TYGODNIOWA CZĘSTOTLIWOSC LOTÓW NA LINII POZNAŃ-SZCZECIN-POZNAŃ W LATACH 1946 - 1970

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1973.07/09 R.41 Nr3

Lp.

Rok

Miesiące:

II

III

IV

VI

VII

VIII 2 1947 3 1948 4 1949 5 1950 6 1951 7 1952 2 2 8 1953 2 2 9 1954 2 2 10 1955 2 2 11 1956 2 2 12 1957 2 2 13 1958 1 1 14 1959 1 1 15 1960 1 1 16 1961 2/1 1 17 1962 2 2 18 1963 1 1 19 1964 2 2 20 1965 1 1 21 1966 2 2 22 1967 1/2 3 3 23 1968 24 1969 25 1970

*1/2 oznacza, iż do połowy miesiąca było jedno połączenie, zaś w drugiej połowie dwa połączenia.

12

XI 13 2 2 2/1 3

Tabela 4

XII 14

ON 00 ts Q O I

S.

z maszynami typu Fokker F-VII (IM). Od 1934 r. lotnisko poznańskie przyjmowało samoloty wyłącznie wielosilnikowe, takie jak: Fokker F-VII (3M), Junkers Ju-52, Douglas DC-2, a także Leckhed (14H.

W związku z wprowadzeniem coraz większych samolotów rosła liczsba pasażerów przypadająca na jeden samolot. W 1926 r. wskaźnik ten wynosił 2,2 w 1930 - 3,3, a w 1936 r. wzrósł do 5,3. Przewozy w porcie lotniczym przedstawia załączona Tabela 2. Najliczniejsze przewozy występowały na odcinku Warszawa-Poznań. Był to kierunek, na którym skupiały się zarówno ładunki krajowe, jak i zagraniczne. Przewozy globalne w badanym okresie ulegały znacznym wahaniom spowodowanym zróżnicowaniem liczby obsługiwanych samolotów w poszczególnych latach. Największe wahania miały miejsce w latach 1928 - 1929 oraz 1935 - 1936. Maksymalną liczbę w przewozach pasażerów osiągnięto w 1936 r. - 3819 osób, w przewozach zaś bagażu, towaru, poczty i czasopism w 1938 r. W latach 1925 - 1938 port lotniczy Ławica obsłużył łącznie 7711 samolotów, 26 252 pasażerów, 681986 kg bagażu i towaru, oraz 112 485 kg poczty i czasopism.

Tym samym Poznań zajął piąte miejsce wśród portów lotniczych Polski po Warszawie, Lwowie, Krakowie i Katowicach. Struktura przewożonych ładunków kształtowała się podobnie jak w innych portach lotniczych. Największy udział - 71,2% - stanowili pasażerowie, dalej bagaż i towar - 24,7% oraz poczta i czasopisma - 4, 1%. Port lotniczy w Poznaniu wznowił działalność w dniu 15 kwietnia [1,945 r. obsługą regularnej linii okrężnej Warszawa-Łódź - Poznań - Katowice - Łódź - Warszawa. Była ona czynna do końca lipca 1945 r. N a skutek trudności technicznych komunikacja na linii okrężnej została zawieszona. "Wznowienie działalności przewozowej nastąpiło w dniu 13 marca 1946 r. otwarciem bezpośredniej linii Warszawa- Poznań. W miesiąc później (15 IV) linia została przedłużona do Szczecina, a port Ławica stał się etapowym lotniskiem w krajowej komunikacji powietrznej 4. Pod względem częstotliwości lotów występowało na liniach znaczne zróżnicowanie. Największą liczbę połączeń posiadała linia Poznań - W arszawa- Poznań. Jak widać na przykładzie Tabeli 3 liczba ta systematycznie rosła, a w ostatnich latach osiągnęła trzy połączenia dziennie w obie strony. Stopniowo na linie wprowadzane były coraz nowocześniejsze samoloty. Do 1964 r.

linie 'obsługiwały wyłącznie samoloty typu Li-2, zabierające na pokład osiemnastu pasażerów. Później wprowadzono samoloty Ił-14, a od 1970 r. nowocześniejsze i ekonomiczniejsze turbośmigłowce An-24. Te ostatnie posiadają czterdzieści osiem miejsc i rozwijają prędkość około 450 km/godz. Dzięki modernizacji taboru latającego skrócono czas przelotu z Poznania do Warszawy ze 100 minut samolotem Li-2 do 65 minut samolotem An-24.

Znacznie mniejszą liczbę lotów wykonano na odcinku Poznań-Szczecin-Poznań (Tabela 4). Tu przez cały okres występowało jedno połączenie dziennie w obie strony i to wyłącznie samolotem typu Li-2. Dodać jednak trzeba, ŻS w miesiącach letnich wprowadzano często drugie, a nawet trzecie dodatkowe połączenie sezonowe.

1 Jesienią 1967 r. loty na linii Poznań-Szczecin zostały zawieszone. Fakt ten wywołany został przeniesieniem lotniska ze Szczecina do Goleniowa odległego o ponad 35 km. W związku z tym czas podróży lotniczej z Poznania do Szczecina przez dojazdy do lotniska znacznie się wydłużył. W konsekwencji tego zmniejszyła się frekwencja na linii, co doprowadziło do likwidacji połączenia.

