EDMUND PAWŁOWICZ 1 JAN STECA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1969.01/03 R.37 Nr1

KSZTAŁT ZESPOŁU OSIEDLI MIESZKANIOWYCH "WINOGRADY"

W PÓŁNOCNEJ części miasta rozpoczęto w maju 1968 r. budowę nowego osiedla mieszkaniowego, w którym około r. 1978 ma zamieszkać ponad 70 tys. osób - członków Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Zespół Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady", zgodnie z dyspozycją Ogólnego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Poznania zatwierdzonego w 1962 r., zajmuje obszar o historycznych nazwach Winogrady i Winiary. Obszar ten można zamknąć granicami ulic: Za Cytadelą, Winogrady, Lechicką, Słowiańską i Połabską oraz rzeką Wartą.

HISTORIA

Pierwsze ślady osadnictwa w tym rejonie, według prof. dra Józefa Kostrzewskiego, sięgają epoki neolitu. Do XII wieku brak jednak bliższych danych o topograficznej rozbudowie, a dopiero kroniki ruchu kolonizacyjnego XIII wieku przynoszą na ten temat pierwsze wzmianki. W tym czasie książęta wielkopolscy Przemysław I i Bolesław Pobożny zamierzali zbudować duży gród kolonizacyjny. W wyniku ich zabiegów włączono do obszaru ówczesnego Poznania wsie okoliczne a m. in.: Boguty, Bonin, Umułtowo i Winiary. Projekt nie został jednak zrealizowany i tylko znikoma część wymienionego w dokumencie lokacyjnym obszaru utrzymała prawa miejskie. W dobie Odrodzenia zaludniają się okolice Poznania, również wsie Bonin, Szeląg i Winiary , w których dość licznie osiedla się szlachta. Zabudowa tych wsi nosiła cechy bardziej zorganizowanej. Niestety, w 1607 r. wielki pomór zdziesiątkował ludność Poznania i jej okolic i spowodował upadek rozwijającego się miasta, a połowa XVII wieku przyniosła długotrwały okres pożogi wojennej. Odbudowa rozpoczyna się w drugiej połowie XVIII wieku. Według planu miasta sporządzonego w r. 1780 przez geometrę królewskiego Karola Grunda, obszar Bonina, Szeląga i Winiar (pól winiarskich) sięgał po Naramowice i Piątkowo. Winiary i Bonin można by topograficznie zlokalizować na terenach obecnego parku Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko- Radzieckiej na wzgórzach b. Cytadeli. Budowa tych fortyfikacji, rozpoczęta przez Prusaków w 1826 r., pociągnęła za sobą "przesunięcie" Winiar w kierunku północno-zachodnim i "likwidację" wsi Bonina.

Edmund Pawłowicz i Jan Steca

Naramowice, Szeląg i Winiary włączono w r. 1925 do obszaru miasta.

W r. 1930 rozpisany został konkurs na projekt regulacji miasta. Położono w nim nacisk na zagospodarowanie północnej części Poznania i powiązania jej ze śródmieściem. W oparciu o wnioski z konkursu i własną szczegółową analizę, Pracownia Urbanistyczna Zarządu Miejskiego pod kierownictwem prof. Władysława Czarneckiego opracowała Ogólny Plan Rozbudowy Miasta. Zaginął on w czasie wojny 1939-1945.

