TADEUSZ BARTKOWIAK 1 MARIAN JAKUBOWICZ

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1973.07/09 R.41 Nr3

PIĘĆDZIESIĄTA ROCZNICA POWSTANIA ZWIĄZKU SOCJALISTYCZNYCH REPUBLIK RADZIECKICH

NA I OGÓLNOZWIĄZKOWYM Zjeździe Rad w dniu 30 grudnia 1922 r.

uchwalona została deklaracja o utworzeniu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Pod kierownictwem Włodzimierza Lenina utworzono wielonarodowe, socjalistyczne państwo radzieckie. Utworzenie państwa było triumfem leninowskiej polityki narodowej. Był to równocześnie akt o historycznym znaczeniu, który wskazał właściwą drogę w rozwiązywaniu kwestii narodowej. Dzięki powstaniu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, socjalistyczna wizja społeczna przyjęła postać wysoko zorganizowanej i dynamicznie rosnącej w siłę konstrukcji państwowej. Socjalizm ze sfery ideologii i teorii przeszedł w sferę praktyki, stając się rzeczywistością społecznego bytu milionów ludzi. Pierwsze w dziejach państwo robotników i chłopów tym różni się od wszelkich uprzednich struktur ustrojowych, że jest wyrazicielem dążeń i interesów zdecydowanej większości społeczeństwa. Bezpośrednia pomoc i doświadczenie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich miały także szczególnie doniosłe znaczenie historyczne dla tych narodów Europy i Azji, które po drugiej wojinie światowej (1939 - 1945) wkroczyły na drogę rewolucyjnych przeobrażeń społecznych i budownictwa socjalistycznego. Wykształcił się między nimi nowy typ stosunków międzynarodowych, zrodzonych przez nowy ustrój społeczny. Poza tym praktyka budownictwa socjalizmu i komunizmu w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich udowodniła wszystkim narodom, że wyzwolona od ucisku, skupiająca wokół siebie wszystkie warstwy ludzi pracy, klasa robotnicza, której przewodzi wierna zasadom marksizmu-leminizmu partia, potrafi stworzyć nowy system społeczny, zapewniający osiągnięcie w krótkim historycznie czasie ogromnego postępu materialnego i kulturalnego, zorganizowanie życia gospodarczego, społecznego i politycznego na nowych, sprawiedliwych zasadach. Jednocześnie rozwój historyczny wykazał, że podstawowe prawidłowości przeobrażeń społecznych, jakie dokonały się w państwie radzieckim, są wspólne dla wszystkich krajów kroczących drogą socjalizmu, choć w każdym z nich przeobrażenia te przebiegają w swoisty sposób, zależnie od specyfiki historycznej i aktualnej sytuacji.

Tadeusz Bartkowiak i Marian Jakubowicz

Dla narodu i państwa polskiego pięćdziesięciolecie powstania Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich miało znaczenie szczególne. Rewolucja Październikowa 1917 r. stworzyła możliwość powstania niepodległej Polski; utworzone wielonarodowe państwo radzieckie po dwudziestu pięciu latach stało się siłą decydującą w rozbiciu faszyzmu i uratowało naród polski od biologicznej zagłady. Uzyskanie przez Polskę nowego, liczącego się mIejSCa w świecie, w połączeniu ze znaczeniem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich jako podstawowego gwaranta naszego międzynarodowego bezpieczeństwa oraz pomyślnego rozwoju - stanowi potwierdzenie słuszności działania polskich komunistów. Nierozerwalna przyjaźń, solidarność, sojusz i wszechstronne współdziałanie było, jest i zawsze pozostanie fundamentem naszej narodowej polityki. Połączeni Wspólną ideą marksizmu oraz wspólnotą najżywotniejszych interesów narodowych i państwowych, rozwijamy współpracę między naszymi krajami. Przyjaźń i współpraca są także doniosłym czynnikiem rozwoju gospodarczego i kulturalnego Polski i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, tworzą skuteczną zaporę wobec zakusów imperializmu.