) \ \\ (f. Wrocław I v / \

Kołowi«« W

POŁĄCZENIA LOTNICZE POLSKI W roku 1945o 50 100 150 kiw

Linie lotnicze obstugiwane przez samoloty Odziatu Lotnictwa Cywilnego przy Oddziale Wojsk Lotniczychpierwsza linia okrężna Nrlj2 druga " " Nr3j4 trzecia * * Nr5j6linie bezpośrednie

. . . . . . . . . . . . . . . .pozostałe linte

PRZEWOZY W PORCIE LOTNICZYM POZNANIA W LATACH 1946 - 1964

Obsłużono: Samolotów Pasażerów Przesyłek w kilogramach Ładunek Lp. Rok ogółem w kilogramach poczta ogółem ciężar bagaż towar l czasoplsma 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1946 868 10 945 82 O 875 3 O 745 22 067 850 874 537 2 1947 1069 10 763 807 225 34 450 45 994 663 888 332 3 1948 1067 12 232 917 400 36 299 65 058 3 672 1 022 429 4 1949 1472 13 976 1 048 200 50145 43 67 O 4 817 1 146 832 5 1950 1400 18 326 1 357 830 48 552 47 075 2 635 1 456 092 6 1951 1745 25 917 1 918 250 80 810 46 746 14 547 2060 353 7 1952 2 326 32 694 2452 560 97 530 72 471 23 321 2 645 882 8 1953 2 119 27 878 2013 366 63 825 189 603 44 747 2 311541 9 1954 2 045 32 498 2 386 400 103 859 300 698 40817 2 831 774 10 1955 2 134 33 703 2453 649 105 786 271 242 26 629 2 857 306 11 1956 2 291 39 403 2 832 881 168 807 3 02 313 19 925 3 323 926 12 1957 2 282 41441 2 966 841 144 951 289 943 14 59 O 3 416 325 13 1958 2 686 21810 1 558 971 79 516 204954 7 724 1 851165 14 1959 1469 22 340 1 576 515 86 521 191 390 8 656 1 863 082 15 1960 1507 13 026 1 631 595 95 990 198 403 15 581 1 941 569 16 1061 1511 22 610 1 610 850 13 O 390 194 828 2 O 848 1 956 916 17 1962 2 116 3 O 979 2196 432 149 227 211 734 26 855 2 584 248 18 1963 1 810 28 654 2055 567 132 114 222 837 27 760 2 438 278 19 1964 2 22 O 32 53 O 2 314 805 157 895 257 193 34188 2 764 081 Razem: 34137 481 725 34 920 212 1 797 412 3178219 338 825 40 234 668

Tabela 6

PRZEWOZY PASAŻERÓW W PORTACH LOTNICZYCH POLSKI W LATACH 1960 - 1970

Lp. Nazwa portu 1960 2:- 1965 2:- 1966 2:- I 1967 % 1968 % 1969 % 1970 ; 2:o o , o o 1 Bydgoszcz 10 11C 0,7 28 065 1,6 2 Gdańsk 27 979 8,7 58 692 9,1 76 935 9,0 13 O 125 10,6 150 153 10,8 166 140 10,7 221 540 12,7 3 Katowice 3 837 0,5 40 469 3,3 51 860 3,7 22 987 1,5 111 318 6,4 4 Koszalin 7 821 1,2 13 890 1,6 23 044 1,9 3 O 548 2,2 40 586 2,6 14 144 0,8 5 Kraków 32 938 10,2 66 401 10,2 76 133 8,9 116 883 9,5 13 O 912 9,4 148 861 9,6 134 318 7,7 6 Poznań 12 796 4,0 17 507 2,7 29 921 3,5 4 O 435 3,3 51 240 3,7 47 218 3,1 68 722 4,0 7 Rzeszów 9 924 3,1 14 118 2,2 18 676 2,2 27 851 2,3 31337 2,3 31779 2,1 51 093 2,9 8 Szczecin 6 473 2,0 11 2 02 1,7 13 8 07 1,6 28 379 2,3 39 501 2,8 60 823 3,9 75 979 4,4 9 Warszawa 208 846 64,7 407 760 62,9 537 086 63,1 697 742 56,9 756 787 54,5 854 487 55,2 961 004 55,3 10 Wrocław 23 617 7,3 64 594 10,0 8 O 712 9,4 120 238 9,8 146 811 10,6 164 606 10,6 78 199 4,8 Ogółem: 322 573 100,0 648 095 100,0 850 997 100,0 1 225 166 100,0 1 389 155 100,0 1547 597 100,0 1 738 3821 100,0

Ź ród ł o: "Roczniki Statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego" za lata 1966- 1971

W latach 1948 - 1970 port lotniczy obsługiwał jeszcze sześć linii lotniczych: Poznań- Wrocław eksploatowane w okresie od dnia l kwietnia '1948 r. do dnia 30 kwietnia 1950 r.; Łódź-Poznań-Bydgoszcz w kwietniu i maju 1949 r.; Poznań-Łódź (z przerwami zimowymi) od dnia 15 kwietnia 1955 r. do dnia 30 września 1958 r.; Kraków- Poznań sezonowo od dnia 28 czerwca 1967 r.; Pozmań - Rzaszów od dnia 112 czerwca 1970 r.

N a wszystkich liniach wykonywano tylko jedno połączenie dziennie w obie strony. W okresie Międzynarodowych Targów Poznańskich ruch lotniczy w porcie znacznie wzrastał. Z roku na rok lotnisko obsługiwało coraz to większą liczbę pasażerów, bagażu, towaru i poczty. Od 1956 r. na czas Międzynarodowych Targów Poznańskich zwiększono liczbę połączeń z Warszawą, a w ostatnich latach również z innymi miastami zarówno w kraju," jak i zagranicą. W 1970 r. w okresie Międzynarodowych Targów Poznańskich Poznań posiadał siedem połączeń z Warszawą dziennie. Nadto podobnie jak w latach poprzednich samoloty Polskich Linii Lotniczych "Lot" obsługujące zagraniczne linie Warszawa-Frankfurt oraz Warszawa-Kopenhaga posiadały międzylądowanie w Poznaniu. Tradycyjnie już od 1968 r. Towarzystwo Lotnicze "Interflug" z Niemieckiej Republiki Demokratycznej uruchamia specjalne codzienne połączenia Poznania z Berlinem samolotami An-24. Port lotniczy obsługuje także coraz to większą liczbę samolotów czarterowych, specjalnych oraz prywatnych. Tych ostatnich w czasie Międzynarodowych Targów Poznańskich w 1970 r. obsłużono ponad dwadzieścia. Dziennie przez port przewijało się średnio ponad 700 pasażerów. Przy takim ruchu coraz bardziej daje o sobie znać paląca potrzeba budowy nowych urządzeń portu. Liczba samolotów w ruchu czarterowym nie jest zbyt duża, ale początek został zrobiony. Samoloty z Poznania wykonywały loty czarterowe do: Bordeaux, Bristolu, Dusseldorfu, Genewy, Helsinek, LilIe, Lionu, a nawet poza kontynent Europy do Trypolisu.

