MAKSYMILIAN KRANZ

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1977.01/03 R.45 Nr1

ZMIANY MIKROKLIMATU W PRAWOBRZEŻNYM POZNANIU

JAK w większości miast na świecie, tak i w Poznaniu istnieje potrzeba podjęcia badań jakościowych i ilościowych zmian w naturalnym środowisku, szczególnie na obszarze wielkich osiedli mieszkaniowych. Wiąże się to bezpośrednio ze sprawami ochrony ludzi przed szkodliwymi zdrowotnie skutkami rozwoju cywilizacji. Zbadanie zagrożenia atmosfery, wody i gleby możliwe jest tylko w dłuższych okresach czasu. Praca niniejsza miała na celu ustalenie zmian zachodzących na obszarze Nowej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje", leżącej na ciągu komunikacyjnym Starołęka-J ezioro Maltańskie, w której bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się kilkanaście czynnych zakładów przemysłowych; obejmuje ona badania dokonana w latach 1972 - 1975. Oparta jest także na wcześniejszych fragmentarycznych opracowaniach zagadnień sozologicznych dla Poznania ł oraz na danych Miejskiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej. W historii badanego obszaru nie podejmowano prób kompleksowego uchwycenia zmian fizyko-chemicznych środowiska.

TEREN BADAŃ

Na badanym obszarze można wyróżnić kilka wyraznie wyodrębniających się typów terenu. Pierwszym z nich są okolice wokół zakładów przemysłowych leżących wzdłuż ulic Starołęckiej i Fortecznej. Charakteryzują się one lichym zadrzewieniem i typowymi budynkami fabrycznymi oraz niewielką liczbą budynków mieszkalnych. Drugi typ terenu stanowią rozbudowujące się osiedla mieszkaniowe. Zadrzewienie jest tu także niewielkie, co należy zapisać na karb przygotowywania placów budowy. Trzeci typ stanowią pasy zieleni ciągnące się wzdłuż Warty i Jeziora Maltańskiego (fragmenty tzw. klinów zieleni).

Badany obszar leży wzdłuż Warty, a od północy przylega do Jeziora Maltańskiego. Warta ma w Poznaniu dużą zlewnię, wynoszącą 25 117 km 2 . Wartości przepływu rzeki są wysokie, jakkolwiek istnieją znaczne różnice w tych wartościach między stanem njskim a wysokim, wyrażające się ok. dziesięciokrotnym zwiększeniem wartości przepływu i spływu. Warta ma bardzo charakterystyczny rytm stanów wody: wielkie wezbranie wiosenne (marzec) i długi okres niskich stanów wody, obejmujący lato i początek jesieni, z naj niższym stanem we wrześniu. Przyczyną takiego reżimu wodnego rzeki jest wiosenne topnienie śniegów, uwalniające w krót

1 M. Kra fi z i O. N i k i c i c z: Wpływ ścieków doprowadzanych do rzeki Warty na odcinku od Rogalinka do Obornik na chemizrn wody i możliwość zastosowania jej do potrzeb komunalnych i przemysłowych. "Zeszyty Naukowe Lubuskiego Towarzystwa Naukowego" (w druku).

