U) <7\

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1969.04/07 R.37 Nr2

Tabela l

FUNKCJONARIUSZE MILICJI OBYWATELSKIEJ MIASTA POZNANIA NA DZIEŃ 31 XII 1945 R.

Pod- Pracownicy L.p. Nazwa jednostki Oficerowie oficerowie Szeregowi cywilni Obsługa Razem Uwagi l Komenda Miasta 5 53 66 21 14 159 2 Komisariat I - 28 26 3 l 58 3 II 2 22 29 3 l 57 4 III l 22 27 3 l 54 5 N l 29 23 3 l 57 6 V l 17 33 3 l 60 w tym 5 osób w Komisariacie wodnym 7 VI l 25 25 2 l 60 w tym 6 osób w Komisariacie wodnym 8 VII l 25 29 2 l 58 9 VIII - 17 30 2 l 50 10 Komisariat Kolejowy 24 30 3 l 58 Razem: 12 262 318 45 23 671

Ź ród ł o : Materiały archiwalne

. I

SKŁAD SOCJALNY I PRZYNALEŻNOŚĆ PARTYJNA FUNKCJONARIUSZY MILICJI OBYWATELSKIEJ W POZNANIU W ROKU 1945

Pochodzenie społeczne Przynależność partyjna Inteligen - Polska Polska Stronni - Stronni- Stronni - L.p. Nazwa jednostki Stan Robot- Chłop- Rzemie- Partia Partia ctwo ctwo ctwo cja ogólny nicze skie . ślnicze pracująca Robotni- Socjali- Ludowe Pracy Demokracza styczna tyczne l Komenda Miasta 159 90 10 47 12 62 2 2 Komisariat I 58 16 12 5 25 16 4 l 3 II 57 24 6 24 3 27 4 8 4 III 54 14 2 29 9 24 2 5 IV 57 24 26 7 8 6 V 55 46 6 3 30 l l 7 VI 54 47 6 l 14 l 13 8 VII 58 13 8 25 12 7 11 9 VIII 50 13 8 18 11 30 l 10 Komisariat Kolejowy 58 24 10 24 5 31 4 11 Komisariat Wodny 11 4 l 5 l l Razem: 671 291 93 204 83 224 44 12 24 4

Ź r 6 d t o: Archiwum Komendy Miejskiej Milicji Obywatelskiej, Sygn. Nr 2/10 STRUKTURA ORGANIZACYJNA UZBROJENIA I WYPOSAŻENIA FUNKCJONARIUSZY MILICJI OBYWATELSKIEJ W POZNANIU W ROKU 1945

U zbrojenie (w sztukach) Wyposażenie L.p. N azwa jednostki ręczne (służby) karabiny automaty pistolety karabiny amunicja samochody motocykle rowery maszynowe Komenda Miasta M.O.

l Sekcja Służby Zewnętrznej - - 4 - 64 l 2 7 2 Kompania operacyjna 150 25 2 10 15 884 3 Wydział śledczy 15 240 4 Sekcja Personalna 2 32 5 Wydział Gospodarczy 2 32 Komisariaty 6 Komisariat l 96 11 15 2578 7 II 95 5 29 1630 l l 8 III , 97 5 13 3420 l 4 9 IV 97 7 12 3426 l 5 10 V 90 21 25 6740 3 2 11 VI 92 16 6 7310 l 12 VII 96 12 12 2952 l 13 VIII 98 7 8 2900 3 14 Komisariat Kolejowy 98 15 15 2992 2 Razem: 1009 124 160 19 50 200 l 13 21

Ź ród ł o : Archiwum Komendy Miasta Milicji Obywatelskiej, Sygn. Nr 2/11

Fotografia grupy funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej przybyłych do Poznania w lutym 1945 r. z Lublina

MILICJA OBYWATELSKA W WALCE O UTRWALENIE WŁADZY LUDOWEJ

Wśród wielu pilnych zadań,- jakie stanęły przed aparatem Milicji Obywatelskiej, na pierwszym miejscu stawiano potrzebę rozwinięcia pracy ideowo-politycznej, zorganizowania szkolenia zawodowego a także podniesienia dyscypliny służbowej. W dniu 5 marca 1945 r. przy Komendzie Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej przy ul. Focha 90 zorganizowano kurs przygotowawczy dla pracowników polityczno-wychowawczych. Niemal równocześnie ze szkoleniem politycznym rozpoczęte zostało szkolenie zawodowe nowego aparatu. W dniu 7 marca 1945 r. otwarto przy Komendzie Wojewódzkiej Szkołę Milicyjną dla szeregowych. Szkołę tę opuściło na początku kwietnia 1945 r. 295 funkcjonariuszy, zasilając komisariaty i jednostki terenowe 12.