DNI ZŁOTEGO JUBILEUSZU W POZNANIU

Obchody pięćdziesiątej rocznicy powstania Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich były ważnym wydarzeniem w życiu Poznania i regionu. Przekształciły się one w szeroką akcję polityczną, w której zwrócono szczególną uwagę na ukazanie historycznego znaczenia powstania Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich dla przeobrażeń współczesnego świata oraz dynamicznego rozwoju światowego procesu rewolucyjnego, a także konsekwentnego realizowania idei zasad pokojowego współistnienia. W działalności popularyzatorskiej uwypuklono znaną prawdę, iż siła wspólnoty państw socjalistycznych, której głównym ogniwem jest Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, zależy przede wszystkim od internacjonalistycznych więzi i współdziałania partii komunistycznych i robotniczych oraz od wewnętrznej siły społecznej, ekonomicznej i politycznej każdego państwa socjalistycznego. Umacniano także przekonanie, że stosunek do Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego jest najlepszym probierzem działania na rzecz jedności sił socjalistycznych i antyimperialistycznych, że ci, którzy z pozycji antyradzieckich wnoszą rozłam do międzynarodowego ruchu komunistycznego, wyrządzają niepowetowane szkody zarówno ogólnoświatowej sprawie socjalizmu, wolności narodów i pokoju, jak i żywotnym interesom własnych partii i narodów. W celu pełnej koordynacji zamierzeń i inicjatyw wszystkich instytucji i organizacji społecznych, w miesiącu październiku 1972 r. sekretariat Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej akceptował Program obchodów pięćdziesiątej rocznicy powstania Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, w którym czytamy m. in.: "Zgodnie z założeniami Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii

Robotniczej, ogólnonarodowa kampania polityczna związana z tą wielką rocznicą winna przyczynić się do: pogłębiania wśród członków partii i całego społeczeństwa, zwłaszcza wśród młodego pokolenia Wielkopolan, wiedzy o kształtowaniu się pierwszego państwa socjalistycznego; wykazania olbrzymiej pomocy Związku Radzieckiego dla tych narodów, które po drugiej wojnie światowej wkroczyły na drogę rewolucyjnych przeobrażeń społecznych i budownictwa socjalistycznego; ukazania historycznego znaczenia powstania Kraju Rad dla dynamicznego rozwoju światowego procesu rewolucyjnego; popularyzowania roli i znaczenia Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego - kierowniczej siły narodu radzieckiego; pogłębienia w społeczeństwie Wielkopolski i Poznania uczuć braterstwa do narodów Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich; wyjaśniania ogromnego znaczenia przyjaźni polsko-radzieckiej dla uzyskania przez Polskę niepodległego bytu narodowego; demaskowania polityki wyzysku i grabieży wobec narodów trzeciego świata, zbrodniczej agresji imperializmu amerykańskiego w Wietnamie i agresji na Bliskim Wschodzie, a w tym kontekście - do ukazania zasadniczej linii polityki Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i innych państw socjalistycznych, która służy obronie wolności oraz równości wszystkich państw, a także ich praw do swobodnego stanowienia o swoim losie i ustroju oraz jeszcze większego niż dotychczas spopularyzowania ogromnych osiągnięć społecznych, gospodarczych i kulturalnych Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, będących widomym świadectwem wyższości ustroju socjalistycznego nad kapitalistycznym". W obchodach rocznicy szczególna rola przypadła Towarzystwu Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W dniu 24 października 1972 r. odbyło się w Sali Malinowej pałacu Działyńskich uroczyste posiedzenie plenarne Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, w którym wzięli udział przedstawiciele organizacji politycznych i społecznych oraz reprezentanci środowisk naukowych i organizacji młodzieżowych, a wśród nich: I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada i sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Jan Pawlak, sekretarze Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego Tadeusz Młyńczak i Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Czesław Hudowicz, wiceprzewodniczący Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej Zdzisław Kanarek.

Obecny był konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu Nikołaj K. Tałyzin. Podczas obrad referat programowy wygłosił sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jan Pawlak, który po przedstawieniu historycznych aspektów jubileuszu pięćdziesięciolecia oraz jego znaczenia dla świata powiedział: "Złoty jubileusz Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich posiada także olbrzymie znaczenie dla narodu polskiego, którego losy związane są od XIX wieku z rewolucjonistami rosyjskimi i siłami postępowymi Rosji. N ajlepsi synowie Rosji i Polski szukali porozumienia i zawierali przymierza do walki z caratem, uciskiem i przemocą. Wspólnie walczyli dekabryści i działa

Tadeusz Bartkowiak l Marian Jakubowicz

Posiedzenie plenarne Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w Sali Malinowej pałacu Dziaiyńskich (24 X 1972). Na zdjęciu, za stołem prezydialnym siedzą od lewej: zastępca przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania - Jerzy Łangowski, przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego - Zbigniew Rudnicki, sekretarz Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego - Czesław Hudowicz, I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej - Jerzy Zasada, przewodniczący Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej - Tadeusz Kwaśniewski, wiceprzewodniczący Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej - Zdzisław Kanarek, konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu - Nikołaj K. Tałyzin oraz zastępca przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej - Bolesław Stachowiak. Referat programowy wygłasza sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej - Jan Pawlak