Maksymilian

Kranzkim czasie zmagazynowane w ZImIe opady przy zamarzniętym jeszcze podłożu, oraz długotrwały okres wegetacyjny dorzecza Warty po Poznań (ogromny udział obszarów rolniczych sprzyjający szybkiemu parowaniu w okresie wegetacyjnym) i wreszcie prawie zupełny brak zarówno naturalnych jak i sztucznych zbiorników wodnych w dorzeczu Warty po Poznań. Jezioro Maltańskie jest zbiornikiem sztucznym o powierzchni 70 ha. Jego długość wynosi 2300 m, a szerokość 300 m. Wody tego zbiornika są zasilane przez Cybinę, prowadzącą wody silnie zanieczyszczane z Jeziora Swarzędzkiego. Jezioro ma znaczenie dla miasta jako miejsce uprawiania sportów wodnych oraz rekreacji; odgrywa również dużą rolę w reżimie wód podziemnych, przede wszystkim pierwszego przypowierzchniowego poziomu. Pod względem klimatycznym sytuację Poznania określa jego położenie na granicy dwóch krain klimatycznych: poznańskiej (C-5) i gnieźnieńsko- kaliskiej (C-6), należących do typu klimatu krainy wielkich dolin. Pod względem termicznym region krainy wielkich dolin charakteryzuje wzajemne przenikanie cech termicznych, oceanicznych i kontynentalnych. Oceaniczność klimatu wyraża się w małej amplitudzie rocznej temperatury, która rośnie ku wschodowi: Zielona Góra +19,4°C; Poznań +20,5°C; Warszawa +21,5°C, podobnie jak w łagodności zimy; temperatura stycznia: Zielona Góra -1,3°C; Poznań -1,4°C; Warszawa - 2,9°C KNajobfitszy w opady jest lipiec, najuboższy · - luty. Suma opadów lata (czerwiec-sierpień) przewyższa dwukrotnie sumę opadów zimny (grudzień -luty). Zachmurzenie nieba jest najniższe w maju i czerwcu, najwyższe · - w grudniu. Bezwzględną przewagę mają wiatry z sektora zachodniego. Okoliczność ta ma szczególne znaczenie dla topoklimatu Poznania, ponieważ dolina Warty mieszcząca wielki odsetek powierzchni zabudowanej miasta jest usytuowana prostopadle do kierunku wiatrów najczęściej wiejących.

METODYKA BADAŃ

Przeprowadzono następujące badania: zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego (opad pyłu, zapylenie, stężenie dwutlenku siarki i tlenków azotu, a także sporadycznie pomiary stężenia fluoru) 3; wód powierzchniowych (badania fizyko-chemiczne); pomiar pH gleb. Posłużyły one do określenia wpływu zanieczyszczeń emitowanych na osiedla mieszkaniowe Nowej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje" przez zakłady przemysłowe czynne na Starołęce. Uzyskane wyniki badań pomogą ocenić stopień ewentualnego zagrożenia rejonów przeznaczonych pod dalszą zabudowę, a także mogą służyć do określenia zmian mikroklimatu. Punkty poboru prób zostały zlokalizowane wzdłuż ciągu komunikacyjnego do Starołęki. Zapylenie powietrza badano metodami osadową oraz konimetryczną (liczbową).

2 T. B a r t k o w s ki: Ogólna charakterystyka środowiska geograficznego "Poznań". Warszawa 1971; Zagadnienia klimatu i warunków higienicznych na obszarze Poznania i strefy podmiejskiej. Poznań 1967. 3 J. J li d a: Pomiary zapylenia i technika odpylania. Warszawa 1968; P r a c a z b i o r o w a : Chromatografia gaZ;.owa ze szczególnym uwzględnieniem analizY powietrza. Warszawa 1972; J. P a r y s e k : Srodowisko naturalne człowieka i jego ochrona. "Zeszyty Wielkopolskie", nr 15, s. 13, Poznań; J. P a l li C h i Z. S y n o r a d z ki: Metodyka pomiarów zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Metody oznaczania dwutlenku siarki. Warszawa 1970; J. P a l li C h i H. S i e k i e r z y ń s ki: Metodyka pomiarów zanieczyszczeń powietrza · atmosferycznego Metody oznaczania tlenków azotu. Warszawa 1970.

miKroklimatu

Szkic obszaru badań

Szklane słoje o pojemności 1 dcm 3 , o powierzchni otworu 60,8 cm 2 , zawierające po 300 mi wody destylowanej umieszczono na specjalnych stojakach na wysokości 3 m nad ziemią. Czas ekspozycji słoja na punktach pomiarowych wynosił średnio ok. dwudziestu dni w miesiącu. Zebrany w tym czasie pył został wysuszony i zważony. Następnie obliczono opad pyłu w g'm a na miesiąc. Dla porównania z normami polskimi wyniki te przeliczono na t/km 2 na rok. Próbki pyłów poddano analizie przy pomocy spektrografu kwarcowego o średniej dyspersji ISP-22 (analiza prze

