STANISŁAW DOLNY

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1970.07/09 R.38 Nr3

PRZYCZYNEK DO BADAŃ NAD AGLOMERACJĄ POZNANIA

WIELKI proces industrializacji, jakiego jesteśmy świadkami od dwudziestu pięciu lat, spowodował poważne zmiany zarówno w strukturze demograficznej, jak i w sieci osiedleńczej kraju. Ludność utrzymująca się z zawodów nierolniczych, stanowiąca w 1950 r. 52,9% ludności kraju, wzrosła do 66,9% w 1966 r. W tym samym czasie ludność miast z 39,2% wzrosła do 50%. W okresie lat 1950 -1960 liczba ludności wsi w Polsce wykazywała minimalny przyrost i oscylowała wokół 15 milionów. Prawie cała nadwyżka ludności wiejskiej imigrowała w tym okresie do miast, zwłaszcza do tych, w których nastąpił znaczny rozwój przemysłu. Przyrost ludności wiejskiej w latach 1950 -1966 wykazuje zaledwie 4,4%, natomiast przyrost ludności miast 62%. Mimo tak znacznego tempa urbanizacji proces industrializacji przebiegał szybciej, pociągając za sobą zmiany w strukturze osiedleńczej dużych ośrodków przemysłowych. W najbliższym zapleczu tych ośrodków zacierają się różnice między miastem a wsią. Osiedla do niedawna homogeniczne, o zdecydowanym jednorodnym przekroju zawodowym mieszkańców (ludności utrzymującej się z rolnictwa), przekształcają się w osiedla heterogeniczne, o przewadze ludności utrzymującej się z zawodów pozarolniczych. Działo się tak dlatego, że w dużych miastach rozbudowa infrastruktury nie nadążała za rozbudową przemysłu, stąd przyrost zatrudnienia, i to przede wszystkim w przemyśle, wykazuje szybsze tempo niż przyrost ludności miasta. Jeżeli ponadto uwzględnimy dodatkowy czynnik - ograniczenia meldunkowe na pobyt stały w niektórych miastach, stanie się zrozumiałe, iż musiały wystąpić dysproporcje między zapotrzebowaniem na siłę roboczą a efektywną podażą tej siły danego ośrodka miejskiego. Ten stan rzeczy spowodował z jednej strony wzrost liczby dojeżdżających codziennie do pracy spoza rejonu danego ośrodka przemysłowego, a w konsekwencji tego faktu - przemiany strukturalne ludności osiedli, zwłaszcza najbliższego zaplecza.

Ważnym elementem w procesie przemian struktury demograficznej centralnego ośrodka i jego zaplecza stała się komunikacja masowa. Rozbudowana sieć dróg żelaznych węzła poznańskiego, skupiającego linie kolejowe z dziesięciu kierunków, uzupełniona siecią komunikacji autobusowej, umożliwiła wzrost liczby codziennie dojeżdżających do pracy do Poznania z ok. 13 000 osób w 11950 r. do ok. 40 000 w 1969 r. Analiza zasięgu dojeżdżających codziennie do pracy do Poznania wykazała, że ok. 50% dojeżdżających zamieszkuje w odległości nie przekraczającej 20 km. Ten stan rzeczy powodował zmiany nie tylko w strukturze zatrudnienia, lecz także w strukturze osiedleńczo-przestrzennej. Szereg osiedli zatraca swój wiejski charakter przekształcając się stopniowo w osiedla typu podmiejskiego. Postępująca mechanizacja rolnictwa zmniejsza zapotrzebowanie na pracę żywą, co z kolei powoduje spadek liczby ludności, której głównym źródłem utrzymania

6»

Stanisław

Dolnyjest rolnictwo. Niemniej ludność wiejska tego obszaru stale wzrasta. Zmieniają się tylko proporcje na korzyść ludności utrzymującej się z zawodów pozarolniczych. Przyczyn tego należy szukać w dysproporcjach zachodzących między rozwojem liczby ludności Poznania a przyrostem zatrudnienia - głównie zatrudnienia w przemyśle. Między rokiem 1939 a 1965 liczba ludności Poznania wzrosła o 6rjo natomiast zatrudnienie w przemyśle poznańskim o 365%. Na obszarze powiatu poznańskiego, obejmującego 27 gromad 1 - 22 gromad y 2 posiadają przewagę ludności utrzymującej się z zawodów pozarolniczych. Te ostatnie coraz bardziej zatracają swój pierwotny charakter, stając się osiedlami typu podmiejskiego. Znaczny odsetek ludności codziennie dojeżdżającej do pracy do Poznania przejmuje miejski styl życia, jest czynikiem urbanizującym, zacierającym stopniowo różnice między stylem życia w mieście a na wsi. Praca w Poznaniu staje się głównym źródłem utrzymania większości ludności nierolniczej tego obszaru. Ludność tych 22 gromad wykazuje szybsze tempo przyrostu aniżeli ludność gromad powiatów okalających Poznań. Powstała zatem sieć osiedleńcza związana silnie z centralnym ośrodkiem, którą w pewnym sensie można. uważać za "zaplecze sypialniane" Poznania.

