ZBIGNIEW

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1973.07/09 R.41 Nr3

POGORZELSKI

UCZNIOWIE W PRZEMYŚLE POZNANIA

SZYBKIE tempo rozwoju przemysłu, które jest wynikiem rewolucji naukowo-technicznej, znajduje swoje odbicie również w zmianach struktury zatrudnienia w przemyśle. Nie są to zmiany wyłącznie ilościowe (np. podwojenie liczby zatrudnionych w przemyśle Polski, a również Poznania), lecz także jakościowe, wynikające ze znacznie głębszych przeobrażeń. Ewolucja struktury zatrudnienia w przemyśle uspołecznionym zmierza z jednej strony w kierunku zwiększania kadry robotników wykwalifikowanych, a z drugiej - do powiększania liczby zawodów poprzez powstawanie nowych specjalności, co jest rezultatem tworzenia nowych rodzajów przemysłu i postępującej specjalizacji produkcji. W takiej sytuacji zapewnienie odpowiednich liczebnie i zawodowo kadr fachowców ma dla przemysłu pierwszoplanowe znaczenie. Jedną z form kształcenia kadr kwalifikowanych dla przemysłu jest szkolenie przyzakładowe w szkołach dokształcających oraz szeroko organizowane szkolenie wewnątrzzakładowe. W ten sposób przemysł zapewnia swoim pracownikom zdobycie odpowiednich kwalifikacji zawodowych na poziomie robotnika kwalifikowanego lub średnich na poziomie technika, względnie ułatwia pogłębienie i uzupełnienie posiadanych już umiejętności zawodowych. Według obowiązujących zasad do grupy uczniów zalicza się te osoby figurujące w ewidencji przedsiębiorstwa, które zawarły umowę o praktyczną naukę zawodu. Uczniowie kierowani są do szkoły przyzakładowej lub do zasadniczej szkoły zawodowej dokształcającej, jeżeli przedsiębiorstwo nie prowadzi własnej szkoły zawodowej. W uspołecznionej gospodarce narodowej uczniowie zatrudnieni w przemyśle stanowili w 1950 r. prawie 90% wszystkich zatrudnionych uczniów. W następnych latach udział ich powoli, ale systematycznie spadał do 67% w 1960 r.; do 65 % w 1965 r. i do 61 % w 1970 r. Wzrastało natomiast zatrudnienie i szkolenie uczniów w innych działach gospodarki narodowej. W przemyśle uspołecznionym Poznania sytuacja przedstawiała się analogicznie.

Przy malejącym udziale przemysłu w ogólnej liczbie zatrudnionych uczniów (1960 - 66,7%; H%5 - 64,1%; 1970 - 60,8%) nastąpił w latach 1960 - 1970 imponujący wzrost liczby uczniów z 1600 w roku 1960 do 6815*w roku 1970, a więc był ponad czterokrotny. Pod względem liczebności uczniów pracujących w przemyśle, Poznań zajmował po Warszawie drugie miejsce (Tabela l). O przodującej w kraju pozycji przemysłu poznańskiego w kształceniu podstawowych i średnich wykwalifikowanych kadr świadczy porównanie liczby zatrudnionych uczniów na 10 000 zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej i w przemyśle uspołecznionym pięciu wojewódzkich miast wydzielonych (Tabela 2). Wy