Maksymilian

Kranzglądowa) i przy zastosowaniu spektrofotometru do absorpcji atomowej Unicam SP-90 (analiza półilościowa). Próbki spalono na elektrodach węglowych spektralnie czystych w łuku prądu stałego o natężeniu od 5 do 6 A. W pyłach oznaczono ró-wnież procent zawartości substancji organicznych jako straty podczas prażenia i substancji nieorganicznych jako pozostałości po prażeniu. Wielkość cząstek pyłu i ich kształt określono na podstawie zdjęć fotograficznych wykonanych pod mikroskopem elektronowym Jeol typ JEM 7 A przy powiększeniach tysiącdwieściekrotnych oraz dwa i półtysiąckrotnych. Wykonano również serię pomiarów pyłu zawieszonego w powietrzu metodą konimetryczną, za pomocą konimetru firmy Karl Zeiss Jena. Punkty pomiarowe zapylenia zaznaczono na mapce terenu badań. Dwutlenek siarki oznaczono metodą Westa-Gaeke'a 4 . Przy oznaczaniu tlenków azotu posługiwano się metodą opartą na wyodrębnieniu tlenków azotu z powietrza atmosferycznego sposobem aspiracyjnego pochłaniania w zmodyfikowanym roztworze Saltzmana 5

Dla oznaczenia jonówazotynowych pobierano próby powietrza przez zestaw płuczek pochłaniających (zawierających po 10 mi roztworu Saltzmana) i utleniających (20 mi roztworu utleniającego). Powietrze przepuszczano z prędkości 0,2 - 0,4 litra na minutę. Ilość przepuszczonego powietrza była różna i wahała się od 15 do 20 litrów. Następnie mierzono ekstynkcję barwnego roztworu wobec czystego roztworu pochłaniającego w świetle monochromatycznym przy długości fali 0=550 nm. Z krzywej wzorcowej odczytano wartość stężenia jonówazotynowych w mg N0 2 /5 cm 3 roztworu. Następnie przeliczono ilości N O i N O 2 na ilość N 2 O 5 dla porównania z polskimi normami. Przy oznaczaniu fluoru posługiwano się dwoma płuczkami Poleżajewa o pojemności 20 mi, napełnionymi po 10 mi półprocentowym roztworem wodorotlenku sodowego. Powietrze przepuszczano przez 20 minut z prędkością dwa litry na minutę. Po przepuszczeniu ok. 40 litrów, roztwór pochłaniający przelewano do probówek, dodawano 0,2 mi roztworu tlenochlorku cyrkonu i 0,2 mi roztworu eriochromcyjaniny R. Następnie mierzono absorpcję fotokolorymetrycznie przy pomocy kolorymetru "Spekol" przy długości fali ż.=530 nm.