Tabela 1

AGLOMERACJA POZNANIA W KOŃCU 1965 R.

Liczba ludności Gęstość zaludnienia Lp. Obszar (w tys.) na 1 km 2 l Ogółem 576 444 w tym: 2 Poznań 438 1990 3 pozostałe miasta 67 565 4 gromady 71 74

Osiedle Puszczykowo zaliczone do miast.

Sieć ta posiada dwie podstawowe cechy, roznlące ją od okalających układów osiedleńczych. Po pierwsze - występuje tu przewaga ludności utrzymującej się z zawodów pozarolniczych danej jednostki osiedleńczej (miasto, gromada). Po wtóre - znaczny odsetek ludności zawodowo czynnej każdej z tych jednostek dojeżdża codziennie do pracy do Poznania, tj. do ośrodka centralnego. Kryteria te pozwalają określić zasięg terytorialny aglomeracji Poznania. W skład tak określonej aglomeracji wchodzą: Poznań - jako ośrodek centralny, będący podstawowym źródłem utrzymania ludności utrzymującej się z zawodów pozarolniczych całej aglomeracji oraz 11 miast i 22 gromady. Łączny obszar aglomeracji wynosi 1296 km 2 . W zasadzie nie przekracza on promienia 20 km (od centrum Poznania) za wyjątkiem miast Czempinia i Pobiedzisk, dla których odległości w relacji kolejowej Poznań Główny - stacja miejscowa - wynoszą 32 i 28 km. Codzienne dojazdy pracownicze do Poznania nie układają się równomiernie na wszystkich kierunkach. Najbardziej obciążony jest kierunek południowy, na linii kolejowej Leszno- Poznań 3. Aglomeracja Poznania liczyła w 11 r. 530 tys. mieszkańców, z czego na ludność utrzymującą się z zawodów pozarolniczych przypadało 498 tys., tj. 94,%l Według podziału administracyjnego z 1960 r. * W tyra jedna gromada powiatu śremskiego.

, A. J. P r z e s t a l s kI, Dojazdy do Poznania. "Kronika Miasta Po znania" R. 1964, nr 3.

Tabela 2

JEDNOSTKI OSIEDLEŃCZE WCHODZĄCE W SKŁAD AGLOMERACJI POZNANIA

% ludności utrzymującej się z zaLp. Jednostka osiedleńcza wodów pozarolni - Powiat czych l 2 3 4 l Poznań 98,7 - miasta: 2 Lub oń 96,3 Poznań 3 Mosina 96,7 » 4 Pobiedziska 91,8 s» 5 Stęszew 90,1 " 6 Swarzędz 98,2 J5 7 Murowana Goślina 92,9 Oborniki 8 Kostrzyn 86,9 Środa 9 Kórnik 87,7 Śrem 10 Czempiń 87,4 » osiedla: 11 Puszczykowo 96,3 Poznań gromady: 12 Babki 59,6 >)> 13 Biskupice 54,1 5> 14 Chludowo 53,4 " 15 Czerwonak 89,0 >)> 16 Dopiewo 54,9 ł> 17 Kiekrz 64,2 " 18 Kobylnica 60,0 >>> 19 Komorniki 59,2 " 20 Konarzewo 55,1 " 21 Mosina 61,8 ii 22 Owińska 70,5 Poznań 23 Palędzie 67,2 > 24 Plewiska 87,9 jj 25 Przeźmirowo 61,0 " 26 Rogalin 52,8 " 27 Rokietnica 54,8 " 28 Stęszew 57,6 j > 29 Suchylas 66,2 »5 30 Swarzędz 50,4 " 31 Tarnowo Podgórne 50,9 ::> 32 Wiry 90,2 " 33 Pecna 51,8 Śrem

Procent ludności obliczono według danych Spisu Powszechnego z 1960 r.