Zbigniew Pogorzelski

raźnie daje się zauwazyc, iż Poznań znacznie wyprzedza pozostałe miasta. W porównaniu z przeciętną krajową, różnica zatrudnionych uczniów w przemyśle na 10 000 zatrudnionych zwiększyła się na korzyść Poznania z 42 do 166 osób w roku 1965 i 137 osób w 1970 r. Natomiast w odniesieniu do znajdującej się na ostatnim miejscu Łodzi różnica ta wyniosła analogicznie w roku 1960 - 1127 uczniów, w roku 1965 - 443 a w roku 1970 - 465 uczniów na każde 10 000 zatrudnionych. Jedynie województwo poznańskie miało przejściowo w 1960 r. Większą liczebność uczniów {o 11 osób) od przytoczonej tu relacji. Należy również zwrócić uwagę na fakt, że w Poznaniu i Łodzi udział kobiet · - uczennic jest znacznie wyższy od przeciętnej 'krajowej oraz pozostałych miast (Tabela 3). Świadczy to o znacznej aktywizacji zawodowej kobiet w Poznaniu, zwłaszcza zatrudnionych w różnych gałęziach przemysłu. Zatrudnienie uczniów w podziale na dziewięć grup gałęzi przemysłu uspołecznionego Poznania, na tle pełnego zatrudnienia przemysłowego miasta w latach 1960 - 1970, obrazuje Tabela 4. W ciągu tych dziesięciu lat zatrudnienie w przemyśle uspołecznionym zwiększyło się o 26,5%, natomiast liczba uczniów w tym samym okresie osiągnęła wzrost -do 424,2%. Analizując bliżej to zjawisko można stwierdzić, że najliczniejszą grupę uczniów posiadał przemysł elektromaszynowy (477,2%). Niezależnie od dynamiki wzrostu, uczniowie grupy elektromaszynowej zwiększyli swój udział w zatrudnieniu "ogółem" z 3, l % w 1960 r. do 10,6% w 1970 r. Stanowili tym samym jedną grupę talk silną ilościowo i strukturalnie w przemyśle poznańskim. Pozostałe grupy przemysłowe zatrudniały w 1970 r. jedynie 28 % wszystkich uczniów w przemyśle, zmniejszając swój udział w ciągu dziesięciolecia do 19%. N a skutek wysokiej dynamiki wzrostu, stan ilościowy pozostałych ośmiu grup zwiększył się znacznie. W 1970 r. na dwadzieścia cztery gałęzie przemysłu uspołecznionego w Poznaniu 1, trzy gałęzie: przemysł materiałów budowlanych, szklarski oraz paszowy i utylizacyjny w ogóle nie zatrudniały uczniów. Z pozostałych dwudziestu jeden gałęzi, na przemysł środków transportu przypadło 37,2% wszystkich uczniów zatrudnionych w przemyśle Poznania 2. N a drugim miejscu znalazł się przemysł metalowy zatrudniający 22,3% ogółu uczniów, a trzecie miejsce przypadło przemysłowi maszynowemu - 12,4%. Tak więc blisko 72% wszystkich uczniów zatrudnionych w przemyśle skupiało się w trzech gałęziach, które w zatrudnieniu "ogółem" stanowiły 48,7% całości. Następne trzy gałęzie: przemysł spożywczy (8,8%), chemiczny (5,1%) i odzieżowy (4,1%) podwyższyły udział w strukturze zatrudnienia uczniów do 89%. Ostatecznie 11 % uczniów podzielić trzeba na pozostałe piętnaście gałęzi przemysłu. Taka struktura gałęziowa zatrudnienia ucznlOW w przemyśle miasta wynika m. in. z dwóch przyczyn. Po pierwsze - pokrywa się w generalnych zarysach z ogólną strukturą gałęziową przemysłu uspołecznionego Poznania, a po drugie - jest wynikiem dalszej koncentracji sięgającej już poszczególnych przedsiębiorstw przemysłowych. Ograniczając analizę ucznlOW w przemyśle do przedsiębiorstw zatrudniających powyżej stu uczniów przeciętnie w 1970 r., można wymienić spośród uspołecznionych przedsiębiorstw przemysłowych Poznania czternaście przedsiębiorstw 3 : 1. Zakłady

1 Według klasyfikacji gospodarki narodowej obowiązującej od l I 1971 r.

2 Urząd Statystyczny w Poznaniu, "Rocznik Statystyczny ill. Poznania 1971 i 1972"; Główny Urząd Statystyczny, "Rocznik Statystyczny Pracy 1971". Materiały sprawozdawcze Urzędu Statystycznego w Poznaniu.