* Powietrze zawierające dwutlenek siarki przepuszczano przez roztwór czterochlorortęcianu sodowego, z którym dwutlenek siarki tworzy nielotny kompleks siarczynortęeianu sodowego. Powstały związek tworzy z roztworem chlorowodorku p-rozaniliny w kwasie solnym związek barwy fioletowej. Intensywność zabarwienia zależy od ilości pochłoniętego dwutlenku siarki. Próby powietrza i oznaczanie ilości pochłoniętego dwutlenku siarki pobierano przez płuczkę, zawierającą 10 mi roztworu czterochlorortęcianu sodowego, przepuszczano powietrze przez 20 minut z prędkością 1,5 ljmin. Na podstawie odczytu z gazomierza wyznaczono objętość powietrza przepuszczonego przez płuczkę. Zawartość dwutlenku siarki w próbkach oznaczono kolorymetrycznie na absorpcjometrze Spekol, przy długości fali 5({) nm. Ekstynkcję mierzono względem wody destylowanej. Od ekstynkcji badanej próby odejmowano ekstynkcję ślepej próby i z krzywej wzorcowej odczytano ilości dwutlenku siarki w ug. Stężenie S02 obliczod · m no ze wzoru: Stężenie SOz (mgjm 3 )f.v 5 d - objętość roztworu pochłaniającego (mi); f - objętość próbki roztworu pobranej do oznaczania kolorymetrycznego (mi); m - znaleziona ilość sa, (ug) odczyt z krzywej wzorcowej; v - objętość powietrza (dcm 3 ). Kwas sulfoanilowy obecny w roztworze wiąże N0 2 częściowo drogą dwóch kolejnych reakcji: dysproporcjonowania na kwas azotowy i azotawy i dwuazowania, a częściowo przez bezpośrednie działanie dwumerycznej formy N 2 0 4 , wykazującej własności nadtlenkowe. Utworzony kwas dwuazoniowy ulega sprzęganiu z obecnym w roztworze chlorowodorkiem N -,'l-naftyljetylenodwuaminy, dając w efekcie barwną sól kwasu N -jl-naftyl,etylenodwuamino-azobenzeno-p-sulfonowego. Różowe zabarwienie roztworu jest podstawą kolorymetrycznego oznaczania jonówazotynowych w roztworze pochłaniającym.

Badania wód powierzchniowych przeprowadzono następującymi metodami (według polskich norm):mętność barwa zapach odczyn twardość ogólna zasadność żelazo ogólne chlorki amoniak azotyny azotany utlenialność siarczany biologiczne zapotrze bowanie t1enu s sucha pozostałość, zawiesiny tlen rozpuszczony

- 54j04583 - C-04548 - 54jC-0 1548 - 69 jC-04540 - 71jC-04554 - 53jC-04565 - 69jC-04601 - 69 jC-04552 - 53jC-04577 - 53jC-04576 - Wg Just J. (1964) - C-04578 - 66jC-j4561

67 j6211-04wg Just J. (1964)

Próbki wody pobierano zgodnie z polską normą 53/C-04570. Punkty poboru próbek wody znajdowały się na Jeziorze Maltańskim: pierwszy przy wlocie Cybiny do jeziora, drugi u wylotu rzeki z jeziora oraz na Warcie na wysokości trzech mostów. Pomiar pH gleb: odczyn gleby mierzy się po potraktowaniu próbki 'wodą lub elektrolitem. Ostatnio pomiary dokonuje się przeważnie za pomocą elektrod szklanych. Odczyn gleby w wodzie mierzy się przy różnych stosunkach gleba: woda, od 1 : 1 do 1:10. Zmiana stosunku powoduje zwykle wzrost pH od 0,2 do 0,5 jednostki. Dla ustalenia równowagi zaleca się mieszanie zawiesiny wodnej od jednej godziny przy stosunku gleba: woda jak 1: 1 do 30 minut z przerwami przy stosunku 1 : 2,5. Stosunek gleba: woda jak 1 :2,5 jest przyjęty przez Międzynarodowe Towarzystwo Gleboznawcze i taki stosunek stosowano w niniejszych badaniach. Z dostarczonych prć bek gleb odważono po 5 g do zleweczek o pojemności 25 mi i dodano 12,5 mi wody destylowanej. W celu ustalenia się równowagi, zawiesiny gleb z wodą mieszano z przerwami przez 30 minut. Pomiar pH przeprowadzono na pH-metrze typu N-512, przy użyciu elektrody kombinowanej typu S AgP-209 W. W celach kontrolnych powtórzono pomiar na pH-metrze typu "Ridan" przy zastosowaniu elektrody szklanej typu 101 S, jako elektrody pomiarowej (4,5).