W pierwszych latach okresu międzywojennego (1919-1939) na obszarze Winograd składającym się ze wsi Winiary, Szeląg i tzw. "pól winiarskich" powstała najpierw dość chaotyczna, niska zabudowa podmiejska, a w latach trzydziestych, bardziej zorganizowana zabudowa indywidualna i czynszowa, głównie wzdłuż ulic Winogrady i Szeląg. Doprowadzono wodociąg i energię elektryczną, wytyczono ulice o małej szerokości i regularnym układzie. W latach okupacji 1939-1945 zabudowa została praktycznie zahamowana i poza kolonią domów czynszowych przy ul. Owsianej i... bunkra betonowego przy ul. Czarna Rola nic tam nie zbudowano. W latach 1945-1963 na obszarze Winograd zbudowano kilkadziesiąt domków jednorodzinnych. W roku 1962 został zatwierdzony przez Radę Ministrów Ogólny Plan Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Poznania. W planie tym część obszaru Winograd określono jako tereny r o z woj o w e z przeznaczeniem pod wielokondygnacyjne budownictwo mieszkaniowe. Obszar, na którym ma powstać Zespół Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady", terytorialnie znajduje się w północnej części dzielnicy Stare Miasto, a od strony zachodniej łączy się on z nowo wznoszonymi osiedlami. Od śródmieścia jest on oddzielony pasmem terenów sportowych i ogródków działkowych oraz parkiem Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Ogólny Plan Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Poznania, wyznaczający nowe tereny pod budownictwo mieszkaniowe, zawiera także wytyczne dla powiązań komunikacyjnych nowych dzielnic mieszkaniowych w śródmieściu. Zespół Osiedli Mieszkaniowych powiązany będzie z miastem ulicami Naramowicką, Obornicką, Słowiańską, a w przyszłości z ul. Murawa, która połączy ulicę Lechicką z al. Stalingradzką, na pewnym odcinku zaś będzie biegła tunelem pod parkiem Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko- Radzieckiej.

Potrzeby mieszkaniowe skłoniły władze miejskie do powzięcia decyzji o budowie części Zespołu Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady" już w latach 1965-1970.

TOPOG RAFIA

Pod względem morfologicznym obszar przyszłego Zespołu Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady" leży głównie w obrębie wysoczyzny morenowej i jej zboczy. Najwyższe partie terenu położone są w części północnej. Powierzchnia pochylona jest w kierunku wschodnim i południowo-zachodnim. Wzdłuż nogrady". Opracowanie Samodzielnej Pracowni Projektowania przy Warszawskiej dzielni Mieszkaniowej

" Wi - Spół

Edmund Pawłowicz i Jan Stecagrzbietów przebiegają lokalne działy wodne z dolinkami i ciekami, którymi okresowo spływa woda. Spadki terenu na całym obszarze kształtują się w granicach od 5'10 do 12'/0 w rejonie ul. Serbskiej i w części południowo-zachodniej. Pozostała część wysoczyzny jest na ogół płaska. Najgłębsza zbadana warstwa wykazała piaski pleistoceńskie, w których znajdują się gliny zwałowe grubości 2-3 m (na zboczach) i od 6-8 m (na płaskowyżu). Badania wstępne wykazały, że warunki budowlane są dobre, woda znajduje się na głębokości 4,5 m. Na skraju południowo-zachodnim stwierdzono wodę pochodzenia opadowego utrzymującą się w soczewkach piaszczystych na głębokości 1-2 m. Wydzielono dwa typy gleb. Pierwszy występuje na skarpach i stanowi nieużytki rolne. Drugi - to gleby brunatne, rozmyte, stanowiące grunty klasy od III do V. Całość obszaru wykazuje przewagę terenów klimatycznych korzystnych dla przyszłych mieszkańców. Warunki niekorzystne występują w dolinach i urobiskach, cechuje je bowiem inwersja temperaturowa sięgająca 3°C, intensywne zamglenie, zwiększona wilgotność względna powietrza i mniejsze nasłonecznienie. Tereny wysoczyzny i zboczy otwartych wystawione są na dość silne wiatry z kierunków zachodnich, przekraczające szybkość 4,5 misek. Zjawisko to należy uważać za korzystne, gwarantujące odpowiednie przewietrzenie osiedla, a przy właściwej zabudowie i zagospodarowaniu przestrzennym terenów zielonych - dla mieszkańców nie uciążliwe. Dotychczasowe zadrzewienie terenu jest rzadkie. Drogi (ul. Wyłom, Ugory, Lechicka) oraz park Kosynierów od strony ulicy Naramowickiej (około 1,5 ha) obsadzone są wysokimi drzewami.