Stanisław Dolny

Stanisław Dolny

Miasta wymienione w tabeli 2 (poz. od 2 do 11 liczyły w i960 r. 61 tys. mieszkańców, z czego 57 tys. (93,4%) stanowiła ludność utrzymująca się z zawodów pozarolniczych. Gromady wyszczególnione w tej tabeli liczyły w tymże roku 61 tys. mieszkańców, z czego na ludność utrzymującą się z zawodów pozarolniczych przypadało 38 tys. (62,3%).

Tabela 3

PRZYROST LICZBY LUDNOŚCI AGLOMERACJI POZNANIA (II> tys. mieszkańców)

1960 1965 ŚrednioLp. Obszar liczba liczba roczny wskaźnik wskaźnik przyrost ludności ludności w% l Aglomeracja 530 100 576 109 1,7 w tym: 2 m. Poznań 408 100 438 107 1,4 3 pozostałe miasta 61 100 67 110 1,9 4 gromady 61 100 71 116 3,0

Aglomeracja Poznania nie posiada jednolitego charakteru pod względem struktury ludnościowej i przestrzennej. Najbardziej zurbanizowana jest część południowa, obejmująca miasta: Luboń i Mosinę, gromadę Wiry oraz osiedle Puszczykowo.

Tabela 4

TEMPO WZROSTU LICZBY LUDNOŚCI WIEJSKIEJ SIECI OSIEDLEŃCZEJ NIEKTÓRYCH POWIATÓW

1960 r. 1965 r. Średnioroczny Lp. Powiaty przyrost w % l Aglomeracja (wiejska sieć osiedleńcza) 100 116 3,0 2 Gniezno 100 106 1,2 3 Kościan 100 108 1,5 4 Nowy Tomyśl 100 104 0,8 5 Oborniki 100 105 1,0 6 Śrem 100 105 1,0 7 Środa 100 102 0,4 8 Szamotuły 100 102 0,4 9 Wągrowiec 100 100 - 10 Września 100 104 0,8

Rejon ten o obszarze około 62 km 2 i łącznej liczbie 33 tys. mieszkańców posiada bardzo wysoki, zbliżony do m. Poznania odsetek ludności utrzymującej się z zawodów nierolniczych. Spełnia ponadto funkcję obszaru masowego wypoczynku świątecznego mieszkańców Poznania, gdyż w znacznej części wchodzi on w skład Wielkopolskiego Parku Narodowego.