Z biegiem czasu na Milicję poznańską spadały coraz cięższe i odpowiedzialniejsze zadania. Obszarniczo-burżuazyjna reakcja rozpoczęła bowiem zbrojną walkę podziemną przeciw ogniwom nowej władzy robotniczo-chłopskiej. W walce przeciw reakcji podziemnej główna rola przypadła organom Milicji Obywatelskiej. Ogółem, wg niepełnych danych, Wielkopolska była terenem działania 93 zbrojnych band, liczących ok. 2700 osób 13 . O ówczesnym stanie bezpieczeństwa na terenie miasta świadczyć może fakt, że w 1945 r. zgłoszono 5786 różnego rodzaju przestępstw ( w tym zabójstwa i napady rabunkowe). Trzeba jednak pamiętać, że liczby te nie przedstawiają faktycznego obrazu, gdyż terroryzowana, będąca w ciągłym niepokoju ludność nie zawsze zgłaszała wypadki terroru w obawie przed nowymi represjami. Walka hartowała młodych ludzi, którzy znaleźli się w Milicji Obywatelskiej.

Wróg nie przebierał w środkach, był chytry, bezlitosny, posiadał doświadczenie.

Metody walki zostały organom Milicji narzucane przez zbrojne podziemie. W tej bezlitosnej walce poległo wielu funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej, Służby Bezpieczeństwa, Wojska Polskiego, Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Tylko W 1945 r. poległo w Wielkopolsce 93 pracowników związanych z aparatem bezpieczeństwa, nie licząc ludności cywilnej 14.

II Szkoła Milicyjna w Poznaniu. "Głos Wielkopolski" z dnia 8 IV 1946 r.

11 S. K o n i e c z n y: Walka ze zbrojnym podziemiem i bandytyzmem w województwie poznańskim w początkach władzy ludowej (2945-1948). Poznań 1%2, s. 17. 14 S. Konieczny, op. cit., s. 123.

Henryk

Lewenda

Uczestnicy pierwszego kursu podoficerów liniowych Milicji Obywatelskiej w Poznaniu zorganIzowanego w dniach od 15 IV do 14 V 1945 f., W gmachu Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej przy ul. Głogowskiej nr 92

W tej trudnej sytuacji, w dniu 21 lutego 1946 r. Uchwałą Rady Ministrów powołane zostały Ochotnicze Oddziały Milicji Obywatelskiej 15 . Na podstawie tej U chwały, minister Bezpieczeństwa Publicznego wydał w dniu 22 lutego 1946 r. Zarządzenie w sprawie organizacji i zakresu działania Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej, a Komendant Główny Milicji Obywatelskiej instrukcję wykonawczą z dnia l marca 1946 r. Wszystkie dokumenty nakreśliły ramy organizacyjne i zakres kompetencji Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej i usankcjonowały charakter wykonywanej przez nią służby. W ten sposób Milicja Obywatelska uzyskała wiernego sojusznika w walce' o bezpieczeństwo i porządek publiczny w PoznanIu. Był to dopiero początek długiej i trudnej drogi, jaką Milicja miała do przebycia, drogi pełnej niebezpieczeństw, krwawych walk, wysiłków i wyrzeczeń, wymagających ofiarności i poświęceń. Odzwierciedla to aczkolwiek w stopniu dalece niedostatecznym treść ówczesnych meldunków milicyjnych. "Dnia 13 lutego 1945 r. o godz. 11 00 został zastrzelony przez dwóch bandytów, w czasie gdy pełnił służbę wartowniczą przy ul. Szyperskiej, funkcjonariusz z Komisariatu VIII Jan Wojciechowski" ie. lS U chwała Rady Ministrów z 21 II 1946 r. U chwała stwierdza m. in.: "W związiku z koniecznością "walki z bandytyzmem, rabunkami i innego rodzaju przestępstwami otraz wzmocnienia ochrany, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, Rada Ministrów poleca Ministrowi Bezpieczeństwa Publicznego zorganizować przy Milicji Obywatelskiej Ochotnicze Oddziały Rezerwy Milicji Obywatelskiej".

Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej miała m. In. za zadanie: Wspomaganie szeregów Milicji Obywatelskej przy zwalczaniu bandytyzmu, rabunków i innych przestępstw; przygotowanie rezerw dla uzupełnienia szeregów Milicji Obywatelskiej w walce o utrzymanie spokoju i porządku publicznego. 11 Archiwum Komendy Miejskiej Milicji Obywatelskiej. Raporty sytuacyjne miesięczne.

Sygn. 7/14.