PLAN SZCZEGÓŁOWY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Prace nad przygotowaniem budowy rozpoczęte zostały w 1963 r. Na inwestora bezpośredniego wyznaczono Poznańską Spółdzielnię Mieszkaniową. Przygotowanie całego zamierzenia powierzono Zakładowi U sług Inwestycyjnych Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego. Wobec stanowiska Prezydium Rady Narodowej w sprawie kompleksowej realizacji inwestycji, w Zakładzie Usług Inwestycyjnych powołano specjalny zespół pracowników do spraw przygotowania i realizacji Zespołu Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady". Wyznaczony pod spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe obszar Winograd wielkości około 275 ha zamknął się w granicach ulic: Naramowickiej, nowo proj ektowanej Słowiańskiej i Lechićkiej. Prace nad projektem planu szczegółowego tego obszaru, rozpoczęły się w 1964 r. w Biurze Projektów Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Projekt zagospodarowania przestrzennego został ostatecznie przyjęty i zatwierdzony przez Prezydium Rady Narodowej m. Poznania 20 grudnia 1966 r.

Autorami planu szczegółowego są: Halina Skibińska (projektant generalny) Andrzej Kiciński i Alina Scholz przy udziale Mieczysława Starczewskiego z Zakładu Usług Inwestycyjnych w Poznaniu. Plan szczegółowy zagospodarowania przestrzennego zakłada dyspozycję terenu przewidującą 100 ha (36%) pod budownictwo mieszkaniowe, 38 ha (13%) pod usługi ogólno miejskie, 10 ha (4°/») pod ulice, 126,6 ha (47%) pod tereny zieleni i obiekty sportowa W założeniach ogólnych plan szczegółowy przewiduje tereny pod bloki mieszkalne z usługami podstawowymi, tereny pod szkoły średnie i zawodowe, ośrodek sportowy i centrum handlowo-kulturalne. Poza tym zakłada się: a) uporządkowanie istniejących i wytyczenie sieci nowych ulic miejskich w nawiązaniu do ogólnego układu komunikacji miasta; b) siatka ulic wydziela w sposób zdecydowany jednostki osiedlowe tworząc w zasadzie samodzielne osiedla. W konsekwencji takiego podziału powstało pięć osiedli z własnym programem podstawowych urządzeń w zakresie administracji, handlu, rzemiosła, oświaty, zdrowia i życia zbiorowego. Prezydium Rady Narodowej m. Poznania uchwałą z dnia 27 X 1967 r. nadało poszczególnym osiedlom nazwy: Osiedle Mieszkaniowe A otrzymało nazwę "Kraju Rad" Osiedle Mieszkaniowe B - "Zwycięstwa" Osiedle Mieszkaniowe C - "Kosmonautów" Osiedle Mieszkaniowe D - "Wielkiego Października" Osiedle Mieszkaniowe E - "Przyjaźni"

