MIECZYSŁA W

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1977.04/06 R.45 Nr2

PRZEPIORĄ

PROBLEMY PROJEKTOWANIA MIEJSKICH ODCINKÓW TRASY E-8

ROZWOJOWI gospodarczemu naszego kraju towarzyszą procesy intensywnej urbanizacji. Jednym z elementów postępu technicznego naj silniej wywierających wpływ na procesy urbanizacji miast jest rozwój motoryzacji. Motoryzacja jako wyraz techniki w krótkim czasie przerodziła się w skomplikowane zjawisko życia społecznego. Intensywny i jednocześnie żywiołowy rozwój motoryzacji wywołał znaczne zakłócenia w prawidłowym funkcjonowaniu obszarów zurbanizowanych. Harmonijny rozwój jednostki miejskiej i sprawne jej działanie uzależnione jest w głównej mierze od prawidłowego układu komunikacyjego. Aczkolwiek w zakresie modernizacji sieci ulicznej w Poznaniu zrobiono wiele, m.in. rozpoczęto budowę szeregu nowoczesnych obiektów komunikacyjnych, to jednak w mieście istnieją trudności komunikacyjne zwłaszcza na wszystkich drogach przelotowych prowadzących przez miasto. Aby zapobiec stopniowemu pogarszaniu się sytuacji komunikacyjnej, władze miejskie postanowiły w pierwszym etapie kompleksowo uporządkować podstawowe ciągi komunikacyjne. Na podstawie przeprowadzonych badań struktury, natężenia i bezpieczeństwa ruchu stwierdzono jednoznacznie, że najbardziej kłopotliwy jest ciąg uliczny o charakterze tranzytowym wschód-zachód. Wnikliwa analiza układu komunikacyjnego przyczyniła się do podjęcia decyzji zbudowania w pierwszej kolejności trasy ruchu szybkiego o wysokich parametrach technicznych, nazywanej Trasą E-8. Miejski odcinek Trasy E-8, o łącznej długości ok. 16 km, podzielony został na trzy części: wylot wschodni; wylot zachodni; trasa śródmiejska. Wylot wschodni, o długości 6 km, zaczyna się na wschodniej granicy miasta do węzła przy ul. Podwale. Prace projektowe związane z budową tego odcinka wykonano w latach 1972 -1973 w ciągu dzie

Stanlslaw Lewandowski główny koordynator zezespolu projektującego

Mieczysław Przepiorą główny projektant odcinka od granic miasta do ul. LutyckieJ

Norbert Klekotta główny projektant odcinka od ul. Lutyckiej do al. Polskiej

Bogumir Wołowczyk główny projektant obiektów inżynierskich, projektant konstrukcji tunelu drogowego przy al. Polskiej

* Zenon Stachowski .projektant inżynierii 1 organizacji ruchu

Mieczysław Przepiorąwięciu miesięcy w Biurze Projektów Budownictwa Komunalnego. Poza podstawowym projektem drogowym sporządzono szereg dokumentacji innych specjalności branżowych, a mianowicie: projekty konstrukcyjne wszystkich obiektów inżynierskich; urządzeń kanalizacyjnych, wodociągowych, telekomunikacyjnych, oświetlenia trasy, wiaduktu i przejść podziemnych; urządzeń energetycznych, gazowniczych oraz zazielenienia. Ponadto sporządzono projekt organizacji ruchu, co umożliwiło zainstalowanie skoordynowanej sygnalizacji świetlnej, tzw. zielonej fali. Proj ekty architektoniczne zagospodarowania otoczenia trasy, skrzyżowań, wystroju przejść podziemnych zaważyły w znacznym stopniu na poziomie -estetyki tej nowoczesnej drogi komunikacyjnej. Opracowania projektowe wylotu wschodniego stworzyły dokumentację o charaktrze kompleksowym, będącą podstawą do budowy. Bardziej skomplikowanym zadaniem, jakie władze miasta powierzyły kolejno Biuru Projektów Budownictwa Komunalnego, było przygotowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej na budowę wylotu zachodniego Trasy E-8. Decyzja w tej sprawie zapadła na początku 1974 r. Podjęto mianowicie uchwałę, która głosiła, iż dla uczczenia VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Eobotniczej wybudowany zostanie i oddany do eksploatacji w przeddzień Zjazdu zachodni wylot Trasy E-8. Zdając sobie sprawę z ograniczonego czasu na opracowanie dokumentacji projektowej, dyrekcja Biura Projektów Budownictwa Komunalnego postanowiła, podobnie jak przy projektowaniu wylotu wschodniego, zrezygnować z dokumentacji dwustadiowej. W trybie przyspieszonym przystąpiono do sporządzenia jednostadiowego proj ektu technicznego. Wstępne prace projektowe rozpoczęto na początku kwietnia 1974 r. Polegały one na: zebraniu materiałów o charakterze informacyjnym, przygotowaniu uaktualnionych podkładów geodezyjnych, sytuacyjno-wysokościowych, kompilacji tychże podkładów, przeprowadzeniu szeregu wizji lokalnych, dokonaniu uzupełniających pomiarów sytuacyjno-wysokościowych, uzyskaniu inwentaryzacji urządzeń podziemnych i naziemnych od wszystkich użytkowników, sporządzeniu zbiorczego planu tychże urządzeń. Ponadto zaistniała konieczność przeanalizowania proj ektu koncepcyjnego z roku 1972. W ramach prac wstępnych stworzono w ogólnych zarysach poziomowy układ trasy, ograniczający do minimum rozmiary wyburzeń. Określono również O"