Posiłek w milicyjnej stołówce przy ul. Głogowskiej 92 (r.1945)

"Dnia 24 stycznia 1946 r. około godz. 18-tej dwóch osobników uzbrojonych w broń krótką zamordowało w bestialski sposób instruktora Związku Walki Młodych - Jana Stachowiaka. Przebieg zbrodni był następujący: w dniu morderstwa Jan Stachowiak został wywołany przez osobnika, aby udał się z nim. Kiedy przechodzili obok ruin kościoła, uderzył Stachowiaka rękojeścią pistoletu w tył głowy. Stachowiak śmiertelnie ugodzony upadł na ziemię, wtenczas K. dopełnił aktu zbrodni strzelając z pistoletu w pierś leżącego. Po dokonaniu zbrodni zbiegli. W czasie prowadzonego dochodzenia młodzi sprawcy zeznali, że działali na rozkaz nielegalnej organizacji, która działała na terenie szkół śre dnic h" 1 7 . "Dnia l marca 1946 r. banda licząca 6 osób, składająca się przeważnie z rozbitków niemieckich, dokonała napadu na Komisariat w Kiekrzu. W wyniku walki został zabity funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej - Henryk Maciejewski. Kiedy nadchodziła pomoc z Kompanii Operacyjnej z Poznania, bandyci opuścili teren walki i zbiegli przy pomocy posiadanego samochodu"18. "Dnia 28 kwietnia 1946 r. został zamordowany funkcjonariusz VII Komisariatu Adam Babula, który wracając do domu po skończonej służbie zatrzymał poszukiwanego przestępcę. W czasie doprowadzenia do Komisariatu osobnik ten strzelił do milicjanta, który na skutek postrzału poniósł natychmiastową śmierć"\>. "Dnia 16 października 1946 r. dwóch nieznanych osobników cywilnych, uzbrojonych w pistolety, wtargnęło do sklepu Państwowego Monopolu Spirytusowego przy ul. Marszałka Focha, gdzie po sterroryzowaniu obsługi i klientów dokonali kradzieży gotówki z kasy sklepu w sumie 61 323 zł. W chwili opuszczania sklepu natrafili na przypadkowo wchodzącego milicjanta, którego postrzelili, po czym zbiegli. W czasie ucieczki zabili dwóch pracowników kolejowych. W wyniku dokonanego napadu zostały zabite 2 osoby oraz 11 osób rannych" 20. Praca Milicji w tym okresie nie była łatwa i prosta. Każdy dzień przynosił raporty o walkach i potyczkach z reakcyjnym podziemiem, w czasie których ginęli

" J. w.

'» J. w.

" J. w.

» J. w.

Henryk

Lewenda

Moment przed defiladą kompanii milicyjnych w dniu 7 października 1945 r. Na trybunie, zbudowanej na stopniach przed Operą Poznańską, stoją przedstawiciele władz państwowych, wojskowych i milicyjnych. W środku prezydent miasta Poznania Stanisław Sroka, obok komendant Milicji Obywatelskiej 'por. Michał Szulimowskiod kul bandyckich funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej i służby bezpieczeństwa. Młody aparat Milicji, który w okresie początkowym nie miał ani doświadczenia, ani wyszkolenia musiał pokonywać poważne trudności, wynikające z osłabienia stanu bezpieczeństwa i niskiego poziomu moralnego wywołanego latami okupacji wśród niektórych grup społeczeństwa. Kierownictwo Komendy Miasta oraz funkcjonariusze Milicji nie zrażali się występującymi trudnościami. Przeciwnie, z całą pasją wykonywali powierzone im za· dania, wierząc w słuszność celów nakreślonych przez Polską Partię Robotniczą.

Często źle uzbrojeni, głodni, wyczerpani brakiem snu, funkcjonariusze walczyli niejednokrotnie z silniejszym liczebnie przeciwnikiem. W walce tej odnosili sukcesy, dławiąc reakcyjne podziemie, przywracając ludziom pracy tak upragniony przez nich spokój i poczucie bezpieczeństwa. Pod ciosami funkcjonariuszy Milicji i służby bezpieczeństwa we współpracy z żołnierzami Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Ochotniczą Rezerwą Milicji Obywatelskiej topniały z dnia na dzień szeregi zbrojnych band. Z każdym tygodniem umacniał się spokój oraz stan bezpieczeństwa w mieście. O tym właśnie okresie mówił Władysław Gomułka na VIII Plenum Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. "Był to czas, kiedy władza ludowa w Polsce była atakowana zbrojnie i kiedy broniła się zbrojnie. Kiedy ginęli setkami i tysiącami członkowie naszej Partii, żołnierze i pracownicy MO i urzędów bezpieczeństwa. Był taki surowy czas, którego opary po dzień dzisiejszy nie znikły jeszcze z uczuć i serc ludzkich"21.

