- WŁOSI W POZNANIU NA PRZEŁOMIE XV NA XVI WIEK 9da Jana Fńckla, znanego nam już poprzednia; za nie to dać ma nagrodę Paweł FrickJ.0wi. Równocześnie zwalniają wierzyciele z aresztu majątek Pawła w Poznaniu. 2 ') Zwalają się coraz większe biedy na naszzga Pawła. Obak sprawy wymienioneJ ma on na swej głowie i innych wierzycieli. Już mies.iąc przedtem w sierpniu 1495 żądają od niego Maciej Ende i CIaus W oIff i ich spółka zapłacenia długu 343 zł. węg.

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1928 R.6 Nr1

Sprawa przyszła przed komisarzy królewskich, którzy orzekli, że wizrzyciele maią zaczekać przez 2 lata, a zasp-:>kojenie ich powinno nastąpić dopiero w następnych czterech latach ratami. GdY'by jednak nie chcieli czekać, ma Paweł zaspokoić' ich za najbliższym powrotem do Polski przywiezionymi towarami 'Jedwabnymi ,,,..szelkiegc gatunku, których cenę wyznaczą komisarze. 28 ) W tensam także dzień załagodził Paweł, przynaJ mniE:'j chwilowo, sprawę z Witem Schachm i Clausem Fincke z Magdzburga i z ich spółką, którym winien 338 zł. węg., przyrzekając im zawarcie ugody w na;j'bliższy dzień św. Bartłomieja, a zatem za dwa tygadnie. Na tej podstawie zwalniajlą wymienbni z areszt'u majątek Pawła, zastrzegają sobie jedna!k zajęcie z powTO'tem,gdyby nie doszło da ugady.2) Zgodnie z tem zabowiązaniem przychodzi z końcem sierpnia 1495 do osta'tecznej ugody z Schachem i jego wspólnikami w ten sposób, że na p-cczet owych 338 zł. węg. ma wydać Paweł ze swego sklepu Schachowi 100 kamieni dobrego kminku za 100 zł. węg. Gdyby j,zdnak Schach nie mógł go sprzedać da połowy lutego następnegc raku, to w takim razie w tym terminie zapłaci Paweł za każdy kamień kminku uncję złota i 14 uncji srebra, na ś. Michał zaś 100 zł. węg., a resztę 138 zł na początku marca 1498 r. 30 ) Na wypadek zwł.oki w płaceniu położą wierzyciele areszt na Jego majątek. Nie jetta jeszcze l koniec Iitanji długów, świadczącyoh o załamaniu się finansowzm Pawła, bO' w trzy dni póżniej musimy stwierdzić że razem z Janem Witowskim, mieszczaniem po'0 , znańskim, a wspólnikiem w niektórych interesach, winien jest jeszcze 1000 zł. węg. Wawrzyńcowi MordeysenO'wi z Lipska, które zobowiązują się zwrócić w czterech ratach da jesieni

27) Acta consularia Pozn. 1494--1507, k. 13.

23) Acta consularia Pozn. 1494-1507, k. 9v.

29) Tamże, k. 9v.

10) Tamże, k. 12v.