DANK WYJŚCIOWE DO PROJEKTOWANIA

W oparCIU o plan szczegółowy zagospodarowania przestrzennego Zakład Usług Inwestycyjnych zebrał dane WYJSCIowe do projektowania Osiedli "Wielkiego Października" i "Przyjaźni", zlokalizowanych na obszarze wielkości ok. 94 ha, określonym granicami od północy ulicą Serbską (w nowym układzie), od wschodu - ulicą N aramowicką, od południa ul. Słowiańską a od zachodu - projektowaną Średnicową (nazwa robocza). W obu osiedlach program zakłada budowę 6186 mieszkań o powierzchni użytkowej 254 391 m 2 dla ok. 22 000 mieszkańców. Zaprogramowano m. in. budowę obiektów dla służby zdrowia i opieki społecznej obejmujących: 2 przychodnie zdrowia po dziewięć gabinetów lekarskich każda, 3 żłobki po 80 miejsc, 3 społeczne punkty opieki nad dzieckiem, 3 apteki. W dziedzinie oświaty i kultury: liceum ogólnokształcące, 2 szkoły zawodowe i internat, 3 szkoły podstawowe, 6 przedszkoli, 2 ogrody dziecięce, 3 świetlice dla potrzeb mieszkańców, filię Miejskiej Biblioteki Publicznej. Wydzielono 9 ha z przeznaczeniem na ogólnomiejskie urządzenia sportowe z orientacyjnym programem budowy hali sportowej, krytej pływalni i pawilonów sportowych. Pełny program podstawowych urządzeń handlowych, gastronomicznych i usługowych zawarty zostanie w oddzielnym projekcie budowy centrum handlowo-kulturalnego. Z innych urządzeń program przewiduje budowę bu (Osiedla: Przyjaźń i Wielkiego Października). Opracowanie: Biuro Projektów Przedsiębiorstwa Projektowania Budownictwa Miejskiego "Miastoprojekt" w Poznaniudynków administracji Osiedli, zespołowych warsztatów remontowych, stacji rozdzielczych centralnego ogrzewania, stacji transformatorowych, parkingów, garaży, rozmównic telefonicznych i szaletów publicznych, oraz rezerwy terenowe dla ogólnomiejskich urządzeń usługowych programowanych przez Miejską Komisję Planowania Gospodarczego. Dane wyjściowe opracowali wspólnie Mieczysław Starczewski i Zdzisław Beyga. Zaopiniowane one zostały przez Komisję Opiniowania Projektów Inwestycyjnych i zatwierdzone Uchwałą Prezydium Rady Narodowej m. Poznania z 8 kwietnia 1966 r. Zgodnie z zaleceniem Prezydium i stanowiskiem Zespołu Koordynacyjnego - Zakład Usług Inwestycyjnych rozpisał konkurs zamknięty na opracowanie planów koncepcyjnych rozwiązań urbanistycznych. Do udziału zaproszono dwa poznańskie biura projektów: Przedsiębiorstwo Projektowania Budownictwa Miejskiego "Miastoprojekt" i Centralny Związek Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego Zakład Projektowania "Inwestprojekt" w Poznaniu.

Nad przedstawionymi przez Biura Projektów koncepcjami odbyła się 17 czerwca 1966 r. publiczna dyskusja środowiskowa, zorganizowana przez Wydział Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Prezydium Rady Narodowej. Wprowadzeniem do dyskusji były opinie prof. dr Stanisława Dąbrowskiego i prof. Stanisława Czernego z Politechniki Wrocławskiej. Opracowana starannie koncepcja "Miastoprojektu" (autorzy: Tadeusz Płończak, Władysław Wojciechowski i kierownik pracowni Jan Wellenger) opierała się w założeniu ogólnym na powtarzaniu modelowej jednostki urbanistycznej złożonej z jednego budynku od 9 do 11 kondygnacji (tzw. długiej deski) i trzech budynków pięciokondygnacyjnych, z umiejscowieniem w terenie pawilonów usługowych i usług towarzyszących (szkół, przedszkoli itp.). Koncepcja "Inwestproj ektu" , (autorzy: Marian W eigt z Poznania, Jan Klewin i Janusz Dmowski z Warszawy) opierała się na całkowicie innym kryterium urbanistycznym. Przewidywała pięciokondygnacyjne budynki długie i bardzo długie, usytuowane plastycznie na terasowych wzniesieniach i pojedyncze, nie symetrycznie rozmieszczone, wkomponowane w rzeźbę terenu. Projekt przewidywał trzynastokondygnacyjne punktowce jako główne akcenty urbanistyczne osiedli. Opiniodawcy Stanisław Dąbrowski i Stanisław Czerny jednomyślnie poparli koncepcję "Inwestprojektu" jako bardziej atrakcyjną i w u r b a n i s t Y c e P o z n a n i a d o t ą d n i e s p o - t Y k a n ą. O przyjęciu tej koncepcji w zasadniczej mierze zadecydowały lepsze funkcjonalne rozwiązania mieszkań, wyeliminowanie (w większości) niedoświetlonych kuchen, zaprojektowanie budynków o wąskich traktach, przewietrzanych na przestrzał.