"W. G o m u łka: Przemówienie na VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskie- Zjednoczonej Partii Robotniczej. W: "N owe Drogi" R. 1956 nr 10/88, s. 27.

Tragedią tych czasów było to, że wielu szeregowych członków podziemia konspiracyjnego, ludzi dla których właśnie Polska Ludowa otwierała perspektywy nowego, lepszego życia, dało się wówczas zwieść oszukańczym pseudopatriotycznym i demagogicznym sloganom zbankrutowanych polityków sprzed 1939 r. oraz pozostających na ich usługach watażkom spod znaku Narodowych Sił Zbrojnych, "Wolności i Niepodległości" i rozmaitych innych reakcyjnych organizacji terrorystycznych i dywersyjnych 22. Rozmiary stoczonych walk z reakcyjnym podziemiem przez Milicję poznańską przedstawia tabela 4. Przytoczenie danych cyfrowych było konieczne dla uwypuklenia roli, jaką odegrała wówczas -Milicja poznańska w utrwaleniu i ochronie ludowego państwa. Równocześnie elementy reakcyjne, żerujące na trudnościach okresu odbudowy gospodarczej państwa, dążyły jawnie do dezorganizacji życia społecznego i gospodarczego. Szczególnie nasilały one swą działalność w okresie poprzedzającym Referendum i wybory do Sejmu w latach 1946-1947 2S. Reakcja wytężyła wszystkie siły i dokładała starań, by zakłócić porządek i spokój publiczny, aby zniechęcić obywateli do wzięcia udziału w referendum. Ten okres pracy poznańskiej Milicji stał się jednocześnie egzaminem dojrzałości młodego aparatu milicyjnego. Z jednej strony trudne jeszcze warunki materialne funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej, z drugiej strony wielkie akcje polityczne. W takich warunkach przed Milicją poznańską stanęło poważne zadanie zabezpieczenia obu wielkich akcji politycznych. Im bliższy stawał się termin głosowania, tym szersze podejmowano przedsięwzięcia zmierzające do stworzenia atmosfery pełnej swobody i wolności dla głosujących. Funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej w okresie wyborów pełnili różnego rodzaju służbę przy ochronie lokali wyborczych, w zabezpieczeniu obiektów przemysłowych, w grupach pogotowia i w służbach pomocniczych, a przede wszystkim w patrolach i służbach specjalnych. U dział Milicji Obywatelskiej w zapewnieniu porządku w czasie akcji wyborczej stanowił jedno z największych osiągnięć w bilansie jej pracy. Organa Milicji przy ścisłej współpracy z jednostkami Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i' Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej z nałożonych zadań w okresie wyborów wywiązywały się należycie. N a osiągnięcie dobrych wyników złożyły się następujące czynniki: a. dobrze opracowany plan organizacyjny; b. należycie wykonane zadania określone przepisami organizacyjnymi przez podległe jednostki organizacyjne i wykonawcze; c ścisła współpraca z Ochotniczą Rezerwą Milicji Obywatelskiej i jednostkami Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i partiami politycznymi. Okres bezpośrednich walk zbrojnych z wrogiem klasowym o utrwalenie władzy ludowej został w zasadzie zakończony w styczniu 1947 r. Ostatecznego, moralnego rozbicia band dokonały wybory do Sejmu. Po zwycięstwie sił postępu i demokracji zbrojny opór reakcji zaczął słabnąć. 25 lutego 1947 r. Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ogłosił amnestię 24 . Na czas trwania amnestii, tj. do 25 kwietnia 1947 r., zawieszone zostały wszelkie operacje przeciwko bandom zbrojnym. W miarę utrwalania i krzepnięcia władzy ludowej, w miarę stabilizowania stosunków politycznych, społecznych i gospodarczych - zmieniły się formy walki kla

2! W. W i c h a : Przemówienie Z okazji XX rocznicy Milicji Obywatelskiej i służby bezPleczenstvja. Warszawa 196i r. < a Referendum odbyło się 30 VI 1946 r., a wybory do Sejmu 19 I 1947 r. II U stawa o amnestii z dnia 25 II 1947 r. Dziennik U staw Rzeczypospolite] Polskiej nr 20, poz. 78.