Port obsługuje także i loty miejscowe - propagandowe organizowane w niedziele przez Polskie Linie Lotnicze "Lot" pod hasłem "Nad dachami Poznania". W 1970 r. w akcji tej przewieziono blisko 2850 pasażerów. Przewozy w porcie lotniczym w latach 1945 - 1970 wykazały duże wahania we wszystkich kategoriach. Wzrost miał charakter skokowy. Przyczyny tego wynikają przede wszystkim z dużego zróżnicowania częstotliwości połączeń lotniczych. Jaktys osót CD

Tendencja rozwojowa wielkości obstugi pasażerów w porcie lotniczym Poznania w latach 1946-1972

., .,'--' ,-

- krzywa empiryczna - prosta tendencji rozwojowej

19JT* ra48"T950 *" 1952 ' 1954--1356"*"1958 ' 1960 ' 1962-' 1964 '1966 1968' T)% 1972 lata

MieczYslaw Mikulskiwynika z Tabeli 5, przewozy w 1958 r. spadły o blisko 509/0 w stosunku do roku poprzedniego. Gwałtowne zmniejszenie się popytu na przewozy lotnicze wywołane zostało wprowadzoną jesienią w 1957 r. podwyższoną o 130% taryfą lotniczą. W konsekwencji tego Polskie Linie Lotnicze "Lot" zamknęły linię Poznań-Łódź oraz zmniejszyły częstotliwość lotów na linii Warszawa-Poznań i Poznan-Szczecin. W 1959 r. z tych powodów spadła liczba wykonanych lotów o blisko połowę. W latach 1965 - lS70 obserwuje się ponowny wzrost liczby wykonanych lotów i przewozów, trzeba jednak zaznaczyć, że liczbę obsłużonych pasażerów z 1957 r. osiągnięto dopiero w dziesięć lat później, tj. w roku 1967. W 1970 r. port lotniczy obsłużył ponad dwukrotnie więcej pasażerów niż w całym okresie międzywojennym (1925 - - >1939), a w stosunku do 1960 r. przewozy w tej kategorii wzrosły ponad pięciokrotnie. Mimo tych wyników poznański port lotniczy w stosunku do innych krajowych portów lotniczych wykazuje niższe tempo przewozów. W konsekwencji w latach 1966 - 1970 miejsce jego przesunęło się z piątego na siódme (Tabela 6). W 1970 r.

Poznań wyprzedzały porty lotnicze: Warszawa, Gdańsk, Kraków, Wrocław, Katowice i Szczecin. Pod względem liczby obsłużonych pasażerów zagranicznych Poznań zajmuje drucie miejsce po Warszawie i przed Krakowem. Wiąże się to głównie z ruchem lotniczym w ofcresiie Międzynarodowych Targów Poznańskich oraz z tym, że port ten jest zapasowym lotniskiem dla międzynarodowych przewozów lotniczych. Na okres najbliższych lat przewidziany jest dalszy wzrost przewozów w porcie Poznania. Trudno jednak ustalić ten wzrost w wielkościach liczbowych dla poszczególnych lat, a to ze względu na złożoność czynników, jakie mają wpływ na organizowanie nowych połączeń i częstotliwość lotów na nich. Trudno również przy pomocy metod statystycznych określić nawet w przybliżeniu prognozę przewozów, ponieważ dotychczasowe ich wielkości miały charakter skokowy. Np. wykreślona prosta tendencji rozwojowej przewozów pasażerskich na okres 1946 - 1970 wykazała średnioroczny wzrost o tysiąc dwustu pasażerów (wykres l).

Bibliografia

z. Kar w a n: Lotniska krajowe, stan obecny, możliwości i potrzeby rozwoju. Konferencja naukowo-techniczna pt. "Krajowa komunikacja lotnicza". Warszawa 1971. T. Wat r a s: Zabezpieczenie ruchu lotniczego w komunikacji krajowej. Konferencja naukowo-techniczna pt. "Krajowa komunikacja lotnicza". Warszawa 1971. Bozbudowa portu lotniczego w Poznaniu. "Lot Polski", R. 1926 Nr 11, s. 22.

Polskie Linie Lotnicze "Lot". Sprawozdanie Komisji Bezpieczeństwa rok 1938/39.

Porty lotnicze krajowe i zagraniczne oraz ich urządzenia.

M. M i k u l s ki: Krajowy transport lotniczY w Polsce. Analiza geograficzno-ekonomiczna za okres 1922 - 1964 (maszynopis). Biuletyn Statystyczny Polskich Linii LotniczYch "Lot" za lata 1965 - 1970.

ZYCIE

KULTURALNE

EDMUND GRABKÓWS KI

VI MIĘDZYNARODOWY KONKURS SKRZYPCOWY IM. HENRYKA WIENIA WSKlEGO (11-26 LISTOPADA 1972 R.)

