WYBICKI I PREFEKTURA POZNAN8KA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1928 R.6 Nr2

Czas czytania: ok. 6 min.

1S3mi... aznajmiĆ' raczył, czyli i na ubiór farmować się maiących regimentów fundusze pO'trzebne wypłacać mam". Wdadatku przyszła regulować zapłatę za zamówione rek wizy ta dla trzecich bataljtOn6w pieszych pułków legji trzeciej" które w myśl uchwał sejmu paczynił jeszc'ze przed wybuchem wojny gen. Maurycy Hanke. A były to znaczne wydatki. Za część owych "efektów" dla 11 p. p. wywiezianych da Torunia zapłaciła prefektura paznańska 16 maja - 68.000 zł. Zanim jednak Poniński atrzymał adpowiedź ad WęgleńskiegO', infarmował go 19 maja s.zef sztabu 'korpusu wielkapalskiega płk. Antoni Cedrowski/) tuż przed odmaro;zem owegO' kOTpusu, iż na mocy upaważnienia gen. DąbrawskiegO', skara prefektura O'trzyma pisma ad rady gospadarczej 3-ej legji z podpisami trzech człanków i płatnika Banawentury Gajewskiego, WInna dostarczyĆ' "potrzebnych pieniędzy, rekwizytów i wszelkich patrzeb wajskowych". Kanie i ludzi mieli adbierać pozostawieni majarawie Reinhald z piechaty, a Krzycki z i'azdy. Gdyby napotkana gdziekolwiek na jakowy opór należało ad wymienianych majorów zażądać wajska celem egzekucji. 22. maja apuszczał Dąbrawski Poznań na czele sformawanych 'już addziałów, była to jazda w znacznej części idąca jaka straż przednia pad gen. Kasińskim, batałjon strzelców ppłka IgnacegO' MydelsMega, piechata. wśród której wiadomo, iż był bataljan ppłk a WęgierskiegO' i prawdapadobnie ów ppłka Trembickiega, araz artylerja. Znaczna jednak część pazastała, były to bataIjany kptna Siera:wskiega i płka Kęszyckiega. Pierwszy z nich tj'. Sierawski 1t ) już pod dniem 24 maja 17 ) kieruje da WybickiegO' zapatrzebawania na druki i książki żołdawe, rapartawe i t. p. "bez czegO' pułk, ani w parządku egzystawać, ani 'rachunków swej organizacji zdać nie potrafi" Uznając tę potrzebę Wybicki asygnawał sumę 600 zł. Tymczasem Węgleński dapiera w dniu 27 maja dał odpov.iedź na 'zapylania PGlIiińskiega 18 ). Infarmawał, że ubiór wojska swieżo uformawanegO', winien być pakryty przez społeczeństwo, a ni.e przez skarb, :l cO' się tyczy rekwizytów dla trzecich

15) ArchiwlUffi PaństW10lWe w POiznamiu, Pref. po,zn. 1749, f. 57.

18) !(pŁn. 11 p. p. od 22, V. 1808, (lo 6 p. p. od 28. V. 1809, podinspektor pO!p5ÓW 2 kI. od 28. VII. 1810. 17) Arc'łuVI'!U.IP.. PańJstw'Oi\ve w Poznaniu Pref. pO'z:n. 1748, f. 215.

18) ATcrnwum PańSltY'()lwc w Poon:miu, Pref. pOZ[[. 1749, f. 135.