WYNIKI BADAŃ

Opad pyłu na badany teren cd lutego 1973 r. do maja 1974 r. przedstawia Tabela 2. W rejonie ul. Starołęckiej przekroczenia normy zapylenia notuje się od kilku lat. Najwyższa zawartość zapylenia w 1971 r. przekraczała ponad dwukrotnie dopuszczalną normę i wynosiła 550 t/km 2 na rok. Od tego czasu w rejonie tym notuje się spadek wartości opadu pyłu. I tak największy opad pyłu dla punktu pomiarowego przy ul. Starołęckiej zanotowano w maju 1973 r. (41,2 g/m 2 na miesiąc), a najmniejszy w październiku 1973 r. (20,9 g/m 2 na miesiąc). Średni miesięczny opad pyłu dla tego rejonu (z dwunastu miesięcy) wynosił 29,8 g/m 2 . Przeprowadzone w lutym, kwietniu i maju 1974 r. pomiary konimetryczne pyłu zawieszonego w powietrzu potwierdziły dość duże zapylenie w okolicy ul. S tarołęckiej (Tabela 2). W przypadku punktów pomiarowych w rejonie Nowej Dzielnicy Mieszkaniowej "Rataje" stwierdzono, że opad pyłu na ten rejon nie przekracza

Maksymilian

Kranz

Tabela 1

DANE METEOROLOGICZNE DLA POZNANIA W LATACH 1973 - 1974

Miesiąc Średnia Opad w mi- Średnia Opad w miRok Rok Miesiąc temperaturaOC limetrach temperatura oc limetrach 1973 I 1,1 19,2 X 6,8 45,6 II 1,8 37,4 XI 2,3 36.1 III 4,3 21,2 XII -o ,8 34,5 IV 8,5 70,0 1974 I 1,4 32,2 V 12,7 56,2 II 2,6 26,0 VI 16,5 75,2 III 4,6 4,3 vn 18,4 75,6 IV 7,4 19,3 vra 18,0 13,3 V 11,6 47,6 IX 13,6 40,5

dopuszczalnych norm. Średnia miesięczna opadu pyłu wynosiła: dla punktu pomiaru na Osiedlu Jagiellońskim - 8,0 g/m 2 , a dla punktu na Osiedlu Piastowskim - 8,2 g/m 2 . Również na punkcie pomiarowym w pobliżu Jeziora Maltańskiego nie zanotowano przekroczenia dopuszczalnej normy. Średnia miesięczna dla tego punktu wynosiła 5,9 g/m 2 .

Tabela 2

OPAD PYŁU W LATACH 1973 - 1974 (W GIM 2 )

1973 1974 Średnia Suma Stanowisko miesięroczna pomiarowe II III IV V X XI XII I II III IV V t/km 2 czna Forteczna 12,6 6,2 13,6 8,7 6,0 4,0 5,3 11,9 6,3 8,2 10,5 7,1 8,4 100,8 Staro1ęcka 35,8 24,7 28,7 41,2 20,9 27,4 25,3 25,7 28,9 27,8 21,3 25,2 29,8 358,8 Piastowskie 15,9 5,9 6,1 5,9 11,5 8,7 5,9 3,5 6,4 12,8 7,9 8,2 98,4 Jagiellońskie 17,1 12,1 6,5 8,3 5,8 5,0 10,4 5,4 2,6 8,9 9,5 3,8 8,0 95,6 Majakowskiego 7,6 5,1 4,7 10,3 4,8 6,4 6,9 4,9 2,5 7,0 5,3 4,6 5,9 70,5