Po V MIĘDZYNARODOWYM Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego (1967) zapanował w polskim środowisku muzycznym niepokój. Był on odbiciem trwającego od szeregu lat swoistego kryzysu w światowej wiolonistyce, wyrażającego się m. in. w osłabieniu zainteresowania utalentowanej młodzieży tą piękną, ale trudną dyscypliną artystyczną. W ostatnich latach tylko w nielicznych -przypadkach w europejskich konkursach skrzypcowych uczestniczyło więcej niż trzydziestu kandydatów, a w 1972 t. liczby tej nie przekroczył, poza konkursem polskim, żaden z ośmiu zorganizowanych międzynarodowych konkursów skrzypcowych. Niektóre z nich nie przekroczyły nawet liczby piętnastu uczestników. Wyciągając wnioski z (poznańskiego Konkurisu w roku 1967 oraz z ogólnej sytuacji w światowej wioloniistyce, gospodapze VI Konkursu unowocześnili formy i treść działań propagandowych i organizacyjnych. Zostały one podjęte już w 1968 r. z czteroletnim nieomal wyprzedzeniem, a były wszechstronniej sze niż kiedykolwiek. W rezultacie przełamano impas. Konkurs poznański nie tylko utrzymał, ale znacznie podniósł rangę jednej z najpoważniejszych imprez wiolinistycznych na świecie, zakończył się pełnym sukcesem artystycznym i organizacyjnym. VI Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego odbył się w dniach od 111 do 26 listopada 1972 r. Organizatorzy otrzymali zgłoszenia od pięćdziesięciu skrzypków z czternastu państw świata. Przed Konkursem, z przyczyn od kandydatów niezależnych, zgłoszenie wycofało jedenastu skrzypków. Do Konkursu przystąpiło ostatecznie trzydziestu dziewięciu kandydatów reprezentujących jedenaście państw: Austrię (2), Bułgarię (4), Czechosłowację (3), Francję (1), J aponię (2), Niemiecką Republikę Demokratyczną (1), Polskę (12), Rumunię (6), Stany Zjednoczone Ameryki Płn. (3), Węgry (2) i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (3). Na przewodniczącą siedemnastoosobowego Sądu Konkursowego powołana została przez ministra Kultury i Sztuki, prof. Irena Dubiska, zasłużona jako pedagog, wychowawca licznych laureatów Konkursów Skrzypcowych im. Henryka Wieniawskiego, zasiadająca w jury wszystkich dotychczasowych konkursów skrzypcowych i lutniczych od 1935 r. W skład jury weszli ponadto artyści-skrzypkowie: profesor Konserwatorium w Sofii Wladimir Awramow; prorektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie doc. Zenon Brzewski; profesor Konserwatorium Narodowego w Paryżu Jean Fournier; profesor Akademii Muzycznej w Bratysławie Tibor Gaśparek; profesor Uniwersytetu w Connecticut Bronisław Gimpel; profesor Kró1ewskiej Akademii Muzycznej w Londynie Frederick Grinke; profesor Akademii

Edmund Grabkowski

Muzycznej w Helsinkach Anja Ignatius; docent Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu Jadwiga Kaliszewska; profesor Konserwatorium w Bukareszcie George Manoliu; profesor Konserwatorium w Kolonii i Freiburgu Wolfgang Marschner; docent Konserwatorium Moskiewskiego Igor Ojstrach; rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Łodzi doc. Zenon Płoszaj, profesor Wyższej Szkoły Muzycznej w Wiedniu Franz Samohyl; profesor Wyższej Szkoły Muzycznej w Berlinie Werner Scholz (Niemiecka Republika Demokratyczna); profesor Akademii Muzycznej w Budapeszcie Mihaly Sziics oraz profesor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie Eugenia Umińska. Z powodu opóźnionego przyjazdu do Poznania, juror Wolfgang Marschner rozpoczął pracę w Sądzie Konkursowym od drugiego etapu, a Bronisław Gimpel punktował jedynie w trzecim etapie. W sobotę (11 XI) w godzinach przedpołudniowych jurorzy, obserwatorzy, kandydaci, przedstawiciele prasy, radia i telewizji zebrali się w Sali Lubrańskiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Przybyłych powitał przewodniczący Komitetu Organizacyjnego, 'zastępca [przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej Jerzy Łamgowski. Przemówiła następnie przewodnicząca jury Irena Dubiska. Oddała ona hołd zmarłym, zasłużonym dla konkursów poznańskich pedagogów: Grażynie Bacewicz, Edwardowi Statkiewiczowi i Zdzisławowi J ahnkemu. Pamięć ich uczczono chwilą milczenia. N ajmłodsza uczestniczka Konkursu, siedemnastoletnia Ewgenija Popowa (Bułgaria), wylosowała następnie nazwisko kandydata, który rozpoczął przesłuchania konkursowe. Okazał się nim absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu - Waldemar Kurkowiak. Bezpośrednio po losowaniu rozpoczęły się obrady Sądu Konkursowego, podczas których uchwalono regulamin pracy oraz wybrano dwóch wiceprzewodniczących i sekretarza jury. N a wiceprzewodniczących powołano Władimira Awramowa i Jeana Fourniera. Sekretarzem został Zenon Płoszaj. Sekretariatem organizacyjnym jury kierował Włodzimierz Kamiński.

Uroczysta inauguracja Konkursu nastąpiła na wieczornym koncercie w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Na koncert przybyli przedstawiciele władz politycznych i państwowych, środowisk artystycznych, jurorzy, obserwatorzy, uczestnicy Konkursu oraz liczni melomani. Obecny był sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jan Pawlak, wiceminister Kultury i Sztuki Aleksander Syczewski, zastępca dyrektora Zespołu do Spraw Teatru i Muzyki Ministerstwa Kultury i Sztuki Jerzy Gabryś. Po odegraniu przez orkiestrę Państwowej Filharmonii hymnu narodowego, otwarcia VI Konkursu dokonał w imieniu władz miasta zastępca przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Jerzy Łangowski. Rozległ się hejnał Konkursu - fragment z Dudziarza Wieniawskiego. Rozpoczął się koncert inauguracyjny w wykonaniu orkiestry symfonicznej Filharmonii Poznańskiej pod dyrekcją Renarda Czajkowskiego z udziałem połączonych chórów Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej i Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz solistów: Konstantego Kulki (skrzypce), Jadwigi Gadulanki (sopran), Krystyny Szostek-Radkowej (mezzosopran) i Jerzego Artysza (baryton). Program obejmował: Koncert na orkiestrą Lutosławskiego, Koncert skrzYpcowy A-dur Karłowicza 1 Stabat Ma ter Szymanowskiego. Wobec dużej liczby uczestników zaszła konieczność zwiększenia liczby przesłuchań pierwszego i drugiego etapu oraz przesunięcia terminu pierwszego przesłuchania na godziny popołudniowe dnia 11 listopada. Pierwszy etap obejmował dziewięć przesłuchań, przeprowadzonych w dniach od 11 do 15 listopada. Każdy