cze Towarzystwa Patriotycznego. W Powstaniu Styczniowym ginęli rewolucjoniści rosyjscy. Wspólnie walczono na barykadach rewolucji 1905 -1907 r., a dzięki zwycięstwu Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej Polska odzyskała niepodległość. Kiedy w wyniku klęski 1939 r. narodowi polskiemu groziła zagłada biologiczna z rąk faszystowskich morderców, znów oczy Polaków - z inspiracji Polskiej Partii Robotniczej - zwróciły się ku Wschodowi, gdzie toczyła się walka na śmierć i życie o przyszłość i wolność narodów. Braterski sojusz i coraz ściślejsze współdziałanie ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich jest wielką, historyczną szansą Polski. "Nasze perspektywy i możliwości spełnienia podstawowych aspiracji naszego narodu nakreślone przez VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Ro

botniczej, aspiracje pełnego uczestnictwa w rozwoju cywilizacyjnym, w postępie nauki i techniki mogą być realizowane w ramach współdziałania ze Związkiem Radzieckim. Dlatego też jest to naczelna zasada naszej polityki.

Musimy o tym pamiętać przygotowując obchody związane z doniosłą rocznicą naszych przyjaciół". "Szeroki i bogaty jest program obchodów pięćdziesięciolecia Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu i Wielkopolsce - powiedział na zakończenie Jan Pawlak. - Aktywny udział w jego realizacji członków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, ruchu zawodowego, organizacji młodzieżowych i kobiecych, władz oświatowych, nauczycieli i pracowników nauki, działaczy stowarzyszeń i placówek kulturalno-oświatowych oraz środków masowej informacji i propagandy stworzy korzystne warunki, by - ukazując historyczny rozwój Związku Radzieckiego, jego rolę i znaczenie, dotrzeć do całego społeczeństwa, pogłębić uczucia braterstwa i przyjaźni między naszymi naro dami" . Pod koniec obrad dokonano wyboru nowego przewodniczącego Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Został nim sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jan Pawlak.

Podczas obrad w pałacu Działyńskich czynna była również wystawa fotogramów, ilustrująca życie i pracę ludzi radzieckich z szeregu republik związkowych. Program udziału organizacji kombatanckiej w obchodach jubileuszu przedyskutowano na posiedzeniu plenarnym Zarządu Okręgu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w dniu 5 listopada 1972 r. w Pałacu Kultury. Uczestniczyli w mim m. in. sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jan Pawlak i sekretarz generalny Zarządu Głównego Jakub Krajewski. Pierwszą część obrad poświęcono omówieniu udziału w obchodach pięćdziesiątej rocznicy powstania Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Referat na ten temat wygłosił wiceprzewodniczący Zarządu Okręgu Marian Jakubowicz. Powiedział on m. in.: "Potęga i znaczenie polityczne oraz ideowe Związku Radzieckiego są powszechnie uznawane na świecie. O rozwój dobrych stosunków ze Związkiem Radzieckim zabiega każdy nurt polityczny, każdy rząd, który myśli kategoriami przyszłości. Kraj Rad jest bowiem nie tylko krajem wielkich dokonań i imponującego poziomu osiągniętego w chwili obecnej. Jest to kraj ogromnych perspektyw społecznych, naukowo-technicznych, ekonomicznych i cywilizacyjnych. Wynikają one z socjalistycznego charakteru ustroju radzieckiego i z nowego typu stosunków międzyludzkich, które w połączeniu z ogromnymi bogactwami naturalnymi stwarzają szczególnie dogodne warunki dla wielkiej dynamiki rozwojowej". Przyjmując program działania w okresie obchodów pięćdziesięciolecia Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich zwrócono szczególną uwagę na podkreślenie wspólnych walk żołnierzy radzieckich i polskich oraz na po

Tadeusz Bartkowiak i Marian Jakubowicz

rządkowanie miejsc bitew żołnierzy radzieckich z hitlerowcami podczas drugiej wojny światowej. Wiele uwagi poświęcono akcji spotkań młodzieży z uczestnikami Rewolucji Październikowej, z przedstawicielami radzieckiej nauki i kultury, organizowaniu prelekcji i odczytów oraz sesji popularnonaukowych, organizowaniu wystaw, konkursów i in. Na zakończenie obrad zabrał głos Jakub Krajewski, który podkreślił potrzebę nasilenia działalności ideowo-wychowawczej i kształtowania patriotyzmu, szczególnie wśród młodzieży. W pracy tej członkowie Związku, jako uczestnicy walk o Polskę Ludową, o jej umocnienie w pierwszych latach po odzyskaniu wolności, mają duże możliwości przekazywania młodym wiedzy o tamtych latach. Rok 1972 był nie tylko rokiem jubileuszu powstania Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, lecz także 55 rocznicy wybuchu Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej. Dla uczczenia tego wydarzenia, w Sali Wielkiej Pałacu Kultury odbył się w dniu 6 listopada uroczysty koncert w którym wzięli udział przedstawiciele wszystkich kręgów społeczeństwa, żyjący w Poznaniu uczestnicy Rewolucji, weterani ruchu robotniczego, pracownicy zakładów pracy, młodzież. Na koncert przybyli członkowie Egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z I sekretarzem Jerzym Zasadą, przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerbal, przewodniczący Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej Jan Pawlak, dowódca Wojsk Lotniczych gen. bryg. Henryk Michałowski.