3 Główny Urząd Statystyczny, "Materiały sprawozdawcze za 1970 r."

ZATRUDNIENIE UCZNIÓW W PRZEMYŚLE USPOŁECZNIONYM STAN W DNIU 31 XII Wyszczególnienie , Ogółem w tym przemysł w tym przemysł w tym przemysł osoby Ogółem Ogółem osoby /0 osoby /0 /0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Polska: razem 76 300 50 900 66,7 350 007 228 914 65,4 407 820 249 603 61,2 mężczyźni 56 920 40 087 70,4 258 699 177 120 68,5 293 477 181 068 61,7 kobiety 19 380 10 813 55,8 91 308 51 744 56,7 114 343 68 535 59,9 Warszawa: razem 4 700 2 900 61,7 21 739 12 754 58,7 24 522 13 586 55,4 mężczyźni 3 471 2494 , 71,9 14 554 9 694 66,6 16 275 9 618 59,1 kobiety l 229 406 33,0 7 185 3 060 42,6 8 247 3 968 48,1 Poznań: razem 2 400 l 600 66,7 11 321 7 254 64,1 11 214 6 815 60,8 mężczyźni l 820 l 184 \ 65,0 8 539 5 346 62,6 7 873 4713 59,9 kobiety 580 416 71,7 2 782 l 908 68,6 3 341 2 102 62,9 Kraków: razem l 800 l 030 57,2 8 076 4 519 56,0 9 727 5 089 52,3 mężczyźni 1450 838 57,8 6 483 3 656 56,4 7 585 3 916 51,6 kobiety 350 192 54,9 l 593 863 54,2 2 142 l 173 54,8 Łódź: razem 2 400 l 600 66,7 10 812 7 097 65,6 11 283 6 269 55,6 mężczyźni l 524 894 58,7 6 810 3 967 58,3 6 936 3 008 43,4 kobiety 876 706 80,6 4 002 3 130 78,2 4 347 3 260 75,0 Wrocław: razem 2 200 l 300 59,0 10 100 5 881 58,2 10 562 5 231 49,5 mężczyźni l 654 l 005 60,8 7 556 4 546 60,2 7 387 3 970 53,7 kobiety 546 295 54,0 2 544 l 335 52,5 3 175 l 261 39,7 Województ wo poznańskie: razem 4 200 2 800 66,7 19 237 12 565 65,3 20 653 12 062 58,4 mężczyźni 3 305 2 218 67, l 15 125 10 278 68,0 15 476 9 333 60,3 kobiety 895 582 65,0 4112 2 287 55,6 5 177 2 729 52,7

Żródio: Główny Urząd Statystyczny, "Rocznik Statystyczny Pracy 1945- 1968 i 1971"

1\

LU

Zbigniew Pogorzelski

Tabela 2

ZATRUDNIENIE UCZNIÓW NA 10 000 ZATRUDNIONYCH W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ I W PRZEMYŚLE USPOŁECZNIONYM STAN W DNIU 31 XII w tym prze- w tym przemysł w tym przemysł mysł Polska Polska = 100 Polska = l 00 Wyszczególnienie Ogó- = 100 Ogó- Ogółem ucz- łem łem nio- odset- ucznio- odsetki ucznio- odsetki wie ki wie wie Polska 104 165 100,0 398 604 100,0 434 615 100,0 Warszawa 80 160 97,0 311 545 90,2 359 553 89,9 Poznań 134 207 125,5 510 770 127,5 489 752 122,3 Kraków 81 118 71,5 291 430 71,2 325 451 73,3 Łódź 72 80 48,5 291 327 54,1 291 287 46,7 Wrocław 125 186 112,7 459 655 108,4 432 538 87,5 Województwo poznańskie 113 218 132,1 426 742 122,8 434 639 103,9

Źródło: Główny Urząd Statystyczny. "Rocznik Statystyczny Pracy 1945- 1968 i 1971"