W latach 1960 - 1965 nastąpił dalszy wzrost aglomeracji, przy czym największe tempo wzrostu wykazały osiedla wiejskie a najmniejsze - m. Poznań (tabela 1). Biorąc pod uwagę poszczególne jednostki osiedleńcze, największe tempo wzrostu wykazały miasta: Murowana Goślina (34%) i Kostrzyn (23"/0). Ukazuje to tabela 3. Wiejska sieć osiedleńcza pozostałych powiatów, okalających aglomerację poznańską, wykazuje znacznie niższe tempo wzrostu, zbliżone raczej do średniej krajowej (tabela 4). Z danych tych wynika, iż Poznań posiada wykształconą aglomerację. Przy określeniu jej zasięgu oparto się na kryterium demograficznym jako podstawowym. Niemniej występują tu i inne funkcje, na czoło których wysuwają się: produkcyjna i rekreacyjna. Powiat poznański jest najbardziej uprzemysłowiony spośród powiatów okalających Poznań. Rejon ten jest również najbardziej atrakcyjnym terenem wypoczynku świątecznego dla mieszkańców Poznania, ze względu na zwarte kompleksy zieleni leśnej o dużej liczbie malowniczych jezior. Zasięg funkcji rekreacyjnej zaplecza Poznania jest znacznie większy i wybiega daleko poza nakreślone tutaj granice aglomeracji. Jednak rekreacja masowa uzależniona od środków masowej komunikacji - zamyka się raczej w jej granicach. Analiza dowodzi, iż: 1. Poznań wraz z siecią osiedleńczą położoną w odległości około 20 km od centrum miasta stanowi wykształcony obszar aglomeracji, 2. Układ osiedleńczy tego obszaru jest układem monocentrycznym w ścisłym tego słowa znaczeniu, to znaczy, że na obszarze aglomeracji występuje jeden ośrodek centralny - miasto Poznań; 3. Tempo rozwoju ośrodka centralnego jest niższe niż pozostałego obszaru osiedleńczego; 4. Najwyższą dynamiką rozwoju wykazuje wiejska sieć osiedleńcza. Sieć ta w latach 1960 -1965 zarejestrowała największe nasilenie imigracji do obszaru aglomeracji. Z tych stwierdzeń nasuwają się wnioski co do dalszego rozwoju aglomeracji: rozwój przemysłu na obszarze m. Poznania, wyprzedzający rozwój infrastruktury, a ponadto obowiązujące tu ograniczenia meldunkowe, będą prowadzić do dalszego wzrostu liczby ludności obszaru osiedleńczego aglomeracji, a to chociażby z uwagi na stosunkowo duże tereny przeznaczone (prawomocnymi planami urbanistycznymi) na cele budownictwa jednorodzinnego, w szczególności w powiecie poznańskim. Fakt ten spowoduje dalszy wzrost liczby ludności utrzymującej się z zawodów nierolniczych, co pociągnie za sobą wzrost podaży pracy, a to z kolei znajdzie odbicie we wzroście liczby dojeżdżających do pracy, przede wszystkim do Poznania. Proces przemian w strukturze ludności wsi prowadzić będzie do szybszego zacierania różnic między miastem a wsią, niż będzie to miało miejsce w dalej od Poznania położonych układach osiedleńczych wsi. N a zwiększenie się kontaktów, zwłaszcza z rejonów najbliższych centralnego ośrodka, wpłynie bezspornie postępujący rozwój motoryzacji. bieżąc się zatem z takimi tendencjami wzrostu, i to w szczególności na terenach wiejskiej sieci osiedleńczej, należałoby ją chronić przed ewentualną ingerencją przemysłu. Podstawowym zadaniem gospodarczym obszarów wiejskich jest produkcja rolna, która w miarę wzrostu zaludnienia aglomeracji, a przede wszystkim Poznania, przechodzić będzie na coraz wyższe formy intensyfikacji, głównie w uprawie warzyw i owoców. Wydaje się, że przemysł nie związany bezpośrednio z produkcją rolną, winien dążyć do koncentracji na obszarze lub w najbliższym sąsiedztwie centralnego ośrodka, jak i pozostałej miejskiej sieci aglomeracji. W miarę rozwoju i zwiększającego się znaczenia miasta liczyć się należy z terytorialnym wzrostem obszaru aglomeracji, co będzie równoznaczne z powiększaniem się jej sieci osiedleńczej. Harcerze poznańscy sadzą drzewka (1%8) ZYCIE

KULTURALNE

POZNAJEMY KULTURĘ BRATNICH NARODÓW

DNI KULTURY ROSYJSKIEJ (20 - 30 października 1969 r.)

OD KILKU lat obchody związane z rocznicami Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej poprzedzane są dekadą, poświęconą popularyzacji osiągnlęc jednej z republik Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. W myśl tej zasady odbyły się w Poznaniu m. in. Obchody Kultury Armeńskiej, Litewskiej, Uzbeckiej i inne. W sposób szczególnie atrakcyjny zorganizowana została w Poznaniu w dniach od 20 do 30 października 11%9 r. Dekada Kultury Rosyjskiej nazywana także Dniami Kultury Rosyjskiej. Złożyły się na nią imprezy artystyczne przygotowane i przedstawione przez artystów radzieckich, którzy przybyli na gościnnne występy do Polski oraz imprezy i programy poznańskich instytucji kulturalnych. Dni zainaugurowano 21 października 1969 r. uroczystym otwarciem Wystawy Książki Rosyjskiej w salonach Biura Wystaw Artystycznych przy Starym Rynku.

Kła wystawie zgromadzono 1500 egz. wydawnictw i 190 ilustracji, które obejrzało około 8000 zwiedzających. Ekspozycja obejmowała osiem działów m. in. literatury społeczno-politycznej, beletrystyki, wydawnictw naukowych z szeroko reprezentowanym działem wiedzy o sztuce, literatury dziecięcej. Projekt ekspozycji opracował artysta-plastyk Mieczysław Skrobacki. W uroczystościach otwarcia wystawy uczestniczyli przedstawiciele władz partyjnych i państwowych: sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Romuald J ezierski, dyrektor Departamentu Wydawnictw Ministerstwa Kultury i Sztuki Stanisław Żmijewski, sekretarz Prezydium Rady N arodowej m. Poznania Józef Świtaj, przedstawiciele wydawców poznańskich z dyrektorem i redaktorem naczelnym Wydawnictwa Poznańskiego Jerzym Ziółkiem. Wydawców i poligrafików Rosyjskiej Federacyjnej Republiki Radzieckiej reprezentowali: dyrektor Komitetu Wydawniczego przy Radzie Ministrów Teodor Krutowiercow, naczelny dyrektor graficzny Komitetu Tamara Michajlowa. Obecny był konsul Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Poznaniu Wiktor Odinokow.