Iluminowana aula Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w dniach VI Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego (11 - 26 XI 1972)z kandydatów wykonywał trzy utwory na skrzypce solo: pierwszą i drugą część jednej z sonat Bacha: g-moll, a-moll lub C-dur; Kaprys "Prelud" nr 6 z op. 10 Wieniawskiego oraz do wyboru jeden z Kaprysów Wieniawskiego (z op. 10 nr 2, 3, 4, 5 lub 7) względnie Paganiniego.

Warunkiem regulaminowym, który uprawniał do przejścia do drugiego etapu, było uzyskanie co najmniej siedemnastu punktów (według systemu ocen od l - 25). Minimum to osiągnęło dwudziestu sześciu skrzypków reprezentujących osiem państw: Austrię (2), Bułgarię (2), Czechosłowację (1), Japonię (2), Niemiecką Republikę Demokratyczną (1), Polskę (9), Rumunię (2), Stany Zjednoczone Ameryki Płn. (2), Węgry (2) i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (3).

Drugi etap trwał od dnia 17 do 20 listopada. Podczas siedmiu audycji kandydaci wykonywali program obejmujący: drugą część jednego z koncertów skrzypcowych Mozarta (G-dur, D-dur lub A-dur) względnie Adagio E-dur z towarzyszeniem fortepianu; jeden z polonezów Wieniawskiego (D-dur lub A-dur); jeden z Mitów Szymanowskiego oraz utwór dowolny na skrzypce solo lub z fortepianem. W tej fazie kandydatom towarzyszyło dwudziestu jeden pianistów-akompaniatorów. W trzecim etapie znalazło się dziesięciu skrzypków, którzy otrzymali najwyższe przeciętne noty łącznie za pierwszy i drugi etap: dwie przedstawicielki Japonii, pięcioro Polaków, Rumunka oiraz dwoje skrzypków ze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.

Trzeci etap, obejmujący pięć audycji, trwał od dnia 21 do 25 listopada. Kan

CkoJ(l'f

fi; J .tlll.

0$81dr

Pamiątkowa fotografia jurorów VI Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w siedzibie Sądu Konkursowego - Sali Lubrańskiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Stoją od lewej: Edmund Grabkowski (dyrektor Sekretariatu Konkursu), George Manoliu (Rumunia), Władimir Awramow (Bułgaria), Franz Samohyl (Austria), Jean Fournier (Francja), Jadwiga Kaliszewska (Polska), Tibor Gasparek (Czechosłowacja), Anja Ignatius (Finlandia), Frederick Grinke (Anglia), Irena Dubiska (Polska), Igor Ojstrach (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich), Eugenia Umińska (Polska), Bronisław Gimpel (Stany zjednoczone Ameryki Płn.), Zenon Płoszaj (Polska), Werner Scholz (Niemiecka Republika Demokratyczna), Mihaly Szucs (Węgry), Wolfgang Marschner (Niemiecka Republika Federalna), Włodzimierz Kamiński (sekretarz organizacyjny Sądu Konkursowego) i Zenon Brzewski (Polska) p

79*

Tabela l'

UCZESTNICY VI MIĘDZYNARODOWEGO KONKURSU SKRZYPCOWEGO

Liczba uczestników Lp. Państwo I etap II etap III etap l Austria 2 2 2 Bułgaria 4 2 - 3 Czechosłowacja 3 l - 4 Francj a l - - 5 Japonia 2 2 2 6 Niemiecka Republika Demokratyczna l l - 7 P o Iska 12 9 5 8 Rumunia 6 2 l 9 Stany Zjednoczone Ameryki Północnej 3 2 - la Węgry 2 2 - II Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich 3 3 2 Razem: 39 26 ladydaci wykonali program złożony z jednego z trzech koncertów kompozytorów polskich (d-moll Wieniawskiego lub Koncert nr 1 albo nr 2 Szymanowskiego) oraz jednego z trzech koncertów kompozytorów obcych (pierwsza część Koncertu D-dur Beethovena, pierwsza część Koncertu D-dur Brahmsa lub Koncert D-dur Prokofiewa). Program ten wykonany był z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej Poznańskiej Filharmonii, którą dyrygowali Renard Czajkowski i Antoni Witt. N agrody były wyższe niż w poprzednich Konkursach i wynosiły łącznie 200 000 zł.

Dla laureatów trzech pierwszych nagród wprowadzono medale: złoty, srebrny i brązowy. Obszerna była lista nagród pozaregulaminowych. W niedzielę dnia 26 listopada o godz. 2.30 nad ranem w Sali Lulbrańskiego U niwersytetu im. Adama Mickiewicza zostały ogłoszone, oczekiwane z ogromnym zainteresowaniem, wyniki Konkursu. I nagrodę - 50 000 zł i złoty medal - uzyskała dwudziestosześcioletnia skrzypaczka radziecka Tatiana Grindienko. Otrzymała ona ponadto nagrody: Poznańskiego Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego (10 000 zł) za najlepsze wykonanie Poloneza Wieniawskiego; Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego (5000 zł) za najlepsze wykonanie Koncertu Szymanowskiego (wspólnie ze Shizuką Ishikawą); Wandy Wiłkomirskiej (10 000 zł) dla najlepszej uczestniczki Konkursu.

II nagrodę - 40 000 zł i srebrny medal przyznano osiemnastoletniej J aponre Shizuką Ishikawą, a ponadto nagrodę Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego (5000 zł) za najlepsze wykonanie Koncertu Szymanowskiego (wspólnie z Tatianą Grindienko) .