Obecny był konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu Nikołaj K. Tałyzin. Koncert poprzedziło przemówienie I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Jerzego Zasady, w którym zawarte zostały najważniejsze akcenty historyczne, uwypuklające wiekopomne wydarzenia zapoczątkowane w dniu 7 października 1917 r. "Istnienie Związku Radzieckiego - powiedział Jerzy Zasada - jego nieustanny rozwój i mocna pozycja polityczino-gospodarcza zmusiły kapitalizm do wielu ustępstw na rzecz ludzi pracy, do respektowania niektórych ich żądań i przyznania przywilejów socjalnych. Dzisiaj Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich i jego potęga dowodzą o miezniszczalności teorii marksistowsko-leninowskiej, są ostoją i madzie ją wielu narodów w ich dalszej walce o wyzwolenie społeczne. "Oddzielne słowa najwyższego uznania - powiedział na zakończenie Jerzy Zasada - należą się ludziom radzieckim od poznaniaków. Krwawe walki o Poznań w 1945 r., przelana krew czerwonoarmistów, a później ich serdeczna pomoc świadczona ludności umęczonego miasta - pozostaną na zawsze w naszej pamięci. Radzieckiej współpracy zawdzięcza Poznań wiele dostaw do fabryk i zakładów pracy: Luboń potrzebował apatytów, a kaliskie zakłady przemysłu lekkiego - bawełny. "Pamięć nasza dla bohaterskich narodów radzieckich i przywiązanie do wspólnych tradycji są trwałe i ucieleśnione w różnych formach wyrazu". Jerzy Zasada zakończył swe przemówienie skierowaniem serdecznych pozwKm

Podczas uroczystego koncertu z okazji 55 rocznicy Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej w Sali Wielkiej Paiacu Kultury (6 XI 1972) okolicznościowe przemówienie wygłosił I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej - Jerzy Zasada

drowień od pracujących rzesz naszego regionu dla ludzi Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, szczególnie mieszkańców Charkowa, z którymi Poznań utrzymuje naj ściślejsze kontakty. Po odegraniu Międzynarodówki odbyła się część artystyczna, w której wystąpili artyści scen dramatycznych i śpiewacy: Barbara Biskupska, Tomasz Grochoczyński, Rajmund Jakubowicz, Edward Kmioiewicz, Krystyna Kujawińska, Kazimiera Nogajówna, Jacek Polaczek, Ewa Wolf, Adam Zwierz oraz Chór Dziewczęcy Pałacu Kultury "Skowronki" pod dyrekcją Mirosławy Wróblewskiej. W godzinach południowych (6 XI) delegacje Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, organizacji społecznych i politycznych,

Tadeusz Bartkowiak i Marian Jakubowicz

Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej oraz Rady Narodowej m. Poznania, Komitetów Frontu Jedności Narodu, Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych oraz zakładów pracy, instytucji i urzędów złożyły wieńce i wiązanki kwiatów pod pomnikiem Bohaterów na stokach Cytadeli, pod pomnikami Cytadelowców i zamordowanych w sierpniu 1944 r. członków podziemnego kierownictwa poznańskiej Polskiej Partii Robotniczej. Wieniec złożyła także delegacja Konsulatu Generalnego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Centralną uroczystością obchodów pięćdziesięciolecia Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu było wspólne posiedzenie plenarne Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu i Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, które w dniu 18 grudnia 1972 r.