Otwarcia wystawy dokonał sekretarz Zarządu Głównego Związku Pisarzy Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej Franz Taurin.

W czasie wystawy, z inicjatywy organizatorów odbył się koncert kameralny muzyki rosyjskiej i przegląd filmów radzieckich o sztuce. Radzieccy graficy, wydawcy i poligrafowie odbyli z okazji pobytu w Poznaniu szereg spotkań specjalistycznych w Wydawnictwie Artystyczno-Graficznym, w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Edwarda Raczyńskiego, w siedzibie Związku Polskich Artystów Pia

Katarzyna Pajowa i Czesław Romiński

styków i w Wydawnictwie Poznańskim. Wszędzie spotykali się z ogromną serdecznością i zainteresowaniem. Z okazji otwarcia wystawy książki rosyjskiej bawiła w Poznaniu delegacja literatów rosyjskich w składzie: Franz Taurin - sekretarz Zarządu Głównego Związku Pisarzy Rosyjskich: Dawid Kugultinow - kałmycki poeta ludowy; Sergiusz Krutilin - prozaik; Fazu Alijewa - poetka ludowa Dagestanu; Wiktor Borysów - poeta i tłumacz. Literaci rosyjscy spędzili w Poznaniu dwa dni uczestnicząc w spotkaniach z czytelnikami, dziennikarzami i literatami poznańskimi. Goście zwiedzali zamek w Kórniku oraz Park Przyjaźni i Braterstwa Broni na Cytadeli, złożyli wiązanki kwiatów na cmentarzu Bohaterów oraz pod pomnikiem Adama Mickiewicza.

W dniach 26 i 27 października przebywał w Poznaniu światowej sławy Zespó] Pieśni i Tańca im. Piatnickiego. Zespół wystąpił dwukrotnie w Operze Poznańskiej, prezentując widowiska żywe i barwne, charakteryzujące się potęgą brzmienia chóru i perfekcją choreograficzną baletu. Publiczność, która wypełniła operową widownię do ostatniego miejsca, nie szczędziła entuzjastycznych braw, toteż przedstawienia przerodziły się w spontaniczną manifestację przyjaźni polsko-radzieckiej. Goście spotkali się z zespołem Pieśni i Tańca "Wielkopolska".

Dnia 28 października wystąpili gościnnie w Operze Poznańskiej w balecie Giselle Adolfa Adama: Irina Kołpakowa i Władlen Siemionów. Młoda primabalerina udowodniła, iż nie tylko idealnie opanowała technikę tańca klasycznego, ale nadto jest nieprzeciętną indywidualnością aktorską. Jej subtelna ekspresja ruchu, zawsze pełnego wdzięku, harmonizowała z wyrazem muzycznym dzieła. Również jej partner Władlen Siemianow zdobył sobie szczere uznanie publiczności gracją i elegancją wykończonego w szczegółach tańca. Efektowny duet z II aktu goście wykonali z perfekcją. Radzieckim wirtuozom sprawnie towarzyszył poznański zespół baletowy, przy czym wyróżniał się dobry poziom artystyczny Romy Juszkat, Lubomiry Wojtkowiak i Jacka Soleckiego. Orkiestrę prowadził Marian Szczęsnowski. W dniach 26 - 28 października przebywała w Poznaniu delegacja filmowców rosyjskich w składzie: Aleksander Kałasznikow - naczelnik Głównego Urzędu Rozpowszechniania Filmów Komitetu do Spraw Kinematografii przy Radzie Ministrów Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich; aktorzy: Ludmiła Czursina i Piotr Glebow. Delegacja odbyła szereg spotkań z widzami w salach kinowych, a także kilka spotkań z aktorami poznańskimi. Jedno ze spotkań odbyło się w kinie "Bałtyk" w Poznaniu przed projekcją filmu Bracia Karamazow.