III nagrodę - 30 000 zł i brązowy medal otrzymała Barbara Górzyńska, najmłodsza przedstawicielka Polski, studentka Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Łodzi w klasie doc. Zenona Płoszaja. Przyznano jej ponadto m. in. nagrody: Lubuskiego Towarzystwa Muzycznego w Zielonej Górze (5000 zł) za najlepsze wykonanie Kaprysu "Prelud" Wieniawskiego i Lubelskiego Towarzystwa Muzycznego (5000 zł).

Edmund Grabkowski

Laureatki VI Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego.

Od lewej: Japonka Shizuka Ishikawa (srebrny medal), złota medalistka Tatiana Grindienko (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich) i Barbara Górzyńska (brązowy medal)

Wobec dużej roznlCY punktów między pierwszą trójką laureatów a następnymi finalistami, zdecydowano nie przyznawać IV nagrody. Dwie piąte nagrody po 20 000 zł otrzymali: absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie dwudziestosześcioletni Tadeusz Gadzina, oraz Graczija Arutiunian, student Konserwatorium Moskiewskiego w klasie prof. Leonida Kogana.

VI nagrodę (15 000 zł) przyznano asystentowi Państwowej Wyższej Szkoły M uzycznej w Wrocławiu Stefanowi Czerniakowi, a VII nagrodę (ilO 000 zł) Edwardowi Z, Zienkowskiemu, studentowi Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Gdańsku w klasie doc. Stefana Hermana. Zienkowski otrzymał także nagrodę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (10 000 zł) za najlepsze wykonanie Koncertu Wieniawskiego. Wyróżnienia po 5000 zł otrzymali: Stefan Stałanowski, student Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie w klasie prof. Eugenii Umińskiej, studentka Konserwatorium Muzycznego w Bukareszcie Magda Sarbu (oraz absolwentka Konserwatorium w Tokio - Machie Oguri. Magda Sarbu otrzymała także nagrodę Stowarzyszenia Polskiej Młodzieży Muzycznej (5000 zł).

W plebiscycie dziennikarzy na najlepszego pianistę-akompaniatora I nagrodę przyznano N atalii Iżewskiej (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich) a dwie drugie: Josefowi Hali (Czechosłowacja) i Andrzejowi Tatarskiemu (Polska). N agrody wręczone zostały na uroczystym koncercie laureatów, w niedzielę, dnia 26 listopada w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Przybyli nań: sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jan Pawlak,

Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Jerzy Łangowski ogłasza zamknięcie VI Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego (26 XI 1972)

minister Kultury i Sztuki Stanisław Wroński, przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerba!. N a estradzie miejsca zajęli jurorzy, laureaci i członkowie prezydium Komitetu Organizacyjnego. Wyniki Konkursu ogłosiła przewodnicząca prof. Irena Dubiska, która w swym przemówieniu wyraziła uznanie dla wysokiego poziomu artystycznego i organizacyjnego VI Konkursu. Następnie prof. Irena Dubiska w towarzystwie przedstawicieli Komitetu Organizacyjnego wręczyła laureatom nagrody. Część oficjalną zakończyło wystąpienie przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego Jerzego Łangowskiego, który w imieniu władz miasta i organizatorów pogratulował laureatom, podziękował jurorom i obserwatorom oraz działaczom muzycznym za ofiarną pracę. Po przerwie, w galowym koncercie transmitowanym przez radio i telewizję wystąpili kolejno laureaci: Edward Z. Zienkowski, Stefan Czermak, Graczija Arutiunian i Tadeusz Gadzina - z towarzyszeniem fortepianu oraz Barbara Górzyńska,

6 Kronika Miasta Poznania

Edmund Grabkowski

-Iii J pi I g j 11 j g I p I gi III «11 PI Alfll Gili

IUI

· I iii I j

» *.»

Koncert laureatów. J aponka Shizuka Ishikawa (srebrny medal) wykonuje z towarzyszeniem orkiestry Filharmonii Poznańskiej pod dyrekcją Renarda Czajkowskiego Allegro Z Koncertu D-dur B rahmsa (26 XI 1972)

Tatiana Grindienko - laureatka złotego medalu VI Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego i najbardziej fotogeniczna uczestniczka Konkursu, ogląda album ofiarowany jej przez Jerzego U nierzyskiego. Stoją od lewej: minister Kultury i Sztuki Stanislaw Wroński, Igor Oj strach, Tatiana Grindienko, prof. Irena Dubiska (26 X I 1972)

Shizuka Ishikawa i Tatiana Grindienko z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej Państwowej Filharmonii pod dyrekcją Renarda Czajkowskiego.

Po koncercie minister Kultury i Sztuki Stanisław Wroński wydał w auli Muzeum Narodowego przyjęcie dla jurorów, laureatów, gości Konkursu i świata artystycznego. W jednomyślnej opinii krajowych i zagranicznych jurorów oraz obserwatorów, poziom VI Konkursu był wysoki ii wyrównany. Już sam fakt zakwalifikowania się do drugiego etapu był świadectwem wysokiej dojrzałości artystycznej większości kandydatów. Sukcesy w Konkursach Skrzypcowych im. Henryka Wieniawskiego odnosi od samego początku wiolinistyka radziecka. I nagroda znakomitej Tatiany Grindienko i V nagroda Graczija Arutiuniana potwierdziły rolę i znaczenie skrzypków radzieckich w światowej muzyce. Po raz pierwszy do Konkursu w Poznaniu przystąpili artyści Japonii i od razu z najlepszymi efektami. Obie reprezentantki weszły do czołowej grupy dziesięciu najlepszych skrzypków Konkursu, a kształcąca się w Pradze Shizuka Ishikawa stoczyła interesującą walkę o najwyższy laur i sięgnęła pewnie po II nagrodę. Bardzo dobrze przygotowani byli do Konkursu kandydaci z Rumunii, Austrii, Węgier i Niemieckiej Republiki Demokratycznej.