odbyło się w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Po odegraniu hymnów państwowych Polski i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich otwarcia uroczystości dokonał przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerba!. Powitał on członków Egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Jerzym Zasadą, kierownictwa Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego z prezesem Walentym Kołodziejczykiem i Stronnictwa Demokratycznego z przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Zbigniewem Rudnickim, działaczy ruchu robotniczego, Frontu Jedności Narodu i Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Szczególnie serdecznie powitał przedstawicieli Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich z konsulem generalnym Nikołajem K. Tałyzinem. Referat obrazujący osiągnięcia Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich oraz umacniającą się stale przyjaźń Polski z narodami państwa radzieckiego wygłosił sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Tadeusz Grabski. Powiedział on m. in.: "Wielka wiara i konsekwentna dążność linią wytyczoną przez Lenina uzbroiła klasę robotniczą Rosji i ludzi sprzyjających Rewolucji w potężne siły, których · - jak wykazała historia - nie były w stanie zniszczyć żadne przeciwności. Związek Radziecki wbrew wszelkim kapitalistycznym życzeniom i przepowiedniom utrwalił swoją władzę i rozwijał się ku podziwowi całego świata. W ciągu minionych pięćdziesięciu lat Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich pokonał drogę od nędzy do powszechnego, wysokiego standardu potrzeb, od łuczywa do największej w świecie energetyki, od prostych form gospodarowania do wielkiego przemysłu, do pokojowego wykorzystania energii atomowej, do lotów kosmicznych". "Przyjaźń ze Związkiem Radzieckim - powiedział na zakończenie Tadeusz Grabski - jest fundamentem spełnienia się naszych polskich aspiracji narodowych. Rozwijając twórcze treści tej przyjaźni urzeczywistniamy klasowe i narodowe racje współczesnej Polski, służymy historycznemu dziełu wprowadzenia jej na wyżyny współczesnego rozwoju i pomnażamy jej twórczy potencj ał" . Głos zabrał również konsul generalny Nikołaj K. Tałyzin, który przypom

Konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu Nikołaj K. Tałyzin, wygłasza przemówienie podczas obrad plenarnych Wojewódzkiego Komitetu Frontu J edności N aro d u i Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej w auli U niwersytetu im. Adama Mickiewicza w dniu 18 XII 1972 rniał historię powstania Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich oraz jego wielki dorobek w dziedzinie gospodarki, nauki, techniki, a także w walce o zapewnienie pokoju na świecie. Mówiąc o przyjaźni z Polską, Nikołaj K. Tałyzin podkreślił, iż przyjaźń ta będzie wszechstronnie nadal umacniana i rozwijana. Na zakończenie mówca złożył narodowi polskiemu życzenia dalszych sukcesów w realizacji programu rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, uchwalonego na VI Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Przedstawiciel załogi Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" Stanisław Zieliński odczytał list z pozdrowieniami dla mieszkańców Charkowa i obwodu charkowskiego, z którymi nasze miasto rozwija wszechstronną współpracę od szeregu lat.

Tadeusz Bartkowiak i Marian Jakubowicztgg5 1\ ĘJ\ KJ\ 1\ 1\ 1\ 1\ KjJ\ J\j J\ms5L

Hiiiiiiiii - - AJM iiij i i I I I

Wspólne posiedzenie plenarne Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu i Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej poświęcone 50 rocznicy powstania Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich zakończył koncert zespołów i artystów scen poznańskich (18 XII 1972). Od lewej: Mirosława Wróblewska, Aleksandra Imaiska, Andrzej Tatarski, Krystyna Pakulska, Andrzej Kizewetter, Jerzy Kurczewski.

W głębi: Chór Dziewczęcy Pałacu Kultury "Skowronki" (po lewej) i Poznański Chór Chłopięcy (po prawej)

W części artystycznej wystąpił Chór Dziewczęcy Pałacu Kultury "Skowronki" pod dyrekcją Mirosławy Wróblewskiej, Poznański Chór Chłopięcy pod dyrekcją Jerzego Kurczewskiego, soliści Opery Poznańskiej: Andrzej Kizewetter, Krystyna Kujawińska, Krystyna Pakulska, artyści Teatru Polskiego - Jacek Polaczek, Ewa Wolf, pianista Andrzej Tatarski. Wystąpił również Zespół Wokalno-instrumentalny "Dziewczęta" z Moskwy pod kierownictwem Wiesława Ławrowa. Owacje i kwiaty były serdecznym wyrazem uznania dla wykonawców. Podczas obchodów rocznicy, w dniach 10 -12 listopada 1972 r., bawiła w Poznaniu delegacja Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, której przewodniczył Matejus S. Szumauskas, zastępca przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej Republiki Litewskiej. Na dworcu w Poznaniu delegację powitali członkowie Egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z I sekretarzem Jerzym Zasadą,

W dniach od 10 do 12 listopada 1972 r. przebywała w Poznaniu delegacja radziecka. Na zdjęciu: moment po powitaniu na Dworcu Głównym. Od lewej: sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jan Pawlak, przewodniczący delegacji, zastępca przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej Republiki Litewskiej - Matejus J. Szumauskas oraz I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada.

Tadeusz Bartkowiak i Marian Jakubowiczprzedstawiciele władz miasta i województwa. Obecny był konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich Nikołaj K. Tałyzin.