KRONIKA MIASTA POZNANIA

1496 r.,l) zaś kupcowi poznańskhmu Heincze Ortilowi Wlll1en już sam Paweł 312 zł. węg. za sukno mechelskie. W tym ostatnim wypadku ma dług wyrównać 150 kami.er.lami kminku, kamień po 1 zł. węg., dyby zaś Orti) n;c mógł go sprzedać. dostarczy mu Paweł w zamian kminku po p'Qwrocie z Włoch 150 łokci atłasu i adamaszku w ciągu roku. Resztę długu wyrówna uncjami złota i srebra na najbliższą Wielkanoc, W przeciwnym razie narażony będzie na zajęcie maj ątku. 82) Ciągle teraz wychodzą na jaw nowe długi Pawła. Z końcem lutego 1496 r. zawiera on ugodę na zam\ku poznańskim przed starostą Janem Ostrorugiem i radą miejską z Hanuszem Blode (plode, Bleth). kupcem norymbemkim w sprawie rozrachunków kupieckich, przyczem obydwaj zobowiązują się odczekać sądowego załatwienia 'Sprawy i pod wadjum 2000 zł. węg. nie ścigać się wzajemnie. 33) Tydzień przedtem pod wadjum 3000 zł. gwarantuje Pawłowi siedniu kupców poznańskich. że BIod ,stanie na terminie w sądzie starościńskim.4) Były zatem wzajemne pretensje, nie wiadomo jednak dokładnie. jakiej wysokości. Wiadomo jedyni, że Blode ma w jesieni tego r.oku pretensje do Pawła i jego ręczycieli w P.oznaniu o należytość za 150 łokci adamaszku i atłasu weneckiego i kilkadziesiąt łokci różnych gatunków sukna. s5 ) Katastrofa finansowa i zupełne bankructwo Pawła zbliżało się ostatecznie mimo gorączkowych wysiłków na wszystkie strony. Jeszcze z początkim marca próbuje przedłużyć je na pewien cza;s, kidy przyrzeka w pięciu tygodniach wyrównać dług ciążący na kamienicy na rzecz Kallimacha. Nie dotrzymuje obietnicy, już z początkiem maja 1496 r. Barbara Kanina robi tymczasowy kontrakt kupna kamienicy Pawłowej z pełnomocnikiem Kallimacha/ii) a z początkiem .czerwca tego roku staje się rzeczywistą Jej właścicielką.37) Dobrze poinformowany

31) Acta consularilł Pozn. 1494-15:>7, :k. 13v.

32) Tamże, k. 14.

33) Acta consularia Pozn. 1494-1507, k. 20.

:U) Acta castrensia Pozn. nr. 856, k. 173v.

35) Ptaśnik, Akta norymberskie do dzi,-jów handlu z Polską w wieku XV. Archiwum kom. hist. Akad. Um. T. XI, Kraków, 1912, str. 299; Acta consularia Crac. nr. 430, str. 474. 36) Acta consularia Pozn. 1494-1507, k. 20v., 22.

37) Acta scabinalia Pozn. 1483-1497, k. 20v.

o stasunkach sąsiad Pawła Lindener, przy spasabnaści transakcji odnoszącej się d.o swej kamienicy, już w tydzień po przyrzeczeniach Pawła spłacenia długu Kallimachowi wymienia "domum condam Pauli Italici. 38 ) O tem zreztą obszerniej pomówimy przy Kallimachu. Wobec zupełnej ruiny finansowej i licznych długów pobyt Pawła w Poznaniu a nawet w Palsce był niemażIiwy, a nawet nizbe2Jpieczny, wierzyciele bowiem mogli go pozbawić woIno ści. To też znika on zupełnie z aktów, a niewątpliwie z Poznania i w ogóle z Polski. Nie na zawsze jednak. Wypływa z pawrotcm pa dziewięciu latach jak0 "quondam mercator Pozna niensis", W r. 1505 uzyskuje on od kTóla Aleksanda list żelazny; którym krój ten bierze go w Gpiekę przed wizrzycielami i pazwala mu przebywaĆ' w Polsce przez rok celem załatwienia swych spraw i ugodzenia się z wierzycielami,39) poczem znowu znika na pełne dziesięć lat. W r. 1515 uzyskuje panownie list żelazny od króla Zygmunta I na przeciąg także roku, znacznie jednak 'obsz.ernieJszy, gdyż wolno mu przebywać ze służbą, handlGwać tGwarami, dla których nawet uzyskuje walnośl Gd ceł królewskich. Dana mu jest przez t.o SipGsGbność uzyskania od wierzycieli lepszych warunków spłaty długów, jak pismo królewskie zaznacza,40) Dowód to najlepszy, jak gruntGwne była JegO' bankructwa w Poznaniu, skorO' mimo upływu 20 lat nie zdołał już spłacić długów, a moż i nie chciał. Odtąd znika nam z '<)czu na terenie Po,lski, ten ruchliwy Genueńczyk, działający na przestrzeni od Genui, Wenecji, Norymbergi i Leodium aż po Wilno i Lwów, a mGże i Czarne MGrze, Z chwilą wygaśnięcia ważnGści listu żelaznegO' z pGczątkiem kwietnia 1516 r. opuszcza Paweł Palskę i p:>wraca dO' Genui. Żyje tu jeszcze daść długie lata. z długów iednak w Polsce nie wyszedł, przynajmniej niz ze wszystkich, ba jeszcze w r. 1527 Andrzej GrGdzicki doktGr medycyny, kanonik poznański i jego bracia Jan i Jakób, synGwie Jana. który z Pawłem przed 30 laty handlował, próbują za poślednictwem udaJącegO' się do Włoch kupca paznańskiega Mikołaja Haberlendera i Jakóba BethGniego i Bapłysty Ubaldiniego, Florentczyka, wyd'vbyć