Oficjalny charakter miała dwudniowa wizyta (28 i 29 X) delegacji rządowej Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, której przewodniczył wicepremier Wiaczesław Koczemasow. Delegacja uczestniczyła w niektórych koncertach artystów radzieckich, zwiedziła wystawę książki rosyjskiej, zwiedziła poznańskie zabytki i wysłuchała w sali Renesansowej Ratusza koncertu Poznańskiego Chóru Chłopięcego pod dyrekcją Jerzego Kurczewskiego. Pozostałą część programu pobytu delegacji wypełniły: wiec przyjaźni w Zakładach Przemysłu Metalowego "H. Cegielski", spotkanie z młodzieżą studencką w auli Wyższej Szkoły Ekonomicznej oraz złożenie wieńców i wizyta w Parku Przyjaźni i Braterstwa Broni na Cytadeli.

Oprócz występów gościnnych i wizyt artystów rosyjskich Dekada Kultury Rosyjskiej znalazła odbicie w pracy wielu instytucji artystycznych Poznania.

Państwowa Opera im. Stanisława Moniuszki przygotowała dwa uroczyste przedstawienia oper rosyjskich: Chowańszczyzna Modesta Musorgskiego (29 X) i Dama pikowa Piotra Czajkowskiego (30 X). Państwowy Teatr Polski przygotował premierę dramatu Michaiła Bułhakowa pt. Dni Turb in ów. Wojewódzki Zarząd Kin zorganizował w piętnastu kinach poznańskich Festiwal Filmów Radzieckich. Wśród prezentowanych filmów największym powodzeniem cieszyły się: Bracia Karamazow i Wiryncja, w którym główną rolę kreowała poznana w trakcie wizyty filmowców rosyjskich w Poznaniu - Ludmiła Czursina. Państwowe Przedsiębiorstwo Imprez Estradowych "Estrada" przygotowała montaż poetycki pt. Byl tu wśród nas, poświęcony Włodzimierzowi Leninowi, oraz koncerty pt. Muzyka naszych przyjaciół. Pałac Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna im. Edwarda Raczyńskiego, Klub Międzynarodowej Prasy i Książki oraz inne kluby i świetlice organizowały wystawy i odczyty o tematyce rosyjskiej. Najczęściej przewijające się tematy to: Kraj Rad i jego polityka zagraniczna, Lenin i jego dzieło, Rosyjska liryka, Wspomnienia Z podróży po ZSRR, Rosyjska mUzYka i balet. Państwowe Przedsiębiorstwo "Filmos" zorganizowało przegląd filmowy pt.

Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka w filmie. Uroczystą inaugurację filmową uświetniła premiera nowego filmu dokumentalnego pt Listy z Poronina.

KatarzYna Pajowa

DEKADA KULTURY BUŁGARSKIEJ (10-20 listopada 1969 r.)

W stosunkach między Polską a Bułgarią notuje się ogromne ożywienie wszechstronnych kontaktów. Mimo znacznej odległości Bułgaria stała się krajem najczęściej odwiedzanym przez polskich turystów. Wynika to w równej mierze z a trakcyjnego klimatu, piękna krajobrazu jak i z wzajemnej sympatii. Ogromne bowiem przemiany zaszły zarówno w Polsce jak i w Bułgarii, odkąd ćwierć wieku temu wkroczyły one na drogę socjalistycznego rozwoju. W jubileuszowym dla obydwu narodów roku zorganizowano po raz pierwszy w Poznaniu "Dekadę Kultury Bułgarskiej". Przygotowana z inicjatywy Wydziału Kultury Prezydium Rady N arodowej m. Poznania wspólnie z Bułgarskim Ośrodkiem Kultury w Warszawie dekada stała się doskonałą okazją do lepszego zapoznania społeczeństwa Poznania z osiągnięciami przyjaciół z południa. Ogółem w różnych punktach Poznania eksponowano dwadzieścia jeden wystaw obrazujących dorobek kulturalny, oświatowy i techniczny Bułgarii. Tak więc w Instytucie Przemysłu Zielarskiego otwarta została wystawa obrazująca osiągnięcia bułgarskiego przemysłu farmaceutycznego. W Klubie Zakładów Przemysłu Metalowego "H. Cegielski" można było zapoznać się z postępem technicznym w Bułgarii, a także z jej metalurgią kolorową. W klubach studenckich natomiast dominowały ekspozycje ukazujące piękno krajobrazu, życie młodzieży. W klubie Politechniki Poznańskiej "Agora" eksponowano fotogramy utrwalające osiągnięcia w dziedzinie elektroniki i motoryzacji. Dni Kultury Bułgarskiej zainaugurowane zostały 10 listopada 1969 r. w Pałacu Kultury otwarciem wielkiej wystawy fotograficznej zatytułowanej ,,25 lat Ludowej Republiki Bułgarii". N a otwarcie, którego dokonał sekretarz Prezydium