Odbyło się spotkanie delegacji z kierownictwem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, podczas którego goście wysłuchali informacji o najważniejszych problemach regionu z dziedziny przemysłu i kultury, budownictwa i gospodarki rolnej. Interesowali się przede wszystkim rozmiarami przeobrażeń Wielkopolski w ostatnich latach oraz jej dniem dziSIeJszym.

Goście radzieccy spotkali się m. in. z młodzieżą i załogami poznańskich fabryk oraz z ludnością socjalistycznej wsi.

IMPREZY MASOWE

Od pierwszych dni października 1972 r. do połowy lutego 1973 r. organizacje społeczne i młodzieżowe placówki kulturalne zorganizowały kilkadziesiąt wystaw i konkursów związanych tematycznie z pięćdziesiątą rocznicą utworzenia Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. W dniu 14 października 1972 r. na łamach "Gazety Poznańskiej" ogłoszono konkurs wiedzy o Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Równocześnie rozpoczęto cykl ponad pięćdziesięciu encyklopedycznych publikacji pL "ZSRR w roku swego złotego jubileuszu". Do tej szerokiej i bardzo interesującej akcji włączyło się Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego, Zarząd Wojewódzki Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, Pałac Kultury oraz Zarząd Wojewódzki Związku Młodzieży Socjalistycznej.

W pierwszym etapie odbyły się eliminacje powiatowe, a następnie w dniu 18 grudnia 1972 r. do wielkiego finału zgłosiło się 225 uczestników z siedemdziesięciu pięciu szkół. Pierwsze miejsce zajęła Danuta Zdrojowa z Liceum Ogólnokształcącego w Jarocinie, drugie - Jarosław Rybak z Liceum Ogólnokształcącego w Czarnkowie, trzecie - Jacek Wegner z Liceum Ogólnokształcącego w Słupcy. Podobne konkursy ogłoszone zostały przez Zarząd Wojewódzki Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej wspólnie z redakcjami "Expressu Poznańskiego" ("Czy znasz ZSRR") oraz "Głosu Wielkopolskiego" pL "Moje spotkanie z Krajem Rad". Konkurs "Głosu" adresowany był do tych czytelników, którzy zwiedzili Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Jego plon stanowiły pięćdziesiąt trzy prace, z których najlepsze zostaną wydane drukiem. Zarząd Wojewódzki Towarzystwa nawiązał w ten sposób do zorganizowanego wcześniej, w dniu 21 października 1972 r., zjazdu absolwentów uczelni radzieckich, który odbył się w sali imprezowej Klubu Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Wzięło w nim udział dziewięćdziesięciu absolwentów wyższych uczelni Moskwy, Leningradu i innych miast Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Podczas spotkania referat wygłosił przewodniczący Komisji Absolwentów Władysław Witczak, a siedmiu absolwentów otrzymało Złote Odznaki Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

W spotkaniu, którego celem była dalsza konsolidacja tego środowiska i oce

Konkurs Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej i redakcji "Głosu Wielkopolskiego" pt. "Moje spotkanie z Krajem Rad" cieszył sie. dużym zainteresowaniem czytelników. N a zdjęciu: witryna wystawowa w Klubie Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej przy ul. Ratajczaka 37vBiiiara P .,;,.. . ".: , I .

,wffitii

-? I .

P

I i rr, ->:?-:...:,

1_>:' i ina dotychczasowych form działania, wzięli także udział konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu Nikołaj K. Tałyzin oraz prof. Borys J egorow z U niwersytetu w Leningradzie. "W walce o pokój - 50 lat ZSRR" - taki tytuł nosiła wystawa otwarta w dniu 9 grudnia 1972 r. w Muzeum Narodowym. Jej współorganizatorem, było Muzeum Historii Ruchu Robotniczego im. Marcina Kasprzaka, a autorami scenariusza Teresa Buchowska i Włodzimierz Grajewski. Wystawa ukazała walkę młodej republiki z obcą interwencją, krzepnięcie państwowości, wejście na arenę międzynarodową. Z czasów powojennych ekspozycja przypominała podpisanie Układu Warszawskiego, utworzenie Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej oraz stosunki dyplomatyczne. Wystawa była czynna do dnia 20 stycznia 1973 f., a zwiedziło ją ok. 3800 osób. W tym samym okresie Muzeum Historii Ruchu Robotniczego zorganizowało dwadzieścia siedem prelekcji, których wysłuchało ok. 1800 osób. W Sali Tradycji Ruchu Młodzieżowego w Pałacu Kultury czynna była od dnia 11 października do 31 grudnia 1972 r. wystawa pt. "Młodzież radziecka w okresie 50-lecia ZSRR". Zwiedziła ją przede wszystkim młodzież szkolna oraz członkowie kół Związku Młodzieży Socjalistycznej. N a jej tle odbyło się kilkadziesiąt seansów filmowych związanych tematycznie z historią niektórych republik radzieckich oraz ponad sto lekcji wychowania obywatelskiego. Pięćdziesiątą rocznicę Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich uczcił również zespół Teatru Nowego, wystawiając w dniu 10 grudnia 1972 r. sztukę Aleksego Arbuzowa Mój biedny Marik w reżyserii Krzysztofa Ziembińskiego. Z inicjatywy Zakładu Historii Związku Socjalistycznych Republik Radziec