UDZIAŁ MILICJI OBYWATELSKIEJ W WALKACH Z REAKCYJNYM PODZIEMIEM I BANDAMI W POZNANIU W LATACH 1945-1947

Ilość funkcjonariuszy Ilość stoczonych Ilość funkcjonariu- Wyniki akcji Milicji poległych lub L.p. N azwa jednostki potyczek i walk Milicji biorą- rannych w walkach szy z bandami cych udział aresztowanych zabitych rannych zabitych rannych l Komenda Miasta 11 25 69 l l l 2 Komisariat I 3 3 2 l l 2 3 II 6 7 9 l 4 III 14 18 23 2 2 5 IV 7 7 9 l l 3 6 V 7 W 15 l 3 7 VI 7 9 7 3 l l 3 8 VII 6 7 10 l 2 9 VIII 12 15 21 l l 10 Komisariat Kolejowy l 2 l Razem: 74 .103 165 9 5 5 13

Źródło: Komenda Miasta Milicji Obywatelskiej, Sygn. Nr 3/15

Potworny napad bandycki } -ta «Map P.U.S. * Pomnaniu 13 ofiat», * <**«#@ S iYbif»eh jw';s*d». w*»8»*Lł1IOA w »i*ta«A w*»?:-.»I;i*<r' · s wvw,! --.

8)1( .» Vss a f>«p»

*tmtwf*mrmżu Mtwtow-, Sttórpe ?rsfe»« p)l(a«, ctebrt t fi % *-« fs»*!'! w ii!-wi i }s?«T 1% «aswviaasfa j»s#Wi«5S»«y »»««! »< I]I II, «]I

* » I « W A «aA A w« * -

«mhJ II m» ? c»«? « o SA &NQy<-iH"*«* ]I>! aK«

* V 1

....... ,.

k-,. w,. r"

Fotokopia informacji prasowe] o napadzie bandyckim na sklep Państwowego Monopolu Spirytusowego w Poznaniu, zamieszczona w dzienniku "Kurier Wielkopolski" 17 X 1946 r.

sowej. Zmienić się też musiały formy pracy i walki organów Milicji. Od bezpośredniej walki z zbrojnymi bandami należało przejść do konsekwentnego zwalczania wroga, działającego teraz środkami nieporównanie bardziej skomplikowanymi. Zaczęto działać przeciwko własności państwowej i spółdzielczej. Szajki gospodarcze, sabotaż, przechwytywanie i marnotrawienie ciężko wypracowanego przez robotników i chłopów dochodu narodowego, sianie zamętu i niepokoju, próby dezorganizacji życia społecznego, zakłócenia zaopatrzenia ludności w niezbędne artykuły - to główne formy przestępczości, które musiała zwalczać Milicja.

UDZIAŁ MILICJI OBYWATELSKIEJ W STABILIZACJI ŻYCIA GOSPODARCZEGO I POLITYCZNEGO W POZNANIU

Rozwijająca się społeczno-gospodarcza funkcja naszego państwa wymagała od aparatu Milicji Obywatelskiej zmiany metod i środków działania. Należało wytężyć wszystkie siły dla skuteczniejszego ścigania przestępców, zwłaszcza gospodarczych, dla skoncentrowania uwagi na ochronie mienia państwowego i spółdzielczego. Mimo braku doświadczenia, odpowiedniego wyszkolenia i wyposażenia - realizację tych zadań Milicja w Poznaniu podjęła z aktywnością nie mniejszą niż walkę z bandami. Toteż jej rezultaty z czasem były coraz lepsze. Funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej aktywnie ścigali różne przestępstwa, jak np. kradzieże, nielegalne garbowanie skór, spekulacje, potajemne gorzelnictwo. Przestępstwa te uszczuplały i tak jeszcze wówczas skromny dochód narodowy. W dniu 12 czerwca 1947 r. przeprowadzone zostały na stacji kolejowej Franowo oraz na Rynkach Wildeckim i Gorczyńskim obławy na handlarzy obcą walutą. Podczas obławy zatrzymano ogółem 78 osób 25 . Do Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym skierowano 45 zatrzymanych 26.

»Handlarze obcą walutą w rękach M O. Nowy sukces sluźby śledczej Komendy Miasto M. O. "Kurier Wielkopolski" z dnia 18 VI 1947 r.

81 Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym powołana została Dekretem z dnia 16 XI 1945 T.

Henryk

Lewenda

Milicyjny pauton konny w Poznaniu (1946)

Sukcesem służby śledczej Komendy Miasta było zatrzymanie handlarza obcą walutą S. K., pracownika kolejowego, który wyjeżdżając często do Berlina, wykorzystywał swe stanowisko służbowe, zabierał ze sobą żywność i zamieniał ją na złoto i obcą walutę. W wyniku przeprowadzonej rewizji znaleziono w jego mieszkaniu obcej waluty i pieniędzy polskich na ogólną sumę 1,5 min zł oraz inne wartościowe przedmioty. S. K. został odstawiony do dyspozycji Prokuratury Wojsko. 27 .

we] . 1 W sierpniu 1947 r. sekcja śledcza Komendy Miasta wykryła tajny magazyn skór.