Analiza na zawartość związków organicznych i nieorganicznych w pyle opadowym w rejonie Starołęki i Rataj dowiodła: dla pyłu z rejonu Starołęki 39,7/0 związków organicznych i 60,3% nie organicznych. Analogiczne wartości dla Rataj wyniosły 17,1 % i 82,9%. Większa zawartość związków organicznych w pyłach z rejonu Starołęki związana jest z dużą zawartością sadzy, która pochodzi z kominów zakładów przemysłowych. Analizy spektrograficzna i spektrofotometryczna wykazały we wszystkich badanych próbkach pyłu znaczne ilości krzemu i żelaza, następnie magnezu i wapnia oraz ślady miedzi. Ponadto w zimowych próbkach pyłów z terenów "Stomila" ślady cynku. Wyniki analizy mogą budzić poważne obawy. Przede wszystkim duża zawartość krzemu (90%) oraz żelaza (5% -10%) może być powodem skażenia i zagrożenia środowiska. W dość dużych ilościach występuje w niektórych rejonach badawczych magnez (1%) oraz dalsze pierwiastki o charakterze alkalicznym, jak wapń i sód (0,1%). Trudności analityczne uniemożliwiły oznaczenie anionów tych metali, gdyż w zależności od ich charakteru mogą one mniej lub więcej szkodliwie oddziaływać na otoczenie. Obecność ołowiu i kadmu, choć tylko śladowa, jest również niepokojąca ze względu na ich toksyczny charakter. Pomiary stężenia dwutlenku siarki wykazały, że w żadnym 'z badanych rejomikroklimatu

nów nie została przekroczona dopuszczalna norma, która wynosi dla obszarów chronionych 0,9 mg/mi Jedynie wyniki badań z rejonu ul. Starołęckiej odbiegały od pozostałych i w niektórych przypadkach, jak np. w dniu 20 marca 1974 r., stężenie dwutlenku siarki wynosiło 0,732 mg/m 3 . Dużo większe stężenie dwutlenku siarki w okolicy ul. Starołęckiej związane jest z emisją tego związku do atmosfery przez zakłady przemysłowe spalające w swych paleniskach węgiel kamienny. W rejonie Rataj i okolic Jeziora Maltańskiego nie stwierdzono natomiast dużych stężeń dwutlenku siarki, na co niewątpliwie wpływa dość znaczna odległość od zakładów przemysłowych, położonych na lewym brzegu Warty, jak również przeważający tu zachodni kierunek wiatrów. W wyniku przeprowadzonych pomiarów stężeń tlenku azotu w powietrzu atmosferycznym na obszarze objętym badaniami nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych norm. Zbyt krótki okres badań (od marca do maja 1974 r.) nie pozwala na szerszą ocenę wyników. Jednak tlenki azotu w głównej mierze zawarte są w gazach spalinowych, toteż należy się liczyć ze wzrostem ich zawartości w naszym

Tabela 3

WYNIKI STĘŻENIA S02 W POWIETRZU ATMOSFERYCZNYM W ROKU 1974 (W MG/M3)

Stanowisko miesiące Średnie stężenie pomiarowe " III IV V VI S02wmg/m3 Forteczna 0,225 0,052 0,032 0,058 0,073 0,088 Star olecka 0,546 0,732 0,523 0,259 0,358 0,483 Piastowskie 0,015 n.w. 0,027 n.w. 0,015 0,011 Jagiellońskie n.w. 0,012 0,036 0,013 0,023 0,016 Rondo Rataje 0,035 n.w. n.w. 0,072 0,038 0,028 Majakowskiego 0,028 0,052 0,051 0,021 0,073 0,053

mieście, gdyż motoryzacja w Poznaniu szybko się rozwija. Wyniki stężenia tlenków azotu przedstawia Tabela 4. Przeprowadzone w dzielnicy przemysłowej wyrywkowe pomiary stężenia fluoru w powietrzu atmosferycznym wykazały niewielkie jego stężenie (rzędu 0,011 mg na m S ), i to w sporadycznych przypadkach. Fluor zawarty w powietrzu pochodzi z Fabryki Nawozów Fosforowych i rozprzestrzenia się do badanego obszaru (ul. Starołęcka) tylko w wyjątkowych warunkach meteorologicznych. Wydaje się, że fluor nie stanowi zagrożenia. Wody Warty badano co miesiąc od czerwca 1972 do maja 1974. Wyjątek stanowią styczeń i luty 1974, w których badań nie przeprowadzono ze względu na wysoki, niereprezentatywny stan wód. Rezultaty badań przedstawiono w Tabelach 5a i 5b.