Frzemysłu Metalowego "H. Cegielski", 2. Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, 3. Poznańska Fabryka Łożysk Tocznych, 4. Wielkopolska Fabryka Urządzeń Mechanicznych "Wiepofama", 5. Wielkopolsko- Lubuskie Zakłady Przemysłu Cukierniczego "Goplana", 6. Zakłady Metalurgiczne "Po met", 7. Wielkopolskie Zakłady Mechanizacji Budownictwa "Zremb" , 8. Fabryka Kosmetyków "Pollena- Lechia", 9. Poznańskie Zakłady Opon Samochodowych "Stomil", 10. Poznańska Fabryka Maszyn Żniwnych, 11. Fabryka Aparatury i Urządzeń Komunalnych "Powogaz" , 12. Zakłady Produkcji Części Zamiennych Maszyn Budowlanych Nr 3, 13. Zakłady Przemysłu Odzieżowego "Modena", 14. Wielkopolskie Zakłady N aprawy Samochodów. Przedsiębiorstwa te zatrudniały 49,5% wszystkich zatrudnionych w przemyśle, natomiast uczniów - 4301 czyli prawie 64% całości. Pierwsze cztery przedsiębiorstwa zatrudniały 2602 uczniów, co stanowiło 39,2% wszystkich uczniów zatrudnionych w przemyśle. Ponieważ dziesięć przedsiębiorstw należy do przemysłu elektromaszynowego, a sześć posiada własne szkoły zawodowe przyzakładowe, zrozumiała staje się struktura gałęziowa zatrudnienia uczniów. Na dzień 31 października 1972 r. przemysł uspołeczniony Poznania dysponował jedenastoma zasadniczymi szkołami zawodowymi przyzakładowymi, pięcioma technikami zawodowymi przyzakładowymi oraz korzystał z sześciu zasadniczych szkół zawodowych dokształcających 4. Dokonując przeglądu i charakterystyki poszczególnych szkół zawodowych przyzakładowych, należy na pierwszym miejscu postawić zespół szkół zawodowych Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski". Składał się on z trzech zasadniczych szkół zawodowych o kierunkach szkolenia w zawodzie hutniczym i mecha

* Według stanu na dzień 2 października 1972 r. Główny Urząd Statystyczny. Sprawozdanie S-z-l.

Tabela 3

STRUKTURA ZATRUDNIENIA UCZNIÓW W PRZEMYŚLE USPOŁECZNIONYM STAN W DNIU 31 XII w tym w tym w tym Wyszczególnienie Ogółem przemysł Ogółem przemysł Ogółem przemysł w odset- w odset- w odsetkach kach kach Polska: razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 mężczyźni 74,6 78,8 73,9 77,4 72,0 72,5 kobiety 25,4 21,2 26,1 22,6 28,0 27,5 Warszawą: razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 mężczyźni 73,9 86,0 66,9 76,0 66,4 70,8 kobiety 26,1 14,0 33,1 24,0 33,6 29,2 Poznań: razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 mężczyźni 75,2 74,0 75,4 73,7 70,2 69,2 kobiety 24,8 26,0 24,6 26,3 29,8 30,8 Kraków: razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 mężczyźni 80,6 81,4 80,3 80,9 78,0 77,0 kobiety 19,4 18,6 19,7 19,1 22,0 23,0 Łódź: razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 mężczyźni 63,5 55,9 63,0 55,9 61,5 48,0 kobiety 36,5 44,1 37,0 44,1 38,5 - 52,0 Wrocław: razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 mężczyźni 75,7 77,3 74,8 77,3 69,9 75,9 kobiety 24,8 22,7 25,2 22,7 30,1 24,1 Województwo poznańskie: razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 mężczyźni 78,7 79,2 78,6 81,8 74,9 77,4 kobiety 21,3 20,8 21,4 18,2 25,1 22,6