-o

?r o S a 3

Budowa wiaduktu stalowego przy ul. Lutyckiej. Budowa przyczółków (wrzesień 1975)

III »ss

Budowa tunelu drogowego przy al. Polskiej. Montaż niskich prefebrykowanych ścian oporowych (jesień 1974)

Budowa wiaduktu żelbetowego przy ul. Santockiej. Wznoszenie przyczółków i podpór środkowych (czerwiec 1975 r.)

Budowa tunelu drogowego przy ul. Przelot. Zdjęcie wykonane w połowie listopada 1975 r.

**i*

orientacyjnie sposób powiązania trasy z istniejącym lokalnym układem ulicznym. Wylot zachodni podzielony został pod względem funkcjonalnym na dwa niezależne odcinki. Pierwszy, długości 3,3 km, rozpoczynający się na zachodniej granicy miasta a kończący u wlotu w ul. Lutycką, zaprojektowano zgodnie z wytycznymi Wydziału Budownictwa, Urbanistyki i Architektury na parametrach trasy pośpiesznej - dwujezdniowej P-I. Drugi (pomiędzy ul. Lu· tycką a al. Polską) na podstawie tychże wytycznych zakwalifikowano do ciągu komunikacyjnego kategorii N -II, czyli ulicy dwujezdniowej ruchu normalnego.

Długość tego odcinka łącznie z wylotem północno-wschodnim pod al. Polską wynosi 3,2 km. Odcinek o zaniżonych parametrach technicznych docelowo stanowić będzie, wraz z przyszłą Trasą Śródmiejską, północne zamknięcie ramy miejskich dróg ruchu przyspieszonego. Wiodące projekty drogowe dla obu części wylotu zachodniego ukończono w grudniu 1974 r. W tym samym czasie dokumentacje branżowe były już w poważnym stopniu zaawansowane. W wyniku nowych decyzji, podjętych w końcu grudnia 1974 r. przez Urząd Miasta i Centralny Zarząd Dróg Publicznych w sprawie przeklasyfikowania odcinka pierwszego, tzn. pomiędzy zachodnią granicą miasta a ul. Lutycką, polegającego na zastosowaniu parametrów analogicznych jak dla trasy ekspresowej, zaistniała konieczność przeprojektowania tego odcinka w sposób zasadniczy. Nowe wytyczne zalecały - w porównaniu do poprzednich - opracowanie dokumentacji drogowej na parametrach kategorii E-I zamiast P-I.

W nowej sytuacji wynikła konieczność opracowania nowych przekrojów podłużnych niwelety trasy oraz wprowadzenia częściowych zmian w poziomym układzie geometrycznym, w szczególności w obrębie dwupoziomowych skrzyżowań przy ulicach: Słupskiej, Santockiej i Lutyckiej. Podniesienie standardu odcinka pierwszego umożliwiło podwyższenie szybkości projektowej z 70 do 100 km na godzinę. Dzięki dużej pomocy ze strony inwestorów: Zarządu Dróg i Mostów i Dyrekcji Okręgowej Dróg Publicznych oraz przychylności generalnego wykonawcy Rejonu Budowy Dróg i Mostów, głównie zaś dzięki bezprzykładnemu zaangażowaniu dyrekcji i pionu projektanckiego Biura Projektów Budownictwa Komunalnego, trudności powstałe w związku z koniecznością opracowania nowej dokumentacji zostały pomyślnie rozwiązane. Zamienna dokumentacja na roboty drogowe obe'jy" '"

Ryszard Goguiski projektant inżynierii ł organizacji ruchu

Jan Nowak projektant konstrukcji wiaduktu stalowego przy ul. Lutyckiej

Włodzimierz Konkiewicz projektant konstrukcji przejść podziemnych.