óttRONI1tA !vItASTA POZNANIAbatalj.onów, to te mogą być użyte na miejscu, bo rekruci będą w nie zaopatrzeni za przybyciem do Galicji. W odpowiedzi na to pismo przesłał Pomński obszerny raport z któr",go jak widać, czuł się nieco. dotknięty. Donosił w nim, że 19 ) "jedynie troskliwość, aby nie przestąpić przepisów skarbowych powodowała mnie zapytanie uczynić do... zastępcy Ministra pod dniem 16 maja r. b. Wiadome są... Panu rozkazy odebrałem od... M.inistra Wojny i samego... Pana. jaka była uchwała Rady Stanu - 16 kwietnia wszechmocną władzę naczelnikom nadająca., jaką nareszcie gen. Dabrowski był powagą obdarzony, aby w tak krytycznych dla kraju okolicznościach skutecznie działać. Byłbym sobie jako Polak miał wiele do wyr.lucenia, gdybym mając podobne rozkazy był sobie najmnie,jsze porobił trudności przy formowaniu siły zbrojnej, które za:wsze potrzebowało zna<:znych wydatków i które za szczególnemi zleceniami... Naczelnika (tj. Wybickiego), Jako i gen. Dąbrowskiego czynić musiałem. Te rozliczne wydatki przy szczupłych fundusza.::h skarbowych, jak... Panu dobrze wiadomo, tak uskutecznić starałem się, aby najmniej organizacja sIły zbrojnej nie cierpiała, aby asygnacje... Pana i inne wydatki, jako i kompetencje i pensje etatowe wstrzymanemi nie były. Największą troskliwość miałem względem 7apłaty efektów przez gen. Hanke zakontraktowanych dla regimentów 10, 11 i 12, a które kontrakty przezemnie zatwierdzone były. Te zapłacić koniecznie wypadało, gdy l'egimenta miały w TOluniu tyle rekrutów nie ubranych, którzy r6wnie do obrony kraju i zasilenia pułków w Galicji ,koniecznie potrzebm byli. Wprawdzie proponowałem gen. Dąb.rowskiemu, aby ten z zakontraktowanych przez gen. Hanke efektów, ile gdy mundury, trzewiki, kaszkiety etc. i inne efekta już upakowane i gotowe były, użył na oporządzenie zgromadzających się tu kantonistów. Lecz ten, tego się tykać nie chciał, oświadczając, że takowe są równie potrzebne na oporządzenie kantonistów w Toruniu na takowe efekta czekających. Ustawy późniejsze Rady Stanu i reskrypta... Ministra dały mi poznać, że nie byłem powinien być powolnym wezwaniom, tak... naczelnika Wybickiego, jako i gen. Dąbrowskiego i dawać pieniędzy skarbowych na organizowanie nowych bataljonów w departamencie. To mnie powodowało znając gorliwość departa

.") Arc!liwum Plńst\\'i()wa w Po,znaniu, Pref. pozn. t 749, f. 137-139.

mentu poznańskiego do proponowania... Wybickiemu, aby wezwał obywateli do złożenia w dobrowolnej ofierze jednej raty podymnego, którą gorliwi obywatele... z naj'Większą ochotą, nawet za chłopów opłacają. Tym sposobem zastąpione zostaną wydatki organizacji ubioru, Spodziewam się, iż te moje działania trafią w myśl... zastępcy Ministra Skarbu". Lecz zanim dostał Poniński odpowiedź na te tłomaczenia, już pod datą 29 maja 20 ) donosił, że za efekta zamówLone przez gen. Hanke zapłacił 308,626 zł. 2% g'r., a na wezwanie Wybickiego i Dąbrowskiego wypłacił 106,967 zł. 15 gr. na organizację dwuch pieszych regimentów z dezerterów austrjac'kich i byłych żołnierzy pruskich. Informował, że przy pierwzej organizacji dla 1000 strzelców i 500 jazdy, którzy ruszyli z Dąbrowskim dostarczyli obywatele dwumiesięczny żołd, a na mięso i wódkę 52,000 zł., na opłacenie zaś 224 koni - fundusz 109,000 zł. Lecz jednocześnie komunikował Poniński, że żądanych obecnie przez wojsko 50,000 zł. na kontynuację organizacji nowych pułków nie jest w stanie dostarczyć dla braku pieniędzy w kasie i niezapłaconych dotąd już dawniej wystawionych a..ygnacji. Jak więc można sądzić napomnienia Węgleńskiego niezbyt wziął Poniński do serca, skoro wydatki wotskowe nadal pokrywał.