Ź ród ł o: Główny U rząd Statystyczny. "Rocznik Statystyczny Pracy 1945 - 1968 i 1971"nicznym. Czas trwania nauki wynosił od dwóch do trzech lat, a uczęszczało do nich 1014 uczniów, w tym 139 kobiee. W skład tego zespołu wchodziło technikum mechaniczne, w którym naukę pobierało 321 pracowników. Drugim przedsiębiorstwem, tetóre kształciło kadry kwalifikowane w swoim zespole szkół zawodowych przyzakładowych, były Zakłady Metalurgiczne "Pomet" . Do zasadniczej szkoły zawodowej uczęszczało 239 uczniów (w tym jedna kobieta) kształcąc się w zawodach mechanicznych i hutniczych. W technikum zawodowym przyzakładowym zdobywało średnie kwalifikacje w zawodach odlewniczym i mechanicznym 321 uczniów, w tej liczbie 54 kobiety. N ajwiększą liczebnie zasadniczą szkołą zawodową przyzakładową dysponowały Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego. Szkoliło się w niej 1212 uczniów w specjalnościach: hutniczej, mechanicznej, elektrycznej, drzewnej, budowlanej i kom u

5 W tej liczbie mieszczą się uczniowie zatrudnieni w Odlewni Żeliwa w Śremie i szkoleni w filii zasadniczej szkoły przyzakładowej w zawodach hutniczych (odlewnika i modelarza) .

Tabela 4

ZATRUDNIENIE UCZNIÓW W PRZEMYŚLE USPOŁECZNIONYM POZNANIA WEDŁUG GRUP GAŁĘZI PRZEMYSŁU (PRZECIĘTNE W ROKU)

Indeks wzrostu 1960 1965 1970 w latach 1960 -1970 Grupy gałęzi przemysłu Ogółem jUczniowie Ogółem jUczniowie Ogółem I Uczniowie Ogółem I Uczniowie osoby osoby osoby odsetki Przemysł ogółem 71 617 1587 82 691 6940 90 576 6732 126,5 424,2 I Przemysł: paliwowo-energetyczny 3 067 - 2472 47 3 140 55 102,4 - II metalurgiczny - - 384 - 377 - - - III elektro-naaszynowy 37 349 1143 46 910 5056 51346 5454 137,6 477,2 IV chemiczny 5 878 110 6 525 429 7 382 379 125,6 344,5 V mineralny 2 205 - 2 047 77 2 083 - 94,5 - VI drzewno- papierniczy 3 273 22 3 338 149 3 923 74 119,8 336,4 VII lekki 6 927 85 7 326 371 7 415 310 107, O 364,7 VIII spożywczy 9 859 124 10 064 733 10 933 392 110,9 316,1 IX Pozostałe gałęzie przemysłu 3 059 103 3 625 78 3 977 68 130,0 66,0

Ź ró dł o: Główny Urząd Statystyczny Rocznik Statystyczny 1972; Urząd Statystyczny ill. Poznania Rocznik Statystyczny Wielkopolski 1968; Rocznik Statystyczny ill.

Poznania 1971 i 1972nikacyjnej. W tych specjalnościach, za wyjątkiem hutniczej, kwalifikacje zdobywało 151 kobiet. Poznańska Fabryka Łożysk Tocznych kształciła 401 pracowników w zasadniczej szkole zawodowej przyzakładowej zawodów z grupy mechanicznej, a w przyzakładowym technikum zawodowym zdobywało średnie kwalifikacje 202 uczniów. Wśród uczących się znaczny odsetek stanowiły kobiety, w zasadniczej szkole - 188 kobiet, a w technikum - 36 kobiet.