Dwunastoosobowa ekipa polska wybrana została podczas ogólnopolskich eliminacji w Poznaniu (211 - 27 III 1972) spośród trzydziestu dwóch zgłoszonych skrzypków. Do drugiego etapu VI Konkursu weszło dziewięciu, a do ostatniego, decydującego - pięciu skrzypków. Można więc mówić o dużym sukcesie polskiej wiolini styki. Sprawdził się doskonale talent stypendystyki Poznańskiego Towarzystwa Muzycznego Barbary Górzyńskiej.

W gronie uczestników konkursu było dwoje przedstawicieli naszego miasta z Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej: uczennica doc. Jadwigi Kaliszewskiej · - Maria Kubiak oraz uczeń Zbigniewa Słowika - Waldemar Kurkowiak. Maria Kubiak uzyskała zaszczytny dyplom udziału w II etapie. .

VI Konkurs otrzymał wspaniałą oprawę artystyczną. Imprezy towarzyszące pozwoliły zaprezentować gościom z kraju i zagranicy najciekawsze przejawy życia kulturalnego miasta. Z ogromnym zainteresowaniem przyjęto koncerty muzyki chóralnej w wykonaniu Chóru Chłopięcego i Męskiego Państwowej Filharmonii pod dyrekcją Stefana Stuligrosza i Poznańskiego Chóru Chłopięcego pod dyrekcją Jerzego Kurczewskiego. Chór pod dyrekcją Stuligrosza wraz z orkiestrą kameralną i solistami wykonał m. in. oratorium Haendla Mesjasz oraz Requiem Mozarta. Korzystnie zaprezentowała się Poznańska Orkiestra Kameralna pod dyrekcją Antoniego Witta, Poznański Zespół Perkusyjny pod kierownictwem Jerzego Zgodzińskiego i Collegium Musicorum Posnaniensium pod kierownictwem Włodzimierza Kamińskiego. Koncertowała Orkiestra Kameralna "Jeunesses Musicales" pod kierownictwem Agnieszki Duczmal. Wystąpili młodzi pianiści: Piotr Paleczny i Andrzej Tatarski, wiolonczelistka Bogumiła Reszke oraz śpiewaczka Anastazja Tomaszewska.

Państwowa Opera im. Stanisława Moniuszki zaprosiła uczestników na premierę Aidy Verdiego i przedstawienia Strasznego dworu Moniuszki oraz utworów baletowych Beli Bartoka. Bogaty program koncertowy uzupełniały przygotowane starannie wystawy, przede wszystkim centralna wystawa "Cztery wieki muzyki skrzypcowej w Polsce" według scenariusza Łucji Zwolakiewicz, zorganizowana przez Poznańskie Towarzystwo Muzyczne oraz Muzeum Narodowe w salach Muzeum Instrumentów Muzycznych.

6«

Edmund Grabkowski

W Pałacu Kultury zlokalizowana była ekspozycja ruchu "Pro sinfonika", w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki wystawa malarstwa Józefa Kaliszana "Impresje muzyczne w malarstwie", wystawa grafiki i rysunków o tematyce muzycznej, nadesłanych na VII konkurs im. Jana Wronieckiego. Zagraniczni goście obejrzeli zabytki i współczesny rozwój naszego miasta, wzięli udział w wycieczce do Kórnika i Rogalina oraz w interesującym rajdzie po ziemi gnieźnieńskiej. Podczas Konkursu odbyły się liczne spotkania i recitale kandydatów w klubach w Poznaniu, Gnieźnie, Pile i w innych miastach Wielkopolski. Obserwatorzy gościli w szkołach muzycznych. We wszystkich imprezach konkursowych i towarzyszących uczestniczyło ok.

40 000 słuchaczy. Po zakończeniu Konkursu laureaci, a także niektórzy uczestnicy, koncertowali w wielu ośrodkach kraju m. in. Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Szczecinie, Warszawie i Zielonej Górze.

Źródłem sukcesu VI Konkursu Skrzypcowego była m. in. wcześnie zapoczątkowana i szeroko zakrojona działalność organizacyjna i propagandowa. Wyciągając wnioski z krytyki programu V Konkursu, opracowano przy współudziale Komisji Skrzypcowej nowy program, który zdał egzamin i w zasadzie został przyjęty z aprobatą. Zgłaszane w toku Konkursu uwagi i wnioski pozwolą udoskonalać program przyszłego Konkursu, przewidzianego na rok 1977. Od 1970 r. odbiorcy w stu krajach otrzymywali materiały informacyjne i propagandowe, wydawane przez Sekretariat Międzynarodowych Konkursów im. Henryka Wieniawskiego w pięciu wersjach językowych: polskiej, angielskiej, francuskie] , niemieckiej i rosyjskiej. Niektóre materiały wydano też w językach czeskim i hiszpańskim. Nigdy dotąd nie stosowano tak różnorodnych form propagandy, obejmujących biuletyny, plakaty, regulaminy, broszury, notatniki pamiątkowe, wystawy (eksponowano je w Bułgarii, Czechosłowacji, w Niemieckiej Republice Demokratycznej, w Rumunii i na Węgrzech), konferencje prasowe itp. Na VI Konkurs, poza programem-katalogiem, przygotowano karnet dla młodzieży, terminarzyk imprez towarzyszących, pamiątkowe znaczki metalowe, datownik okolicznościowy. Biuro Wydawnicze "Ruch" przygotowało serię kolorowych pocztówek poświęconych Konkursowi. N ad artystyczną oprawą Konkursu czuwało liczne grono poznańskich artystów-plastyków, którzy zadbali o podkreślane przez wszystkich obserwatorów piękno konkursowych wydawnictw i innych materiałów. Były one dziełem Jerzego Bąka, Franciszka Burkiewicza, Marii Dolnej, Ireny J arzyńskiej, Józefa Kopczyńskiego, Anny Krzymańskiej, Tadeusza Piskorskiego, Eugeniusza Rosika, Zygmunta Sałaty, Włodzimierza Schmidta, Józefa Stasińskiego.