Raport swój zakończył jednak niedwuznacznie: "racz mię... Minister mieć w czasie za wyekskuzowanego, jeżeli uzbrojenie tych 'regimentów do obrony kraju koniecznie potrzebnych wstrzymane będzie" Jednak obrona kraju s7ła już dość pomyślnie, od Torunia wróg się cofał, a za nim podążał krok w krok Dąbrowski, oswabadzając od nieprzyjaciół Wielkopolskę, Warszawę, aby następnie wkroczyć na teren .zajęty prze'z Austrję po trzecim rozbiorze Polski, Wśród takich warunków uważał Wybicki, że jego rola jako pełnomocnika 'rządowego jest skończoną i że to prowizorium wojenne należy zwykłą konstytucyjną zastąpić władzą. T o też w dniu 29 maja pisząc do Rady Stanu 21 ) składał w jej ręce nadaną mu władzę. Rada Stanu dziękując tychczasową działalność odmówiła jednak uwolnienia i prosiła go o pełnienie swych czynności w dalszym ciągu "bo obawia się

20) Al'chiWlum PańJstwlOl\ve w Pozn:.miu, Bref. pOIZll. 1749, f. 83-85, 21) Arch"UIffi Akt DaMo1nych w Wal'<!zawie, Rada Stanu 293<\.

KRONIKA MIASTA POZNANIAprzez odjęcie wielkiego ogniwa zerwać cały łańcuch, który wkoło otacza i ściska nieprzyjaciela". Stanowisko W ybickiego, jako ogólnego kierownika było bardziej odpl wie dzialne , nie tak może jed'nak ciężkie jak Ponińskiego, który na każdym kroku borykał się z trudnościami finansowemi. Oto nazajutrz po złoż£niu raportu, ż,e brak mu pieniędzy, otrzymał oJ 'rady gospodarczej' legji trzeciej22) wiadomość o zawarciu nowego kontraktu z liwerantem Wolfem Falk o dostarczenie ekwipunku na 1200 ludzi, co łączyło się z wypłaceniem zaliczki. Już to władze wojskowe były bez litości. Pismem datowanym z Łowicza 7 czerwca informował Dąbrowski Ponińskiego o zarządzeniu ks. Józefa Poniatowskiego, które podkreślając cytował Dąbrowski, iż "wszystkie władze cywilne w departamentach lewego brzegu Wisły mają pod własną odpowiedzialnością posłusznemi być rozkazom... gen. Dąbrowskiego we wszystkim, co się tyczyć będzie wojska i czynności wojskowych" i jednocześnie wzywał, aby na potrzeby wojska jaknajprędzej nade"łał 20,000 zł. Pod tą samą datą o pieniądze zwraca się płk. Cedr('lwsk z P' iec<.nia Dąbrowskiego 23 ) "ażeby do prefektury czule w tym interesie przemówił", bo "kasa... niezmiernie uboga", przeto "ściskając serdecznie Pana Józefa" przedkładał "znacie jak żołnierz nasz na to zasługuje aby był we wszystko opatrzony, a zatem chciecie ile możności pieniędzy przesłać na których niedostatek żołnierz umęczony niezmiernie utyskuje". Uzbierał więc Poniński 12,000 zł. i te przez wyruszającego na czele sformowanego batalj'onu kptna Sierawskiego przesyłał. Sumitował się przytem: 24 ) "nie jestem w stanie... Generałowi więcej jak nastąpiło nadesłać, kasa departamentowa albowiem w takiem się znajduje położeniu, że nie zdołam, tylko cząstkami liwerantów za już dostawiony ubiór dla wojska zaspakajać. Miej Generale wzgląd, iż departament którym zarządzam na oporządzenie i lenung wojska twego blizko 400,000 zł. już wydał, nie rachując co się jeszcze liwerantom należy, ani też żywności, którą się dostawiało i dotąd dostarcza. Czyliż podobno, aby departament pomimo największej chę

22) ATchtiwtum Państwowe w Poznaniu, Pref. pozn. 1749, f. 107-110.

23) Archh'lum P02,ń;sltW1olwe 'W Powanłu, Pref. pozn. 1749, f. 159.

24) Archiwum p.lń!>trWl()rwe w Poznaniu, Pref. po,w. 1749, f. 97-99.

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1928 R.6 Nr2 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry