańców, komisje Rady włączyły do współpracy szeroki aktyw samorządu mieszkańców poprzez uczestnictwo jego przedstawicieli w posiedzeniach komisji oraz w przeprowadzaniu wspólnych kontroli. Przedstawiciele samorządu mieszkańców brali udział w kontrolach i posiedzeniach dotyczących działalności placówek handlowych i usługowych w Poznaniu, stanu sanitarno-porządkowego miasta, realizacji planów gruntownych remontów budynków mieszkalnych itp. Te formy działalności umożliwiły konfrontacje działań podejmowanych przez komisje z odczuciem wyborców, jak również stanowiły dla tych ostatnich znakomitą platformę oddziaływania na pracę radnych, a przede wszystkim obfitowały w konkretne wnioski, które z pożytkiem zostały wykorzystane w pracach komisji. Podsumowanie działalności Miejskiej Rady Narodowej i jej organów nie byłoby pełne bez omówienia innych kroków podejmowanych przez radnych, wynikających z piastowanego mandatu radnego, a także bez omówienia działalności organów samorządu mieszkańców ukierunkowanej Statutem uchwalonym przez Radę. W latach 1975 - 1977 radni zgłosili na sesjach Rady oraz w okresach między sesjami ogółem sto czterdzieści osiem wniosków oraz czterdzieści pięć interpelacji. Godny odnotowania jest fakt, że przeważająca liczba interpelacji i wniosków to sprawy o charakterze społecznym, stanowiące czynnik inspiracji organów administracji państwowej i innych jednostek organizacyjnych. N a uwagę zasługuje aktywność zakładowych zespołów radnych, które utrzymywały stałą więź z podstawowymi organizacjami partyjnymi, samorządami robotniczymi i innymi organizacjami społecznymi działającymi w macierzystych zakładach pracy. Działało siedemnaście zakładowych zespołów radnych, skupiających w swoich szeregach stu ośmiu radnych. Zespoły te w swojej działalności przywiązywały dużą wagę do konsultowania z załogami zakładów pracy projektów uchwał Rady i sprawozdań z ich realizacji, co stanowiło źródło cennych uwag i inicjatyw dla działalności Rady i jej organów. Udział radnych piastujących mandat z ramienia załóg robotniczych swoich zakładów pracy w pracach zakładowych zespołów radnych i pracach komisji zapewniał także możliwość przenoszenia wniosków dotyczących poprawy warunków bytowych załóg pracowniczych, jak również w sprawach związanych z rozwojem zakładów i wzrostem ich produkcji. Na przykład z inicjatywy radnych działających w zakładowych zespołach radnych, Komisja Zdrowia, Spraw Socjalnych i Ochrony Środowiska zainteresowała się rozmiarami absencji chorobowej w większych zakładach pracy, jak również przeprowadziła kontrolę stopnia natężenia hałasu w kluczowych zakładach pracy. Wnioski podjęte w wyniku tej kontroli zobowiązywałyodpowiedzialne za te sprawy jednostki do podjęcia starań o poprawę warunków pracy załóg. Wspomnieć również trzeba, że wielu radnych czynnie uczestniczyło w pracach ogniw Frontu Jedności Narodu, piastując funkcje przewodniczących i sekretarzy dzielnicowych Komitetów Frontu Jedności Narodu. Z zadowoleniem należy także podkreślić duże zaangażowanie i aktywność radnych w działalności organów samorządu mieszkańców. Stały kontakt z samorządem mieszkańców utrzymywało stu czterdziestu dziewięciu radnych, a dziesięciu z nich pełniło odpowiedzialne funkcje przewodniczących komitetów osiedlowych i obwodowych. W nowych warunkach działania organów władzy i administracji państwowej stały kontakt radnych z samorządem mieszkańców przyczynił się między innymi do wypracowania nowych form i metod współdziałania jednostek organizacyjnych Urzędu Miejskiego z samorządem mieszkańców. Przedstawione przykłady ilustrują szerokie uprawnienia i rozległą sferę działania organów samorządu mieszkańców, który stał się rzeczywistym partnerem Rady i jej

organów w realizowaniu zadań wynikających z planów społeczno-gospodarczego rozwoju Poznania i w sprawowaniu społecznej kontroli funkcjonowania instytucji państwowych, spółdzielczych i zakładów świadczących usługi dla ludności, bądź też innych jednostek gospodarczych mających wpływ na warunki życia obywateli. Wymiernym dorobkiem, trwałymi wartościami gospodarczymi oraz wyrazem społecznego zaangażowania były prace wykonywane na rzecz miasta w ramach organizowanych przez samorząd mieszkańców czynów społecznych, których ogólną wartość za okres od l stycznia 1975 do 30 czerwca 1977 r. obliczono na kwotę 65 626 000 zł. Reasumując powyższe należy stwierdzić, że w kadencji 1975 - 1977 Rada i jej organy podejmowały działania zmierzające do jak najlepszego wypełniania swoich inspiratorskich, koordynacyjnych i kontrolnych uprawnień, dla konsekwentnej realizacji zadań uchwalonych w planach społeczno-gospodarczego rozwoju Poznania, wzmożenia dyscypliny budżetowej oraz zaspokojenia potrzeb socjalno-bytowych ludzi pracy naszego miasta.