PROJEKT WSTĘPNY

W "Inwestprojekcie" zorganizowano oddzielną pracownię projektów Zespołu Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady" pod kierownictwem Czesława Nawrockiego. Zespół autorski: Marian Weigt, Piotr Krysztop, Adela Nowak, Janusz Pliegier przy współpracy Jana Klewina i Janusza Dmow

Edmund Pawłowicz i Jan Stecaskiego - opracował projekt wstępny I etapu budowy Osiedli D i E. Projekt ten został przyjęty i zatwierdzony przez Prezydium Rady Narodowej m, Poznania 21 lipca 1967 r. Proj ektowane Osiedla "Wielkiego Października" i "Przyjaźni" rozdziela ulica Murawa i centrum handlowo-kulturalne. Przy projektowaniu wykorzystano rzeźbę terenu, przeprowadzając korekty wynikające z wymogów technologii budownictwa wielkopłytowego. Ze względu na sposób użytkowania utrzymano trzy strefy: a) zewnętrzna obsługująca (usługi, garaże, parkingi); b) pośrednia obsługiwana (tereny mieszkaniowe); c) wewnętrzna obsługująca (urządzenia dziecięce, szkoły, rekreacja). Funkcj a osiedla polega na: Oddzieleniu ruchu kołowego od pieszego, z równoczesnym prostym, płynnym połączeniem głównych punktów docelowych z budynkami mieszkaniowymi i nieprzecinanie się ciągów pieszych z trasami kołowymi; Ograniczaniu ruchu kołowego wewnątrz zespołów mieszkaniowych do przejazdów awaryjnych (pogotowie ratunkowe, przeprowadzka); Wytworzeniu ośrodków usługowych jako niezbędnego uzupełnienia ośrodka dzielnicowego; Rozmieszczeniu ośrodków usługowych, garaży i parkingów na obrzeżu osiedli, głównie wzdłuż ul. Słowiańskiej, potraktowanej jako główna ulica dojazdowa i rozładowawcza dla ruchu pieszego i dostosowawczego; Rozmieszczeniu szkół, przedszkoli i terenów zabowowo-rekreacyjnych wewnątrz osiedla, co umożliwia bezkolizyjne piesze dojścia; Dążeniu do najlepszych warunków akustyki osiedlowej, opartym na współpracy i wskazaniach Katedry Akustyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Kompozycję przestrzenną osiedla starano się nawiązać do stosunkowo urozmaiconej rzeźby terenu, głównie przez dostosowanie zabudowy do ukształtowania terenu (ciągi budynków wzdłuż warstwie) i wyeksponowanie krajobrazu (wzniesienia, jary, skłony i kompleksy zieleni istniejącej). Główny element kompozycji osiedla - długie budynki pięciokondygnacyjne, są w równym stopniu wynikiem przyjęcia zasady swobodnego ich sytuowania w zależności od rzeźby terenu i konsekwencją rezygnacji z mieszkań nieprzewietrzanych (w budynkach) na rzecz mieszkań dwustronnych i budynków wąskich. W rezultacie budynki długie umożliwiają utrzymanie wskaźników techniczno-ekonomicznych w zakresie stopnia wykorzystania terenów, przy równoczesnym uzyskaniu stosunkowo dużych przestrzeni na urządzenia dziecięce i tereny zielone między budynkami, pozwalają na uniknięcie najbardziej uciążliwego sąsiedztwa mieszkań naprzeciw okien, a przez przestrzeganie zasady najwyżej dwurzędowego sytuowania budynków - uzyskanie przedpola widokowego co najmniej z jednej strony budynku dla każdego mieszkania. W oparciu o analizę wykonaną przez Zakład Badań i Doświadczeń przy Poznańskim Zjednqczeniu Budownictwa, podjęta została decyzja o budowie osiedli metodą wielkopłytową. W wyniku tej decyzji budowę domów zaprojektowano w oparciu o wielką płytę 5,40X2,70 m, jako element konstrukcyjny

.ł&f ta r!w

& s*Wii

ZESPói a urOi i Micszi N/owvcH rO)l(.vl S fl\ 1 \ 01« Lt1 11

Fotografia makiety projektu realizacyjnego części Zespołu Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady". Opracowanie Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego, Zakładu Projektowania "Inwestprojekt" w Poznaniu