Artyści plastycy Barbara Kozłowska, Waleria Schmidtowa i Czesław Kowalski byli - obok brygad ponad dwudziestu przedsiębiorstw różnych specjalności - współautorami nowego wystroju przebudowanej ogromnym nakładem sił i środków auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. W zespole środków propagandy szczególną uwagę kierowano na zainteresowanie Konkursem przedstawicieli zagranicznych środowisk muzycznych oraz krajowej i zagranicznej prasy. Wyrazem żywego zainteresowania VI Konkursem była znacznie liczniejsza niż na poprzednich konkursach grupa oficjalnych obserwatorów i gości, obejmująca czterdzieści pięć nazwisk pedagogów, skrzypków i działaczy muzycznych z dwunastu państw: Bułgarii (6), Czechosłowacji (10), Finlandii (2), Francji (2), Japonii (2), Niemieckiej Republiki Demokratycznej (7), Niemieckiej Republiki Federalnej (7), Polski (3), Senegalu (1), Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. (1), Węgier (1) i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (3).

Fragment wystawy "Cztery wieki muzyki skrzypcowej w Polsce", według scenariusza Łucji Zwolakiewicz w Muzeum Instrumentów Muzycznych. Otwarcie odbyło się w poniedziałek dnia 13 XI 1972 r.

W wyniku starań organizatorów oraz przy wydatnej pomocy Biura Współpracy Kulturalnej z Zagranicą, Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Departamentu Współpracy Kulturalnej i Naukowej z Zagranicą Ministerstwa Spraw Zagranicznych udało się zainteresować Konkursem wielu zagranicznych dziennikarzy, wynikiem czego była spora liczba artykułów w wielu pismach zagranicznych. Zainteresowanie Konkursem ze strony krajowych środków masowego oddziaływania nie było zupełnie dostateczne. Wprawdzie przebieg VI Konkursu relacjonowało ponad pięćdziesięciu akredytowanych dziennikarzy, jednak echa prasowe nie dorównywały randze i roli Konkursu w życiu kulturalnym kraju. Dużo uwagi poświęcały Konkursowi-poznańska prasa, radio i telewizja. Sprawozdania z Konkursu ukazały się w wydaniu Polskiej Kroniki Filmowej; kolorowy film z przebiegu VI Konkursu nakręcił Zakład Produkcji Filmów Telewizyjnych. "Polskie N agrania" wydały trzy płyty. Dwie pierwsze zawierają nagrania dziesięciu finalistów z programem drugiego etapu, trzecia - nagrania laureatek pierwszej i drugiej nagrody z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej Państwowej Filharmonii w Poznaniu pod dyrekcją Renarda Czajkowskiego. Dziennikarze krajowi i zagraniczni korzystali z pomocy Biura Prasowego, kierowanego przez red. Tadeusza Switałę. Biuro wydało ID. in. osiem stałych biuletynów, kilkanaście informacji bieżących rozsyłanych przed Konkursem do ważniej

Edmund Grabkowskiszych redakcji w całym kraju, a także szesnaście biuletynów codziennych w dniach trwania VI Konkursu. Organizowało także konferencje prasowe dla krajowych i zagranicznych dziennikarzy. Według powszechnej opinii VI Konkurs był przygotowany wzorowo i zakończył się pełnym sukcesem organizacyjnym. Stało się to dzięki rzetelnemu wysiłkowi wielu służb wprzęgniętych w system realizacji Konkursu, ofiarności aktywu i działaczy poznańskiego środowiska artystycznego oraz poparciu i pomocy władz politycznych i państwowych. Protektorat nad Konkursem sprawował minister Kultury i Sztuki Stanisław Wroński, a nad tokiem przygotowań i realizacji Konkursu czuwał powołany w styczniu 1971 r. przez przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Komitet Organizacyjny. N a czele Komitetu stanął zastępca przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania - Jerzy Łangowski. Wiceprzewodniczącymi Komitetu zostali: Janusz Dembski (do 27 VI 1972), Andrzej Goćwiński (od 27 VI 1972) i Stefan Stuligrosz; sekretarzem - Edmund Grabkowski; członkami prezydium · - Henryk Duczmal, Władysława Klawiter , red. Stanisław Kubiak i Alojzy Łuczak. Członkami Komitetu byli: Franciszek Burlkiewicz, Janusz Dembski (od 27 VI 1972), Włodzimierz Kamiński, prof. dr Stanisław Kubiak, Ludwik Kwaśnik, Kazimierz Malinowski, Jerzy Męczyński, Mieczysław Nowakowski, Jan Szajek, Lesław Tokarski i Zygmunt Węgrzyk. Przy Komitecie działały trzy komisje: programowa - której przewodniczył Alojzy Łuczak, propagandowa - red. Stanisław Kubiak i organizacyjna - Edmund Grabkowski.

Ogromny wkład pracy w przygotowanie i przeprowadzenie Konkursu wniósł zespół Państwowej Filharmonii pod kierownictwem Alojzego Łuczaka i kierownika artystycznego - Renarda Czajkowskiego. Główny ciężar prac przygotowawczych oraz realizacyjnych spoczywał na Poznańskim Towarzystwie Muzycznym im. Henryka Wieniawskiego.

ANEKS

LISTA LAUREATÓW VI MIĘDZYNARODOWEGO KONKURSU SKRZYPCOWEGO

I Tatiana Grindienko II Shizuka Ishikawa III Barbara Górzyńska V Tadeusz Gadzina Graczija Arutiunian VI Stefan Czerniak VII Edward Z. Zienkowski

Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich Japonia Polska Polska Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich Polska Polska

WYRÓŻNIENIA

I Stefan Stałanowski II Magda Sarbu III Machie Oguri

Polska Rumunia - Japonia