Eugeniusz Platkiewicz projektant konstrukcji wiaduktu żelbetowego przy ul. Santockiej

Leszek Schreiber projektant konstrukcji wiaduktu żelbetowego przy ul. Słupskiej

Zbigniew Wieloch projektant konstrukcji tunelu drogowego przy ul. Przelot

Mieczysław Przepiorąmowała odcinek od granicy miasta do al. Polskiej. Na tej długości zaprojektowano dwie jezdnie jednokierunkowe oddzielone od siebie pasem rozdzielczym. N a odcinku od granicy miasta do ul. Lutyckiej podstawowe jezdnie poprowadzono wzdłuż południowej strony ul. Dąbrowskiego. Istniejącą zaś (starą) jezdnię postanowiono wykorzystać jako północną obrzeżną ulicę ruchu lokalnego. Analogiczną ulicę dla ruchu lokalnego zaprojektowano również po stronie południowej. Na pozostałym odcinku od ul. Lutyckiej do al. Polskiej wykorzystano jezdnię ul. Dąbrowskiego jako pasmo ruchu jednokierunkowego, dobudowując wzdłuż równoległą drugą jezdnię dla ruchu o kierunku przeciwnym. Wzdłuż tegoż odcinka po zewnętrznych stronach jezdni głównych zaprojektowano ciągi pieszojezdne, co podyktowane zostało koniecznością zapewnienia bezpiecznych dojazdów do domów stojących wzdłuż Trasy. Na odcinku ruchu ekspresowego (od granicy miasta do ul. Lutyckiej) na szczególną uwagę zasługują tzw. łączniki, umożliwiające wplot i wyplot z Trasy na pełnych niemalże szybkościach jazdy. W oparciu o doświadczenia zdobyte przy projektowaniu i realizacji wylotu wschodniego Trasy E-8, (która ma tylko jeden bezkolizyjny węzeł, a żadnego skrzyżowania wielopoziomowego), kierując się jednocześnie kierunkiem swobody ruchu, potrzebą zwiększenia przelotowości oraz koniecznością zapewnienia płynności ruchu i jego bezpieczeństwa, postanowiono wyeliminować skrzyżowania jednopoziomowe. Wylot zachodni został dzięki temu dodatkowo wyposażony w nowoczesne obiekty inżynierskie. Zaprojektowano, a następnie wykonano: 1. Dwa tunele drogowe przy ul. Polskiej i ul. Przelot. Ten ostatni zaprojektowano łącznie z przejściem podziemnym; 2. Dwa wiadukty żelbetowe na przedłużeniach ulic Słupski i Santocki ; 3. Wiadukt stalowy z murami oporowymi przy ul.

Lutyckiej; 4. Sześć przejść podziemnych przy ulicach: Bużańskiej, Popradzkiej, Tatrzańskiej, Chodzieskiej, Leśnowolskiej i w Przeźmierowie. Obydwa tunele drogowe zaprojektowane zostały w całości z prefabrykatów. Przy wiaduktach żelbetowych wykonano na mokro wyłącznie fundamenty i przyczółki wtopione w nasyp. Pozostałe elementy konstrukcji (filary i ustrój nośny) wykonano z prefabrykatów. N ad wlotem trasy ekspresowej w ul. Lutycką za

, , : · ; · z..

Wlot pod wiadukt przy ul. Lutyckiej. Zdjęcie wykonane w grudniu 1975 f.

Budowa tunelu drogowego przy al. Polskiej. Montaż prefabrykowanych fundamentów ścian wysokich (zima 1974/1975)

Mieczysław Przepiorą

'v.

wh:

Budowa wiaduktu stalowego przy ul. Lutyckiej. Zdjęcie wykonane na początku listopada 1975 r.