Edmund Pawłowicz i Jan Steca

sCIan i stropów. Elementy te wykonane ze zbrojonego żwirobetonu będą podstawowym tworzywem dla budynków pięcio- oraz trzynastokondygnacyjnych. Ściana osłonowa (również wielkopłytowa) zaprojektowana została z keramzytu o grubości 35 cm. Podstawowym założeniem rozwiązań projektowych jest dostarczanie do montażu elementów z gotową fakturą zewnętrzną i wewnętrzną, co ograniczy procesy robót na mokro. Wszystkie elementy budynków mieszkalnych będą produkowane w betoniarni poligonowej, zlokalizowanej na skraju osiedli przy ul. Trójpole. Buduje ją Poznańskie, Przedsiębiorstwo Budownictwa Nr 3 kosztem około 60 min zł. Będzie ona produkowała elementy dla 5400 izb rocznIe. Budynki pięciokondygnacyjne budowane będą z trzech podstawowych segmentów: 5A - z mieszkaniami M4 o długości 43,20 m; 5B z mieszkaniami M5 i M6 o długości 39,60 m i 5C z mieszkaniami M5, M3 i M2 o długości 39,60 m.

Projektowanie Osiedli poprzedziły liczne studia układów mieszkań. Prace te były podstawą decyzji o budowie budynków pięciokondygnacyjnych (stanowiących 70% zabudowy), o szerokości 11,20 m. Wszystkie mieszkania w tych domach mogą być wyposażone w balkony o wymiarach 1,60XO,90 m. Kuchnie posiadać będą oświetlenie dzienne.

Budynki trzynastokondygnacyjne projektuje się jako budynki jednosekcyjne składające się wyłącznie z mieszkań M3 oraz mieszkań skrajnych M2 przy awaryjnej klatce schodowej. Ilość budynków wysokich wynosi 30% całej kubatury mieszkaniowej. Za budynkami trzynastokondygnacyjnymi przemaWIają następujące względy: jednorodna technologia elementów konstrukcji wielkopłytowej z budynkami pięciokondygnacyjnymi; możliwość wykonania ściany osłonowej w formach dla budynków pięciokondygnacyjnych. Przekroczenie trzynastu kondygnacji wymagałoby zaprojektowania trzeciej strefy zasilania w wodę i ogrzewanie oraz budowy piętra technicznego.

USŁUGI PODSTAWOWE I OGÓLNOMIEJSKIE

W oparciu o założenia projektowe wprowadzono podział na usługi podstawowe (I stopnia) i ogólnomiejskie (II stopnia). Urządzenia usług starano się sytuować wzdłuż ciągów pieszych i głównych strumieni ruchu ludności. Ośrodki usługowe zlokalizowano konsekwentnie w zewnętrznej strefie obsługującej osiedle, utrzymując równocześnie tendencję wprowadzenia usług do wnętrza osiedla, wzdłuż głównych traktów pieszych. Grupowanie usług w ośrodki usługowe stosowano na zasadzie najlepszego obsłużenia poszczególnych zespołów mieszkaniowych, wprowadzając m. in. minimalny promień odległości. Garaże i parkingi rozlokowano na ogół przy zespołach usług w liczbie:

4./

Uroczystość wmurowania aktu erekcyjnego pod budowę pierwszego domu Zespołu Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady" - 9 maja 1968 r. Przemówienie wygłasza I sekretarz Komitetu Dzielnicowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Stare Miasto Jan Mroczek. Z lewej: przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. Poznania Jerzy Kusiak

32 boksy W garażach na 1000 mieszkańców (ogółem 728) oraz 53 mIeJSC parkingowych na 1000 mieszkańców (ogółem 1194). W każdym osiedlu przewidziano następujące budynki techniczne: a) hydrofornie dla budynków trzynastokondygnacyjnych (druga strefa zasilania na ogół budynki wolno stojące, b) traf ostać je - częściowo wspólnie z hydroforniami, częściowo w zespołach garażowych. Ogrzewanie i ciepłą wodę dla osiedli zapewni sieć ciepłownicza z Elektrociepłowni Garbary. Decyzja ta poparta została szczegółową analizą ekonomiczną wykonaną przez warszawski "Energoproj ekt" . Doprowadzenie cieplika oraz ciepłej wody zaprojektowane zostało przez adaptacje starej elektrowni i budowę magistrali ciepłowniczej.