2 Kronika Miasta Poznania

Tadeusz Bartkowiak l Marian Jakubowicz

Fragment wystawy pL "W walce o pokój - 50 lat ZSRR" w Muzeum Narodowym (9 XII 1972 - 29 I 1973)kich oraz Instytutu Filologii Rosyjskiej, w Sali Lubrańskiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odbyła się w dniach 11 i 12 grudnia 1972 r. sesja naukowa poświęcona nauce radzieckiej w latach 1922 - 1972. Uczestnicy sesji obradowali w dwóch sekcjach: historycznej - gdzie rozpatrywano zagadnienia stosunków obu państw w okresie Polski burżuazyjnej oraz historyczno-literackiej, której zadaniem było zwrócenie uwagi na sprawy kulturalno-literackie i językoznawcze, głównie literatury radzieckiej. Podczas obrad przedstawiciele Uniwersytetu im. Maksyma Gorkiego z Charkowa wręczyli zasłużonym pracownikom naukowym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza pamiątkowe odznaczenia. Problematyce pięćdziesięciolecia poświęcone zostały "Dni Filmu Radzieckiego", które trwały qd 3 do 12 listopada 1972 r. Zainaugurowała je w dniu 2 listopada 1972 r. w kinie "Bałtyk" premiera filmu Igora Szetrowa pL Minuta milczenia. W poznańskich kinach zaprezentowano też szereg innych filmów reżyserów radzieckich. Podczas "Dni" zorganizowano w kinach i innych placówkach kulturalnych wiele imprez towarzyszących. Pod hasłem "Historia

"Dni Filmu Radzieckiego" spotkały się z dużym zainteresowaniem mieszkańców Poznania.

Na zdjęciu: fragment dekoracji na placu Wolności Turniej Recytatorski o "Wierzbowy Liść" z programem poezji litewskiej (październik 1972 r.) w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki

1.:, ..

.

· f£ Pt fik jk

Tadeusz Bartkowiak i Marian Jakubowicz

50 lat ZSRR w filmie" odbyły się dwie wystawy plakatu filmów radzieckich w kinach "Bałtyk" i "Pałacowe". Pod tym samym hasłem zorganizowano młodzieżowy turniej filmowy, którego finał odbył się dnia 11 listopada 1972 r. w kinie "Bałtyk". Do dużego zainteresowania kinematografią radziecką przyczyniła się - obok wartości ideowych prezentowanych utworów - propaganda wizualna oraz liczne plansze rozmieszczone w wielu punktach miasta. Ożywioną działalność prowadził w tym okresie również Klub Międzynarodowej Prasy i Książki. Wspólnie z Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej Stare Miasto ogłoszony został quiz wiedzy o Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, rozstrzygnięty w dniu 5 marca 1973 r. Spośród imprez objętych tym cyklem tematycznym można wymienić m. in. prelekcje: "Tradycje filmu radzieckiego", "Współczesny film radziecki", "Syberia dzisiaj", "Od Ciołkowskiego do lądowania «Sondy» na Wenus" i ,,50 medali na złoty jubileusz". W imprezach tych uczestniczyła przeważnie młodzież szkół licealnych i zawodowych. Organizowane od lat Turnieje Recytatorskie o nagrodę "Wierzbowego Liścia" poświęcone zostały prezentacji najwybitniejszych pozycji poetyckich republik radzieckich. Przedstawiono poezję litewską, rosyjską, gruzińską i estońską. W dniu 20 marca odbył się turniej laureatów. Dla uczczenia pięćdziesięciolecia laureaci wszystkich poprzednich turniejów przygotowali, w ramach sceny prezentacji poetyckich "Przedsłowie", spektakl pL Nasz wiek, którego premiera odbyła się w Klubie w dniu 25 stycznia 1973 r. Podczas VI Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego odbywały się w Klubie spotkania z wybitnymi artystami radzieckimi. W dniu 20 listopada 1972 r. Igor Ojstrach mówił o kształtowaniu postaw ideowo-artystycznych w republikach radzieckich w latach 1945 - 1972. W dniu 26 listopada odbyło się spotkanie z ekipą radziecką: laureatką I nagrody Tatianą Grindienko, laureatem V nagrody Gracziją Arutiunianem oraz Tatianą Godiną.