Tabela 4

WYNIKI STĘŻEŃ TLENKÓW AZOTU N0 2 I NO W 1974 R.

(W PRZELICZENIU NA N 2 0 s W MG/Al)

Marzec Kwiecień Maj Stanowisko pomiarowe NOz NO NOi ( NO j N O 2 j NO j suma , suma suma Forteczna 0,060 0,080 0,140 0,086 I 0,132 l 0,218 0,074 0,113 0,187 Starołęcka 0,205 0,390 0,595 0,252 0,240 0,492 0,215 0,148 0,363 Piastowskie 0,050 0,120 0,170 0,074 > 0,098 l 0,172 0,132 0,221 0,353 Jagiellońskie 0,063 0,106 0,169 0,110 ! 0,228 l 0,338 0,057 0,148 0,205 Rondo Rataje 0,138 0,230 0,358 0,121 0,230 l 0,351 0,031 0,157 0,188 Majakowskiego 0,100 0,229 0,329 0,273 , 0,208 l 0,481 0,159 0,247 0,406 00

Tabela 5a

WYNIKI BADANIA WODY RZEKI WARTY W ROKU 1972

28 VI 10 VII 17 VIII 12 IX 18 X 20X1 6 XII Rodzaj badań ] I II l II 11 l II I II I II > U .

Temperatura 17 17 22 22 18 18 14 14 4 4 l l + l 4 4 Mętność mg/ISiO A 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 Odczyn pH 8,0 8,0 8,0 8,0 8,0 8,0 8.0 8,0 7,2 7,2 7,2 7,2 7,6 7,6 Twardość ogólna (mili wale II CaCO.O 4,0 4,1 4, l 3,5 3,7 3,7 3,9 3,8 4,9 4,8 4,4 4,5 3,9 3.3 Twardość ogólna (stopnie niemieckie) 11,20 11,48 11,48 9,80 10,36 10,36 10,92 10,64 13,72 13,44 12,32 12,60 10,92 9,24 Zasadowość mglI 3,1 3,6 3,4 3,5 3,1 3,3 3,0 3,1 3,3 3,5 3,3 3,2 3,3 3,2 Żelazo ogólne mglI Fe 0,8 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,2 0,2 0,5 0,5 0,3 0,3 Chlorki mglI CI 31 31 30 29 41 43 36 35 38 37 37 38 42 41 Amoniak mglI N 0,04 0,04 0,08 0,08 0,08 0,08 0,04 0,04 0,35 0,35 0,50 0,50 0,16 0,16 Azotyny mglI N 0,05 0,03 0,015 0,015 0,015 0,015 O, l 0,1 0,01 0,01 0,03 0,03 0,02 0,02 Azotany mglI N O, l O, l 0,5 0,5 0,5 0,5 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 0,7 0,7 Utlenialność mglI O 2 8,8 7,6 8,6 8,6 10,1 10,7 10, l 10,2 8,4 7,0 7,8 7.5 7,2 7,6 Zawiesiny mglI - - 22 49 25 25 24 25 24 23 22 25 - - Mangan mglI M n O 4 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 - - - - - - - - Siarczany mglI SO* 30,44 36,20 35,38 48,13 64,99 64,18 73,23 76,11 70,3 41,96 64,59 73,23 - - Tlen rozpuszczalny mglI O 2 11,2 11,6 13,4 13,0 10,8 10,4 7,2 7,4 7,6 7,2 5,0 4,6 8,2 8,0 Biologiczne zapotrzebowanie tlenu mglI O 2 8,8 8,2 10,8 10,8 10,0») 9,6*) 4,4 3,8 7,4 6,0 4,0 3,8 7,0 7,4

-*) Biologiczne zapotrzebowanie tlenu 3 .

Obj aśnienie: I - pobór wody w okolicy ujęcia wody. 11 - ok. 500 ni za obszarem ochronnym ujęcia wody,