Głównym sprawcą okazał się M. S. zatrudniony w firmie "Bata" w charakterze kierownika, który systematycznie wykupywał skórę, skórgumę, buty oraz inne artykuły skórzane, które następnie sprzedawał na straganie na Rynku Jeżyckim. W czasie przeprowadzonej rewizji mieszkaniowej M. S. usiłował przekupić funkcjonariuszy Milicji łapówką w wysokości 200 tys. zł. Wynik rewizji był rewelacyjny, wartość zakwestionowanych przedmiotów obliczona została na kwotę 2 miliowów złotych 28. W listopadzie 1947 r. wykryta została w Poznaniu nie legalna garbarnia skór wieprzowych. Właścicielami garbarni okazali się W. G. zamieszkały przy ul. Rataje 34/36 oraz jego brat B. G. zamieszkały przy ul. Rocha 19. W wyniku przeprowadzonej rewizji zajęto skóry przygotowane do garbowania i przyrządy do garbowania skór. G. wyprawił ponad 200 skór wartości około 300 tys. zł. 29. O rozmiarach przestępstw i skuteczności ich ścigania przez organa Milicji Obywatelskiej świadczy tabela 5. Poważne były zadania Milicji poznańskiej w ściganiu złodziei mienia społecznego.

Sprostanie im wymagało już nie tylko ofiarności, odwagi, świadomości klasowej, ale wysokich umiejętności ogólnych i zawodowych, wykształcenia i wiedzy specjalistycznej. ! Szkolenie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej zostało dość wczesnle rozpoczęte. Mimo to ich kwalifikacje pozostawały nierównomierne ze wzrastającymi potrzebami. Stan ten potęgował jeszcze fakt, że płynność kadr milicyjnych byłali Archiwum Komendy Miasta Milicji Obywatelskiej w Poznaniu. Sprawozdania ze stanu bezpieczeństwa za lata 1946-1347. Sygn. 3/7. 2> Nowy sukces M O. Wykrycie tajnego magazynu skóry w Poznaniu. Spekulant usiłował przekupić funkcjonariuszy łapówką w wysoko 200 tys. zł. "Wola Ludu" z l IX 1947 r. !l Wykrycie tajnej garbarni skór w Poznaniu. "Express Poznański" z dnia 11 XI 1947 r.

*» PO ją i t ' OrjJm to, iS-AM* MMM* »«)K III

$ fi III _ OTB.* #N «tort » « 1

* * s *

Sprawozdanie z pogrzebu milicjanta Adama Babuli, zamieszczone w dzienniku "Wola Ludu" 7 V 1946 r.

Informacja o wykryciu tajnego magazynu skór w Poznaniu, zamIeszczona w dzienniku "Wola Ludu" l IX 1947 r.

Pow f mu Ue mm MOyKr W, , l.J,g i I i I i I f H i s19 Poznaniu Spękał tftf mtiov&t.pnekup\i 1<<<<ikcjo<<<<lo$i*w ImpŁwką w wyt&Ł 280 tys. iłw ,i» slfiius K-tb >V1s:1 «1«*rM*»i**ti, Mik»«!1! par ksl««y». M 6* s f < <%»?5'lL:aM Hi »*ts> HWfrfijsf» «t*r<o>N «tf u, W par bał«! j- '»i« »1..»r>*n ił» - ,"(14 i ił>1 Ą ,j'i-< «nM"W« Peilrim, r#*hsji pr»i»row i*!w«i#i w mie« I'f<<<< I trfd« głSftiezfo«,« 10> I>JT .»«

, ""«>.'

II ,,-»Mak '<1 '1-'ns:l<b» I «Tf» law,> »1» < 'JI * "!',l'," f-HIT! >ia>" k»sts»« «.ii, «» * h UUm " " >, J' la«ul na rrnkn -4»MrkłM. 4Łft£J

111> IIII*toki

* I.BVi«*n*aMs:lh pf"CfltKJiił«" (i- i mslfiiiifi« /tnHrli.

i »j l » » «h /- - IIIUlJll,$i1 * HM «8 »S l q q »ka1e, ]\W »ryiłi I rpVifji k*.:!SSf ku*» * li S f i» I i 4! » pr)l(>* ., »iimj ni* «twMtaf <-« re» SowłłM. 1 mm *s» si i!n i'rj«>(bi fiUUIIJ\MrWMNi - ija* »»iatiomies:I 9 r j«rsjrm;*>;»tvs 4*t 1 s /ei s «->.-»1,«-«') I i i i« aj *\ > * Ił. n i A f si-itylto» nu . M M lt1 a K«. Sfearii I'