. Gwardii Ludowej 9

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA SZTUK PLASTYCZNYCH W POZNANIU W LATACH 1971 - 1975

GWAŁTOWNE przemiany zachodzące we wszystkich dziedzinach życia stawiają przed wyższym szkolnictwem artystycznym ciągle nowe zadania w zakresie dydaktyki, działalności kulturotwórczej jak i prac badawczych. Uczelni artystycznej przypada rola inspiratora i konsultanta szeroko pojętej problematyki plastycznej, a o charakterze środowiska artystycznego, jakie tworzy uczelnia, decyduje całokształt twórczej działalności artystycznej, indywidualnej czy zespołowej, skupionej w niej kadry. Ta twórcza działalność dokumentowana uznanymi osiągnięciami - wystawami w kraju i zagranicą, udziałem i sukcesami w konkursach, projektami i realizacjami - dała poznańskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych znaczącą rangę w kraju i zjednała wysoką ocenę potwierdzoną licznymi nagrodami państwowymi, resortowymi, regionalnymi, a także międzynarodowymi. Lata 1971 - 1975 w procesie dydaktycznym w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych były przede wszystkim okresem ostatecznego wdrożenia reformy studiów plastycznych rozpoczętej w 1972 f., która skróciła m.in. okres studiów z sześciu do pięciu lat. Pod tym kątem cały program kształcenia został zmieniony, a metoda jego realizacji zintensyfikowana. Był to jednocześnie okres stabilizacji kadry dydaktycznej, co wyraziło się zarówno wzrostem ilościowym jak i jakościowym, bowiem w okresie poprzedzającym Uczelnia cierpiała na rażące niedostatki kadrowe, zwłaszcza w grupie samodzielnych pracowników nauki. Sytuację kadrową na koniec roku akademickiego 1974/1975 w porównaniu z rokiem 1969/1974 przedstawia Tabela l.

Tabela l

STAN KADRY DYDAKTYCZNEJ W LATACH 196911970 I 197411975profesorowie starsi wykła- starsi ogółem zwyczajni nadzwy- docenci wykła- dowcy adiunkci asystenci asystenci czajni dowcy 1969/1970 l 2 8 12 7 l · 5 6 42 1974/19751 2 2 19 8 2 « 15 22 76

W efekcie wszystkie stanowiska dydaktyczne, które tego wymagały, zostały obsadzone samodzie'nymi pracownikami nauki. Po przeanalizowaniu potrzeb regionu oraz potrzeb wynikających z rol.woju szkolnictwa p'astycznego zostały powołane nowe kierunki studiów. I tak w roku 1971 rozpoczęto kształcenie ze specjalizacją dyplomową w zakresie wzornictwa przemysłowego, a w roku 1974 kształcenie zaoczne czynnych zawodowo nauczycieli wychowania plasfycznego.

Jan Węclawski i Antoni Zydroń

Rozwój procesu dydaktycznego i powołanie nowych kierunków studiów wymagały utworzenia dalszych jednostek. W latach 1971 - 1975 opracowano program, powołano do życia i dokonano praktycznej weryfikacji programu następujących jednostek, dydaktycznych: Międzyuczelniane Studium Nauk Społeczno- Politycznych utworzono w 1970 r.