Wielkopolska Fabryka Urządzeń Mechanicznych "Wiepofama" posiadała zasadniczą szkołę zawodową przyzakładową dla 546 uczniów (w tym 145 kobiet) oraz; technikum mechaniczne przyzakładowe dla 146 uczniów (w tym 35 kobiet). W zakresie specjalności cukierniczej Zakłady Przemysłu Cukierniczego "Goplana" przygotowywały na własne potrzeby kadry kwalifikowane. W zasadniczej szkole zawodowej przyzakładowej kształciło się 214 uczniów, przeważnie kobiety (204). Poznańskie Zakłady Produkcji Części Zamiennych Maszyn Budowlanych Nr Z w swojej zasadniczej szkole zawodowej szkoliły własną kadrę kwalifikowanych

Tabela 5 KIERUNKI SZKOLENIA UCZNIÓW ZASADNICZYCH SZKÓŁ ZAWODOWYCH, TECHNIKÓW ZAWODOWYCH I SZKÓŁ ZAWODOWYCH STOPNIA LICEALNEGO DLA PRACUJĄCYCH W POZNANIU W ROKU SZKOLNYM 197011971

Zasadnicze szkoły Technika uczelnie Razem zawodowe 1 szkoły stopnia Wyszczególnienie licealnego w tym w tym wtym Ogółem kobiety Ogółem kobiety Ogółem kobiety Ogółem 12 761 3604 4 460 1462 17 221 5 066 Budow lany 298 18 661 166 959 184 Chemiczny 360 331 228 175 588 506 Drzewny 116 4 - - 116 4 Ekonomiczny 63 37 902 787 965 824 Elektroniczny - - 105 12 105 12 Elektryczny 1802 198 387 21 2 189 219 Energetyczny - - 169 19 169 19 Gastronomiczny 273 252 - - 273 252 Handlowy 661 644 - - 661 644 Hutniczy 358 30 - - 358 30 Komunikacja 775 12 - - 775 12 Mechaniczny 5 964 702 l 767 165 7 731 867 Mechaniki precyzyjnej 459 104 - - 459 104 Odlewniczy - - 110 5 110 5 Odzieżowy 525 451 106 99 631 550 Poligraficzny - - 25 13 25 13 Rolniczy i leśny 52 34 - - 52 34 Spożywczy 609 495 - - 609 495 Usługowy 145 136 - - 145 136 Wielozawodowy 241 108 - - 241 108 Różne inne zawody 60 48 - - 60 48

Źródło: Urząd Statystyczny m. Poznania. Rocznik Statystyczny 1971 dir m. P<v"ania

Zbigniew Pogorzelski

robotników od szeregu lat. W «roku szkolnym 1964/1965 uczęszczało do nIej 118 uczniów, a w 11972/1973 w zawodach mechanicznych zdobywa kwalifikacje 177 uczniów, w tym 89 kobiet. W zawodach związanych z przemysłem oponiarskim (gumowy) Zakłady Opon Samochodowych "Stomil" kształciły 123 uczniów, w tym 84 kobiety, w zasadniczej szkole zawodowej przyzakładowej, a w technikum chemicznym przyzakładowym - 266 uczniów, w tym 181 kobiet.