UZBROJENIE TERENU I ULICE MIEJSKIE

Przygotowaniem urządzeń podziemnych - komunalnych i ulic miejskich zajęły się Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji oraz Zarząd Dróg, Mostów i Zieleni. Dokumentację na zlecenie tych przedsiębiorstw wykonuje Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego w Poznaniu. Przygotowanie uzbrojenia objęło: kanalizację sanitarną prowadzącą do czyszczalni ścieków; kanalizację deszczową wzdłuż ulic i kolektor prowa

Edmund Pawłowicz i Jan Steca

dzony do Warty; wodociąg magistralny i rozdzielczy; budowę ulic: Słowiańska, Murawa (Średnicowa i Serbska) oraz przebudowę Naramowickiej. Realizacja tego zakresu robót rozpoczęta została w 1967 r. i będzie zakończona w r. 1971 kosztem ok. 140 min zł. Przygotowaniem sieci gazowej zajęły się Zakłady Gazownictwa Okręgu Poznańskiego.

CENTRALNY OŚRODEK HANDLOWO-KULTURALNY

W opracowanych rozwiązaniach urbanistycznych pozostawiono tereny na budowę centralnego ośrodka handlowo-kulturalnego. Dokumentacja ma być opracowana oddzielnie w takim terminie, by budowa pewnych obiektów mogła się rozpocząć już w 1971 r. W dniu 8 listopada 1967 r. pomiędzy Prezydium Rady Narodowej m. Poznania z jednej strony a Centralnym Związkiem Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego w Warszawie, Centralnym Związkiem Spółdzielczości Pracy oraz "Społem" - z drugiej, zawarte zostało porozumienie, w myśl którego wszystkie inwestycje związane z budową ośrodka centrum będą przygotowane i realizowane przez spółdzielczą służbę inwestycyjną - a obiekty handlowo- usługowe sfinansowane i użytkowane przez Spółdzielnię Spożywców "Społem" i Spółdzielczość Pracy. Dla wprowadzenia możliwie najlepszych rozwiązań jak i maksymalnego uwzględnienia dezyderatów użytkowników, powołany został zespół pod kierownictwem Tadeusza Skubiszyńskiego - dyrektora Oddziału Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego w Poznaniu.

W ramach Zespołu powołano podzespoły dla opracowania planu usług handlowych, rzemieślniczych, których finansowanie przejmuje Centralna Spółdzielnia Spożywców "Społem" i Centralny Związek Spółdzielni Pracy oraz administracyjno-kulturalno-socjalnych finansowych przez Poznańską Spółdzielnię Mieszkaniową.

ROZPOCZĘCIE BUDOWY ·

W oparciu .0 zatwierdzony projekt wstępny, opracowane zostały projekty budynków pięciokondygnacyjnych, pawilonów podstawowych usług handlowych i szkoły podstawowej dla Osiedla "Wielkiego Października". Dnia 9 maja 1968 r. w obecności przedstawicieli władz partyjnych, państwowych i spółdzielczych oraz licznie zebranego społeczeństwa odbyła się uroczystość wmurowania aktu erekcyjnego budowy Zespołu Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady". Przewodniczący zarządu Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, Łucjan J echalik, odczytał dokument następującej treści: Działo się w Poznaniu, w dniu 9 maja 1968 roku, w 23 rocznicę zwycięstwa nad Niemcami hitlerowskimi, w 24 roku budownictwa socjalistycznego w Polsce Ludowej, w 51 rocznicę Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, kiedy pierwszym sekretarzem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej był Władysław Gomułka, przewodniczącym Rady Państwa - marszałek Marian Spychalski, prezesem Rady Ministrów - Józef Cyrankiewicz, marszał

kiem Sejmu - Czesław Wycech, mInIstrem Gospodarki Komunalnej - Andrzej Giersz, ministrem Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych - Marian Olewiński, prezesem zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego - Witold Kasperski, pierwszym sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jan Szydlak, przewodniczącym Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Franciszek Szczerbal, przewodniczącym Prezydium Rady Narodowej m. Poznania - Jerzy Kusiak, głównym architektem miasta Poznania - Jan Werner, przewodniczącym Poznańskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu - Stanisław Smoliński, dyrektorem oddziału Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego - Tadeusz Skubiszyński, pierwszym sekretarzem Komitetu Dzielnicowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej S tare Miasto - Jan Mroczek, przewodniczącym Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej - Mieczysław Tarzyński, przewodniczącym Dzielnicowego Komitetu Frontu Jedności Narodu - Kazimierz Mulczyński, przewodniczącym Rady Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej - Eugeniusz Estrich, przewodniczącym Zarządu Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej Łucjan Jechalik.