z zadaniem obsługi grupy nauk humanistycznych, wykładanych w Wyższej Szkole Muzycznej i Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. Powołanie Studium umożliwiło skompletowanie kadry odpowiednich wykładowców i specjalizacji oraz doskonalenie programu. Posiadanie odrębnego zespołu specjalistycznego umożliwiło też wszczęcie prac naukowo-badawczych w dziedzinie kultury artystycznej. W 1971 r. powołano Międzywydziałowy Zakład Psychofizjologii Widzenia z zadaniem obsługi całej Szkoły w dziedzinie nauczania podstaw psychofizjologii widzenia, teorii światła i barw oraz kompozycji. Jednocześnie Zakład podjął prowadzenie ćwiczeń w dziedzinie podstawowych działań i struktur wizualnych oraz prac artystycznych i naukowo-badawczych. Ich rezultatem był unikalny w kraju skrypt Psychofizjologia widzenia dla studentów uczelni plastycznych oraz opracowanie szeregu spektakli audiowizualnych prezentowanych w kraju i zagranicą. W ramach Zakładu działały początkowo: Pracownia wiedzy o strukturach i działaniach wizualnych i Pracownia światła i barwy, a od 1975 r. również Pracownia morfologii wizualnej i Warsztat technik elektronicznych i oświetleniowych. W 1972 r. utworzony został Międzywydziałowy Zakład Technologii obejmujący problematykę technologiczną poszczególnych dyscyplin artystycznych. Zakładowi podporządkowano istniejące w Szkole warsztaty. Zakład podjął szeroki wachlarz prac artystyczno-badawczych, których rezultatem był skrypt Tworzywa sztuczne w sztukach plastycznych oraz opracowanie unikalnej technologii zastosowania żywic syntetycznych w malarstwie architektonicznym. W 1974 r. powołano Zaoczne Studium Wychowania Plastycznego, które kształci czynnych zawodowo nauczycieli wychowania plastycznego do stopnia magisterskiego. Uczelnia poznańska jest pierwszą w kraju, która zorganizowała tego rodzaju studia oraz opracowała ich program. Obok nauczycieli, Studium kształci również pewną liczbę popularyzatorów sztuk plastycznych dla potrzeb muzeów, biur wystaw artystycznych i domów kultury. W 1971 r. utworzono Katedrę Projektowania Form Przemysłowych z zadaniem kształcenia specjalistycznego oraz przeprowadzenia dyplomów w zakresie wzornictwa przemysłowego. Mieści się w niej również specjalizacja kierunkowa Szkoły - projektowanie mebli. Do 1975 r. dokonano wdrożenia programu oraz zapewniono pełną obsadę kadrową. Uwzględniając rolę fotografiki dla dyscyplin plastycznych -. w 1971 r. utworzono Zakład Fotografiki. Początkowo działał on głównie na rzecz kierunku grafiki, stopniowo objął swym działaniem nauczanie podstaw fotografiki wszystkich studentów Szkoły.

W 1974 r. utworzona została Pracownia Sitodruku, działająca w obrębie Katedry Grafiki. Tym samym uzupełniono w Szkole zakres podstawowych dyscyplin graficznych do pełnego wachlarza. Równolegle ze zmianami w strukturze, trwały prace nad nowym modelem kształcenia, który zakłada przy stałym szkielecie programu podstawowego - możliwość wyboru bardzo różnorodnych wariantów kształcenia specjalistycznego. W tym celu od 1971 r. w programie wszystkich kierunków studiów wprowadzono Pracownie Wolnego Wyboru i Pracownie Specjalizacji Dodatkowych. Umożliwiają one studentom poszerzanie wiedzy i umiejętności w dowolnie obranym kierunku. Jednocześnie do

Nowe wnętrze kawiarni w hotelu "Merkury" (1D75) według Jana Wacławskiego (architektura), Jana Gawrona (malarstwo), Urszuli Plewki-Schmidt (gobeliny)minujące stało się dążenie do podejmowania problematyki społecznie najbardziej przydatnej i wiązania prac kursowych i dyplomowych z potrzebami środowiska oraz regionu. W dniu 6 grudnia 1974 r. Senat podjął uchwałę zobowiązującą dyplomantów do udziału w konkursach: Doroczna Nagroda Plastyczna im. artystów-plastyków Franciszka Bartoszka i Zygmunta Bobowskiego (konkurs ogólnopolski); "Lenin - Polska i Polski Ruch Rewolucyjny, Tradycje Wspólnej Walki i Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (konkurs ogólnopolski); "Studenci Poznaniowi i Wielkopolsce» oraz Turniej Młodych Mistrzów Techniki. Posunięcie to przyniosło dodatnie rezultaty. W latach 1971-1975 studenci nasi zdobyli: dziesięć pierwszych nagród, cztery drugie dwie trzecie i piętnaście wyróżnień. Okazją do bezpośrednich kontaktów młodzieży studenckiej ze społeczeństwem i miejscowym środowiskiem są wakacyjne plenery. Znamienne, że wiele mniejszych ośrodków, często poza granicami województwa (Świebodzin, Nowogard Września Skoki, Rydzyna), a w ostatnim roku również zakłady przemysłowe (Zakłady Automatyki Przemysłowej w Ostrowie Wlkp.) zwraca się z propozycją organizacji na ich terenie plenerów, zapewniając odpowiednie warunki i pomoc - dla otrzymania w zamian szeregu zrealizowanych w tym czasie przez studentów prac (rzeźba malarstwo projektowanie plastyczne). Ta forma kontaktów studentów ze społeczeństwem z określonym środowiskiem ma duże znaczenie wychowawcze Inną formą tych kontaktów jest stała działalność ekspozycyjna Szkoły, na którą składają się pokazy prac studentów; prac dyplomowych; wystawy problemowe uzupełniane odczytami. Działalnością wystawienniczą obejmuje Szkoła poza Poznaniem szereg miast Wielkopolski (min. Konin, Leszno. Nowa Sól Rawicz)