W salonie wystawowym Klubu czynnych było ponadto kilka ciekawych wystaw: "Życie republik radzieckich" (21 X - 9 XI 1972 r.), pokazano także "Radziecką myśl naukowo-techniczną" (10 XII - 28 XII 1972), "Powstanie Związku Radzieckiego" (12 XII - 30 XII 1972) oraz ,,50 lat ZSRR".

Masową działalność popularyzatorską rozwinęły organizacje młodzieżowe.

W kołach zakładowych oraz szkolnych Związku Młodzieży Socjalistycznej odbyły się prelekcje oraz spotkania z byłymi uczestnikami Rewolucji Październikowej, wieczornice i quizy; zorganizowano wystawy plakatów i gazetek ściennych. Odbyło się szereg spotkań z uczestnikami wycieczek do Związku Radzieckiego, a także z radz;:-.kimi ncUKowcami i artystami. W hufcach Związku Harcerstwa Polskego zorganizowano rajdy związane ze znajomością historii Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich; konkursy rysunkowe, mini - festiwale piosenki radzieckiej itp. Kilkaset gawęd związanych było tematycznie z problemami życia młodzieży radzieckiej. Młodzież ponad 1500 szkół różnych typów z Poznania i Wielkopolski nawiązała korespondencję z młodzieżą radziecką.

_5 S .S' tĄ, ein O to -8 Si O' 3*

Uroczystość otwarcia wystawy fotogramów Agencji Prasowej "N owosti" pt. "ZSRR - kraj i ludzie" w Pałacu Kultury (24 III 1973 r.). Przy mikrofonie I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jerzy Zasada. Stoją od lewej: dyrektor Pałacu Kultury - Jan Szajek, konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich Nikołaj K. Tałyzin, przewodniczący Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej - Jan Pawlak, członek egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego Franciszek Nowak, sekretarze Komitetu Wojewódzkiego: Jerzy Wojtecki i Władysław Sleboda

Tadeusz Bartkowiak i Marian Jakubowicz

W pięćdziesiątą rocznicę powstania państwa radzieckiego społeczeństwo Poznania i Wielkopolski oddało głęboki hołd tym, którzy za naszą wolność zapłacili najwyższą cenę. W dniu 30 grudnia 1972 r. pod Pomnikiem Bohaterów na stokach Cytadeli złożono wieńce. Również ma cmentarzu bohaterów w Miłostowie mieszkańcy Poznania uczcili pamięć poległych o wyzwolenie Poznania i Wielkopolski żołnierzy radzieckich. Tego samego dnia do księgi pamiątkowej wyłożonej w budynku Konsulatu Generalnego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu wpisały się dziesiątki delegacji zakładów pracy i organizacji społecznych oraz osób prywatnych. Najlepsze życzenia dla narodu radzieckiego przekazali również na ręce konsula generalnego Nikołaja K. Tałyzina przedstawiciele instancji partyjnych i władz administracyjnych, zakładów pracy i instytucji, Związku Bojowników o Wolność i Demokrację oraz organizacji społecznych, szkół i woj ska. Z największym uznaniem i zainteresowaniem społeczeństwa spotkała się wystawa fotograficzna pt. "ZSRR - kraj i ludzie", która w dniu 24 marca 1973 r. otwarta została w Pałacu Kultury. Przygotowała ją radziecka Agencja Prasowa "Nowosti", prezentując ponad tysiąc fotogramów sześciuset dwudziestu autorów. Na uroczystość przybyli: członkowie Sekretariatu Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z I sekretarzem - Jerzym Zasadą, przedstawiciele wojewódzkich komitetów Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego oraz władz państwowych miasta i województwa. Obecny był konsul generalny Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu - Nikołaj K. Tałyzin. U progu sali mieszczącej dział ekspozycji "Symfonia Leningradzka" wystąpił z programem pieśni polskich i radzieckich Chór Dziewczęcy Pałacu Kultury "Skowronki" pod dyrekcją Mirosławy Wróblewskiej.

Uroczyste obchody związane z pięćdziesiątą rocznicą powstania Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich przyczyniły się jeszcze bardziej do pogłębienia wiedzy społeczeństwa wielkopolskiego o kraju i ludziach radzieckich. Były jednocześnie najlepszym dowodem przyjaźni oraz okazją do jeszcze głębszego zacieśnienia obustronnych kontaktów łączących Polskę i narody radzieckie. Trwałym dorobkiem obchodów stało się m. in. upowszechnienie wiedzy o znaczeniu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich dla współczesnych losów narodu i państwa polskiego oraz pogłębienie wśród społeczeństwa Poznania i Wielkopolski uczuć przyjaźni dla Kraju Rad.