»U«; ! 4 m j*<4: W* 1*1*« m skó ry, S n »r Via *w«1 Vi1

Hei)

Henryk

Lewenda

Wlfllllf wPO>K

Fotokopia notatki zamieszczonej w dzienniku "Wola Ludu" w Poznaniu 13 VI 1947 r.

większa niż w innych grupach zawodowo czynnych. Dlatego też kierownictwo służbowe wprowadziło obowiązek dokształcania ogólnego, szczególnie wśród tych funkcjonariuszy, którzy nie posiadali wymaganego podstawowego wykształcenia. Obok wykształcenia ogólnego funkcjonariusze zdobywali kwalifikacje zawodowe W Szkole Oficerskiej zorganizowanej w Słupsku, na kursach specjalistycznych w Łodzi i Warszawie. Trzeba podkreślić, że zdobywanie wiedzy i kwalifikacji przez ludzi w przeważającej mierze już niemłodych, którzy lata normalnie przeznaczone na naukę spędzili ciężko pracując fizycznie lub w walce w oddziałach partyzanckich, potem w bojach z reakcyjnymi bandami - nie było łatwe. Dla wielu z nich zdobycie wykształcenia z jednoczesnym kontynuowaniem pracy oznaczało wysiłek i napięcie woli nie mniejsze niż wtedy, gdy narażali swe życie w walce zbrojnej. Mimo to zdecydowana większość funkcjonariuszy Milicji zdobyła nie tylko kwalifikacje specjalistyczne, ale także wykształcenie ogólne. Wraz ze wzrostem poziomu ogólnego i zawodowego kadr oraz poprawą wyposażenia w sprzęt, wzrastała rzecz prosta skuteczność pracy organów Milicji Obywatelskiej. Najbardziej uchwytnym miernikiem tego może być wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw i stanu bezpieczeństwa w latach 1946-1947 (Tabela 6 i 7). Osiągnięcia Milicji poznańskiej w walce z przestępczością oraz o utrzymanie porządku i bezpieczeństwa w mieście szły w parze z rozwojem pracy polityczno-wychowawczej wśród funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej. Działalność wychowawcza W latach 1945-1947 stanowiła główny odcinek pracy politycznej wewnątrz organów Milicji Obywatelskiej. Treść pracy polityczno-wychowawczej wypływała ze skomplikowanej wówczas sytuacji politycznej kraju oraz z zadań, jakie stały przed władzą ludową i Polską Partią Robotniczą w dziedzinie realizowania reform społeczno-politycznych. Reforma rolna i nacjonalizacja przemysłu przeprowadzone

WALKA MILICJI OBYWATELSKIEJ Z PODZIEMIEM GOSPODARCZYM I SPEKULACJĄ W POZNANIU W LATACH 1945-1947

Rodzaj występku lub wykroczenia Ilość przeprowa- nielegalny działalność nielegalna nielegalne L.p. N azwa jednostki dzonych handlowa Zatrzymano spekulacja handel nielegalne uprawa garbowanie akcji obcą walutą bez gorzelnictwo tytoniu skór osób zezwolenia l Komenda Miasta 19 123 55 8 7 l 10 383 2 Komisariat I 6 2 l 11 3 II l 10 l l 3 17 4 III l 8 8 5 IV 9 10 6 V 5 13 7 VI 8 8 l 9 8 VII 2 10 2 3 15 9 VIII 6 l l 8 10 Komisariat Kolejowy 7 69 2 19 135 /' lU Razem: 30 254 82 8 14 I 28 10 609

Henryk

Lewenda

Tabela 6

WYNIKI DOCHODZEŃ MILICJI OBYWATELSKIEJ W POZNANIU W LATACH 1946-1947

Rok 1946 Rok 1947 L.p. Kwartał zgłoszono wykryto zatrzymano zgłoszono wykryto zatrzymano l I 1411 517 592 795 375 544 2 II 1093 531 601 1072 648 522 3 III 905 448 454 1203 534 447 4 IV 1008 482 534 1387 755 605 Razem: 4417 1978 2181 4457 2312 2029

Źródło: Sprawozdania miesięczne w latach 1946 - 1947

Tabela 7

LICZBA PRZESTĘPSTW PRZYPADAJĄCA NA 1000 MIESZKAŃCÓW POZNANIA W LATACH 1946-1947

L.p. Treść Rok 1946 Rok 1947 l Ogólna liczba mieszkańców 268 000 269 000 2 Ogólna liczba przestępstw 4 417 4457 3 Liczba przestępstw przypadają- l ca na 1000 mieszkańców 16,5 15,0

*) W tablicach nie ujęto przestępstw karno-skarbowych ze względu na brak bliższych danych statystycznych, których w roku 1946 zanotowano 184, a w 1947-204.