3 Kronika Miasta Poznani«

Jan Wacławski i Antoni Zydroń

Opracowanie plastyczne lokomotywy spalinowej 303 D dla Zakładów Przemyślu Metalowego "H. Cegielski". Projektanci Rajmund Hałas i Tomasz Matuszewski

Szkołę łączy z wieloma dziedzinami gospodarki wieloletnia współpraca oparta często o zawarte porozumienia dwustronne i umowy. Dotyczy to głównie dziedzin przemysłu rozwijanych szczególnie w naszym regionie. Tak więc Szkoła współpracuje z: Ośrodkiem Badawczo-Rozwojowym Meblarstwa w Poznaniu, Jarocińskimi Fabrykami Mebli, podejmując nadto we własnym zakresie prace badawcze związane z meblarstwem; z Zakładami Przemysłu Metalowego H. Cegielski (opracowania wnętrz różnego typu wagonów -. przeznaczonych głównie na eksport, o specjalnych wymaganiach, opracowanie plastyczne lokomotyw spalinowych i elektrycznych); Zakładami Wytwórczymi Głośników "u ni tra- Tonsil" we Wrześni; Wielkopolskimi Zakładami Automatyzacji Kompleksowej "Mera-Zap-Mont" w Ostrowie Wlkp.

Obok prac związanych z potrzebami przemysłu, Szkoła realizuje duże kompleksowe zadania w zakresie kształtowania architektoniczno-plastycznego takich obiektów jak: Pomnik 1000-1ecia Państwa Polskiego w Gnieźnie (muzeum, wzorcowe liceum z internatem, założenia sportowe i rekreacyjne); modernizacja hotelu "Orbis-Merkury" w Poznania; pałac w Świdnicy dla Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze; system prefabrykowanych elementów zabawowych w ośrodkach mieszkaniowych; zespoły obiektów Jarocińskich Fabryk Mebli. Interesujące są osiągnięcia Międzywydziałowego Zakładu Technologii - zwłaszcza w zakresie poszukiwań nowych technologii (tworzyw syntetycznych) dla twórczości artystycznej.

Działalność i osiągnięcia twórcze pedagogów mają swój doniosły wpływ na rozwój artystyczny studentów. Wprowadzenie aktualnej tematyki związanej z potrzebami regionu i miasta, jak i reprezentowanego w nim przemysłu do prac studen - tów (dyplomowych i rocznych) stało się ważnym elementem w programach dydaktycznych Szkoły. Niektóre z prac studentów kierunków projektowych stały się przedmiotem konkretnego zainteresowania przemysłu jako realne i dojrzałe propozycje.

ANEKS

STRUKTURA ORGANIZACYJNA

WYDZIAŁ MALARSTWA GRAFIKI I RZEŹBY

Katedra Kształcenia Ogólnoplastycznego dla I roku studiów kierownik: doc. Anna Rodzińska-Iwańska Katedra Malarstwa i Rysunku kierownik: prof. Tadeusz Brzozowski Katedra Grafiki kierownik: doc. Tadeusz Piskorski Katedra Rzeźby kierownik: doc. Olgierd Truszyński Katedra Projektowania Malarstwa i Rzeźby w Architekturze oraz Urbanistyce kierownik: doc. Jan Berdyszak

WYDZIAŁ PROJEKTOWANIA PLASTYCZNEGO

Katedra Podstaw Projektowania kierownik: doc. dr Włodzimierz Wojciechowski Katedra Projektowania Architektury Wnętrz kierownik: prof. Jan Węcławski Katedra Projektowania Form Przemysłowych kierownik: doc. Rajmund Hałas

MIĘDZYWYDZIAŁOWE ZAKŁADY

Zakład Psychofizjologii Widzenia kierownik: doc. Antoni Zydroń Zakład Technologii kierownik: doc. Jan Gawron

STUDIA

Międzyuczelniane Studium Nauk Społeczno- Politycznych kierownik: dr Włodzimierz Kaczocha St"dium Wojskowe ::iPrownik: ppłk mgr Zdzisław Kantorowski Zaocne Studium Wychowania Plastycznego kierownik: starszy wykładowca Rajmund Dybczyński

BIBLIOTEKA

Lektorzy Języków Obcych

J* Robót Drogowych przy koparce KM-25l. Zdjęcie wykonane w połowie maja 1978 r. Do artykułu Floriana Krzyżaniaka "Budowa trasy wylotowej Poznań-Katowice w latach 1974 - 1977".