38) Acta scabinalia Pozn. 1483-1497, k. 205.

59) Metryka kor. XXI, 255; Wierzbowski, Matricularum III, nr, 2357 40) Metryka kor. XXVIII, 147; Wierzbowski, Matricularum IV, 1 nr. 24U2.

KRONIKA MIASTA POZNANIA

Dd Pawła 250 zł. węg. i 150 zł. r2ńskich, należących się niegdyś ich ojcu,41) nie wiadomo, czy z pGzytywnym wynikiem.

NiecO' później pD'Jawia się na gruncie paznańskim brat Pawła, również Genueńczyk, Stefan de PramDntoriD, wymieniany także w aktach miejskich jakO' Wahle, Wall, co ac'zywiście jegO' włDskie pochodzenie Dznacza. Jaka kupiec Gsiadły w Poznaniu przyjmuje tu w r. 1486 wraz z bratm prawO' miejskie, przyrzekając spełnić warunki związane z przYJęciem prawa miejiskiegO', tO' jest kupić dDm W mieście. DGtrzymuje też tych warunków, bo wspólnie z bratem kupuje jeszcze tegO' rDku dDm W Rynku i parcelę na Rybakach/ 2 ) za CD w rDku następnym 1489 wypłaca KasprDwi Hejdzie ugDdzoną sumę.43) Przez dłuższy czas prz2bywa pewnie paza PGznaniem W sprawach handlDwych, być maże za granicą, gdyż nie ma żadnych wzmianek o nim w aktach. Wypływa dGpierD w r. 1503. PDzDstaje on wspólnie z AntGnim de PinG w stosunkach handIDwych z wielkim kup. cem wileńskim Waśką Chytrym, który tu różne interesy kupie.. ckie załatwia asO'bIŚcie lub też przez swegO' pełnomocnika, Bry'kcjusza Baryczkę.H) Na tI2 stDsunków kupieckich popadają Dbydwaj WłGsi w kDnflikt z Chytrym o futra, w którym główny udział przypada StefanDwi. Zastępcą Chytreg:> jest w tym SPDrze Baryczka. Skrócony i zawiły styl zapisek sądowych nie pDzwala nam na dDkładne zDrjentO'wanie się cO' da powodu spDru, toczone l g3 przed ławą pDznańską. PGzywa do niegO' jakO' rzeczaznawców dwóoh kuśnierzy poznańskich. Kilkakwtne terminy, w których z ramienia Stefana bądżtG jakO' świadkowie bądź jako poręczyciel2 występują Paweł Walker i Hieronim Hoffman, nie wYJaśniają należycie spDru. PrawniczO' trudny był widocznie da rGzstrzygnięcia, SkDrG strony adniDsły się a orzeczenie w tej sprawie dO' Magdeburga. KGszta sądDwe, które zastępczo płacił Baryczka, a które Stefan zDbowiązał się zwrócić, wyniasły bliskO' 2 grzywny bO' 7 wiardunków. 45 ) Sprawa się nie wyjaśniła i pTaces nie dGbiegł dO' kDńca z pDwodu wydalenia się Ant Dniego i Stdana z PDznania, Dstatnie bowiem decy41) Acta causarum Coram advocato et scabinis Pozn.1521-1533, r.76.

42) Acta consularia Pozn. 1470-1494, k. 85v. 86v.

43; Acta scabinalia Pozn. 1483-1497, k. 117 44) Warschauer, Stadtbuch von Posen, str. 309, nr. 206.

45) Warschauer, Stadtbuch von Posen, str. 309-313, nr. 206-211 213-216, 219-221 i 230-234.