Podpisany gospodarz dzielnicy - Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej Stare Miasto i inwestor - Poznańska Spółdzielnia Mieszkaniowa, przystąpili do budowy nowej dzielnicy mieszkaniowej na Winogradach w dzielnicy Stare Miasto.

Dokumentację projektową przygotował Centralny Związek Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego - "Inwestprojekt" w Poznaniu, którego dyrektorem był Jan Koziorowski, zaś projektantami osiedla: Marian Weigt, Piotr Krysztop, Adela Nowak, Janusz Flieger, Maria Przewoźniak, Bronisław Szymaniak, Ludwik Misiek.

Kierownikiem pracowni - Czesław Nawrocki przy współpracy: Jana Klewina i Janusza Dmowskiego. Natomiast roboty inżynierii miejskiej zostały zaprojektowane przez Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego, którego dyrektorem był Eugeniusz Kolny, a naczelnym inżynierem Stefan Chojnacki. Inwestorem powierniczym był Centralny Związek Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego - Zakład Usług Inwestycyjnych w Poznaniu, którego dyrektorem był Jan Steca, a prowadzącym Zespół do spraw Winograd - Edmund Pawłowicz.

Akt erekcyjny odczytuje prezes Zarządu Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej Łucjan Jechalik

Roboty budowlane wykonała załoga Poznańskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego Nr 3, którego dyrektorem był Alfred Hofman, a naczelnym inżynierem - Jerzy Kujawski.

2 Kronika Miasta Poznania

Edmund Pawłowicz i Jan Steca

Przyszli mieszkańcy Zespołu Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady" na uroczystości wmurowania aktu erekcyjnego 9 V 1968 r.

Poznańska Spółdzielnia Mieszkaniowa przy pomocy powołanego przez Prezydium Rady Narodowej miasta Poznania Zespołu do Spraw Winograd, którego przewodniczącym był Jerzy Łangowski, przystąpiła do budowy jednego z większych w historii naszego grodu, osiedla mieszkaniowego na Winogradach w dzielnicy Stare Miasto. Obszar zabudowy osiedla obejmuje 275 hektarów, na którym zostaną wybudowane mieszkania dla 72 tysięcy mieszkańców. Z okazji 50 rocznicy Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, U chwałą Prezydium Rady Narodowej miasta Poznania, osiedlom tej dzielnicy nadano następujące nazwy: Osiedla: "Wielkiego Października", "Przyjaźni", "Kosmonautów", "Zwycięstwa" i "Kraju Rad". Życzeniem naszym jest, by osiedle to dobrze służyło mieszkańcom Grodu Przemysława, a następne pokolenia wychowały się na światłych i świadomych obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Niniejszy akt erekcyjny został wykonany w jednym egzemplarzu i wmurowany w fundamenty budynku oznaczonego numerem 2. J eden odpis aktu erekcyjnego znajduje się w posiadaniu Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej - Stare Miasto, drugi w aktach zarządu Poznańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, trzeci - w oddziale Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego w Poznaniu, a czwarty złożony został do akt Archiwum Państwowego w Poznaniu.

Uroczystego wmurowania aktu dokonał sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej - Czesław KończaI.

Przewodniczący zarządu spółdzielni

Lucjan Jechalik

Przewodniczący Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej Stare Miasto Mieczysław Tarzyński

W uroczystej ciszy akt erekcyjny wm urowany został przez sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Czesława Konczala w fundamenty pierwszego domu mieszkalnego, jaki zbudowany zostanie w Osiedlu "Wielkiego Października". Ten uroczysty dzień zapoczątkował budowę Zespołu Osiedli Mieszkaniowych "Winogrady".

2»