były równolegle z tworzeniem nowego systemu państwowego. Trudności natury politycznej potęgowane były niedostatkami ekonomicznymi, które wyraźnie odczuwała ludność. Niedostatki i trudności gospodarcze znalazły swe odbicie również w formujących się organach Milicji. N owo powstające jednostki odczuwały nie tylko brak liczbowo dostatecznej kadry, sprzętu, uzbroj enia i środków transportu, ale również mundurów i obuwia. Braki te dawały o sobie znać jeszcze w 1947 r. Główny ciężar pracy spoczywał na aparacie polityczno-wychowawczym. Był to aparat młody, nie mający wówczas prawie żadnych doświadczeń. Ludzie wchodzący w skład tego aparatu czerpali doświadczenia z działalności aparatu politycznego Ludowego Wojska. Pierwszym zalążkiem aparatu polityczno-wychowawczego w Poznaniu była grupa trzynastu podoficerów rekrutujących się spośród funkcjonariuszy Milicji - członków Polskiej Partii Robotniczej. Działalnością polityczno-wychowawczą kierował w tym czasie w Komendzie Miasta zastępca do spraw polityczno-wychowawczych, a w jednostkach terenowych zastępcy kierowników komisariatów. Wytyczne w zakresie szkolenia otrzymywano z Wydziału Szkoleniowo-Politycznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej. Stąd też w pracy politycznej dominowała problematyka bieżąca, odpowiadająca potrzebom dnia co bl roku JJ45 ffSchemat orgciixixcicyjaiy)

KOMENDA MiEtJSKrt MILlC31 OOWAT£LSk!£3

NANOEXrtaiA OGÓLNA

KOMENDANT Mieasui MH.1GDI OByvvrtTeLSKIEO

SEKCOfl PEROONflLNA

ZASTĘPCA DO SPRAW Sfcuzey

2,lJ,VlTEPOn DO 5P«fI*V

BHYonOA WyDZlflfc. SLEDCZy \vy*f1 rtOOWC2A IwyDZIAfc GOSPODA RCZ y

REFERAT ZAOPA TRZEN lA

UIE.ROWMK KOMISABlrtTU I

SEKCDA nOMINISTRfICyj- KO SOSPODARCZA

ZAs-repcn BaybAOrt ŚLEDCZA DZI ELN I COWI MiuicaAMci K)

Tabela 8

SKŁAD SOCJALNY I PRZYNALEŻNOŚĆ PARTYJNA FUNKCJONARIUSZY MILICJI OBYWATELSKIEJ W POZNANIU W ROKU 1947

Pochodzenie społeczne Przynależność partyjna Stan Polska Polska Stronnictwo L.p. N azwa jednostki ogólny Robotnicze Chłopskie Rzemieślni - Inteligencja Partia Partia Demokracze pracująca Robotnicza Socjalistycz- tyczne na l Komenda Miasta 134 85 29 16 4 126 3 l 2 Komisariat I 57 24 12 19 2 34 4 3 II 58 26 10 18 4 46 3 4 III 41 19 2 16 4 40 5 IV 48 24 19 5 46 l 6 V 47 44 2 l 47 7 VI 46 36 8 2 43 l 8 VII 51 35 6 10 48 9 VIII 53 30 9 9 5 46 2 l 10 Komisariat Kolejowy 41 27 5 9 41 Razem: 576 350 102 99 25 517 14 2dziennego, dająca funkcjonariuszowi Milicji możliwość zapoznania się z aktualną polityką rządu. Do najczęściej poruszanych tematów na szkoleniu politycznym należały: a. zwalczanie nastrojów antyradzieckich przez ukazywanie sensu i kłamliwości propagandy reakcyjnej, wyjaśnianie istoty sojuszu polsko-radzieckiego; b. demaskowanie reakcyjnego charakteru tzw. "bloków zachodnich" i "orientacji zachodnich" jako zgubnych dla Polski. Wiele miejsca w pracy polityczno-wychowawczej poświęcano na kształtowanie właściwej postawy moralno-politycznej i ducha bojowego funkcjonariuszy Milicji. W ówczesnym okresie działalności politycznej wiedziano o tym, że każdy milicjant musi być jednocześnie aktywistą, a każdy oficer - działaczem politycznym. Toteż wiele miejsca poświęcano pracy z aktywem. Dzięki pracy wychowawczej prowadzonej w jednostkach Milicji Obywatelskiej przez komórki Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej wzrastała rola i znaczenie organizacji partyjnych, a jednocześnie następował liczebny wzrost ich szeregów. Wpływał on na lepsze wykonywanie zadań służbowych, na ogólny poziom moralno-polityczny całego aparatu Milicji.