Katarzyna Pajowa i Czesław Romiński

Rady Narodowej m. Poznania Józef Świtaj, przybyli przedstawiciele władz partyjnych i państwowych z kierownikiem Wydziału Propagandy Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Marianem Jakubowiczem, świata kulturalnego, prasy, radia i telewizji, uczniowie Liceum im. Georgija Dymitrowa. Obecny był ambasador Ludowej Republiki Bułgarii w Warszawie Nikolai Czernev. Wśród gości była spora grupa mieszkających w Poznaniu Bułgarów.

W godzinach popołudniowych, po wizycie u przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Jerzego Kusiaka, ambasador Nikolai Czernev w towarzystwie dyrektora Bułgarskiego Ośrodka Kultury w Warszawie Teniu Stojanova i radcy kulturalnego Ambasady Lubena Stoiczkova, spotkał się w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki z dziennikarzami oraz z przedstawicielami środowisk twórczych i instytucji kulturalnych. W obszernym wystąpieniu ambasador omówił drogę rozwojową swojego kraju od 1944 r., ze szczególnym uwzględnieniem przemian kulturalnych. Spotkanie było połączone z otwarciem wystawy grafiki "Człowiek i Kosmos" wybitnego bułgarskiego artysty Vassila Ivanova. Tegoż dnia w salonie Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego udostępniono zwiedzającym ekspozycję bułgarskiej fotografii kolorowej. Wieczorem, w sali Renesansowej Ratusza, odbył się uroczysty koncert, zorganizowany przez Bułgarski Ośrodek Kultury, wspólnie z Poznańskim Towarzystwem Muzycznym im. Henryka Wieniawskiego. W programie koncertu utwory bułgarskich i polskich kompozytorów wykonali: Cvietlana Varimezova (fortepian), Wiesława Bojadzijeva (recytacje), Irena Winiarska (alt), Panajot Bojadzijev (skrzypce), Mirosław Ochocki (bas) i Michał Żmijewski (akompaniament). Słowo wiążące wygłosił Wiesław Kiser. Drugiego dnia dekady ambasador Nikolai Czernev spotkał się w Liceum Nr XI im. Georgija Dymitrowa z gronem pedagogicznym i z młodzieżą. Podczas wizyty zwiedził ekspozycję istrojow ludowych, wystawy fotograficzne oraz przygotowane przez młodzież okolicznościowe gazetki ścienne o tematyce związanej z przyjaźnią narodów polskiego i bułgarskiego. W tym dniu goście bułgarscy przyjęci zostali przez I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Kazimierza Barcikowskiego, a pobyt swój zakończyli wizytą w Zakładach Przemysłu Metalowego "H. Cegielski".

Jednocześnie z inauguracją dni bułgarskich na ekranach kin "Rialto" i "Olimpia" wyświetlano filmy kinematografii bułgarskiej Dziewczyna na rozdrożu i Mężczyźni w delegacji. Nadto w czasie trwania dekady w kinach "Muza" i "Miniaturka" organizowane były specjalne seanse bułgarskich filmów krótkometrażowych. W piątek 14 listopada dla krytyków filmowych oraz mieszkających w Poznaniu Bułgarów Bułgarski Ośrodek Kultury zorganizował w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki pokaz krótkometrażowych filmów zrealizowanych przez reżyserów bułgarskich, którzy studiowali w Polsce. Pod koniec dekady (18 XI) Wielkopolska Symfoniczna Orkiestra im. Karola Kurpińskiego pod dyrekcją Stanisława Chudaka wykonała podczas koncertu dla młodzieży w Szkole Podstawowej przy ul. Obotryckiej program całkowicie złożony z utworów kompozytorów bułgarskich: Praskieva Hadzijeva, Mariny Goleminovej, Panczo Vladigerove i Georgija Ivanova. Solistką koncertu była Alicja Pałczyńska (sopran).

Czesław

Romiński