Dwa zakłady produkcyjne: Fabryka Kosmetyków "Pollena-Lechia" i Poznańskie Zakłady Farmaceutyczne "Polfa" w zasadniczej szkole chemicznej dokształcającej (międzyzakładowej) szkoliły 289 uczniów (w tym l mężczyznę) w specjalnościach aparatury przemysłu chemicznego i aparatury produkcji środków farmaceutycznych. W podsumowaniu otrzymujemy 4219 uczniów uczęszczających do zasadniczych szkół zawodowych przyzakładowych (w tej liczbie 1189 kobiet) i 1256 uczniów szkolących się w technikach zawodowych przyzakładowych (w tym 337 kobiet). Razem przemysł uspołeczniony Poznania kształcił według stanu na dzień 2 października 1972 r. 5475 uczniów (1526 kobiet) w swoich szkołach zawodowych przyzakładowych. Liczba ta nie obejmuje różnych typów szkolenia wewnątrzzakładowego, oddziałowego itp. Ponadto w sześciu szkołach zawodowych dokształcających zdobywali różne kwalifikacje zawodowe uczniowie z przedsiębiorstw przemysłowych nie posiadających własnych szkół przyzakładowych. W tych przypadkach zakłady, po uprzednim zawarciu umowy o naukę zawodu, kierowały uczniów do odpowiedniej szkoły zawodowej dokształcającej, w której pobierali oni naukę teoretyczną. Ponieważ do tego rodzaju szkół dokształcających uczęszczali uczniowie nie tylko zatrudnieni w przemyśle, ale również w innych działach gospodarki narodowej oraz sektora prywatnego, trudno jest wyodrębnić z ogólnej liczby uczniów danej szkoły dokształcającej liczbę uczniów zatrudnionych w przemyśle uspołecznionym. Z tej też przyczyny zapoznanie się z kierunkami nauczania zasadniczych szkół zawodowych przyzakładowych (zatrudnionych w przemyśle) oraz techników zawodowych przyzakładowych względnie szkół zawodowych dokształcających ma charakter jedynie ogólnoinformacyjny, gdyż Tabela 5 obejmuje wszystkie kierunki szkolenia we wszystkich zasadniczych szkołach zawodowych dla pracujących i we wszystkich technikach zawodowych i szkołach zawodowych stopnia licealnego dla pracujących. Analiza rodzajów i liczebności poszczególnych kierunków szkolenia pozwala stwierdzić, że ok. 76% wymienionych w Tabeli 5 uczniów "ogółem" było zatrudnionych w całym przemyśle Poznania (łącznie z prywatnym rzemiosłem przemysłowym), z czego ok. 66% dotyczyło przemysłu uspołecznionego. Niektóre kierunki szkolenia, jak np.

odlewniczy i hutniczy, mają typowo przemysłowy charakter; inne - jak np. gastronomiczny, budowlany, handlowy dotyczą w całości odrębnych działów gospodarki narodowej. Pozostałe rodzaje szkolenia, np. ekonomiczny, komunikacyjny, mechaniczny itp., mieszczą się w zakresie zainteresowań zarówno przemysłu, jak i innych działów gospodarki narodowej. Istniejący w Poznaniu system szkolnictwa zawodowego charakteryzuje się zróżnicowanymi formami szkolenia zawodowego przyszłych kadr robotników kwalifikowanych oraz techników 6 . Nadmiernie rozczłonkowana nomenklatura zawodów doprowadza do kształcenia absolwentów o zbyt wąskich specjalnościach, utrudniających przekwalifikowanie na inne pokrewne rodzaje zawodów, co zdarza się w wy

· Odpowiedź na zapotrzebowanie przemysłu. "Trybuna Ludu" nr 310, z 6 XI 1971; Komisja Oświaty i Kwalifikacji Zawodowych i prognostyczny model systemu szkolnictwa w Polsce <propozycje materiałowe). Centralna Rada Związków Zawodowych, Warszawa 1972.

niku szybko rozwijającej się techniki. Zachodzi potrzeba przygotowania nowoczesnej nomenklatury w szkolnictwie zawodowym, która umożliwi szybką i efektywną adaptację absolwentów do określonych stanowisk pracy. Można by to osiągnąć poprzez szkolenie fachowców w podstawowych zawodach wyspecjalizowanych w zależności od potrzeb w zakładach pracy, w warunkach szkolenia wewnątrzzakładowego. Zamierzona kompleksowa reorganizacja szkolnictwa podstawowego i średniego, a w jej ramach również i szkolnictwa zawodowego, na pewno uwzględni te oraz inne propozycje zmierzające do jeszcze lepszego i bardziej właściwego dostosowania szkolenia zawodowego zarówno dla potrzeb ogólnokrajowej gospodarki, jak i regionalnych środowisk gospodarczych. "Raport o stanie oświaty" opracowany przez Komitet Ekspertów przedstawia cztery koncepcje modelowe systemu oświaty w Polsce, w których zawarte są również propozycje w zakresie szkolenia zawodowego. Dyskusje ogólnospołeczne, jak i w środowiskach pedagogicznych i oświatowych pozwolą na właściwe decyzje będące realizacją odnośnych uchwał VI Zjazdu PZPR.